مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ اسفند ۱۳۰۵ نشست ۷۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ اسفند ۱۳۰۵ نشست ۷۷

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۶

جلسه: ۷۷

صورت مشروح مجلس لیله یکشنبه ۲۸ اسفند ماه ۱۳۰۵ مطابق ۱۶ رمضان ۱۳۴۵

فهرست مندرجات:

۱- قرائت خبر شعبه دوم راجع به انتخابات زنجان و نمایندگی آقای افخمی و تصویب نمایندگی ایشان

۲- خبر شعبه دوم راجع به انتخابات زنجان و نمایندگی آقای حاج آقا حسین و مخالفت آقای آقا سید یعقوب

۳- بقیه شور نسبت به خبر کمیسیون محاسبات راجع به بودجه سنه ۱۳۰۶ مجلس شورای ملی و تصویب بودجه مزبوره

۴- شور کلی نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به اعتبارات مالی ۱۳۰۵ و ۱۳۰۶ وزارت عدلیه

۵- قانون بودجه یک ساله ۱۳۰۶ مجلس شورای ملی

(مجلس سه ساعت از شب گذشته بریاست آقای پیرنیا تشکیل گردید)

(صورت مجلس لیله جمعه بیست وششم اسفند را آقای امیر تیمور قرائت نمودند)

رئیس – نسبت بصورت مجلس اعتراضی هست یانه؟

میرزا محمد خان (معظمی) – اجازه میفرمائید

رئیس – بفرمائید

معظمی – بنده کتبا استدعای اجازه کرده بودم وبواسطه عارضه تب نتوانستم در جلسه قبل شرفیاب بشوم

رئیس – بکمیسیون مراجعه وبعد اصلاح می‌شود. آقای حاج میرزا حبیب الله امین

حاج میرزا حبیب الله (امین) – بنده هم در جلسه قبل کتبا استدعای اجازه کرده بودم

رئیس – این هم مثل آن دیگری اصلاح می‌شود. آقای امامی

میرزا جوادخان (امامی) – بنده هم کتبا استجازه کرده بودم نمیدانم چطور شده است که بمقام ریاست نرسیده است

رئیس – شاید بواسطه عدم تشکیل کمیسیون بوده است آقای دولتشاهی

محمد علی میرزا (دولتشاهی) – در صورت جلسه اینطور خوانده شد که آقای رفیع غائب بی اجازه هستند در صورتیکه تحصیل اجازه کرده بودند

رئیس – این هم مثل دیگران رسیدگی می‌شود. دیگر صورت جلسه معارضی ندارد (گفتند خیر)

رئیس – صورت مجلس تصویب شد

رئیس – خبر شعبه دوم راجع بانتخابات خمسه حاضر است. آقای زوار. بفرمائید

(آقای زوار مخبرشعبه دوم خبر مزبور رابشرح ذیل قرائت نمودند)

شعبه دوم بتاریخ ۲۷ اسفندماه ۱۳۰۵ تشکیل و دوسیه انتخابات خمسه رامطرح نموده اعلان انتخابات دراسفند ماه ۱۳۰۴ برحسب امر وزارت جلیله داخله منتشر گردیده است ولی بواسطه اشکالاتی که درضمن جریان امر پیش امده بود مدتی بطول انجامید وچند مرتبه انجمن بحال تعطیل درآمد تا بالاخره مأمور مخصوصی از طرف وزارت داخله اعزام گردید. قسمت عمده شکایات که باعث تعویق امر انتخابات شده راجع بآراء ابهر رود وطارم سفلی بود که انجمن نظار مرکزی از قرائت آن خودداری مینمودو تمام شکایات راجع باین قسمت است ولی نظر باینکه آقای امیر ابراهیم خان افخمی که ابکثریت ۱۱۰۱۵ رأی از ۲۲۵۷۳ رأی بنمایندگی زنجان انتخاب شده‌اند دردومحل مزبور بیش از ۴۸ رأی نداشته وتفاوتی دراکثریت آراء‌ایشان حاصل نمی‌شود لهذا شعبه دوم نمایندگی آقای افخمی ازطرف خمسه تصدیق وراپورت آن راتقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید

رئیس- رأی گرفته می‌شود به نمایندگی آقای افخمی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)

رئیس – تصویب شد. آقای زوار: باز هم تشریف بیاورید

(آقای زوار مجددا در محل نطق حاضر و خبر ثانوی را بمضمون ذیل قرائت کردند)

را پور ت انتخابات خمسه بقراریست که در نمره ۹ بعرض رسیده است. اینک شعبه نمایندگی آقای حاج آقا حسین راکه باکثریت ۱۰۳۴۹ رأی از ۲۲۵۷۳ رأی انتخاب شده‌اند تصدیق وراپورت آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید

رئیس – رأی می‌گیریم ..

آقا سید یعقوب – بنده مخالفم

رئیس – می‌ماند برای جلسه دیگر. بودجه مجلس نسبت بسنه ۱۳۰۶ از ماده اول مطرح است. یعنی در ماده اول مذاکره شده است ورأی بکفایت مذاکرات هم داده شده ولی حالا پیشنهاد شده است که این لایحه مراجعه بشود وبکمیسیون محاسبات برای اینکه تجدید نظر بشود. پیشنهادکنندگان هم آقایان بامداد. معتمد التولیه

حاج شیخ بیات – مساعد وفیروز آبادی هستند. آقای بامداد بفرمائید

بامداد- عرض کنم موضوع ماده اول که راجع است باضافه حقوق آقایان وکلاء گرفتار با دوعقیده متضاد شده است. بعضی موافقند وبعضی‌ها برای مصلحت مجلس مخالفند

(همهمه نمایندگان – صدای زنک رئیس)

حاج آقا اسمعیل عراقی – (در بین همهمه) همه برای مصلحت است

بامداد- بلی. آقایان موافقینکه محققا معلوم است اکثریت دارند ولی در یک قضایای مهمی که فوت شدن آنها را یک اقلیتی فوت مصلحت مملکت میداند (بعقیده خودش والبته عقیده هم آزاداست) وتوجهی بآن نمی‌شود آخرین حربه اش این است که شرکت در رأی نکند. از طرف دیگر از اکثریت انداختن مجلس هم برای حیثیت مجلس خوب نیست

خطیبی – بیندازید

بامداد- از یک طرف هم بنده که در کمیسیون بودجه عضو هستم یک محلی سراغ ندارم که بگویم از آن محل این اضافات منظور شود. بعلاوه همین مجلس محترم رأی دادکه تمام اضافه بودجه ومحل صرفه جوئی برای سرمایه اولیه بانگی که انشاءالله خیال داریم اوراتأسیس کنیم تخصیص داده شود بنابراین خوب است که اعضاء محترم کمیسیون محاسبات اول استمزاج نمایند و ببینند محلی هست یانه؟ که بعد ما مجبور نشویم یک مالیات دیگری براین مردمی. که نزدیک است زیرا این مالیاتها کمربشکنند تحمیل بکنیم. این است که بنده وبعضی ازآقایان پیشنهاد کردیم که این ماده برگردد بکمیسیون ودرانجا یک تجدید نظری بشود که جامع الاطراف باشد بعد بیاورند بمجلس والبته اگر بعد ازتبادل بامالیه وتوافق نظر بین هر دوقسمت نمایندگان محترم این بودجه را بیاورند بمجلس ورأی بدهند بهتر است: حالا بسته است بنظر مجلس

مخبر- نماینده محترم فرمودند که بعضی‌ها موافقند وبعضی‌ها مخالفند در صورتیکه اینطور نیست واکثریت موافق است. اما اینکه فرمودند مراجعه بکمیسیون محاسبات بشود کمیسیون محاسبات اعضایش مرکب از پنجنفر بوده است وآن اندازه که لازمه دقت بود بعمل آورده است وگمان نمی‌کنم دیگر هیچ احتیاجی به ارجاع به کمیسیون داشته باشد. باقیش بسته به رأی مجلس است

رئیس – رأی می‌گیریم باین پیشنهاد یعنی ارجاع بودجه بکمیسیون محاسبات. آقایان موافقین فیام فرمایند (چند نفر قیام نمودند)

رئیس – تصویب نشد. پیشنهادها قرائت می‌شود (بترتیب ذیل قرائت شد)

پیشنهاد آقای دکتر مصدق: بنده پیشنهاد می‌کنم که حقوق نمایندگان ماهی دویست تومان

پیشنهاد آقای احتشام زاده

بنده پیشنهاد می‌کنم مبلغ اول ماده اول که عبارت از مقرری آقایان نمایندگان است از قرار ماهی دویست تومان منظور ومحسوب شده ویک صد تومان اضافه کسر شود

پیشنهاد آقای فیروز ابادی: بنده پیشنهاد یمکنم که مقرری آقایان وکلاء واضافه مقرری سابق هرماهی بیست وپنج تومان بوده باشد که جمعا درهرماه دویست وبیست وپنج تومان بشود

پیشنهاد اقا سید یعقوب- پیشنهاد می‌کنم درفقره اول ماده اول مقرری نمایندگان از قرارماهی دوهزار قران معین شود

رئیس (خطاب به آقای آقا سید یعقوب) دوپیشنهاد کرده‌اید. یک پیشنهاد هم اخیرا کرده‌اید که دوهزارویک صد قران معین شود. همین یکی را رأی بگیریم؟

آقا سیدیعقوب- آنهم قرائت شود تابعد

پیشنهاد دیگر آقای سید یعقوب- پیشنهاد می‌کنم مقرری آقایان نمایندگان ماهی دوهزار ویکصد قران معین شده ودربودجه معین شود

پیشنهاد آقای حاج شیخ بیات – پیشنهاد می‌کنم حقوق هریک از نمایندگان درماه بیست تومان باشد وسی تومان هم بعنوان کرایه خانه بهریک ازنمایندگان که خانه ملکی درتهران ندارند تأدیه شود

