مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ آبان ۱۳۰۷ نشست ۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هفتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هفتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۹ آبان ۱۳۰۷ نشست ۷
مذاکرات مجلس
دوره هفتم تقنینیه
صورت مشروح مجلس روز سه شنبه ۲۹ آبان ماه ۱۳۰۷ مطابق ۷ جمادی الثانی ۱۳۴۷
جلسه هفتم
فهرست مطالب:
۱- قرائت خطابه تقدیمی به حضور اعلیحضرت همایونی و توضیحات مخالفت‌آمیز آقای آقاسیدیعقوب در اطراف اعتبارنامه آقای دکتر حسن خان عظیما و تصویب آن
۲- استرداد مخالفت آقای طلوع نسبت به اعتبارنامه آقای رفیع و تصویب آن
۳- تصویب دو فقره مرخصی آقایان کازرونی و خطیبی
(مجلس دو ساعت و ربع قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید)
(صورت مجل روز یکشنبه بیست و هفتم آبان ماه را آقای اورنگ قرائت نمودند)
غائبین با اجازه جلسه قبل
آقایان: آشتیانی – مکل ایرج میرزا – فرج الله خان آصف
غائبین بی اجازه جلسه قبل
آقایان:عبدالحسین خان دیبا – میرزا حسن خان وثوق دشتی – غلامحسین میرزا – دکتر امیر خان اعلم – اکبر میرزا مسعود – حاج میرزا حبیب الله امین – آقا زاده سبزواری – کازرونی – موقر – قوام – مرآت اسفندیاری – حاج رحیم آقا – میرزا ابوالفضل – ضیاء – بروجردی – محمد تقی خان اسعد – آقا رضا مهدوی – آقا شیخ محمد جواد – مرتضی قلی خان بیات – حاج حسین آقا مهدوی – آقا شیخ علی مدرس – حاج حسن آقا ملک – حاج غلام حسین ملک.
دیر آمدگان بی اجازه جلسه قبل
آقایان نجومی – زوار – افشار – دهستانی – شریفی – شریعت زاده – مولوی – آقا حسین آقایان.
رئیس – آقای یاسائی در صورت مجلس ایرادی دارید.
یاسائی – خیر
رئیس – در صورت مجلس مخالفی نیست. صورت مجلس تصویب شد. بطوریکه خاطر آقایان آگاه است بعد از افتتاح مجلس شورای ملی می‌بایستی خطابه به پیشگاه اعلی حضرت همایونی عرض شود و آماده بودن مجلس را برای کارها خاطر نشان کند. روز قبل هم آقای فهیمی این مطلب را یادآوری فرمودند و بایشان گفته شد که تدارک و در این جلسه تقدیم می‌شود فعلا تدارک شده قرائت می‌شود و از طرف مجلس تلگرافا عرض می‌شود.
جمعی از نمایندگان – صحیح است.
(بشرح ذیل قرائت شد)
به پیشگاه مقدس اعلی حضرت همایونی شاهنشاهی خلدالله ملک و سلطانه.
- مجلس شورای ملی در ضمن اینکه موافق اصل دهم قانون اساسی دائر شدن خود را بعرض همایونی میرساند امیدوار است که دولت شاهنشاهی در روی اصولی که از طرف قرین الشرف شاهانه در طی فرمایشات افتتاحیه اشاره فرموده‌اند اجرای اصلاحات شروع شده را تعقیب و تکمیل نمایند – مجلس شورای ملی بنوبه خود مساعدت و توحید مساعی با دولت شاهنشاهی را بوضعی که مکنون خاطر خطیر اعلی حضرت همایونی است وظیفه خود دانسته و اطمینان کامل دارد که بتوجهات شاهانه باجرای خدمات ملی موافق خواهد گردید.
رئیس راپورت نمایندگی آقای دکتر حسن خان عظیما مطرح است آقای آقا سید یعقوب.
آقا سید یعقوب – اولا بنده خیلی تاسف دارم و خدا شاهد است این را که عرض می‌کنم از روی یک قلب پاک و بی غل و غش است که بنده در یک موقعی وارد شدم در این موضوع که خیلی تاسف دارند و مدتها هم گرفتار این تاسف بودیم که دکتر حسن خان یکی از اعضای صالح و اشخاص زحمتکش این مملکت است و باید در دوره سوم و چهارم و پنجم عموما در این مسئله تاسف دارند و مدتها هم گرفتار این تاسف بودیم که دکتر حسن خان یکی از اعضای صالح و اشخاص زحمت کش این مملکت است و باید در دوره دوم و سوم و چهارم و پنجم و ششم وکیل بشود نهایت این دوره بیداری مرکز ایشان را باین مقام مفتخر کرد و ایشان نماینده مرکز شدند. بدبختانه بنه و سایر اعضاء شعبه ما گرفتار شدند به یک موضوعی که حالا عرض می‌کنم و از ضمیر نمایندگان محترم حکومت و قضاوت در این مسئله را که ما اعضاء شعبه پنجم گرفتار شدیم می‌خواهم بفرمایند. خوش بختانه شعبه پنجم که تشکیل شد مقام محترم ریاست (آقای رئیس) هم در آن جا عضویت داشتند و این مسئله را هم بنده میدانم که این دوسیه اگر در هر یک از شعب ششگانه رفته بود گرفتار این مسئله می‌شد نه اینکه بگویم این شعبه ما گرفتار این مسئله می‌شد نه اینکه بگویم این شعبه ما گرفتار این اشکال شد. خیر این اشکالی است که اگر این راپورت به سایر شعب هم می‌رفت گرفتارش می‌شدند ولی این مسئله خوش بختانه یا بدبختانه (با هر تعبیری که بفرمائید) در شعبه پنجم وارد شد و برای اینکه کاملا ذهن نمایندگان محترم مسبوق باشد خدمات شعبه پنج را که تمام شعب هم اقرار دارند بر سبیل اجمل بعرض میرسانم. شعبه پنج سی راپورت بمجلس شورای ملی تقدیم کرد که ترتیبش این است که الان بعرض میرسانم:
ساوجبلاغ – یک نفر
طهران – دوازده نفر
عباسی – یک نفر
عراق دو نفر
فردوسی یک نفر
فسا یک نفر
فومن یک نفر
قزوین دو نفر
قشقایی یک نفر
قم یک نفر
قمشه یک نفر
مراغه دو نفر
مشهد چهار تا
