مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر ۱۳۴۴ نشست ۲۲۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۸ آذر ۱۳۴۴ نشست ۲۲۴
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۲۲۴
صورت مشروح مذکرات مجلس روز یکشنبه (۲۸) آذر ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: کبیری (ضمناً سؤالی تقدیم نمودند) احتشامی و مرتضوی.
۳- تصویب صوت جلسه.
۴- بقیه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به اجازه اجرای لوایح تقدیمی وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین.
۵- طرح سؤال آقای دکتر مبین راجع به تقدیم آئین‌نامه مربوط به تبصره ۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور از دولت و جواب آقای دکتر یگانه وزیر مشاوره.
۶- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به تغییر عنوان استخدامی افراد و درجه‌داران و افسران و مأمور انتظامی و نگهبانی واحدهای انحصاری مأمورین گارد شهری.
۷- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به الحاق ایران به مقاوله‌نامه‌های حمل و نقل بار و مسافر و ارسال به مجلس سنا
۸- قرائت دستور و تعیین جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس در ساعت نه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان: دکتر اسفندیاری- امام مردوخ- اولیا- رجایی- رضوی- شاخویی- طباطبایی- دکتر عدل- فیصلی- کشفی- کیوان- نارویی- یعقوب تهرانی- بانو ابتهاج- سمیعی.
غائب بی‌اجازه- آقای آقایان.
غائبین مریض- آقایان: بالا خانلو- شفیعی پورکرمانی- صائب- دکتر صالحی- طالب‌زاده رودسری- دکتر کیان- مافی- موقر- تیمسار سرلشکر همایونی- بانو دکتر دولتشاهی.
غائبین در رأی مربوط به دو فروند
هواپیمای گمرک به باشگاه خلبانی کشوری- آقایان: دکتر الموتی- جاوید- مهندس صدقیانی.
۲- بیانات قبل از دستورآقایان: کبیری (ضمناً سؤالی تقدیم نمودند) احتشامی- مرتضوی
رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای کبیری تشریف بیاورید.
کبیری- بسم الله الرحمن الرحیم. ان الشر الدواب عندالله الصم البکم الذین لا یعقلون با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و همکاران ارجمند یقین دارم خبر مندرج در روزنامه اطلات پنجشنبه ۲۵ آذر ماه جاری تحت عنوان (چریک‌های عراق پاسگاه مرزی ایران را مورد حمله قرار دادند) مورد تأسف و تأثر شدید نمایندگان محترم و ملت ایران گردیده است این خبر بیشتر از آن جهت موجب شگفتی و باعث ناراحتی گردید که عملیاتی ناجوانمردانه موذیانه (دکتر رهنوردی- و خائنانه) بله و خائنانه از ناحیه مأموران که داعیه دوستی و برادری دارند ناشی گردیده است (صحیح است) این حادثه در منطقه‌ای اتفاق افتاده است که مجاز هستم درباره آن اظهارنظر و بیان عقیده نمایم زیرا تنگ حمام یکی از پاسگاه‌های مرزی منطقه کرمانشاه زادگاه من است. نمی‌دانم مأموران مرزی عراق با چه جرأت و جسارتی مرتکب یک چنین عملیات جسورانه‌ای شده‌اند؟! آیا چریک‌های دولتی عراق و مأموران مرزی آن کشور می‌دانند در جوار چه شیر مردان و شیر زنانی مرتکب چه اشتباه بزرگی شده‌اند؟! آیا نمی‌دانند در طول نوار مرزی منطقه کرمانشاه از شمال به جنوب سلحشورانی رشید چون طوایف و ایالات گوران و قلخانی- سنجابی و کلهر- ارکوازی و خزل و ملکشاهی استقرار دارند؟! عشایر وطن پرستی که همیشه گوش به فرمان شاهنشاه آریامهر خود فرا داشته و فرمان او را فرمان خدا می‌دانند (صحیح است). آیا می‌دانند که هر یک از طوایف نامبرده به تنهایی برای مقابله با ارتشی مدرن کافی است. اگر نمی‌دانند خوب است لااقل تاریخ جنگ‌های بین‌الملل اول را که تاریخ موجودیت کشور عراق است مطالعه نمایند. به هر حال چون بعضی نکات و مطالب ابهام‌آمیزی در متن خبر به نظرم می‌رسد علیهذا بیش از این نمی‌توانم اظهارنظر صریح و قاطع بنمایم ناچار در در این مورد سؤالی از دولت نموده‌ام که پس از قرائت تقدیم مقام ریاست می‌نمایم:
سؤال
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید به جناب آقای نخست وزیر اطلاع دهند برای پاسخ دادن به سؤالات زیر در جلسه علنی مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند:
۱- با توجه به خبر مندرج در روزنامه اطلاعات پنجشنبه ۲۵ آذر ماه جاری تحت عنوان (چریک‌های عراق پاسگاه مرزی ایران را مورد حمله قرار دادند) حقیقت موضوع و مشروح جریان را به مجلس شورای ملی گزارش دهند.
۲- چرا دولت تا این حدود از استعداد پاسگاه‌های مرز مقابل و تحولاتی که در نوار مرزی بر علیه امنیت کشور در جریان بوده بی‌اطلاع مانده است؟! (صحیح است).
۳- چرا دولت به موقع برای تقویت و تجهیز پاسگاه‌های مرزی پیش‌بینی‌های لازم ننموده است؟
۴- با آن که خبر مزبور حاکی است چریک‌های دولتی عراق به حمایت شرطه‌های عراقی به مرز کشور شاهنشاهی تجاوز نموده‌اند چه اقدام فوری و عکس‌العملی برای جبران واقعه از طرف دولت به عمل آمده است؟
۵- چه اقدام احتیاطی و پیش‌بینی لازم برای جلوگیری از نظایر این گونه وقایع شده است؟
بقیه مطالب بنده در این مورد موکول می‌شود به توضیحاتی که دولت در مجلس شورای ملی خواهد داد. موضوع دیگر عرایض امروز در اطراف نامه‌های متعددی است که از کرمانشاه راجع به مسافرت آقای نخست وزیر رسیده است که موظف هستم به موقع خود تذکراتی
بدهم ولی موضوعی که فوریت دارد و بایستی امروز مطرح شود موضوع پاتاق است. بین راه کرمانشاه و قصر شیرین در محلی موسوم به پاتاق کنار جاده قدیم طاق بزرگی وجود دارد که بی‌شک یکی از آثار تاریخی است در چند سال اخیر به علت تغییر مسیر جاده خاک و سنگ‌های جاده جدید به طرف این طاق ریزش نموده است به طوری که نوشته‌اند نصف آن زیر خاک مدفون شده و تقریباً از بین می‌رود علیهذا تذکری نیز در این مورد به وزارت فرهنگ و هنر داده‌ام که برای جلوگیری از محو شدن این آثار تاریخی اقدام فوری بنمایند که عیناً تقدیم مقام ریاست می‌نمایم (احسنت) عرض دیگری ندارم و بقیه وقتم را به جناب آقای احتشامی تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای احتشامی بفرمایید.
احتشامی- من امروز می‌خواهم پیرامون یکی از تزهای بزرگ و برجسته رهبر عالیقدر ایران چند دقیقه با همکاران محترم با اجازه مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی سخن می‌گویم. این که می‌گویم رهبر عالیقدر فقط گفته من و شما نیست که از احساسات بی‌شائبه وطن پرستی سرچشمه گرفته باشد این گفته شارل دوگل و یا به قول فرانسوی‌های وطن پرست شارل کبیر یا قهرمان بزرگ غرب است که خطاب به سفیر کبیر ایران هنگام تقدیم اعتبار نامه‌اش می‌گوید:
«تنها روابط دیرینه ایران و فرانسه نیست که توجه مرا به ایران جلب می‌کند بلکه افکار بلند و عالی و بشردوستانه و خیرخواهانه اعلیحضرت شاهنشاه ایران در پیشرفت‌هایی که با رهبری معظم‌له نصیب ایران شده است خود حقیقتی است که مرا وادار به تحسین و ستایش می‌کند.» و یا بیان فصیح و بلیغ رغیم بزرگ عرب ملک فیصل پادشاه عربستان سعودی است که در جلسه مشترک مجلسین ایران از پشت تریبون اعلام می‌دارند: من آن اعلیحضرت را پادشاهی بزرگ و رهبری کار آزموده و راهنمایی مدبر دیده‌ام. پس ما از صمیم قلب باید به خود ببالیم که در دنبال چنین رهبر و پرچمدار شایسته و عظیم‌الشأنی قرار گرفته‌ایم (صحیح است) و وظیفه داریم که آرمان‌های بزرگ ملی و انقلابی شاهنشاه را به مرحله عمل درآوریم. رهبر انسان دوستی که به مخبر روزنامه لوموند صریحاً اعلام می‌داریم من مخالف این هستم که مخالفان خود را با مرگ از بین ببرم» و وجودشان بدون تردید موجب فخر و مباهات است. در طی بیست و پنج قرن حکومت شاهنشانی ایران پادشاهان جهانگشا و جهاندار فراوان داشته‌ایم که در بین همه آنها انوشیروان به لقب عادل و دادگستر ملقب شده است و حال این که همین پادشاه در یک روز بیش از هزاران نفر از مخالفان خود را از دم تیغ گذرانید پس اگر شاهنشاه آریامهر را مظهر کامل و بارز آفتاب درخشان و یا مهر و عطوفت سرزمین آریا می‌خوانیم سخن به گزاف نگفته‌ایم و این لقب از هر جهت معرف کمال و روح بلند شاهنشاه ماست (صحیح است). و اما مسئله مهمی که فصل تازه‌ای در سیاست کلی کشور ما می‌گشاید بیاناتی است که اخیرا به خبرنگار روزنامه معروف و پرخواننده نیویورک تایمز فرموده‌اند به این شرح، وقتی ما می‌توانیم شخصاً موقعیت خویش را تثبیت بخشیم چرا چنین نکنیم، چرا برای تثبیت بخشیدن موقعیت خویش به دیگران متکی باشیم. ایران می‌توانند روی دوستان خارجی خود حساب کند اما نباید متکی به آنها باشد. اگر ما نشان دهیم که آماده اطاعت و مجری دستورات یک ملت می‌باشیم چه چیزی ما را از پیروی از دستورهای ملت دیگر باز می‌دارد.»
این اظهارنظر صریح که از احساسات پاک و علاقه بی‌شائبه شاهنشاه به ناسیونالیسم مثبت سرچشمه گرفته مرا به شدت تکان داد و یقین دارم که در نمایندگان محترم نیز همین اثر را داشته است (صحیح است- احسنت) من با کمال صراحت اعلام می‌دارم که این تز باید به منزله درس تازه‌ای برای جوانان شایسته و منورالفکر که داعیه خدمتگذاری و احراز مشاغل مهمه مملکتی را دارند قرار گیرد. (احسنت) اگر ملتی آن قدر درایت داشته باشد که بتواند در این جهان پر آشوب که
زمامداری کوته‌نظر و جاه‌طلب بعضی از کشورها حاضرند حیثیت ملی خود را فدای دسیسه کاری و نوکری اجانب نمایند، تحت رهبری پیشوای بزرگش استقلال ملی خود را حفظ کند و احترام دیگران را به طرف خود جلب نماید، البته در پناه لیاقت و فداکاری رجال سیاسی خود در زمره شایسته‌ترین و اصیل‌ترین ملت‌ها قرار گرفت و حال که رهبر بزرگ ما با کمال صراحت این تز بسیار بسیار ملی و اصولی را که ضامن استقلال ملی ایران است اعلام می‌فرمایند بر طبقه روشن بین ایران فرض است که آن را نصب‌العین خویش قرار دهند. محکوم ساختن سیاست اتکایی صد درصد متضمن خیر و صلاح و عظمت و شوکت کشور ایران است و اینک طبقه منور و جوانان مهذب پاکدل ما که سالین درازی به تحصیل علوم و معارف پرداخته و اکنون قدرت اداره امور مهمه کشور را به دست آورده‌اند باید بدین معنی توجه کامل نمایند و برای این که غرور ملی خود را اقناع و صدق عقیدتشان را به اصول ناسیونالیسم مثبت به منصه ظهور برسانند، موظفند دست به دست هم بدهند و در راه اجرای برنامه انقلابی شاه و مردم پایمردی و فداکاری نمایند (صحیح است) دیگر آن دسته‌بندی‌های قدیمی که متأسفانه با اغراض و تعصب توأم بود و گاهی هم از آن بوی جانبداری آمیخته با احساسات تندی استشمام می‌شد نباید نردبام ترقی و احراز پست‌های مهم مملکتی گردد. به نظر من تنها ابزار صداقت و امانت و لیاقت و احترام به انقلاب اصیل و همه جانبه شاه و ملت و سیاست مستقل ملی ایران و جانفشانی در راه اجرای آن است که باید پایگاه پیشرفت و ترقی جوانان کشور قرار گیرد (احسنت).
رئیس- آقای مرتضوی تشریف بیاورید.
مرتضوی- با اجازه مقام ریاست و همکاران ارجمند شاید همکاران گرامی در این دور روزه از اخبار رادیو و جراید استحضار حاصل نموده باشند که وزیر آموزش و پرورش برای رسیدگی به امور فرهنگی به خوزستان مسافرت کرده‌اند (دکتر زعفرانلو- به آبادان و خرمشهر رفتند نه به تمام خوزستان) البته همان طور که همکار عزیز آقای دکتر زعفرانلو فرمودند برنامه مسافرت ایشان به آبادان و خرمشهر بود ولی بعد هم به اهواز تشریف‌فرما شدند و بنده می‌خواهم در اینجا از ایشان تشکر بکنم که برای اولین بار پس از تشکیل دانشگاه جندی‌شاپور یک وزیر آموزش و پرورش به اصطلاح فعلی وزیر فرهنگ قبل از تشکیل این دو وزارتخانه در جهت مساعدت و یاری به این دانشگاه رفته است و بارقه امید بی‌انتهایی در دل‌های مأیوس یک مشت دانشجویی که در این دانشگاه به تحصیل پرداخته‌اند به خصوص به طوری که همکار عزیزم آقای صدری کیوان که در این سفر در معیت ایشان بودند بیان فرمودند. (حاذقی- نفرمایید دانشجویان مأیوس چون دانشجویان دانشگاه امیدوارند و ایمان به آینده دارند) جناب آقای حاذقی متأسفانه رفتار اولیای فرهنگ سابق با دانشجویان طوری بوده که آنها را مأیوس کرده بود ما باید حقایق را بگوییم و اشکالات را عرض کنیم تا بتوانیم مشکلات را برطرف کنیم اگر قرار بود که همیشه به تعاریف و مجامله برگزار شود بنده فکر می‌کنم وظیفه‌ای را که بر عهده داریم انجام نداده‌ایم (احسنت) (حاذقی- اگر کسی مأیوس باشد اصلاً نمی‌تواند بکند) همیشه باید سعی کرد که بارقه امیدوار در قلب جوانان مملکت روشن نگه داشت و در عین حالی که ما همیشه آرزو داشتیم و داریم که جوانان ما امیدوار به آینده باشند در نتیجه بعضی اشتباهات و سهل‌انگاری‌ها متأسفانه سدهایی در راه این امید و آرزو ایجاد می‌شود که بنده را مجبور می‌کند از وزیری که بعد از هشت سال که از تأسیس این دانشگاه می‌گذرد می‌رود و با دانشجویان صحبت می‌کند و درددل‌های آنها را گوش می‌دهند به عنوان یک فرد خوزستانی و نماینده مردم اهواز خودم را موظف بدانم که از ایشان تشکر کنم جناب آقای دکتر قراگزلو بارها راجع به سرگردانی دانشجویان دانشگاه جندی‌شاپور به بنده تذکراتی فرموده‌اند و بنده هم بایستی اینجا عرض کنم که عده‌ای از این دانشجویان به علت نقص تشکیلات دانشگاه در تهران سرگردان هستند و عده‌ای هم آلمان و امروز که ما
می‌بینیم وزیر آموزش و پرورش به خوزستان می‌روند و به این دانشجویان و به متصدیان این دانشگاه امید می‌دهند که هر چه زودتر این مشکلات برطرف خواهد شد همین مسئله جا دارد که ما از ایشان تشکر کنیم و بنده می‌خواهم به این مناسبت شم‌های از تاریخچه دانشگاه جندی‌شاپور را در دوره باستانی و کیفیت به وجود آمدن این دانشگاه جدید را به عرض همکاران عزیز برسانم برای این که حق است که هر ایرانی پاک‌نهادی که فقط به پیروی از عشق به پیشرفت فرهنگ این مملکت کار می‌کنند و دنبال کاری می‌رود از او تشکر کرد و یادی به میان آورد. بنده در ۸ سال پیش رفته بودم استاندار وقت خوزستان را که جناب نجم‌الملک بودند ملاقات کنم در دفتر معاون ایشان مردی را دیدم که با فرماندار وقت صحبت می‌کند وقتی ایشان را به من معرفی کردند دانستم که ایشان دکتری است به نام دکتر محمد کار و به خوزستان آمده است تا دانشگاه جندی‌شاپور را تأسیس کند از ایشان خواستم که علت و انگیزه‌ای که مومی‌الیه را به این کار راغب کرده است برای من بیان کنند ایشان فرمودند که من در یکی از کنفرانس‌هایی که در آلمان درباره امور پزشکی تشکیل شده بود شرکت کردم بعضی از اساتید بزرگوار که در آنجا سخنرانی می‌فرمودند بیان کردند که اولین دانشگاه متد یک پزشکی در دنیای دانشگاهی بوده است در ایران به نام دانشگاه جندی‌شاپور و همین مسئله مرا تشویق کرد که دنبال تاریخ این دانشگاه بروم و وقتی برای این منظور به کتاب‌های قدیم مراجعه کردم دیدم که ما واقعاً وارث چه افتخار علمی بزرگی در جهان هستیم یعنی ما برای اولین بار دارای دانشگاه پزشکی و بیمارستان بزرگی بوده‌ایم که در آن سیستم و اسلوبی که امروزه بر آن اساس بیمارستان‌ها اداره می‌شوند در هزار و پانصد سال پیش در آن رعایت شده است خوشبختانه در همین ایام در مجله وزین مهر یکی از فرزندان دانشمند خوزستان درباره افتخارات خوزستان مقالاتی می‌نویسد مخصوصاً درباره تأسیس دانشگاه جندی‌شاپور به تفصیل متذکر گردیده‌اند در موقعی که شاپور اول پسر اردشیر بابکان در یک نزاعی که با دولت روم داشت فاتح شد و والرین امپراطور روم را به اسارت به ایران آورد که هنوز آثار این واقعه تاریخی به نام پل شادروان و تخت قیصر در شوشتر موجود است و همچنین بیمارستان جندی‌شاپور را که از آثار این واقعه تاریخی است می‌توان نام برد (صدری کیوان- دانشگاه را اردشیربابکان ساخت) بنده هم عرض کردم شاپور اول پسر ارشیر بابکان که همراه با قیصر عده‌ای از اساتید و دانشمندان روم را به ایران آورد شاپور اول محلی برای استقرار اسرای رومی در جندی‌شاپور برقرار کرد و وجود دانشمندانی که همراه اسرای رومی و قیصر روم آمده بودند شاهنشاه ایران را بر آن داشت که آنها را تشویق به اقامت در ایران بکنند و موجبات تأسیس دانشگاه جندی‌شاپور و بیمارستان جندی‌شاپور را برای ایران فراهم سازند و همین دانشگاه بزرگ است که دانشمندان بزرگواری در علم طب از قبیل بختیشوع پدر، جبرائیل پسر بختیشوع، بختیشوع پسر جبرائیل و همین شاپور بن سهل که ریاست دانشگاه را داشت و مؤلف کتاب بزرگ قرابادین کبیر است به جامعه بشری عرضه دارد همه رؤسای بزرگ دانشگاه قدیمی جندی‌شاپور بودند (صدری کیوان- انوشیروان دادگر شخصاً در جلسات آنجا شرکت داشت) همان طور که فرمودید در دوره انوشیروان دادگر یک کنگره پزشکی برای اولین بار در دنیا در دانشگاه قدیم جندی‌شاپور تشکیل شد که امروز صورت جلسات آن کنگره پزشکی برای پزشکان عصر حاضر عبرت‌انگیز است یک چنین دانشگاه به این عظمت و بزرگی متأسفانه به علل تاریخی از محل خود جندی‌شاپور به بغداد انتقال پیدا کرد نمی‌خواهم بیش از این باره صحبت کنم فقط شرحی را که در پایان مقالاتشان آقای محمد کاظم آقای امام نوشته‌اند برای همکاران عزیز می‌خوانم ایشان نوشته‌اند دوره‌ای که استادان و پزشکان جندی‌شاپور رابطه فرهنگی و واسطه علمی میان سازمان کهن سال جندی‌شاپور و بغداد مرکز خلافت و مدنیت اسلامی بوده‌اند دوره تحول و تطور بود و عوامل بسیار سیاسی، اجتماعی، دینی، فکری، اقتصادی و غیره سبب شد که مدنیت ایرانی و فرهنگ باستانی به شکل تمدن و فرهنگ اسلامی در لسان عرب در اماکن جدیدی تجلی کند و موجبات بسیاری فراهم آمد که علم پزشکی و سازمان
آموزش و بیمارستان جندی‌شاپور و استادان و پزشکان و دانشجویان از آن شهر رخت بربسته و در شهر بغداد رحل اقامت افکند و کانون فرهنگی جندی‌شاپور را به رنگ دیگری در بغداد بنیاد نمایند کارنامه استادان و پزشکان جندی‌شاپور فصل درخشانی از تاریخ عمومی دانشگاه و بیمارستان جندی‌شاپور می‌باشد که بر بسیاری از زوایای تاریک و نواحی مجهول آن پرتو می‌افکند. اما متأسفانه این فصل آخرین فصول کتاب تاریخ دانشگاه جندی‌شاپور می‌باشد زیرا آن مشعل فروزان در اواخر سده سوم دیگر خاموش گردید و دیری نگذشت خود شهر جندی‌شاپور نیز ویران شد و جز اطلالی غم‌انگیز چیزی از آن بر جای نماند. بنده ذکر این تاریخجه بیمارستان جندی‌شاپور را ابر سبیل اختصار به عنوان یک نمونه از عظمت باستان به عرض همکاران عزیز رساندم البته درخشندگی تمدن خوزستان را و همچنین ثروت و و مکنتی که در نتیجه آبادانی و وفور نعمت در خوزستان وجود داشته است همه همکاران عزیز در تاریخ خوانده‌اند و ما در این عصر که می‌بینیم در دوران با عظمت شاهنشاه آریامهر موجبات عظمت و بزرگی خوزستان همان طور که در دوران باستان بوده است فراهم می‌شود جا دارد که برای احیای دانشگاه جندی‌شاپور با همان عظمت و جلالی که در دوره باستانی داشته است اقدام بکنیم و این افتخار فراموش شده خوزستان را بار دیگر احیا بکنیم و این امید را همان طور که عرض کردم در دل‌های جوانانی که در این دانشگاه به تحصیل اشتغال دارند آن چنان باور کنیم که در دوره پزشکی جدید و این عصر دانشگاه جندی‌شاپور بتواند پزشکان لایق همچون گذشته به عالم مدنیت تقدیم بکند نکته‌ای که ضرورت دارد به عرض همکاران عزیز برسانم آن است که جناب آقای صدری کیوان که در معیت جناب آقای وزیر آموزش و پرورش به خوزستان سفر کرده بودند همه جا با بیانات شیوا و فرمایشات دل‌انگیزشان توانسته‌اند برنامه‌های مترقی شاهنشاه را برای مردمی که مستمع فرمایشات ایشان بودند توضیح و تشریح بکنند و خوشبختانه رادیو هم به این نکته اشاره کرد ولی یک مطلب اسباب تعجب بنده شد که این خبر به این نحو انتشار پیدا کرد که آقای صدری کیوان به عنوان نماینده مردم اهواز در مجلس شورای ملی به دنبال فرمایشات وزیر آموزش و پرورش سخنانی ایراد کردند البته بنا به تفسیر قانون اساسی جناب صدری کیوان نه تنها نماینده مردم دشت میشان بلکه نماینده قالبه ملت ایران هستند و نماینده شیراز و بجنورد وتبریز و اصفهان کاشان و قم سایر حوزه‌های انتخابیه هم هستند ولی بنده می‌خواهم بدانم قضاوت مردم اهواز نسبت به انتشار این خبر از دستگاه رادیو که بایستی قاعدتاً ناشر اخبار صحیح باشد چه خواهد بود (معتمدی- اشتباه شده است) در خانه اگر کس است یک حرف بس است. برگردیم به تاریخ تأسیس دانشگاه جندی‌شاپور فعلی همان طوری که عرض کردم یک مرد پاک‌نهاد با عشق و علاقه بعد از شنیدن این افتخارات باستانی دانشگاه جندی‌شاپور مصمم شد در خوزستان که در دوران قدیم چنین دانشگاهی وجود داشته است بار دیگر به همین نام دانشگاهی را به وجود بیاورد، البته از کمک‌ها و مساعدت‌های نخست وزیر وقت جناب آقای دکتر اقبال کمال بهره‌گیری را می‌کرده و با هر ترتیب و کیفیتی که بود بنیان دانشگاه جندی‌شاپور در اهواز گذاشته شده در آن روز فکر می‌کردند که برای داشتن بیمارستان که یکی از ضروریات یک دانشکده پزشکی است از بیمارستان صد تختخوابی که در سال ۱۳۳۳ کلنگ آن را تیمسار سپهبد کمال امروز و تیمسار سرتیپ کمال آن روز در اهواز به زمین زدند استفاده خواهد شد و بنده خیلی متأسفم که در اینجا به عرض همکاران عزیز برسانم که این بیمارستان که کلنگش در سال ۳۳ به زمین زده شده هنوز تمام نشده است (یک نفر از نمایندگان- انشاءالله تمام می‌شود) همچنین یک بیمارستان که مربوط به گمرک است که تصور می‌کنم در سال ۱۳۳۶ شروع به ساختمان آن شده هنوز ناتمام مانده است و آن برنامه‌هایی که به موازات پیشرفت دانشگاه جندی‌شاپور این دو بیمارستان موجبات تحصیل دانشجویان دانشگاه جندی‌شاپور را از نظر مطالعات بالینی فراهم نماید
متأسفانه به انجام نرسید و این سرگردانی را برای دانشجویان دانشگاه جندی‌شاپور فراهم کرد، البته تنها بیمارستان صد تختخوابی نیست که دچار تعویق و تعطیل است بلکه غالب کارهایی که از طریق سازمان برنامه در خوزستان شروع شده ملاحظه می‌کنیم که ناقص و ناتمام مانده و دچار چنین سرنوشت‌هایی هستند.
