مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر ۱۳۳۸ نشست ۳۶۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۳۶۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یک‌شنبه ۲۸ آذر ماه ۱۳۳۸
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت‌مجلس
۲ - بیانات آقایان قنات‌آبادی و دکتر عمید در قبال اظهارات آقای آموزگار در مجلس سنا
۳ - اعلام وصول لوایح مقاوله بین‌المللی تعطیلات هفتگی و اعتبارات کشاورزی از مجلس سنا
۴ - اخذ رأی و تصویب لایحه مربوط به برقراری مستمری درباره وراث عده‌ای از کارمندان دولت
۵ - طرح گزارش کمیسیون صنایع و معادن راجع به تشکیل سازمان ذوب آهن
۶ - تقدیم لایحه بانک‌های مرکزی و پولی به وسیله آقای نخست‌وزیر
۷ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون صنایع و معادن راجع به تشکیل سازمان ذوب‌آهن و ارسال به مجلس سنا
۸ - طرح و تصویب یک فوریت لایحه مربوطه به اجازه اجرای لوایح مربوط به پانک‌های پولی و مرکزی
۹ - طرح گزارش کمیسیون استخدام راجع به نحوه استخدام مهندسین و کمک مهندسین و تکنسین‌ها
۱۰ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و نیم پیش از ظهر به ریاست آقای عماد تربتی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت‌مجلس
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
غایبین بااجازه - آقایان: کدیور - دکتر جهانشاهی - امامی - خویی - محمودی - باقر بوشهری - امید سالار - ثقةالاسلامی - قبادیان - مشار - سعیدی - کورس ذوالفقاری - دکتر ضیایی - اورنگ - دهقان - صادق بوشهری - سنندجی - تیمورتاش - دکتر فریدون - افشار - بزرگ‌نیا - حشمتی - عرب - شیبانی - تربتی - سلطانمراد بختیار - دولتشاهی - قنات‌آبادی - قراگزلو - امیر بختیار.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری - قرشی - پردلی - بوربور.
نایب رئیس - اعتراضی به صورت جلسه نیست (اظهاری نشد) چون اعتراضی بر صورت جلسه نیست تصویب صورت جلسه اعلام می‌شود.
۲ - بیانات آقایان: قنات‌آبادی و دکتر عمید در قبال اظهارات آقای آموزگار در مجلس سنا
نایب رئیس - بفرمایید.
قنات‌آبادی - بنده دو روز بود یعنی چند روز بود که مبتلی به کسالت بودم و در منزل بستری شده بودم امروز صبح که به مجلس شرفیاب شدم مطالبی شنیدم که لازم است چند کلمه در پیرامون این مطلب و این موضوع صحبت بکنم (نمایندگان - بفرمایید) حالا چرا قرعه فال این سخن به نام من افتاده آن به جای خود محفوظ است بعضی مطالب هست که واجب کفایی است اگر یک کسی آن عمل را انجام بدهد از دیگران ساقط است در جلسه گذشته سناتور محترم آقای آموزگار مطالبی راجع به ملجس شورای ملی فرودند (طباطبایی قمی - بیجا فرمودند) اجازه بفرمایید این مطلب را به عرض‌تان برسانم مجلس سنا به خودی خود از نظر بنده و جنابعالی و تمام ملت ایران واجد کمال احترام است (صحیح است) و همه ما به او احترام می‌گذاریم اما یک فرد چه سناتور باشد چه عادی باشد و چه در هر مقامی باشد یک فرد است و یک فرد به هیچ‌وجه اجازه اهانت به مقدسات مملکت که مجلس شورای ملی جزء آنها است ندارد (صحیح است) آقایان اجازه بفرمایید یک مطلبی را بنده عرض کنم در جراید و مجلات نوشته شد که شخص شخیص اعلیحضرت همایونی گاهی می‌فرمایند که مجلس آن طور که باید کار بکند نکرده البته می‌دانیم که شخص شخیص اعلیحضرت همایونی رهبر و راهنما و هادی مملکت است رئیس قوه مقننه است معلم اجتماع است و یک معلم حق دارد که بگوید که شاگردش خوب کار کرده یا صحیح کار نکرده اما از شخص شخیص ایشان گذشته هر فرد و مقامی که به مجلس شورای ملی اهانت بکند دهن او را باید خرد کرد (صحیح است احسنت) آقایان نمایندگان من این مطلب را به عرض‌تان می‌رسانم زمانی که از طرف محمدعلی شاه مستبد مجلس شورای ملی مورد تاخت و تاز و حمله قرار گرفت من موجود نبودم به دنیا نبودم آفرین بر آزادمردان آن روز که در مقابل قلدری محمدعلی شاه ایستادند و بالاخره پوزه او را همان طور که تاریخ نشان می‌دهد به خاک مالیدند اما من یک زمان دیگر در این پارلمان بودم و یک حمله و هجومی شبیه به زمان محمدعلی شاه بلکه بیشتر و تجاوزآمیزتر نسبت به مجلس شروع شد و آن اواخر حکومت مصدق‌السلطنته بود بنده افتخار آن را دارم که در مقابل آن حملات و آن هجوم‌ها به مجلس شورای ملی با یک عده از مردان رشید و از خود گذشته ایستادگی کردیم مقاومت کردیم (مهدوی - آن روز هم این جملات را نگفتند) و حتی آن روز هم به قول جناب آقای مهدوی آن روز که آن همه حمله به مجلس می‌شد چون آن روز می‌خواستند اینجا را بکوبند تا به قانون اساسی تجاوز بکنند مع‌ذلک که چنین کلماتی از دهن حمله‌کنندگان آن روز نسبت به مجلس شورای ملی بیرون نیامد بسیار من متأسفم که آقای آموزگار این‌طور که شنیدم عضو حزب ملیون است و من اینجا رسماً عرض می‌کنم که اگر حزب ملیون و کمیته مرکزی چون اگر مشروطیت نباشد ما حزب می‌خواهیم چکار کنیم (صحیح است) اگر مجلس نباشد حزب چه مورد دارد و این‌که اعلیحضرت همایونی تأکید فرمودند هی حزب حزب را شروع فرمودند برای این است که کمال علاقه‌مندی را به مشروطیت دارند ولی حزب قایم به وجود مشروطیت است اگر بنا باشد که مشروطیت نباشد حزب به هیچ درد نمی‌خورد و اگر بنا باشد که یک عضو حزبی به حمله به مشروطیت قیام بکند این همان کاری است که محمدعلی شاه کرده و همان جوابی را باید بدهند که به محمدعلی شاه دادند قانون اساسی مملکت خیلی قیمت دارد یک مطلبی را بنده اجازه می‌خواهم به طور معترضه عرض می‌کنم البته می‌دانید یک جریاناتی در دوره ۱۷ اتفاق افتاد و به جهاتی مجلس سنا را تعطیل کردند بعد از ۲۸ مرداد و تثبیت اوضاع یک مطلبی مطرح شد و آن دو مرتبه از تعطیل در آمدن مجلس سنا بود یک روزی کی عده‌ای صحبت می‌کردند که سنا این‌طور شد و اینجا تعطیل شد بعد من گفتم که اینها بروند یک نان بخورند و صد نان صدقه بدهند چون اگر تعطیل نمی‌شد اینها خیلی زودتر از کسانی که در مجلس شورای ملی استعفا دادند استعفا می‌دادند ما در کشاکش دهر و پستی و بلندی‌ها همت و فداکاری و از خود گذشتگی این اشخاص را دیده‌ایم آقایان این مطالب تاریخ نیست مال زمان خودمان است در قانون اساسی اصل ۴ می‌گوید پس از انعقاد سنا تمام امور باید به تصویب هر دو مجلس باشد اگر آن امور در سنا یا از طرف هیئت وزیران عنوان شده باشد باید اول در مجلس سنا تنقیح و تصحیح شده به اکثریت آراء قبول و بعد به تصویب مجلس شورای ملی برسد ولی اموری که در مجلس شورای ملی عنوان می‌شود برعکس از این مجلس به مجلس سنا خواهد رفت مگر امور مالیه که مخصوص به مجلس شورای ملی خواهد بود (یعنی همان عملی که شما کردید) و قرارداد مجلس در امور مذکوره به اطلاع مجلس سنا خواهد رسید که مجلس مزور ملاحظات خود را به مجلس ملی اظهار نماید ولکن مجلس ملی مختار است ملاحظات مجلس سنا را بعد از مداقه لازمه قبول یا رد نماید عین همین عمل اتفاق افتاد این هم فارسی است و سواد خیلی بالا هم نمی‌خواهد یعنی شاگرد کلاس شش ابتدایی این مطلب را درک می‌کند بنده فقط این مطلب را می‌خواهم عرض کنم که بعضی‌ها ولو این‌که در مسند مشروطیت نشسته‌اند یعنی نان مشروطیت را می‌خورند وکیلند سناتورند وزیر مشروطیت و امثال آنها هستند مع‌ذلک در دل‌شان آن عناد واقعی با مشروطیت و آزادی را هنوز حفظ کرده‌اند به عقیده من یکی از اینها همین آقای ناطقی است که در مجلس سنا نطق کرده است و برای ما که قسم خوردیم که قانون اساسی را حفظ کنیم تحمل این تحقیر میسر نیست باز هم عرض می‌کنم خرج مجلس محترم سنا با شخص جدا است چون سنا و مجلس شورای ملی هیچ وقت فرقی نمی‌کنند من کیم لیلی و لیلی کیست من این شخصی که به مجلس شورای ملی اهانت کرده متأسفانه و متأسفانه از نظر معلومات هم زاید سطحش بالا نیست و این‌که می‌گوید می‌روم کتاب می‌نویسم یک وقت ما این مطلب را نوشتیم ایشان یک کتابی فقط نوشته به اسم فرهنگ آموزگار که بنا به گفته اهل فن این لغت‌نامه از اول تا آخرش غلط است و حاضرم نشان بدهم مجلس شورای ملی نمی‌تواند این اهانت را ببیند و حتماً باید این اهانت نسبت به مجلس شورای ملی و مشروطیت ایران جبران شود (احسنت احسنت).
نایب رئیس - آقای دکتر عمید فرمایشی دارند؟
دکتر عمید - عرضی دارم.
نایب رئیس - بفرمایید.
