مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۲۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۲۵
مذاکرات روز شنبه ۹ جمادی الثانی مجلس شورای ملی
خلاصه مذاکرات روز پنجشنبه ۷را آقا سید محمد تقی قرائت کردند.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – از خراسان و قوچان و سایر نقاط مطالبه تکلیف کرده‌اند که حکومت به اسم وزارت مالیه می‌گوید هر قدر تفاوت عمل که درسال گذشته می‌دادید امسال هم باید به همان اندازه بدهید. و از این ترتیب نزدیک است قوچان بهم بخورد باید دانست که گرفتن تفاوت عمل محدود بحدی هست یا نیست اگر هست معین شود.
آقا میرزا سید علینقی – این مسئله چند روز در مجلس مطرح مذاکره شد در روزنامه هم درج گردید که تفاوت عملی که کدخدایان و مباشرین جزو می‌گرفتند موقوف باشد ولی تفاوت عملی را که حکام کل می‌گرفتند محسوب شود.
رئیس- باید در این خصوص به وزارت مالیه نوشته شود.
احتشام الاطبا- در ترشیز خراسان میگویند چون عمل مالیه در اینجا تعدیل شده ما تفاوت نمی‌دهیم سال گذشته را آصف الدوله به ظلم گرفت ولی امسال زیر بار ظلم نمی‌رویم در اینخصوص باید وزیر مالیه قراری بگذراند که اسباب آسایش آنها هم فراهم شود ولی مکرر به وزیر مالیه نوشته شده حضورا هم گفته‌ایم میگویند باید مثل پارسال داده شود و این ترتیب با صحت موافق نیست زیرا پارسال جریمه هم خیلی گرفته‌اند پس امسال هم باید آن جریمه‌ها داده شود.
حسام الدوله – رایی دراین خصوص داده شده در دفتر مجلس ضبط است رجوع به دفتر شود و مطابق آن به ولایات اطلاع بدهند.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – تکلیف ما چیست چه باید جواب بدهیم؟
رئیس - جواب را به یاد وزیر مالیه بدهند و مخصوصا به احکام قرار گذاشته‌اند خصوصا با حکومت خراسان که صورت تفاوت عمل را محل به محل بفرشتند باید معلوم شود که آن صورت را فرستاده‌اند یا نه فعلا چون وزیر مالیه حضور ندارند گفتگو نتیجه ندارد خوب است همین مطالب به وزیر مالیه اخطار شود تا مسبوق شوندو جواب بدهند.
صدر نطنزی – صورت تلگرافی از وزارت مالیه به مجلس آمده بود در کیفیت اخذ تفاوت عمل که به ولایات مخابره شود آن صورت در دفتر مجلس ثبت است مطابق همان صورت به ولایات مخابره کنند که زیادتر نگیرند.
رئیس - همانطوریکه گفته شد باید مطالب را نوشته و به وزیر مالیه اخطار شود تا جواب بدهد فعلا این قرارداد بانک آلمان است که تا حال دو مرتبه قرائت شده و بعضی اصلاحات در آن به عمل آمده بعضی نکات لازمه را هم افزوده‌ایم حالا باید قرائت شود این بانک بانک تجارتی است بانک تجارتی هم آزاد است دولت می‌تواند امتیاز بدهد و گذشته از این این بانک بعضی امتیازات داشت که هیچ کدام از آنها تصویب نشد فقط موادی از آن که مضر نبود باقی مانده قرائت می‌شود قرائت شد و در هر یک از مواد آن مذاکرات زیاد به میان آمد پس از قرائت سیم خواستند رای گرفته شود گفتند چون دو فقره آن که یکی در باب مدت و یکی در خصوص مفتش است به خودشان اخطار شده تا از طرف خودشان جواب نرسد رای نمی‌توان داد
تعیین رای موکول شد برسیدن جواب در این موقع به قدر نیمساعت به جهت تنفس مجلس تعطیل شد پس از آن مراجعت کرده شروع به مذاکرات شد.