رئیس- آقای مرتضوی وقت جنابعالی تمام شد.
مرتضوی- بنده دو دقیقه وقت می‌خواهم، خیلی به اختصار اشاره می‌کنم به یک موضوع دیگری که در اهواز متأسفانه دچار تعویق شده و برای بهداشت مردم بسیار مؤثر است آن هم مسئله آب تصفیه شده می‌باشد و در لباس کنایه عرض می‌کنم وقتی رسیدگی می‌کنیم که علت تأخیر در این کارها چیست می‌بینیم شرکت‌های مهندسین مشاور با
پیمانکاران منتفذ موجب شده است که مردم به انتظارات خودشان از طریق سازمان برنامه نرسند چون وقت بنده تمام شده است و بیشتر از این جناب آقای رئیس اجازه نمی‌دهند صحبت کنم فقط عرض می‌کنم که این قبیل کارها اگر در موقع خودش به ثمر نرسد آن انتظاراتی که ما داریم تا از نظر روانی و اجتماعی موجبات خرسندی مردم را فراهم سازد به دست نخواهد آورد یک کاری را که مردم انتظار دارند ظرف دو سال تمام بشود و جزء قراردادها و جزء پیمان‌ها تصریح شده است اگر ۵ سال و ۶ سال و ۸ سال طول بکشد اثر روانی خودش را از دست خواهد داد امیدوار هستم جناب آقای دکتر یگانه راجع به این جریانات توجه بفرمایید (احسنت).
۳- تصویب صورت جلسه
رئیس- راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ آقای دکتر جعفری.
دکتر جعفری- اشتباهاتی در عرایض بنده هست که به تندنویسی می‌دهم.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای ریگی.
ریگی- اشتباهات چاپی در عرایض دفعه قبل بنده هست که به تندنویسی می‌دهم.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای مجد.
مجد- اشتباهات چاپی در عرایض بنده هست که به تندنویسی می‌دهم.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای دکتر رهنوردی.
دکتر رهنوردی- چند اشتباه چاپی هست که تقدیم می‌کنم.
رئیس- نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه دفعه قبل تصویب می‌شود. آقای معتمدی
معتمدی- چند نفر از متنفذین اصفهان هزارها متر از زمین‌های گران‌بهای اطراف زاینده‌رود را اشغال و غصب کرده‌اند از طرف شهرداری و مردم اعلام جرم شده ولی در دادسرای اصفهان مدتی است مسکوت مانده است این هم طومار دیگری است که در این باره رسیده تقدیم می‌کنم و تقاضای رسیدگی عاجل دارم.
رئیس- آقای دکتر زعفرانلو.
دکتر زعفرانلو- سه نامه است که تقدیم می‌کنم.
رئیس- آقای روستا.
روستا- شکایاتی است از کارکنان باشگاه شرکت نفت تقدیم می‌کنم.
۴- مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به اجازه اجرای لوایح وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون دادگستری مجلسین
رئیس- وارد دستور می‌شویم دنباله مذاکرات در کلیات لایحه وزارت دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین مطرح است آقای مهندس والا تشریف بیاورند.
مهندس والا- مجلس شورای ملی برای این وجود آمد و مشروطیت در این مملکت از این جهت پی‌ریزی شد که فلسفه عدالت و فلسفه بسط و دادگستری جزو احتیاجات زمان شده بود اگر تاریخ مشروطیت ایران را ملاحظه کنیم خواهیم دید که ملت ایران و روشنفکران ایران اول به فکر تأسیس عدالتخانه افتادند و تقاضایشان از حکومت مستبد وقت این بود که عدالتخانه تأسیس کنند بنابراین اگر ما ادعا کنیم که وجود پارلمان و اساس مشروطیت ما بر پایه عدل و داد باید استوار بشود
مطلبی را گزافه‌گویی نکرده‌ایم بنابراین مسئله دادگستری وقتی مطرح می‌شود هنگامی که درباره لوایح آن موافقت و مخالفت می‌کنیم و حتی این صحبت به درازا می‌کشد به نظر من به هیچ وجه من‌الوجوه جنبه شخصی ندارد (صحیح است) مسئله مسئله مملکتی است مسئله خواست مردم است والا از نظر شخصی بنده یکی از مریدان شخص دکتر عاملی هستم و برای ایشان احترام خاصی هم قائل هستم اما جزء آرزوهای من یکی این بود که وزارت دادگستری ما یا هر وزارتخانه‌ای به دست اشخاص صلاحیتدار و وارد بیفتد و وقتی مرحوم منصور دکتر عاملی را از مجلس همراه خودش برد واقعاً این احساس را کردم که یک همکار واردی را در مجلس از دست می‌دهیم ولی خدا کند این مرد بتواند در دادگستری منشأ اثر باشد البته من وارد این مطلب نمی‌شوم که کسانی که ادعا می‌کنند ما تز داریم و به همین دلیل می‌آیند و بر مسند صدارت و وزارت می‌نشینند این انتظار برای همه وجود دارد که این افکار و این گفته‌ها در زمان کوتاهی جامه عمل بپوشد اما مثل این که گذشته این مطلب را نتوانست ثابت کند از این هم می‌گذرم اما وقتی به نام تحول اساسی لایحه‌ای به مجلس تقدیم می‌شود آن هم به دست یک شخص وارد آن هم به دست کسی که در بین مردم وجه دارد واقعاً انتظار این است که تحول به وجود بیاید انتظار آدم این است که این مرد بتواند توقع دوستداران اصلاحات را برآورده کند اما وقتی یک لایحه‌ای می‌آید که در آن لایحه مواردی وجود دارد که موجب تردید و شک می‌شود و موادی وجود دارد که اگر در آنجا مسائل را خوب از هم بشکافیم می‌بینیم هنری از خودش نشان نداده افسوس می‌خوریم از این جهت افسوس می‌خوریم که اگر دادگستری ما به دست عاملی و عاملی‌ها اصلاح نشود ما باید برای دادگستری هم برویم از خارج کارشناس بیاوریم (مهندس صائبی- ارائه طریق بفرمایید) اولاً آقای مهندس صائبی وظیفه اقلیت این نیست که یک طرح مثبتی را بدهد و راه نشان بدهد اگر من وزیر دادگستری بودم می‌دانستم چکار کنم وظیفه من انتقاد به لایحه‌ای است که به مجلس شورای ملی آورده‌اند (مهندس ارفع- ارائه طریق بفرمایید) (دکتر جعفری- ارائه طریق هم کردیم ولی کسی گوش نکرد) ارائه طریق هم می‌کنیم مدت‌ها هم کرده‌ایم ولی وظیفه دولتی که ادعای اصلاح می‌کنند اگر لایحه‌ای می‌آورد این لایحه باید هر گونه شک و ابهام را از بین ببرد (مهندس ارفع- یعی نفرمایید در تمام موارد انتقاد بفرمایید آنجا که انتقاد وارد است انتقاد بفرمایید) اولاً اساس فکر تقدیم این لایحه برای گرفتن اختیارات است بنده روی کلمه اختیارات برعکس فرمایش جناب آقای دکتر عاملی اصرار دارم آقای دکتر عاملی می‌فرمایند من اختیارات می‌خواهم ببینیم اختیار این است که فقط سر ببرند؟ اختیار دیگر چه می‌خواهید؟ شما می‌آیید با تصویب یک لایحه‌ای اساس داد گستری را به هم می‌زنید شعب را منحل می‌کنید دادگاه بخش را می‌کنید دادگاه شهرستان دادگاه شهرستان را می‌کنید دادگاه استان دادگاه استان را دو درجه می‌کنید دادگاه جنایی را درجه یک و دومی کنید بنابراین به محض این که این قانون تصویب شد آن قاضی که پشت آن میز نشسته دیگر در آن مقام قرار نمی‌گیرد و باید حکم جدیدی برایش درست کرده این چی است؟ (معتمدی- اختیار تام) (صدری کیوان- این اختیار تقدیم لایحه است به کمیسیون مشترک مجلسین) اجازه بفرمایید فلسفه و اساس و هدف چیست؟ هدف این است که فردا جناب آقای دکتر عاملی دستشان باز باشد تمام دادگاه‌ها را منحل کنند می‌گویید نه این طور نیست کمیسیون مشترک چه تصویب می‌کند؟ این لایحه را که کمیسیون مشترک وقتی تصویب کرد اجرا با وزیر دادگستری است ما خودمان را گول می‌زنیم این لایحه کسب اختیارات وزیر دادگستری است برای اجرای این قانون اما مصوبات مجلس خیلی معذرت می‌خواهم جناب آقای دوست عزیزم جناب آقای مرتضوی این مجلس اکثریت دارد. اکثریت هم چشم و گوش بسته (چند نفر نمایندگان- این طور نیست) این طور نیست؟ خدا کند حالا من گفتم چشم و گوش بسته چی؟ حرفم تمام نشد بله حضورتان عرض کنم که اکثریت مجلس به علت اکثریت بودن تعصب دارد (چند نفر از نمایندگان- به هیچ وجه نیست؟) کمال تشکر است واقعاً جای بسی امیدواری است اگر
تعصب نداشته باشیم (رامبد- در همین لایحه معلوم می‌شود تا آخر جلسه) وقتی وزیر دادگستری اکثریت یک لایحه‌ای می‌آورد و ادعا می‌کند اختیارات نیست وقتی ثابت می‌کنیم اختیارات است دیگر دفاع نباید کرد شما می‌فرمایید ببخشید جناب آقای وزیر دادگستری می‌فرمایند دلیل وجودی و دلیل انشا بر این قانون این است که ما تشریفات زائد دادگستری را می‌خواهیم از بین ببریم هیچ کس فکر این حرف نیست می‌خواهیم دادگستری را در مسیر انقلاب شاه و ملت قرار بدهیم همه به این گفته تکمین می‌کنیم اما جناب آقای دکتر عاملی وزارت دادگستری که/ ۱۲۰۰ نفر قاضی بیشتر ندارد چند مرتبه باید در طول مدت کوتاهی دستخوش نظرات صحیح یا ناصحیح و نظرات به جا یا نا به جای وزرای وقت بشود؟ وزرای دادگستری، آمدند در طول مدتی که مصدر کار بودند آن اصلی که بنا به تجویز قانون اساسی اصل تفکیک قوا است این اصل را زیر پا لگدکوب کردند من اگر ثابت کنم وزیر دادگستری قیام بر علیه قانون اسای کرده چه می‌گویید؟ یک وزیر دادگستری را پایمال کرده است آن وقت است که من اسباب نگرانیم می‌شود که وقتی لایحه‌ای می‌آید که می‌تواند هر قاضی را از جایش عوض کنند. شما وزیر دادگستری داشتید که آمده یک دادگاهی را منحل کرده بعد آمده آن دادگاه را باز ایجاد کرده (رامبد- این اوضاع باز هم ادامه خواهد یافت) (صدری کیوان- هیچ کس نمی‌تواند از قانون تخطی بکند) (یک نفر از نمایندگان- به آقای دکتر عاملی ارتباط ندارد) صحیح است به آقای دکتر عاملی ارتباطی نداشته) (دکتر یزدان‌پناه- اگر خلاف قانون کسی عملی بکند ارتباطی به ایشان ندارد) اجازه بفرمایید حضور مبارکتان عرض کنم وزیر دادگستری آمده چون از بین رفته و فعلاً در قید حیات نیست نمی‌خواهم به او ایرادی وارد کنم اما این وزیر دادگستری برای این که یک قاضی را برکنار کند آمده شعبه اول دادگاه شهرستان را بفرمایند جناب آقای صادق احمدی منحل کرد برای چه؟ برای این که آن قاضی را بردارد و فردایش آمده آن دادگاه شهرستان را به وجود آورده آن وقت من و امثال من دکتر عاملی و امثال دکتر عاملی (مهندس ارفع- زمان حکومت کی بود؟) زمان حکومت دکتر امینی زمان وزارت آقای دکتر الموتی (یک نفر از نمایندگان- الموتی نه دکتر الموتی) ببخشید الموتی بنابراین وقتی که یک وزیر دادگستری تا این اندازه به خودش اجازه بدهد که برخلاف نص صریح قانون عمل بکند و ما که می‌گوییم افرادی هستیم صاحب نظر و عقیده آن روز بنا به مقتضیاتی صدای کسی در نیامد والا توی همان دادگستری هم اعتراض شد (مهندس کمانگر- از طریق مجله وزین تهران مصور می‌خواستید تذکر بفرمایید) هان موقع اعتراض شد در آن موقع نمی‌دانم شما کجا تشریف داشتید (مهندس کمانگر- بنده در کوه‌های کردستان بودم) بله بنده همان موقع معترض بودم خودم از کسانی بودم که با حکومت دکتر امینی و با آقای الموتی وزیر وقت مخالفت کردم (دکتر مهذب- انشاءالله با آقای دکتر الموتی مخالفت نداشته باشید) بنده با آقای دکتر الموتی مخالفت ندارم و مرید ایشان هستم (دکتر الموتی- بنده همان موقع مقاله نوشتم و اعلام جرم کردم) اما ملاحظه بفرمایید که در طول مدت کوتاهی چند بار دادگستری، تصفیه شده این پنجمین یا ششمین بار است نمی‌دانم و اصلاً اگر من جای دکتر عاملی بودم و وزیر وقت بودم می‌آمدم تحول اساسی را از اینجا به وجود می‌آوردم، این همان جناب آقای مهندس صائبی، راه حل: که می‌آمدم می‌گفتم بیایید قانون اساسی را که اصل تفکیک قوا را قائل شده بنابر اصل ۲۷ یا بیست و هشتم است که نوشته قوای مملکت از همدیگر مجزا و منفک است این را به وجود می‌آوردم جناب آقای دکتر عاملی شاهکار شما تحول اساسی شما این بود که می‌آمدید، می‌گفتید وزارت دادگستری را از نظر وزارت منحل می‌کنم ولی مقام قضا و استقلال قوای قضایی و مصونیت قضایی را آن چنان مستحکم می‌کنم که هیچ عامل دیگر نتواند آن را به هم بزند (معتمدی- آفرین صحیح است) ما انتظارمان از شخص دکتر عاملی این است ما انتظارمان این است که اگر ایشان تحصیل کرده و اروپا دیده هستند اگر نسبت به قوانین اساسی دنیا مطلع هستند و وارد هستند اگر نسبت به مقام قضا اطلاعاتی دارند (بانو دولتشاهی- اگر نیست، دارد) دارند؟ ببینیم دنیا
چه کار کرده وزارت دادگستری در انگلستان وجود ندارد در صورتی که مقام قضا در انگلستان و قضاوت در انگلستان در تمام دنیا حتی برای دشمنان و مخالفان سیاست‌های استعماری دولت انگلستان مقام قضائیش مورد احترام همه است چرا؟ برای این که وقتی ما توانستیم قاضی خوب انتخاب کنیم وقتی ما توانستیم قاضی صالح انتخاب کنیم وقتی ما توانستیم مقام قضا را از سیاست جدا کنیم آن وقت است که دادگستری مورد احترام قرار می‌گیرد نه این که دادگستری ما تابع زمان باشد و ای کاش تنها تابع زمان باشد و برده شخص باشد می‌فرمایید نیست دلیل می‌آورم دادگستری ما را وزرای دادگستری و گردانندگان دادگستری خراب کردند نه قاضی، قاضی مقامش شریف است و در دادگستری، قضات بسیار شریف وجود دارند که مورد احترام و تکریم همه هستند (صحیح است) آقای مهندس مجد هیچ کس حق ندارد به مقام قضا اهانت کند هیچ کس حق ندارد قاضی دادگستری را آدم ناپاکی بداند من در پشت این تریبون سر تعظیم به مقام شایسته قضا فرود می‌آورم (احسنت) (دکتر رهنوردی- در همه طبقات خوب هم هست و بد هم هست) اما وقتی وزیر دادگستری می‌آید فلان قاضی را تحت فشار قرار می‌دهد و حکم را بهش تلقین می‌کند و پرونده را از این شعبه می‌گیرد و به آن شعبه احاله می‌کند آن وقت شما می‌فرمایید این قضا مصون از تجاوز باقی می‌ماند خوب ملاحظه بفرمایید که شما در فرانسه تحصیل کرده‌اید دیدید در فرانسه پاله دوژوستیس (Palais dejustice) در یک محل دیگری است و وزارت دادگستری در یک محلی دیگر است اصلاً ارتباطی با هم ندارند من یک مطلبی به شما می‌گویم خدا کند درست باشد بنده شنیدم وقتی که یک قاضی در انگلستان به این مقام نائل می‌شود حتی در اختیارش چک سفید می‌گذارند که به هر مقداری که بخواهد استفاده کند که این قاضی اگر احتیاج پیدا کرد می‌تواند از یک بودجه نامحدودی استفاده کند بدون این که اسمش در بین باشد مقام قضا تا آن درجه اهمیت دارد که مطلب مالی درش دخالت و اهمیت ندارد ممکن است یک قاضی عسرت پیدا بکند یک قاضی احتیاجات مالی داشته باشد آن قدر مقام قاضی را بالا می‌برند و باید بالا برد که مطلبی به نام مطلب مالی برای او وجود نداشته باشد که در عزم او کوچکترین تزلزلی و تردیدی به وجود بیاورد اما همان چک سفید هم شنیده‌ام یک دفعه هم تا به حال استفاده نشده حال اگر بفرمایید کار دادگستری زیاد است و پرونده‌ها متراکمند و مردم مراجعه می‌کنند و باید یک فکری کرد چرا یک فکر اساسی نکنید یک اعلان بنویسید اینجا منحل است از فردا اگر کسی پایش را به دادگستری گذاشت اما دادگستری از این جهت به وجود آمده که به داد مردم برسد دادگستری از این جهت به وجود آمده که مردم را کسانی را که تخطی می‌کنند کسانی را که تجاوز می‌کنند کسانی را که تعدی می‌کنند اینها را سر جای خودشان بنشاند اما خیلی معذرت می‌خواهم یک مثل مستهجنی است عنوان کنم (عده‌ای از نمایندگان- بفرمایید) ما داریم سورنا را از سر گشادش می‌زنیم آن وقت می‌گوییم چرا باب طبع ما نیست جناب آقای دکتر عاملی شما در این لایحه ۱۶ ماده‌ای که می‌فرمایید (یک نفر از نمایندگان- آن لایحه مطرح نیست) مطرح نیست اما اساس این لایحه است آمده‌اید شما می‌گویید به عقیده خودتان آن چنان این ۱۶ ماده را شسته و رفته تهیه کردید که تصور می‌فرمایید به محض این که بیایید و بخواهید سایر قوانین را هم روی این رویه تهیه کنید چشم بسته هم تسلیم می‌شوند اینجا است که خانم دکتر دولتشاهی عرض می‌کنم که چشم‌ها باید باز باشد (خانم دکتر دولتشاهی- در این مجلس از روز اول چشم‌ها باز بود) انشاءالله تا آخرش هم باز ماند ما آمدیم در ماده اول این لایحه دادگاه‌های بخش را منحل می‌کنیم و می‌گوییم دعاوی مدنی در مرحله اول قطعی است تا مبلغ دو هزار تومان و بعد در اختیار دادگاه شهرستان قرار می‌گیرد که اختیاراتی دارد که به خواسته‌های بیشتر از دو هزار تومان در مرحله استینافی عمل کند اولاً به عقیده من این درست برخلاف آن اصلی است که ما مدعی هستیم باید انقلاب شاه و ملت در آن محور بگردد چرا؟ برای این که اعلیحضرت همایون شاهنشاه عنوان فرمودند که ۷۵ درصد ملت ایران کشاورزند من از شما یک سؤالی دارم که این ۷۵ درصد از نظر مالی و