دکتر موسی عمید - آقایان محترم همکاران عزیز من اطلاع دارند که نه در دوره ۱۸ و نه در این دوره بنده مصدع اوقات نشدم همیشه استفاده کردم همیشه آقایان صحبت کردند و من گوش دادم و استفاده کردم اما از آن روزی که پا در مجلس گذاشتم بین خود و خدا عهد کردم که برخلاف اصول مشروطیت عملی نکنم (صحیح است ـ احسنت) این عهد من است (دولت‌آبادی - بسیار مورد احترام همه هستید) ولی گویا آقای آموزگار گفته‌اند یک وکیلی که گویا نایب رئیس مجلس استان گویا بنده هستم عرض شود شاید این مطلب از آن ناشی شده است که یک نفر به نام عمید کتاب لغتی نوشته بسیار لغت جامع و بسیار لغت مفید و در مقدمه آن در ۵۰ صفحه به این لغت‌نامه آقای آموزگار حمله کرده ولی نه آن آقای عمید بنده هستم و نه آن لغت‌نامه از من است و این مطلبی که گفته شده به کسی از نظر علمی ارتباط ندارد اگر در مجالس مقننه به یک قانون ایراد گرفته شود نباید کسی این ایراد برا به خودش بگیرد و بگوید آه چه نشسته‌اید پا شوید مرگ یک مرتبه شیون یک مرتبه مجلس گناهی نکرده مجلس آمده دو تبصره را که آنجا حذف کرده روی اصول مشروطیت و این قانون اساسی و میثاق ملی که به ما دادند که ما پای جان باید نگهبان آن باشیم نسبت به این دو تبصره عمل کرده حالا خواه آموزگار باشد خواه دیگری من بیست و سه سال است که تدریس می‌کنم و مثل این آقای آموزگار و خیلی قوی‌تر از ایشان شاگرد من بوده‌اند بنده ادعا نمی‌کنم که سوادی دارم اما از این عالم‌ترها با سوادترها در تمام دانشگاه هستند سواد داشته باشند یا نداشته باشند آنها می‌دانند اما آقای آموزگار نگفتند نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد ایشان اگر کتاب می‌خواهند بنویسند در هر هفته دو ساعت وقت سنا زیادتر نیست باقی وقت‌شان بروند کتاب‌های‌شان را بنویسند مردم تشنه علمند و استفاده می‌کنند اما این‌طور نمی‌شود که ایشان یک چنین چیزی را به خودشان گرفتند ایشان را به زور به سنا آورده‌اند بنده نمی‌دانم خدا می‌داند شاید به زور این وجود محترم آمده به هر صورت بنده خادم این مردم هستم خادم این مجلسین هستم من خودم را خدمتگزار مشروطیت و اساس مشروطیت می‌دانم آقای آموزگار هم اهمیت ندارند اگر پای مشورت به میان بیاید می‌ایستم و آقای آموزگار هم خیلی کوچک‌تر از آن هستند که بگویند من خیلی هستم من اینجا گفتم که قانونی از مجلس سنا برگشته است نظر محترم آقایان چیست چه می‌باید بگویم جز این‌که گزارش مجلس را بخوانم عرض کردم لایحه‌ای برگشته دو تبصره حذف شده بسته به نظر آقایان است ابقاء یا الغاء و امحاء آن را رأی می‌گیریم حالا داعی ندارد که ایشان عصبانی بشوند و بگویند که چه نشسته‌اید این‌طور شده این است که بنده معذرت می‌خواهم خیلی هم معذرت می‌خواهم دفعه اولی است که این را عرض کردم ولی مربوط به خودم نیست که آقای آموزگار توهین بکنند اما در انعکاس خارج اگر درست باشد ایشان گفته‌اند آن مجلسی‌ها که آنجا نشسته‌اند معلوم‌الحالند این بی‌اعتنایی به مجلس است آقایان چند صباحی اینجا هستند و چند صباحی در سنا چطور شد که وقتی اینجا هستند معلوم‌الحال می‌شوید و آنجا که می‌روید مجهول‌الحال یا برعکس هم مجلس سنا و هم مجلس شورای ملی از ملت است و باید اقلاً در این دوره سعی کنیم که این وحدت را نگاه داریم و این اعتماد و این اساس مشروطیت را حفظ کنیم نه این که ۱۳۰ نفر بروند در محضر ایشان و آقای آموزگار بگویند یک کارمندانی آنجا نشسته‌اند کارمندی مگر عیب است مگر شخص از وقتی که پستانک به دهن‌شان می‌دهند سناتور یا وزیر به دنیا می‌آیند همه این مراتب را طی می‌کنند و مثل آقای مهندس شریف امامی وزیر می‌شوند در این صورت مگر احترام ایشان از بین می‌رود که کارمند بودند این است که بنده خیلی متأسفم و خیلی احترام مجلس سنا را دارم و از لحاظ اساس مشروطیت عرض می‌کنم و نباید یک مرتبه این‌قدر باز و خیلی خارج از نزاکت از طرف سنا به مجلس شورای ملی توهین بشود بنده از لحاظ خودم گله‌ای ندارم ولی از لحاظ مشروطیت گله دارم (احسنت احسنت).
۳ - اعلام وصول لوایح مقاوله بین‌المللی تعطیلات هفتگی و اعتبارات کشاورزی از مجلس سنا
نایب رئیس - وارد دستور می‌شویم لوایحی از مجلس سنا رسیده یکی مربوط به الحاق دولت شاهنشاهی ایران به مقاوله‌نامه بین‌المللی راجع به تعطیل هفتگی بازرگانی و عمومی است به کمیسیون مربوطه احاله می‌شود لایحه دیگری راجع به اعتبارات کشاورزی که از مجلس سنا رسیده که قبلاً در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود چون در سنا اصلاحاتی شده است لذا برای رسیدگی به آن اصلاحات به کمیسیون مربوطه احاله می‌شود.
۴ - اخذ رأی و تصویب لایحه مربوط به برقراری مستمری درباره وراث عده‌ای از کارمندان دولت
نایب رئیس - لایحه برقراری مستمریات که به مجلس سنا فرستاده شده بود از مجلس سنا رسیده است که عین نامه مبنی بر اصلاحاتی که شده است قرائت می‌شود و بعد رأی نهایی با ورقه گرفته می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۱۹۳۵۹ - ۶/۷/۱۳۳۸ دولت راجع به اجازه پرداخت وظیفه و مستمری درباره وراث عده‌ای از کارمندان دولت که طی مرقومه شماره ۳۱۲۸۷ - ۴/۹/۱۳۳۸ از مجلس شورای ملی به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز چهارشنبه بیست و چهارم آذرماه ۱۳۳۸ مجلس سنا مطرح و پس از افزودن عبارت از تاریخ این قانون تصویب بعد از عبارت به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود در سطر دوم ماده واحده و همچنین تبدیل عبارت آقای حسین شمس‌الشعراء پدر با ورثه قبل از کلمه مرحوم در بند یازدهم صورت ضمیمه لایحه به تصویب رسید مراتب برای استحضار عالی و طرح در مجلس شورای ملی برای اخذ رأی نهایی اعلام می‌شود.
رئیس مجلس سنا.
نایب رئیس - نسبت به دو اصلاح مختصری که شده آقایان نظری ندارند؟ (اظهاری نشد) چون نظری نیست لذا رأی نهایی می‌گیریم به لایحه مستمری‌ها با همان اصلاحات که شده رأی با ورقه خواهد بود.
(اسامی آقایان نمایندگان به ترتیب ذیل به وسیله منشی اعلا و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: نورالدین - امامی - دکتر عدل - قوام - دولت‌آبادی - دادگر - مشایخی - صفاری - صدرزاده - موسوی - مرآت - اسفندیاری - دکتر شاهکار - قراگزلو - زنگنه - خزیمه - علم - ابتهاج - دکتر نفیسی - علامه - وحیدی - دکتر حسن افشار - عباسی - غضنفری - دکتر وکیل - دکتر رضایی - هدی - دکتر شفیع - امین - دکتر فریدن - افشار - رستم - امیر بختیار - کاظم شیبانی - بیات - ماکو - دکتر امیر نیرومند - حمید
بختیار - مراد اریه - دکتر اسدی - دکتر ارسلان - افشار - ساگینیان - فخر طباطبایی - دکتر امیر حکمت - توماج - برومند - دکتر سید امامی - جلیل‌وند - اکبر شادلو - دکتر ضیایی - دشتی - گیو - بهبهانی - دکتر عمید - حکیمی - عمیدی نوری - مهندس اردبیلی - ابراهیمی - عامری - نصیری - دکتر آهی - افخمی - عرب - شیبانی - دکتر پیرنیا - صراف‌زاده - جلیلی - مهندس فروهر - مهندس دهستانی - دکتر دادفر - صارمی.
نایب رئیس - لایحه مستمری سمتی از کارمندان دولت به تصویب نهایی رسید برای اجراء به دولت ابلاغ می‌شود.
اسامی موافقین - آقایان: صراف‌زاده - نورالدین امامی - صدرزاده - موسوی - قوام - هدی - رستم - امیر بختیار - دکتر امیر اصلان - افشار - دکتر وکیل غضنفری - دشتی - عامری - عمیدی نوری - گیو - مجید ابراهیمی - مهندس اردبیلی - مرآت اسفندیاری - خزیمه - علم - دکتر ضیایی - توماج - دکتر اسدی - ساگینیان - دکتر نفیسی - شادلو - دکتر امین عباسی - دکتر رضایی - نصیری - صارمی - افخمی - مهندس فروهر - حکیمی - دکتر عدل - دولت‌آبادی - صفاری - دادگر - دکتر امیر حکمت - دکتر سید امامی - دکتر آهی - عزیز - اعظم زنگنه - دکتر امیر نیرومند - دکتر فریدون افشار - جلیلی - عبدالحمید بختیار - دکتر شاهکار - علامه - وحیدی - ابتهاج - اکبر برومند - جلیل‌وند - فخر - طباطبایی - شیبانی - اریه - بیات - ماکو - دکتر حسن افشار - مهندس دهستانی - دکتر دادفر – مشایخی.
ورقه موافق بی‌اسم دو برگ.
۵ - طرح گزارش کمیسیون صنایع و معادن راجع به تشکیل سازمان ذوب آهن
نایب رئیس - لایحه تشکیل سازمان ذوب‌آهن مطرح است یک فوریت آن قبلاً تصویب شده و یک شوری است. گزارش کمیسیون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون صنایع و معادن به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۳۷۳۵۸ دولت راجع به تشکیل سازمان ذوب‌آهن در تاریخ ۱۸ آذرماه ۱۳۳۸ کمیسیون صنایع و معادن با حضور آقای مهندس شریف امامی وزیر صنایع و معادن مورد رسیدگی واقع و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب اینک گزارش آن را جهت تصویب نهایی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱ - به دولت اجازه داده می‌شود برای بهره‌برداری از معادن مربوطه و تأمین مواد اولیه مورد لزوم و ایجاد کارخانه‌های مربوط به ذوب‌آهن و تهیه فولاد و توزیع و فروش محصولات به دست آمده سازمانی مستقل وابسته به وزارت صنایع و معادن به نام سازمان ذوب‌آهن ایران تشکیل داده و طبق اصول بازرگانی اداره نماید.
ماده ۲ - سازمان ذوب‌آهن ایران می‌تواند برای انجام وظایف محوله کارشناسان خارجی را با تصویب هیئت وزیران به کار گمارد.
ماده ۳ - دولت مجاز است برای اجرای طرح کارخانه‌جات ذوب‌آهن تأسیسات مربوطه از قبیل ساختمان راه‌آهن و راه‌ها و شهرسازی‌های مربوطه و تجهیزات معادن و کوره‌های ذوب و کارخانه تهیه کک و غیره که از طرف کنسرسیوم دماک کروپ تهیه شده است اعتبار وام لازم از کشورهای آلمان و انگلستان تا میزان یکصد و پنجاه میلیون دلار با بهره‌ای تا ۶٪ و به مدت تا ده سال تحصیل نماید و از محل وجوه حاصله از فروش کارخانه‌جات دولتی و عواید نفت مستهلک نموده و بپردازد.
ماده ۴ - سازمان ذوب‌آهن ایران می‌تواند برای اجرای طرح ذوب‌آهن با مؤسسات خارجی تا میزان ۲۰٪ بهای ماشین‌آلات مشارکت نموده و با تصویب هیئت وزیران می‌تواند قراردادهای مربوطه را با مؤسسات مزبور منعقد سازد ضمناً برای بهره‌برداری از معادن و توزیع کالا شرکت‌های فرعی تشکیل دهد.
تبصره - بانک ملی ایران مکلف است در صورت تقاضای دولت پرداخت اصل و بهره وجوه بدهی سازمان ذوب‌آهن را به ارز خارجی در سررسیدها تضمین نماید.
ماده ۵ - وزارت صنایع و معادن مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
مخبر کمیسیون صنایع و معادن - دیهیم
گزارش از کمیسیون استخدام به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام لایحه دولت مربوط به تشکیل سازمان ذوب‌آهن را با حضور آقای وزیر صنایع و معادن رسیدگی و با توجه به گزارش کمیسیون صنایع و معادن لایحه دولت را تصویب اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام - دکتر دادفر
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه شنبه بیستم آذرماه ۱۳۳۸ با حضور آقای وزیر صنایع و معادن لایحه مربوط به تشکیل سازمان ذوب‌آهن را مورد رسیدگی قرار داده و به شرح گزارش کمیسیون صناعی معادن تصویب و اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون بودجه - مشایخی
گزارش از کمیسیون راه به مجلس شورای ملی
کمیسیون راه در جلسه ۱۸ آذرماه ۱۳۳۸ لایحه شماره ۳۷۳۵۸ دولت مربوط به تشکیل سازمان ذوب‌آهن را با حضور آقای وزیر صنایع و معادن مورد رسیدگی قرار داده و با توجه به گزارشات کمیسوین‌های صنایع و معادن و امور استخدام تصویب اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم می‌دارد.