این سی راپورتی است که از شعبه پنجم بعرض مجلس رسیده است و کاملا هم مواظب بود که بطور دقت و جدیت کار خودش را بکند و بحمدالله نه در مجلس و در شعبه ما و نه در سایر شعب هیچ نظری نبود مگر همان نظر اولیه که اعلیحضرت اقدس در نظر گرفته بودند که توحید مساعی بشود مابین مجلس و دولت در خدمت کردن این بود که در قدم اول مجلس خودش را حاضر کرد و همان جوری که آقای رئیس فرمودند عادم النظیر بود که در یک روز نود یا صد اعتبارنامه بگذرد چرا؟ چون خواستیم مردم بدانند که این مجلس هفتم دامن همت بکمرزده است و می‌خواهد (نمی‌خواهم بگویم این مجلس فقط بلکه مجالس سابق هم همینطور بود) بمملکت خدمت بکند و قدمهای اساسی برای خدمت بمملکت بردارد. اما راجع باین موضوع: در همان روز اول آن جوری که در شعب دیگر هم شده بود بترتیب و مطابق سابقه شعبه نظر اجمالی می‌کرد در دوسیه و یک تصمیم تعلیقی باصصلاح گرفته می‌شد نظر به ماده قانون که در ظرف یک ماه اگر کسانی شکایت از انتخابات دارند وقت داشته باشند. تمام این دوسیه‌ها را شعبه پنج نشست از صبح تا یک ساعت بعدازظهر و دوسیه‌ها را در تحت نظر گرفت و یک یک نگاه کرد و یک تصمیم تعلیقی گرفت تا سر یکماه نسبت به نمایندگان طهران هم که دوازده نفر بودند همینطور تصمیم گرفته شد و رسیدگی شد. بعد از چند روز از این مسئله یکنفر از اعضاء شعبه. شعبه دیگر این مسئله را به بنده تذکر دادند و گفتند که یک نفر از نمایندگان محترم طهران این شبهه قانونی درش هست. آن شبهه را هم حالا بعرض میرسانم. خود آقای دکتر حسن خان را هم تمام نمایندگان محترم می دانند که یک نفر از اشخاصی که در وزارت مالیه همیشه طرف حمله بوده است که اجرای قانون و تعقیب قانون می‌کند ایشان بوده‌اند و در پشت همین تریبون و پشت همین کرسی خطابه به شهادت صورت مجلس بنده دفاع کردم از دکتر حسن خان عظیما و میرزا ابوالقاسم خان بودجه که حقیقتا در وزارت مالیه دو عضو اعظم هستند و همیشه طرف توجه می‌باشند و خیلی مجلس متوجه است که در وزارت مالیه این دو نفر از اشخاصی هستند که حافظ قانون می‌باشند. این که محل تردید نبود. خلاصه ما وارد در مسئله شدیم. اولا خیلی تاسف داشتم که چه شد که اعضاء انجمن مرکزی طهران متوجه این قسمت نشدند. شاید هم گفتیم که اعضای انجمن باعتبار حس قانونی و عامی که دکتر حسن خان در اجرای قوانین دارند خودشان ملتفت بوده‌اند.
دو ماده قانون را بعرض مجلس می رسانم بعد هم عملیاتی که شعبه در این جا گرفتارش بوده است شعبه دست توسلش را بهمه جا دراز کرد و بهر کس رجوع کرد که رفع این شبهه قانونی را برایش بکند این را هم بعرض مجلس میرسانم و نیت اعضای شعبه پنجم را نسبت به آقای دکتر عرض می‌کنم و بعد هم می‌گویم که اگر ما نتوانستیم تفسیر کنیم از این جهت بود که حق تفسیر فقط منحصر است به مجلس شورای ملی و شعبه نمی‌تواند تفسیر کند. وزارت عدلیه نمی‌تواند تفسیر کنند که پی در پی نشسته است به تفسیر کردن وزارت مالیه نمی‌تواند تفسیر کند. هیچ وزارتخانه هیچ شعبه هیچ کمیسیونی حق تفسیر قانون را ندارد و تفسیر از حقوق مختصه مجلس شورای ملی است و هر کس بخواهد تفسیر قانون بکند مطابق ماده قانون مجازات عمومی باید جلب بمحکمه شده و مجازات بشود تفسیر از خصایص مجلس شورای ملی است و پس آقایان باین عرض بنده توجه کنید وقتی مملکت در شاه راه ترقی می‌افتد و حرکت می‌کند که حقوق مقامات و مراتب محفوظ باشد تفسیر قانون وضع قانون با خود مجلس است و حق مجلس است دیگری حق ندارد. بنده که در شعبه نشسته‌ام نمی‌توانم تفسیر تفسیر قانون بکنم بنده باید صریح قانونی را که بدست من داده‌اند عمل بکنم بعد بعرض مجلس برسانم آنوقت هر طور اکثریت مجلس رای داد و حکومت کرد آن قانون است و غیر از این غلط است. دستور اساسی ما قانون اساسی ما این است و مملکتمان هم ترقی نمی‌کند مگر اینکه قوانین را محترم و حدود و حقوق هر کسی را محترم بدانیم این است که بر سبیل اجمال عرض می‌کنم که ماده قانونی را که بدبختانه شعبه پنجم که یکی از شعب خدمتگذار مجلس است گرفتارش بوده است بعد هم اطلاع دادیم اعضاء دیگر هم تشریف آوردند از سایر شعب آقای شریعت زاده آقای طهرانی – همه اینها را ما دعوت کردیم گفتیم آقایان این است مسئله. آقای دکتر حسن خان که حق عظیمی در مملکت و در مالیه مملکت ما دارند، گرفتار این دو ماده شده‌ایم یک ماده در دوره پنجم گذشته است و یک ماده در دوره ششم. ما که همچو قدرتی نداریم که بیائیم قانون را تفسیر کنیم یعنی پشت میز خودمان بنشینیم و بگوییم تفسیر قانون این است. در صورتیکه حق تفسیر قانون نداریم و تفسیر قانون و معنای آن با اینجا است و بنده تا اینجا هستم دفاع از حق مجلس می‌کنم. حق قانون گذاری با اینجا است تفسیر و توضیحش هم حق اینجاست و از طرف دیگران غلط است. این هم ماده قانون: ماده سیزدهم – اشخاصیکه از انتخاب شدن محرومند – مامورین مالیه در قلمرو ماموریت خود این عبارت فارسی است. زیر نویسی هم ندارد. حاشیه هم ندارد معنی هم نمی‌خواهد چهار کلمه است مامورین مالیه این دو کلمه در قلمرو ماموریت خود. این دیگر نه فرانسه است، نه انگلیسی، نه روسی است، نه عربی است، فارسی است این یک عبارت. عبارت دیگر.