آقا شیخ عبدالکریم – سه ساعت به غروب مانده مرا وزارت داخله احضار کردند و گفتند تلگراف بکنید که متحصنین یزد از تلگرافخانه بیرون بیایند جواب گفتم رفتن آنها به تلگرافخانه که به تلگراف بنده نبوده حالا هم به تلگراف بنده بیرون نخواهند آمد و گذشته از این بودن مشیرالممالک امساله در آنجا به ترتیبی که در مالیات دخالت داشته باشد عقلا و شرعا صحیح نیست و از آن گذشته واقعه اتفاق افتاده که جناب شیخ تلگرافی به آقا شیخ جعفر سبزواری نموده که او یکی از مستبدین است و علمای نجف اشرف مخصوصا در باره او فرموده‌اند که هر کس با او همراهی نماید اعانت باثم کرده است و همچنین مطالبی شیخ نوشته است که نمی‌شود گفت ابدا اهالی آنجا حاضر نبودند از برای طرف شدن با مستبدین این حالت حالیه یزد است و دبیرالملک به من تهدیدانه گفتند که از تلگراف شما یزد اینطور شده در صورتی که بنده از آنروز تا حال کتبا یا لسانا یا تلگرافا برخلاف صلاح ملت و دولت اقدامی نکرده شب و روز این حضرات متظلمین مرا آسوده نمی‌گذارند خوب است تکلیف بنده را معین نمایند.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – موافق آن تلگراف که عرض کردم خدمت آقا سید عبدالله مجتهد آمده است به عینها همین طور است.
آقا میرزا سید علینقی – مشیرالممالک یک وقتی مباشر مالیات بوده بر فرض حالا عارضه حادث شد دیگر نباید غیر از او کسی مباشر مالیات باشد؟ بنده عرض کردم حال هم می‌گویم اگر مطلبی به ترافع باید بگذرد به دو نفر شاهد عادل تمام می‌شود در این واقعه آقا سید علی حایری که مرقوم فرمودند و وکیل محترم یزد که اظهار می‌دارند دیگر چه جای مسامحه است؟
وکیل الرعایا – در این خصوص در حضور وزیر مالیه گفتگو شد گفتند محض اینکه صورت صحیح داده است نمی‌شود دست او را کوتاه کرد ولی با این خیانتهایی که حالا ظاهر می‌شود در مقابل آن خدمت خوب است امساله مشیرالممالک را از این کار معاف دارند و اهل یزد هم در دادن مالیات خودشان امتناعی ندارند اصلا و فرعا می‌پردازند.
حاج محمد تقی – از زمانی که یزدیها عارض هستند تاکنون چهار دسته عوض شده‌اند.
حاج محمد اسمعیل – اکثر تجار یزد به ما کتبا ضد این مطالب رانوشته‌اند.
آقا شیخ یوسف – روزی نیست که به انجمن عرایض عریضه از دست مشیرالممالک نیاید.
رئیس - وکیل الرعایا در این مسئله داخل بود یک روز وزیر مالیه اینجا بودند گفته شد که این مطلب را تام کنید چون وکیل الرعایا واسطه بودند باز وزیر مالیه گفتند دوباره گفتگو کندی و اجمالا برای خود من علمی حاصل شده الان در دفتر پنجاه تلگراف بر ضد مشیرالممالک و همچنین پنجاه تلگراف بر موافقت مشیرالممالک حاضر است آمدیم بر سر تصدیق آقای حایری بنده خدمت ایشان شرفیاب نشده‌ام ولی ایشان به هیچوجه در امورات دیوانی دخالت نمی‌کنند و درست بصیرت ندارند البته هر کس رفت خدمت آقا عرضی کرد لابد آقا باید اقدامی بکنند. حال وکیل الرعایا چه اطلاعی دارند؟
وکیل الرعایا- مکرر گفتگو شد و وزیر مالیه در کمال بی طرفی در اصلاح حاضر هستند و اینکه بیک اندازه از مشیرالممالک همراهی می‌کنند به واسطه آنست که صورت مالیه را صحیح داده است واشخاصی که عارض هستند شاید ذی حق باشند و شخصا من نباید به واسطه خدمتی که کرده است او را ممانعت نمایم اگر به طوریکه یزدیها گفتند دو نفر تاجر زردشتی را ضامن می‌دهند بسیار خوب است.