از طرف مخبر کمیسیون راه - علامه وحیدی
گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور خارجه در جلسه ۲۳ آذرماه ۱۳۳۸ لایحه تشکیل سازمان ذوب‌آهن را مورد رسیدگی قرار داده و با توضیحاتی که از طرف آقای وزیر صنایع و معادن داده شد لایحه پیشنهادی دولت و اصلاح آن را تصویب اینک گزارش آن را جهت تصویب نهایی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون خارجه - دکتر سعید حکمت
نایب رئیس - کلیات اول مطرح است آقای بهبهانی مخالف هستید (بله) بفرمایید.
سید جعفر بهبهانی - بنده خیال می‌کنم که این لایحه یک لایحه بسیار مفیدی است و اگر به یک نتیجه مطلوب برسد برای مملکت فواید بی‌شمار در برخواهد داشت ولی بنده یک توضیحی از جناب وزیر صنایع می‌خواهم یکی این‌که اساساً بفرمایند که در این ماده دوم ذکر شده اعتبار لازم از کشورهای آلمان و انگلستان گرفته خواهد شد چرا به صورت مناقصه عمل نمی‌کنند یعنی هر کسی حاضر شد با بهره کمتری به ما این اعتبار را بدهد عمل کنیم یکی این‌که در کلیات توضیح بدهند و ما را روشن بکنند که این کارخانه در چه مدت ساخته خواهد شد و محصولات آن چقدر خواهد بود و از چه قبیل خواهد بود و چقدر از احتیاجات ما را در قسمت کارهای فنی او فولادسازی رفع خواهد کرد که ما روشن بشویم خیلی ممنون می‌شوم.
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن بفرمایید.
مهندس شریف امامی (وزیر صنایع و معادن) - مطالبی که جناب آقای بهبهانی فرمودند در واقع مخالفتی با لایحه نبود توضیحاتی خواستند که بنده به عرض‌تان می‌رسانم دو مطلب اساسی بود که اشاره فرمودند یکی این‌که چرا مناقصه داده نشده البته توجه می‌فرمایید که یک طرحی به این بزرگی و تهیه اعتباراتش که سال‌ها ما مشغول مذاکره و گرفتار حل مطلب هستیم موضوعی نبوده است که بشود این را به صورت مناقصه داد این طرحی است در حدود ۱۵۰ میلیون دلار و از جاهایی که مقدور است باید اعتبار برایش بگیریم ابتدا نظم‌مان بود که تمام اعتبار را از آلمان‌ها بگیریم ولی متأسفانه آنها برای‌شان مقدور نبود و نمی‌توانستند تمام اعتبار را به ما بدهند به همین دلیل که تصمیم گرفته شده بود در ابتدای امر که این کار در دو مرحله انجام بشود بعد که گزارش امر به عرض اعلیحضرت همایونی رسید ایشان فرمودند در یک مرحله باید انجام بشود و اگر دو مرحله بشود ممکن است که وقت زیادی از دست برود و ما دیرتر به نتیجه برسیم از این جهت با سایر ممالکی که ممکن بود به ما اعتبار بدهند تماس گرفتیم و متأسفانه ما جایی نتوانستیم که اعتباری که شرایط بهتری داشته باشد تحصیل بکنیم و فقط توانستیم بقیه اعتبار مورد لزوم را از دولت انگلستان با همان شرایطی که آلمان‌ها به ما اعتبار می‌دادند تحصیل کنیم این بود که این کار را نمی‌توانستیم به صورت مناقصه بگذاریم اگر وجوه این کار را حاضر و نقد می‌داشتیم البته راه صحیحش این بود که مناقصه بگذاریم و این کار را می‌کردیم ولی حالا برای این‌که وقت را از دست ندهیم ناچاریم تحصیل اعتبار بکنیم و این کار را به مرحله عمل در بیاوریم و از این جهت با نداشتن پول مناقصه نمی‌تواند موضوعی داشته باشد اما سؤالی که راجع به مدت انجام کار و محصولاتی که خواهد داد فرمودید این را بنده می‌توانم حالا یک مختصر توضیحی بدهم امیدوارم که قانع‌تان بکنم انجام کار پنج سال در نظر گرفته شده که در عرض این مدت تمام تأسیسات مربوطه و تجهیزاتی که در معادن لازم است ساختمان راه‌آهن شهرسازی ساختمان خود کارخانه و نصف ماشین‌آلات و شروع به کار و دادن محصول تمام این مراحل در ظرف پنج سال ممکن است انجام بشود و ممکن است یک سال از این مدت هم کم شود و در عرض چهار سال انجام شود و سعی خواهد شد که زودتر تمام بشود الآن ولی توجه بفرمایید یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که داریم تربیت کادر است و تربیت کادر زمان می‌خواهد و ما دوره کمتر از سه سال نداریم که باید افراد آن دوره سه ساله را بگذرانند تا این‌که بتوانند تصدی این کار را عهده‌دار شوند.
اما راجع به محصولات کارخانه سؤال فرمودید محصول این کارخانه که دویست تن است از انواع پروفیل آهن خواهد بود ریل خواهد بود و تیرهای آهن خواهد بود و بعداً البته در برنامه خود ورق آهن و غیره را هم می‌گذاریم که تمام احتیاجات کشور را بتوانیم از کارخانه ذوب‌آهن ایران تأمین بکنیم ولی البته بعضی اقلام کوچک و جزء که میزان مصرفش خیلی کم است شاید صرف نکند که در اینجا بسازیم ولی اقلام مهمش که در دست داریم و بیشتر سرمایه را روی آنها تهیه کرده‌ایم آن چیزهایی است
که در سال مقدار زیادی واردات داریم الآن در سال ۳۲ میلیون واردات آهن داریم و امیدوارم که شاید تمام و قسمت اعظمش را در ایران بتوانیم تحصیل کنیم به این ترتیب ما از حدود سالی ۳۰ میلیون دلار با وضع فعلی که الآن هست که می‌دانید مصرف آهن هر سال در ایران رو به تزاید است و ما در سال در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار تن افزایش مصرف خواهیم داشت و باید در نظر گرفت که این کارخانه بتواند تمام احتیاجات بعدی ما را تأمین کند و تمام این مطالب پیش‌بینی شده است این کارخانه ما یک صرفه‌جویی در حدود ۳۰ میلیون دلار در سال از لحاظ ارزی پیدا خواهیم کرد و امیدواریم تمام احتیاجات این کشور را با این کارخانه بتوانیم تأمین بکنیم.
نایب رئیس - آقای خرازی (بنده موافقم) یک مخالف صحبت کرده است جنابعالی در ورقه نام‌نویسی کرده‌اید می‌توانید صحبت کنید بفرمایید خرازی برای ملت ایران جای بسی خوشوقتی است که امروز لایحه ذوب‌آهن مطرح شده به عقیده بنده با این پیشرفت‌هایی که در امور آبادی و عمران کشور این چند ساله اخیر شده این لایحه از چند نظر مورد توجه و مورد دقت اشخاصی است که به امور اقتصادی آشنا هستند اول این‌که همان طور که جناب آقای وزیر صنایع فرمودند یک قلم عمده از واردات را که سال به سال رو به تزاید است کسر می‌کند و یک موضوع دیگری که بنده خیلی بهش علاقه دارم آن است که یکی از منابعی که می‌توانیم درش اقدامات علمی و اساسی بکنیم موضوع استخراج معادن به طریق علمی و ذوب و تصفیه آنها است علاوه بر این‌که کارخانه ذوب‌آهن از واردات ما می‌کاهد یک قسمت معادن آهن ما استخراج می‌شود و خود استخراج معادن علاوه بر این‌که رفع نیاز می‌کند کمک می‌کند که از معادن به طریق علمی استخراج و استفاده شود این موضوع که زمان اعلیحضرت فقید شروع شده بود و بعد به مناسبت پیش آمد جنگ و نرسیدن قسمت اعظم ماشین‌آلات متوقف شده بود ما دیدیم که درنی موضوع هم مردم هم مجلسین و هم دولت علاقه‌مندند به این‌که این لایحه ذوب‌آهن زودتر به تصویب مجلس برسد و زودتر عملی بشود حتی بعضی از منتقدین معتقدند علت این‌که تأخیر می‌شود آوردن این لایحه ذوب‌آهن این است که ما این چند ساله اخیر احتیاجی به انواع آهن‌آلات از هر قبیل داریم و شاید ممالکی که خودشان فروشنده آهن به ما هستند نمی‌خواهند کارخانه هم به ما بفروشند چون برای‌شان ممکن است صرف نداشته باشد برای این‌که ما وقتی کارخانه ذوب‌آهن وارد کردیم دیگر آنها نمی‌توانند آهن به ما بفروشند و بنده دیگر نمی‌خواهم راجع به اهمیت آهن و مصرف آن وقت آقایان نمایندگان محترم را بگیرم همین قدر عرض می‌کنم علاوه بر این‌که آهن در کلیه امور عمرانی و ساختمانی ما تأثیر مهمی دارد ملاحظه فرمودید در گورستان‌ها هم پنجره می‌کشند نرده می‌کشند و خلاصه ما فوق‌العاده به آهن احتیاج داریم و بنده برای استحضار آقایان آمار ۳۶ و ۳۷ و سه ماهه اول ۳۸ را برای استحضار آقایان قرائت می‌کنم تا ملاحظه بفرمایید در ظرف یک سال واردات آهن ماده برابر شده و همین طور که امنیت کامل در کشور برقرار شده و همه می‌روند دنبال این‌که در بالا بردن سطح تولیدات صنعتی کوشا باشند این می‌رساند که ما احتیاج داریم با این‌که هر چه زودتر این کارخانه ذوب‌آهن ما دایر بشود و ما را از واردات مهمی که از این قلم داریم بی‌نیاز کند اما میزان واردات آهن:
در سال ۱۳۳۶ انواع آهن به وزن ۲۸۰/ ۵۵۹/ ۱۷۸ کیلو به مبلغ ۳۴۶۳۷۹۴۱۳۳ ریال.
در سال ۱۳۳۷ واردات انواع آهن رسیده به ۶۳۰/ ۵۹۷/ ۲۷۸ کیلو به مبلغ ۶۷/ ۷۶۶/ ۸۲۴/ ۴۶ ریال.
در سه ماهه اول سال ۱۳۳۸ این رقم رسیده به ۸۸۳۲۹۸۲۳ کیلو به مبلغ ۵۵۸۶۱۲۳۷۵ ریال.
ملاحظه بفرماید وقتی مقایسه می‌کنید می‌بینید به یک نسبت خیلی زیادی واردات آهن‌آلات بالا رفته و روز به روز هم احتیاج ما زیادتر می‌شود بنابراین باعث خیلی خوشوقتی است که دولت فعلی موفق شده که لایحه ذوب‌آهن را که یکی از لوایح بسیار مفیدی است به مجلس بیاورد و این لایحه در امور اقتصادی ما هم از نظر صرفه‌جویی در مصرف آرزو از نظر این‌که عده زیادی در کشور اعم از مهندس و تکنیسین و کارگر مشغول کار می‌شوند از نظر این‌که معادن آهن ما به طریق علمی استخراج می‌شود و به طریق علمی ذوب و تصفیه می‌شود اولاً در داخله خودمان رفع نیاز خواهیم کرد و امیدوار هم هستیم که بتوانیم صادرات آهن هم داشته باشیم بنابراین به عقیده بنده امروز یکی از لوایحی که ایده‌آل همه اقتصادیون این کشور است در مجلس مطرح است و امیدوارم که دولت فعلی در تحت توجهات اعلیحضرت همایونی و مجاهدت‌های جناب آقای دکتر اقبال و جناب آقای وزیر صنایع و معادن موفق شوند هر چه زودتر این را عملی کنند که ما دیگر همه ساله این قدر به این نسبت سرسام‌آور ارز و پول بابت آهن‌آلات ندهیم.
