مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۷
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۵
جلسه: ۹۷
صورت مشروح مجلس یوم شنبه ۲۸ قوس ۱۳۰۳ مطابق ۲۳ جمادی‌الاولی ۱۳۴۳
مجلس یک ساعت قبل از غروب به ریاست آقای سهام‌السلطان نایب رئیس تشکیل شد
صورت مجلس یوم پنجشنبه بیست و ششم قوس را آقای اقبال‌الممالک قرائت نمودند
نایب رئیس- آقای بهبهانی (اجازه)
آقا سید احمد بهبهانی- چون بنده را غایب بی‌اجازه نوشتند خواستم تذکر بدهم که بنده اجازه گرفته بودم و به وسیله یک مشروحه که همان روز عرض کرده بودم تحصیل اجازه کرده بودم اجازه بنده منظور نشده است.
نایب رئیس- از کمیسیون تحقیق خواهد و اصلاح می‌شود آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده قبل از دستور عرض دارم
نایب رئیس- آقای شریعت‌زاده (اجازه)
شریعت‌زاده- چون در صورت مجلس بنده را جزء دیر آمدگان بی‌اجازه نوشته‌اند خواستم تذکر بدهم که بنده اجازه خواسته بودم و ضمناً به توسط مقام نیابت ریاست خواستم به آقایان منشی‌ها تذکر داده شود که در صورت مجلس را روشن‌تر و واضح‌تر قرائت فرمایند چون در هر جلسه باید صورت مجلس سابق تصویب شود و تصویب صورت مجلس تصویب تصمیمات سابقه مجلس است و تصویب هم منوط به فهمیدن عبارات صورت مجلس است و در صورتی که شمرده قرائت نشود اسباب زحمت می‌شود.
نایب رئیس- آقای ضیاءالواعظین (اجازه)
ضیاءالواعظین- چون مذاکرات مجلس موافق آن ترتیباتی که در قانون اساسی هست در روزنامه رسمی منتشر نمی‌شود راجع به آن پیشنهادی که به جهت تفکیک مخارج محصلین بنده در جلسه گذشته کردم که رقم معینی در بودجه برای آن منظور شود چون آقای مخبر قبول کردند که در بودجه سنه آتیه منظور شود به این جهت بنده پیشنهاد خودم را مسترد داشتم در صورت مجلس فقط نوشته شده است که بنده پیشنهاد را مسترد داشتم و نوشته نشده است چرا مسترد داشتم چون آقای مخبر قبول کردند که در بودجه سنه آتیه منظور شود به این جهت بنده مسترد داشتم.
نایب رئیس- گمان می‌کنم آقای مخبر نتوانند قبول کنند در بودجه سنه آتیه نوشته شود شاید اظهار کرده‌اند در بودجه سنه آتیه نظریه سر کار را ملاحظه کنند در صورت مجلس دیگر مخالفی نیست
(اظهار نشد)
نایب رئیس- صورت مجلس تصویب شد آقای آقاسید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده خواستم به عرض آقایان برسانم و در واقع استرحام کنم آن روز را راجع به مستخدمین جزء بنده یک تبصره پیشنهاد کردم ولی آقایان وزراء فرمودند که پیشنهاد لازم نیست چون حقوق مستخدمین جزء داده شده است امروز مخصوصاً بنده تحقیق کردم یعنی به بنده اطلاع دادند که حقوق آن‌ها هنوز داده نشده است این مستخدمین جزء بیچاره در این سیاه زمستان که حقوق آن‌ها بیش از پانزده تومان و هجده تومان و بیست تومان تماماً منتظر هستند که این بودجه بگذرد حالا خواستم به عرض آقایان برسانم که امروز یک اقدامی بفرمایند که این بیچاره‌ها در این سیاه زمستان بتوانند اقلاً یک ذغالی تهیه کنند و این مسئله را از آقایان استرحام می‌کنم که یا امروز این بودجه را بگذرانند یا یک پیشنهادی بکنند که حقوق این مستخدمین جزء را بپردازند همان طور که بعضی رقوقات را تصویب کرده‌اند مال این‌ها را هم تصویب کنند که بپردازند در واقع این یک التماس و یک استرحامی است که از آقایان می‌کنم یا به آقایان وزراء تذکر داده شود که حقوق مستخدمین جزء را بپردازند در واقع این یک مقتضی است و بنده خودم مخالف با تبعیض هستم و در بودجه و تشکیلات مملکتی نباید تبعیض شود و حقوق اعضاء ادارات باید به طور تساوی داده شود ولی خواستم عرض کنم که خوبست که آقایان همتی بفرمایند که بلکه امروز بودجه بگذارند که حقوق این مستخدمین بیچاره را بدهند.
نایب رئیس- آقای عدل‌الملک (اجازه)
عدل‌الملک- آقای آقا سید یعقوب آن موضوعی را که بنده می‌خواستم عرض کنم اجمالاً فرمودند چون ما تمایل داریم با اعضاء ادارات وضعی‌ات آن‌ها را میدانیم و ماده سوم بودجه هم در واقع مقید کرده که تا وصول بودجه‌های تفصیلی حقوق وزارتخانه‌ها معلق باشد تا برج میزان تصویب شده است و گمان نمی‌کنم مانعی برای پرداخت آن باشد با این حال آن را هم نداده‌اند حالا اگر به همه داده نشده بود تأثر یک عده را فراهم نمی‌کرد برای این که می‌دیدند همه در مضیقه هستند و تحمل می‌کردند ولی این تبعیض که بعضی‌ها حقوق می‌گیرند و بعضی‌ها نمی‌گیرند بیشتر حس مطالبه حقوق آن‌ها را تحریک می‌کند این است که بنده تقاضا می‌کنم لامحاله آن قسمتی که در دست مجلس شورای ملی است یعنی بودجه حاضره را زودتر بگذرانند چون باید کلیه وزراتخانه‌ها بودجه‌های تفصیلی خودشان را به وزارت مالیه بفرستند و همه آن‌ها منتظرند که این بودجه‌ها که مطرح است بگذرد به علاوه بایستی این بودجه بگذرد تا این را پایه قرار بدهند برای بودجه سال بعد و این که بنده در جلسات قبل مخالفت می‌کردم باختم جلسه برای این بود که این بودجه زودتر بگذرد و این بهانه و در واقع علتی که سبب شده است بودجه تفصیلی به وزارت مالیه نباید از بین برود به علاوه خواستم یادآوری کنم که از طرف مقام ریاست یا نیابت ریاست تذکر داده شود که تبعیض از بین برداشته می‌شود یا به همه بدهند یا ندهند.
آقا سید یعقوب- وارد دستور شویم.