پیشنهاد آقای ثابت – نظر باینکه ملت ایران فقیر وبسختی امرار معاش می‌نمایند وابدا راضی باضافه حقوق مقرری اقایان نمایندگان مجلس شواری ملی نیستند بنده پیشنهاد می‌نمایم مقرری آقایان نمایندگان درهرماه ازدویست تومان زیادتر نشود

رئیس- آقای دکترمصدق

دکترمحمد خان (مصدق) – درجلسه قبل بنده می‌خواستم در ماده اول نظریات خودم را عرض کنم متذسفانه بواسطه اینکه مذاکرات کافی شد موفق نشدم وحالا بنده البته انطوریکه می‌توانستم درماده اول توضیح بدهم نیمتوانم زیرا مفاد ماده شصت وسه بقدری محدود است که ممکن است بنده مورد اخطار واعتراض آقایان نمایندگان بشوم وبای دتوضیحات خود را خیلی مختصر عرض کنم فقط همینقدر ازآقایان محترم سؤال می‌کنم که آیا خواهند گذاشت بنده عرایض خودم را عرض کنم وبعد اگر فرمایشاتی دارند در توضیحات پیشنهاد‌ها یادرکلیات بودجه بیاناتشان رابفرمایند یانه زیرا بنده خدا راشاهد است که مقصودی ندارم ومیدانم که اقایان نمایندگان محترم هم اکثریت دارند وموافقند واین ماده هم البته خواهد گذشت. هیچ محل تردید نیست. ولی بنده هم چون یک نظری دارم خواستم نظر خودم را عرض کنم وخودم را هم مشمول نظر خود می دانم وآنچه را که پسشنهاد کردم همانرا درباره خودم اجرا خواهم کرد غیر از این هم هیچ نظری ندارم. حالا اگرنمایندگان محترم اجازه می‌فرمایند بنده در توضیحاتم یک قدری از فلسفه حقوق وکلا در ممالک خارجه عرض کنم بعد ملاحظه بفرمایید، بسنجید، ببینید، اگر صلاح مملکت ما در این است که همین دویست تومان باشد اید یک دلایلی آقایان بفرمایند که بنده هم متقاعد شوم وشاید بنده هم را بدهم. ولی امروز نظر بنده این است که حالا بطور اختصار عرض می‌کنم واستدعا می‌کنم توجه فرمایید از قبول هر خدمتی دو نتیجه ممکن است برد، نتیجه مادی ونتیجه افتخاری وچون از قبول خدمات ملی غالبا مقصود نتیجه مادی نیست این است که اغلب از آنها مثل عضویت انجمن‌های ایالتی وولایتی وبلدی وبدون حقوق می‌باشد.

اما در خصوص عضویت مجلس که مراداز قبول تقویم ساعات کار نیست بلکه فقط باید خدمت بوطن وکسب افتخار باشد محققین سایر ممالک را دو عقیده است. گروهی می‌گویند که مقام مزبور باید بدون حقوق و افتخاری باشد ودلیلشان هم این است که اگر عضویت مجلس مجانی شد هر وقت که تامین سعادت ملت ممکن نیست وکیل می‌رود وعدم رضایت وکلا سیاست نا مطلوب را تغییر می‌دهد در صورتی که اگر با حقوق شد نظر وکیل فقط خدمت بمملکت نیست بلکه اخذ حقوق هم خواهد بود لذا بحقوق خود علاقه مند ود رکار خود می‌ماند وروز بروز اخلاق پاک خود را تطبیق با اوضاع می‌کند وبالا خره کار به جایی می‌رسد که اوصاف نمایندگی از او زایل می‌گردد بنا براین عقیده هر وقت حقوق نمایندگان بیشتر شد علاقه مندی آنها بسعادت ملت کمتر است وهر قدر کمتر باشد در مصلح اجتماعی علاقه مند تر ند.

یاسائی – اینطور نیست ملاکین را جلو می‌اندازد.

دکتر مصدق – عقیده گروه دیگر این است که

نبودن حقوق سبب ی شود که اشخاص بی بضاعت ولایق محروم شوند وبالنتیجه وکالت بیک عده متمول منحصر گردد که این بر خلاف دموکراسی است زیرا در جامعه تمام افراد باید از حقو اجتماعی منتفع باشند.

زوار – اجازه می‌فرمایید ماده را عرض کنم؟

بامداد – خودشان می دانند.

رئیس – یکی از اقایان وکلا این تذکررا به بنده داد بنده هم عین آن تذکر را فرستادم خدمتشا ن ملاحظه بفرمایید.

دکتر مصدق – خلاصه است. بعد از این مقدمه بعرض آقایان می رسانم که در بعضی ازممالک شغل نمایندگی بدون حقوق است مثل ایطالی واسپانی وریشتالک (مجلس آلمان) ولی مسافرتشان در راههای آهن مجانی است ودر ممالک دیگر باحقوق است ولی حقوقشان زیاد نیست زیرا معتقدین مرام دموکرات که می خواهعند بی بضاعت‌ها محروم نباشند مایل نیستند که حقوق گزاف نمایندگان را از انجام وظیفه باز دارد این است که مأ خذ حقوق مخارج اشخاص متمول نیست بلکه احتیاجات وضروریات اشخاص بی بضاعت می‌باشد.

از این قبیل است انگلسیس که سالها حقوق نمایندگان مورد مباحثه بود ودر ۲۲ مارس ۱۸۵۹ یکی اغز نمایند گان موسوم به آلن پیشنهادی برای بر قراری حقوق نمایندگان داد. ۱۵۸ نفر از وکلای مجلس مبعوثان موافقت نمودند ولی چون عده مخالفین ۱۷۶ نفر بود پیشنهاد مزبور تصویب نگردید تا اینکه بالا خره قانون ۱۹۱۱ میلادی برای هر یک از نمایندگان در سال ۴۰۰ لیره تصویب کرد – در بلژیک هم تاسال ۱۸۹۳ وکلای ولایات ماهی ۴۲۳ فرانک حقوق می‌گرفتند وخدمت نمایندگان مرکزی مجانی بود ولی در سنه مزبوره اصل ۵۲ قانون اساسی تجدید نظر شد وحقوق وکلا در سال بمبلغ چهار هزار فرانک تعیین گردید بعلاوه مسافرت مجانی در خطوط آهن (که قبل از جنگ چهار هزار فرانک از هشتصد تومان متجاوز می‌شد) در هلاند به هر وکیلی سالی چهار هزار و دویست و سی وسه فرانک داده می‌شود ودر موقع مسافرت هم ساعتی یک فرانک وپنجاه سانتیم اضافه اخذ می‌نماید.

در سوئد ۱۶۵۰ فرانک برای اجلاس معمولی ک مدت آن سالی چهار ماه است به وکلا داده می‌شود ودر اجلاسهای فوق العاده هم قریب چهارده فرانک در روز اخذ می‌نمایند. در نروژ حقوق وکلا روزانه ۱۷ فرانک است مخارج مسافرت ومخارج ناخوشی راهم دولت تادیه می‌نماید. در دانمارک هشت فرانک وچهل سانتیم در رزو باضافه مخارج مسافرت اخذ می‌نمایند.

در فرانسه برطبق قانون ۲۳ نوامبر ۱۹۰۶ حقوق نمایندگان مجلسین سالی پانزده هزار فرانک بود که بواسطه تنزل فرانک قانون ۲۷ مارس ۱۹۲۰ ماهی هزار فرانک هم برای کلیه مخارجیه مربوط به انجام وظایف نمایندگی است بعنوان اندامتیه تصویب نمود که حقوق سالیانه نمایندگان مجلسین در سال بیست وهفت هزار فرانک است که معادل ماهی صد تومان یا قدری متجاوز می‌باشد در یونان اصل ۵۷ و۷۶ قانون اساسی حقوق وکلا را در اجلاس‌های معمولی سالیانه در سال دو هزار فرانک تعیین می‌کند در اجلاسهای فوق العاده نمایندگان فقط حق اخذ مخارج مسافرت دارند واگر نماینده مستخدم دولت هم هست حقوق وکالتی از حقوق ازا ستخدامش کسر می‌شود وبقیه حقوق به او تأدیه می‌گردد.

بطور خلاصه خدمت نمایندگان یا مجانی است ویا با حقوق ودر صورت اخیر حقوقشان قلیل است کما اینکه در انگلستان که بیش از هر جا است بدو هزارتومان نمی‌رسد ووقتی که دولت انگلیس با آن ثروت وبا ان خدماتی که نمایندگان بمملکت می‌کنند بآنها بیش از دو هزار تومان حقوق نمی‌دهند تصویب سالی سه هزار وششصد تومان در این مملکت که از حیث ثروت واز حیث خدمت با انگلیس طرف نسبت نیست بنظر بنده کاری

ا

است مشکل وانصافا غیر از تحمیل سالی ۱۵۰ هزار تومان بجامعه حقوق زیاد مستلزم ضرر‌هایی است که باید عرض نمایم (همهمه نمایندگان)

دکتر مصدق – چون بقیه اش را نمی‌گذارید دیگر عرض نمی‌کنم.

رئیس – آقا مطلب را درست نفهمیدم. چه فرمودید؟

دکتر مصدق – عرض کردم اگر بگویم ممکن است از حدود توضیحات خارج بشود والا چیزی نیست. خیلی مختصر است. می‌فرمایید عرض کنم.

رئیس – ماده شصت وسه را البته ملاحظه فرموده‌اید بعضی از نمایندگان به بنده می‌گویند باید رعایت شود. البته اگر می‌بایستی رعایت شود باید نسبت بهمه رعایت شود. البته اگر می‌بایستی رعایت شود باید نسبت بهمه رعایت شود.