تمکن وضعشان چیست؟ درآمد سرانه‌شان چقدر است؟ ممکن است آمار بازدید گویا نباشد اما بنده اطمینان دارم که در بین این ۱۶ هفده میلیون نفر کسانی نباشد که دعاویشان و خواسته‌شان به ده هزار تومان برسد بنابراین ما به جای این که بیاییم اصل را نوع دعوا قرار دهیم باز هم آمدیم در حالی که اساس انقلاب، لغو رژیم ارباب رعیتی است در اینجا کسانی که متمکن هستند که پول دارند که دعاوی بیشتری دارند اینجا را اجازه دادیم که از مرحله اول به مرحله دوم و از مرحله دوم بروند به مرحله سوم اما برای آن کسی که دو هزار تومان دعوا دارد در همان مرحله اول می‌گوییم که حکم قطعی است چرا؟ برای این که می‌گوییم پرونده‌های زیادی به وجود نیاید تراکم امر به وجود نیاید در صورتی که معلوم نیست فرض کنیم برای یک آدم متمکن اقامه دعوا پنجاه هزار تومانی اثرش بیشتر از آن دعوایی باشد که ۱۵۰۰ تومان و مال یک کارگر باشد جناب آقای سیفی غیر از این است برای کارگر ۱۵۰۰ تومان پول بفرمایید چقدر اهمیت دارد مثلی است که می‌گویند در خانه مور شبنمی باران است (یک نفر از نمایندگان- طوفان است) شبنمی طوفان است چه بهتر در صورتی که باید می‌آمدیم نوع دعوا را تفکیک می‌کردیم فرض می‌کنیم دعوا بر اساس سفته باشد حالا این سفته ۵۰۰ تومان است یا پنج هزار تومان یا پنجاه هزار تومان قاضی باید در یک اصلی رأی واحدی را بدهد نه این که بگوید اگر خواسته پانصد تومان است یک دادگاه اگر خواسته پنج هزار تومان است یک دادگاه دیگر باشد و بیست هزار تومان در یک دادگاه دیگر باشد اگر در قانون گذشته میزان خواسته کمتر از دو هزار ریال بود برای فوریت امر بوده است، برای این بود که فرض کنیم امروز اتفاقاً در مجله خواندنی‌ها دیدم آقای دکتر دادفر که قبلاً هم خدمتگزار در مجلس بوده و از وکلای بسیار با ارزش بوده مطالب بسیار مستدلی نوشته و واقعاً مورد توجه است من دیدم خوب مسئله‌ای را در اینجا عنوان کرده که کمتر از دو هزار ریال به خاطر فوریتش است حالا اولاً من عقیده داشتم که اگر بخواهیم یک تحول اساسی به وجود بیاوریم باید تشریفات زاید را از بین برداریم در صورتی که با تصویب ماده اول و آن لایحه‌ای که بعد در کمیسیون خواهد گذشت ما نه تنها آمدیم جریان و تشریفات دادگستری را کم نکردیم بلکه زیاد کردیم. حالا در این دادگاه‌های بخش، چون دادگاه‌های اختصاری است تشریفات تبدیل لایحه و تقدیم آن و رفع نقص وجود ندارد اما به محض این که آمد و در دادگاه شهرستان مطرح شد، یک موردی که دفعه اول در یک مرحله انجام می‌شد باید تبدیل لایحه بشود، باید رفع نقص بشود و شاید چهار یا پنج بار بایستی که این عرض حال به دستگاه تقدیم بشود و رد و بدل بشود و تجدید وقت بشود و بعد به میزان تعداد دادگاه‌های شهرستانی که ما به وجود می‌آویم باید دادگاه استان درست کنیم از تمام این حرف‌ها گذشته جناب آقای دکتر عاملی شما که مرد مجربی هستید بهتر از من وقوف دارید که بسیاری از این قوانین ما متأسفانه مرحله آزمایشی را طی می‌کند نمی‌دانم به عرض مبارکتان رسیده یا خیر که بسیاری از این قوانین ما مصوبات کمیسیون‌های مشترکی است که در اواخر دوره‌ها برای این که عنوان بکند یک کاری شده همان دوره‌ای که مورد اعتراض بعضی از همکاران سابق جنابعالی است اختیار به کمیسیون دادگستری می‌دادند فرض کنید که یک لایحه ۵۰۰ ماده‌ای را چکی تصویب کرده‌اند که هنوز در مرحله آزمایشی است بسیاری از قوانین دادگستری، هنوز در مرحله آزمایشی است و نیامده‌اند بگویند کجایش عیب دارد و آن وقت بالاترین و بزرگترین عیب این است که این قوانین ما از قوانین فرانسه و بلژیک و بعضی از این کشورها استنساخ شده و تدوین شده بدون توجه به این که وضع مملکت ما ایجاب می‌کند که راه حل دیگری پیدا بکنیم درست مثل این می‌ماند که قبایی به قامت یک مردی با عرض و طول ۲ متر در ۷۵ سانتیمتر درست بشود بعد بیایند به تن بچه نحیف و ضعیف بکنند و بعد بگویند چرا گشاد است مسلم است بدون تردید قوانین آنها با وضع ما تطبیق نمی‌کند شما ملاحظه بفرمایید مسئله مهمی که در دادگستری ایجاد اشکال کرده و باعث کندی جریان دادگستری شده مسئله ابلاغ است آقای دکتر الموتی شما اگر بدانید که
در زوایای همین ابلاغ چه پیچ و خم‌هایی وجود دارد که ۹۹ درصد نارضایی مردم از همین است من حرف خلافی عرض نکردم درد بزرگ دادگستری مسئله مأمور ابلاغ است حالا ما می‌آییم راجع به دعاوی که ۱۵۰۰ تومان است و اکثریت مردم ممکن است داشته باشند ترتیب رسیدگی آن را طرز دیگری قرار می‌دهیم اولاً این را باید توجه داشت که در کشورهای نظیر فرانسه و انگلستان اگر کسی بیشتر از سه ماه یا چهار ماه آنجا بخواهد بماند حتماً باید یک کارت شناسایی D'indentite داشته باشد در آن کارت شناسایی محل اقامتش یکی از نکات قابل توجه است و این محل اقامت جایی که حتماً منعکس می‌شود در مورد ابلاغ است در صورتی که ما می‌دانیم در کشوری مثل فرانسه یا انگلستان در حدود ۸۰، ۸۵ و شاید ۹۰ درصد مردم باسوادند در مملکت ما که مردم باسواد کم است در مملکتی که یک اکثریت قابل توجهی وجود دارند که نه محلش را می‌دانند و حتی شماره شناسنامه‌اش را نمی‌داند.
رئیس- وقت شما تمام شده.
مهندس والا- بنده عرایضم ناتمام مانده اگر اجازه می‌فرمایید رأی بگیرید ادامه بدهم و گرنه در ماده واحده صحبت خواهم کرد هر طور نظر مبارک است.
رئیس- عده برای رأی فعلاً کافی نیست.
مهندس ارفع- رأی نخواستند.
مهندس والا- بنده تقاضا کردم فرمودند اکثریت برای رأی نداریم.
رئیس - آقای سعید وزیری بفرمایید.
سعید وزیری- بنده اگر می‌دانستم با صرف‌نظر کردن از این اسم‌نویسی که کردم تا به عنوان موافق صحبت کنم رأی بر کفایت مذاکرات گرفته می‌شد و رأی می‌دادند بر این که لایحه دولت همان طور که درخواست کرده با نظر موافق تصویب شود من از این وقتی که گرفته بودم صرف‌نظر می‌کردم بنده با این که عادت به شعر خواندن ندارم یعنی سال‌هاست که خوشم نمی‌آید شعر بخوانم معهذا یک دفعه الان که داشتم می‌آمدم این شعر را با آقای پزشکی که ایشان هم موافق اسم نوشته‌اند که بیایند صحبت کنند بعد ایشان گفتند که من بیایم صحبت کنم که: یا به حالت یا به حیلت یا به زاری یا به زور- در دل نامهربان دوست ره باید گشود (پاینده- به زور چرا؟) گاهی اوقات هم به زر عرض شود این دل نامهربان دوست غرض از این دوست نه آقای خواجه‌نوری است نه آقای مجد است نه دوست عزیزم آقای دکتر عاملی غرض از این دوست این مملکت است منافع این وطن عزیز ما است (احسنت) اگر من بدانم با مخالفت من با یک وزیر، ۱۰ وزیر، تمام دولت یک قدم اصلاحی برای مملکت برداشته می‌شود ولو این که یک تنه تمام اینها از من بدشان بیاید من مخالفتم را می‌کنم و به فاصله نیم ساعت بعد اگر احساس بکنم که اینها آن چنان آدم‌هایی هستند که می‌خواهند یک قدم اصلاحی بردارند بدون این که خودخواهی نسبت به خودم داشته باشم این موافقت را می‌کنم که اینها یک قدم اصلاحی را بردارند (احسنت) بنده اولین باری که اینجا پشت این تریبون آمدم در این مجلس صحبت بکنم یادم می‌آید یکی از همکاران عزیزمان که باید همکار سابق بگویم اینجا آمدند صحبت کردند گویا خوششان آمده که برای دفاع از طبقه معینی از مستخدمین دولت صحبت کنند یاد ایشان بخیر از رفقای بسیار خوب ما بودند بنده بلافاصله اجازه گرفتم و آمدم با استناد به کتاب سیمای شجاعان رئیس جمهور فقید آمریکا من به ایشان گفتم آقا شما اولین روزی است که آمدید به مجلس از حالا اگر بخواهید شروع کنید که برای خودتان فکری بکنید وجهه کسب کنید یا مردم را گول بزنید و احیاناً برای خودتان دوست و رفیق آشنا بخواهید با این حرف‌ها بتراشید به نظر من مجلس بیست و یکم برای این نیست که من و تو و شما و ایشان برای خودمان کاری کنیم ما برای این آمدیم که این انقلاب مقدسی که در این مملکت شده است آن را به هر نحوی شده است دسته جمعی پاسداری کنیم (صحیح است- احسنت) این ولو با مخالفت با یک دوست و رفیق و آشنا ولو با موافقت اینها غرض بقای این مملکت غرض پیش بردن این برنامه‌های اصلاحی، غرض پاسداری این انقلاب را بی‌خود نمی‌دهند به یک عده‌ای
به یک جماعتی به یک مجلسی به یک حزبی به یک گروهی پاسداری از انقلاب کردن عبارت از این نیست که بت‌ها را بپرستیم دفاع و پاسداری از انقلاب مفهومش این است که اگر گاهی اوقات رفیق من صورت بت پیدا کرده باشد به نفع این انقلاب بشکمنش. اگر من میل و علاقه به بت شدن پیدا کرده باشم در درجه اول خودم به قول معروف چون شیر به خود سپه‌شکن باش اول خودم را بشکنم این بتی که در من به وجود می‌آید و طبیعی است که آقای دکتر سعید و صدری کیوان هم اگر قرار باشد که بت شوند و این در شأن یک نماینده شجاع است که واقعیت و حقیقت را حتماً بگوید آن روز من اینجا به عنوان نطق قبل از دستور صحبت کردم در حالی که مربوط به این لایحه نبود مطالبی عرض کردم که احتیاج به تکرار آن نیست و تمام آنها به قوت خودش باقی است برای این که وقتی هم که انقلاب مشروطیت در ایران شد خوب از رفته‌ها باید به نیکی یاد کرد خدا رحمتش کند وزیر عدلیه انقلاب مشروطیت فرمانفرما بود خانم دولتشاهی، کرمان و فارس آن طرف‌ها که فرمانفرما حکومت داشته است می‌دانند که چقدر راز کرمانشاه مال ایشان بود شاید برای خودش برای خوبی بود ولی مشروطیت عملی نشد چون عدلیه انقلاب را فرمانفرما داشت و رئیس‌الوزرایش هم مرحوم عین‌الدوله بود عرض کنم مضحک است که بگوییم این گونه اشخاص پاسداری از انقلاب می‌کنند این مطالبی است که اینها را خودشان هم می‌دانند رهبر انقلاب ما بدون این که از آنها اسم ببرند بدون این که روی اشخاص تکیه بکنند به همین عنوان البته در سطح بالاتر و کلی‌تر عنوان فرمودند درست از ششم بهمن تا صدر مشروطیت را عنوان فرمودند که درست این طور شد، و بالاخره مشروطیت واقعی جای خودش را باز نکرد به این مناسبت است که دست به این انقلاب می‌زنم حالا که دست به این انقلاب زدیم باید پاسداری کنیم و دفاع کنیم نشستن و گفتن که آقای فولادوند رفیق من است به به چه خوب آدمی است و هر کار که می‌کنند خوب است این نمی‌شود اگر خلاف کرد می‌گویم دوست عزیز و رفیق من هستند ولی این کار خطا است من افتخار می‌کنم به آن مخالفت آن روز خودم با آن لحن شدید که نیم ساعت یا یک ساعت بعد از این که صحبت را من در مجلس عنوان کردم دستگاه وزارت دادگستری لایحه بسیار مؤثر و مهم کنترل مواد غذایی را داده بود به خبرنگار روزنامه و آن روزنامه ولو این که نصفه چاپ کرده بودند آن روز عصر دیدم اگر هر روز مخالفتمان منجر بشود به این که ایشان هر روز یکی از لوایح را بدهند بنده هر روز مخالفت خواهم کرد مردم آقایان از ما انتظار مجامله و مداهنه و این حرف‌ها را ندارند مردم از ما انتظار دارند که ما منافع آنها را حفظ کنیم آنچه که آنها لازم دارند تا آنجا که منتهی به عوام فریبی نشود تا آنجا که رهبران به دنبال رهروان نروند تا آنجا باید منافعی را که در حدود منافع و مقتضیات مملکت ایجاب می‌کند باید منافع مردم را حفظ کرد ما آمدیم عرض کردم این شوخی نیست انقلاب که می‌گوییم این هیچ شوخی نیست این راه عقب برگشتنی نیست این با مجامله با شوخی و با قیافه گرفتن و رفتن و نشستن در این حزب یا آن حزب و قیافه ایدئولوگ گرفتن و قیافه متفکر و مغز متفکر گرفتن و این بازی‌ها درآوردن نیست این نمی‌شود در انقلاب باید آمد پایین رفت کار کرد دردهای مردم را فهمید در آن حوزه حزبی منعکس کرد در آنجا گفت و بعد نتیجه گرفت آن وقت آورد شسته و رفته و به صورت طرح و قانون تصویب کرد دادرس وزیر و از آقای وزیر خواست که برود اجرا بکند اگر آقای وزیر اجرا نکرد از او بخواهیم سؤال کنیم اگر اشکال داشت رفع کنیم دو مرتبه اگر اجرا نکرد استیضاح کنیم این آن چیزی است که مردم از ما می‌خواهند و رهبر عالیقدر مردم شاهنشاه از ما می‌خواهند این مجامله و شوخی ندارد گفته بود به قول شاعر عیب وی جمله بگفتی هنرش نیز بگوی وقتی می‌گوییم مردم انتظار دارند احتیاج دارند که قانون نظام پزشکی صحیح و سالم با قدرت به طوری که بتواند واقعاً روابط درمان‌شونده و درمان‌کننده را با انصاف براساس دانش و تخصص و علم دانش روابطشان را تنظیم بکنند نباید به کسی بر بخورد وقتی که می‌گوییم مسئله دارو، در این زمستان بیماری‌های مختلف یا چند بیماری وجود دارد بالاخره دارو یک مسئله‌ای است چه بیماری اپیدمیک باشد و چه نباشد بالاخره مردم در تمام دنیا مریض می‌شوند اینجا هم مسئله دارو را درست
براساس مسائل مقتضیات اقتصادی مملکت ما باید حل کنند و قانون مشخصی باید برای این کار بیاورند باید لابراتوار کنترل دارو داشته باشند این وظیفه‌اش با وزیر بهداری است که بیاورد وقتی که می‌گوییم قانون کنترل مواد غذایی را بیاورید این را دوستان دکتر عاملی تنها دو ساعته تصمیم می‌گیرند و بعد در روزنامه چاپ می‌کنند و لابد فردا هم به مجلس می‌آورند اینها را باید گفت اینها را مردم می‌خواهند ولی وقتی که می‌آیند می‌گوید من وزیر دادگستری به نظرم رسیده است تعدادی از مواد یا قوانینی که وجود دارد عوض کنم تغییر بدهم و این ملازمه دارد یک فراغ خاطر، ملازمه دارد با یک سرعت صحیح و منطقی، خوب این حرف باید منطقی باشد و این حرف منطقی را باید قبول کنید بنده آن جلسه گفتم چون قانون نظام پزشکی را نیاوردی ملامت می‌کنم حالا باید با این قانون مخالفت بکنم؟ این نمی‌شود من از دوست عزیزم جناب آقای صادق احمدی می‌پرسم که آیا با این لایحه باید موافقت کرد یا مخالفت؟ آخر من که عدلیه‌چی نیستم جناب آقای خواجه‌نوری من به عنوان یک آدم عامی، به عنوان یک آدمی که می‌داند مردم از عدلیه چه انتظاری دارند نگاه می‌کنم ایشان گفتند راهی جز موافقت نیست برای این که می‌خواهند لوایحی با پانصد ماده، ششصد ماده بیاورند این نمی‌شود و نمی‌تواند مجلس رسیدگی کند، مجلس کارهای دیگری باید بکند این باید برود به یک کمیسیون محدودتری یا به چند تا کمیسیون محدودتری، روی این کار بحث بکنند. و این مانع از آن نیست که یک یک نمایندگان نظرشان را در کمیسیون بدهند (خواجه‌نوری- حتی پیشنهادات بدهند) بله همین را عرض می‌کنم مانع از آن نیست که بروند و پیشنهادات خودشان را بدهند می‌گویم کار مجلس انقلاب یعنی تکنیک کارش هم انقلابی است مضافاً به این که هیئت متخصص یا کمیسیون متخصص، یا کمیسیون دادگستری یا به قول آقای دکتر مبین کمیسیون خاص است، هر چه را تصویب می‌کنند این وقتی درست می‌شود که اول این لوایح و قوانین را بیاورند و ما مستحضر بشویم که این لوایح را آوردند خوب نمایندگان یا یک نماینده علاقمند وظیفه دارد از وزیر سؤال می‌کند توضیح می‌خواهد که خیلی متشکریم اینجا مشخص بشود، یک نماینده خوب یک وکیل خوب باید بداند متوجه بشود که ۱۰، ۲۰ ماده از فلان قانون آوردند در اینجا متخصصین هستند، واقعاً من می‌خواستم از آقای مجد گله بکنم، خاصه از این طرز دفاع، این دفاع نیست، باید مطالعه کرد، باید گفت ایشان هستند، آقای پزشکی هستند، آقای شیخ‌الاسلامی هستند، آقای صادق احمدی هستند، از وجود من بی‌سواد اگر خواستند از من هم بپرسند، من هم می‌پرسم، من هم پیشنهاد می‌دهم اگر نفهمیدم من که ملزم نیستم در تمام مسائل که اطلاع ندارم اظهارنظر بکنم من در مطالبی که تخصص دارم آن وقت ملزمم اظهارنظر کنم و این در شأن یک مشروطیت صحیح و در شأن نمایندگان انقلابی است که با انصاف واقعاً راه صحیحی را انتخاب بکنند خودشان بدون این که وزیر دادگستری بگوید باید راهشان را انتخاب بکنند، می‌گویید برو لوایح را بیاور و حتماً هم تا آخر ۴۴ بیاور آقای وزیر دادگستری، شما یا معاونین شما، یا دستگاه نباید استراحت کنید و تا آخر سال ۴۴ باید این لوایح را بیاورید حتماً ملزم می‌کنیم آقای وزیر دادگستری را که حتماً قوانین دادگستری را بیاورند (دکتر الموتی- لوایح را) بنده که عرض کردم سواد درستی ندارم شما برای همین اینجا نشسته‌اید که تصحیح بفرمایید حتماً قوانین را تا آخر سال ۴۴ بیاور قانون نظام پزشکی را بیاور قانون کنترل مواد غذایی را بیاور و دارویی را بیاور قوانین دیگری برای کنترل روابط طبقات جدیدی که در این مملکت پیدا شده است حتماً بیاور، این لوایح مربوط به یک مرحله بودن دعاوی دو هزار تومان را من فکر می‌کنم که آقای دکتر عاملی راجع به این موضوع فکر کردند حالا من لااقل این استنباط را می‌کردم که دعاوی مربوط به دو هزار تومان، دعوایی است که طبقه جدید با هم خواهند داشت (مرتضوی- این بزرگترین خدمت است که تکلیفشان زودتر معین می‌شود خیلی عالی است) من چنین استنباط کردم این خوب است عرض شود طبقات جدید در این مملکت پیدا شده‌اند که هدف نهایی انقلاب پیدا شدن این طبقات جدید بوده است
این طبقات جدید را بابد به وسیله دادگستری و قوانین جدید و نو باید صیانت و حمایت و حفاظت کنیم که آنها از این اصالت جدیدی که پیدا کرده‌اند و انصافاً اصالت دارند از این اصالتشان عصبانی نشوند یک مدتی مشق کنند در پناه قوانین حکومت‌های صحیح و سالم و بعد بیایند خودشان کارشان را اداره کنند این است که بنده یک بار دیگر با تأیید تمام انتقاداتی که کرده‌ام و مخصوصاً تأیید کردم اینجا تشریف نداشتید و من به خصوص مطالب زیادتری دارم و از عدلیه شروع می‌کنم چون رفیق من وزیر دادگستری است و هنوز هم (طباطبایی- افتخار دارند) ایشان یا بنده؟ (طباطبایی- طرفین) ولی ببخشید بنده فراموش کردم آقای طباطبایی جنابعالی خودتان را یادآوری می‌کنید، به هر جهت بنده عرایضم را کوتاه می‌کنم و یک بار دیگر تکرار می‌کنم که ما باید این انقلاب را صیانت و حفاظت بکنیم مجامله و خوشامدگویی برای رفقا نکنیم، باید کار کرد ولیکن در نهایت قدرت چون مصلحت را تشخیص می‌دهیم که این قوانین را بیاورند آقای وزیر دادگستری تا مدتی که معین کرده‌اید، قوانین سالم، نه شیرهای بی‌یال و دم و اشکم قوانینی را که اشکالات مملکت را برطرف کند این کار را با کمال اطمینان خاطر با نهایت استحکام، اطمینان داشته باشند که ما این قوانین را به وسیله کمیسیون خاص همان طور که پیشنهاد کردند می‌بینیم نظر می‌دهیم تصویب می‌کنیم و من از آقایان استدعا می‌کنم که با نظر موافق هر چه هم ایراد داشت ایرادهای به جای را بگوییم خیلی هم متشکرم (احسنت)
دکتر جعفری- به مجلس بدهند و مجلس بنشیند و تصمیم بگیرد.