نایب رئیس- پیشنهادهایی راجع به ماده ۱۲ مطرح بود در پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا مذاکرات شد و حالا باید رأی بگیریم
(بعضی از نمایندگان قرائت شود)
نایب رئیس- دو سه مرتبه قرائت شده و توضیحات لازمه هم داده شده باز هم قرائت می‌شود (سه فقره پیشنهاد از طرف شاهزاده سلیمان میرزا به شرح ذیل قرائت شد) مقام منبع ریاست مجلس شورای ملی نظر به این که عایدات مملکتی باید صرف حوائج ضروریه اهالی گردد و کسانی که می‌توانند زندگانی خود را شخصاً اداره نمایند محتاج به گرفتن مستمری شهریه و غیره نیستند نظر به این که توسعه معارف و مخصوصاً تحصیلات ابتدایی کمال لزوم را دارد و به واسطه کمی عایدات ممکن نشده است که در هذه‌السنه بر اعتبارات وزارت معارف افزوده شود و متأسفانه مبلغی هم کسر شده نظر به این که برای پیشنهاد توسعه مدارس ابتدایی خاصه در ولایات تهیه محلی در بودجه لازم است لذا امضا کنند ذیل پیشنهاد می‌نماییم که مبلغ دویست و پنجاه و هشت هزار و دویست و ده تومان و نه قران از اعتبار شهریه و مستمریات کسر شده و اعتبار شهریه‌ها ۵۴۱۷۸۹۱ پانصد و چهل و یک هزار و هفت صد و هشتاد و نه تومان و یک قران رأی گرفته شود و بقیه را در صورت موافقت مخصوص مدارس ابتدایی ایالات و ولایت نمایند
۲- وزارت مالیه مجاز است نرخ کلیه مستمریات را در هذه‌السنه ۱۳۰۳ دو ریال محسوب نماید
۳- مستمریات ۲۳ قلمی که در ۱۳۰۱ از تومان تومان به تومانی دو ریال تنزل یافته از هذه‌السنه مقطوع می‌نمایند
۴- اشخاصی که اسامی آن‌ها ذیلاً ذکر می‌شود مستمریات و شهریه آن‌ها مقطوع است از مستمریات تومان تومان. شاهزاده صارم‌الدوله- هزار و صد و بیست تومان. شاهزاده ظفرالسلطنه هزار و هشتصد و سه تومان و سه قران. فخرالدوله هزار و دویست تومان. شاهزاده کامران میرزا دوازده هزار و چهارصد و نود و هشت تومان. موثق‌الدوله سه هزار تومان، از مستمریات تومان پنج قران. اردشیر میرزا پسر ظل‌السلطان هفت صد تومان. سردار معتضد هزار و سیصد و نود تومان. بدرالدوله دختر ظل‌السلطان سیصد تومان. تیمور میرزا پسر ظل‌السلطان هفت صد تومان. اردشیر میرزا پسر ظل‌السلطان هفت صد تومان. سردار معتضد هزار و سیصد و نود تومان. بدرالدوله دختر ظل‌السلطان سیصد تومان. تیمور میرزا پسر ظل‌السلطان هفت صد تومان. میرزا حسنخان احتشام حضور هزار تومان. تمجیدالدوله هزار و پنجاه و هفت تومان و هشت قران شوکت‌السلطنه دختر ظل‌السلطان سیصد تومان. فیروز میرزا پسر ظل‌السلطان هفتصد تومان. قمرالدوله دختر ظل‌السلطان سیصد تومان. کوکب‌السلطنه دختر ظل‌السلطان سیصد تومان. حاج امین‌الدوله سه هزار تومان از شهریه‌ها امیر بهادر جنگ- صد و چهل تومان- امیر کبیر پانصد تومان- انوشیروان میرزا هشتاد تومان- انوشیروان میرزا بیست و پنج تومان- شاهزاده سالارالدوله پانصد تومان آنچه کسر خواهد شد به طور خلاصه از قرار ذیل است. از مستمریات اشخاص تومان تومان- نوزده هزار و ششصد و هشتاد و یک تومان و سه قران از مستمریات اشخاص تومانی پنج قران- چهار هزار و هفتصد و بیست و سه تومان و هفت قران و ده شاهی از حذف ۲۳ قلم ماده واحده نه هزار و نهصد و دوازده تومان و یک قران و پانصد دینار از حذف اشخاص شهریه‌بگیرها- هجده هزار و پانصد و چهل تومان از تغییر نرخ تومان تومان به دو ریال- صد و هشتاد و یک هزار و ششصد و شانزده تومان و یک قران از تغییر نرخ تومان پنج قران به دو ریال- بیست و سه هزار و هفتصد و سی و هفت تومان و پنجقران. جمع کل: دویست و پنجاه و هشت هزار و دویست و ده تومان نه قران. شیخ محمد علی‌الموتی- م. شهاب- سلیمان محسن. ضیاءالواعظین ۱۹ قوس مقام- منبع نیابت.
ریاست- بنده پیشنهاد می‌کنم از اول میزان پیشنهاد بنده منظور گردد. سلیمان محیی ۱۳۰۳
مقام منبع ریاست مجلس-
چون چندین نفر از نمایندگان استحقاق امیر بهادر را اظهار می‌دارند لذا بنده تقاضای استرداد اسم ایشان را پیشنهاد می‌نمایم- سلیمان محسن
نایب رئیس- شاهزاده سلیمان میرزا تقاضا کرده‌اند در پیشنهاد ایشان قسمت قسمت رأی گرفته شود یک پیشنهاد هم آقای شیروانی کرده‌اند که نسبت به اشخاص یکی یکی رأی گرفته شود این پیشنهادها هم قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم-
(دو فقره پیشنهاد دیگر از طرف آقایان سلیمان میرزا- و شیروانی به ترتیب ذیل قرائت شد)
مقام محترم نیابت ریاست-
چنانچه دیروز رئیس مطرح کردند جدا جدا باید رأی گرفته شود اول راجع به تومان دو ریال است که از دستور جلسه قبل مانده است.
سلیمان محسن- بنده تقاضا می‌کنم اسامی تجزیه شده و اخذ رأی شود ا ب. شیروانی
نایب رئیس- پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا دارای سه قسمت است ولی چون یک پیشنهاد است و بایستی به قابل توجه بودن آن رأی گرفته شود در باب تجزیه آن نمی‌دانم رأی آقایان چیست می‌توان رأی گرفت یا نه شاهزاده سلیمان میرزا- (اجازه)
سلیمان میرزا- سه پیشنهاد است که بنده روی یک کاغذ نوشته‌ام دیروز هم آقای رئیس اول قسمت تومانی دو ریال را مطرح کردند بنده هم همین طور تقاضا کردم که اول تومانی دو ریال مطرح شود بعد سایر پیشنهادها.
نایب رئیس- آقای شیروانی- (اجازه)
شیروانی- این پیشنهادی که حضرت والا فرمودند اگر قابل توجه بشود می‌رود به کمیسیون بنده هم پیشنهاد کرده‌ام که یکی یکی رأی گرفته شود هر کدام قابل توجه شد می‌رود به کمیسیون علی‌ای حال به قابل توجه بودن آن که باید رأی گرفت.
نایب رئیس- آقای آقا سید یعقوب عضو کمیسیون هستند؟
آقا سید یعقوب- بنده عضو کمیسیون نیستم لیکن از آقایان اعضاء کمیسون خواستم سؤال کنم که این چه طور هست. هنوز که مجلس به پیشنهاد حضرت والا رأی نداده است و پیشنهاد آقای شیروانی فرع بر آن است ما باید اول اصل را رأی بدهیم بعد داخل فرع شویم بنده عقیده‌ام این است اول به پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا رأی گرفته شود چنانچه قابل توجه شد و رفت به کمیسیون و از کمیسیون که برگشت آن وقت باید پیشنهاد آقای شیروانی مطرح شود.
نایب رئیس- بنده هم گمان می‌کنم چون باید قابل توجه شود باید یک مرتبه رأی گرفته شود اگر قابل توجه شد و رفت به کمیسیون از کمیسیون که برگشت آن وقت ممکن است قلم به قلم رأی گرفته شود. آقای شریعت‌زاده
شریعت‌زاده- بنده خواستم عرض کنم این موضوع یک موضوعی است که از نقطه‌نظر نظامنامه باید حل شودو مطابق نظامنامه هر پیشنهادی که مورد رأی واقع می‌شود در صورتی که دارای فقرات جداگانه باشد قابل تجزیه است خواه رأی به قابلیت توجه باشد خواه رأی قطعی از این جهت بنده تقاضا می‌کنم مطابق نظامنامه عمل شود.
نایب رئیس- آقای مدبرالملک(اجازه)
مدبرالملک- بنده تصور می‌کنم در توضیحاتی که خود حضرت والا فرمودند گویا این طور فرمودند که پیشنهاد من سه قسمت دارد و می‌توانستم روی سه کاغذ بنویسم ولی نظر به این که عجله داشته‌اند روی یک کاغذ نوشته‌اند و بعضی پیشنهادها تقدیم شده است که تقریباً جدا است مثل پیشنهادی که بنده تقدیم کرده‌ام به عقیده بنده مانعی ندارد که در هر قسمتش جداگانه رأی گرفته شود. بدواً رأی گرفته شود به مستمریات تومانی که تبدیل به تومانی دو ریال شود و بعد قسمت‌های دیگر گمان نمی‌کنم، اشکالی داشته باشد.
نایب رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- بنده می‌بینم وقت مجلس بیش از آنچه باید تلف می‌شود خوب است پیشنهاد بنده را مرحمت فرمائید روی سه کاغذ بنویسیم و هر کدام جداگانه رأی گرفته شود.
نایب رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- پیشنهاد حضرت والا مشتمل بر قسمت‌های مختلف است و نوشته شده اولاً فلان ثانیاً فلان ثالثاً فلان و چون خودشان تجزیه کرده‌اند راجع به هر قسمت می‌شود رأی گرفت ولی تجزیه اسامی به عقیده بنده نمی‌شود برخلاف نظامنامه است اولاً این که تقاضای تجزیه شده است مخصوص به مواردی است که مجلس رأی قطعی می‌دهد و ثانیاً چیزهایی که رأی می‌دهد تجزیه شود صریح نظامنامه این است که پس از این که به جزء جزء آن رأی گرفته شد به مجموع آن باید رأی گرفته شود فرض بفرمائید که ما جزء جزء این اسامی رأی دادیم یک مرتبه دیگر هم باید به مجموع آن رأی بدهیم آن وقت باز می‌شود رأی به قابل توجه بودن بنابراین عوض این که ما جزء جزء رأی بدهیم باید یک رأی کلی به قابل توجه بودن و عدم آن گرفته شود. ماده ۹۹ می‌نویسد: در مسائل و موادی که مشتمل بر فقرات مختلف است اگر تجزیه آن ولو از طرف یک نفر خواسته شود باید آن ماده یا مسئله تقسیم شده و جزء به جزء رأی گرفته شود ولی پس از آن که درجزء آخر رأی گرفته شد مجدداً باید در مجموع قسمت‌هایی که قبول شده است رأی گرفته شود بنابراین لزومی ندارد جزء به جزء رأی گرفته شود.