عده از نمایندگان – صحیح است

رئیس – آقای احتشام زاده

احتشام زاده – بنده در اینموضوع توضیحات زیادی ندارم که اسباب تضیع وقت آقایان بشود فقط عرض می‌کنم: تصدیق می‌کنم که مقرری که در بودجه ۱۳۰۵ مجلس شورای ملی برای نمایندگان محترم تصویب شده است کم است وشاید اغلب آقایان نمایندگان هم نصف. یاثلث این مبلغ را هم صرف یک تحمیلاتی که بآنها می‌شود باید بکنند. این را تردید ندارم. ولی یک مسائلی هست که آقایان محترم باید در نظر بگیرند وبعد اگر مقتضی میدانند اضافه برآن راتصویب کنند والاقناعت کنند بهمان مبلغی که فعلا هست وآن مسئله این است که آقایان ملاحظه بفرمایند دریک مملکتی مثل ایران که اوضاع اقتصادی مردم فوق العاده بد است وروبخرابی می‌رود ماهم که نماینده ملت ومظهر ملت هستیم البته باید سعی نمائیم که همیشه وضعیات ملت رادرنظر بگیریم. وطوری نکنیم که ملت بایک نظربدیس بما نگاه کند. امروز بنده باآن که تصدیق می‌کنم مقرری آقایان کم است ولی ملاحظه بفرمائید که اگرمجلس شورای ملی باینکه اقدام کند ویک مبلغی برمقرری فعلی اضافه کنند مردم خواهند گفت دریک همچو موقع ویا یک همچو وضعیتی نمایندگان بجای اینکه بیایند وسعی کنند که اوضاع اقتصادی را اصلاح کنند آمده‌اند وبرحقوق خودشان افزوده‌اند. بنده این قضیه رامخالف حیثیات وشئون مجلس شورای ملی میدانم وباین جهت معتقد هستم که آقایان قناعت نمایند واین تحمیلاتی که بهشان می‌شود قبول وتحمل کنند وچون نماینده ملت هستند زندگانیشان هم مثل ملت ساده ومختصر باشد این بود عرایض بنده

رئیس- آقای آقا سید یعقوب

آقا سید یعقوب- امروز یکنفر ازرفقای بنده که خیلی بهش علاقه دارم گفت بعضی ازآقایان وکلا نظر حسنی بتو دارند وتو خیلی تعقیب نکن گفتم امیدوارم آن آقایانی که نظرحسن به بنده دارند بدانند که عرایض بنده بی پیرایه است وپیرایه برش نیست ازاین جهت عرض می‌کنم که خوب است امسال را ماقناعت کنیم وبهمان بودجه سال گذشته اکتفا کنیم. حالا نمی‌خواهم بگویم که درممالک دیگر چطور است. من ازانجا‌ها اطلاع ندارم ولی ازوضع مملکت خودمان. از فقر ومسکنت خودمان کاملا اطلاع دارم وخواهش می‌کنم که امسال راما با مردم مساعدت کنیم وازاین صدو چهل هزارتومان یک قدریش رابدهیم بمعارف. یک قدریش راه مبصحیه وبنده ازسال آتیه موافقت بکنم با آقایان! ولی امشال راصرف نظر بفرمائید – چون خود اعضای محترم کمیسیون هم مستحضر هستند که ماآمدیم ومالیات اصناف راکسرکردیم. خود رئیس محاسبات اظهارکرد که از کسرمالیات اصناف سیصد وپنجاه هزارتومان درسال آتیه کسر درایم مغذالک دولت هم باما موافقت کرد ومالیات اصناف را حذف کردیم. ویک خدمتی کردیم حالا هم بنده

است مشکل وانصافا غیر از تحمیل سالی ۱۵۰ هزار تومان بجامعه حقوق زیاد مستلزم ضرر‌هایی است که باید عرض نمایم (همهمه نمایندگان)

دکتر مصدق – چون بقیه اش را نمی‌گذارید دیگر عرض نمی‌کنم.

رئیس – آقا مطلب را درست نفهمیدم. چه فرمودید؟

دکتر مصدق – عرض کردم اگر بگویم ممکن است از حدود توضیحات خارج بشود والا چیزی نیست. خیلی مختصر است. می‌فرمایید عرض کنم.

رئیس – ماده شصت وسه را البته ملاحظه فرموده‌اید بعضی از نمایندگان به بنده می‌گویند باید رعایت شود. البته اگر می‌بایستی رعایت شود باید نسبت بهمه رعایت شود. البته اگر می‌بایستی رعایت شود باید نسبت بهمه رعایت شود.

عده از نمایندگان – صحیح است

رئیس – آقای احتشام زاده

احتشام زاده – بنده در اینموضوع توضیحات زیادی ندارم که اسباب تضیع وقت آقایان بشود فقط عرض می‌کنم: تصدیق می‌کنم که مقرری که در بودجه ۱۳۰۵ مجلس شورای ملی برای نمایندگان محترم تصویب شده است کم است وشاید اغلب آقایان نمایندگان هم نصف. یاثلث این مبلغ را هم صرف یک تحمیلاتی که بآنها می‌شود باید بکنند. این را تردید ندارم. ولی یک مسائلی هست که آقایان محترم باید در نظر بگیرند وبعد اگر مقتضی میدانند اضافه برآن راتصویب کنند والاقناعت کنند بهمان مبلغی که فعلا هست وآن مسئله این است که آقایان ملاحظه بفرمایند دریک مملکتی مثل ایران که اوضاع اقتصادی مردم فوق العاده بد است وروبخرابی می‌رود ماهم که نماینده ملت ومظهر ملت هستیم البته باید سعی نمائیم که همیشه وضعیات ملت رادرنظر بگیریم. وطوری نکنیم که ملت بایک نظربدیس بما نگاه کند. امروز بنده باآن که تصدیق می‌کنم مقرری آقایان کم است ولی ملاحظه بفرمائید که اگرمجلس شورای ملی باینکه اقدام کند ویک مبلغی برمقرری فعلی اضافه کنند مردم خواهند گفت دریک همچو موقع ویا یک همچو وضعیتی نمایندگان بجای اینکه بیایند وسعی کنند که اوضاع اقتصادی را اصلاح کنند آمده‌اند وبرحقوق خودشان افزوده‌اند. بنده این قضیه رامخالف حیثیات وشئون مجلس شورای ملی میدانم وباین جهت معتقد هستم که آقایان قناعت نمایند واین تحمیلاتی که بهشان می‌شود قبول وتحمل کنند وچون نماینده ملت هستند زندگانیشان هم مثل ملت ساده ومختصر باشد این بود عرایض بنده

رئیس- آقای آقا سید یعقوب

آقا سید یعقوب- امروز یکنفر ازرفقای بنده که خیلی بهش علاقه دارم گفت بعضی ازآقایان وکلا نظر حسنی بتو دارند وتو خیلی تعقیب نکن گفتم امیدوارم آن آقایانی که نظرحسن به بنده دارند بدانند که عرایض بنده بی پیرایه است وپیرایه برش نیست ازاین جهت عرض می‌کنم که خوب است امسال را ماقناعت کنیم وبهمان بودجه سال گذشته اکتفا کنیم. حالا نمی‌خواهم بگویم که درممالک دیگر چطور است. من ازانجا‌ها اطلاع ندارم ولی ازوضع مملکت خودمان. از فقر ومسکنت خودمان کاملا اطلاع دارم وخواهش می‌کنم که امسال راما با مردم مساعدت کنیم وازاین صدو چهل هزارتومان یک قدریش رابدهیم بمعارف. یک قدریش راه مبصحیه وبنده ازسال آتیه موافقت بکنم با آقایان! ولی امشال راصرف نظر بفرمائید – چون خود اعضای محترم کمیسیون هم مستحضر هستند که ماآمدیم ومالیات اصناف راکسرکردیم. خود رئیس محاسبات اظهارکرد که از کسرمالیات اصناف سیصد وپنجاه هزارتومان درسال آتیه کسر درایم مغذالک دولت هم باما موافقت کرد ومالیات اصناف را حذف کردیم. ویک خدمتی کردیم حالا هم بنده

رئیس- آقایانیکه نطق کرده‌اند پیشنهادشان راجع بدویست است. حالا رأی می‌گیریم به پیشنهاد دویست تومان. آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند (معدودی برخاستند)

رئیس- تصویب نشد. آقای اقا سید یعقوب پیشنهاد دیگری راجع بدویست وده تومان داده‌اید بفرمائید.

آقا سید یعقوب- بنده چون خودم را ضعیف شماها میدانم همانطور که ان برادرم گفت امیدوارم رفقای من نظر سوء بمن نداشته باشند وبنده هم حت یالامکان امیدوارم که متوجه باشم ازحدود نظامنامه خارج نشوم. عرض می‌کنم. درواقع برای خاطر اینکه یک عرضی کرده باشم ویک استدعائی ازشماها کرد هباشم عرض می‌نمایم که شماها درمجلس البته برای افتخارات وشزرف مل امده‌اید وهریک ازشماها رامیدانم که خرجتان زیاد است اما درولایات خودتان تمول دارید. حالا یک خیالی، یک چیزی، یک پیش آمدی کرده است. بنده پیشنهاد کردم که دویست تومان بشود قبول نکردید ازآن صرفنظر کردم ویکقدری ببشتر کردم. پس مساعدت کنید که دویست وده تومان باشد. درواقع این یک مساعدتی است که آقایان می‌فرمایند. نظربنده مته بخشخاش گذاشتن است معهذا ازاین نقطه نظربود که ماحرف خودمان رازمین گذاشتیم وبالاتر کردیم که شما قبول کنید. واگر ازحد خودم خارج شد م وتجاوز کردم تمنا می‌کنم آقایان بانظر عطوفتی که ببنده دارند عفو کنند

رئیس- آقای مخبر

مخبر- نماینده محترم درجلسه گذشت هفرمودند که من ماهی یکصدو بیست تومان خرج دارم حالا نیمدانم این ده تومان رابچه مناسبت می‌خواهند اضافه کنند وازچه نقطه نظراست؟

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد اقای آقا سید یعقوب- آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (عده قلیلی برخاستند)