رئیس- آقای دکتر عاملی بفرمایید.
دکتر عاملی (وزیر دادگستری)- با اجازه مقام ریاست بنده در مقدمه کلامم بایستی عرض کنم که اگر فکر می‌کردم در اطراف این ماده واحده آن قدر صحبت خواهد شد زحمت خودم را کم می‌کردم و اصل لایحه را تقدیم می‌کردم که این گفتگوها در اصل لایحه بشود زیرا تمام مطالب مربوط به اصل لایحه (احسنت) واقعاً تصور نمی‌توانستم بکنم که در اطراف ماده واحده تا این حد موافق و مخالف صحبت می‌کنند (معتمدی- حالا هم همین کار را بفرمایید) بنده تکلیف خود را می‌دانم جنابعالی هم کار خودتان را (معتمدی- ارائه طریق کردم) خیلی متشکرم بنده اگر واقعاً از یک کلامی که ضمن همه مطالب گفته شد، چون این کلام گفتنش در این موقع اشاره خیلی شدیدی است که در موقعی که بنده ماده واحدهای تقدیم کردم که لوایح خودم را تقدیم مجلس بکنم و تقاضای تصویب آن لوایح را بکنم، اشاره بکنند به عمل مخالف قانون اساسی که یک یا بعضی از وزرای قدیم کرده‌اند (صحیح است) البته این اشاره است نظر هم شاید تصریح کردند راجع به کسی است ولی بنده با این خدماتی که در این ۲۱ ماهه دوره وزارت خودم کرده‌ام و با اطلاعاتی که همکاران محترم مجلس به واسطه مدتی که در همین کرسی‌ها در حضورشان همکاری می‌کردم دارند فکر می‌کردم چنین اشارهای نکنند که شاید گوش‌های از این اشاره هم به این لایحه یا لوایح بعد از این باشد یا اجرای آن لوایح باشد معذالک چون اشاره بود فقط به این گله اکتفا می‌کنم و بیشتر از این در این باب عرضی نمی‌کنم، بنده چرا این ماده واحده را تقدیم کرده‌ام؟ این مطلبی است که تقریباً درسی گرفته‌ام از وزرای سابق دادگستری که نمی‌شود گفت بدون استثنا ولی اکثریت قریب به اتفاق کلیه وزرای دادگستری از ابتدای مشروطیت تا حالا در مورد قوانین مربوط به دادگستری که محتاج به یک آزمایش‌های جدی است از آوردن شبیه این ماده واحده استفاده کرده‌اند و اختیار برای کمیسیون‌ها گرفته‌اند گاهی تنها کمیسیون مجلس و کمیسیون مشترک مجلسین بوده است (صحیح است) و بهترین استدلالی که برای این عمل شده و بایستی کرد این است که جناب آقای پاینده به عنوان مخالف فرمودند و بسیار استدلال صحیحی بود که ابتدا شده و مورد قبول قرار گرفته و بعد هم ضرورت اقتضا کرده است و عادت هم شده است به چه مناسبت بنده استفاده از آن راه نکنم این بود که استفاده از این راه کردم و این ماده واحده را تقدیم خانم‌ها و آقایان محترم کردم و این مطلب که تصور شده است لوایح دیگری که بنده می‌خواهم بیاورم مستقیماً به کمیسیون تقدیم خواهم کرد چنین
معمولی هیچ وقت در مجلس نبوده و عبارت ماده واحده هم دلالت بر همین معنی دارد که بنده لوایح دیگری که بایستی تقدیم کنم در جلسه علنی مجلس شورای ملی تقدیم خواهم کرد مثل همین لایحه ۱۶ ماده‌ای که ضمیمه است طبع و توزیع خواهد شد خانم‌ها و آقایان نمایندگان از جریان کار مستحضر خواهند شد و بعد در کمیسیون مشترک دادگستری به فرض تصویب این قانون مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت بنابراین این که ممکن است مستقیماً لایحه به کمیسیون داده بشود اساساً تصور می‌کنم اشتباه باشد و اگر هم اشتباه نیست بنده قصد این کار را ندارم بنده قصدم این است که لوایح را مستقیماً به مجلس تقدیم کنم (احسنت) بنابراین ماده واحده برای تصویبش هیچ گونه اشکالی وجود نداشت که بنده در بیانات آقایان شنیدم که برای تصویب این ماده واحده اشکالی است منتهی بنده از یک احتیاطی که کرده‌ام حسن استفاده شده است و بیشتر مباحثات و مطالبی که در اینجا گفته شد در اطراف لایحه‌ای بود که بنده به عنوان لایحه تحول اساسی دادرسی در ضمن تقدیم کردم البته این که چرا اسم این لایحه را بنده در اصل ماده واحده ذکر کرده‌ام و خودش را تقدیم کرده‌ام در اطراف این هم یک قدری صحبت شد بنده ناچارم به استحضار برسانم که همان طور که جناب مهندس والا اشاره فرمودند در این ماده واحده اشارهای به تغییر تشکیلات دادگستری شده است و در این اشارت ممکن بود اگر بنده این لایحه شانزده ماده‌ای را تقدیم نکنم تمام بیاناتی که جناب مهندس والا فرمودند که دادگستری را بنده می‌خواهم زیر و رو بکنم و همه قضات را جابه‌جا بکنم این تصور برای همکاران قضایی خود بنده هم پیش بیاید یعنی این که یک تزلزلی در ارکان دادگستری به وجود بیاید روی یک وهم، این بود که بنده آنچه نظر راجع به خود تشکیلات داشتم صریحاً در لایحه‌ای که تقدیم می‌کنم تقدیم کردم تا معلوم باشد حدودی که ما می‌خواهیم در خود تشکیلات دست ببریم اگر مورد تصویب واقع بشود همین حدودی است که در لایحه ۱۶ ماده‌ای ذکر شده و به همین جهت بنده اساس کارم را عرض کردم این لایحه ۱۶ ماده‌ای است و غیر از این بقیه چیزها در حدود تغییر آئین دادرسی مدنی یا تغییر آئین دادرسی کیفری یا سایر مطالبی است که در اینجا ذکر شده است و اسم قوانینی که ذکر شده است اشخاصی که در امور حقوقی وارد هستند خیلی خوب درک می‌کنند که مطالب از چه قبیل و در چه حدود می‌تواند باشد بنابراین بنده چون حدود تغییراتم در حدود این لایحه ۱۶ ماده است واجب دانستم که از اول لایحه ۱۶ ماده‌ای را در اختیار آقایان می‌گذاشتم و این که دوست عزیز بنده آقای دکتر مبین فرمودند بهتر این بود که خود لایحه ۱۶ ماده‌ای را به تصویب می‌رسانیدید تجربه پارلمانی بنده نشان می‌دهد که تصویب این ۱۶ ماده با توجه به مطالب دیگری که بایستی پشت سر آنها بیاید و با توجه به سیر پارلمانی که وجود دارد که خیلی سریع ممکن نیست در حالی که با توجه به سایر بیانات آقایان انتظار آقایان در کاری که بنده باید انجام بدهم خیلی زیاد است و بایستی این کار را سریعاً انجام می‌دادیم (صحیح است) این بوده است که بنده ماده واحده و ۱۶ ماده را با هم تقدیم کردم و برخلاف تصور آقای دکتر مبین که این تصور ناشی از اطلاعات عمیق ایشان در کار قضاوت هست بنابراین هر ماده‌ای از این مواد شانزده گانه تغییر یک فصلی در کار دستگاه دادگستری است و این واقعاً یک اصولی است که در اینجا ذکر شده است (صحیح است) این اصول را برای کمیسیون ممکن است بنده به تفصیل تشریح بکنم، توضیح بدهم و از هر مطلبی که پیشنهاد بشود، اشکالی بشود یا تردیدی بشود بنده بایستی خیلی خیلی صحبت بکنم تا روشن بکنم، مطمئناً از این قبیل تردیدهایی که بعضی افراد که متخصص هستند و بعضی افرادی که تخصص‌شان بیشتر در امور اجتماعی است و در دستگاه دادگستری کمتر کار کرده‌اند تردید برایشان زیاد پیدا می‌شود خاصه با توجهی که در نظرشان است که به این که بعضی از وزرای دادگستری کارهایی کرده‌اند که خلاف قانون اساسی بوده است و این تردید ممکن است آنها را به آن راه بکشاند که بگویند در این مواد هم مطالبی مخالف قانون اساسی وجود داشته باشد این بود که بنده اصل لایحه را تقدیم کردم وذکر هم کردم که این هم به تصویب کمیسیون برسد ایراداتی به
بنده شد مخصوصاً از طرف افرادی که به بنده بیشتر لطف داشتند که انتظارشان از بنده خیلی زیاد است البته از این لطف و محبتی که فرمودید خیلی خیلی متشکرم اما کاش آن بی‌محبتی آخرش را نمی‌فرمودید زیرا می‌دانید که اگر آدم کسی را به درجات بالای یک نردبان ترقی داد به قصد این که پایه نردبان را بکشد دیگر نمی‌شود اسمش را لطف گذاشت (احسنت) آقای دکتر جعفری بنده را اجازه بفرمایید در همان پایه اول نردبان بمانم که اگر خواستید پایه آن را بکشید دست و پایم نشکند و همان جا بمانم و یک وزیر بی‌دست و پا نباشم، آقایان این لطفی که فرمودید امیدوارم واقعاً لایق این لطف باشم یعنی تجربیات بنده آنچه که اطلاع دارم اضافه بفرمایید به این که در تمام کارهایی که بنده حضورتان می‌آورم با دستگاه دادگستری و یا همان قضات محترمی که مورد احترام همه آقایان هستند و در اینجا هم تجلیل فرمودید از آنها بنده مشورت می‌کنم آقای دکتر جعفری به هیچ وجه چیزی اینجا نمی‌آورم که قبلاً در دستگاه دادگستری مورد شود و مشورت و بحث قرار نگرفته باشد (احسنت) با خود آقایان هم به شهادت افرادی که متخصص در کار هستند بنده مشورت کرده‌ام و این لوایح را تهیه و تقدیم کرده‌ام و لوایحی که بعداً تقدیم می‌کنم مسلماً از شور و مشورت خالی نخواهد بود (احسنت) بنابراین چرا روز اول تقدیم نکردم مگر مطالعه نداشتم؟ مگر در کانون مترقی و در حزب ایران نوین مطالعه روی این موضوع نشده بود؟ چرا، ولی آن مطالعه مربوط به بنده بود بنده به تنهایی، و به اتفاق کسانی که در آنجا هستند و مسئولیتی برای این امور ندارند قضات دادگستری که در حزب ایران نوین نیستند. قاضی نمی‌تواند وارد حزب بشود (دکتر جعفری- خود جنابعالی که در حزب تشریف داشتید) بنده بایستی حاصل مشورت و حاصل آن تصمیماتی که در کانون مترقی و حزب ایران نوین گرفته می‌شود عرضه بکنم به قضات دادگستری و نظرات آقایان را بشنوم و بعد مطلب جامعی را خدمت آقایان تقدیم بکنم و آن چیزی که شما انتظار دارید (احسنت) و بنده امیدوارم با توضیحاتی که در اطراف آنچه که تقدیم شده است عرض می‌کنم مطلب مورد توجهتان قرار بگیرد بنده فکر می‌کردم گزارش جامعی که در روز تقدیم این لایحه عرض کردم این تصور اساساً پیدا نمی‌شد که در این مدت بیست و یک ماه بنده بی‌کار بودم و یا به قول یکی از آقایان که بنده یادم نیست کدام یک از آقایان بودند که فرمودند تماشا می‌کردم (دکتر جعفری- بنده بودم) جنابعالی بودید؟ خیلی متشکر هستم بنده کلمه تماشای شما را حمل بر نظارت می‌کنم، بنده در این مدت علاوه به کارهایی که می‌کردم این نظارت را بر دستگاه داشتم و به تمام معنی اجرا کرده‌ام و آنچه که لازم بوده است در گزارش یک ساعت و نیمه‌ای که فرمودند یک ساعت و نیم طول کشید و شاید مدتی از آن صرف گفتگو شد این مطالب را تقدیم کردم، اشاره فرمودید به لوایح وزیر سابق دادگستری که بنده برای ایشان به علت تحصیلاتی که دارند احترام فوق‌العاده قائلم ایشان تحصیلات بسیار خوبی دارند و سال‌های درازی است بنده ایشان را می‌شناسم، ایشان شیرازی هستند و بنده در شیراز خدمت کرده‌ام ایشان وکیل دادگستری بودند و بعد به مقام وزارت رسیدند و من ایشان را از نظر علمی و تحصیلاتی که در خارج کرده‌اند خوب می‌شناسم خود بنده یکی از آقایان اشاره فرمودند به تحصیلات خارج تحصیلاتی در خارج ندارم مطالعاتی در خارج دارم ولی تحصیلاتم در دانشگاه خودمان است (احسنت) آقای دکتر الموتی شاهدند بنده افتخاری که دارم و آنچه که عرض می‌کنم حضورتان با کسب علمی است که از دانشگاه ایران کرده‌ام (احسنت) و غیر از دانشگاه ایران هیچ دانشگاهی را بنده ندیده‌ام و این را تصریح کردم برای این که اگر لطفی به بنده می‌فرمایید به نام یک دانشجوی ایران بفرمایید (آموزگار- وزیر عدلیه سابق در سال ۱۳۱۹ شاگرد اول دانشکده حقوق ایران بوده است) عرض کردم علاوه بر این ایشان دارای دکترای عالی از دانشگاه‌های خارج هم هستند به هر حال بنده برای ایشان نهایت احترام را قائلم و برای لوایحی هم که داده‌اند آنچه مورد قبول دستگاه بود عرض کردم بنده برای دستگاه دادگستری که تجربیات در آنجا نهفته است و آنچه حاصل کارها است به وسیله قضات مجرب اجرا می‌شود تمام این مطالب در آنجا هست و از دستگاه دادگستری خوشبختانه
مطالبی که ایشان عنوان فرموده‌اند و عرضه کرده‌اند آنچه که مورد قرار گرفت اجرا هم می‌شود و الان هم بنده اجرا می‌کنم خیلی هم با شدت اجرا می‌کنم برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم آقای دکتر باهری در زمانی که در دادگستری بودند ترتیب کارآموزی قضایی را دادند و به ترتیب کمیسیون‌هایی برای مطالعه مشکلات دادگستری دادند که اینها بسیار قابل تمجید است ولی خوب بعضی لوایح را هم تقدیم کردند که مورد قبول قرار نگرفت آن لوایح هم بعضی از طرف خودشان تعقیب نشد و بعضی هم بعداً مورد تصویب قرار نگرفت و بنده به جای آن باید چیزهای دیگری تقدیم کنم مطلبی که به طور خیلی اساسی از طرف جناب پاینده عنوان شد مطالب همه جواب داده شده است از طرف آقایان ولی خوب بنده هم ناچارم جواب عرض کنم فرمودند اسم این تحول را تحول اساسی نگذارید و یک اشارتی فرمودند مثل این که خودشان هم تشریف ندارند (صفی‌پور- بنده گوش می‌دهم) ایشان تشریف ندارند جنابعالی به نمایندگی ایشان بفرمایید اشارتی فرمودند که اگر تحول اساسی این است اگر موفقیت‌های بزرگتری شما پیدا کردید اسمش را چه خواهید گذاشت سوپر یا ساپر فرمودند که اگر تحول اساسی بود اسم آن را لابد سوپر اساسی خواهید گذاشت عرض کنم در این لایحه‌ای که ملاحظه فرمودند بنده تحول اساسی دادرسی اسمش را گذاشته‌ام و با اشارتی که بقیه آقایان فرمودند ملاحظه می‌فرمایید که واقعاً و اساساً ما کار دادرسی را داریم تغییر می‌دهیم ما از دادرسی دادگستری یک اشکال برایمان وجود داشت و اشکال دیگری نیست و این نه ربطی به قضات دارد و نه ربطی به افرادی که در دادگستری خدمت می‌کنند مطلب این بود که تشریفات زائد، تجدید نظرهای بی‌جا دست و بال قضات را بسته است (صحیح است) ما باید اساس کارمان را فرمی بکنیم که دیگر دست و پای قضات بسته نباشد و قضات بتوانند خدمتشان را انجام بدهند اگر لایحه‌ای بنده تقدیم کردم که این وظیفه را انجام داد اسم همین لایحه تحول اساسی است و به همین جهت بنده این اسم را تقدیم کردم حضور آقایان بسته به نظر آقایان است که اگر با این ایراد اساسی آقای پاینده و جواب اساسی‌تری که بنده به این ایراد عرض می‌کنم اگر ملاحظه فرمودید که اسم این لایحه صحیح نیست اسمش را هم می‌توانید تغییر بدهید (خواجه‌نوری- اسم بسیار خوبی است) در دنبال همین مطلب عرض می‌کنم که گرفتاری ما از تقدیم این لایحه بود که کارها به کندی انجام می‌شود و باید ما سرعتی به کار ببریم دیگر اهمال کردن و تعقیب یک مطلبی که دوست عزیزم آقای سعید وزیری از روی لطف فرمودند که کوهی غرید و غرید و موشی زایید و تکرار کردن این مطلب درباره این لایحه صحیح نبود ولی با بنده بود که جواب را صحیح عرض بکنم که واقعاً اگر این لایحه را موشی می‌دانیم در حقیقت برای باز کردن بند کردن بند احتیاج به یک چیزی داشتم و تصور نمی‌کنم که برای باز کردن بند پای شیر استفاده از فیلی بکنیم آن داستانی که برای این کار موشی لازم است که باید بند پای شیر را بجود و او را آزاد کند حتماً به خاطر آقایان هست و بنده بیشتر از این اشاره نمی‌کنم (احسنت) این مطلب که فرمودید شما بعد از این مدت حق این بود که کلیه لوایح را یک جا تقدیم می‌کردید البته اگر کار درستی بود بنده هم می‌کردم برای این که تقریباً لوایح بنده حاضر است یعنی تمام لوایحی که در این ماده واحده به آن اشاره کردم. اگر بنده همه لوایح را یک جا تقدیم می‌کردم درست این مثل یک کوهی در مقابل پارلمان می‌شد و به هیچ وجه منظوری را که بنده داشتم انجام نمی‌شد زیرا منظور بنده این است که اولین لایحه را که اصول کار را تنظیم می‌کند با اجازه آقایان به موقع اجرا بگذاریم و بعد مطالب دست دوم را عرضه بکنیم که مطالب دست دوم تکمیل بکند قسمت اول کار را به این جهت قسمت تحول اساسی را باید عرض بکنم حضورتان چون در نظر خود بنده این طور است با یک مهارتی در چند ماده کوتاه حضورتان تقدیم کردم برای این که کار اساسی در دادگستری انجام شود و کارهای تکمیلی را موکول به اصلاح آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی بکنیم و آن جدا یک کار تخصصی است و ممکن است مدت‌ها طول بکشد و اگر طول بکشد موجب ناراحتی نباشد و کار را من سریعاً انجام داده باشم (صحیح است- احسنت) آقایانی که در خارج مقالاتی که درباره این لوایح نوشته‌اند که