نایب رئیس- شاهزاده شیخ‌الرئیس (اجازه)
محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس- به طوری که حضرت والا مراعات وقت مجلس را کردند و فرمودند در سه کاغذ می‌نویسند و امضاء می‌کنند گمان می‌کنم مذاکره لازم نباشد و هیچ مانعی ندارد که قسمت به قسمت رأی گرفته شود.
نایب‌الرئیس- قسمت به قسمت رأی گرفته می‌شود قسمت اول وزارت مالیه مجاز است طرح کلیه مستمریات را در هذه‌السنه ۱۳۰۳ دو ریال محسوب نماید. رأی می‌گیریم به این قسمت آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام فرمودند)
نایب رئیس- تصویب نشد. قسمت دوم.
(این طور قرائت شد)
مستمریات ۲۳ قلمی که در سنه ۱۳۰۱ از تومان تومان به تومانی دو ریال تنزل یافته‌اند هذه‌السنه مقطوع می‌باشد.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به این قسمت.
سلطان‌العلماء- (اجازه میفرمائید)
نایب رئیس- تأمل کنید رأی گرفته شود.
سلطان‌العلماء- گمان می‌کنم تومانی یک شاهی مقدم باشد.
(همهمه بین نمایندگان)
شیروانی- تومانی پنج شاهی مقدم است.
نایب رئیس- مقدم نیست پیشنهادها مختلف است. رأی می‌گیریم به قسمت دوم پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عده قلیلی برخاستند)
یکنفر از نمایندگان- آقایان ملتفت نشدند کدام قسمت است.
نایب رئیس- چند مرتبه توضیح داده شد. تصویب نشد. قسمت سوم.
(این طور قرائت شد)
اشخاصی که اسامی آن‌ها ذیلا ذکر می‌شود مستمریات و شهریه آن‌ها مقطوع است شاهزاده صارم‌الدوله هزارو صدو بیست تومان.
(بعضی از نمایندگان- خواندن اسامی لازم نیست)
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به این قسمت.
سلیمان میرزا- اولاً در آن قسمت پیش بدون این که معلوم شود مجهول‌التکلیف شد حالا در آن عرضی ندارم ولی در این قسمت این که نوشته شده اشخاصی که ذیلاً اسامی آن‌ها ذکر می‌شود اگر اسامی آن‌ها ذکر نشد این هم مجهول خواهد ماند زیرا در صورتی که آقایان ندانند چه اشخاصی هستند به مجهول که نمی‌توانند رأی بدهند
(همهمه نمایندگان)
سالار لشکر- چندین مرتبه خوانده شد تکرار لازم نیست.
نایب رئیس- چون در قسمت قسمت رأی می‌گیریم این قسمت باز قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد) شاهزاده صارم‌الدوله هزار و صد و بیست تومان. شاهزاده ظفرالسلطنه هشتصد و شصت و سه تومان سه قران فخرالدوله هزار و دویست تومان شاهزاده کامران میرزا دو هزار و چهارصد و نود و هشت تومان موثق‌الدوله سه هزار تومان. اردشیر میرزا پسر ظل‌السلطان هفتصد تومان. سردار معتضد هزار و سیصد و نود تومان. بدرالدوله دختر ظل‌السلطان سیصد تومان. تیمور میرزا پسر ظل‌السلطان هفتصد تومان.
نایب رئیس- این قسمت‌هایی را که خواندند راجع به تومانی تومان و تومانی پنج قران همه بود ولی در رأی گرفته می‌شود تومانی تومان علیحده و تومانی پنج قران علیحده رأی گرفته می‌شود پنح قلم اول راجع به مستمریات تومانی تومان است که پیشنهاد شده است حذف شود رأی گرفته می‌شود به این قسمت آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
نایب رئیس- قابل توجه نشد این قسمت تومانی تومان بود. آقای تدین (اجازه)
تدین- به عقیده من اشکالی در این رأی هست چون به موجب عمل مجلس و سابقه و نظامنامه رأی به حذف نمی‌شود گرفت مخصوصاً در امور مالیه عمل بر این بوده است مبلغی را که منظور نظر پیشنهاد کننده است آن مبلغ را باید معین کنند و از مجموع مبلغ کل کسر شود به مابقی رأی گرفته شود نسبت به این چند قلم که رأی گرفته شد که حذف شود و بایستی این مبلغ از هشتصد هزار تومان کسر شود آن وقت نسبت به مابقی رأی گرفته شود به نظر بنده این اشکال هست خواه رأی ضمنی خواه رأی قطعی باشد.
نایب رئیس- در کلیه این پیشنهاد این ترتیب ملاحظه شده بود ولی بقیه که تقاضا شد قسمت قسمت رأی گرفته شود این ترتیب ملحوظ نگردید حالا ممکن است جمع اقلام را معین کنند و از مبلغ کل کسر کنند.
مخبر- فرمایش آقای تدین صحیح است ولی پیشنهاد حضرت والا راجع به حذف نیست راجع به قطع است.
مدرس- قطع و حذف یکی است.
نایب رئیس- گمان می‌کنم به طور نظامنامه باید این مبلغ‌ها از مبلغ کل جدا شود و بعد رأی بگیریم (خطاب به آقای سلیمان میرزا) اگر قسمت‌ها را به طور تجزیه حاضر کرده‌اید بفرستید که ضمیمه کنیم به تومانی پنجهزار و رأی گرفته شود چون جمع این مستمریات تومان پنجهزار که پیشنهاد شده است پنج هزار و دویست و بیست و سه تومان و هشت قران و ده شاهی است. مستمریات تومانی تومان هم باید علاوه شود و از هشتصد هزار تومان کسر شود رأی می‌گیریم در قسمت که پیشنهاد کرده‌اند اقلام مستمری یعنی دو قلم تومانی تومان و تومانی پنجقران کسر شود آقای تدین فرمایشی دارید؟
تدین- بنده تصور می‌کنم به این قسمت مستمریات تومانی پنجقران و تومانی تومان که رأی گرقته شد مثل این است که در حقیقت آن رأی اولی کان لم یکن است.
مدرس- صحیح است این اصلاح است حذف نیست.
تدین- بلی حذف نیست.
نایب رئیس- چون قسمت اول که رأی گرفته شد مبلغش نوشته نشده بود حالا پس از وضع این دو قلم که پیشنهاد کرده‌اند هفتصدو هفتاد و شش هزار و نود و چهار تومان هشت قران و ده شاهی باقی می‌ماند. رأی می‌گیریم به این قسمت آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده قلیلی قیام فرمودند)
نایب رئیس- تصویب نشد.
مدرس- رأی بگیرید به اصل ماده.
نایب رئیس- راجع به شهریه هم یک قسمت هست اول به آن رأی گرفته می‌شود بعد به اصل ماده دوازده مبلغ یازده هزارو پنجاه تومان است. از هشتصد هزار تومان کسر می‌شود. رأی گرفته می‌شود به این قسمت.
یک نفر از نمایندگان- ملتفت نشدیم.
نایب رئیس- در قسمت شهریه پیشنهاد کرده‌اند چند قلم کسر شود.
مدرس- خلاف قانون مصوبه است.
یک نفر از نمایندگان- اسامی را قرائت کنند.
(به شرح ذیل خوانده شد)
امیر کبیر پانصد تومان- انوشیروان میرزا هشتاد تومان- انوشیروان میرزا بیست و پنج تومان- سالارالدوله پانصد تومان.
نایب رئیس- باقی می‌ماند مبلغ هفتصد و هشتاد و هشت هزار و نهصد و پنجاه تومان رأی می‌گیریم به این قسمت آقایان موافقین قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب نشد پیشنهاد شاهزاده نصرت‌الدوله (به شرح ذیل خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم که بیست و سه قلم مستمری که پارسال تومانی دو ریال داده شده تومانی پنج شاهی پرداخت می‌شود.
نایب رئیس- آقای نصرت‌الدوله (اجازه)
نصرت‌الدوله- مورد ندارد بنده توضیح بدهم و مذاکره شود چون هر چه باید مذاکره شود شده و توضیح هم داده شده است باید رأی گرفت.
نایب رئیس- توضیحی را که شاهزاده داده‌اند در ماده دوم بوده است حالا باید مجدداً توضیح بدهید. آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده خوب خاطرم هست که جزو این بیست و سه قلم دو نفر از آقایان هم بودند که یکی آقای مؤتمن‌الملک است و یکی هم مشیرالدوله اگر این طور باشد چون آن‌ها صرف‌نظر کرده‌اند بنابراین دیگر بیست و سه قلم مورد ندارد و آن‌ها بایستی کسر شوند و بیست و یک قلم شود.