رئیس- تصویب نشد. آقای فیروز آبادی: دویست پانزده تومان پیشنهاد کرده‌اید؟ بفرمائید

فیروز ابادی - بنده عرض کردم آن دویست وبیست وپنج تومان ازروی عقیده‌ام نبود اینهم ازروی عقیده‌ام نیست. ارروی لابدی می‌خواهم ازآقایان خواهش کنم که مساعدت کنند لطف کنند باین ملت فلک زده بدبخت واز این حقوق خودشان صرف نظر کنند که بتوانند در اصلاحات مملکتی داخل شوند. از حقوق یک سال خودشان هم یک کارخانه کاغذ سازی بیاورند که رفع احتیاجات مردم بشود ویک مقدار زیادی مردم بیکار رابکار وادارند ازاین اضافه شدن ماهی صد تومان. صدو پنجاه تومان در یک سال رفع درد ازما نمی‌کند. ازاین جهت از لابدی این پیشنهاد را عرض کردم که حرف خودم رابزنم

رئیس – آقای مخبر

مخبر- نماینده محترم فرمودند که من از روی عقیده این پیشنهاد رانکردم بنابراین کسیکه مخالف عقیده اش حرفی بزند حسابش با کرام الکاتبین است

رئیس – رأی گرفته می‌شود باین پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند (چند نفری برخاستند)

رئیس – قابل توجه نشد. آقای آقا سید یعقوب دویست وبیست وپنج تومان رد شد دویستو سی تومان پیشنهاد کردم

رئیس- هنوز به ۲۲۵ تومان نرسیده‌ایم. بفرمائید

شیروانی- مجلس را مسخره کرده‌اند؟

آقا سید یعقوب- عرض می‌کنم آقایان می‌فرمایند مسخره. صحبت مسخره نیست. صحبت عقیده است. آقایان اکثریتند. اقلیت هم در تمام دنیا آنقدر حق دارد حرف بزند واکثریت هم الحمد الله برهان قاطع دارد وقوت با اکمثریت است. بنده از مقام ریاست تقاضا می‌کنم در حرفهائی که زده می‌شود یک قدری توجه بفرمایند. مجلس یک مجلسی است که بای دشئونات هرکسی ملاحظه شود اظهارعقیده راکه نباید به فحش وناسزا بیان کرد. عقیده من این است. عقیده اقلیت راکه نباید ترور وتهدید کرد. من ازشما استدعا می‌کنم وشما رابخدا قسم می‌دهم که عرایض مارا که اقلیت هستیم ملاحظه بفرمائید واظهارات آقایان راهم توجه بفرمائید. آقایان شما اگر اکثریت هستید. بعد هم هفتاد رأی خواهید داد. ملاحظه بفرمائید در دنیا یک چنین چیزی واقع شده است. اقلیت گریه وزاری والتماس می‌کند آقایان که اکثریت دارند بااینکه باید عطوفت داشته باشند فحش می‌دهند. اما اینکه فرمودند مجلس مسخره نیست. بنده روی عقیده خودم عرض می‌کنم. عقیده‌ام این است که ملاحظه کنیم باسم دوعلی. دوعلی که دویست وبیست تومان باشد باسم مبارک دوعلی موافقت کنید بابنده. این است که بنده تضرع می‌کنم وبه شما می‌گویم که بامن شرکت کنید. بند ه گفتم ماهی صدو بیست تومان خرجم است. ماهی پنجاه تومان خرجم است. من وقتی عقایدی را عرض می‌کنم برای مملکت اظهار می‌کنم من وکیل خودم که نیستم. اگر وکیل خودم بودم در خانه‌ام در باره خودم رأی می‌دادم این اظهاراتی که من می‌کنم صلاح مملکت است وباید مادر بودجه نهایت دقت رابکنیم وعقیده خودمان را ازدست ندهیم و هرقدر بتوانیم ملاحظه کنیم، اقلیت باید این ملاحظه رابکند. اکثریت هم قوت دارد بخواهد همین امشب این کار را صورت می‌دهد

رئیس – آقای مخبر، چه میفرمائید؟

مخبر- بسته برأی مجلس است

رئیس - آنچه راجع بقسمت اول فرمایشات آقای آقا سید یعقوب بود پریشب آقای مخبر کمیسیون به بنده قول دادند آنچه لازم است در فرمایشات رعایت نزاکت رابکنند

زوار- امشب کرده بودم

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (چند نفری برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. آقای فیروز ابادی

فیروز آبادی- بنده ازروی لابدی پیشنهاد یمکنم که خواهش کنم التماس کنم که آقایان بیایند همراهی کنند ولطف بفرمایند که قدری خرج این مملکت راکم کنند یک ترحمی باین ارسی دوزهای بیچاره که کارشان خراب شده بنمایند. این صنف دارد ازبی نمی‌رود، اضافه اش رایک کارخانه چرم سازی بیاورند که چرم درایران ساخته شود که این بیچاره‌ها بتوانند چرم همدان کار کنند که هم رفع احتیاج مملکت بشود ویک عده مردمان فقیر هم ازبین نروند لهذا بنده این پیشنهاد را کردم همه اش راعقب خرج نروید. ما اینجا برای اصلاح مملکت امده‌ایم. مردم بما برای اصلاح مملکت پول می‌دهند. پول نمی‌دهند که ما اینجا بین خودمان تقسیم کنیم وخرج کنیم وانها ازگرسنگی بیمرند

رئیس- آقای مخبر

مخبر- بسته بنظر مجلس است

رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای فیروز ابادی یعنی ۲۲۵ تومان آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

رئیس –قابل توجه نشد. اقای حاج شیخ بیات

دویست و سی تومان پیشنهاد فرموده‌اند بفرمائید

حاج شیخ بیات –بنده درموقعی که ماده مطرح بود اجازه واستم عرایضم راعرض کنم

یکنفر ازنمایندگان- بلندتر

حاج شیخ بیات- بله عرض کردم آقایانی که عجله داشتند درگذشتن بودجه مجلس بدبختانه بمخالفین فرصت ندادند که عرایض خودشان راعرض کنند. درجلسه خصوصی که چندی قبل تقاضا شده بود آقایان موافقین درآنجا این اضافه راپیشنهاد کردند وعقیده راکه برای اضافه حقوق اظهار می‌کردند مسئله کرایه خانه بود که آقایانیکه ازخارج بتهران می ایند چون باید مبلغ زیادی برا کرایه خان هبدهند وبادویست تومان نمی‌توانند مخارج خودرا تأمین کنند این بود که دراین پیشنهاد بنده اسم بردم که شهریه بهمان ترتیب سابق خودش باقی باشد وفقط به آقایانی که ازخارج تشریف می اورند بمرکز وخانه ندارند ماهی سی تومان داده شود

رئیس – آقای مخبر

مخبر- بسته برأی مجلس است

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای حاج شیخ بیات. آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند (عده قلیلی برخاستند)

رئیس- قابل توجه نشد. آقایان کازرونی وفیروز ابادی پیشنهاد کرده‌اند دویست وپنجاه تومان. آقای کازرونی

آقا میرزا علی کازرونی- بنده تصور می‌کنم که طرفین حق می‌گویند وبایستی این مسئله راحل نمود. دردوره اول حقوق آقایان نمایندگان صد تومان بود دردوره چهارم دویست تومان شد واگرچنانچه مخارج دوره اول رابادوره چهارم ودوره چهارم رابااین دوره تطبیق کنیم عقیده بنده این است که دویست وپنجاه تومان یک حد عادلانه باشد. اضافه شدن پنجاه تومان هم اینطور نیست که آقایان اظهارمیکنند که اسباب نفرت وبعضی چیزها بشود. وهمان طوریکه آقایان موافقین می‌فرمایند البته بواسطه گرانی کرایه خانه وسایر مخارج نباید دویست تومان باشد وبرای اینکه حقوق مخارج راتکافو بکند بنده پیشنهاد کردم که دویست وپنجاه تومان شود وعقیده‌ام این است که اگربادویست وپنجاه تومان آقایان نمایندگان شده وهم رعایت نظریه مردم ومخالفین شده است دیگربسته بنظرمجلس است

رئیس- آقای فیروز ابادی

فیروز ابادی- بنده نظریاتم همان نظریه اول است تکرار پیشناد بجهت تکرار خواهش است که باز عرض کنم یک تر حمی، یک لطفی بکنید و این اضافات را کم کنید ادارات هم همینطور آخر یک کارخانه درست کنیم و یک ترقی برای مملکت قائل شویم ترقی مملکت به این نیست که اضافه حقوق برای نمایندگان قائل شویم. ترقی ما به این است که یک کارخانه واردکنیم که رفع احتیاجات مردم بشود. دو سه تاکارخانه قندسازی بیاوریم. این یکی راکه هست تعمیر کنیم. صدهزار نفربرای این کار وکارهای دیگرلازم داریم که بالنتیجه یک مدد معاش برای مردم بشود وبتوانند خودشان راداره کنند. همانطور که خدا بشما رحم کرده است شما هم به آنها رحم کنید. دیگربنده عرضی ندارم

رئیس- آقای مخبر- چه میفرمائید

مخبر- بسته بنظرمجلس است

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن پیشنهاد ۲۵۰ تومان آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند

(معدودی برخاستند)

رئیس- تصویب نشد. پیشنهاد آقای شریعت زاده

شریعت زاده – بنده استرداد می‌کنم

رئیس- گرفته می‌شود بقسمت اول ماده اول آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)

رئیس- تصویب شد. آقای امیرتیمور تردید می‌کنند که عده کافی بوده است یا نه ...

یکنفر ازنمایندگان- چند نفر خارج شدند

رئیس- بنده که شمردم ۷۲ نفربودند عده برای رأی ۶۹ نفراست

خطیبی- آقایامیر تیمور ازمخالفین هستند

امیرتیمور- بنده اگر مخالف هم باشم برخلاف وظیفه‌ام حرف نمی‌زنم

خطیبی- آقای رئیس خودشان شمرده‌اند (عده نمایندگان مجددا شماره شد)

رئیس- عدهحالا ۷۲ نفراست

عراقی – همین عده ایست که بوده است

رئیس- اجازه میفرمائید دومرتبه رأی گرفته می‌شود چون یکنفر منشی بیشتر نیست اوهم می‌گوید اکثریت است. بنظر بنده هم اکثریت است. رأی گرفته می‌شود به قسمت اول. آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)

رئیس- تصویب شد. قسمت دوم سیو هفت هزار وچهار صد وهشت تومان. مخالفی ندارد؟

(گفته شد خیر)

رئیس- رأی گرفته می‌شود بقسمت دوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. قسمت سوم پنجاه ویکهزار وچهارصد وپنجاه تومان.