۶ - تقدیم لایحه اجازه اجرای لایحه مربوطه به بانک‌های پولی و اعتباری
نایب رئیس - جناب آقای نخست وزیر فرمایشی دارید بفرمایید.
نخست وزیر (دکتر اقبال) - بنده امروز می‌خواستم یک لایحه‌ای تقدیم مجلس بکنم و قبل از این‌که تقدیم مقام ریاست بشود چند کلمه در اطراف این لایحه‌ای که تقدیم می‌کنم به عرض آقایان نمایندگان محترم می‌رسانم آقایان اطلاع دارید که در این چند سال اخیر یعنی از شش سال و اندی به این طرف در ظل توجهات خاصه بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه اوضاع و احوال مملکت یک ثباتی پیدا کرده است و در نتیجه این ثبات سیاسی دنباله‌اش هم ثبات اقتصادی پیش آمده است و یک فعالیت‌های اقتصادی خیلی زیادی در کشور ما در جریان است مخصوصاً با تصویب لایحه پشتوانه اسکناس که به تصویب مجلسین رسید هم در قسمت صنایع و هم در قسمت کشاورزی یک فعالیت‌های خیلی زیادی انجام شده است (صحیح است) و در نیتجه این فعالیت‌ها وضع پولی ما هم می‌بایستی هم گام با این فعالیت‌ها باشد و همان‌طوری که آقایان استحضار دارید در تمام دنیا دو بانک وجود دارد یکی بانک مرکزی یعنی بانک ناشر اسکناس که سیاست اعتباری مملکت را اداره می‌کند و تحت کنترل دارد و یکی هم بانکی است به اسم بانک ملی از این جهت لایحه‌ای تقدیم مجلس می‌شود که برای هر دوی این بانک‌ها اساس‌نامه‌ای تهیه شده که در نتیجه یک سال مطالعه توسط متخصصین داخلی ما که در بانک ملی هستند و چند سال است که این بانک را به بهترین وجهی اداره می‌کنند و همچنین تجارب متخصصین خارجی که در اختیار آنها بود استفاده کردیم و این لایحه را تنظیم نمودیم که عبارت از لایحه بانک مرکزی که همان بانک ناشر اسکناس است و در ضمن کارهای اعتباری را در اختیار خواهد داشت و یکی هم بانک ملی ایران که همان وظایفی را که انجام می‌داده انجام خواهد داد و این لایحه را با یک فوریت تقدیم می‌کنم استدعا دارم که آقایان نمایندگان محترم عطف توجه به آن بفرمایند (احسنت).
نایب رئیس - لایحه به جریان گذاشته می‌شود و در جلسه بعد فوریت آن مطرح می‌شود.
۷ - بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون صنایع و معادن راجع به تشکیل سازمان ذوب‌آهن و ارسال به مجلس سنا
نایب رئیس - بقیه شور در لایحه سازمان ذوب‌آهن شروع می‌شود. آقای دکتر امین
دکتر شفیع امین- موافقم.
نایب رئیس - آقای خلعتبری (گفته شد تشریف ندارند) آقای دکتربینا.
دکتر بینا - موافقم.
نایب رئیس - بنابراین چون مخالفی نیست رأی می‌گیریم به ورود در مواد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد ماده اول مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱ - به دولت اجازه داده می‌شود برای بهره‌برداری از معادن مربوطه و تأمین مواد اولیه مورد لزوم و ایجاد کارخانه‌های مربوط به ذوب‌آهن و تهیه فولاد و توزیع فروش محصولات به دست آمده سازمانی مستقل وابسته به وزات صنایع و معادن به نام سازمان ذوب‌آهن ایران تشکیل داده و طبق اصول بازرگانی اداره نماید.
نایب رئیس - آقای دکتر بینا (دکتر بینا - موافقم) چون مخالفی نیست پیشنهادات قرائت می‌شود.
پیشنهاد آقای عمیدی نوری در ماده اول قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم - ماده اول این‌طور اصلاح شود به دولت اجازه داده می‌شود برای بهره‌برداری از معادن مربوط به صنعت ذوب‌آهن و تأمین مواد اولیه مورد لزوم آن و ایجاد کارخانه‌های مربوط به ذوب‌آهن و تهیه مواد و توزیع و فروش محصولات به دست آمده سازمانی مستقل وابسته به وزارت صنایع و معادن به نام سازمان ذوب‌آهن ایران تشکیل داده طبق اصول بازرگانی اداره نماید. عمیدی نوری.
نایب رئیس - آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری - پیشنهاد اصلاحی بنده تأثیری در اساس ماده ندارد ولی مثل این‌که با دو کلمه‌ای که بنده اضافه کرده‌ام ماده را یک قدری روشن‌تر می‌کند یکی این است که اینجا نوشته به دولت اجازه می‌دهد برای بهره‌برداری از معادن مربوطه این مربوطه خیلی وسیع است در حالی که ما می‌خواهیم یک سازمان ذوب‌آهن به وجود بیاوریم و بهتر است به جای معادن مربوطه نوشته شود معادن مربوط به صنعت ذوب‌آهن یعنی ذغال آهن ولی مربوطه به طور مطلق ممکن است بعداً کش پیدا بکند و آن سازمانی که فعلاً تشکیل می‌شود یک کارهای دیگری بکند بنابراین اجازه بفرمایید که این‌طور نوشته شود برای بهره‌برداری از معادن مربوط به صنعت ذوب‌آهن و یکی هم این‌که گفته تأمین مواد اولیه مورد لزوم یک (آن) هم اضافه کرده‌ام در این صورت به نظر بنده روشن‌تر بشود.
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن
مشایخی (مخبر کمیسیون بودجه) - آقای وزیر صنایع موافقند و بنده هم موافقم.
نایب رئیس - رأی گرفته می‌شود به پیشنهادی که قرائت شد مبنی بر اصلاح ماده اول به طریقی که آقای عمیدی نوری پیشنهاد کردند و مورد موافقت آقای وزیر صنایع هم قرار گرفت آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد به جای ماده اول پیشنهاد اصلاحی تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۲ - سازمان ذوب‌آهن ایران می‌تواند برای انجام وظایف محوله کارشناسان خارجی را با تصویب هیئت وزیران به کار بگمارد.
نایب رئیس - آقای عمیدی نوری مخالفید بفرمایید.
عمیدی نوری - به موجب مصوبات قانون اساسی استخدام خارجی‌ها بایستی با اجازه مجلس شورای ملی و طبق قانون باشد در اینجا این‌طور نوشته است سازمان ذوب‌آهن می‌تواند برای انجام وظایف محوله کارشناسان خارجی را با تصویب هیئت وزیران به کار بگمارد استخدام خارجی‌ها بایستی با اجازه مجلس شورای ملی و طبق قانون باشد در مجلس هم تا به حال آنچه که سابقه هست این است که ما یک قانونی داریم که در آن جلسه مورد بحث جناب آقای صدرزاده واقع شد که خوبست آن عقرب را حذف بکنیم و جایش ماه فارسی بگذاریم بنابراین خاطر آقایان هست در جایی که استخدام خارجی می‌شود از نظر قانون مجلس اجازه داده است وضع این قوانین و مبانی اصولی آن بوده و ذکر شده است تابعیت مدت تخصص و بقیه شرایط طبق شرایطی که در قانون عقرب ۱۳۰۱ است ولی هیچ وقت گفته نشده تا به حال که استخدام خارجی با تصویب هیئت وزیران باشد این نکته چون از نظر قانون اساسی و همان قانون مربوط به استخدام خارجی‌ها گفته شده بنده متذکر شدم البته بسته به نظر مجلس شورای ملی است ولی بنده خیال می‌کنم استخدام مستخدمین خارجی با تصویب هیئت وزیران موردی ندارد چون هر وقت مورد احتیاج است مجلس شورای ملی با کمال علاقه‌ای که به امور ذوب‌آهن از خود نشان می‌دهد و همیشه در راه پیشرفت این کار سرعت به خرج داده و می‌دهد هر وقت لایحه‌ای در این خصوص به مجلس بیاید هر چه زودتر تصویب می‌شود و خود بنده سؤالی در این مورد داشتم بعد که این لایحه آمد کنار گذاشتم عرض می‌کنم در ضمن یک کار اصولی اگر ما رعایت اصول را هم بکنیم مثل این‌که بهتر است و مانعی هم ندارد اگر در ضمن کار هر مستخدم خارجی را هم بخواهید استخدام کنید فوراً لایحه‌اش را بیاورید با یک فوریت مجلس هم استقبال می‌کند و تصویب می‌کنیم این یک کار اصولی است از این جهت بنده تذکر دادم که اگر موافق باشید این ماده حذف بشود و در موقع لایحه‌اش را بیاورید به مجلس مجلس هم فوراً تصویب می‌کند.
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن.
وزیر صنایع و معادن - در ماده ۲ این قانون برای استخدام کارشناسان گفته شده است با تصویب هیئت وزیران و این از مسایلی است که متأسفانه غیر قابل احتراز است در کمیسیون‌ها هم به همین مبنایی که آقای عمیدی نوری اشاره فرمودند مفصلاً صحبت شد بحث شد بنده برای استحضار خاطر آقایان محترم عین تبصره‌ای که در مورد قانون بنگاه راه‌آهن به تصویب مجلس شورای ملی رسیده قرائت می‌کنم ملاحظه بفرمایند این ماده عیناً همان چیزی است که قبلاً مورد تصویب واقع شده و از تصویب مجلس شورای ملی گذشته است.
تبصره ۳ - قانون سازمان بنگاه راه‌آهن استخدام مستخدمین خارجی در راه‌آهن موکول به تصویب هیئت وزیران می‌باشد این اجازه‌ای است که دولت می‌گیرد برای این‌که بتواند کارشناسان خارجی را استخدام بکند اگر موضوع در مورد ذوب‌آهن یکی دوتا پنج تا ده تا بود اشکالی نداشت که لایحه‌اش را بیاوریم و به تصویب برسانیم ولی وقتی که پنجاه شصت تا خواهد بود این جز تضییع وقت برای مجلس چیز دیگری نخواهد بود بالاخره دولت از لحاظ تابعیت و سایر شرایط بررسی‌های قبلی خواهد کرد و قبل از این‌که تمام نکات لازم‌الرعایه مرعی بشود استخدام نخواهد کرد این است که بنده می‌خواستم استدعا کنم که با این ماده موافقت بفرمایید.
نایب رئیس - آقای دکتر بینا.
دکتر بینا - برای بنده بسی خوشوقتی است که پس از مدت‌ها یک آرزوی بزرگ ملی به عمل آمده و امروز لایحه آن مورد بحث قرار گرفته همان‌طور که جناب آقای وزیر صنایع فرمودند چون ما در ذوب‌آهن و قسمت صنایع آهن سابقهای نداشتیم این ماده به نظر من و او تذکرات جناب آقای عمیدی نوری صحیح باشد چون ضرورت دارد و باید دولت دستش باز باشد برای این‌که هر روز برای سرکارگر و متخصص نباید اجازه بخواهد در این قسمت من موافقم و یک پیشنهادی در این مورد داده‌ام که اگر دولت قبول کند شاید نظر جناب آقای عمیدی نوری هم تأمین بشود.
نایب رئیس - آقای مشایخی. مخبر کمیسیون
مشایخی - اگر رأی می‌گیرید بنده عرضی ندارم.