بنده خیلی متاسف هستم که این قانون بقدری قوت پیدا کرده است که از تمام قوانین ما بالاتر شده است بقدری قدرت پیدا کرده است که اگر تمام قوانین پایمال شود این قانون می‌ماند. ماده اول قانون محدودیت وزراء و معاونین و رؤساء دوائر دولتی در موقع انتخابات و نمایندگان مجلسدر دوره تقنینیه قانونی است که در دوره ششم در بیست و دوم تیرماه ۱۳۰۶ شمسی تصویب شده است ماده اول – کلیه رؤساء دوائر دولتی از انتخاب شدن به عضویت مجلس شورای ملی در حوزه ماموریت خود محروم خواهند بود و همچنین وزاراء و معاونین در موقع انتخابات از تمام مملکت. اینهم قانونی بود که در دوره ششم خوب یا بد حسن یا قبیح فرق نمی‌کند قانونی گذشت و آقایان هم همه می دانند تا نقض نشود واجب الاحترام و واجب الاجرا است و ما ناچاریم اجرا کنیم. اعضاء شعبه در مجلس بودند وقتی که این قانون می‌گذشت. یکی از اشخاصی هم که آنجا بود آقای افسر بودند در هر صورت وقتی قانونی گذشت واجب الاجرا است تا موقعی که نقض شود و اگر هم بنا شود نقض شود مجلس باشد نقض کند. اگر هم باید تفسیر بشود مجلس باید بکند. آقایان درست به عرایض بنده توجه بفرمایند باعث اینکه شعبه پنجم این مدت را گذراند و شب و روز در فکر بود که راه حلی برای این کار پیدا کند این دو قانون بود. ما دعوت کردیم از تمام شعب که بیابند.
آقایان: دکتر حسن خان یک شخصی است که از دوره دوم تا حالا لیاقت استحقاق این مقام را داشته است. به مملکت خدمت کرده است. به مشروطه خدمت کرده است. متاسفانه این دو قانون هست. ما چه کار کنیم قانون می‌آید مشروطه طلبان را به کند می‌اندازد و دیگران را آزاد می‌گذارد این دو قانون ایشان را گیر انداخته است چه کار کنیم آمدند نشستیم صحبت کردیم بعضی از اعضاء شعبه همان بحث‌ها که در بعضی وزارتخانه‌ها می‌شود که روح قانون همچو هست. جسدش همچو است. دستش همچو پایش همچو است در آنجا هم شد ولی بنده گفتم آقایان تا قانون در مجلس روحش معنی نشود. جسد و سر و تهش معنی نشود ما نمی‌توانیم معنی قانون بکنیم در موضوع سجل احوال در وزارت عدلیه گفته شده است که بعد خدمتشان عرض می‌کنم حقیقتا چیز غربی است یک معنائی برای قانون کرده‌اند که اسباب تعجب است مگر این زبان دیگر است؟ معنای قانون این است که ماموریت مالیه محرومند رؤسای دوائر دولتی محرومند یکی می‌گوید دوائر غیر از ادارت است یکی می‌گوید رئیس دوائر محروم است ولی رئیس اداره محروم نیست. یکی گفت مقصود از مامورین مالیه یعنی آخذین پول اشخاصی که می‌روند از مردم پول می‌گیرند ولی آنها که پشت میز هستند محروم نیستند آنهائی که ماهی سیصد، چهارصد تومان حقوق می‌گیرند محروم نیستند خوب اینها یک عملیاتی است. حکومت اشرافی همین چیزها است که اگر بنا باشد مامور محروم باشد ولی طبقات عالی محروم نباشند. این را هم نفهمیدم. بعضی دیگر معانی دیگری کردند. ما در این بین گفتیم بهترش این است که متوسل بخودشان بشویم که بعرض مجلس برسد و افکار عامه قضاوت کند که مجلس هفتم با چه نظر بیغرضانه در تمام قضایا وارد می‌شود و حل می‌کند. خود دکتر را دعوت کردیم که آقا بیائید ما هم مثل شما همه مان گرفتار هستیم یک روز آقای رئیس هم تشریف آوردند در شعبه گفتیم این است ما گرفتاریم ایشان هم یک معنائی کردند بعد که تشریف بردند اکثریت شعبه با آن معنی موافقت نکرد. بعد از هر طرف شروع کردند که دکتر حسن خان خیلی زحمت کشیده است. بنده آمدم نشستم فکر کردم چه کار کنیم اطراف را گردش کردم دیدم مثلا در قانون مجازات نوشته است که اگر فرضا یک ماده مجازات درباره یک نفر صادر شده باشد ولی سابقه خدماتی در یک کاری دارد این یک ترتیباتی دارد یعنی می‌شود یک درجه تخفیفیه برای او قائل شد ولی نمی‌شود بکلی چشمهان را هم بگذاریم. خوب ما هنوز از مجلس بیرون نرفته‌ایم که بگوئیم قانون نبوده است خیر قانون بوده است. این بود که دو مرتبه آمدیم جلسه را قرار دادیم و تمام اعضاء شعبه با یک حال حقیقتا تاسف و تاثری نشستند که در این باب چه کار کنیم در این موضوع یکی از افکار این بود که بهترش این است که راپرت این را بنوییسم نفیا یا اثباتا قضاوت نکنیم ببریم به مجلس و اکثریت مجلس هر طور قضاوت کرد همان باشد بعضی از اعضاء شعبه گفتند این ترتیب با مقام قضاوتی که قانون به شعبه داده است معنی ندارد شعبه قاضی است نسبت به راپرتها و صورت مجلس هائی که وارد شعبه می‌شود و باید قضاوت کند نه اینکه مثلا قاضی استیناف بگوید من رای نمی‌دهم تا به بینم چه می‌گوید این را بطور تمثیل عرض می‌کنم حالا آقای فاضل الملک اعتراض نکنند که چنین چیزی در استیناف نیست و بالاخره گفته شد که باید شعبه قضاوت خودش را بکند در هر حال زحمات و لیاقت و صلاحیت ایشان از روی اساس و حقیقت کاملا در نظر ما بوده است و کاملا ملاحظه کرده‌ایم ولی دیدیم مندرجه‌ای به اصطلاح علمی راهی و چاره پیدا نکردیم آخرش گفتیم رای بگیریم رای گرفتیم هفده نفر اعضاء شعبه بودند نه نفر رای دادند هشت نفر رای ندادند اکثریت نه نفر بود و چون اکثریت حکمیت کرد این بود که مخبر محترم شعبه مامور شد راپورت آنرا تهیه کرده و تقدیم مجلس کرد و به نظر نمایندگان رسید. اینهم عقیده شعبه بود. این بود تحیری که برای ما در این موضوع پیدا شد و تاسفی که داریم که یک نفر مشروطه طلب بیچاره که باید تمام سنگها بر پای لنگ بخورد. تاسف ما از این است که یک نفری که باید به حقوق خودش نائل شود باید ما جلوتر یک قانونی نوشته باشیم که او را گرفتار کنیم حالا اکثریت هر طور هیچ کس هم غرضی ندارد. کسی هم نیست که جواب عرایض بی غرضانه بنده را بدهد.