بعضی از نمایندگان- بیست قلم.
معتمدالسلطنه- بنده تصور می‌کنم در این بیست و سه قلم در ضمن پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا رأی گرفته شد و رد شد
(همهمه بین نمایندگان)
بنابراین پیشنهاد مورد ندارد و بنده هم مخالفم.
نایب رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- این که آقای تدین فرمودند آقایان مشیرالدوله و موتمن‌الملک صرف‌نظر کرده‌اند راست است ولی اختصاص به محل مخصوص داده‌اند که صرف معارف یزد شود و باید تذکر داده شود که مقصودشان از بین نرود.
نایب رئیس- آقای سلطان‌العلماء عضو کمیسیون نیستند؟
سلطان‌العلماء- بنده پیشنهادی تقدیم کرده‌ام و مقدم‌تر است.
نایب رئیس- پیشنهاد جنابعالی هم قرائت می‌شود رأی می‌گیریم به تبصره پیشنهادی.
وزیر مالیه- اجازه بفرمائید در مسئله مستمری آقایان مشیرالدوله و مؤتمن‌الملک که مذاکره شد بنده معتقدم که در هر صورت این آقایان را باید از صورت خارج کرد به جهت این که همان طور که مذاکره شد ایشان میل دارند این مستمریها به مصرف معارف برسد و تصور می‌کنم مجلس شورای ملی هم به این عقیده موافق باشند در این صورت اگر رأی داده شود که این دو قلم را هم تومانی پنج شاهی بپردازند آن وقت آن مقصود حاصل نمی‌شود.
نصرت‌الدوله- این توضیحی که آقای ذکاء‌الملک وزیر مالیه دارند تکلیف پیشنهاد بنده را قدری مشکل کرد برای این که با موافقت یک عده از نمایندگان که قریب پنجاه شصت نفر می‌شوند یک پیشنهادی نوشته شده و تقدیم شده است که برای سال آینده در نظر گرفته شود که یک عده از مستمریات و شهریه‌ها که این چند قلم هم جزو آن‌ها هست تخصیص داده شود به یک محل‌های مخصوصی حالا اگر آقای وزیر مالیه تصویب شدن این پیشنهاد را مانع آن میدانند آن وقت مقصد ما برای سال آینده از بین می‌رود و اگر مانع ندارد ممکن است رأی بگیرند.
وزیر مالیه- اگر تصریح شود به این که این تومانی پنج شاهی راجع به هذه‌السنه است مانعی ندارد زیرا در هذه‌السنه هیچ وجهی از این مستمریات به مصرف مصارف نخواهد رسید چون موقع گذشته است. بنابراین اگر تصریح بکنند در این سال آن وقت برای سال آینده هم باقی می‌ماند که هر کاری بخواهیم بکنیم ولی اگر به طور مطلق رأی داده شود آن وقت آن اشکالی که بنده عرض کردم وارد خواهد بود.
نایب رئیس- (خطاب به شاهزاده نصرت‌الدوله) حضرت والا این که قلم را کم می‌کنید؟
نصرت‌الدوله- پیشنهاد بنده همان‌هایی است که نوشته شده یک نفر هم مرحوم اقبال‌الدوله است که خارج می‌شود و بیست قلم می‌شود. ولی بنده نمی‌دانم با این توضیحات آقای وزیر مالیه پیشنهاد بنده چه صورتی خواهد داشت. حالا آقای تدین می‌دهند اگر بنده قانع شدم که هیچ والا مسترد می‌دارم.
نایب رئیس- آقای حائریزاده عضو کمیسیون هستند؟
حائریزاده- بنده عضو کمیسون نیستم چون متفرقه حرف زدند بنده هم اجازه گرفتم.
نایب رئیس- متفرقه کسی حرف نزد.آقای تدین- (اجازه)
تدین- بنده از اظهاراتی که کردم مقصودم این بود که دو نفر از آقایان سابق‌الذکر از مستمری خودشان صرف‌نظر کرده‌اند. بنابراین مشمول این پیشنهاد می‌شد به این جهت بنده عرض کردم مابقی را اسم برند و حالا خواه صرف معارف یزد و نائین بشود خواه نشود علی‌ای حال اصولاً صرف‌نظر کرده‌اند و آن قسمتی هم که شامل امسال یا سال آتیه خواهد شد هیچ فرقی نخواهد کرد. از هر تاریخی که دولت بخواهد بپردازد بیش از تومانی پنج شاهی نمی‌دهد.
نصرت‌الدوله- اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس- توضیح که دادند.
نصرت‌الدوله- اگر اجازه توضیح نفرمائید مسترد می‌کنم.
نایب رئیس- مسترد فرمودید؟ بسیار خوب.
ضیاء‌الواعضین- بنده قبول کردم.
نایب رئیس- چند قلم پیشنهاد میفرمائید. ضیاء‌الواعضین بیست قلم. اجازه میفرمائید توضیح بدهم؟
بعضی از نمایندگان- توضیح ندارد.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای سلطان‌العلماء قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ۲۳ قلم ماده واحده به اضافه شاهزاده صارم‌الدوله تومانی صد دینار منظور گردد.
نایب رئیس- این قسمت گمان می‌کنم قابل توجه شد.
سلطان‌العلماء- فقط در شاهزاده صارم‌الدوله باید رأی بگیرید.
نایب رئیس- باقی را مسترد می‌دارید؟
سلطان‌العلماء- بلی باقی را مسترد می‌دارم و اینکه آقای وزیر مالیه فرمودند نمی‌شود صرف معارف کرد بنده عرض می‌کنم می‌شود ممکن است خان‌هایی از این محل برای مدارس خریده شود.
مخبر- اگر چه بنده نمی‌خواستم دراین موضوع چیزی عرض کنم و بگذارم در موقع عمل ولی در همان پیشنهادی که ۴۹ نفر از نمایندگان امضاء کرده‌اند مخصوصاً یکی از مصارفش ۳ هزار و ششصد تومان برای یک مدرسه متوسطه اصفهان است و این محلی است که با اطلاع خود شاهزاده صارم‌الدوله مصرف می‌شود و با طیب خاطر حاضر شده‌اند که با سایر اخوان و اخواتشان صرف نظر کنند و آنچه مستمری دارند مقطوع شود و به مصرف معارف برسد.
سلطان‌العلماء- بنده مسترد می‌دارم.
نایب رئیس- (خطاب به آقای یاسایی) پیشنهاد جنابعالی قرائت شود یا نه؟
یاسایی- خیر دیگر مورد ندارد.
نایب رئیس- آقای شیروانی پیشنهاد سرکار هم گویا رد شد.
شیروانی- بلی.
نایب رئیس- آقای مدبرالملک. پیشنهاد سرکار هم گمان می‌کنم رد شده.
مدبرالملک- بلی.
نایب‌رئیس- پیشنهاد آقای شیخ‌العراقین‌زاده قرائت می‌شود
(به ترتیب ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که با حذف ۱ ر ۱۷۵۱۷ به مبلغ ۹ ر ۷۸۲۴۸۲ رأی گرفته شود.
نایب رئیس- آقای شیخ‌العراقین زاده. (اجازه)
شیخ‌العراقین‌زاده- پیشنهادی را که شاهزاده سلیمان میرزا تقدیم کرده بودند متضمن دو جزء بود یک عده اشخاص بودند (که شش نفر اسامی بود) و مبلغ آن عبارت بود از هفده هزار و پانصد و هفتاد تومان و یک قران که تومانی تومان می‌گیرد و یک عده هم اشخاص دیگری بودند که تومانی پنج قران می‌گرفتند و شاهزاده سلیمان میرزا این دو سه دسته را پیشنهاد کرده بودند حذف شود آن وقت جمع این دو قلم از جمع هشتصد تومان کم شد و رأی گرفته شد و قابل توجه نشد این است که بنده نسبت به آن شش نفر که تومان تومان می‌گیرند و اسامی‌شان در پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا موجود است. هفده هزار و پانصد و هفده تومان و یک قران را از مجموع هشتصد هزار تومان کسر کردم و پیشنهاد کردم.
نایب رئیس- آن شش نفر در مجموعش رأی داده شد کدام قسمت را کم کرده‌اید؟
شیخ‌العراقین- اجازه میفرمائید؟ شاهزاده پیشنهاد کرده بودند شش نفری که تومانی یک تومان می‌گیرند مابقی که تومانی پنج قران می‌گیرند استثناء شود و جمعاً از هشتصد هزار تومان استثنا شد و رأی گرفته شد و قابل توجه نشد ولی بنده اشخاصی که تومانی تومان و تومانی پنج قران می‌گیرند با هم جمع نکرده‌ام و فقط تومانی تومان‌ها را مستثنی کردم و پیشنهاد کردم.