حسام الاسلام – باید موضوع را معین کرد که شکایت از عمل است یا از عامل. (گفتند از عامل) پس اهمیت ندارد.
آقا سید حسن تقی زاده – عوض اینکه مجلس را مشغول کنیم به یکی از تظلمات که در حیاط بهارستان است خوب است بکارهای مهم اقدام کنیم مکرر گفته شد که یک قاعده کلی معین است که ما هم باید مطابق همان رفتار کنیم این تظلمات را به محض اظهار نمی‌شود اقدام کرد باید تحقیق شود و پس از تحقیق راجع به ادارات گردد اگر تحقیق نشود بسا خواهد شد که تولید غرض می‌شود اینها مدتها اینجا جمع شده‌اند پس باید یک قرار کلی داده شود که زیاده در اینجا نمانند یا همه را رد کنید وارجاع به ادارات یا تمام را قبول یا تحقیق و رسیدگی شود.
رئیس - این که جناب تقی زاده گفتند صحیح است ولی من نمی‌توانم بگویم آنهایی که اینجا جمع شده‌اند ذی‌حق هستند یا مدعی آنها ذی حق است از اینها گذشته همین قدر که یک اسباب هیجانی فراهم و طرف راعزل کرده‌اند آن وقت از هر جا به این کار اقدام شده اسباب زحمت فراهم می‌آید.
آقا میرزا سید علی نقی – فرمایشات حضرت عالی صحیح است مطالب آقای تقی زاده هم صحیح است ولی به قول عوام یک بام و دو هوا نمی‌شود ما می‌بینیم از بعضی ولایات تلگراف و غیره می‌رسد و در تمام مستدعیات آنها اهتمام می‌شود اما از بعضی جاها پاره مطالب می‌رسد و به جایی منتهی نمی‌شود پس باید یک موضوع کلی قرار گذاشت حال باید ببینیم این عمل یزدیها چه چیز است و داخل کدام یکی است باید تحقیق شود یا باید به تلگراف عمل شود.
رئیس - اصلا نباید مجلس به این جزئیات رسیدگی نماید این مسائل را باید از وزیر خواست ولی افسوس می‌خورم که هنوز عراده به طور صحیح راه نیفتاده.
حاج سید نصرالله – پس تکلیف مجلس چیست تا کی باید به این جزئیات مبتلا باشد.
حاج میرزا ابراهیم آقا – مجلس حق تحقیق یاغیر تحقیق ندارد پس جهة معطلی این بیچاره‌ها اینجا چیست آیا به واسطه ظلم است یا نه اگر به واسطه ظلم است پس باید رفع کرد و آنگهی در باب مشرالممالک اشخاصی که از او متظلم هستند هیچ نمی‌شود نسبت داد با اشخاصی که با او همراهی دارند و چه اهمیتی دارد که باید حکما مباشر مالیات مشیرالممالک باشد.
حاج سید نصرالله – من در اینجا حرفی دارم می‌خواهم بدانم تا کی مجلس دچار این جزئیات باشد آخر یک قراری بگذراید که از این جزئیات فراغت جسته مجلس به وظایف عمده خود عمل نماید.
احسن الدوله – تمام مطالب بر ما مشتبه است چه تظلمات از یزد باشد یا غیر یزد بنده که در انجمن عرایض هستم می‌بینم که ابدا وزرا همراه نیستند یک فقره نصرة الممالک خالصه‌جات را اجاره می‌کرد و بر حسب خیال خود پنجاه هزار تومان علاوه می‌داد به وزیر مالیه اخطار شد جواب نیامد به وزیر عدلیه اخطار شد جواب نیامد نتیجه آن شد که اقبال الدوله مطلع شده آب ده او را قطع کرده رعایا متواری شده اینجا متظلمند.