شیروانی- بنده مخالفم

رئیس- بفرمائید

شیروانی- عرض کنم بند ه راجع به مطبعه درجلسات سابق عقیده خودم راعرض کرده‌ام ولی عجالتا عرض می‌کنم دردوره پنجم یک قانونی

ارباب کیخسرو. - راجع به مطبعه نیست

رئیس- راجع به اعضاء اداره مباشر تاست

شیروانی –بند هراجع به مطبعه عرض داشتم

رئیس- رأی می‌گیریم به قسمت سوم ۵۱۴۵۰ تومان آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. قسمت چهارم ۲۹۶۸۰ تومان مخالفی ندارد؟

بعضی ازنمایندگان – خیر

رئیس- رأی گرفته می‌شود به قسمت چهارم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (عده کثیری قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد.

دکترسنگ – یک ماده الحاقیه بنده پیشنهاد کرده‌ام

رئیس- ماده الحاقیه پس ازتصویب مواد باید مطرح شود. رأی گرفته می‌شود بمجموع ماده اول آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند)

رئیس- تصویب شد. اگراجازه می‌دهید ماده دوم بماند برای بعد ازتنفس

(جمعی ازنمایندگان – صحیح است)

(دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله بیست دقیقه مجددا تشکیل گردید)

رئیس - از قراری که معلوم شده در موقعی که نسبت بماده اول بودجه مجلس رای می‌گرفتیم عده کافی نبوده است چون پریشب بعضی از آقایان

مسافرت کرده‌اند وعده حضار کم وکسر شده این بود که ازاداره صورتی برای بنده آوردند ومعلوم شد که برای رأی گرفتیم ۷۸ نفر لازم است در صورتیکه وقتی ما رأی گرفتیم ۷۲ نفر بوده است

علیهذا این رأی که گرفته شد باطل است وبایستی تجدید رأی شود فعلا هم عده کافی نیست. آقای دشتی

دشتی – می‌خواستم عرض کنم که خوبست عمر مجلس بیخود تلف نشود یک لوایح مهمه دیگری هم هست که ضرورت دارد پیش از عید و گذشتن اسفند تصویب شود وتصور می‌کنم که عدم کفایت عده برای بودجه مجلس است. اگر لایحه عدلیه یا لایحه معارف مطرح شود عده کافی می‌شود وعجالتا بنده گمان می‌کنم جلسه ادامه داده شود چون برای مذاکره فعلا عده کافی است ودر خصوص لایحه عدلیه مذاکره نمایند. عده هم در حین مذاکره کافی خواهد شد برای رأی گرفتن وبالاخره باین ترتیب وقت مجلس تلف نمی‌شود. ماداریم شوخی می‌کنیم با مملکت. یک عده زیادی مردم معطل هستند که لایحه عدلیه بگذرد وحقوقشان رابگیرند وما هرروز که ازاینجا خارج می‌شویم بنده حقیقتا خودم خجالت می‌کشم ما بالاخره آمده‌ایم اینجا نشسته‌ایم ویک رفاقتها وکارهای بی ربطی کرده‌ایم وهیچ نتیجه هم نگرفته‌ایم.

رئیس – آقای وزیر عدلیه

وزیرعدلیه – بنده می‌خواستم همین مسئله راکه آقای دشتی اظهار کردند بایک مختصر توضیحی عرض کنم لایحه مالی راجع بعدلیه آقایان میدانند از چند نقطه نظر اهمیت دارد چه از نقطه نظر اینکه تکلیف عدلیه معلوم می‌شود وچه از نقطه نظر اینکه تکلیف شخصی بنده هم معین می‌شود. مقصود اگر این بود که یک روزی مجلس یک اختیاراتی بدهد وبعد از راه دیگر جلوکار گرفته شود باید معلوم شود واگر مقصود این است که راستی راستی باید کاری کرد آنهم باید معلوم شود. بنده نمی‌توانم دوماه تمام مملکت ایران رابدون عدلیه بگذارم. از برای این کار لایحه تهیه شده است سه چهار روز پیش که این لایحه از کمیسیون بودجه گذشت دوسه ساعت از شب گذشته به بنده اطلاع دادند که مطبعه فردا تعطیل خواهد بود وازطرف دیگرهم چون خبر نرسیده بوده است بیست وچهار ساعت قبل مشکل است طبع وتوزیع بشود. بنده برای اینکه قبلا طبع وتوزیع شود ازمنشی کمیسیون بودجه خواهش کردم آمده است منزل من خود بنده نشستم ازروی او استنساخ کردم که قبلا طبع وتوزیع بشود وقبل از شب عید حقوق اشخاصی که درموقع انحلال سرکار بوده‌اند بهشان برسد فردای آنروز راهم ازآقایان اعضاء مطبعه مجلس که الان ازشان تشکر می‌کنم خواهش کردم که آن لایحه چاپ شود که شب بیک عده ازآقایان وکلا که درجشن دربار حاضر می‌شوند داده شود. همه زحمات برای این بود که آقایان وکلا موافقت بفرمایند واین لایحه بگذرد هم از نقطه نظر اشخاصی که منتظر هستند کاری شده باشد وهم بنده بتوانم بعد ازرمضان کاری کرده باشم جلسه گذشته یعنی پریشب وقتیکه موضوع بودجه مجلس پیش آمد از نقطه نظر اینکه البته مجلس شورای ملی وقتی بیک مسئله علاقمند است بایستی همانطور ه مبشود بنده هیچ اظهاری نکردم وتمام امیدم وسعیم این بود ک هبودجه مجلس تمام شود. امشب هم تابحال که کاری نشده وبدبختانه معلوم می‌شود که عده هم درموقع رأی گرفتن کافی نبوده است بنابراین بنده ازآقایانی که حاضرند تمنا می‌کنم که لااقل (اگرآقای رئیس اجازه بدهند) بازتنفس بشود وبعد از تنفس شاید آقایان حاضر شوند ولایحه عدلیه مطرح شود

رئیس- پریشب برای همین موضوع تقریبا دوساعت تنفس داده شد

وزیرعدلیه – پس اگر اجازه میفرمائید بنده بر وم آقایان رابیاورم؟

رئیس- درهرصورت. پیشنهاد شده است فردا شب هم جلسه شود. اگرهم میل دارید تنفس داده می‌شود.

(دراین موقع جلسه مجددا برای تنفس تعطیل وپس از سه ربع ساعت بریاست آقای شریعت زاده نائب رئیس تشکیل گردید)

نائب رئیس- نظر باینکه درنتیجه اشتباهی که شده بود از طرف آقای رئیس اعلام شد که رأی قبلی کان کم یکن است بنابراین نسبت بماده اول پیشنهاد دیگری رسیده است قرائت می‌شود

یکنفر ازنمایندگان- دیگر موضوعی ندارد

نائب رئیس- راجع ببودجه مجلس است. پیشنهاد آقای شیخ الاسلام (بمضمون ذیل قرائت شد)

بنده حقوق آقایان وکلاء محترم رادویست وهفتاد تومان پیشنهاد می‌نمایم

نائب رئیس- آقای دشتی

دشتی- بنده مخالفم. خودشان توضیح بدهند

شیروانی- پیشنهاد کننده باید توضیح بدهد

نائب رئیس- آقای شیخ الاسلام

آقا سید اسمعیل (نماینده ملایر) – این پیشنهاد بنده درنتیجه صحبتهائی بود که درخارج مجلس شد وبالاخره برای رفع مناقشه اینطور بنظر بنده رسید که دراین حد پیشنهاد کنم وعده ازآقایان رفقای خودمان هم موافقت فرمودند

نائب رئیس- آقای مخبر

مخبر- بسته برأی مجلس است

نائب رئیس- رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای شیخ الاسلام آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام بفرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

نائب رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای حائری زاده

(باین مضمون قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم مقرری آقایان نمایندگان درماه مبلغ یکصد تومان باشد

جمعی ازنمایندگان – صحیح است

نائب رئیس- آقای حائری زاده

حائری زاده- آقایان لابد بنده راعفو می‌کنند برای اینکه حالت مزاجیم خوب نیست. جلسه پیش حاضر نشدم واین جلسه باکسالت شرفیاب شدم دیدم تمامش مثل اینکه یک دکان بقالی است چانه می‌زنیم. من فکرکردم بعد از فرمایشات آقای دکترمصدق که فلسفه اینکه حقوق برای وکلا منظور شودچه بوده. این یک کمک خرجی بوده. دراوائل دوره چهارم که بنده شرف عضویت مجلس راپیدا کردم هنوزاعتبار نامه من نگذشته بود که دفعه صد تومان ئو. یست تومان شد. بنده حافظه درستی ندارم که ان ادله که آقای مدرس آنروز شهادت می‌دهد ومن چون حس کردم که درسایه همان ادله وهمان براهین ومنطق که خرج زیاد شده باید اشخاصیکه ثروت زیادی ندارند خیالشان قدری راحت باشد تا بتوانند ادای وظیفه نمایند واگر حواسشان پریشان باشد برای امورزندگانیشان آن شکلی که باید ازعهده خدمت برآیند نمی‌توانند برآیند دراین لایحه اضافه حقوقی برای وکلا منظور شده. بنده برخلاف یکی از آقایان نمایندگان محترم که پیشنهاد فرمودند ومی گفتند من عقیده ندارم به پیشنهاد خودم دردوره چهارم اداره مباشرت شاهد است که من پیشنهاد کردم یک عشر ازحقوق کسانیکه بیش از صد تومان است کسر شود واضافه شود بحقوق کسانی که کمتر ازپنجاه تومان است مجلس باپیشنهاد بنده موافقت نکرد ولی بنده خودم بآن پیشنهاد خودم عمل کرد. امروز هم اگرچنانچه نظر باین است که اسامی وکلا درلیست ارباب حقوق این مملکت باشد فلسفه ندارد که ازحقوق دوره دوم وسوم حقوق وکلا زیادتر بشود. یک مقرری بآقایان درانوقتها داده