مخبر- رأی که گرفته شد همین طور بود اقلام تومانی را تومان اول جمع کردند و از مبلغ هشتصد هزار تومان کسر کردند و رأی گرفتند و قابل توجه نشد و از مجلس رد شده است.
نایب رئیس- در هر دو قسمت مجموعاً رأی گرفته شد. منفرداً می‌توان رأی گرفت. این قسمت را می‌توانند پیشنهاد کنند
(خطاب به آقایان منشی‌ها)
اسامی را بخوانید.
(به شرح ذیل خوانده شد)
صارم‌الدوله هزار و صد و بیست تومان، شاهزاده ظفرالسلطنه هزار و هشتصد و شصت سه تومان و سه قران، فخرالدوله هزار و دویست تومان، شاهزاده کامران میرزا دوازده هزار و چهار صد و نود هشت تومان، موثق‌الدوله سه هزار تومان.
مخبر- اینجا برای استحضار خاطر آقایان عرض می‌کنم اگر مقصود کسر مبلغ هفده هزار و کسری تومان است و تصور میفرمائید این مبلغ یک پولی است که در یک جایی وجود خارجی پیدا خواهد کرد که این طور نیست. برای این که یکی از این اقلام که به اسم شاهزاده کامران میرزا دوازده هزار و کسری است اساساً این مستمری به ایشان داده نمی‌شود و در این باب مشاجرات زیادی بین ایشان و وزارت مالیه از چندی به این طرف پیش آمده است و شرحی هم به وزارت مالیه نوشته بودند که به کمیسیون ارجاع شد و کمیسیون هم آن نظریه وزارت مالیه را تائید کرد و ایشان همان شهریه را می‌گیرند و از مبلغ مستمری چیزی دریافت نمی‌کنند در هر صورت اگر رأی به حذف هم داده شود این مبلغی نیست که در خارج وجود خارجی داشته باشد.
نایب رئیس- هوا تاریک شد اگر اجازه بفرمائید چند دقیقه تنفس داده شود؟
بعضی از نمایندگان- رأی بگیرید بعد تنفس بشود
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای شیخ‌العراقین‌زاده آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب نشد. چون هوا تاریک است چند دقیقه تنفس داده می‌شود.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
نایب رئیس- پیشنهاد آقای دکتر احیاء‌السلطنه قرائت می‌شود
(به شرح آتی خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که مستمری شاهزاده صارم‌الدوله هم تومانی پنجشاهی تصویب شود.
نایب رئیس- آقای دکتر احیاء‌السلطنه. (اجازه)
دکتر احیاء‌السلطنه- یکی از عللی که این پیشنهاد را کردم این است که اساساً بنده با کسر و قطع حقوق هر کسی مخالفم زیرا این‌ها برای مملکت درد و دوا نخواهد کرد و باید برای ازدیاد عایدات مملکت ایران کوشش کرد زیرا مملکت ایران یکی از ممالک با سرمایه دنیا است. ولی آنچه راجع به شاهزاده صارم‌الدوله عرض می‌کنم برای این است که چون میدانم ایشان یک شخص کریم‌النفس و سخی‌الطبعی است و استقبال می‌کنند این پیشنهاد را به این جهت تقدیم کردیم.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای دکتر احیاء‌السلطنه آقایان موافقین قیام فرمایند.
(عده قلیلی برخاستند)
نایب رئیس- تصویب نشد. پیشنهاد آقای یاسایی و جمعی از آقایان قرائت می‌شود.
(این طور خوانده شد)
این بنده پیشنهاد می‌کنم مستمریات اشخاص ذیل را در هذه‌السنه ۱۳۰۳ تومانی پنجشاهی محسوب دارند.
۱- شاهزاده صارم‌الدوله ۱۱۲۰۰ قران. ۲- ظفرالسلطنه ۱۱۸۶۳۳ ۳- فخرالدوله ۱۲۴۶۸۰ ۴- کامران میرزا ۱۲۴۶۸۰ ۵- اردشیر میرزا پسر ظل‌السلطان ۷۰۰۰ ۶- سردار معتضد ۱۳۹۰۰ ۷- بدرالدوله دختر ظل‌السلطان ۳۰۰ ۸- تیمور میرزا پسر ظل‌السلطان ۳۰۰ ۹- شوکت‌السلطنه دختر ظل‌السلطان۱۰۳۳۰۰- فیروز میرزا پسر ظل‌السلطان ۷۰۰۰ ۱۱- قمرالدوله دختر ظل‌السلطان ۳۰۰۰ ۱۲- کوکب‌السلطنه دختر ظل‌السلطان ۳۰۰۰ ۱۳- امین‌الدوله ۳۰۰۰۰ ۱۴- همایون میرزا پسر ظل‌السلطان ۷۰۰۰
عبدالرحمن- مهدی زاهدی- شیخ محمدعلی الموتی- میرزا آقا خان- یاسایی
بعضی از نمایندگان- رد شده
نایب رئیس- آقای یاسایی (اجازه)
آقا سید یعقوب- توضیح ندارد.
یاسایی- با مذاکراتی که قبلاً شاهزاده سلیمان میرزا نمودند و توضیحاتی که داده شده است دیگر لازم نیست بنده توضیح بدهم و به همان فلسفه که آقایان رأی دادند یک عده از متمولین و سرمایه داران مملکت که احتیاجی ندارند حقوقشان تومانی پنج شاهی بشود بنده هم پیشنهاد کردم این عده از اسامی هم تومانی پنجشاهی بشود.
مخبر- با توضیحاتی که قبلاً دادم باز لازم میدانم عرض کنم مستمریاتی که در این جا پیشنهاد شده است اصلاً موضوع ندارد و بنده نمی‌دانم مقصود آقایان این است که از هزار تومان مستمری شاهزاده صارم‌الدوله که اصلاً داده نمی‌شود یک تومانی پنج شاهی اضافه بدهند؟ اگر منظور این است البته بنده هم موافقم و رأی هم خواهم داد ولی اگر مقصود این نیست و می‌خواهند شهریه ایشان مقطوع شود و مستمریشان هم تنزل کند و به تومانی پنج شاهی برسد البته این هم یک چیزی است. ولی اساساً می‌خواهم عرض کنم که ایشان از این مبلغ که در کتابچه نوشته شده است چیزی دریافت نمی‌کند و وزارت مالیه به ایشان چیزی نمی‌دهد و علاوه بر این جنابعالی پیشنهاد کرده‌اید که این‌ها تومانی پنج شاهی بشود و بعضی از این اقلام هست که از آن جمله حقوق صارم‌الدوله است و بنده معتقدم که اصلاً این حقوق باید قطع شود ولی به چه مصرفی برسد به همان مصرفی که در پیشنهاد چهل دو نفری نوشته شده و به مصرف همان مدرسه متوسطه که خودشان تأسیس کرده‌اند و تاکنون بالغ بر یکصد هزار تومان خرج شده و معادل صد هزار تومان املاک برای مخارج آن مدرسه موقوفه شده با یک شرح و بسط معینی به علاوه از برای امسال هم که بفرمائید هفت هشت ماه مطابق تصویب مجلس این مستمریات پرداخته شده و موضوع پیشنهاد جنابعالی و سایرین می‌ماند برای پنج ماه آن وقت هم قسمت حقوق کامران میرزا که اصلاً پرداخت نمی‌شود بقیه هم ملاحظه کنید چه مبلغی خواهد شد این پیشنهاد اگر قابل توجه بشود بیش از سه چهار هزار تومان نتیجه نخواهد داشت در حالتی که آن وقت سکته و لطمه کلی به آن پیشنهاد اساسی که عده از آقایان امضاء کرده‌اند خواهد زد. این پیشنهاد اساسی از طرف جمعی از آقایان امضاء شده و مصارفش هم معین شده که حقوق عده قطع و به مصارف کتابخانه و فرستادن محصلین برای تحصیل فنون به اروپا و فرستادن محصلین از طرف نظمیه به اروپا و غیره برسد و در صورتی که حالا این پیشنهاد قابل توجه شود به آن پیشنهاد اساسی صدمه خواهد زد.
نایب رئیس- آقای تدین. (اجازه)
تدین- بنده با این پیشنهاد مخالفم و بعد از یک موافق عرض خواهم کرد.
نایب رئیس- موافقی که ندارد. رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
نایب رئیس- قابل توجه نشد. پیشنهادهایی برای اصلاح عبارتی رسیده که قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقا شیخ جلال‌الدین به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که در قلم وظایف و شهریه‌ها صریحاً قید شود (که فقط در هذه‌السنه ۱۳۰۳ داده می‌شود و در سنوات بعد به موجب قانون مخصوص نباید داده شود)
نایب رئیس- آقای آقا شیخ جلال. (اجازه)
آقا شیخ جلال- این امر طبیعی است و محتاج به توضیح نیست.