بعضی مورد استناد دوستان عزیز بنده واقع شد بنده نمی‌گویم از روی بی‌اطلاعی است برای این که افرادی که مقاله می‌نویسند غالباً وارد به امور دادگستری هستند منتهی بنده اطلاعات انها را در مقابل مشاورین که خودم در دادگستری انتخاب کرده‌ام و انتخاب بنده هم بی‌جهت نیست و به واسطه طول مدت خدمت آنها است که شاید اقلا سه برابر خدمت کسانی است که در روز نامه مقاله می‌نویسند و مدت خدمتشان و تجربه‌شان بیشتر است از نظر بنده این مطالب کوتاه‌تر است به این جهت ایراد می‌گیرند که شما دادرسی اختصاری را می‌خواهند از بین ببرند این از روی نهایت بی‌اطلاعی است یکی از اصولی که در دادگستری گذاشته شده است دادرسی عادی است که دادرسی عادی عبارت از این است که تمام طرفین اگر هرچند عده‌شان باشد مطالبشان را بنویسند و در اختیار دادگاه بگذارند و دادگاه با خواندن آن مطالب بدون آن که وقت دادگاه و جلسات و تشریفات را تضییع کند با خواندن آن مطالب رأی خودشان را صادر بکنند ولو این که از طرفین یک توضیح بخواهد جلسه فقط برای این است که به طرفین اجازه صحبت نمی‌دهند فقط برای این است اگر یک توضیح وجود دارد باید آن توضیح را بشنود و بلافاصله رأی صادر بکنند (صحیح است) اما بعضی کارها هست که طبیعتش عادی نیست و رسیدگی عادی را نمی‌پسندد و به این جهت گفته‌اند در آن موارد حتماً طرف بیاید در این دادگاه مطالبش را عنوان کند مطالبی که اسمش به غلط در قانون ما اختصاری گذاشته شده واقعاً از رسیدگی‌های عادی طولانی‌تر است مثلاً در رسیدگی افراز اختصاری رسیدگی می‌کنند آقایانی که برایشان افراز پیش آمده است بفرمایند ببینیم چند در کار افراز دچار بوده‌اند؟ (یک نفر از نمایندگان- یازده سال) این کار افراز هم هیچ وقت تمام نمی‌شود در حالی که اگر امکان داشت در مورد افراد رسیدگی عادی بشود مسلماً کار سریع‌تر انجام می‌شد آقایان این مطالب، مطالبی است که اگر در روزنامه‌ها می‌نویسند آخر ما هم می‌خوانیم در جای دیگر هم می‌بینیم و مطالبی که عرض می‌کنیم مسلماً با حسن نیت است تردید نداشته باشید که از حسن نیت دور نیستم یعنی لایحه‌ای که تقدیم می‌شود حتماً توأم با حسن نیت است با این که گفته‌اند، در مورد همین افراز ایراد گرفته بودند که شما اگر کار را ببرید به دادگاه شهرستان حالا که مدتش ده سال است آن وقت مدتش ممکن است ۲۰ سال بشود چنین چیزی نیست بنده این لوایحی را که دارم تقدیم می‌کنم برای این است که فرار کنیم از این حرف‌ها، در دادگاه بخش طول می‌کشد، و اما چرا دادگاه بخش تبدیل می‌شود به دادگاه شهرستان؟ این خودش جواب همان ایراداتی است که خود آقایان می‌فرمایید جلوتر قرار بر این بوده است که هر کس دعوایش کوچک است و تا ۵ هزار تومان است به یک قاضی کوچک رجوع بکند و اگر دعوا شد ۵۰ هزار تومان یا ۵۰۰۱ تومان و باشد بزرگتر یا به قول خود آقایان مال افراد متمکن شد آن وقت قاضی دادگاه شهرستان رسیدگی می‌کند و خود آقایان که ایراد فرمودند که آن یک درجه می‌شود دو درجه توجه بفرمایید که ما دادگاه بخش را برمی‌داریم یعنی پیشنهاد می‌کنم که برداشته شود برای این که برای همه مردم یک نوع قاضی رسیدگی بکند و دهاتی یا روستایی یا کسی که از بضاعت دنیا خیلی بهره‌مند نیست وارد دادگستری بشود بهش بگویند دادگاه تو پایین است و به آن یکی بگویند دادگاه تو آن بالا است خیر همه یک عرض و همه را باید یک نوع قاضی به کارشان رسیدگی کنند (خواجه‌نوری- و به خودی خود همه دادگاه‌های بخش دادگاه شهرستان خواهد شد؟) همه دادگاه شهرستان خواهد شد، ما اگر بگوییم شعب دادگاه بخش منحل می‌شود و شعب دادگاه شهرستان به وجود می‌آید مقصودمان این نیست که قضات دادگاه‌های بخش را خدای نکرده دور بریزیم قضات دادگاه بخش همه خدمتگذاران این مملکت هستند و آنها همه مقامات قضایی را طی کرده‌اند و آنها هم بینشان افرادی که می‌خواند رئیس دادگاه شهرستان بشوند خیلی زیاد هست و خواهند شد زیرا ما رئیس دادگاه شهرستان که بعداً احتیاج خواهیم داشت از خارج نخواهیم آورد و از همین‌ها انتخاب می‌کنیم عده قضات را آقای مهندس والا ۱۲۰۰ نفر معین کردند همین اشتباهاتی است که در روزنامه‌ها نوشته شده است و جنابعالی
قرائت فرموده‌اید عده قضات ما امروز به ۱۸۰۰ نفر می‌رسند جناب آقای مهندس والا و ما در مملکت ۱۸۰۰ نفر قاضی داریم بنابراین بیان خیلی خوب فرمودند آقای سعید وزیری که ما
دکتر جعفری- وقت آقای وزیر دادگستری تمام شده است.
رئیس- یک دقیقه دیگر مانده است و بنده خودم تذکر می‌دادم.
دکتر عاملی - بالاخره کارهای طبقات کوچک، آقایان کارهایی است بسیار بسیار ساده برای کارهای ۵۰ یا ۶۰ یا ۱۰۰ تومان و هزار تومان مردم نمی‌روند قبض‌ها و اسناد و مدارک تهیه بکنند می‌آیند یک چیزهای خیلی مختصر دارند و یک مرتبه در دادگاه آمدن کار حل می‌شود و کار روشن می‌شود برای دادگاه و دادگاه هم مقام بالاتری دارد رأی دادگاه هم خیلی ساده است، رأی دادن در یک کار کوچک که زحمت مطالعه‌اش کم است و برای کارهای بزرگ البته بیشتر، چون افرادی که متمکن‌تر هستند اسناد و مدارک بیشتر در کارشان هست به هر حال این مطلب دیگری که گفته شد که آیا کمیسیون خاص باشد یا کمیسیون مشترک دادگستری مطلبی است که لابد پیشنهاد فرموده‌اند و مورد توجه کمیسون دادگستری قرار خواهد گرفت و سایر مطالبی که به عنوان پیشنهاد عنوان فرمودند بنده هیچ حرفی در موردش نمی‌بینم به طور کلی برای این که وقت زیادی نگیرم (دکتر جعفری- اگر رأی بگیرند ما موافقیم) نه، بنده تقاضا نمی‌کنم بنده به طور کلی این لایحه را فقط برای تسریع در کار تقدیم کردم سنت پارلمانی هم دلالت می‌کند که شبیه آن بسیار گذشته است بقیه بسته به نظر آقایان است که تصویب بفرمایند یا نفرمایند (احسنت).
خواجه‌نوری- لایحه بسیار مفیدی است.
رئیس- نظر دیگری در کلیات نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است آقای دکتر جعفری فرمایشی دارید بفرمایید.
دکتر جعفری- بنده قبل از این که شروع به عرض مطالبم بکنم از سروران اکثریت تقاضا می‌کنم به مطالب جناب آقای مجد و جناب آقای ریگی در جلسه گذشته توجه بکند چون جناب مجد فرمودند که دوستی داشتم که آمده بود به اینجا بعد گفته بود مجلس چرا شلوغ است بنده آنچه دقت کردم در جلسه قبل این اکثریت بود که شلوغ می‌کرد حتی بنده به یکی از رفقایم آقای بختیار بختیاری‌ها می‌گفتند اجازه بفرمایید هر چه می‌خواهند بگویند این اقلیت نبود که شلوغ می‌کرد اقلیت سر تا پا گوش بود به فرمان آقایان و به توضیحات آقایان گوش می‌داد ولی به مجرد این که یک کلمه‌ای بنده که عضو اقلیت هستم می‌گویم جناب خواجه‌نوری که کمال ارادت را بهشان دارم و مریض هم هستند و عصبانیت برایشان خوب نیست ناراحت می‌شوند جناب ریگی هم این تذکرات را دارند و بنده می‌گویم این تذکرات را به دوستان خودشان بدهند بنده فعلاً برای استحضار مقام ریاست عرض می‌کنم که علاوه بر وقتی که در اصل ماده واحد دارم وقت اضافی هم دارم و آن وقت هم به علت استفاده از ماده ۷۴ است که بنده در جلسه گذشته تقاضا کردم، در جلسه گذشته بنده در مورد این لایحه مطالبی عرض کردم و برای توضیح این لایحه و اطلاع آقایان از این لایحه لازم دانستم که به لایحه ضمیمه هم اشارهای کرده باشم دوست عزیز بنده جناب آقای احمدی به این لایحه را مثل این که لازم ندانستند یعنی به این جهت که فکر کردند در بیرون منعکس بشود که ما این لایحه ضمیمه را می‌خواهیم تصویب کنیم و ایشان فرمودند که لایحه ضمیمه را ما هم با آن مخالفیم و کمیسیون آن را تصویب نخواهد کرد.
صادق احمدی- بنده عرض نکردم کمیسیون تصویب نخواهد کرد بنده نظر خودم را عرض کردم نسبت به ماده‌ای از موادش نه تمامش.
بانو دکتر دولتشاهی- ایشان در کمیسیون دادگستری هستند.
صادق احمدی- من که نمی‌توانم برای کسی تعیین تکلیف بکنم این بود که بنده با بعضی از این
مواد مخالف هستم اگر مطرح بشود عرض خواهم کرد.
دکتر جعفری- ولی به هر حال باز برای مزید استحضار آقایان عرض می‌کنم چون می‌خواهند در مورد لایحه‌ای نظر بدهند که آن لایحه اثرش این است که یک چنین لوایحی تقدیم بشود و بنابراین باید در مورد این لایحه ضمیمه صحبت بشود این لایحه ضمیمه بنده در جلسه گذشته فکر می‌کنم راجع به دادگاه بخش صحبت کردم و در بقیه موارد اکثریت محترم به اقلیت حق صحبت ندارند (چند نفر از نمایندگان- این طورنیست) یعنی وقت بنده تمام شد و اکثریت هم که بنده باید تشکر بکنم که موافقت نکردند بنده صحبت بکنم یعنی به اقلیت حق صحبت نمی‌دهند (چند نفر از نمایندگان-چنین چیزی نیست) چرا هست چون، رأی گرفتند و اکثریت موافقت نکردند که حرف اقلیت را بشنوند.
دکتر یزدان‌پناه- راجع به چه چیز می‌خواستند صحبت کنید؟ الان هم از مطالبی صحبت می‌کنید که مطرح نیست.
دکتر جعفری- جناب آقای دکتر عاملی وزیر محترم دادگستری مطلبی را اشاره کردند که جداً برای من تعجب‌آور بود، فرمودند برای تهیه این لوایح تو به من ایراد گرفتی که چرا دیر آورده‌ام نظر خود من کافی نبود من باید نظر یک عده مشاورین و قضات محترم دادگستری را می‌گرفتم بسیار حرف منطقی است و واقعاً حرفشان قابل احترام است برای من که نظر قضات دادگستری را بگیرند در دادگستری واقعاً قضاتی داریم که اینها قابل احترام هستند مردمی هستند درست، صادق، خدمتگذار و وطن پرست و شاهدوست (صحیح است) ولی بنده با این ماده که حضورتان قرائت می‌کنم قسم می‌خورم هیچ قاضی دادگستری و هیچ فرد کوچه‌ای هم موافق نیست این ماده را بنده قرائت می‌کنم ملاحظه بفرمایید (دکتر یزدان‌پناه- مطرح است؟) قبلاً عرض کنم که دیوان کشور ما تمام دادگاه‌ها قرار گرفته است و ناظر بر اجرای قانون است و نظارت می‌کند در اجرای قانون وظیفه دیوان کشور یکی این است که ببینند جعفری در دادگاه جنحه یا دادگاه بخش تخلف کرده یا نه قانون را درست اجرا کرده یا خیر این حکم را که داده با قانون وفق می‌دهند؟ منطبق با قانون هست یا نیست؟ اگر منطبق نبود بگوید حکم نقض، اگر منطبق با قانون بود حکم را تأیید کند این وظیفه دیوان کشور است اما ماده ۱۰ چه می‌گوید؟ می‌گوید فرجام‌خواهی از محکومیت‌های بیش از دو ماده حبس تأدیبی و بیست هزار ریال غرامت تا شش ماه حبس تأدیبی و یکصد هزار ریال غرامت و یا یکی از مجازات‌های مزبور اعم از این که از دادگاه استان صادر شده باشد و یا از دادگاه جنحه صادر شده باشد و مدت پژوهش آن منقضی گردیده باشد به تناوب و به نوبت‌های سه ماهه در یکی از شعب دیوان عالی کشور که از
طرف رئیس کل دیوان عالی کشور تعیین می‌شود مطرح می‌گردد هر گاه جهات فرجام‌خواهی صریحاً به طریق مذکور در ماده ۴۴۰ آیین دارسی کیفری درخواست فرجام ذکر نشده باشد شعبه مزبورر فرجام‌خواهی را بدون ورود در رسیدگی فرجامی را می‌نماید و اگر جهت یا جهات فرجام‌خواهی طبق ماده ۴۴۰ ذکر شده باشد شعبه مزبور رسیدگی فرجامی را نسبت به همان حهاتی که صریحاً ذکر گردیده انجام داده رأی خود را صادر می‌نماید البته یک چیزهای اضافه هم دارد خوب، یک کسی می‌آید در دادگاه جنحه یا دادگاه استان محکوم می‌شود به این میزانی که در این ماده ذکر شده بعد هم می‌آید زیرا این حکم می‌نویسد به این حکم تسلیم نیستم و تقاضای رسیدگی فرجامی دارم اینجا وظیفه دیوان کشور چیست؟ باید بنشینید و رسیدگی بکند ببینید این حکم طبق قانون صادر شده یا نه حالا آمده‌اند گفته‌اند دیوان کشور این کار را نکند یعنی اگر آن کسی که این حکم علیهش صادر شد برداشت نوشت آقا به این دلیل، به این دلیل که توی ماده ۴۴۰ ذکر شده حکم غلط بوده شعبه رسیدگی بکند و اگر این موارد را صریحاً قید نکرد شعبه حق رسیدگی ندارد (خواجه‌نوری- بسیار منطقی است) بلی، یعنی در دیوان کشور را ببیندید پس قاضی دیوان کشور اگر ببیند یک قاضی دادگاه جنحه برخلاف صلاحیتش حکمی صادر کرده است
نگوید حکم غلط صادر شده است (مرتضوی- به نظر جنابعالی آقای دکتر جعفری بهتر است یک دادگاهی به نام دیوان کشور داشته باشیم و تمام مراجعات برود به آنجا) (دکتر رهنوردی- شما که می‌گویید قاضی‌ها حکم نمی‌کنند) اینجا آقایان ضمن اظهار عنایتی که به وزیر دادگستری می‌فرمایند و بنده هم به جانب دکتر عاملی از قدیم ارادت دارنم آنچه که بنده می‌گوییم تأیید کرده‌اند چرا؟ برای این که بنده در عرض مطالبم خدا شاهد است اگر جز برای اصلاح دادگستری و جز برای خدمت به مملکت هیچ نظر دیگری داشته باشم (احسنت) آقا عدلیه مال مردم است عدلیه مرجع تظلم مردم است عدلیه مرجع دادخواهی مردم است عدلیه را اعلیحضرت درباره‌اش آنچه که در جلسه گذشته خواندم فرمودند و این چنین به آن ابراز عنایت می‌کنند آن وقت صحیح نیست دست قاضی دیوان کشور را به این کیفیت بببندید این یک اثر دارد و آن این که بگوییم حکم دادگاه استان یا جنحه صحیح یا غلط قطعی است دیوان کشور رسیدگی نکنند یعنی ۶ ماه حبس قطعی باشد و این درست شبیه به این است که یک اتوبوسی داشته باشیم به ظرفیت ۵۰ نفر و صد نفر مسافر داشته باشیم بگوییم ۵۰ نفر را سوار می‌کنیم و بقیه را می‌بندیم به مسلسل این که نشد حرف دیوان کشور باید برسد باید نظارت بکند در اجرای قانون بنده نمی‌دانم این ماده را یک نفر قاضی عدلیه نوشته و به جناب آقای دکتر عابدی همکاری کرده‌اند یا نه بنده که والله ممکن نیست همچو توهمی را بکنم جناب آقای دکتر یگانه شما قاضی دادگستری بوده‌اید شما این ماده را خوانده‌اید وجدان شما این را قبول می‌کند؟ عجیب است عجیب است! آیا این گونه لوایح را می‌خواهید بدهید کمیسیون در این لایحه ضمیمه یک ماده یازده دارد دادگاه جنایی را آمده‌ام به دو درجه تقسیم کرده‌اند دادگاه جنایی درجه یک با ۵ نفر دادگاه جنایی درجه دو یا سه نفر و بعد هم یک ماده دیگر را پیشنهاد کرده‌اند که اجازه بدهید دادگاه سیار درست بشود این فکر بسیار عالی است بنده تأیید می‌کنم این فکر را ولی چرا به خودشان زحمت داده‌اند آقا آیین دادرسی کیفری در محاکمه جنایی که بنده الان برای نمایندگان ماده دو و سه و چهار و شش آن را می‌خوانم ملاحظه بفرمایید این مطالب را در سال‌های پیش پیش‌بینی کرده‌اند طبق ماده ۴ وقتی که مجازات بزه انتصابی اعدام یا حبس دائم است دادگاه پنج نفری است و در این باره قانون پیش‌بینی لازم را کرده و طبق ماده ۶ دادگستری هر وقت دلش خواست می‌توانند که دادگاه جنایی را در محل وقوع جرم که خارج از مرکز استان باشد تشکیل بدهد حتی پیش‌بینی کرده‌اند اگر قاضی کم داشتند از وکیل دادگستری هم استفاده کنند چرا وقت مجلس را می‌گیرید و از چیزهایی که دارید استفاده نمی‌کنید آقای عاملی فرمودند که به من گفتید که تماشا کردی نه من نظارت کردم جناب آقای دکتر عاملی نظارت فرمودید بنده می‌گویم نظارت را هم نکرده‌ام این یک موردش این ماده بوده پنج نفری و سه نفری را دارید محاکم را هم می‌توانستید در شهرستان‌ها تشکیل بدهید خوب بود استفاده می‌کردید نیاز به قانون نبود اما در مورد این که فرمودید ناظر بودم باز هم به شما عرض می‌کنم ناظر هم نبودید دلیلش ساده است شما طبق قانون ریاست بازرسی کل کشور داشتید قانون تشکیل کل کشور هم صد درصد از نظرتان گذشته است و بنده هم اعتقاد دارم شما وارد هستید آن دفعه هم گفتم و ایرادم به شما این است که شما که به قول خودتان ناظر هستید هر دستگاهی در این مملکت خراب باشد هر دستگاهی فسادی داشته باشد شما مسئول هستید جنابعالی بازرستان را بفرستید رسیدگی بکند چرا نکردید.