ملک زاده (مخبر شعبه پنجم) – بطوریکه در جلسه گذشته راپورت انتخاب آقای دکتر حسن خان عظیما را از شعبه پنجم تقدیم مجلس شورای ملی کردم شعبه انتخاب آقای دکتر حسن خان را از نقطه نظر جریان انتخابات و صلاحیت ایشان در تحت مطالعه و مداقه قرارداد و نظر به حسن ظن کاملی که از طرف عموم افراد حوزه نسبت به شخص دکتر بود و علاقمندی که نسبت به ایشان نشان می‌دادند و مخصوصا بطور اتفاق صلاحیت و حسن سابقه و لیاقت ایشان را تصدیق داشته در اطراف انتخاب ایشان مباحثات خیلی مفصل و زیادی شد و بطوریکه آقای آقا سید یعقوب اشاره فرمودند فقط بعضی از افراد شعبه یک مانع قانونی در نظرشان آمد و آن عبارت بود از قانون بیست و دوم تیرماه ۱۳۰۶ که مانع از تصدیق انتخاب آقای دکتر حسن خان تصور کردند تفسیرات و مباحثات زیادی در اطراف این موضوع بعمل آمد و چون آقای آقا سید یعقوب به این نکته اشاره کردند که بعضی روح قانون را شامل آقای دکتر حسن خان و انتخاب ایشان ندانستند یکی از آن افراد بنده بودم که عقیده‌ام این است که مقصود و مقصد قانون گذار از ماده این بوده است که اشخاص از موقعیت خودشان و از مقام خودشان سوء استفاده نکنند و قدرت و توانائی که دولت به آنها داده است از برای پیشرفت امور و وظایفی که مخصوص به اداره و دائره آنها است درانتخاب خودشان آن قدرتی را استعمال نکنند و به عقیده شخص بنده که چندین دوره است در انتخابات طهران شرکت داشته‌ام و یکی دو دوره هم کاندیدا بوده‌ام انتخابات طهران بقدری مهم است و انتخاب شدن از طهران بقدری سخت است که نه فقط ایشان بلکه هیچیک از رؤسای ادارات دولتی نمی‌توانند این استفاده را از موقعیت خودشان بکنند، بله، نظر به علاقمندی که یک عده از افراد شعبه و بعضی از آقایان دیگر در انتخابات آقای دکتر حسن خان داشته و دارند خصوصا آقای اورنگ شیخ الملکی و آقای مؤید احمدی از بنده تقاضا کردند که دفاع از نظریات شعبه را در انتخاب آقای دکتر حسن خان و توضیحاتی که لازم می‌شود حق خودم را به آقایان واگذار کنم و چون بنده هم یک مانع قانونی در این امر نمی‌بینم این است که حق خودم را به آقای اورنگ شیخ الملکی و آقای مؤید احمدی واگذار می‌کنم.
بعضی از نمایندگان (با همهمه) نمی‌شود. در حرف زدن که وکالت در توکیل نمی‌شود داد.
مخبر – چون آقایان با بنده مذاکره کرده‌اند که با رئیس محترم در این باب مذاکره شده من حقم را واگذار کنم.
رئیس – خطاب به آقای مخبر – حرفتان را بزنید.
افسر – چه مانعی دارد که دیگران حرف بزنند؟
رئیس – اجازه بفرمائید حرفشان را تمام کنند آنوقت دیگری حرف زند.
مخبر – در هر صورت شعبه مطابق راپورتی که در جلسه گذشته داده است در جریان انتخابات طهران و جریان انتخاب آقای دکتر حسن خان مطلقا اعتراض و ایرادی نداشته و جریان انتخابات طهران را مطابق با قوانین تلقی کرده و در موضوع صلاحیت شخصی ایشان هم تقریبا اتفاق در کار بود فقط بطوریکه عرض کردم قانون ۲۲ تیرماه را یک سدی و مانعی در انتخاب ایشان تصور می‌کردند و بعد در نتیجه مطالعه و مباحثات طولانی که بعمل آمد شعبه به اکثریت صحت ایشان را تصدیق و این ماده را مانع نمایندگی ایشان تشخیص نداده است این خبری بود که بطور اختصار بعرض رساندم.
رئیس – آقای زوار موافقید..
زوار – بلی.
رئیس – آقای اورنگ؟
اورنگ – موافقم.
رئیس – آقای مؤید احمدی موافقید؟
مؤید – احمدی – بلی.
رئیس – آقای وثوق؟
آقای سید مرتضی وثوق – موافقم.
رئیس – آقای طلوع؟
طلوع – موافقم.
رئیس – آقای میرزا یانس؟
میرزا یانس – موافقم.
افسر – بنده عرضی داشتم دو نفر می‌توانند مذاکره کنند؟
رئیس – آقای فاضل؟
فاضل (همراز) بنده هم موافقم و خواستم عرض کنم که در حرف زدن وکالت قابل توکیل نیست.
رئیس – آقای زوار
زوار – آن قسمت برجسته که نماینده محترم راجع به انتخاب یک نفری که بنام آقای دکتر حسن خان که عامه بصحت عملیات او شاهدند ایراد گرفتند دو ماده قانون بود. بنده خیلی متاسفم با اینکه نماینده محترم در این عصر سرعت عمل قائل هستند خوب بود در آن موقع فقط همان دو ماده قانون را ذکر می‌کردند و این قدر برای انتخاب یک شخص صالحی که عامه بصحت انتخاب او شاهدند وقت مجلس را تلف نمی‌فرمودند…
خطیبی – آقا هم موافقند.
رئیس – مخالفی نبود سوال کردم.