حاج شیخ محمود- حقوق بر دو قسم است حقوق مالیه و حقوق جانی حقوق مالی وقتی که ادا می‌شود چه لزومی دارد که فلان شخص باید با اینکه جمعی از دست او متظلم هستند.
وکیل التجار- این خدمتی که مشیرالممالک کرده خوب است سؤال می‌شد این عمل را بکی پرداخت کرده به دولت داده یا در میان خودشان مانده. ثانیا در خصوص عرایض متظلمین البته باید تحقیق شود ولی مادامیکه او بر ماموریت خود باقی است رعیت نمی‌تواند تظلم نماید پس باشد او را معزول کرد و تحقیق نمود.
رئیس - مطلب همان است که حاج سید نصرالله گفتند اگر بدانیم که به عزل مشیرالممالک مجلس از این جزئیات فراغت خواهد یافت فورا او را عزل می‌کنند ولی باید طوری کرد که مجلس بکلی گرفتار این جزئیات نشود.
آقا سید محمد تقی – مکرر گفته و نوشته‌ام که اینگونه مطالب وظیفه مجلس نیست و باید این امورات راجع به وزیر مسئول شود یک دفعه دو دفعه تا سه دفعه اگر آن وزیر اقدام و اصلاح کرد فبها والا معلوم می‌شود کفایت ندارد آنوقت لابد سلب اطمینان مجلس از او خواهد شد این وزرا که مسئول هستند باید اقتدار و اختیار هم داشته باشند باید رجوع به وزیر مسئول شود و ابدا نباید در جزئیات آن گفتگو شود.
حاج میرزا ابراهیم آقا – برفرض رأی دادید وزیر مسئول راعزل نمایند مثل وزیر جنگ خواهد شد الان مدتی است که با اتفاق رأی در عزل او دادید چه نتیجه بخشید.
وکیل الرعایا – اولا قریب دو ماه است که این یزدیها عارض هستند و به یک اندازه هم وزیر مالیه برای تحقیق حاضر شده و تحقیق شد معلوم گردید که بودن مشیرالممالک ضررش بیشتر از نبودن ایشان است در یزد.
آقا سید محمد تقی- اینکه دو ماه عمل یزدیها طول کشیده است جهت آن است که مجلس به وظیفه خود عمل نکرد.
آقا میرزا سید حسن – این مسئله قرار شد از وزیر مسئول خواسته شود ولی بعدها خوب است قرار شود همه روزه لااقل معاونین وزرا اینجا حاضر شوند و در این موارد اطلاعات داشته باشند تا اصلاح نمایند.
حاج میرزا ابراهیم آقا – جهة اینکه جواب عزل وزارت جنگ به مجلس نیامد چیست یا اینکه رأی مجلس برگشته.
رئیس- خیر رأی مجلس برگشت نکرده ولی از قراری که از خارج شنیده‌ام خیال تغییری دارند.
آقا سید محمد تقی – ملخص کلام اینست که یا باید وزرا هیئت مجلس رامتقاعد نمایند که بودن شاهزاده به وزارت جنگ لازم است یا اینکه آنها را به ادله و براهین رد نماید.
رئیس - اصل موضوع معلوم شود و آن این است که کلیه رأی مجلس اینست که اگر مجلس سنا باشد از آنجا گذشته به صحه همایونی برسد نه اینکه تمام واجب الاجرا باشد.
آقا سید حسن تقی زاده – اینجا هر صحبتی می‌شود ضرر ندارد ولی خوبست در میانه یک نرخی معین نشود و یک حقی از خود سلب نکنیم این رد رای در خصوص عزل وزرا جایز نیست در مقام قانون است مجلس همینکه اظهار عدم اطمینان از وزیری نمود کافیست (همه تصدیق کردند).
حاج سید نصرالله – خوب است ترتیب مذاکره فردا معلوم شود که مجلس به وظیفه خود عمل نماید واز این مسئله نگذریم.
رئیس - وظیفه مجلس وضع قانون است فردا ممکن است از این عارضین آسوده شویم ولی گمان نیکنم باز آسوده بمانیم پس فردا چند دسته دیگر ارض و متحصن خواهند شد
مجلس ختم شد.