رامبد- شاید پرونده‌ها مال هم حزبی‌ها بوده است.
دکتر رهنوردی- کم لطفی فرمودید نسبت به حزب.
مهندس ارفع- انشاءالله حزب مردم هیچ پرونده‌ای نداشته و ندارد و نخواهد داشت.
رامبد- منظورم متصدیان امور است.
دکتر جعفری- به هر حال آقایان محترم اکثریت توجه داشته باشند لوایحی که تقاضا کردید برود به کمیسیون در این زمینه است اگر غیر از این بود لوایح را تقدیم کرده بودم الان خودشان فرمودند که لوایح آماده است و اگر می‌خواستم بدهم پارلمان را در برابر کوهی قرار می‌دهم شما مرحمت می‌فرمودید تقدیم می‌کردید به مجلس ماده واحده خودتان را هم مرحمت می‌فرمودید که مجلس ببیند موافق رفتن این لوایح به کمیسیون هست یا موافق نیست و برای پارلمان هم دلسوزی نمی‌کردید
بنده به عنوان یک قاضی و به عنوان یک نماینده از آقایان استدعا می‌کنم خوب توجه بکنند مجلسی که اینجا نشسته تا ساعت دو بعد از نصف شب جلسه داشته مجلسی که این طور خدمت کرده از تصویب یک لایحه ۱۶ ماده‌ای عاجز است؟ وقتشان گرفته می‌شد؟ نه آقای وزیر اگر راست می‌گفتید و ضروری بود این ماده را که داشتید یک سال پیش می‌دادید به مجلس.
دکتر سعید- مگر مواد مطرح است؟
دکتر یزدان‌پناه- چه چیز مطرح است ما نمی دانیم واقعاً ماده واحده مطرح است یا شانزده ماده؟
دکتر جعفری- آقای زئیس این گفتگوها را از وقت بنده کم نفرمایید.
رامبد- ماده واحده مطرح است راجع به شانزده ماده اگر میل ندارید مردم مطلع شوند پیشنهاد کفایت مذاکرات بدهید.
دکتر یزدان‌پناه- آئین‌نامه مجلس صریح است که نماینده در چه زمینه و در چه مواردی باید صحبت بکند.
رئیس- اجازه بفرمایید صحبت کنند.
دکتر جعفری- مثل این که عرض بنده را توجه نکردید بنده استدعا کردم اگر به عرض بنده گوش نمی‌دهید به تذکرات رفقای خودتان آقای مجد و آقای ریگی توجه فرمایید.
خواجه‌نوری- بفرمایید اکثریت با کمال میل گوش می‌کنند فقط بدانید که خارج از موضوع صحبت می‌کنید.
دکتر جعفری- جناب آقای خواجه‌نوری در مورد عدلیه تصور می‌کنم با کمال معذرت باید عرض کنم واردتر از جنابعالی هستم و با کمال احترامی که خودتان می‌دانید برای شما قائلم باید بگویم در مورد دادگستری از جنابعالی مطلع‌تر هستم اگر در زمینه بیمه‌های اجتماعی بود می‌نشستم و گوش می‌دادم ولی در این مورد از جنابعالی بیشتر واردم و آن را هم باید جناب آقای رئیس مجلس تشخیص بدهند به هر حال دلیل دارم که این را داشته‌اند و نداده‌اند به مجلس چرا نداده‌اند جوابش را آخر می‌گویم دلیل این که دارند مصاحبه مطبوعاتی ایشان است در نهم شهریور سال ۴۳ یعنی یک سال قبل مصاحبه مطبوعاتی می‌کنند و می‌گویند لوایحی برای کم کردن تشریفات و جلوگیری از کاغذبازی و قس علیهذا تهیه شده و بعد ادامه می‌دهند این لوایح را دارم آقا شما که یک سال قبل لایحه داشتید چرا این لوایح را ندادید ما عاجز نیستیم از رسیدگی مجلس مجلس انقلابی است مجلس مجلسی است که آماده کار است مجلس مجلسی است که آماده خدمت به شاه و مملکت است (صحیح است) آنچه که گفتید درس گرفتید از وزرای قبلی جناب آقای دکتر عاملی وزرای قبلی با شما تفاوت داشتند شما وزیر کابینه بعد از انقلاب هستید قبل از انقلاب هر کس هر کاری کرده ما کاری نداریم قبل از انقلاب حسابش جداست تا عدلیه به حسابشان برسد یا نرسد این حرف از شما مسموع نیست به چه دلیل به دلیل این که این مجلس هم مجلس انقلابی است این مجلس مجلس کار است مثل بعضی از ادوار نبود مثلاً نماینده‌اش حاضر نبود جلسات مجلس را تشکیل بدهد این همکارانی که بنده افتخار همکاریشان را دارم اینها ساعت‌ها نشسته‌اند اینجا و حتی عرض کردم طرح سه فوریتی دادند برای گذراندن کارهای دولت این جور بوده بنده نمی‌دانم یک مطالب دیگری هم ایشان اضافه کردند و فرمودند من اگر عضو گروه مترقی بودم قضات عضو گروه مترقی نبودند نه بنده عرض کردم شما قاضی بودید و عضو گروه و حزب بودید.
یکی از نمایندگان- عضو حزب نبودند.
دکتر عاملی (وزیر دادگستری)- گروه مترقی نیست کانون مترقی است.
مهندس والا- در سیاست هم دخالت نداشتند.
دکتر جعفری- به هر حال این آقایان بودند و کانون مترقی هم که عنوان کرد من برنامه دارم و همه امور را مطالعه کرده‌ام یک وزیر حزبی وقتی آمد وزیر حزبی می‌گوید چی، می‌گوید من عضو حزب هستم و حزب هم برنامه‌اش این است این برنامه را هم داده است برنامه را هم مجلس تصویب کرده از جهت دولتی از جهت آن کارها هم حزب به من دستور داده من این کار را می‌کنم پس این برنامه‌ها را داشتید اگر داشتید چرا اجرا نکردید و اگر
نداشتید معذرت می‌خواهم بلوف زدید اما فراموش نکنم یک کارهایی کرده‌اید توی عدلیه یکی از آن کارها که کرده‌اید تعطیل یک ماهه دادگستری است.
یکی از نمایندگان- عدلیه چیست؟
بانو دکتر دولتشاهی- از سابق صحبت می‌کنند حالا که عدلیه نداریم.
دکتر جعفری- بله خانم عدلیه یعنی جایی که کاش عدل و داد است. دادگستری را یک ماه تعطیل کردند و آمدند به قاضی گفتند که تو بیا یک ماه مرخصی بگیر و اگر مرخصی هم نگیری اضافه کارت را نمی‌دهیم نتیجه چی شد قضات رفتند و پرونده‌هایی که جناب آقای دکتر عاملی در یکی از مصاحبات خودشان می‌فرمایند قضات پشت پرونده‌ها را شکستند و اگر با همین رویه پیش برویم موجودی دادگستری به صفر خواهد رسید و موجودی پرونده‌ها به صفر نرسید قاضی دادگستری اگر نمی‌خواهد از مرخصی استفاده کند این مرخصی را فکر می‌کند می‌گذارد برای روز مبادا چه اصراری دارید مرخصی بگیرید الان تصور بفرمایید یک قاضی که یک ماه حق مرخصی داشته و تکلیف کرده‌اند گرفته رفته الان بچه‌اش مریض است از فلان شهرستان می‌خواهد بیاید به تهران این چه جوری بیاید خودش که مریض نیست که معذوریت بتواند بگیرد مرخصی هم که محلی ندارد کار آقای وزیر از این قبیل است و مصاحبه‌های مطبوعاتی مفصل (معتمدی- و کارهای مردم هم عقب افتاده) جناب آقای معتمدی را که بنده نمی‌دانم خودشان می‌فرمایند که پشت پرونده‌ها را شکسته‌اند شما می‌فرمایید عقب افتاده باز به عنوان نمونه از مصاحبه‌های ایشان که خیلی زیاد است دو سه موردش را عرض می‌کنم در یک مورد می‌فرمایند برای رفاه حال قضات و کارمندان دادگستری توجه هیئت دولت را جلب خواهم کرد در حکومت دولت جناب آقای علم قدمی برای دادگستری برداشته شد که بنده در پشت همین تریبون عرض کردم قاضی توجهی ندارد که مبلغی به حقوق او اضافه کنند و این هم زندگی قاضی را تأمین نمی‌کند ولی قاضی این را به عنوان یک حق‌شناسی قبول دارد به این میزان قبول دارد که دولت به فکر من و به فکر زحمت من است آمدند پولش هم تهیه شد و به قضات پرداخت کردند در همین مجلس بنده پیشنهاد کردم که ضمیمه حقوق بشود آقایان و دولت موافقت نکردند و رد شد خوب وزرای گذشته نگفته بودند برای قضات کاری می‌کنند ادعا هم نکرده بودند ولی شما که این را فرمودید برای قضات چکار کردید چه قدمی برداشتید؟ قاضی همان طور که عرض کردم وقتی به وظیفه‌اش عمل می‌کند یعنی قاضی به معنی واقعی است این قابل احترام است این واجب احترام است بایستی نسبت به او همه نوع کمک کرد اما وزارت عدلیه ببخشید خانم وزارت دادگستری در این مورد هیچ گونه قدمی که برنداشت سهل است بنده ثابت می‌کنم قاضی را ناراضی کرده است در این که عدلیه باید اصلاح شود قوانین بررسی و منطبق با انقلاب شاه و مردم بشود شکی نیست اگر کسی لیاقت کسوت قضا را نداشت بایستی برای همیشه طرد بشود اما آن هم که به شاه و مملکت خودش و به هم‌میهنان خودش علاقه دارد و عشق می‌ورزد و وظیفه‌اش را به نحو احسن انجام می‌دهد بایستی به وضعش توجه کرد نه این که او را ناراضی کرد دادگستری با اعمالی که می‌کند احیاناً ایجاد عدم رضایت می‌کند جناب آقای وزیر دادگستری همان طور که عرض کردم ممکن است احیاناً در دادگستری هم مثل سایر دستگاه افراد نابابی وجود داشته باشد و بی‌علاقگی به کار اینها ممکن است که باعث بطوء جریان و کندی کار بشود اما در دادگستری یک چیز دیگری است مافوق این چیزها و آن درد، درد دخالت وزیر است (صحیح است) درد عدم توجه وزیر است درد بی‌عدالتی وزیر است اگر این دردها در دادگستری نبود تا به این حد از دادگستری شکایت نمی‌شد آقا به خدا ما در دادگستری قاضی داریم که روی حصیر زندگی می‌کند (صحیح است) و خیلی بیش از آن ساعت مقرر می‌نشنید و خدمت می‌کند به پرونده رسیدگی می‌کند این قاضی چه انتظاری دارد قاضی که کوشش می‌کند در اجرای عدالت انتظارش این است که درباره‌اش با عدالت رفتار بشود نه این که درباره این قاضی هم ظلم بشود اگر درباره این قاضی که به این کیفیت انجام وظیفه می‌کند ظلم شد چه توقع حق‌گذاری می‌شود از او داشت چه توقع علاقه به کار
از او می‌شود و این مسئله‌ای است که در وزارت دادگستری ما مطلقاً مورد توجه واقع نشده یک موردش را بنده بگویم نحوه انتصابات دادگستری که در یک شعبه دادگاه استان فرضاً کار می‌کند ده دوازده سال به تقاوت آنجا سابقه خدمت دارد در طریق خدمتش هم صداقت و به شرافت به خرج داده به ملکتش هم علاقه دارد این قاضی انتظارش چیست؟ انتظارش این است که اگر روزی رئیس شعبه استان منتقل شد بشود رئیس شعبه استان حقش است ده سال در این شعبه کار کرده ایرادی ندارد کسی بهش خرده نگرفته است و همه هم معتقدند به درستی و تقوایش اما وقتی می‌بیند یک کسی را برمی‌دارند از فلان شهرستان چون مورد علاقه وزیر است می‌آورند می‌گذارند اینجا که رتبه‌اش کمتر است سابقه‌اش کمتر است سوادش کمتر است چه حالی به این قاضی دست می‌دهد آقا در دادگستری اینجاست و این تولید یک بدبختی زیادی کرده است یک عده‌ای که تا اندازه‌ای سطحی فکر می‌کنند وقتی که می‌بینند ترقی و پیشرفت در کار فقط بستگی به لطف مقام شامخ وزارت دارد اینها کوشش می‌کنند جلب محبت مقام شامخ وزارت را بکنند چون می‌دانند باید مورد محبت مقام شامخ وزارت باشند کوشش می‌کنند در جلب محبت یک تالی فاسد دارد یعنی همان نتیجه را دارد که در بعضی پرونده‌ها مطابق میل وزیر آن قدر در رسیدگی تأخیر می‌شود که یا متهمین راه گورستان را پیش می‌گیرند (صفی‌پور- مثل موکل آقای پروین) یا راه فرنگستان و یا در پرونده‌هایی آن قدر سرعت به خرج می‌دهند که حق پایمال می‌شود و این آن چیزی است که خلاف میل اعلیحضرت همایونی است و همیشه اعلیحضرت تذکر فرموده‌اند. آقا اعلیحضرت راجع به انتصابات یک مطلبی را می‌فرمایند که بنده عیناً قرائت می‌کنم می‌فرمایند «اصل لیاقت و اخلاق و صحت عمل را پایه ترقی قرار دهید سعی کنید که اصول تبعیض را در دستگاهای اداری از بین ببرید و به این وسیله در امور اداری استقرار و ثبات برقرار بکنید» (مرتضوی- کلام المولوک ملوک الکام) و به هر حال اصل تشویق خدمتگذاران و تنبیه جنایتکاران را از نظر دور ندارید.
رئیس- آقای دکتر جعفری وقت شما تمام شد.
دکتر جعفری- نیم ساعت دیگر وقت داریم.
رئیس- برای چه؟
دکتر جعفری- برای این که در جلسه گذشته بیانات مرا تحریف کردند طبق ماده ۷۴ اجازه خواسته‌ام.
رئیس- مدتش در آئین‌نامه کمتر است.
دکتر جعفری- اگر اجازه بفرمایید می‌خواهم به صحبت خود ادامه بدهم.
رئیس- آقای دکتر جعفری می‌خواهند به صحتبشان ادامه بدهند خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بفرمایید آقای دکتر جعفری.
دکتر جعفری- خیلی متشکرم، آنچه که در این انتصابات رعایت می‌شود نزدیکی به وزیر و دوستی وزیر و علاقه وزیر است اما در همه جا این حرف‌ها باشد در دادگستری نباید باشد (معتمدی- صحیح است، احسنت) در دادگستری قبلاً بود زمان شما هم هست اگر یک روزی بنده وزیر دادگستری بودم و جناب آقای سیفی به من محبتی کردند این محبت جناب آقای سیفی را باید خودم شخصاً جبران بکنم نه این که دست سیفی را بگیرم بیاورم به ناحق در وزارت عدلیه اگر این کار را کردم ایجاد عدم رضایت در بین سایر قضات می‌کنم یا اگر فلان آقا در شمال یا خوزستان از من پذیرایی کرده من این را نبایستی بیاورم و به افرادی ترجیح بدهم که مقدم بر او هستند این در حد خودش صحیح است وزیر دادگستری یک کار می‌تواند بکند و هیچ ایرادی ندارد و آن انتخاب رئیس دفترش است فقط و فقط و هیچ ایرادی به او نمی‌شود گرفت که حتی می‌تواند یک نفر را از توی کوچه بیاورد و هیچ ایرادی هم ندارد حقش است بایستی محرمش باشد اما درباره مقامات قضایی این کار را نمی‌تواند بکند و متأسفانه اکثر انتصابات این طوری بوده و رعایت نشده! اکثر این افرادی که پستی حساس به آنها محول شده افرادی بوده‌اند که قبل از اینها خیلی بوده‌اند که قبل از اینها و مقدم بر اینها خیلی بوده‌اند در دادگستری فرضاً اگر رئیس شعبه شهرستان تعیین شده علی‌البدل مقدم است یا اگر رئیس شعبه استان را آوردند گذاردند که مستشاران آن استان سابقه خدمتشان از او بیشتر
است اینها را توجه بکند اینها عدم رضایت ایجاد می‌کند چرا خودت دولت ایجاد عدم رضایت بکند مردم ناراضی قاضی ناراضی، خود وزیر دادگستری ناراضی، پس چه کسی راضی است تکلیف چی است؟ (فلیکس آقایان- ملت مقدم است) آنها هم که ناراضی هستند این طور درست نیست به دوستانتان می‌خواهید محبت کنید نباید محبت به دوست واگذاری مقام من غیر حق باشد که باعث ناراحتی افراد دیگری بشود در مورد دادگستری و انتصابات و این که دادگستری باید اصلاح شود اعلیحضرت همایونی کراراً بیاناتی ایراد فرموده‌اند جناب آقای وزیر اصلاح دادگستری عبارت از استقرار دوستان در مناصب عالی و دست رد زدن به سینه آنهایی که مورد بی‌مهری شما هستند نیست (صحیح است) دادگستری را اصلاح بکنید و اگر خدای نکرده افرادی اعمالی انجام دادند برخلاف قانون یا برخلاف شأن قضایی اینها را طرد بکنید شما در یکی از مصاحبه‌های مطبوعاتی می‌فرمایید من به انتظار خدمت به هر طریق مخالفم شما قصد دارید مصاحبه مطبوعاتی‌تان عبارت باشد از آنچه که می‌گویید و عکسش را انجام می‌دهید اگر این قصد را دارید بسیار صحیح است این که می‌گویید ثبت منطقه‌ای درست می‌کنم و خبری نیست، می‌فرمایید که ثبت املاک بازداشتی درست می‌کنیم که خبری نیست، می‌فرمایید که لوایحی برای ثبت تهیه کرده‌ام و خواهم داد خبری نیست و این هم یکی از آن موارد است شما می‌گویید من با انتظار خدمت مخالفم من می‌گویم پس چرا منتظر خدمت می‌کنید ولی این نکته را به عرایض خود اضافه می‌کنم و اصرار هم دارم که اگر فردی شایستگی مقام قضا را نداشت دستگاه باید از وجودش پاک شود اما نه با این کار دولت (معتمدی- بفرستند به دادسرای انتظامی) قبلاً هم افرادی منتظر خدمت شده‌اند و با عوض شدن وزیر لباس مظلومیت تنش کرده‌اند و به او ابلاغ اشتغال مرحمت فرموده‌اند و مرتباً این صحنه تکرار می‌شود تا کی مملکت ما می‌تواند از دست یک عده افراد نشاندار صدمه بخورد این را بدهید به دادگاه اگر جنایت کرده اگر اهل ارتشا بوده یا هر عیب دیگری داشته برای همیشه دادگستری را از وجود او پاک کنید درد ما اینهاست نه این که جناب عالی لایحه ۱۶ ماده را بیاورید اینجا و بفرمایید که مجلس وقت ندارد، چرا مجلس وقت ندارد درد دادگستری این است که شما قوانینی را دارید و اجرا نمی‌کنید بعد می‌آورید اینجا در این لایحه می‌گذارید این تحصیل حاصل است در مورد دادگاه جنایی مطالبی را عرض کردم حالا اگر دادگاه را منحل می‌کنید و از نو تشکیل بدهید این باعث تسریع رسیدگی نمی‌شود بلکه باعث تعویق رسیدگی می‌شود و درست این مطلب عکس آن چیزی است که می‌فرمایید. اما در اصل ماده واحده اگر توجه فرموده باشید نمایندگان محترم جناب آقای وزیر دادگستری فرمودند تمام لوایح آماده است ولی دلسوزی کردند برای پارلمان این وظیفه خود پارلمان است که می‌داند چکار می‌کند این لوایح را بدهید به پارلمان مجلس می‌بینید می‌توانید رسیدگی کند یا نه اگر می‌تواند چرا بفرستد به کمیسیون من نمی‌دانم خود ایشان حدس زده‌اند نمی‌دانم با رفقای فراکسیونی خودشان مشورت کرده‌اند و خلاصه نمی‌دانم چگونه دریافته‌اند که پارلمان وقت رسیدگی ندارد برای من این ۱۶ ماده آقایان نمایندگان شما را به خدا هیچ کدام وقت ندارید بنشینید رسیدگی کنید؟ (نمایندگان- چرا؟) اگر ۱۶ ماده را به مجلس می‌دادند و به کمیسیون می‌رفت در کمیسیون رسیدگی نمی‌شد تسریع در کارشان نمی‌شد؟ پس چرا خودششان طریق دیگری انتخاب می‌کنند اگر لوایح حاضر است چند وقت است که حاضر است از شهریور ۴۳ یک سال بود که می‌داند، به مجلس و این یک سال مجلسین تعیین تکلیف کرده بودند برای دادگستری و این یک سال پرونده‌ها نمی‌خوابید، نخواسته‌اید و این ماده واحد هم تازه دردی را دوا نمی‌کند و یک ایراد اساسی بهش هست که ماده واحده را آورده‌اند که اختیار بدهند به کمیسیون که کمیسیون بنشیند و تصویب بکند آنها را و دولت اگر نخواست اجرا بکند هیچ ضمانت اجرایی ندارد برای این که وزیر دادگستری مجاز است (مهندس والا- نوشته مجاز است) بله جنابعالی آقای وزیر دادگستری مجازید تکلیف ندارید دلتان بخواهد اجرا می‌کنید دلتان نخواست اجرا نمی‌کنید (مرتضوی- پیشنهاد اصلاحی بدهید) ایراد دیگرش این است که آقا مصوبه کمیسیون دادگستری قانون
نیست دلیلش هم این است که برای تصویب می‌آید به مجلس خوب حالا فرض کنیم مصوبه کمیسیون اجرا شد و بعد که آمد مجلس تصویب نکرد تکلیف آن احکامی که در این فاصله صادر می‌شود چیست؟ وکالت در توکیل هم نداریم سابقه قبلی که اگر غلط باشد جواز برای یک عمل بعدی نمی‌شود (مرتضوی- الان بیستر کارهای دادگستری به همین اساس می‌گذرد) اگر می‌فرمایید که مجلس همان طور که می‌گویید وقت ندارد لوایح را بیاورید بدهید و ببینید که رسیدگی خواهد کرد و نظر خواهد داد و اگر لایحه ندارید و همین ۱۶ ماده است چرا وقت ندارد آن وقت تازه می‌یبریم لوایح مصوبه کمیسیون را برای آزمایش دستگاه سنجش نتیجه چیست آقای وزیر که خودشان فرمودند تنها نظر بدهند گفتند من این کار را نمی‌توانم بکنم باید مشاوره کرد اما لازمه مشاوره هم این است که یک هیئتی بگوید نتیجه این کار چی شد هیچ همچو دستگاهی وجود ندارد برای نشاندن این سنجش بنابراین هر وقت به مجلس بیاوردند بدون این که نتیجه واقعی را داشته باشند برمی‌دارند و می‌آورند جناب وزیر به یک نکته اشاره کردند گفتند من این ۱۶ ماده را دارم که تصویب شود ۱۶ ماده را اجرا بکنیم با توجه به ۱۶ ماده آن لوایح را بیاوریم پس مجدداً تأیید می‌فرمایید لوایحی ندارید و باید ۱۶ ماده را اجرا بکنید تا لوایح آماده تصویب شود اگر شما می‌خواستید ۱۶ ماده را اجرا کنید باید ۱۶ ماده را تقدیم کرده بودید و تکلیف آن روشن شده بود این جلسه دوم است مسلم است که مجلس کارش را می‌کند پس نمی‌خواهید برای این که علت دارد خودتان هستید، نمی‌خواهید برای این که حقیقت را نمی‌گویید بنده بیشتر از این مصدع نمی‌شوم چون پیشنهاداتی هست که دوستان دیگر دارند و تقدیم می‌کنند و ملاحظه می‌فرمایید یک نکته را باید خدمتتان عرض کنم خود جناب آقای دکتر عاملی فرمودند به بنده که بهتر این بود این دوستی را نداشته باشید و کاری نکنید و مرا بالای نردبان نبرید و از بالای نردبان نیندازید پایین من جناب آقای دکتر عاملی در جوابتان این بیت را عرض می‌کنم که می‌گوید:
دوست دارم که دوست عیب مرا
همچو آیینه روبه رو گوید
نه که چون شانه با هزاران زبان
پشت سر رفته مو به مو گوید
من دوست شما به عنوان شخص خودتان هستم، و قبل از این که دوست شما باشم دوست دادگستری هستم قبل از این که دوست دادگستری باشم خدمتگذار مردم و فدایی شاه هستم و بنابراین بایستی بگویم آنچه که می‌دانم حالا آقای رئیس اجازه بفرمایید از وقتی که طبق ماده ۷۴ به بنده می‌دهید استفاده کنم به طور خیلی مختصر.