نایب رئیس - آقای دکتر شاهکار فرمایشی دارید؟
دکتر شاهکار - بنده با اجازه مقام ریاست از حضور آقای نخست وزیر استفاده می‌کنم راجع به قانون ذوب‌آهن که یکی از آرزوهای ملی ما بوده و خوشبختانه در این دولت با صلاحیت‌دار و عملی می‌شود این نکته را برای خاطر خودمان و مخصوصاً برای خاطر جهانیان تذکر می‌دهم و عرض می‌کنم مملکت ما افتاده است در این خط و در این جاده که به فکر مهندسین خود باشیم به فکر ذوب‌آهن باشیم به فکر اراضی باشیم و به فکر اصلاح و بهبود وضعیت مردم باشیم (صحیح است) اینها برنامه ما است حالا اگر یک عده‌ای بغدادشان خراب است و فکر پوست خرما در کله‌شان هست اصلاً گوش ملت ایران به این مهملات باز نیست ما راه خودمان را داریم می‌رویم و این راه خودمان را خواهیم رفت من چند روز پیش به آقای وزیر خارجه نوشتم که بیایند راجع به این موضوع توضیحاتی بفرمایند حالا در این قانون ذوب‌آهن یک توضیحات بیشتری به ما بدهید ملت ایران همیشه نشان داده است که یک ملت نجیب عفیف بردباری بوده است صحیح است این مطلب را بنده اینجا در پشت تریبون مجلس عرض می‌کنم که ما با ملت عراق هیچ‌گونه اختلافی نداریم (صحیح است) میلیاردها پول ما می‌رود به نجف اشرف و به کربلا و بودجه غیر مرئی دولت کوچولوی عراق به وسیله پول خواهر و مادرهای مردم مسلمانی که می‌فرستیم به آنجا تأمین می‌شود اگر این بودجه را ازشان بگیرید و اتکاء پشتی را هم ازشان بگیرید دیگر برای اینها چیزی باقی نمی‌ماند مگر یک دماغ باد خورده مصروع که هر روز بیایند حرفی بزنند آقای نخست وزیر بنده به عنوان یک نفر نماینده مجلس و به عنوان یک نفر عضو شما و مخصوصاً به عنوان یک فرد ایرانی استدعا می‌کنم که به مقامات رسمی دولت عراق تذکر بدهید کار ما با فولاد و آهن است با قدرت است مردی هدایت مملکت ما را می‌کند که یکی از بزرگ‌ترین دیپلمات‌های دنیاست ملت ایران هم پشت سر او ایستاده است قرص و محکم اگر نخواهند دهان فضولی را ببندند مشت ملت ایران آماده است از طرف بنده به عنوان ماده ۲ قانون ذوب‌آهن استدعا می‌کنم این پیغام را به دولت عراق بفرمایید و ملت عراق هم با ما دوست است (احسنت).
نایب رئیس - آقای صارمی موافق هستید بفرمایید.
صارمی - موضوعی که مورد اشکال همکار محترم بنده جناب آقای عمیدی نوری واقع شده در بدو امر در کمیسیون وقتی که این لایحه مطرح شد به نظر بنده رسید که استخدام مستخدمین خارجی بدون تصویب مجلس شورای ملی از لحاظ قانون اساسی مجوزی ندارد و بعد که مراجعه شد دیدم به این‌که در قانون اساسی چنین موضوعی عنوان نشده است صحیح است و به موجب قانون اساسی استخدام مستخدمین محتاج به تصویب مجلس نیست یک قانون عقرب سال ۱۳۰۱ است که در آنجا تصریح شده است که برای استخدام کارمندان خارجی بایستی رعایت چه شرایطی بشود که من‌جمله تصویب مجلس شورای ملی در هر مورد خواهد بود و آن یک قانون عادی است بنابراین اگر احتیاجات ما ایجاب بکند که اجازه زیادتری به دولت بدهیم این هم یک قانونی است که با آن قانون عادی تعارضی نخواهد داشت و از لحاظ اصول خلاف اصل نمی‌باشد بنابراین از نقطه‌نظر این‌که صنایع ذوب‌آهن در ایران در مرحله اول شروع می‌شود و هر روز هم تقدیم لایحه‌ای به مجلس برای استخدام عده‌ای مواجه با اشکال خواهد بود این اجازه که در موارد و نظایر دیگر داده شده است بدون اشکال است و بلامانع است ولی امیدوار هستیم و قطعاً جناب آقای مهندس شریف امامی هم یقین دارند که موضوعی که در قانون عقرب سال ۱۳۰۱ مورد نظر بوده است که بیشتر تصویب مجلس شورای ملی را مقرر داشته است از لحاظ تابعیت مستخدمینی است که استخدام می‌کنند یقین دارم و اطمینان دارم که راجع به این موضوع به خصوص هم از لحاظ تابعیت دولت در نظر خواهد گرفت و اگر چنانچه اشکالی نداشت شما می‌توانستید برای رفع هرگونه توهمی در این ماده ۲ بگویید که از کدام یک از ممالک این مستخدمین را استخدام می‌کنند که منطبق با آن اصل یعنی منطبق با قانون عقرب ۱۳۰۱ هم باشد مع‌ذلک اگر این موضوع را بخواهید در ماده تصریح بفرمایید برخلاف اصل نیست و تصویب آن اشکالی ندارد.
نایب رئیس - پیشنهادی رسیده که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده ۲ اضافه شود:
تبصره - کارشناسان موظفند در ظرف مدتی که در استخدام دولت هستند مهندسان و کارگران متخصص فنی لازم را برای اداره کارخانه‌جات ذوب‌آهن تربیت نمایند. دکتر بینا.
نایب رئیس - آقای دکتر بینا.
دکتر بینا - بنده در هوش و ذکاوت و فهم هموطنان خودم و مهندسین ایرانی هیچ شکی ندارم و یقین دارم ملت ایران با ذکاوتی که دارد در ظرف یکی دو سال تمام قسمت‌های ذوب‌آهن را اداره خواهد کرد ولی برای این‌که نظر آقایان تأمین شود و ما حداکثر استفاده را از این متخصصین بکنیم که مهندسین ما را تربیت بکنند برای اداره امور ذوب‌آهن تقاضا می‌کنم که دولت این پیشنهاد را قبول بکند تا ایرانیان را در حداقل مدت تربیت بکنند که در آتیه احتیاج به خارجی نداشته باشیم
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن.
وزیر صنایع و معادن - پیشنهاد جناب آقای دکتر بینا این است که متخصصین و کارشناسان خارجی را موظف بکنیم که چنین و چنان بکنند به عقیده بنده دولت موظف است که این مطلب را به بهترین وجهی تأمین بکند خوب خاطرم هست که در سال ۱۳۱۸ که بنده در راه‌آهن خدمت می‌کردم تنها ۶۵ نفر راننده لوکوموتیو خارجی داشتیم که در عرض یک سال و نیم کلاس‌های مخصوصی تشکیل دادیم و بعد آنها را به خدا سپردیم و به جای آنها ایرانیان همان خدمت را به بهترین وجهی انجام دادند الآن هم بنده خدمت آقایان قول می‌دهم که سعی خواهد شد که این کارشناسان خارجی که به ایران دعوت خواهند شد برای مدت معینی برای هر یک از آنها یک نفر ایرانی تعیین خواهیم کرد که با آنها کار کنند و در حداقل مدت بتوانند جانشین اینها بشوند و آنها را به خدا بسپاریم بودن چنین چیزی تغییر حال نخواهد داد این مسئولیت اخلاقی و وجدانی و وظیفه ملی هر فردی که تصدی این کار باشد هست و این مطلب را در نظر بگیرد که عملی کند اصراری اگر داشته باشید بنده عرضی ندارم ولی اطمینان می‌دهم که نظرتان به بهترین وجهی تأمین خواهد شد.
نایب رئیس - آقای دکتر بینا.
دکتر بینا - بنده با اطمینانی که به فرمایش ایشان دارم اتخاذ سند می‌کنم و حتم هم دارم که دولت و وزرا در این قسمت جدیت خواهند کرد که هر چه زودتر پیشنهاد بنده عملاً انجام پذیرد بنابراین پیشنهادم را پس می‌گیرم.
نایب رئیس - بنابراین پیشنهاد دیگری در ماده ۲ نرسیده است و مذاکرات تمام شد مطلبی در اینجا ذکر شد که اجازه استخدام مهندسین خارجی به هیئت دولت برخلاف قانون اساسی است به قانون اساسی مجدداً مراجعه شد در این خصوص مطلبی نیست همان قانون عقرب ۱۳۰۱ که قانون عادی است و از مجلس گذشته است که شرایط اصولی استخدام خارجی باید این‌طور باشد و در مجلس شورای ملی بعداً اگر قانونی بگذرد که مخالف با قوانین عادی باشد از لحاظ مجلس اشکالی ندارد خاصه این‌که ماده ۲ راجع به کارشناس و جلب نظر کارشناس است برای کار و کارگری به عنوان استخدام اینجا ذکر نشده است به هر حال چون مخالفتی با قانون اساسی ندارد و از نظر کارشناس فنی است که کارشناسان خارجی به کار گمارده می‌شوند و از کارشناسان خارجی استفاده می‌شود و در این ماده اشکال اساسی نیست بنابراین رأی می‌گیریم به ماده دوم آقایانی که موافقند با ماده دوم قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳ - دولت مجاز است برای اجرای طرح کارخانه‌جات ذوب‌آهن و تأسیسات مربوطه از قبیل ساختمان راه آهن و راه‌ها و شهرسازی‌های مربوطه و تجهیزات معادن و کوره‌های ذوب و کارخانه تهیه کیک و غیره که از طرف کنسرسیوم دماک کروپ تهیه شده است اعتبار وام لازم از کشورهای آلمان و انگلستان تا میزان یک صد و پنجاه میلیون دلار با بهره‌ای تا شش درصد و به مدت تا ده سال تحصیل نماید و از محل وجوه حاصله از فروش کارخانه‌جات دولتی و عواید نفت متسهلک شود و بپردازد.
نایب رئیس - مخالفی نیست (گفته شد - خیر) آقایانی که با ماده سوم موافقند قیام بفرمایند (اغلب برخاستند) ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۴ - سازمان ذوب‌آهن می‌تواند برای اجرای طرح ذوب‌آهن با مؤسسات خارجی تا میزان بیست درصد بهای ماشین‌آلات مشارکت نموده و با تصویب هیئت وزیران می‌تواند قراردادهای مربوطه را با مؤسسات مزبور منعقد سازد ضمناً برای بهره‌برداری از معادن و توزیع شرکت‌های فرعی تشکیل دهد.
تبصره - بانک ملی ایران مکلف است در صورت تقاضای دولت پرداخت اصل و بهره وجوه بازدهی سازمان ذوب‌آهن را به ارز خارجی در سررسیدها تضمین نماید.
نایب رئیس - آقای خلعتبری مخالف ماده ۴ هستید بفرمایید.