زوار – عرض کنم این اصول را هم اگر در مجلس ترک کنیم بهتر است زیرا این مطلب که کوچک است اگر قضایای مهم گرفتار این هوها بشود بد است بگذاریدبنده عرایض خودم را عرض کنم. الحمدالله آقای دکتر حسن خان مخالفی ندارد ولی بنده اول موافقی هستم که می‌خواهم جواب عرض کنم و شما هم از حدود خودتان تجاوز نکنید.
رئیس – آقای مشاجره نکنید، بین الاثنین حرف نزنید.
خطیبی – مطابق نظامنامه نمی‌تواند دو موافق حرف نزنید.
رئیس – بنده سوال کردم مخالفی نبود آقای آقا سید یعقوب هم که مخالف بودند تکرار تقاضا نکردند و معلوم شد که نمی‌خواهند حرف بزنند مخالف دیگری هم که نبود که بنده رعایت تناوب را بکنم بر حسب اجبار مجبور شدم که نمره بعد را دعوت کنم.
خطیبی – مذاکره کافی است.
رئیس – در بین حرف ناطق نمی‌شود صحبت کرد.
زوار – جوابتان را شنیدید؟ ساکت باشید.
رئیس (خطاب به آقای زوار) – حرفتان را بزنید.
زوار – عرض کنم خدمت سرکار که آن ایراد برجسته نماینده محترم این بود که یکنفر در قلمرو ماموریت خود نمی‌تواند انتخاب شود همانطور که مخبر محترم جواب دادند تصور می‌کنم. بلکه هم همینطور است که مقصود قانون گذار این بوده است که آن کسی که مامور خدمات دولتی است در موقع انتخاب در قلمرو خودش از اختیاراتی که دارد استفاده نکند، این قانون را برای این وضع کرده‌اند ولی بطوریکه آقا خودشان هم شاهدند آقای دکتر حسن خان وقتی که بشعبه آمدند (بنده عضو شعبه نبودم ولی آنجا حاضر بودم) مدلل کردند که در موقع انتخابات ایشان مامور رسمی دولت نبوده‌اند یعنی ازمرخصی‌های سالیانه خود که سالهای سال باید بگیرند و نگرفته بودند استفاده کرده و به مرخصی رفته بودند، بنابراین تصور می‌کنم که این قانون شامل حال ایشان نباشد برای اینکه در آن موقع مامور نبودند که از ماموریت خود در انتخاب خودشان استفاده کنند یک ماده دیگری را هم که آقا فرمودند که رئیس دائره باید محروم از انتخاب باشند، بسیار خوب، همان کسی که این قانون را گذراند نمی‌توانست بنویسد رئیس اداره؟ در صورتیکه این اندازه البته قادر بود به وضعیت قانون گذاری، در اینصورت تصور می‌کنم که این قسمت هم شامل حال آقای دکتر حسن خان نیست و از نماینده محترم خواهش می‌کنم که حقیقت مقام مهم یک نفر آدمی را که به تصدیق عامه صالح است برای عضویت مجلس شورای ملی بیش از این ادامه ندهند.
رئیس – آقای اورنگ
اورنگ – چنانچه خاطر مبارک همه آقایان مستحضر شد مخالف نماینده محترم در صلاحیت آقای دکتر حسن خان نبوده و نیست، اولا بنا بر اعتقاد من ایشان سیدند و اولاد پیغمبر، کسی به کسی گفت ای ناسید. او جواب داد که من یا سیدم و اولاد پیغمبر و تاج سر تو هستم یا ناسیدم و عامم تازه مثل تو هستم ایشان هم یا خیلی صالح هستند یا مثل ما هستند.
اگر لعل گراخترروشنیم –
- زیک آسمان و زیک معدنیم
همه انشاءالله خوبیم، اما اینکه نماینده محترم آقای آقا سید یعقوب آقا متکی به دو ماده قانون شدند و مقدمه طولانی چیدند که شعبه پنجم نمی‌تواند مفسر یا تعبیر کننده مواد قانونی باشد. من با ایشان در این امر شرکت دارم چه اگر بنا باشد باب تفسیر و تعبیر برای مواد قانونی باز باشد روزگاری می‌رسد که گر تو به بینی نمی شناسیش باز و قضات عدلیه هم خوب این قضیه را رعایت کرده‌اند و وزیر عدلیه هم بهتر رعایت کرد و ماده در قانون مجازات عمومی گذرانید که ماده دویست و هشتاد باشد که باب تفسیر و تعبیر به روی تمام افراد و آحاد از رئیس اول دولت تا ثبات وزارتخانها مسدود است و هیچکس حق تفسیر و تعبیر قانون را ندارد و آقای آقا سید یعقوب آقا هم این معنی را کاملا معتقدند ولی به نتیجه که می‌رسد خودشان تفسیر می‌فرمایند. فرمودند که عبارت فارسی است اولا عبارت ماده عربی است ولی مصطلح است، مامور که عربی است، ما هم عربی است (مالیه) حوزه هم که عربی است محرومش هم عربی است انتخابش هم عربی است از قضایای اتفاقیه تمام کلماتش عربی است. مامورین مالیه در حوزه ماموریت خود از انتخاب شدن محرومند – منهم عینا این ماده را قبول دارم اگر عین این ماده شامل آقای دکتر حسن خان یا هر منتخبی است البته از انتخاب شدن محروم است و اگر عین این ماده شامل حال ایشان نیست. ایشان مشمول ماده نیستند باید قضاوت کنیم. و مسئله ماده قانی می‌گوید. رؤسای دوائر دولتی در حوزه ماموریت خود از منتخب شدن محرومند آن وقت آقای آقا سید یعقوب آقا این همه تاکید می‌کنند که نکند دستتان دراز بشود بطرف تفسیر مبادا که شما تعدی کنید به تعبیر فورا از دایره در نتیجه یک اداره کننده استخراج می‌فرمایند در صورتیکه خودشان در همین مجلس مقدس وضع قانون استخدام کردند بین اداره و دایره فرسخها فاصله است حقوق رئیس دایره صد تومان است حقوق رئیس اداره دویست و دوازده تومان است رئیس دایره به حکم وزیر تعیین می‌شود. رئیس اداره بفرمان پادشاه رئیس دایره حق ندارد در محضر سلام پادشاه حاضر شود. رئیس اداره حق دارد حاضر شود رئیس دایره بترتیب خاص و رئیس اداره بترتیب خاص آخری محاکمه می‌شود. آنوقت همین آقای آقا سید یعقوب آقا که می‌گویند باب تفسیر مسدود باشد اما چون رؤسای دوائر نوشته است من یک رئیس اداره از توی شکم این ماده بیرون می‌آورم. ولی حالا عرض می‌کنم اگر آقای دکتر حسن خان رئیس دایره است به نص این قانون از انتخاب شدن محرومیت اگر رئیس اداره است که این ماده شامل حال او نیست نا مشمول این ماده باشد بنابراین عرض بنده بود که بنده در شعبه پنج پیشنهادی دادم و روی آن پیشنهاد بهمین کیفیت رای گرفتند اکثریت تصویب کرد که دکتر حسن خان مشمول این دو ماده نیست و این دو ماده هم شامل حال دکتر حسن خان نیست. دکتر حسن خان مامور مال دولت نیست. دکتر حسن خان قاضی است برای تشخیص اسنادی که در دست نوکرهای دولت است ببیند و بداند که دارنده این سند واجد چه رتبه ایست و محروم از چه حقی است این مامور نه در عرف قانون نه در وزارت مالیه نه در خارج نه در داخل مامور مالیه شناخته نشده است این است دفاع بنده از آقای دکتر حسن خان و روی این دفاع هم در شعبه رای گرفته شد و رای دادند. دیگر بسته است به قضاوت شما آقایان قضاوت بفرمائید اگر مشمول این دو ماده میدانید از انتخاب شدن محرومش بدانید اگر مشمول این دو ماده نمی دانید محرومش ندانید.