رئیس- بفرمایید.
دکتر جعفری- بنده می‌خواستم یک مطلبی را عرض کنم حالا که مقام ریاست اجازه فرمودند و آن این که دوست عزیز آقای مجد در جلسه گذشته این بیان بنده را تحریف فرمودند یا توجهی نفرمودند و آن این که بنده گفته بودم دادسرای استان را منحل بکنند و ایشان گفتند که بنده گفتم دادگاه استان را منحل بکنند خیر این طور نیست همان موقع هم گفتم که جناب مجد والله به پیرو پیغمبر ما نگفتیم که دادگاه استان را منحل بکنید این برخلاف قانون اساسی است و ما هم قانون اساسی را می‌دانیم ما هم نیمی از عمرمان را در دادگستری طی کرده‌ام قبول نفرمودند الان صورت جلسه موجود است که بنده گفته‌ام دادسرای استان باید منحل شود و حالا هم تکرار می‌کنم دادسرای استان ضروری نیست و بایستی منحل بشود و فقط خاصیتش این است که یک عده از قضات را نگه می‌دارید آنجا آن وقت خلخال مهندس والا دادگاه ندارد و این دو علت دارد یا قاضی ندارند و یا پول ندارند، قاضی از این محل مأمور می‌شد و پولش هم از اتومبیل مدل ۶۵ جناب وزیر تأمین می‌گردد و آقای عاملی از همان اتومبیل ۶۱ که عیبی هم نداشت استفاده می‌فرمودند.
خواجه‌نوری- فرمایشات ایشان مربوط به ماده واحده نبوده به عقیده بنده جواب ندارد.
دکتر جعفری- بفرمایید جوابی ندارید که بدهید.
رئیس- چون بحث در کلیات ماده واحده به موجب رأی مجلس تمام شده و در ماده واحده صحبت می‌کنیم به نظر بنده اگر خانم‌ها و آقایان پیشنهادهایی دارند چون شور اول لایحه مرحمت بفرمایند که همراه لایحه به کمیسیون فرستاده شود و در آنجا مطرح خواهد
شد معذالک تعداد زیادی از نمایندگان به عنوان موافق و یکی دو نفر هم به عنوان مخالف اجازه صحبت خواسته‌اند حالا هر طور مصلحت می‌دانید چون اگر پیشنهاداتی داشته باشید مرحمت کنید در کمیسیون مطرح می‌شوید.
مهندس والا- استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید صحبت شود.
رئیس- آقای صدری کیوان بفرمایید.
صدری کیوان- بنده قبل از این که توضیحاتی راجع به فرمایشات دوست فاضل و ارجمند جناب آقای دکتر جعفری عرض کنم چون در جلسه گذشته که این ماده واحده مطرح مذاکره نمایندگان محترم قرار گرفته بنده به علت مسافرت افتخار حضور نداشتم فرمایشات آقایان محترم و خانم‌ها را اعم از مخالف و موافق دقیقاً مطالعه کردم آنچه که از گفتار نمایندگان محترم که به سابقه انگیزه باطنی و از روی کمال اصلاح‌طلبی تقریر فرموده بودند استنباط کردم این است که همه نمایندگان مجلس یک نظر واحد دارند و در یک مطلب اتحاد و اتفاق نظر دارند و آن ضرورت ایجاد تحول در دادرسی و مآلا اصلاح دادگستری است (صحیح است) بنابراین به نظرم می‌رسد که همکاران گرامی در این مطلب با بنده هم عقیده باشند اکنون که بعون‌الله تعالی در سایه عدالت اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و به یمن برکت اصل نهم انقلاب اصیل و همه جانبه ملت ایران موجبات استفاده همه مردم از دادگستری فراهم شده (رامبد- این اصل نهم انقلاب است؟) اجازه بفرمایید یک ساعت آقای دکتر جعفری خارج از ماده واحده صحبت فرمودند و حالا اجازه نمی‌فرمایید بنده راجع به ماده واحده صحبت کنم (رامبد- این ماده واحده را بفرمایید اصل نهم؟) خیر اصل نهم تشکیل خانه‌های انصاف است (رامبد- مربوط به دولت قبل است) و دادگستری از مونوپول و انحصار شهرها خارج شده به اقصی نقاط و دور افتاده‌ترین دهات مملکت رفته است دستگاه قضا مملکت که ضامن فراهم کردن امنیت و عدالت اجتماعی است لازم است همگام و همزمان با این تحولات و تطورات عظیم و دگرگونی‌های تازه در آن قسمت از دادرسی و تشکیلات و تشریفات زاید که باعث بطو و کندی و دیرپایی جریان محاکمات می‌شود یک تجدید نظری بکند (صحیح است) آقایان امروز دیگر قیافه اجتماع و اوضاع اجتماعی ما اجازه نمی‌دهد که در بعضی از شهرستان‌ها دادگاه‌هایی وجود داشته باشد که به هیچ وجه ضروری نباشد مثل دادگاه بخش در مرکز شهرستان (یک نفر از نمایندگان- ضرور نیست؟) ضرور نیست و بنده ثابت می‌کنم یا تشریفات زائدی که در دادرسی هست یا دیرپایی محاکمات یا دعاوی کوچک مراحل مختلف قضایی را طی می‌کند روی این نظر تصمیمی را که دستگاه قضایی مملکت برای تحول قضایی مملکت در نظر گرفته به عقیده این جانب درخور همه گونه تقدیر و تمجید است (صحیح است) از نقطه‌نظر اهمیت موضوع این کار هر چه زودتر عملی شود به نفع مردم و به نفع مملکت است همین لایحه تحول اساسی دادگستری به زعم این جانب تا حد زیادی از تراکم کارها و معضلات مردم جلوگیری می‌کند.
رئیس- آقای صدری کیوان لایحه تصویب شده است اگر پیشنهاد دارید بفرمایید به کمیسیون فرستاده می‌شود.
صدری کیوان- در مورد ماده واحده که تقاضا کرده‌اند این قوانین به وسیله کمیسیون مشترک مجلسین تصویب شود این در مملکت ما آن قدر سابقه دارد و آن قدر تکرار شده است جناب آقای دکتر عاملی که به عقیده این جانب به صورت یک رویه درآمده است و بنده در نظر ندارم که این قوانین را بشمارم که چه قوانینی از صدر مشروطیت تا امروز به این وسیله تصویب شده است به علاوه از نقطه‌نظر قضایی لازم است قوانین قضایی جدیدی که تقدیم مجلس می‌شود حتماً می‌بایستی قبل از تصویب قطعی به وسیله کمیسیون دادگستری تصویب بشود و به مرحله اجرا دربیاید تا در ضمن عمل آقایان اشکالاتش مشخص بشود و بعد برای تصویب نهایی به مجلس بیاید سابقه دارد حالا ۱۶ ماده باشد یا هزار ماده این مرحله آزمایشی است و حتماً لازم است این یک اصلی است حتماً می‌بایستی قوانین قضایی که
مربوط به وضع مردم سرتاسر مملکت است یک دوره آزمایشی طی شود و اشکالاتش معلوم شد بعد که اشکالات معلوم شد برای تصویب تقدیم پارلمان بشود (یک نفر از نمایندگان- رویه است؟) بله رویه است و اما همکار بسیار گرامی و عزیز ما جناب آقای دکتر جعفری که بنده نهایت احترام برایشان قائلم (دکتر جعفری- متشکرم) فرمودند که به اقلیت فرصت صحبت داده نمی‌شود به شهادت صورت مذاکرات مجلس همیشه آقایان اقلیت بیشتر از اکثریت صحبت فرمودند و ما ممنون از انتقاداتشان هستیم و لازم است و هر وقت صحبت فرمودید در کمال حوصله اکثریت نشسته است و گوش داده است در مورد ماده ۱۱ که فرمودید جناب آقای دکتر جعفری بنده این اطمینان را به شما می‌دهم به شهادت اعضا محترم کمیسیون که اینجا تشریف دارند گاهی اوقات ما روی ماده حتی به مأخذ و مدارک خارجی مراجعه می‌کنیم این است که از این نظر خاطرتان جمع باشد به علاوه جنابعالی می‌توانید هر جا یک پیشنهاد اصلاحی دارید مرحمت بفرمایید و به کمیسیون تشریف بیاورید قدم روی چشم در کمیسیون گوش می‌دهم بفرما گوش می‌دهیم به فرمایشاتتان و اگر نظرات شما نظراتی اصولی باشد با کمال میل پذیرفته می‌شود در مورد ماده ۱۱ اشاره فرمودید به جریانات حزبی دستگاه حزبی ما خدا شاهد است که اعلی و اجلا از این چیزها است (معتمدی- بی‌قسم بفرمایید قسم خدا را بگذارید باشد برای یک موقع دیگر) قسم هم لازم است آقا اجازه بفرمایید ایشان یک ساعت صحبت کردند کسی چیزی نگفت در مورد انتصابات فرمودید و یک الفاظی از قبیل وزیر و مسائل شخصی
رئیس- آقای صدری کیوان راجع به ماده واحده صحبت کنید
صدری کیوان- بنده راجع به ماده واحده صحبت می‌کنند
رئیس- متأسفانه باید عرض کنم این مطالب از موضوع ماده واحده خارج است
صدری کیوان- ایشان یک ساعت خارج از موضوع صحبت فرمودند تذکری ندادید.
رئیس- بنده باید به هر دو طرف تذکر بدهم
صدری کیوان- مسئله اینجا است خدا شاهد است مشرب دکتر عاملی طوری است که این طور چیزها با هزار من سیرش به ایشان نمی‌چسبد (صحیح است) در مورد این ۱۶ ماده که گفتید وقت داریم لازم است از نقطه‌نظر قضایی برود به کمیسیون تا دوره آزمایشی را طی بکند و این که فرمودید چرا یک سال پیش ندادید این آیین دادرسی ۷۰۰- ۸۰۰ ماده است مگر می‌شود در عرض ۴۸ ساعت بلافاصله که ایشان وزیر شده آماده شود و مطرح شود ایشان در عرض ۲۱ ماه کوشش کرده تلاش نموده و این لوایح تهیه شده است و مسلماً مورد نظر آقایان قرار خواهد گرفت و تقدیم کمیسیون‌ها خواهد شد و پس از تصویب کمیسیون‌ها دوره آزمایشی را طی می‌کند و بعد به مجلس داده خواهد شد. چون وقت بنده کم است دیگر عرضی ندارم از حوصله‌ای که فرمودید کمال تشکر را دارم (احسنت).
رئیس- آقای فلیکس آقایان پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌اند.
رامبد- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
رامبد- لایحه‌ای است با حقوق فرد فرد ملت ایران بستگی پیدا می‌کند (صحیح است) و همچنان که ناطقین قبل صحبت کردند بعضی سلب مسؤلیت انجام نمایندگی و دادن اختیارات وکالت را به غیر خلاف قانون اساسی دانسته‌اند و عنوان کرده‌اند که اگر فرضاً این لایحه به این ترتیب تصویب بشود طبق قانون اساسی چنین مصوبه‌ای قانون نیست و قابل اجرا نیست بنده فعلاً از این تز دفاع نمی‌کنم نه نظر مخالف دارم نه موافق ولی در ظرف این دو روزه نزدیک به ۶ ساعت (اگر اشتباه نکنم چیزی کم و بیش) در مورد لایحه مخالفت شد درست است که ما در مجلس برای بیان نظرات خودمان گاهی از اوقات برخلاف عقیده اکثریت مطالبی می‌گوییم ولی هیچ وقت حاضر نیستیم در خارج مجلس آن چنان منعکس باشد که با وجود آن که لایحه قابل دفاع نبود و معهذا فقط با رأی بی‌تعمق اکثریت این مشکل حل و تصویب شد پس باید صحبت ناطقین موافق این لایحه را هم بشنویم از این گذشته من خیلی خوشوقت می‌شوم آن موقعی که برای ۱۲ تومان مستمری فلان شخص است پیشنهاد ختم مذاکرات
داده شود، آن موقعی که برای برقراری مستمری برادر ملک عابدی در اینجا صحبت می‌شود بگذارید با تصویب پیشنهاد کفایت مذاکرات ما دویست تومان اضافه بدهیم ولی در شأن مجلس انقلابی نیست که یک لایحه را که یکی از آقایان اکثریت خودشان عنوان می‌فرمایند این لایحه اصل نهم انقلاب ما است به عنوان کفایت مذاکرات در مجلس از ایرادات وارد و مذاکره در ماده به این اصل صرف‌نظر بکنیم (احسنت) این شما و این رأی ولی اکثریت با داشتن این چنین خطبای حزبی، با داشتن این قضات وارد، با داشتن یک چنین وزیری که تمام مطالب مربوطه را قبلاً در اکثریت بیان کرده‌اند و همه واقفند چرا دفاع نکنند (یک نفر از نمایندگان- دفاع کردند) ولی در خارج از مجلس ما میل نداریم اگر انتقادی شنیدیم تأیید بکنیم لذا باید وسیله دفاع از همکاران عزیز داشته باشیم (احسنت) مضافاً اگر که این کفایت مذاکرات تصویب بشود به استناد مذاکرات مجلس این قانون اصولاً قابل اجرا نخواهد بود (احسنت).
رئیس- آقای آقایان توضیحی دارید بفرمایید.
آقایان- دوست عزیز بنده جناب آقای رامبد مطالب را چون پارلمانتر هستند طوری بیان فرمودند مثل این که اگر بحث بیشتری بشود همه چیز به هم می‌خورد (رامبد- همه ادوار در خدمت حضرتعالی بودم) نه مطلب این طور نبود و موضوع بسیار واضح و روشن است آنچه بایستی بگویند گفتند (صحیح است) و حتی ناگفته را هم گفتند تازه حالا این شور اولش است، خیلی بحث شد به ۱۶ ماده لایحه‌ای که از طرف وزیر دادگستری عرضه شده است پیشنهاد بفرمایید تفکیک شود آنچه امروز مطرح است سعی شده است، ارائه طریق شده است که اصلاحی در دادگستری بشود، چون مردم از کندی کار و از نواقص بعضی از قوانین یا نبودن بعضی از قوانین به طوری که عنوان شد برای غذا و دارو و امثالهم ناراضی هستند، حالا نظرات شما تأمین است و جای دوری هم نمی‌رود و به طور آزمایش موقتاً می‌آید به مجلس مجلس هم به کمیسیون‌های خودش یک اختیاراتی می‌دهد که به این لوایح رسیدگی کنند و بنده معتقدم آن قدر بحث که باید درباره این لایحه بشود شده و الان هم وقت دیر است، عنایتی بفرمایید بلکه به یک کار مثبتی برسیم (احسنت).
رئیس- نسبت به پیشنهاد آقای فلیکس آقایان رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم ماده واحده مربوط به قانون اجازه اجرا لوایح وزیر دادگستری به شرح زیر اصلاح شود:
ماده واحده: وزارت دادگستری مجاز است لوایحی را که اینک مکلف می‌شود برای اصلاح مقررات مربوط به آیین دادرسی مدنی و کیفری و وکالت و کارشناسی و ترجمه و حمایت از خانواده و امور کیفری و امور ثبتی تا پایان سال ۱۳۴۴ به یکی از دو مجلس تقدیم نماید، پس از تصویب کمیسیون مشترک خاص مجلسین موقتاً به موقع اجرا گذاشته سپس هر یک از مصوبات کمیسیون مشترک است.
تبصره- کمیسیون مشترک خاص مرکب از ۳۶ نفر می‌باشد که ۱۸ نفر از هر مجلس به انتخاب روسای مجلسین عضویت آن را خواهند داشت. دکتر مبین
ریاست محترم مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نماید تبصره وزیر به ماده واحده لایحه اجرای لوایح دادگستری اضافه شود:
تبصره: نمایندگان مجلسین می‌توانند تا مدت ده پانزده روز پس از تقدیم هر لایحه از طرف وزیر دادگستری به مجلسین پیشنهادات خود را در مورد لایحه مزبور به کمیسیون
مشترک قوانین دادگستری مجلسین تسلیم نموده و شخصاً در کمیسیون مزبور شرکت نمایند. با تقدیم احترام مهندس حسن صائبی
ریاست محترم مجلس
پیشنهاد می‌شود ماده واحده مطروحه به این ترتیب نوشته شده و با کسر و حذف جملاتی به صورت ذیل تنقیح شود:
وزیر دادگستری مجاز است لایحه را که تحت عنوان تحول اساسی دادگستری نامگذاری گردیده و متضمن ۱۶ ماده است پس از تصویب کمیسیون مشترک قوانین دادگستری مجلسین موقتاً به موقع اجرا گذاشته سپس برای تصویب قطعی به مجلس تقدیم نماید.
با تقدیم احترام عبدالحسین طباطبایی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
محترماً پیشنهاد می‌نماید تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود:
تبصره- لوایح تقدیمی از طرف وزیر دادگستری ظرف سه روز از تاریخ تقدیم به وسیله هر یک از دو مجلس که لایحه آن تقدیم گردیده است، طبع و بین نمایندگان مجلس توزیع خواهد گردید. نمایندگان مجلسین می‌توانند ظرف ده روز از تاریخ تقدیم هر یک از لوایح مذکور پیشنهاد خود را به کمیسیون مشترک تقدیم و کمیسیون مکلف است پیشنهادات واصله را طبق آئین‌نامه مورد رسیدگی قرار داده تصمیم لازم اتخاذ نماید. دکتر مهذب
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نماید دو سطر اول ماده واحده تا بعد از کلمه (همچنین) حذف و به جای آن:
ماده واحده- وزیر دادگستری مجاز است (نوشته شود در سطر ششم به جای کلمه (سپس) جمله: (و بعد از یک سال) نوشته شود.
با تقدیم احترام معتمدی
معتمدی- در پیشنهاد بنده کلمه وزیر نیست وزارت است.