مخبر- حقیقتاً این امر طبیعی توضیح ندارد. برای این که هر بودجه برای یک سال است.
نایب رئیس- در این پیشنهاد گمان نمی‌کنم بشود رأی گرفت، زیرا اصلاً این بودجه مال یک سال است.
آقا شیخ جلال- چون ممکن است آقایان متمسک شوند به ماده نهم که صریحاً قید می‌کند از صرفه‌جوئی‌های هذه‌السنه حقوق و مخارج ایت‌ائیل ۱۳۰۱ باید تأدیه شود لذا بنده توضیح دادم تا سوء‌تفاهم نشود.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقا شیخ جلال.
مخبر- این پیشنهاد رأی نداد. زیرا اگر این پیشنهاد آقا شیخ رد شود و تصویب نشود مثل این است مستمریات و شهریه‌ها مادام‌الحیات باید داده شود و این منطق ندارد.
آقا شیخ جلال- مسترد می‌کنم.
نایب رئیس- آقا شیخ جلال پیشنهاد خود را مسترد داشتند چند فقره پیشنهاد راجع به تجزیه کلیه شهریه‌ها رسیده است ولی امروز رأی گرفته نمی‌شود و می‌ماند برای بعد یک پیشنهادی هم از طرف آقا معتمدالسلطنه شده که راجع به اصلاح عبارتی خود ماده است.
(پیشنهاد آقا معتمدالسلطنه به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده ۱۲ از این قرار تصویب شود. وزارت مالیه مکلف است مستمریات و شهریه‌ها و مستمریات اتباع خارجه و شهریه‌های گمرکی مخارج تحصیل محصلین و مصارف و عوض بهره و مال‌الاجاره را به موجب صورت‌هایی که در هذه‌السنه سیچقان‌ئیل ۱۳۰۳ به مجلس شورای ملی ارسال داشته‌اند به نرخ‌های مشخصه در صورت‌های مرسله و بر طبق قوانین مصوبه مجلس چهارم و پرداختی سنه ماضیه تنگوزئیل ۱۳۰۲ از بابت اعتبار هشتصد هزار تومان که در ماده دویم منظور شده پرداخت نمایند.
مخبر- این پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه عین همین ماده است منتهی قدری مفصل‌تر و مشروح‌تر نوشته‌اند و چون بهتر فهمیده می‌شود و اصلاح عبارتی است که عین ماده است لذا بنده قبول می‌کنم.
نایب رئیس- چون در ماده دوازدهم پیشنهادهایی قابل توجه شده لذا مراجعه می‌شود به کمیسیون ماده سیزدهم مطرح است.
(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده سیزدهم- از تاریخ اول میزان سیچقان‌ائیل ۱۳۰۳ کسر صد یک حقوق موقوف و ملغی خواهد بود به غیر از کسوری که به موجب قانون استخدام کشوری به عمل خواهد آمد به هیچ اسم و رسم نباید چیز دیگری کسر شود.
نایب رئیس- آقای شیروانی (اجازه)
(غائب بودند)
نایب رئیس- آقای حاج میرزا عبدالوهاب. (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای دستغیب. (اجازه)
دستغیب- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای صدرالعلماء (اجازه)
صدرالعلماء- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای حاج عزالممالک (اجازه)
حاج عزالممالک- بنده در ماده سیزدهم که حالا ماده چهاردهم خواهد شد عرضی دارم.
نایب رئیس- آقای شیخ‌العراقین‌زاده (اجازه)
شیخ‌العراقین‌زاده- این ماده سیزدهم در حقیقت عین تبصره پنجاه هفت قانون استخدام است که در دوره چهارم به او رأی داده شده است در دوره غیر از مواد فوق به هیچ عنوان نباید از مقرری مستخدمین چیزی کسر شود این جا در بودجه وقتی که ما ملاحظه می‌کنیم می‌بینم نوشته صد یک حقوق بابت شش ماهه اول سال در صورتی که هنگامی هم که در کمیسیون بودجه مطرح بود بنده با این قسمت مخالف بودم زیرا دولت در ششماه اول سال هم حق نداشته چیزی کسر کند و در این جا اگر ما بخواهیم این قسمت یعنی شش ماه اول سال را تصدیق کنیم و این قسمت ماده را تصویب نمائیم بر خلاف قانونی است که از مجلس گذشته و به علاوه رأی گرفتن در این موضوع هم غلط است زیرا این عین همان تبصره است که در دوره چهارم به او رأی داده شده است بنابراین بنده عقیده دارم که اساساً به دولت تذکر داده شود که دولت باید مطابق تبصره ماده پنجاه و هفت قانون استخدام غیر از مواردی که قانون معین کرده به هیچ وجه حق کسری از حقوق مستخدمین را ندارد. و این مقداری هم که تاکنون کسر کرده است به عقیده بنده باید مسترد دارد.
نایب رئیس- آقای مشاراعظم (اجازه)
مشاراعظم- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- عرضی ندارم.
نایب رئیس- آقای شیخ‌الرئیس (اجازه)
محمدهاشم میرزا شیخ‌الرئیس- بنده با ماده موافقم و همان طور که اشاره فرمودند در حقیقت این یک نوع تذکری است که لازم است داده شود. حالا با این تذکری که دادند اگر قبول می‌کنید که هیچ و الّا بنده توضیح عرض کنم و به عقیده بنده این تذکر باید در مجلس و دولت داده شود و این ترتیب کسر هم صحیح نیست و آنچه هم کسر شده باید از تصویب مجلس بگذرد و الّا بنده اساساً با ماده موافقم.
نایب رئیس- آقای ضیاءالواعظین (اجازه)
ضیاءالواعظین- بنده با این ماده مخالفم.
نایب رئیس- بفرمائید
ضیاءالواعظین- این صد یک حقوق تخصیص داده شده است به معارف و برای معارف هم یک محل ثابتی غیر از این صد یک حقوق که همیشه به موقع داده می�شده است محل دیگری به نظر نمی‌آید و بنده تصور می‌کنم صد یک حقوق نسبت به اشخاص که حقوق از دولت می‌گیرند هیچ فرقی نمی‌کند و این یک محل ثابتی است برای معارف که ما می‌توانیم نسبتاً از این محل مطمئن باشیم و چیز مهمی هم برای دهندگان نیست اگر محلش اختصاص به معارف نداشته باشد بنده با ماده موافقم ولی اگر اختصاص به معارف دارد بنده اشکالی در وصولش نمی‌بینم.
نایب رئیس- آقای تدین.(اجازه)
تدین- تاریخ صد یک حقوق از کابینه اخیر آقای وثوق‌الدوله شروع می‌شود بعد از این که قرار شد یک عده مدارس مجانی ابتدایی در طهران تأسیس کنند برای مخارج آن مدارس مجانی فکری کردند و بالاخره کابینه وقت این طور به نظرشان رسید که یک محل جدیدی پیدا کنند که اختصاص داشته باشد به همین مدارس جدید و بالاخره محلی که برای مخارج این مدارس در نظر گرفته شد همین صد یک حقوق مستخدمین بود که یک تصویب‌نامه از طرف دولت صادر شد و مدرک اخذ صد یک حقوق همان تصویبنامه‌ای است که از طرف دولت وقت صادر شد ولی یک شرط دیگری هم داشت و آن این بود پولی که از این محل گرفته می‌شود منحصراً اختصاص داشته باشد به این مدارس مجانی. و بالاخره بودجه‌اش از بودجه وزارت معارف مجزی باشد. تا شش هفت ماه هم عمل بر این بود. با این که ملاحظه که معلمین به واسطه تعویق حقوقشان دلسرد نشوند یا این که مجبور به تعطیل نباشند این صد یک حقوق برقرار شد. در سال بعد این صد یک افتاد در بودجه عمومی وزارت مالیه و آن تجزیه به هم خورد و این پول به وزارت مالیه می‌رسد و منتهی وزارت مالیه وقت قبول کرده بود که همه ما همه بودجه مدارس جدیده را خواه عایدات صد یک برسد خواه نرسد از هر جا باشد بپردازد. خلاصه بودجه این مدارس ضمیمه بودجه وزارت معارف شد از آن تاریخ به این طرف ملاحظه میفرمائید سالی یک مرتبه مدارس دچار تعطیل موقتی است پس از آن مقصود اصلی از میان رفت و به صرف این که چون راجع به معارف است باید رأی داد. نه این طور نیست. بنده تصور می‌کنم عقاید را خیلی باز و با رعایت تمام جهات باید اظهار کرد. به این معنی وقتی که اسم معارف برده می‌شود نباید از هول حلیم توی دیگ افتاد بنده هم اگر یک کلماتی بگویم البته بر ضد معارف نخواهد بود. به هر حال این سابقه‌اش بود که عرض کردم قانون استخدام در اوایل ایت‌ئیل از تصویب مجلس دوره چهارم گذشت در ماده پنجاه هفت این قانون جدید یک تحمیلاتی برای کلیه مستخدمین کشوری قائل شده که حالا محض تذکر به عرض آقایان برسانم (از مقرری مستخدمین موظف دولتی بدون استثناء وجوه ذیل کسر و به صندوق تقاعد وظائف وراث مستخدمین تحویل می‌شود.