رئیس – رای گرفته می‌شود بصحت نمایندگی آقای دکتر حسن عظیما آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان برخاستند)
رئیس – تصویب شد.
رئیس الوزراء – با تشکر و مسرت زیاد از سعادت خدمتگذاری خودم و رفقا پروگرام دولت را تقدیم مجلس می‌کنم و چون خودم یک قدری عاجز هستم از ایستادن تقاضا می‌کنم خوانده شود.
یاسائی – وزراء را معرفی نفرمودید باید معرفی بشوند.
رئیس الوزراء – وزراء تجدید نشده‌اند که معرفی بشوند
رئیس – آقای عراقی
عراقی – موافقم
رئیس – با چه
عراقی – چون صحبت شد که وزراء را معرفی نفرمودند و آقای رئیس الوزراء فرمودند وزراء طوری نشده بودند که بخواهم معرفی کنم و تصور کردم که کسی در این حرف اعتراضی دارد خواستم تایید فرمایش آقای رئیس الوزراء را کرده باشم که فرق است بین بقاء کابینه یا ایجاد کابینه. کابینه بوده و حالا هم پروگرامش را مطابق قانون برای جلسه سالیانه مجلس یعنی افتتاح دوره هفتم می‌بایست تقدیم بکند در اطراف پروگرام صحبت بشود دیگر معرفی کردن وزراء لازم نیست فقط در اطراف پروگرام صحبت می‌شود و رای گرفته می‌شود.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب.
آقا سید یعقوب – بنده خیلی متاسفم و خواستم آقای عراقی را به کمک خودم دعوت کنم به یک موضوعی و این موضوعی نیست که ما بخواهیم با وزرائی که دو سال در این دوره با ایشان می‌خواهیم کار کنیم محل اختلاف باشد که شما بیائید شمشیر موافقت را بردارید یا خدای نخواسته بنده بخواهم مخالف باشم. بنده والله مخالف نیستم به حقیقت مخالف نیستم آهای تمام ملت میدانید بنده مخالف نیستم (خنده بین نمایندگان) که شما بگوئید آقا سید یعقوب مخالف بود و بنده همچو موافق بودم خیر موضوع یک مسئله ایست که خود وزارء هم تصدیق دارند. در دوره ششم یک اکثریتی بود که متکی علیه دولت بود حالا دوره ششم از بین رفت آن متکی علیه هم رفت الان متکی علیه جدید دارد و قرار دادیم شاید آقای رئیس الوزراء نظرشان نباشد اول بنا بود که می‌رفتند و آقایان وزراء را معرفی می‌کردند به اکثریتی که دو مرتبه متکی علیه کابینه می‌شدند که کابینه جدید من باین ترتیب است اینهم پرگرام مقصود من این است حالا هم باید این ترتیب بشود مخالفتی هم ندارم که بگویم شما موافقید و من مخالف. هر دومان موافق هستیم منتهی یک ترتیبی است که باید آن را رعایت کرد و من هم همین انتظار را داشتم که آقای رئیس الوزراء همین کار را خواهند کرد.
رئیس الوزراء چون وزراء همانهائی بودند که بودند و اکثر آقایان مجلس هم می‌شناسند و می دانند بنده نخواستم یک چیز زایدی گفته باشم و تقدیم پروگرام برای همین است که اگر آن اکثریتی که اتکاء دولت به آن بود عینا امروز وجود ندارد در تقدیم این پروگرام و رائی که آقایان به پروگرام خواهند داد دولت در ثانی در همین مجلس آن اتکائی که لازمست پیدا خواهد کرد.
بعضی از نمایندگان – اسم ببرید آقا معرفی کنید.
رئیس الوزراء – بسیار خوب آقای نصرت الدوله وزیر مالیه آقای داور وزیر عدلیه. آقای اعتماد الدوله وزیر معارف آقای شیبانی وزیر فواید عامه. آقای صور وزیر پست و تلگراف. آقای پاک روان هم کفیل وزارت امور خارجه وزیر جنگ هم آقای اسعد که در رکاب مبارک هستند وزیر داخله هم چون سینه اش خیلی درد می‌کرد (ادیب اللسلطنه) نیامد.
رئیس – بموجب تقاضای آقای رئیس الوزراء پروگرام قرائت می‌شود.
(بشرح آتی قرائت شد)
ساحت محترم مجلس شورای ملی
بر نمایندگان محترم پوشیده نیست که در تمام شعب اجتماعی و اقتصادی و سیاسی مملکت اصطلاحات اساسی شروع شده و در جریان است و اگر چه اصطلاحات مذکوره در دسترس اطلاع عامه بوده و با مشارکت اکثر آقایان نمایندگان حاضر که در مجلس ششم مقام نمایندگی را دارا بوده‌اند بعمل آمده است معذالک تذکرا بعرض مجلس شورای ملی می‌رسد که بیشتر توجه دولت شاهنشاهی معطوف بعمران و آبادی مملکت و تکثیر ثروت عمومی بوده و در این قسمت قدمهای خیلی موثری بر داشته شده است.