خلعتبری - بنده نظر آقایان هست که از اشخاصی بودم که به دولت تذکر دادم که راجع به موضوع کارخانه ذوب‌آهن اقدام کند و بعد معلوم شد که جناب آقا دکتر اقبال و آقای وزیر صنایع و معادن در موقعی که سازمان برنامه را تحویل گرفتند مشغول فعالیت راجع به این کار بودند و ما خبر نداشتیم و اینک این مسئله را از بوته تعویق دولت بیرون آورد و امروز این لایحه در مجلس شورای ملی مطرح است بنده به سهم خودم این قدم مفید را به دولت تبریک می‌گویم و امیدوارم که در سایر طرح‌ها و مسایل دیگر هم همین قدر جدیت و سرعت به کار رود که ان‌شاءالله کارها جریان پیدا کند اما در این ماده بنده نمی‌خواستم عرض بکنم بلکه در ابتدای طرح لایحه می‌خواستم عرایضی به سمع آقایان محترم برسانم ولی متأسفانه حاضر نبودم و حالا می‌خواهم عرض کنم که اگر حاضر بودم تذکر می‌دادم و عرض می‌کردم که به جای سازمان ذوب‌آهن خوب بود شرکت تجارتی تشکیل می‌شد مثل همین شرکت‌هایی که دولت دارد به نظر بنده نظرم این بود که به صورت یک شرکت باشد تا این‌که امکان داشته باشد که در حینی که وزارت صنایع عمل می‌کند سهامش را هم بتواند به ایرانی‌ها منتقل کند چون در اینجا سازمان است و سازمان شرکت نیست بنابراین بیست درصد ما حصله می‌دهیم به سازمان‌های خارجی (مهران - منهای ماشین‌آلات) منهای ماشین‌آلات و قسمت عمده هم البته همان بهای ماشین‌آلات است بیست درصد از بهای ماشین‌آلات که از ۳۰۰ میلیون تومان گمان نمی‌کنم کمتر باشد بنده گمان می‌کنم از ۵۰۰ - ۶۰۰ میلیون تومان هم کمتر نباشد بنابراین بیست درصدش یک سهم عمده‌ای است که ما می‌دهیم به خارجی البته امروز در دنیا قبول سرمایه خارجی می‌کنند و این هم یک موردی است که ذوب‌آهن مهم است بنده نمی‌دانم علت این‌که خارجی را می‌خواهیم شرکت بدهیم برای چیست به واقع این است که سرمایه کم داریم چون اگر ما یک عملی می‌کنیم که مجموعش ۱۵۰۰ میلیون دلار خرج دارد به نظر بنده اگر دویست میلیون هم باشد ما از خودمان بدهیم به نظر بنده به صلاح بیشتر نزدیک است که ما اصلاً در یک موردی که به تمام معنی ملی است پای خارجی را پیش می‌کشیم این است که بنده عقیده دارم حالا اگر هم خواستیم این کراراً بکنیم به نظر بنده یکی از آقایان مطالعه بفرمایند و پیشنهادی بکنند که اقلاً یک برابر و نیم این یا ۲۹ درصد بقیه را هم به داخلی بدهیم که اشخاص داخلی را تشویق کنیم این بود که عرض کردم اگر فکر فکر شرکت بود امکان داشت که ما سهام بیشتر کنیم و سهام را بدهیم به افراد داخلی که کم‌کم در ظرف ۵ - ۶ سال ده سال وقتی این کارخانه ساخته شد به تدریج دولت سعی کند سهام آن را واگذار کند به شرکت‌های خصوصی برای این‌که شرکت‌ها بهتر اداره خواهند کرد چون مسئله ساختن و بعد به مردم دادن و سرمایه خصوصی را تشویق کردن از لحاظ اقتصادی خیلی مفید است و بنده نمی‌دانم چطور بیست درصد آن به خارجی‌ها داده شده این است که خواستم تقاضا کنم توضیح بفرمایید که بنده هم وارد شوم والا به نظر بنده مصلحت این است که خارجی‌ها نباشند.
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن.
وزیر صنایع و معادن - نکته‌ای را که جناب آقای خلعتبری اشاره فرمودند نکته بسیار حساس مهمی است که تصور می‌کنم با توضیحاتی که خدمت‌شان عرض می‌کنم منظورشان کاملاً تأمین شود اولاً بیست درصدی که سهام به آنها داده می‌شود این در واقع به صورت تضمینی خواهد بود بعد از مدتی ما این سهام را پولش را خواهیم داد و بستگی دارد بهای پرداخت این سهام به نتیجه عمل و کار کارخانه (صدرزاده - در حقیقت قرضی است) بلی یک قرضی است به صورت کسب اعتبارات به صورت سرمایه‌ای است که به آنها سهام می‌دهیم ولی این سهام را ما نزد آنها نگاه نخواهیم داشت برای این‌که همان‌طور که فرمودند مصلحت ما ایجاب می‌کند که کارخانه ذوب‌آهن ما صددرصد ایرانی باشد و این کار هم بعد از ۵ سال که بهره‌برداری شروع شد تأمین خواهد شد در آخر پنج سال که سهام آنها را می‌خواهیم پس بدهیم این سهام حکم تضمینی را خواهد داشت که اگر محصول کارخانه طبق مشخصات نبود پنج درصد کمتر بود آن قدر از سهام آنها کمتر خواهیم کرد طبق یک صورتی که موافقت خواهیم کرد و به این صورت از این سهام استفاده می‌شود و ضمناً نکته مهمی که فرمودند برای فروش سهام ذوب‌آهن به افراد داخلی کشور اگر توجه نفرمایید در اینجا اجازه گرفته شده است به این‌که سازمان ذوب‌آهن می‌تواند شرکت‌های داخلی فرعی تشکیل بدهد چون اگر تمام ذوب‌آهن را بخواهیم سهامش را بفروشیم ممکن است سرمایه خیلی زیاد سنگین باشد و از عهده برنیاییم ما این را تقسیم می‌کنیم قیمت ذوب را جداگانه معادن را جداگانه فروش را جداگانه شرکت‌های فرعی تشکیل می‌دهیم که این سهام را بتوانیم به افراد بفروشیم امکان این در آنجا پیش‌بینی شده است و خود سازمان ذوب‌آهن که به صورت بازرگانی عمل می‌شود باقی خواهد ماند برای این‌که احتیاج مملکت را حالا نباید فکر کنم احتیاجات سال‌های بعد بیست - سی سال بعد ۵۰ سال بعد را هم باید در نظر بگیریم سازمان ذوب‌آهن به وجود می‌آید برای این‌که کارخانه‌های جدیدی به وجود بیاورد این دستگاهی که به وجود آمده است ممکن است به صورت شرکت فرعی در بیاید و سهامش به مردم فروخته شود امکان عملش هم بیشتر خواهد بود این مطلبی که فرمودید به این صورت پیش‌بینی شده است و نظرتان تأمین است.
نایب رئیس - آقای آقایان مخالفید؟ (آقایان - بلی مخالفم) موافق نیست بنابراین مخالف می‌تواند صحبت کند. آقای فلیکس آقایان بفرمایید.
فلیکس آقایان - منظور بنده بیشتر به این تبصره است اگر آقایان نمایندگان محترم به این تبصره ماده ۴ توجه بفرمایند می‌بینند که به بانک ملی تکلیف شده است هر موقع دولت خواست اصل و فرع بهای این تأسیسات را یعنی آن قیمتی که از خارج خریداری می‌شود در سررسیدها تضمین بکند (ابتهاج - به ارز) پرداختی را به ارز تضمین کند منظور این است که بانک ملی ایران از محل سرمایه و دارایی خودش اگر دولت بخواهد بایستی این تضمین را بدهد به نظر بنده دارایی بانک ملی ایران این قدرها زیاد نیست که بتواند یک تضمینی فرض کنید صد میلیون دلاری را بدهد
بدون این‌که از اعتباراتش کاسته شود در اینجا محل استرداد که تعیین شده در ماده ۳ گفته است که این پول‌ها را پس می‌دهد از محل فروش کارخانه‌جات و از محل درآمد نفت پس دیگر بانک ملی را چرا می‌آورید می‌کشید توی این کار بانک ملی حافظ ارزش پول ایران است بانک ملی اگر بیاید یک تعهد صد میلیون دلاری بکند نتیجه از اعتباراتش چون این تعهد را کرد کاسته خواهد شد و آن وظیفه حفاظتی که دارد در ارزش پول ما نخواهد توانست انجام بدهد اصلاً بنده نفهمیدم مثل این‌که در استرداد قیمت ذوب‌آهن یک تردیدی هست اینجا اصلاً راجع به این‌که این کار تولیدی است و از محل روش محصولاتش این قرضه باید مسترد شود قیدی هم نشده است جناب آقای صدرزاده ملاحظه بفرمایید نتیجه کار تولیدی چیست این است که قرضی که می‌کنید باید از محل فروش آن آهن‌ها تأمین بشود فرض کنید آهن خارجی وارد می‌شود ۸ ریال داخلی بشود ۱۲ ریال باز می‌گیریم از نظر اقتصادی یک مجوزی ما داریم یک کار تولیدی است از محل فروش ۱۲ قران این پول‌ها را تدریجاً می‌پردازند این است که بنده با این نحوی که این تبصره تنظیم شده مخالفم برای این‌که در تمام اموری که قبلاً انجام شده بانک ملی خودش را محل دارایی خودش تضمین بکند بانک ملی فقط یک گارانتی گارانتی یا رای فریک گارانتی انتقال ارز کرده یعنی دولت پول را می‌برد به بانک ملی می‌دهد بانک ملی این را منتقل می‌کند به ذی نفع بنده یک پیشنهادی هم در این زمنیه تقدیم کرده‌ام که در موقعش توضیح خواهم داد و آن این است که بانک ملی مسئول انتقال ارز باشد نه این‌که پرداخت. پرداخت برای بانک ملی سنگین است و به صلاح مملکت نیست چون ممکن است خدای نکرده تورم بیشتری ایجاد کند.
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن
وزیر صنایع و معادن - بنده خیلی متشکرم از آقای آقایان که این نکته را تذکر دادند چون حدس می‌زدم که شاید برای بعضی‌ها این سوءتفاهم پیش بیاید و همین مطالبی که ایشان فرمودند در ذهن آنها هم وارد بشود عرض کنم دولت بانک ملی را که یک دستگاه خارج از خودش نمی‌داند بانک ملی دستگاهی است برای انجام کلیه معاملاتی که از این قبیل هست شما یک معامله صد و پنجاه هزار دلاری را با صرافی اعظم که نمی‌توانید بکنید بلکه باید دستگاه بانک ملی باشد که معروفیت بین‌المللی داشته باشد و تمام آن تعهدات و پرداخت‌ها از طرف صورت بگیرد بنده این مطلب را اینجا عرض می‌کنم که در صورت‌مجلس هم قید شود و بانک ملی مطلقاً تحمیلی بهش نخواهد شد برای این‌که کلیه وجوهی که باید از این بابت پرداخته شود یا از محل درآمد نفت است یا از محل فروش کارخانه‌جات خواهد بود به هیچ‌وجه من‌الوجوه دیناری به بانک ملی تحمیل نخواهد شد بانک ملی فقط واسطه انجام معامله است که بتواند پرداخت‌ها را انجام بدهد و صورت بدهد ولی به بانک ملی مطلقاً تحمیلی از هیچ حیث نخواهد شد (عمیدی نوری - عبارت وافی به این معنی نیست) دولت البته وجوهی که بایستی بپردازد در اختیار بانک باید بگذارد هیچ تردیدی نیست از محل وجوه خود بانک که ما کارخانه نمی‌خریم و سابقه هم ندارد.
نایب رئیس - آقای صارمی موافقید بفرمایید.
صارمی - محل پرداخت وام در ماده ۳ تصریح گردیده که رأی هم به آن دادیم و می‌گوید از محل وجوه حاصله از فروش کارخانه‌جات دولتی و عواید نفت مستهلک می‌شود بنابراین ما از بانک ملی وامی نمی‌گیرم النهایه در تبصره ماده ۴ تصریح دارد که بانک ملی ایران مکلف است در صورت تقاضای دولت تضمین می‌کند و این تضمین است نه پرداخت ما باید یک قدری بیشتر به مطلب توجه کنیم ما می‌خواهیم وامی بگیریم و البته وام‌دهندگان وسایل اطمینانی می‌خواهند معتقدیم که بایستی کارخانه ذوب‌آهن در ایران دایر شود و این کار بسیار هم ضرورت دارد هر کدام از ما هم که اینجا صحبت کردیم اظهار خوشوقتی از این لایحه کردیم و به دولت آقای دکتر اقبال هم تبریک گفتیم که ایشان توفیق این خدمت را پیدا می‌کنند بنابراین بایستی وسایل کار را هم در دسترس دولت گذاشت تا بتواند اقدام لازم به عمل بیاورد اگر احیاناً وام‌دهندگان بگویید تضمین می‌خواهند و بانک ملی ما را هم قبول دارند بایستی بانک ملی این کار را نجام بدهد تردید و شبهه هم نکنیم برای این‌که کلیه وسایل لازم برای انجام مقصود را بایستی در دسترس دولت گذاشت بنده کار ندارم به این‌که ممالکی که بعد از جنگ با مصایبی که بهشان وارد شده بود چه برنامه‌هایی برای احیای صنایع خودشان داشته‌اند ممالکی در دنیا بوده‌اند که پشتوانه اسکناس‌های‌شان را اتوبان‌ها و جاده‌های شوسه قرار دادند و توانستند آن صنایعی بزرگ را در مملکت‌شان به وجود بیاورند ما چرا پرهیز کنیم که بانک ملی تضمین لازم را بکند این کار بسیار ضرورت دارد و بایستی موافقت کرد تا بتوانیم کارخانه را در ایران دایر کنیم و بالاخره موجبات صنفی شدن مملکت را که ایجاد کارخانه ذوب‌آهن مهم‌ترین قسمت اول آن است فراهم کنیم و به عقیده بنده هیچ اشکالی ندارد اگر بانک ملی قدرت داشت که ۱۵۰ میلیون دلار را شخصاً خودش به دولت وام بدهد ما تصویب می‌کردیم که وام بدهد و این کار انجام بگیرد حالاچون نداریم می‌گوییم تضمین کند و به عقیده من کاملاً بلااشکال خواهد بود.