می‌شد حالا هم داد ه شود برای اینکه یک کمک خرجی باشد برای آقایان. هرکدام دیدند می‌توانند معاش خودرا اداره کنند حاضر می‌شوند. هرکدام دیدند نمی‌توانند میروند یک کسب وکاردیگری پیدا می‌کنند. ولی اظهاراتی که دراین جلسه شد ازاول جلسه ت ابحال بربنده که خیلی گران آمد. دیدم من آقای عامری نیستم که از کاشان انتخاب شد ه باشم آمده باشم اینجا که از موکلین خودم خجالت بکشم یا آقای امیر تیمور نیستم که رئیس فلان ایل باشم که ازایل خودم خجالت بکشم. من درقضایا معتقدم که وکیل باید صراحت لهجه داشته باشد. خجالت نکشد. اگریک چیزی رابد میداند بگوید بداست. خوب میداند بگوید خوب است. بعد آن اصلی راکه آقای دکترمصدق اظهارکردند که این مقرری مال این نیست که کفایت خرج وکیل رابکند بلکه یک کمک خرجی است وکیل اگرمخارج خودرا ندارد خوب است وکالترا قبول نکند. نظرباین مسائل بنده این پیشنهاد راکردم

نائب رئیس – آقای امیر اسدالله خان

امیراسدالله خان –بنده باآن قسمت فرمایش آقا مخالف بودم

شیروانی-عضوکمیسیوننیستند

نائب رئیس- آقای مخبر

خبر- بسته برأی مجلس است

نائب رئیس- رأی می‌گیرم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای حائری زاده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

نائب رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای ثقه الاسلامی (بشرح آتی قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم که حقوق نمایندگان نود تومان شود.

نائب رئیس- آقای ثقه الاسلامی

ثقه الاسلامی- بنده نمی‌خواهم مفصل عرض کنم ولی اینطوری که پیش آمد ه است بند ه تصور می‌کردم آنطوریکه آقای حائری زاده پیشنهاد فرمودند اینجا اکثریت خواهد شد وحقوق نمایندگان صد تومان خواهد شد. بدبختانه تصویب نشد. مقصود ازاین دویست تومان یاسیصد تومان کردن این بود که نمایندگان حقیقی ملت راه داشته باشند بپارلمان بیایند. اگربنا باشد صد تومان یا پنجاه تومان باشد آنها که بی بضاعت هستند ونماینده ملت می‌شوند نمی‌توانند درمجلس بیایند وازحقوق ملت دفاع نمایند وآقایانی که مخالفت می‌کنند با دویست تومان درست است ولیاشخاصی که ازولایات می ایسند اینجا با دویست تومان نمی‌توانند دراینجا اعاشه کنند وحتما اینها دوره هفتم وهشتم نخواهند امد وحتما آنهائی که می‌توانند عوض دویست تومان ماهی دوهزار تومان یکهزارتومان خرج کنند آنها خواهند آمد اینجا ونماینده ملت خواهند شد

نائب رئیس- آقا مخبر

مخبر- ازاین پیش آمده خیلی متأسفم ولی بسته برأی مجلس است

نائب رئیس- آقای ارباب کیخسرو

ثقه الاسلامی –استرداد می‌کنم

نائب رئیس- پیشنهاد آقای فیروز ابادی (باین ترتیب قرائت شد)

بنده پیشنهاد می‌کنم حقوق وکلا یکصد وبیست تومان بوده باشد

نائب رئیس- آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی- یک پیشنهاداتی داده می‌شود که خیلی تعجب آور است همان اقایانیکه درجلسه خصوصی می‌گفتند سیصد تومان کفایت نمی‌کند خرج وکیل را پیشنهاد می‌کنند صد تومان. معلوم نیست تعرض است ؟،

واقعیت است؟ چه چیز است؟ اینها خوب نیست. بعضی‌ها بمن تعرض میکندد که چرا خرده خرده بالا می‌بری وپیشنهاد می‌کنی. من آمده‌ام اینجا که یکشاهی هم حق موکلین خودم راحفظ کنم ..

(همهمه نمایندگان)

افسر- همه همینطورند

عراقی – سرکارتنها وکیل نیستند همه وکیلند (صدای زنک)

فیروز آبادی- من حرفم رامیزنم. من هرگز حاضر نیستم موکلین مرا غارت کنید (همهمه نمایندگان صدای زنگ)

جلائی- وکیل بیاعتبار نامه که نمی‌تواند فحش بدهد

آقا زاده خراسانی- کی اعتبار نامه ندارد؟

زوار- فیروز ابادی

فیروز آبادی- همه بنده رامیشناسند

نائب رئیس- آقای ارباب کیخسرو

ارباب کیخسرو – بودجه مجلس راکه تقدیم شده است بنده با مسئولیتی که دراداره مباشرت داشته‌ام امضا کرد هام درصورتیکه راجع بحقوق نمایندگان موافق نبودم ومخالفت هم درا ینجا نکردم ولی حقیقتا این وضعیتی که دوجلسه است دراینجا ایجاد شده است بیش از سیصد تومان ضرربرای مملکت وبرای حیثیت مجلس دارد (نمایندگان –صحیح است) استدعا می‌کنم آقایان بیش ازاین وقت مجلس راتضییع نکنند. هیچ بازار حراجی هم باین کثافت نیست

بعضی ازنمایندگان- صحیح است

فیروز ابادی- مجلسی که حقوقش راسیصد تومان کند خود ش احترام خودشرا می‌برد

نائب رئیس- رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای فیروز آبادی آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند

(یکی دونفر قیام نمودند)

نائب رئیس- قابل توجه نشد. رأی می‌گیریم بقسمت اول ماده اول –دوازده ماهه چهارصد وسی وپنجهزار وششصد تومان آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (اکثر نمایندگان قیام نمودند)

نائب رئیس- تصویب شد. قسمت دوم. حقوق چهل و سه نفر اعضا واجزا اداره تقنینیه واعتبار احتیاطی سی وهفت هزار وچهار صد وهشت تومان آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)

نائب رئیس- تصویب شد. قسمت سوم حقوق ۱۱۴ نفر اعضا واجزا ء اداره مباشرت مجلس ۵۱۴۵۰ تومان اقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (عده کثیری قیام نمودند)

نائب رئیس- تصویب شد. قسمت چهارم مصارف ماهانه وسالیانه یازده فقره بیست ون ههزار وششصد وهشتاد تومان آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند)

نائب رئیس- تصویب شد رأی می‌گیریم بمجموع ماد هاول بمبلغ ۵۵۴۱۹۸ تومان آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (غالب نمایندگان قیام نمودند)

نائب رئیس- تصویب شد. ماده دوم (بشرح آتی قرائت شد)

ماده دوم- برای مصارف فوق العاده مجلس شورای ملی مبلغ سی وشش هزار ویکصد تومان موافق ماده (۲) ضمیمه تشخیص واعتبار باداره مباشرت مجلس داد ه می‌شود

نائب رئیس- رأی می‌گیریم بماده دوم بمبلغ سی وششهزار ویکصد تومان آقایان موافقین قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نائب رئیس –تصویب شد. ماده سوم (اینطور خوانده شد)

ماده سوم – برای حقوق و مخارج دوازده ماهه واثاثیه مطبعه مجلس شورای ملی مبلغ شصت و هشت هزار و پانصدو چهار تومان موافق فقرات (۱)و (۲)ضمیمه اعتبار باداره مباشرت مجلس داده می‌شود

نائب رئیس – حقوق کارکنان مبطعه مجلس ۹۶ نفر سی و پنجاه هزار و سیصد و جهار تومان آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر بر خاستند)

نائب رئیس – تصثویب شد. مصارف و اثاثیه و اعتبار سالیانه مبطعه مجلس سی و سه هزار و دویست تومان آقایانیکه موافقند قیام فرمایند. (عده کثیری قیام نمودند)

نائب رئیس – تصویب شد. رأی می‌گیریم به مجموع هر دو فقره مملکت ۶۸۵۰۴ تومان آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (عده زیادی بر خاستند)

نائب رئیس – تصویب شد. ماده چهارم (بشرح آتی قرائت شد)

ماده جهارم – مجلس شورای ملی به اداره مباشرت مجلس اجازه می دهعد که عوائد مبطعه مجلس و باغ بهارستان و صورت مشروح مذاکرات مجلس را تماما در بانک معتبری گذاشته و برای وارد کردن ماشین کاغذ سازی اختصاص دهد که هرچه زود تر از طرف اداره مباشرت بوارد کردن ماشین مزبور اقدام بعمل در آید.

نائب رئیس – مخالفی ندارد؟ (گفته شد خیر)

نائب رئیس – آقایانیکه با این ماده موافقند قیام فرمایند (غالب نمایندگان قیام نمودند)

نائب رئیس- تصویب شد. ماده الحاقیه (بمضمون ذیل قرائت شد)

ماده الحاقیه ذیل راپیشنهاد می‌نمایم:

اداره مباشرت مجلس شورای ملی مکلف است که درهررج صدی پنج مقرری هریک ازنمایندگان رادریک صندوق جمع آوری کرده درتحت نظر صحیه کل مملکتی برای پرستاری مرضای فقیر وبی بضاعت مملکت بوسیله مؤسسات صحی مصرف نماید. دکترسنگ

نائب رئیس- آقای دکترسنگ

دکتر سنگ- بنده توضیح مهمی راجع بای نقسمت ندارم برای اینکه مربوط بعاطفه آقایان است وقتیکه سیصد تومان حقوق معین شده است خواستم صدی پنج آنهم بمصرف صحیه عمومی مملکت برسد.