ساختن راه آهن از بندر شاه الی بندر شاپور که چهار صد و چهل و سه کیلومتر آن از شمال بجنوب تا آخر آذر ماه ۱۳۰۸ باید ساخته و دائر گردد مؤثرترین اقدامی است که از حیث آبادی مملکت نصیب دولت شاهنشاهی گردیده است بستن سد اهواز که در ضمن ساختن راه آهن بعمل خواهد آمد – ساختن راه مهم لرستان و خوزستان – ساختن قلاع نظامی و رعینی برای تخت قاپو کردن ایلات لرستان و عمران و آبادی آنجا بسط و تکمیل راه سازی در تمام مملکت تشویق صنایع داخلی – تاسیس بانک ملی و توجه مخصوص به بهبودی اوضاع تجارتی و فلاحتی مملکت رؤس اقداماتی است که بعمل آمد و باید تکمیل شود.
اصلاحات قضائی مملکت بطور رضایت بخش در جریان بوده و دوره تکمیل و تکامل خود را سیر می‌نماید از نقطه نظر معارفی اعزام محصلین بخارجه برای تکمیل تحصیلات – تجدید نظر در پروگرام مدارس و اصلاح اوضاع عمومی آنها بالخصوص مدارس متوسطه تالیف و طبع کتب برای مدارس ابتدائی و متوسطه تکثیر عده مدارس ابتدائی در ولایت و امثال آن اقداماتی است که برای بسط معارف بعمل آمده و باید تکمیل شود.
از حیث اوضاع صحی نیز بهبودی محسوس مشاهده می‌شود و تاسیس مریض خانه‌های تازه و ایجاد قرانطینه‌های جدید در جنوب و غرب و تکمیل مؤسسه پاستور استخدام متخصصین و اطباء خارجی برای تاسیسات و اصلاحات صحی ایجاد پست‌های سیار صحی و اقدامات متشابه آن شاهد این بهبودی اوضاع می‌باشد.
اوضاع مالی مملکت کاملا رضایت بخش بوده و توجه مخصوص به تکثیر عایدات عمومی بعمل میاید و با وجود ملغی شدن پاره از اقلام عوائد از قبیل مالیات اغنام و احشام و مالیات سرشماری و پاره عواید دیگر معذلک یقین کامل حاصل است که مجموع عوائد مملکتی جبران کسورات مزبوره را نموده و در عواید پیش بینی شده نقصانی حاص نخواهد شد ولی در همان حال اوضاع مالی چه از حیث طرز وصول مالیاتها از قبیل مالیات ارضی که بر روی اساس صحیحی گذارده نشده و طوری نیست که تحمیلی بر طبقه زحمت کش و فقیر مملکت نشود و برای امتثال امر مبارک شاهانه در رفع تحمیلات مزبوره مطلب مورد مطالعه مخصوص دولت واقع گردیده است و چه از حیث اصلاحات دیگر که مستلزم تکثیر عایدات باشد باید مورد توجه مخصوص بشود و همچنین مسئله قاچاق که تاثیر زیادی در عواید غیر مستقیم دارد از چندی به اینطرف توجه دولت را بخود جلب نموده است و اگر جدیت کامل در این باب بعمل نیاید خسارات مهمی متوجه عوائد گمرک و عوائد انحصار و عوائد طرق و عواید انحصار تریاک خواهد شد.
البته دولت با ایجاد پست‌های جدید امنیه و گمرک و ایجاد قوای بحریه و توسعه قوای امنیه و اتخاذ تمام وسائل ممکنه یقین دارد که موفق بجلوگیری از قاچاق و تنبیه قاچاقچیان خواهد شد ولی درین باب هم جلب مساعدت مخصوص مجلس شورای ملی هم ضرورت دارد زیرا که قوانین مجازات قاچاق خفیف بوده و از ملایمت آن سوء استفاده می‌شود و دولت امیدواراست که در اصلاح قوانین مزبوره از طرف نمایندگان محترم مساعدت لازم بعمل خواهد آمد.
از نقطه نظر روابط خارجی نیز اوضاع کاملا رضایت بخشی بوده و موجود بودن روابط و دادیه صمیمانه با تمام دولی که با ایران دارای روابط سیاسی و اقتصادی می‌باشند مخصوصا حسن رابطه با دول همجوار کوشش دولت شاهنشاهی را بحسن خاتمه منجر نموده است و امیدواری می‌رود که در پاره مسائل متنازع فیها با موجود بودن حسن نیت از طرفین موافقت کامل حاصل گردد.
انتخاب ایران به عضویت شورای جامعه ملل یکی از علائم حسن رابطه ایران با ممالک عالم بوده و دولت شاهنشاهی امیدوار است وظایفی را که از این حیث عهده دارنده است به وجه احسن انجام دهد.
البته نمایندگان محترم در نظر دارند که پس از ۲۰ اردیبهشت گذشته و در تعقیب عهود ملغی شده دولت موفق بانعتقاد عهود و قراردادهای موقتی و دائمی گردیده و فعلا نیز مشغول تکمیل اقدامات خود می‌باشد بطوریکه امید
است در آینده نزدیکی دولت ایران با تمام دول دارای عهود و مقاولات قطعی که در خور شان و حیثیت طرفین و مبتنی بر اصول احترام و اعتماد متقابل باشد بگردد.
با آنچه که در فوق ذکر شد نمایندگان محترم ملاحظه که خواهند فرمود جریان امور عمومی مملکت بطور مطلوبی رضایت بخش بوده و امیدواری کامل حاصل است که در تکمیل اصلاحات مملکتی موفقیت تام حاصل شود ولی مسلم است که مملکت هر چه بیشتر رو بترقی و تعادلی می‌رود لزوم ازدیاد وسائل مادی و معنوی مملکت بیشتر محسوس شده و ابراز جدیت بیشتری لازم می‌آید و یقین است که خود اهالی مملکت قدر دوره گرانبهای کنونی را که موانع کار کردن مفقود و موجبات بروز لیاقت و وظیفه شناسی موجود است شناخته و افراد ایرانی خود را عهده دار بکمک در آبادی و ترقی مملکت و تکثیر ثروت و سعادت عمومی خواهند دانست چه تصور اینکه سکنه یک مملکت در بهبودی حال خود هیچ نوع جهدی نکرده و فقط انتظار تهیه موجبات آنرا از دولت داشته باشند معقول بنظر نمی‌آید.