نایب رئیس - آقای سعید مهدوی مخالفید؟ (سعید مهدوی - موافقم) آقای صدرزاده (موافقم) آقای خرازی (موافقم) آقای شادمان (موافقم) بنابراین چون مخالفی نیست و موافق صحبت کرده است پیشنهادات واصله قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نماید در تبصره ماده ۴ در عوض پرداخت انتقال نوشته شود. فیلیکس آقایان
نایب رئیس - آقای آقایان.
فیلیکس آقایان - تمام تضمیناتی که تاکنون برای خرید از خارجه شده بانک ملی خوشد شخصاً یا رأساً تعهد پرداخت نمی‌کند فقط تعهد انتقال ارز می‌کند و اتفاقاً خیلی مایه خوشوقتی است که جناب آقای وزیر صنایع فرمودند و در صورت‌مجلس که قید گردید که تحمیلی به بانک ملی ایران نخواهد شد پس در حقیقت بانک ملی ایران از محل دارایی و سرمایه خودش در این مورد پرداختی نمی‌باید بکند پیشنهاد بنده این است که بانک ملی مکلف بشود عوض تضمین پرداخت تضمین انتقال بدهد یعنی دولت از محل فروش کارخانه‌جات یا عواید نفت پول را در اختیار بانک ملی بگذارد و بانک ملی ایران موظف باشد طبق رویه‌ای که قبلاً داشته این را انتقال بدهد به نظر بنده این اشکالی نخواهد داشت منتهی یک حسنی خواهد داشت قبل و پیشنهاد بنده و آن این است که به تعهدات بانک ملی اضافه نمی‌شود ملاحظه بفرمایید وقتی که تضمین بکند تعهدی در پرداخت کرده جناب آقای صارمی شما خودتان حقوق‌دان هستید تضمین پرداخت این است که اگر ندادند او باید بدهد این مفهومش است بنابراین یک تعهدی ایجاد می‌شود ما می‌گوییم در وضع حاضر وقتی که شما درآمد نفت دارید و کفاف این را هم می‌دهد چرا بانک ملی تضمین بدهد عرض کردم با این بیان ناتوانم که پول ما امروز یک پولی است مثل پول خارجی مثل ارزهای خارجی درجه یک مثل لیره یا دلار الآن ریال هم دوش و برابر است و یکی است و باید این وضع و حیثیت این ارز را و این اعتبارات بانک ملی را در خارج حفظ کنیم و برای بانک تعهد اضافی ایجاد نکنیم که مردم بنشینند و بگویند یا بانک‌های طرف بگویند که بانک ملی صد میلیون دلار تضمین فلان جا داده و امروز مثلاً ۲۵ میلیون دلار تضمین فلان اعتبار را می‌خواهد بکند و فرضاً این تعهداتش نسبت به مقدوراتش زیاد است این است که من استدعا دارم که واقعاً همان طوری که آقای وزیر صنایع فرمودند تحمیلی به بانک ملی نمی‌شود مثل مرسوم و رویه قبلی که بانک ملی تضمین انتقال می‌دهد همان را قبول بفرمایید طرف هم مسلماً قبول می‌کند.
نایب رئیس - جناب آقای نخست وزیر.
نخست وزیر - جناب آقای فیلیکس آقایان دو مطلب فرمودند که با هم متناقض بود یکی فرمودند پول ما مثل دلار و لیره است که کاملاً صحیح است و از یک طرف فرمودند اگر به بانک تحمیل کنیم اعتبارات بانکی از بین می‌رود این دوتا با هم درست نیست برعکس این را که اینجا گذاشته‌ایم تأمین نظر جنابعالی را می‌کند که وضعیت بانک ملی ما آن‌قدر روشن است و محکم است که خارجی‌ها هیچ نوع نگرانی نداشته و جنابعالی هم نداشته باشید و این را هم که اینجا گذاشته این قبلاً بانک ملی صحبت کردیم وضعیت بانک ملی هم آن قدر محکم است و اعتبار دارد که به هیج وجه من‌الوجوه برای او اشکالی نخواهد داشت.
نایب رئیس - آقای مشایخی مخبر کمیسیون بفرمایید.
مخبر کمیسیون بودجه - بنده به توضیحاتی که جناب آقای وزیر صنایع دادند خواستم اضافه کنم که ما در حال حاضر در حدود سالی ۲۶۳ میلیون دلار درآمد نفت داریم که البته تخصیص داده شده است به اعتبارات مربوط به برنامه ۷ ساله دوم و یک قسمتی هم برای شرکت ملی نفت برنامه هفت ساله دوم در سال ۶۳ یعنی ۱۳۴۱ خاتمه پیدا می‌کند و بنابراین ما یک برنامه هفت ساله سومی خواهیم داشت با توجه به این‌که ان‌شاءالله درآمد نفت ما رو به تزاید است دولت این لایحه را داده است و می‌گوید که اعتبارات این را از محل فروش کارخانه‌جات و از محل درآمد نفت تأمین می‌کنیم مسلماً در پایان برنامه هفت ساله دوم برنامه هفت ساله سوم از محل مازاد درآمد تشکیل و تنظیم خواهد شد یعنی اول اعتبارات لازمه برای پرداخت هزینه‌های مربوط به این کارخانه را تأمین خواهند کرد علیهذا این موضوعی که جناب آقای آقایان توجه کردند خواستم به عرض‌شان برسانم که صددرصد پرداخت بهای کارخانه‌جات ذوب‌آهن تأمین شده است از محل درآمد نفت و از محل فروش کارخانه‌جات ثانیاً راجع به این‌که گفتند بانک تعهد بکند انتقال ارز را خواستم عرض کنم لزومی ندارد بنویسیم فعلاً قانون هست که خرید و فروش ارز یا بانک ملی ایران است و همچنین اگر خاطرشان بیاید خود آقا هم در این موضوع صحبت کردند راجع به کمیسیون ارز وظایف کمیسیون ارز هم محول شده است به بانک ملی بنابراین انتقال ارز از وظایف قانونی و جاریه بانک ملی ایران است و ضرورتی ندارد اینجا تعهدی
برای بانک ملی ایجاد کنیم یعنی وظیفه بانک ملی است که ارز مجوز و ارز بفروشد بایک تفاوتی که برای خرید و فروش در قانون منظور شده است بنابراین منظور که تأمین پرداخت بهای کارخانه‌جات ذوب‌آهن است محل آن تأمین شده و این کار اعتبارات بانک ملی ایران را محکم می‌کند از این جهت خواهش می‌کنم پیشنهادتان را مسترد بفرمایید.
نایب رئیس - یک مخالف و یک موافق می‌تواند صحبت کند. آقای صدرزاده با پیشنهاد مخالفید بفرمایید.
صدرزاده - عرض کنم گاه و بیگاه راجع به بانک ملی اینجا صحبت می‌شود و این مناسب نیست من یک دفعه دیگر هم عرض کردم که پشتیبان بانک ملی ایران تمام هستی ملت ایران است (صحیح است) این بانک بانک ملی ایران است اما راجع به این مطلبی که اینجا گفته شد آقایان می‌دانند در حقوق ضمانت یا نقل ذمه به ذمه است و یا ضم ذمه به ذمه است در اینجا ضم ذمه بذمه است یعنی وقتی دولت از دستگاه‌های خارجی پول قرض می‌کند آنها تضمین می‌خواهند بانک ملی تضمین می‌کند و البته آن تضمینی که می‌کند بی‌اساس نیست در مقابل این تضمین کارخانه ذوب‌آهن در مقابل او است که تضمین می‌کند این خودش بزرگ‌ترین اعتبارات اغلب ممالک و دولت خارجی پشتوانه‌های اسکناس‌های‌شان کارخانه‌جات آنهاست سدهای آنها است رودخانه‌های آنها است بنده از همکار محترم آقای فلیکس آقایان استدعا می‌کنم که این پیشنهادشان را به کلی استرداد بفرمایند.
نایب رئیس - آقای سعید مهدوی مخالفید؟
مهدوی - مخالفم.
نایب رئیس - یک مخالف بیشتر نمی‌تواند صحبت کند موافقی ندارد (گفته شد - خیر) رأی می‌گیرم به پیشنهاد آقای آقایان آقایانی که موافقند قیام بفرمایید (عده‌ای برخاستند) رد شد رأی می‌گیریم به ماده ۴ آقایانی که با ماده ۴ موافقند قیام بفرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد ماده ۵ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۵ - وزارت صنایع و معادن مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
نایب رئیس - چون مخالفی نیست لذا رأی می‌گیریم به ماده ۵ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد پیشنهادی رسیده به صورت ماده الحاقیه که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم ماده زیر به لایحه سازمان ذوب‌آهن ایران اضافه شود ماده سازمان ذوب‌آهن ایران مکلف است بهای فروش محصولات خود را با توجه به نرخ بین‌المللی حداکثر به بهای تمام شده به اضافه ده درصد بابت سود تعیین نماید. مهندس سعید هدایت
نایب رئیس - آقای مهندس سعید هدایت توضیحی دارید بفرمایید.