اول صدی پنج از قرار ماهیانه.
۲- مقرری یک ماهه مستخدم در موقع ورود به خدمت دولت.
۳- مبلغ اضافه مقرری‌هائی که بعدها به مستخدمین داده می‌شود در ماه اول اخذ آن اضافه.
۴- وجوهی که ممکن است در موقع مرخصی از مقرری مستخدمین کسر شود.
۵- وجوه حاصله از محکومیت و جرائم اداری مستخدمین.
به پنج طریق و پنج صیغه پول از مستخدمین گرفته خواهد شد. در همان تاریخ که این قانون از مجلس گذشت. موضوع صدیک حقوق هم بود و فراموش نشده بود و چون آن یک مدرک قانونی نداشت و فقط به موجب یک تصویب‌نامه بود و بعد به پنج قسم در قانون بر مستخدمین تحمیل شده بود به این جهت در قانون یک تبصره اضافه شد که غیر از موارد فوق به هیچ عنوان نباید چیزی از مقرری مستخدمین کسر شود. بعد از گذشتن از مجلس ناچار یک نسخه از این قانون را برای هر یک از وزارتخانه‌ها فرستاده‌اند به علاوه در بعضی از وزارتخانه‌ها بنده این قانون کبیر را هم دیده‌ام حالا یا شاید وقت نکرده‌اند بخوانند یا از نقطه‌نظر عایدات بوده زیرا چه فرق می‌کند این عایداتی است به عنوان معارف هم هست عیبی هم ندارد صدای کسی هم در نمی‌آید به این جهت از اول سنه تنگوزئیل تا برج میزان را که مجلس رأی داده است صد یک را گرفته‌اند آن هم به قول بعضی بر روی این فلسفه که بهترین مالیات‌ها مالیاتی است که مردم عادت کرده باشند در دوره استبداد هم مردم مجبور بودند که زیر بار تحمیل مالیاتی بروند بعد به مرور هم عادت می‌کردند! حالا هم شاید این طور باشد یک مردمانی که شاید زور هم ندارند دفاع کنند از روی ناچاری زیر بار مالیات می‌روند این را نمی‌شود گفت عادت. علی‌ای حال صریح قانون این است که منع می‌کند اخذ هر قسم وجوه را از مستخدمین سوای آن پنج قسم. و یکی از آن وجوهی که منع شده همین صد یک که از حقوق مستخدمین می‌گیرند در ضمن یک فائده هم برای آن‌ها داشته باشد و آن این بود که اقلاً بچه‌هاشان در این مدارس مجانی درس بخوانند و این مدارس هم اختصاص داشت به بچه‌های فقراء. اگر این طور بود البته فلان مستخدم هم که سی تومان یا بیست پنج تومان حقوق داشت شاید راضی می‌شد که یک چیزی بدهد و اگر فرضاً خودش هم اولادی نداشت که درس بخواند اولاد دیگری که فقیر بود و درس می‌خواند مثل اولاد خود او بود و فرقی نداشت ولی رعایت این مراتب نشده زیرا اولاد الان این مدارس مجانی مرکب است از اطفال با بضاعت و بی‌بضاعت و همین مسئله صدمه بزرگی به مدارس ملی زده است. بنابراین این قانون کشوری که از تصویب مجلس گذشته است آن تصویب‌نامه‌ها را لغو و نسخ می‌کند مگر این که دولت اگر مصلحت می‌دانست باید یک ماده قانونی به مجلس پیشنهاد کند و بگوید من این را لازم میدانم و این پیشنهاد را هم به مجلس آورده‌ایم که مجلس قانونی به او بدهد. ولی این کار نشده دیدیم این یک صد یک را می‌گیرند. بالاخره هر روز هم که نمی‌شود سؤال. اخطار. استیضاح و مؤاخذه نمود و به علاوه در این طور مواد غالباً دیده‌ایم خوب هم از کار در نمی‌آید و همیشه هم نمی‌شود با آقایان وزراء همه روزه در موضوع این صد یک قرارداد فریاد کنیم. کمیسیون عقیده داشت که این کسر بر خلاف قانون است. حالا این شش ماه اول را که گرفته‌اند اهمیت نمی‌دهد. چشمش را روی را هم می‌گذارد ندیده می‌گیرد. گوشش را هم می‌بندد نشنیده فرض می‌کند و خیال می‌کند چون به اسم معارف بوده اهمیت ندارد ولی شش ماه بعد اگر دولت باز بخواهد بگیرد برخلاف قانون صریحاً برخلاف قانون اساسی است برای این که این هم یک نوع مالیات است و اگر می‌خواهند بگیرند باید لایحه قانونی به مجلس پیشنهاد کنند. حالا این قانون بزرگ را اگر ملاحظه نکرده‌اند قانون بودجه چون کوچک است و جلو چشم است زود می‌شود دید و در این قانون صریحاً نوشته شده که غیر از آن مواردی که قرائت شد به هیچ عنوان دیگر نمی‌توانند از حقوق مستخدمین چیزی کسر کنند مگر این که قانون جدیدی از تصویب مجلس بگذرد. (جمعی از نمایندگان گفتند: مذاکرات کافی است)
نایب رئیس- پیشنهادی از آقای شیخ‌العراقین‌زاده رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح آتی خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم: که ماده ۱۲ این قسم اصلاح شود:
ماده ۱۲- بر طبق تبصره ماده ۵۷ قانون استخدام کسر صد یک حقوق موقوف و ملغی است.
نایب رئیس- آقای شیخ‌العراقین‌زاده.(اجازه)
شیخ‌العراقین‌زاده- از بیانات کافی آقای تدین خوب روشن شد که دولت در گرفتن این صد یک بر خلاف قانون رفتار کرده است. فرمودند کمیسیون بودجه خواست شش ماه اول ندیده و نشنیده بگیرد و در نتیجه از آن قسمت صرف‌نظر کند و برای شش ماه بعد فکری کند که نگیرند ولی خوشوقتانه چون در مجلس هم دیده شده و هم شنیده شد لذا به عقیده بنده جداً باید از این خلاف قانون جلوگیری کرد تادیگر تکرار نشود این بود که بنده پیشنهاد کردم و تبصره ماده پنجاه و هفت قانون استخدام کشوری را تذکر دادم و همانطور که آقای تدین توضیح دادند این ماده چون کوچک‌تر است شاید هئیت دولت زودتر بخوانند آن وقت نتیجه که این ماده داده این است که آن سی هزار تومان دیگری را هم که بنا است کسر کنند کسر نمی‌کنند زیرا مطابق اطلاعاتی که داریم حقوقی شش ماه اول هم داده نشده است حقوق سرطان و اسد وزارت خارجه را نداده‌اند و حقوق میزان و عقرب اغلب وزارتخانه‌ها پرداخته نشده بنابراین این صد یک حقوق کسر نشده پس حالا خوب است از آن حقوقی که داده نشده این صد یک را کسر نکنند.