نائب رئیس- آقا ی ارباب کیخسرو

ارباب کیخسرو- اگر در آسایش رأی داده شده بود که دویست ونود وپنج تومان یا دویست ونود تومان با دویست وهفتاد وپنجتومان باشد که بیست وپنج تومان یا هرقدر که بخواهند اختصاص بیاید بآن محل موضوع دیگری بود ولی الان مطابق رأیی که مجلس داد تعلق یافت باشخاص. بنابراین گمان نمی‌کنم مجلس بتواند رذیبدهد که ازحقوق اشخاص کسر شود برضایت خودشان

نائب رئیس- آقا مخبر

مخبر- بسته برأی مجلس است

نائب رئیس- رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام نمودند)

نائب رئیس- قابل توجه نشد. مذاکرات راجع بکلیات است. خالفی ندارد؟

(جمعی ازنمایندگان- خیر)

نائب رئیس- آقای دکترمصدق

دکترمصدق- بنده با این بودجه مجلس مخالف هستم والبته آقایان محترم تصدیق می‌فرمایند که عقیده مقدس است وبایدعقیده را مقدس دانست وهرکس یک عقیده رادارد حقیقتا نباید آقایان بیمرحمتی بفرمایند بجهت اینکه اینجا مجلس شورای ملی است وهرکس هرعقیده که دارد حقدارد اظهار کند خواه مورد توجه اکثریت بشود خواه نشود حالا هم بنده میدانم اساسا این عرایض بنده موقعیکه مورد توجه شود ندارد چون اینجا بنده درکلیات صحبت می‌کنم ونظرباینکه رأی ندادم می‌خواهم دلیل مخالفت خود م را عرض بکنم بنده برای زیادی حقوق نمایندگان که خودم معنقد نبودم سه چهار دلیل دارم که عرض می‌کنم اولا کمی حقوق سبب نمی‌شود که رأی صحیح با حقوق نمایندگی سنجش شود وقبول نمایندگی که فقط برای سعادت ملت خواهد بود وکیل وجدان خود را حکم قرار می‌دهد وازهررأئی بخلاف مقصود اجتناب می‌نماید ولی اگر حقوق گزاف شد ممکن است که برای حفظ مقام درادوار بعد بمحافظه کاری عادت وازانجام وظیفه بازماند

ثانیا تزیید حقوق نمایندگی سبب می‌شود که عنقریب حقوق وزراء وادارات افزوده شود زرا ماکه حقوق خودمان را زیا دکنیم ازقبول تقاضای دیگران نمی‌توانیم خود داری نمائیم بنده خودم راعرض می‌کنم آقایان البته تقاضای آنهارا رد می‌کنند ولی بنده اگربرای خودم اضافه حقوقی تصویب کردم ورأی دادم اگرچنانچه دیگری آمد به بنده گفت چرا مال مرا تصویب نمی‌کنی نیمتوانم باو جواب بدهم. خودم را عرض می‌کنم چون خودم ضعف قلب دارم حقوق خودم را که زیاد کنم بتوانم ازقبول تقاضای دیگران خودداری نمایم. وبالنتیجه اضافه حقوق نمایندگان سبب خواهد شد که درسال یک مبلغی چند میلیون دیگر باین جامعه تحمیل شود

ثالثا حقوق گزاف نمایندگی سبب می‌شود ک هغیر ازشغل وکالت مردم بی هیچ کاری نروند وبرای موفقیت درمقصود انتخاب کنند گان را ازصراط مستقیم خارج کنند

رابعا گزافی حقوق درمجلس وادارات دولتی سبب می‌شود که غیر ازمالیه مملکتی هیچکس از طریق دیگر معاش نکند ومردم ازتجارت وصناعت وکسب باز مانند وهرکس درانتظار باشد که مالیاتی از ضعفا گرفته شده ودراول هربرج باو داده شود وبالاخره فقرو فلاکت مالیات بده وحقوق بگیر هردورا متلاشی نماید وعجالتا عقید ه بنده این بود که عرض کردم

نائب رئیس- آقای یاسائی

یاسائی- متأسفانه همانطوریکه آقای ارباب فرمودند مذاکراتی که دراین دو جلسه شد چندان با حیثیات مجلس شورای ملی تناسبی نداشت ولی اکثریت هم که مقاومت کردراستی برای اضافه حقوق نبود (بعضی ازنمایندگان صحیح است) برای حفظ حیثیات مجلس بود. برای این بود که اصل حکومت اکثریت درمجلس محفوظ بماند فردا است مه لوایح عام المنفعه بمجلس بیاید که بنظراکثریت مجلس مفید باشد وبنظر اقلیت مفید نباشد آنوقت حکومت مجلس دردست اقلیت بیفتد این چیز غریبی است ابس تروکسیون

ارباب کیخسرو – فارسی بفرمائید

یاسائی – گرو

ارباب کیخسرو- این هم فارسی نیست

یاسائی- ازاکثریت انداختن. وبالاخره بطورکلی بنده حساب کردم نمایندگان محترم که درمجلس شورای ملی خاضرهستند ومطابق اطلاعات خصوصی ازوضع زندگی آنها مسبوق شدم ازاین عده هفتاد نفرشان بطور قطع بااین دویست تومان نمی‌توانند زندگانی کنند سی چهل نفرازآقایان دویست تومان وسیصد تومان هیچ درزندگیشان تذثیری ندارد ولی باندازه هفتاد نفرازآقایان نمایندگانی که ازولایات دوردست آمده‌اند بااین دویست تومان نمی‌توانند زندگانی کنندو غالبا اطلاع دارم که مقروض شده‌اند والبته موکلینشان حاضرنیستند که نمایندگان آنها بایک قروضی عودت کنند وبالاخره بنده یا باید بوسائل مشروع زندگانی خودرا تأمین کنم یا بوسائل نا مشروع. وهنوز خود راحاضر نکرده‌ام که بوسائل نامشروع زندگانی کنم میل دارم مطابق قانون وبطور مشروع ازاین ملت حقوق بگیرم وزندگانی کنم وما درمجلس شورای ملی ازنقطه نظر زحمات فکری وروحی بیش از هرمستخدمی باین ملت خدمت می‌کنیم

مادراداراتمان بهرمدیر کلی سیصد ودوازده تومان حقوق می‌دهیم دروزارت خارجه بیست وشش مدیرکل است دروزارت داخله هفده نفرمدیرکل دارد درسایر وزارت خانه‌ها هم یک مقدار زیادی حقوق می‌گیرند دوساعت ویا سه ساعت بیشتر کارنمیکنند ماه محقوقشان راتصویب می‌کنیم ورأی می‌دهیم. ولی نسبت بحقوق نمایندگان یک اما‌ها ویک سیاستهائی تعقیب می‌شود وبالاخره یک رل هائی درضمن بازی می‌کنند. خلاصه اینکه آقای دکترمصدق راجع باطلاعاتی که دارند یک بیاناتی فرمودند ازترتیب پرداخت حقوق نمایندگان ممالک مختلفه اینها یک اطلاعاتی بودکه مورد استفاده ماهم واقع شد. اما راجع بحقوق نمایندگی خودشان که مخالف بودند البته حق دارند برای اینکه بنده احتیاج دارم باین حقوق ایشان ندارند بنده فقیرم وایشان ملاک وفقرهم موجب افتخار من است بنده فقیرم وحقوق ازاین ملت می‌خواهم که خدمت بکنم ولی آقا احتیاجی ندارند. این ر اهم عرض می‌کنم که ماهم به این آسانی اینجا راول نمی‌کنیم که ملاکین اشغال کنند ملت باید زندگانی مارا تأمین کند تابتوانیم دراینجا بوظایف نمایندگی خودمان عمل کنیم ما وکیل توده مردمیم شما هم وکیل توده مردمید منتها شما ازنقطه نظر شخصیت یک تمکناتی بارث آباء واجدادتان برایتان گذاشته‌اند که برای ما نگذاشته‌اند. واینکه بعضی ازنمایندگان محترم اینجا اظهاراتی فرمودند که ممکن است این اضافه حقوق موجب نفرت بعضی افراد بشود بنده اطلاع دارم ازموکلین خصوصی خودم که اگر اینها مرا مرد وطن پرست وعلاقمند باصلاحات مملکت بدانند هیچ تفاوتی برای آنها نمی‌کند که من دویست تومان حقوق بگیسرم یا سیصد تومان بالاخره اینها مکلفند که زندگانی شخص مرا تأمین کنند ومسلما هم می‌کنند ومن حاضرم وادعا می‌کنم که اهالی سمنان ودامغان حاضرند که هرچه من درتهران مقروض شدم بدهند. خدای من گواه است درموقع انتخابات پول نداشتم ازسمنان پول حواله دادند باینجا واعتبار دادند که من هرچه می‌خواهم بگیرم البته دیگران هم همینطور هستند ولی حسادت ورقابت اشخاصی که ازوکالت بازمانده‌اند واوقاتشان تلخ است ازمجلس شواری ملی اینها یک مسائلی است سرجای خودش محفوظ. بالاخره مادراینجا برای مصالح مملکت خدماتی کرده‌ایم. دردوره پنجم و همین دوره. اگر دوره هفتم هم آمدیم بازخدمت می‌کنیم دیگران هم که آمدند خدمت می‌کنند وبالاخره صد وچهل هزارتومان آنقدرارزش نداشت که آقایان دراطرافش آنقدر صحبت کنند. فردا است هشتصد هزارتومان شهریه‌ها میاید بمجلس. اول کسی که دردوره پنجم مخالف بود (واین دوره هم مخالف خواهم بود) بنده تا معلو م شود کی ازمفت خورها حمایت می‌کند درهرحال بنده خیال می‌کنم که اضافه حقوق نمایندگان یک امرمهمی نیست که مورد طعن ولعن مردم واقع شود وبالاخره غالب مردم هم اززندگانی خصوصی نمایندگان مسبوقند که زندگانی ومخارج درتهران سخت است کرایه‌های سنگین که صاحبان خانه‌ها تحمیل می‌کنند بمستأجرین بعلاوه وجه مخابراتیکه ما علی التوالی باید بدهیم نمایندگان تهران غالبا این مخارج راندارند بنده اطلاع دارم که یک وکیلی که ازولایات آمده