مهندس معینی (منشی)- بله وزارت دادگستری است معذرت می‌خواهم.
معتمدی- صلاح نیست به وزیر اختیارات داده شود.
مقام معظم ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌شود به آخر ماده واحده اضافه شود:
«هر یک از نمایندگان مجلسین می‌توانند پیشنهادهای خود را ظرف یک ماه از تاریخ تشکیل اولین جلسه کمیسیون مشترک دادگستری به کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین تقدیم دارند، کمیسیون باید پیشنهاددهندگان را به حضور در جلسه دعوت نمایند و پس از استماع توضیحات و نظرات آنها اتخاذ تصمیم نماید.
با تقدیم احترام. آموزگار
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌شود:
۱- بعد از کلمه موقتاً (به عنوان آزمایش) اضافه شود:
۲- به جای جمله به مجلسین تقدیم نماید نوشته شود (در مجلسین مطرح گردد).
۳- به جای تا پایان سال ۱۳۴۴ نوشته شود تا افتتاح دوره اجلاسیه مجلسین در سال آینده
۴- «جمله تحول اساسی دادرسی» حذف شود.
با تقدیم احترام آموزگار
دکتر جعفری- پنج فقره پیشنهاد است از طرف اقلیت تقدیم می‌کنم. (به شرح زیر قرائت شد) مقام معظم ریاست مجلس پیشنهاد می‌نماید تبصره وزیر به ماده واحده اضافه شود
تبصره- نمایندگان می‌توانند تا مدت ۱۵ روز پس از طبع و توزیع لوایح وزیر دادگستری که طبق ماده واحده فوق تقدیم مجلس می‌شود پیشنهادات خود را مستقیماً به کمیسیون مربوطه ارسال و با دعوت جهت توضیح در کمیسیون حاضر شوند.
دکتر مبین- نزهت نفیسی- کیهان یغمایی- دکتر پورهاشمی- معتمدی- فخر طباطبایی- مهندس بهبودی- دکتر رمضانی- ساگینیان- امام مردوخ- دکتر اسدی-
مجید بختیار بختیاری‌ها- نیری- پاینده- رامبد- ملکشاه ظفر- ایلخان- زهتاب‌فرد.
مقام معظم ریاست مجلس
پیشنهاد می‌نماید نام تحول اساسی از ماده واحده حذف شود.
دکتر پورهاشمی- امام مردوخ- دکتر رمضانی- ساگینیان- دکتر سامی‌راد- معتمدی- فخر طباطبایی- دکتر اسدی- بختیار بختیاری‌ها- ملکشاه ظفر- طهماسبی- ایلخان- مهندس والا- دکتر بقایی- کیهان یغمایی- دکتر سعید حکمت- پاینده- زهتاب‌فرد- رامبد.
مقام معظم ریاست مجلس شورا در مورد ماده واحده پیشنهاد می‌نماید به عوض کمیسیون مشترک دادگستری، کمیسیون مشترک خاص تشکیل گردد.
دکتر مبین- معتمدی- کلانتر هرمزی- ایلخان- عبدالمجید بختیار- دکتر اسدی- دکتر پورهاشمی- رامبد- دکتر جعفری- ابوالقاسم پاینده- بهبودی- مهندس والا- دکتر بقایی- زهتاب‌فرد- دکتر رمضانی- امام مردوخ- نیری.
مقام معظم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نماید: هر یک از لوایح مورد نظر آتی در ماده واحده فعلی پیوست ماده واحده مستقلی برای ارجاع به کمیسیون تقدیم مجلسین گردد.
امام مردوخ- معتمدی- رامبد- دکتر اسدی- عبدالمجید بختیار- ایلخان- مهندس والا- کیهان یغمایی- دکتر بقایی- ملکشاه ظفر- دکتر رمضانی- نیری.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
از آنجایی که لایحه‌ای که در جلسه ۱۹/۹/۴۴ جناب آقای وزیر دادگستری در مورد تغییرات اساسی در دادگستری تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌اند که تصور می‌رود از اهم لوایحی باشد که در این مورد تقدیم خواهند کرد و آن چنان حائز اهمیت است که باید در جلسات مجلس مطرح تا کلیه نمایندگان محترم بتوانند اظهارنظر نمایند و خوشبختانه تعداد معدود مواد آن آن چنان نیست که موضوع صرف وقت زیاد مستمسکی برای طرح نکردن در جلسه علنی باشد با توجه به این که این مجلس مکرر نشان داده است که نمایندگان محترم اعم از اکثریت و اقلیت و منفردین کار زیاد و تشکیل جلسات طولانی را بر تصویب لوایح در کمیسیون‌های خاص ترجیح می‌دهند این است که تقاضا دارد و پیشنهاد می‌نماید لایحه تحول اساسی در دادگستری در جلسه علنی مطرح گردد و به طریق عادی رسیدگی شود.
دکتر مبین- امام مردوخ- کیهان یغمایی- طهماسبی- رامبد- ملکشاه ظفر- دکتر پورهاشمی- ساگینیان- دکتر سعید حکمت- دکتر اسدی- فخرطباطبایی- دکتر بقایی- دکتر رمضانی- عبدالمجید بختیار- پاینده- ایلخان- رسول پرویزی- مهندس والا- زهتاب‌فرد- دکتر سامی‌راد- معتمدی.
رئیس- لایحه و پیشنهادها برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
۵- طرح سؤال آقای دکتر مبین راجع به تقدیم آئین‌نامه مربوط به تبصره ۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور از دولت و جواب آقای دکتر یگانه وزیر مشاور
رئیس- سؤال آقای دکتر میین از دولت مطرح است آقای دکتر مبین تشریف بیاورید.
دکتر مبین- در قانون بودجه سال ۴۴ تبصره‌ای بود تحت عنوان تبصره ۲۹، آنجا پیش‌بینی شده بود که دو آئین‌نامه می‌بایست تهیه شود آئین‌نامه اول راجع به این که هیچ کس مجاز نباشد از دو محل حقوق بگیرد مگر در موارد استثنایی که در آن آئین‌نامه پیش‌بینی خواهد شد و آئین‌نامه ظرف سه ماه به کمیسیون دارایی مجلسین تقدیم شود ضمناً پیش‌بینی شده بود در قسمت آخر تبصره که یک حد نصابی از جهت جمع دریافتی‌های کارکنان دولت ضمن آئین‌نامه دیگری تهیه و معین بشود که پس از تصویب هیئت وزیران اجرا بشود بنده راجع به آئین‌نامه اول چون مدت معینی داشت و دولت مکلف بود ظرف سه ماه آئین‌نامه را بدهد بنده سؤالی تهیه کرده و تقدیم کردم و در مورد آئین‌نامه
دوم چون مدت محدود نبود و گذاشته شده بود به اختیار دولت که آئین‌نامه را تهیه بکند و اجرا بکند بنده فکر کردم موردی برای سؤال نیست لذا به صورت تذکر به دولت تقدیم شده بود که دولت متوجه باشد که هر روز تأخیر بیفتد در تصویب آن آئین‌نامه نتیجتاً موجب می‌شود که اشخاص حقوق‌های گزافی از محل‌های مختلف بگیرند و موجب خسارت خزانه کشور است حالا جناب آقای دکتر یگانه راجع به هر دو قسمت انشاءالله جواب خواهند فرمود.
رئیس- آقای دکتر یگانه بفرمایید.
دکتر یگانه (وزیر مشاور)- همان طور که نماینده محترم جناب آقای دکتر مبین فرمودند دولت مکلف بود ظرف سه ماه آیین‌نامه‌ای راجع به منع اخذ دو حقوق از خزانه دولت به مجلسین تقدیم کند البته سؤالی هم که فرموده بودند راجع به همین آئین‌نامه بود که می‌بایستی به مجلس تقدیم بشود البته استحضار دارند که این لایحه به موقع خودش به مجلس تقدیم شده و به این ترتیب نظر ایشان تأمین است و راجع به مطلب دوم هم همین طور که فرمودند یک تذکری به دولت بود که قطعاً اقدامی که در تأمین نظرشان باشد از طرف دولت خواهد شد و نتیجه هم به عرض مجلس محترم خواهد رسید دیگر تصور نمی‌کنم عرض دیگری لازم باشد (احسنت).
رئیس- آقای دکتر مبین بفرمایید.
دکتر مبین- آئین‌نامه اولی همان طور که جناب آقای دکتر یگانه فرمودند در ۱/۴/۴۴ یعنی درست به موقع تقدیم شده بنابراین بنده ایرادی از این جهت به دولت نمی‌توانم داشته باشم ولی به خودمان این ایراد را دارم.
رئیس- آئین‌نامه در کمیسیون‌ها مطرح است.
دکتر مبین- دیروز اولین جلسه‌ای بود که کمیسیون تشکیل شد این مطلب البته مصادف شده با تعطیلات مجلس و بنده کاملاً متوجه هستم جناب آقای رئیس و مجلس شورای ملی وظیفه خودش را انجام داده و به مجلس سنا نوشته بود مجلس سنا گفته است چون ما در حال تعطیل هستیم به این مطلب نمی‌توانیم رسیدگی کنیم بنابراین بنده اول ایراد را وارد کردم ولی خودم جواب می‌دهم که چون مصادف بوده با تعطیلات مجلسین رسیدگی نشده ولی یک دو ماهی راجع به این مطلب رسیدگی سریعی نشده (رامبد- طبق آئین‌نامه می‌تواند تقاضا کنید در دستور جلسه علنی قرار بگیرد) نخیر در دستور کمیسیون مشترک مجلسین است (رامبد- تقاضا کنید بیاید در جلسه مطرح شود) راجع به قسمت دوم که بنده تذکر داده بودم البته قولی که جناب آقای دکتر یگانه دادند برای بنده کافی است ولی مجدداً می‌خواهم عرض کنم تأخیر در تهیه آئین‌نامه دوم سبب می‌شود که عده‌ای حقوق‌های گزاف بگیرند و باید یک ملاکی در این مملکت باشد که کسی از حد نصاب بیشتر نتواند حقوق بگیرد آئین‌نامه اول به تنهایی کافی نیست برای این که در اینجا گفته شده از ممر مختلف می‌تواند حقوق بگیرد ولی میزانی که از ممر مختلف گرفته می‌شود چقدر باشد روشن نیست دیروز هم بنده در کمیسیون مشترک دارایی یک چنین پیشنهادی دادم البته دولت اگر متوجه باشد خودش یک چنین تصویب‌نامه‌ای صادر بکند و مطلب روشن بشود مسلما باعث امتنان خواهد بود.
دکتر یگانه- تشکر می‌کنم.
۶- گزارش شور اول راجع به تغییر عنوان استخدامی افراد دو درجه‌داران و افسران مأمور انتظامی و نگهبانی واحدهای انحصاری مأمورین گارد شهری مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور اول از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه ۱۴ آذر ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای سراج حجازی معاون وزارت کشور تصویب‌نامه شماره ۴۶۵۸- ۲۶/۵/۴۲ راجع به تغییر عنوان استخدامی افراد و درجه‌داران و افسران مأمور انتظامی و نگهبانی واحدهای انحصاری مأمورین گارد شهری را که به شماره ۴۴۶ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود: اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید. قانون تبدیل عنوان استخدامی
افراد و درجه‌داران و افسران سابق گمرکات و انحصارات ماده
۱- عنوان استخدامی آن عده از افراد و درجه‌داران و افسران نگهبانی و انتظامی وزارت منحله گمرکات و انحصارات که به استناد قانون تأسیس پلیس گمرک مصوب ۱ مرداد ۱۳۳۶ استخدام و پس از انحلال وزارتخانه مزبور و انضمام واحدهای انحصاری آن (قند و شکر، غله، دخانیات، باربری و سازمان چای) به وزارت دارایی امور انتظامی و نگهبانی واحدهای مزبور را در این وزارتخانه عهده‌دار هستند به مأمورین گارد شهری تبدیل و از نظر سازمانی مانند سایر مأمورین گارد شهری تابع شهربانی کل کشور خواهند بود و حقوق و مزایای آنان کماکان و مادامی که در واحدهای انحصاری انجام وظیفه می‌کنند از محل اعتبار واحدهای مزبور قابل پرداخت خواهد بود.
ماده ۲- وزارت دارایی و وزارت کشور مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
مخبر کمیسیون کشور- مصطفوی
رئیس- کلیات این لایحه مطرح است
آقای رامبد- برخلاف معمول این دفعه بنده تضییع وقت همکاران و سروران عزیزم را خیلی کم فراهم می‌کنم فقط یک استدعا دارم ۵ دقیقه‌ای صرف وقت بفرمایید صورت مذاکرات مجلس را در روزی که تأسیس گاردهای مختلف به مجلس آمد قرائت بفرمایید بنده خوشبختانه یا متأسفانه در آن جلسه عرایضی کردم لایحه امروز را هم قرائت بفرمایید همان روز بنده تمام مواد و لایحه امروز را عنوان کردم که این کار اشتباهی است در دستگاه‌های مملکت تفرقه نیندازید هر کس با یک نشان خاص با یک لباس نوع دیگر برای خودش قوای انتظامی تشکیل ندهد این عده زیادی و حقوق بگیر و سربار را از قوم و خویش و دوست و آشنا استخدام نکنید سربار بودجه مملکت نکنید آن روز آمدند و از همین دفاع‌هایی که وزرای امروز کردند کردند (دکتر ضیائی- در چه تاریخی بود؟) حضرتعالی تشریف داشتید با هم تطبیق می‌کنیم یا بنده خودم استخراج می‌کنم و خدمتتان عرض می‌کنم این که گاهی از اوقات حتی خود من در اصرار از حدود متعارف هم خارج می‌شوم و روی علاقه به انجام وظایف جلب توجه سایر دوستان را می‌کنم برای این است که مثل امروز دو دوره دیگر نیایند بگویند که آن قوانین برای آزمایش بود چیزی بود مطابق میل آن وزیر بود و مطابق میل این وزیر نیست به همین مناسبت قوانین متضاد شده از آقای وزیر ابتدا سؤال شفاهی می‌کنم و بعد هم اگر لازم شد سؤال کتبی می‌کنم در ابتدای این دولت جزو خدمات جناب آقای وزیر دادگستری که متأسفم امروز مطالبی اینجا علیه ایشان عنوان شد که هر کسی را به تفکر انداخت به هر حال ایشان تبلیغ و مصاحبه کردند که تمام قوانین موجود را مشغول هستند جمع‌آوری می‌کنند ضد و نقیض‌هایش را خارج می‌کنند و به صورت یک مجموعه قابل استفاده درمی‌آورند تا کسانی که احتیاج به مراجعه دارند استفاده کنند اگر این حرف راست بود جناب آقای دکتر یگانه کو؟ چطور شد اگر این خبر حقیقت نداشته چرا این قدر حرف‌هایی غیر واقع بزنید تا کارهایی را هم که انجام می‌دهید همه به تعرف و مصاحبه تعبیر و تفسیر بشود بنده عرض کردم عرایضم کوتاه است فقط به مناسبت این لایحه خواستم این یادآوری را بکنم که به کرات پیش آمده اقلیتی مثل ما مورد توجه قرار نگرفته دولت‌های مورد حمایت اکثریت بعد از مدتی خودشان صحه به همان مطالب اقلیت گذاشته‌اند و این لایحه یکی از آن موارد است.
رئیس- نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی
می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثریت برخاستند) تصویب شد ماده اول قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱- عنوان استخدامی آن عده از افراد و درجه‌داران و افسران نگهبانی و انتظامی وزارت منحله گمرکات و انحصارات که به استناد قانون تأسیس پلیس گمرک مصوب امر داد ۱۳۳۶ استخدام و پس از انحلال وزارتخانه مزبور و انضمام واحدهای انحصاری آن (قند و شکر و غله و دخانیات و باربری سازمان چای) به وزارت دارایی امور انتظامی و نگهبانی واحدهای مزبور را در این وزارتخانه عهده‌دار هستند به مأمورین گارد شهری تبدیل و از نظر سازمانی مانند سایر مأمورین گارد شهری تابع شهربانی کل کشور خواهند بود و حقوق و مزایای آنان کماکان و مادامی که در واحدهای انحصاری انجام وظیفه می‌کنند از محل اعتبار واحدهای مزبور قابل پرداخت خواهد بود.
رئیس- در ماده اول نظری نیست؟ آقای پروین بفرمایید.
پروین- عبارت ماده اول صحیح نیست.
رئیس- پیشنهاد بفرمایید.
پروین- پیشنهاد داده‌ام.
رئیس- نظر دیگری در ماده اول نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام محترم مجلس شورای ملی
در لایحه شماره ۱۵۹۷ ماده یک چون عبارت مفهوم واضح ندارد و مبتدا و خبر آن پنج سطر فاصله دارد پیشنهاد می‌نمایم به طریق ذیل اصلاح و نوشته شود: چون عده از افراد و درجه‌داران و افسران نگهبانی و انتظامی که به استناد تأسیس پلیس گمرک مصوب ۱ امرداد ۱۳۳۶ استخدام شده بودند پس از انحلال وزارت گمرکات و انحصارات و منضم گشتن اداره‌های انحصار قند و شکر و دخانیات و باربری و سازمان چای غله به وزارت دارایی عده مزبور خدمات نگهبانی و امور انتظامی را در اداره‌های نامبرده (تابعه وزارت دارایی) انجام می‌دهند اجازه داده می‌شود عنوان استخدامی آنان به مأمورین گارد شهری تبدیل گردد و از نظر سازمانی مانند سایر مأمورین گارد شهری تابع شهربانی کل کشور خواهند بود. الی آخر ماده. فضل‌الله پروین
رئیس - ماده دوم قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۲- وزارت دارایی و وزارت کشور مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
رئیس- در ماده دوم نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده لایحه و پیشنهاد برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط فرستاده می‌شود.
۷- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون راه راجع به الحاق ایران به مقاوله‌نامه‌های حمل و نقل بار و مسافر و ارسال به مجلس سنا
رئیس- گزارش شور دوم لایحه الحاق ایران به مقاوله‌نامه‌های حمل و نقل بار و مسافر مطرح است قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور دوم از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی
کمیسیون راه در جلسه ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر گنجی معاون وزارت راه لایحه شماره ۱۵۹/ م- ۵/۲/۱۳۴۴ دوات راجع به الحاق ایران به مقاوله‌نامه‌های حمل ونقل بار و مسافر را که گزارش شور اول آن به شماره ۱۵۷۵ چاپ شده است برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش شور اول را عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- به دولت اجازه داده می‌شود که اقدام لازم را برای الحاق به قراردادهای بین‌المللی مربوط به حمل
بار و مسافر C.I.M. و C.L.V. و ضمائم آن را به عمل آورده و قراردادهای لازم را امضا نماید.
مخبر کمیسیون راه- توسلی
گزارش شور دوم از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۲۳ آذر ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر گنجی معاون وزارت را لایحه دولت راجع به الحاق ایران به مقاوله‌نامه‌های حمل و نقل بار و مسافر را برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون راه را در این مورد عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس کمیسیون امور خارجه- دکتر ضیائی
رئیس- ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ماده واحده و کلیات آخر آن رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه ۲۲۵
روز سه‌شنبه ۳۰ آذر ماه ۱۳۴۴
۱- گزارش شور اول اجازه قبول عضویت و پرداخت حق عضویت کنگره بین‌المللی راه. شماره چاپ ۱۶۱۳ ۲
۲-گزارش کمیسیون مبنی بر منتفی بودن مفاد لایحه اجازه و اختیارات هیئت ۵ نفری برای ساختمان خانه‌های سازمانی. شماره چاپ ۱۶۱۴
۳- گزارش شور اول انتقال افسران و کارمندان و اموال اداره نظام وظیفه عمومی به وزارت کشور و اجازه استفاده از مشمولین وظیفه عمومی در خدمت ژاندارمری کل کشور. شماره چاپ ۱۶۱۵
۴- گزارش شور دوم راجع به اصلاح ماده ۲۳۰ قانون مجازات عمومی. شماره چاپ ۱۶۱۶
۵- سؤال آقای صادق احمدی از وزارت فرهنگ و هنر راجع به فیلم گل جهنم.
رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه خواهد بود.
(نیم ساعت بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی
سؤال
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید به جناب آقای نخست وزیر اطلاع دهند برای پاسخ دادن به سؤالات زیر در جلسه علنی مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند:
۱- با توجه به خبر مندرج در روز نامه اطلاعات پنجشنبه ۲۵ آذر ماه جاری تحت عنوان (چریک‌های عراق پاسگاه مرزی ایران را مورد حمله قرار دادند) حقیقت موضوع و مشروح جریان را به مجلس شورای ملی گزارش دهند.
۲- چرا دولت تا این حدود از استعداد پاسگاه‌های مرز مقابل و تحولاتی که در نوار مرزی بر علیه امنیت کشور در جریان بوده بی‌اطلاع مانده است؟
۳- چرا دولت به موقع برای تقویت و تجهیز پاسگاه‌های مرزی پیش‌بینی‌های لازم ننموده است؟
۴- با این که خبر مزبور حاکی است چریک‌های دولتی عراق به حمایت شرطه‌های عراقی به مرز کشور شاهنشاهی تجاوز نموده‌اند چه اقدام فوری و عکس‌العملی برای جبران واقعه از طرف دولت به عمل آمده است؟
۵- چه اقدام احتیاطی و پیش‌بینی لازم برای جلوگیری از نظایر این گونه وقایع شده است؟
با تقدیم احترام- کبیری