وزیر مالیه- چون گفته شد این صد یک حقوق به اسم معارف گرفته می‌شود و به معارف داده نمی‌شود و لازم است بنده یک چیزی را یادآوری کنم. آقای تدین توضیحاتی فرمودند که صحیح بود. ابتداء صد یک حقوق برای معارف مقرر کسر شود و به صرف معارف برسد بالاختصاص. بعد که به موجب قانون بنا شده است عایدات مملکت از هر جا هست وارد خزانه شود و حقوق وزارتخانه‌ها مطابق بودجه مصوبه مجلس از آنجا پرداخته شود این ترتیب پیش آمده. تقصیر کسی هم نیست. مطابق اصول خواسته‌اند رفتار کنند و این طور شده ولی یک چیزی را آقایان باید در نظر داشته باشند که اگر بودجه وزارت معارف حالا این میزان پیشنهاد شده بنده عرض نمی‌کنم زیاد است. خیلی هم کم است ولی بودجه معارف در سنوات گذشته از این میزان خیلی کمتر بوده است اگر کم‌کم و تدریجاً در ظرف چندین سال بودجه معارف به اینجا رسید و این یک مقدار به واسطه همین عملیات و عایدات بوده مثلاً کسر صد یک حقوق مستخدمین و گرفتن نیم عشر اوقاف و غیره بوده که دولت‌ها در فترت یا بودن مجلس شورای ملی برای معارف ایجاد کرده‌اند و اگر این کار را نمی‌کردند بودجه معارف به این اندازه‌ها نمی‌رسد حالا که به این مبلغ رسیده است (بنده باز عرض می‌کنم که این بودجه هم کم است ولی به سنوات گذشته خیلی زیادتر است) حالا که این بودجه معارف زیاد شده است لابد دولت هم باید در ازاء آن عایدات داشته باشد که بپردازد. پس اینجا نباید گفت که چون این صد یک بالاختصاص به معارف نمی‌رسد نباید رأی داد خیر اگر بالاختصاص در یک محلی نمی‌گذارند و از آنجا به معارف نمی‌دهند به خزانه می‌رود و از آنجا به معارف داده می‌شود و اما اعتراضی که اینجا می‌شود به دولت که چرا گرفته است ممکن است دولت اشتباه کرده باشد ولی منشاء این اشتباه این است که در سال گذشته بودجه که تهیه شد و به مجلس پیشنهاد شد در جزء عایدات این صد یک معارف را حقاً ام باطلاً هر چه بود گذاشتند و آن بودجه در مجلس شورای ملی تصویب شد بنابراین وزارت مالیه خیال کرده است این هم یک مالیاتی است که مثل سایر مالیات‌ها مجلس شورای ملی تصویب کرده است و می‌تواند اخذ کند نه این که وزارت مالیه یک مالیاتی را که مجلس تصویب نکرده است و غیر قانونی است خواسته است اخذ کند وزارت مالیه این طور تصور کرده است که راست است قانون استخدام کشوری گفته است به غیر از آن چند قلمی که آقای تدین تذکر دادند هیچ چیز نباید از حقوق مستخدمین کسر شود ولی چون مجلس شورای ملی حق دارد هر نوع مالیاتی وضع کند و آن محدود بودن و منع برای دولت است و برای قوه مجریه است و قوه مجریه حق ندارد چیزی بر خلاف قانون بگیرد مثل این که سابق یک وقتی تصویب‌نامه صارد می‌کرد که از حقوق اجزاء ادارات مثلاً صد یک کسر شود ولی بعد از این قوه مجریه ریاست دولت البته همچو حقی را ندارند و حق هم همین است ولیکن مجلس شورای ملی حق دارد هر مالیاتی را به هر عنوانی که باشد وضع کند مثل این که خود آقای تدین فرمودند که اگر لایحه از طرف دولت پیشنهاد شود که صد یک از حقوق اجزاء ادارات کسر شود و مجلس هم تصویب کند هیچ مانع قانونی ندارد و معارض با قانون استخدام هم نمی‌شود. آقایان باید تصدیق کنند که مجلس شورای ملی حق دارد مالیات از اعضاء ادارات دولتی بگیرد با وجود آن ماده قانون استخدام که قرائت شد الّا این که این باید به موجب لایحه‌ای علیحده باشد نه این که همین قدر که در جزء عایدات پیش‌بینی شد دولت بگیرد این هم یک مسئله ایست که حق با آقایان است اما مقصود بنده این بود که وزارت مالیه و دولت مخصوصاً نخواسته است یک مالیاتی را که مجلس تصویب نکرده است بگیرد و آنچه بنده از بیانات آقای تدین فهمیدم این است که ایشان موافق هستند آن ماده‌ای که خود کمیسیون بودجه پیشنهاد کرده است که نصف اول سال گرفته شده است بگذرد و نصف آخر سال را نگیرند و این که آقای شیخ‌العراقین‌زاده پیشنهاد می‌کنند که از اول سال نگیرند. معنایش این است که آنچه را هم گرفته‌اند پس بدهند و این که بی‌التفاتی می‌فرمایند امسال به کسی حقوقی داده نشده که کسر شده باشد بنده نمی‌خواهم آن طور که ایشان می‌فرمایند حالا دنبال کنم فرمایشات ایشان را ولی همین قدر عرض می‌کنم خیر حقوق ادارات داده شده لیکن به بعضی مختصری پرداخته نشده است و تقریباً پنج ماه اول سال تماماً پرداخته شده به استثناء خیلی کم و از برج سنبله هم مقداری پرداخته شده و مبالغی را هم مشغول پرداخت هستند و واقعاً اگر بناء شود این سی هزار تومان هم که در جزء اقلام پیش‌بینی شده و کمیسیون هم تصویب و پیشنهاد کرده اگر بخواهند این را هم کسر کنند باید به خاطر داشته باشند که دولت شصت هزار تومان کسر خواهد داشت سی هزار تومان را شاید در تعدیل بودجه دولت بتواند تحمل کند ولی شصت هزار تومان تحملش مشکل است و کسر این مبلغ دولت را در موقع جمع و خرج و اجراء دچار اشکال می‌کند به علاوه این سی هزار تومان را هم در جزء عایدات رأی داده‌اید و قانونی است و کسی نمی‌تواند به دولت اعتراض کند و ایراد نماید که چرا سی هزار تومان را گرفته‌اید ولی اگر آن سی هزار تومان دیگرش را بگیریم آن وقت می‌توانید بگوئید قانونی نبوده بالاخره این مبلغ شصت هزار تومان را دولت نمی‌تواند تحمل کند و خوب است لااقل به این سی هزار تومان رأی داده شود که اسباب اشکال و اختلال در امورات مملکتی فراهم نشود.
مخبر- در پیشنهاد آقای شیخ‌العراقین‌زاده توضیحات کافی آقای وزیر مالیه فرمودند ولی اساساً نمی‌شود در این پیشنهاد رأی گرفت زیرا مخالف رأی مجلس است چند روز قبل در اقلام عایدات مجلس رأی داد به این سی هزار تومان و جزو عایدات مسلم شد و چون این سی هزار تومان کسر شش ماهه اول سال برحسب تصویب مجلس منظور شده بنابراین به پیشنهاد آقا نمی‌شود رأی گرفت.
نایب رئیس- فرمودید پیشنهاد را قبول نمی‌کنید
مخبر- اصلاً نمی‌شود رأی گرفت.
نایب رئیس- آقای شیخ‌العراقین‌زاده پیشنهادتان را مسترد می‌کنید.
شیخ‌العراقین‌زاده- اولاً از نقطه‌نظر رعایت قانون این پیشنهاد را کردم و حالا هم حاضرم مسترد کنم و خیلی متأسفم از این که فرمودند نمی‌شود رأی گرفت بنده عقیده‌ام این است که می‌توان در آن رأی گرفت.
نایب رئیس- اگر مسترد کردید دیگر نباید فرمایشی بفرمائید.
شیخ‌العراقین‌زاده- بلی مسترد داشتم.
نایب‌رئیس- رأی می‌گیریم به ماده سیزده آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب شد. ماده چهارده مطرح است
(عده کثیری از نمایندگان شروع به تحصیل اجازه نمودند)
اعتبارالدوله- بنده تبصره پیشنهاد کرده‌ام.
نایب رئیس- رأی به ماده سیزده گرفته شده
اعتبارالدوله- تبصره است
نایب‌رئیس- یک پیشنهاد راجع به ختم جلسه رسیده است قرائت می‌شود
(به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم جلسه ختم شود احیاء‌السلطنه
معتمدالسلطنه- بنده مخالفم.
نایب رئیس- بفرمائید
معتمدالسلطنه- بنده هیچ فلسفه در این ساعت راجع به ختم جلسه نمی‌بینم ماده ۱۳ بودجه تحت شور است تبصره هم پیشنهاد شده است ضرر ندارد نیم‌ساعت دیگر این جا مذاکره شود علتی دارد که جلسه ختم شود؟
نایب رئیس- آقای دکتر احیاء‌السلطنه (اجازه)
دکتر احیاء‌السلطنه- بنده توضیحم را واگذار می‌کنم به آقای تدین.
نایب رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- این ماده اگر چه سیزده بود و حالا چهارده شد ولی اساساً حالا از نحوستش چند قدم رد شده‌ایم ولی در عین حال این تق‌تق‌ها و این اجازه خواستن‌ها دلیل بر این است که این ماده به این سهولت نخواهد گذشت بنده خودم سه ساعت حرف خواهم زد در این صورت اگر آقایان حاضرند تا نصف شب طول بکشد بنده هم حاضرم.
نایب رئیس- رأی می‌گیریم به ختم جلسه. آقایانی که با ختم جلسه موافقند قیام نمایند
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس- تصویب شد.
کفیل وزارت معارف- کنترات مسیو ریشارد را تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم.
نایب رئیس- جلسه آتیه فردا سه بعد از ظهر دستور هم بقیه مذاکرات در دستور امروز
(جلسه تقریباً دو ساعت از شب گذشته ختم شد)
نایب رئیس- مجلس شورای ملی سهام‌السلطان.
منشی- معظم‌السلطان. منشی- علی اقبال‌الممالک