است دریک برج پنجاه تومان پول تلگراف داده است دراداره مباشرت قبوضش حاضر است وتمام هم راجع بمسائل نوعیه وراجع بگرفتاریهای مردم بوده است وهیچ موضوع شخصی نبوده است ومخارجات دیگری هم هست که آقایان نمایندگان مستحضرند وبنده عرایض خودم راخاتمه می‌دهم امیدوارم که ماامشب کاربدی نکرده‌ایم ومردم از ما انجام وظیفه بخواهند وازما بخواهند که درراه مسائل اجتماعی واقتصادی این ملکت یک قدمهای برجسته برداریم

جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است

نائب رئیس- رأی گرفته می‌شود باورقه آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد

(اخذ واستخراج آراء بعمل آمد ه ونتیجه بطریق ذیل حاصل شد)

صورت اسامی موافقین ومخالفین

اسامی موافقین:

آقایان: محمد هاشم افسر- حاج آقا اسماعیل عراقی- شیروانی- میرزا حسین خان دادگر- کی استوان –حاج اسدالله زوار- شریعت زاده- میرزا عبدالامیر خان نگهبان – میرزا خلیل خان فهیمی- سلطان محمد خان عامری- حاج میرزا حبیب الله امین – دکترسنگ- میرزا سید علی عمادی- امیرحسین خان ایلخانی- میرزا ابراهیم امام جمعه اهر- میرزا علی خان خطیبی- حاج شیخ عبدالرحمن صالحی- ابوالحسن خان ثقه الاسلامی- ثقه الاسلام بروجردی- هاشم آقا ملک مدنی- طباطبائی- دیبا- مرتضی قلیخان بیات – حاج علی اکبر امین – میرزا حسین خان جلائی- محمد علی میرزا دولتشاهی- میرزا عبدالباقی- میرزا حسن خان اسفندیاری- سید حسین آقایان – میرزا سید احمد خان اعتبار- میرزا صادق خام خواجوی- میرزا عبدالله یاسائی- میرزا یدالله خان نظامی- ملک ایرج پورتیمور- میرزا علی خان حیدری- یحیی خان زنگنه اعظمی- جوانشیر- میرممتاز- بنی سلیمان- غطا ءالله خا ن پالیزی- میرزا حسین خان وزیری- میرزا عبدالعزیز مفتی- میرزا جواد خان خوئی- عصرانقلاب- میرز ایوسف خان عدل- اسکندرخان مقدم- میرزا حسن خان ابراهیمی- نصرت الله ان اسکندری- میرزا ابراهیم خان افخمی- دیوان بیگی- دکترلقمان- سید کاظم یزدی- دکترهادی طاهری- ذوالقدر- نوبخت

اسامی مخالفین:

آقایان: غلامحسین میرزا مسعود – آوانس خان مساعد – میرزا ابراهیم آشتیانی- شیخ العراقین بیات- میرزا علی کازرونی- میرزا محمد علی خان نظام مافی- میرزا محمد خان معظمی- دکتررفیع خان امین – میرزا رضا خان افشار- امیرتیمور کلالی- محمود رضا- احتشام زاده- دشتی- (ورقه سفید علامت قبول ۵۴ ورقه کبود علامت رد ۱۳)

نائب رئیس- عده حضار ۷۹با ۵۴ رأی تصویب شد. مطابق تصمیم جلسه قبل لایحه عدلیه دردرجه دوم جزو دستور بود مذاکره درکلیاتست. آقای کازرونی (حاضر نبودند)

نائب رئیس- رأی می‌گیریم برای ورود درشور مواد

بعضی ازنمایندگان – عده کافی نیست

نائب رئیس- آقای حائری زاده پیشنهاد ختم جلسه کرده‌اند. توضیح بدهید

حائری زاده- چون عده ازآقایان تشریف برده‌اند بنده تصور می‌کنم عده برای رأی کافی نباشد بعلاوه مقداری هم ازنصف شب گذشته است خوبست آقایان اجازه بفرمایند جلسه ختم شود

وزیرعدلیه- بنده تصور می‌کنم که اگر آقایان یکقدری بصحبتهائی که درچندین جلسه قبل درموقعیکه راجع بعدلیه دراینجا یک مذاکراتی بود مراجعه بفرمایند وبادشان بیاید ازعرایضی که بنده کردم بیشتربه این موضوع اهمیت خواهند داد بنده درضمن چند

کلمه عرایضم راتکرار می‌کنم وهمینطور که عرض کرده‌ام اصراری ه مباین کارندارم ولیبالاخره اگرآقایان بخواهند که یک کارهائی بشود باید کمک کنند ومساعدت بفر مایند که این کاربگذرد

آقایان ملاحظه بفرمایند یک فردا شبی بیشتر باقی نمانده است واگر این کار قبل از تعطیل تمام نشود ازنقطه نظر تشکیل عدلیه بنده تصور می‌کنم وقطع دارم که عقب خواهد افتاد وخیال می‌کنم که اینهم چندان خوب نباشد یک ماده ازاین لایحه هم مربوط است باشخاصیکه حقوقشان بای دقبل ازعید داده شود. اگر آقایان موافقت بفرمایند بنده تصور می‌کنم که همه ممنون ومتشکر می‌شوند راست است که مقداری از نصفشب گذشت هاست ولیکن چو نشب رمضان است ممکن است دوسه ساعت وقت خودشان رابرای راحتی یک عده صرف کنند بنابراین بنده تمنا می‌کنم که آقای حائری زاده هم موافقت بفرمایند بلکه انشاء الله موفق بشویم وبکمک آقایان این کاررا بکنیم

حائری زاده- اگرعده کافیشود وبگذرد استرداد می‌کنم ولی بنده مأیوسم

وزیرعدلیه- بطوریکه تحقیق شده است درخارج هم عده که کافی باشد نیستند وبالاخره آقایان حاضر نشدند برا ی اینکه این کاربگذرد. بنده فوق العاده ازاین مسئله متأسف هستم ومیخواهم بگویم که من انچه می‌توانستم بعمل آوردم که این کارقبل ازعید بگذرد. بنابراین اگرممکن است آقایان فردا شب تشریف بیاورند واین کاررا تمام کنند

جمعیازنمایندگان- صحیح است

نائب رئیس- آقای عراقی

حاج آقا اسمعیل عراقی- بنده هم همینطور که آقای وزیرعدلیه فرمودند کاملا متأسفم که این قضیه امشب تصویب نشده وعده کافی نیست ودرعین حال عرض می‌کنم این قضیه ازقضایائی که آقایان باید ملاحظه بفرمایندکه یکعده بیچاره که دوماه است بواسطه انحلال عدلیه حقوق بهشان نرسیده باید این بدبختها دراین شب عید بحقوق خودشان برسند متأسفانه دراین مواقع آقایان فرارمیکنند بهرصورت حالا هم بنده همین پیشنهاد آقای وزیرعدلیه راتکرار می‌کنم که جلسه رابرای فردا شب قرار بدهند که هم این قسمت وهم قسمت راجع به لایحه وزارت معارف تصویب شود

وزیرمعارف- بنده البته نمی‌خواهم مخالفتی کرده باشم بالایحه وزارت عدلیه وخیلی هم موافقم که زودتر تکلیفش معلوم شود وتصویب شود ولیضمنا خواهش می‌کنم ولو بشکرانه گذشتن بودجه مجلس هم که باشد یک عطف توجهی بمعارف بفرمایند. دو موضوع است راجع بمعارف یک لایحه تعلیمات عمومی است که تقریبا یک ماده اساسی آن بیشتر باقی نمانده است ودیگرخبرکمیسیون بودجه است راجع بلایحه اضافی وزارت معارف که راجع به هذه السنه است واگر آقایان موافقت بفرمایند آنهم بع دازلایحه وزارت عدلیه جزو دستور شود

نائب رئیس- آقای اعتبار پیشنهاد کرده اندکه جلسه فردا بعد ازظهر باشد

میرزا سید احمدخان (اعتبار) –این لوایحی که دردستور است یکی لایحه عدلیه است ویکی لایحه معارف است که هر دو هم لازم است حالا هم آقای وزیرمعارف تقاضا فرمودند که لایحه وزارت معارف جزو دستور شود لهذا بنده تصور می‌کنم که فردا شب کافی نیست که این قسمتها ازمجلس بگذرد این است که پیشنهاد کردم فردا بعد ازظهر مجلس تشکیل شود بعد شب هم بنشینیم واین لوایح که همه آقایان به آن علاقه دارند تصویب شود

نائب رئیس- آقای دادگر

دادگر- بنده موافقم

نائب رئیس- آقای بهبهانی

آقای میرزا سید احمد (بهبهانی) – بنده تصور می‌کنم

با وضعیتی که همیشه درمجلس ملاحظه می‌کنیم که آقایان همیشه بعد از موقعیکه معین بشود تشریف می اورند ومحدود بودن موقع روزبالاخره نقض غرض خواهد شد وچون دامنه شب راوسیعتر میدانم وبرای اینکه اگرقضیه یکقدری محتاج به تأمل باشد وقت باقی است لهذا بنده عقیده‌ام این است که جلسه موکول بفردا شب بشود وبعلاوه این دو لایحه که جزو دستور است اغلب آقایان موافقند. ویک زورآزمائی‌ها مثل لایحه گذشته نخواهد داشت. واینطور معلوم می‌شود که آقایان هم بافردا شب موافقند

جمعی ازنمایندگان- صحیح است

نائب رئیس- جلسه فردا شب ساعت هشت خواهد بو ددستور: اولا. تصویب لایحه عدلیه. ثانیا لوایح راجع بوزارت معارف

(مجلس هفت ساعت ویکربع از شب گذشته ختم شد)