برای نیل باصلاحات منظوره تکثیر عایدات دولت شرط حتمی بوده و این مقصود را بوسیله اصلاح طرز وصول عوائد کنونی مملکتی و وسائل دیگر با مساعدت مجلس شورای ملی باید تامین نمود البته هر اصلاحی مستلزم خرجی است. مثلا اکنون که قانون نظام وظیفه در مملکت اجرا می‌شود و بالنتیجه قوای تامینیه بواسطه اجرای قانون مزبور و بر طبق احتیاجات مملکت بسط پیدا می‌نماید برای نیل باین مقصود اضافه نمودن بر بودجه قوای تامینیه لازم می‌افتد همچنین برای تکثیر سکنه مملکت که عنصر ابتدائی و حتمی عمران و آبادی هر مملکتی است باید اقدامات موثری بشود و مخصوصا وسائل مبارزه با پاره امراض از قبیل مالاریا و آبله و امراض تناسلی تهیه شود و در اینجا است که ابراز حس بیداری ملی مورد پیدا کرده و خود اهالی مملکت باید بوسائل مختلفه بدولت کمکهای مادی و معنوی بنمایند.
توجه مخصوص به بهبودی اوضاع اقتصادی و مخصوصا اوضاع فلاحتی بوسیله بستن سدها – تنظیم آبها ترویج پاره محصولات که مستلزم عوائد بیشتری برای اهالی مملکت باشد تکمیل ادوات فلاحتی و امثال آن منظور نظر دولت است.
البته یکی از مسائلی که اثر فوق العاده در عمران و آبادی مملکت و تکثیر ثروت عمومی دارد تسهیل شرایط دائر کردن منابع ثروت بی شمار مملکت و مخصوصا جلب سرمایه تجارتی و اقتصادی خارجی است مملکت ایران دارای منابع مختلفه ثروت بوده و برای دائر کردن آنها جدیت و همت خود اهالی از یک طرف و پیدا کردن سرمایه از طرف دیگر لازم است.
البته دولت شاهنشاهی معتقد به دادن امتیازات مطابق اصول و شرایط امتیازات گذشته نبوده و اجازه دخول هیچ نوع سرمایه را که مؤید و مروج نفوذهای سیاسی باشد نخواهد داد و امیدوار است که خود دارندگان امتیازات گذشته متوجه خواهند بود که شرط حتمی جلب مساعدت کامل دولت شاهنشاهی منوط به تجدید نظر و اصلاح آنها است ولی برای جلب سرمایه‌های مفیدخارجی و ایجاد مؤسسات مشترکه بین سرمایه ایرانی و خارجی از هر نوع وسائل تشویق و تسهیل خودداری نباید بعمل آید بدیهی است که در تمام مسائل معروضه و اصلاحات عدیده دیگری که در نظر است دولت مشغول مطالعه بوده و پس از تکمیل مطالعات لوایح مربوطه را برای تصویب مجلس شورای ملی تقدیم خواهد نمود.
مخصوصا در قسمت مطالعات مالی و اقتصادی استخدام متخصص مالی و اقتصادی که عنقریب وارد خواهد شد ممکن است کمک موثری باشد.
در باب هر یک از مطالب معروضه چنانکه اشاره شد لوایح مربوطه تقدیم مجلس شورای ملی شده و در واقع خود تبادل نظر برای اتخاذ تصمیم مقتضی بعمل خواهد آمد و دولت شاهنشاهی مطابق اصولی که در ضمن این پروگرام معروض داشته خود را عهده دار می داند که تکمیل و اجرای تمام اصلاحات مملکتی را که در شعب مختلفه بعمل آمده یا باید بعمل آید تعقیب نماید و امیدوار است که با توحید مساعی با مجلس شورای ملی موفقیت کامل حاصل کند.
ولی نظر به اینکه پس از افتتاح مجلس شورای ملی و ابتدای کار باید ابراز اعتماد قوه مقننه نسبت به دولت بعمل آمده باشد و وسیله نیل باین مقصود تقدیم پورگرام است لهذا دولت شاهنشاهی در ضمن تقدیم این پروگرام که حاکی از نظریات عمومی دولت در باب اصلاحات مملکتی است امیدوار است که مجلس شورای ملی با ابراز اعتماد خود به دولت تعقیب و تکمیل اصلاحات مملکتی را تایید نماید.
مهدیقلی
رئیس – اگر آقایان موافقت بفرمایند این لایحه را قبلا طبع و توزیع کنیم بعد مطرح شود (صحیح است) آقای طلوع راجع به اعتبار نامه آقای رفیع می‌خواهید مخالفت خودتان را استرداد بفرمائید؟
طلوع – بنده برای استحضار خاطر محترم آقایان خواستم علت مخالفت خودم را عرض کرده باشم که آقایان تصور نکنند که بنده مخالف شخصی با ایشان داشتم فقط بنده به صلاحیت ایشان اعتراضاتی دارم و به عقدیه شخص بنده ایشان صلاحیت وکالت مجلس شورای ملی را ندارند…
رئیس – معود نبود راجع به صلاحیت ایشان مذاکره کنید پس باید بماند تا خودشان بیابند طلوع عرض می‌کنم چون یکی از دوستان صمیمی بنده که از رجال وطن پرست و پیشرو آزادی ایران بوده‌اند از بنده خواهش کردند بنده مخالفت خودم را پس می‌گیرم.
رئیس – آقایان که صحت نمایندگی آقای رفیع را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد دو فقره خبر مرخصی از کمیسیون عرایض رسیده قرائت می‌شود.
(بشرح ذیل قرائت شد)
نماینده محترم آقای کازرونی برای اصلاح امور محلی و استفاده از نزول ملوکانه برای نواقص محلی بخاکیای همایونی از ۲۴ آبان ماه ۱۳۰۷ یکماه اجازه مرخصی تقاضا نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافق اینک خبر آنرا تقدیم مجلس می‌نماید.
رئیس – موافقین با یکماه مرخصی آقای کازرونی قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس – تصویب شد.
خبر مرخصی آقای خطیبی.
نماینده محترم آقای خطیبی برای امر ضروری از ۱۴ آبان ماه ۱۳۰۷ الی ۲۱ (یک هفته) اجازه مرخصی خواسته‌اند کمسیون با تقاضای ایشان موافق و اینک خبر آنرا تقدیم مجلس می‌نماید.
رئیس – موافقین با مرخصی یک هفته آقای خطیبی قیام فرمایند.
(اکثر برخواستند)
رئیس – تصویب شد. فعلا چیزی در دستور نداریم ولی خود بنده راجع به امور داخلی مجلس مطالبی دارم که خواهش می‌کنم آقایان تشریف بیاورند در جلسه خصوصی استماع فرمایند.
(مجلس سه ربع قبل از ظهر ختم شد)