مهندس هدایت - فلسفه صنعتی کردن مملکت و تشکیل سازمان ذوب‌آهن که واقعاً یک امر ملی است و به دو لحاظ است یکی این‌که مملکت حتی‌الامکان بی‌نیاز شود از خرید محصولات خارجی که تا به حال از خارجه می‌آمد در داخله به یک بهای معقولی در دسترس مردم گذاشته شود اگر بنا باشد سازمان‌های صنعتی در مملکت به وجود بیاید (مهندس فروهر - مثل شیشه) و فقط نظر اول را تأمین بکند و نظر دوم را تأمین نکند این یک قدر نقض غرض است بنده که این پیشنهاد را تقدیم کردم از لحاظ سابقهای بود که در این مملکت هست و تمنی دارم از جناب آقای مهندس شریف امامی که کاملاً وارد هستند صحیح است توجه بفرمایند بلکه با توجه آقایان نمایندگان این اساس گذاشته شود که کارخانه‌جاتی که به دست دولت در مملکت به وجود می‌آید روی یک حساب و کتابی محصولات خود را بفروشد بنده برای مثال خدمت آقایان عرض می‌کنم محصول سیمان ایران الآن سیمان به بهای تنی ۱۸۰ تومان در مملکت فروخته می‌شود این ۱۸۰ تومان اگر توجه به نرخ بین‌المللی بکنیم قریب دوبل قیمت دو برابر قیمت بین‌المللی است و امروز مردم ایران با ترقی ساختمان‌ها مجبورند به قیمت دو برابر نرخ بین‌المللی سیمان تهیه کنند البته بنده تصدیق می‌کنم که این سیمان وقتی که به بندر ما رسید و به تهران حمل شد قیمتش تا اندازه‌ای تعادل دارد ولیکن جناب آقای مهندس شریف امامی به خوبی می‌دانند اگر روزی این کارخانه سیمان ری مملکت به وسیله بعضی عوامل و به واسطه بعضی اغتشاشاتی که در مملکت‌مان بود نمی‌توانست محصولش را به نرخ بین‌المللی و یا در حدود این نرخ بین‌المللی بفروشد و با یک نرخ معقولی بفروشد ولی امروز با ایجاد کارخانه‌جات سیمان چه شخصی و چه دولتی این امکان برای دولت هست که رفته رفته بهای محصول را پایین بیاورد و اگر این بها را پایین نیاورد به مردم در توسعه عمران مملکت کمک می‌کند بنده خیال می‌کنم که در این کارخانه‌جات سیمان نرخ سیمان را نرخ تمام شده آن را حساب کرده‌اند و نرخ تمام شده سیمان به طوری که من اطلاع دارم بسیار کمتر از نرخی است که امروز فروش می‌رود (صدرزاده - چقدر است؟) بنده خیال می‌کنم در حدود ۱۰۰ و ۱۱۰ تومان سیمان تمام می‌شود (مهندس فروهر - کمتر) حالا بنده حداکثرش را گفتم برای این‌که بی‌احتیاطی نکرده باشم مسئله دیگری که اینجا بنده باید خدمت آقایان عرض کنم مسئله شیشه است آقایان ملاحظه می‌فرمایند که کارخانه شیشه شیشه خودش را فروخته است و امروز مردم شیشه را به دو برابر نرخ فروش رسمی کارخانه نمی‌توانند تحصیل کنند بنابراین به نظر بنده اگر یک تصمیم جدی برای این کار گذاشته شود بسیار کار به جایی است. این است که بنده پیشنهاد کردم که حداکثر نرخ محصولات این سازمان ذوب‌آهن با توجه به نرخ بین‌المللی حداکثر قیمت تمام شده باشد به اضافه ده درصد و به نظر بنده ده درصد سود یک سود کاملاً معقولی است و با نرخ بین‌المللی هم تطبیق می‌کند و نرخ تمام شده هم مورد نظر قرار داده شده جناب آقای مهندس شریف امامی در کمیسیون خارجه فرمودند به طوری که حساب شده قیمت تمام شده نرخ آهن به کیلویی ده ریال و سی دینار تمام می‌شود (مهندس فروهر ۲۰/۱۱ ریال) یا ۳۰/۱۱ ریال و این باعث کمال خوشوقتی است برای این‌که امروز نرخ بین‌المللی آهن سیف بندر ایران شاید مطابق این قیمت باشد به اضافه این‌که مخارج گمرک را هم تهیه‌کنندگان باید بدهند مخارج حمل هم باید بدهند بنابراین با حساب‌هایی هم که شده است جور در می‌آید و بنده خیال می‌کنم اگر این پیشنهاد راجع به نرخ سود کافی باشد استدعا می‌کنم که مورد توجه آقایان و همچنین جناب آقای مهندس شریف امامی قرار بگیرد که فردا مردم علاوه بر این‌که این صنعت ملی را خواهند داشت محصولات این کارخانه را هم به نرخ معقول و نرخ پایین‌تری خواهند داشت و باعث عمران مملکت خواهد شد.
نایب رئیس - وزیر صنایع و معادن.
مهندس شریف امامی (وزیر صنایع و معادن) - پیشنهاد جناب آقای مهندس هدایت دلیل بر این است که بسیار نسبت به این طرح اطمینان و اعتماد دارند که از حالا برای محصول کارخانه هم می‌خواهند مقرراتی وضع کنند که به چه طریق فروش برود (صدرزاده - همه اطمینان دارند) البته جز این هم نخواهد بود یک نکته‌ای که می‌خواستم اینجا خدمت‌شان عرض کنم این است که تعیین قیمت و وضع این قبیل مقررات اگر روی اصول صحیحی نباشد جز اثر بد چیزی عاید نخواهد شد اگر ما یک اصول بازرگانی صحیحی را پیروی کنیم محتاج به وضع این قبیل مقررات مطلقاً نیستیم ما در عین حالی که در داخل ایران تولیداتی داریم واردات را هیچ گاه منع نخواهیم کرد برای این‌که بازار دنیا همیشه بتواند با محصولات داخلی ما رقابت کند و در این خصوص اغلب مورد شکایاتی قرار می‌گیریم از طرف کارخانه‌جات که چرا حمایت کافی نمی‌کنید ولی این اصل را همیشه پیروی کرده‌ایم و امیدواریم که همیشه این اصل مورد نظر بماند وقتی که شما بتوانید از خارج صد دینار جنسی را ارزان‌تر وارد بکنید مسلماً ترجیح خواهید داد که از خارج وارد کنید و این خودش بهترین وسیله‌ای خواهد بود که قیمت‌ها را تثبیت کند وضع این قبیل مقررات جز این‌که یک بی‌ترتیبی‌هایی ایجاد کند به عقیده بنده نتیجه‌ای نخواهد داشت بنده معتقد هستم این مسئله را در موقعی که قوانین بازرگانی و اقتصادی مطرح است به طور کلی یک جا حل کنیم و این‌که حالا راجع به آهن بگوییم که آن را به چه نرخی بخریم و بفروشیم این به هیچ‌وجه صحیح نیست و این بستگی به وضع بازار دنیا خواهد بود به عقیده بنده این راهی که الآن داریم می‌رویم که به طور کلی در داخله تولید و از خارج هم راه را باز می‌گذاریم این بهترین وسیله است که قیمت‌ها ثابت باقی بماند یک دو بی‌ترتیبی که احیاناً پیش آمده است مثل مسئله شیشه خواهید دید که بلافاصله ترمیم خواهد شد تا قیمت آن بالا می‌رود تجار وارد کننده از خارجه وارد می‌کنند و عرضه به قدری زیاد خواهد شد که قیمت آن پایین بیاید یک وقتی شیشه در ایران صرف می‌کرد که صادر بشود حالا به عکس است ولی طولی نخواهد کشید که بلافاصله از خارج آن قدر خواهد آمد که عرضه بیش از تقاضا خواهد شد و قیمت پایین می‌آید بنده می‌خواهم استدعا کنم که از حالا یک مقرراتی که ما را از اصول کلی منحرف بکند وضع نفرمایید و می‌خواهم تمنی کنم که پیشنهادتان را پس بگیرید.
نایب رئیس - آقای مهندس هدایت به پیشنهاد خودتان باقی هستید.
مهندس هدایت - متأسفانه بله.
نایب رئیس - آقای صدرزاده مخالف هستید بفرمایید.
صدرزاده - عرض کنم که در این صنایع به خصوص این صنعت ذوب‌آهن حالا ما در مبادی اولیه‌اش داریم قدم بر می‌داریم ما باید از صنایع جدید حمایت کنیم جناب آقای وزیر صنایع فرمودند اگر ضرورت پیدا کند یعنی آهن خارجی ارزان‌تر باشد قطعاً بازار آن رواج پیدا می‌کند و خودش یک رقابتی است ولی من برعکس عقیده دارم مادامی که صنایع ما به جریان نیفتاده باید از آن حمایت بکنیم یعنی هیچ مانعی ندارد که صنایع خارجی را در مقابل آنها ممنوع کنیم و صنایع داخلی را به جریان بگذاریم که فروش برود و بازار پیدا کند و به تدریج سطح قیمت‌ها را بیاوریم پایین یعنی حمایت از صنایع داخلی عبارت از همین است این یک مطلب مطلب دیگر این است که عامل زمان هم خودش یکی از عوامل است که باید در مسایل اقتصادی مورد استفاده قرار بگیرد ما نمی‌دانیم در پنج سال دیگر وضع چه خواهد بود و چه عواملی وجود دارد اگر ما میزان ده درصد را برای بهره‌برداری تعیین کنیم آیا این به صرفه خواهد بود یا نه و البته آقایان هم در نظر دارند که یک مقدار از این کار را ما بر سیل قرض انجام می‌دهیم که صدی شش باید بهره بدهیم اینها باید استهلاک شود بنده معتقد هستم که این حساب‌ها را بگذارید
آن روزی که کارخانه به جریان افتاد و محصولش بیرون آمد و از روی یک برآورد صحیحی بهره‌اش را تعیین کنید که تا چه میزانی باشد ولی از الآن یک تکلیفی معین کردن بنده خیال می‌کنم که با حزم و احتیاط منافات داشته باشد.
نایب رئیس - آقای شادمان (شادمان - مخالفم) آقای مهران (مهران - مخالفم) آقای ارباب (ارباب - مخالفم) آقای صارمی (صارمی - مخالفم) چون موافقی با پیشنهاد نیست لذا رأی می‌گیریم آقایانی که با این پیشنهاد اصلاحی موافقند قیام فرمایند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد رأی می‌گیریم به مجموع این مواد چون نسبت به تمام مواد رأی گرفته شده لذا کلیات آخر مطرح است آقای مهندس فروهر موافقید یا مخالف.
مهندس فروهر - بنده تذکراتی داشتم.
نایب رئیس - چون اول مخالف می‌تواند صحبت کند (مهندس فروهر - مخالف هستم) بفرمایید.
مهندس فروهر - بنده مطلبی که خواستم در کلیات آخر عرض کنم روی این وضع کلی است که راجع به صنایع پیش آمده که صنعت ذوب‌آهن البته بزرگ‌ترین صنعت کشور خواهد بود و ان‌شاءالله ما دارا خواهیم شد جناب آقای وزیر محترم صنایع فرمودند که حمایت کافی نمی‌فرمایند و کارخانه‌داران شکایت می‌کنند که راه را برای واردات باز می‌گذارید این قسمت فرمایشات‌شان را بنده حسن استقبال می‌کنم خواستم که عرض کنم که بیش از اندازه لازم حمایت می‌شود حمایت‌هایی که می‌شود یکی استفاده از پشتوانه اسکناس است که با وضع پسندیده بسیار خوبی توانسته‌اند این پول حاصله از اضافه ارزیابی پشتوانه را به ترتیبی تقسیم و سرمایه‌گذاران ایرانی را متعهد کنند که مبالغی سرمایه به اندازه‌ای که بنده اطلاع دارم بیش از دو برابر میزانی که دولت کمک کرده سرمایه‌گذاری شده و این سرمایه از جریان بازار خارج شده و از تورمی که یقیناً ممکن بود در جریان گذاشتن آن هفتصد میلیون تومان پول مردم بنده به پول پشتوانه کاری ندارم که آن هم به ترتیبی در صنایع حبس شده است ممکن بود یک تورمی تولید کند ولی مطلبی که بنده خواستم عرض کنم غیر از این حمایت صنایع و تشویق صنایع که فرمودند از طریق دادن این ۳۵۰ میلیون تومان که الآن هم پر شده است و تجاوز کرده و برای کارخانه‌جات قند از محل کشاورزی کمکی تخصیص داده شده که رقم را به چهارصد میلیون تومان رساند کمک دیگری هم می‌شود که عبارت از معافیت واردات از گمرکات و عوارض است این هم تصدیق می‌فرمایید که یک کمک دیگری است که همه ایرانی‌ها حسن استقبال می‌کنند چون مالاً ایجاد کار و صنعت در این مملکت خواهد بود که خیلی احتیاج داریم که در صنایع یعنی با دستمزدی که خیلی بیش از عملگی که کار خالی است عرضه می‌کنند کار تخصصی را باید عرضه کنند و به همان نسبت حقوق بیشتری می‌گرند و طبعاً مردم به نان و کار می‌رسند و در نتیجه مملکت یک قدری سطح زندگی بالا می‌رود و کمک بیشتری می‌شود و این از حدود صلاحیت یا اختیار وزیر محترم صنایع و وزارت مربوطه ایشان خارج است کمکی است که با گذاشتن سود بازرگانی بسیار سنگین بنده روی این تأکید می‌کنم بی‌اندازه سنگین به غیر از گمرک سود بازرگانی یک چیز است گمرک چیز دیگر این دو با هم جمع می‌شود و این حمایت بسیار سنگین صنایع داخلی ما را جری کرده است بنده اینجا می‌خواهم عرض کنم که سرمایه‌گذار ایرانی ایرانی است و ما هنوز آن رشد اجتماعی و فکر بین‌المللی را که ملل راقیه پیدا کرده‌اند پیدا نکرده‌ایم این را باید اقرار کنیم و به تدریج این عیب را رفع کنیم پس اگر جلو کارخانه‌چی را باز بگذاریم یک جنسی که برایش یک تومان تمام می‌شود با یک مقداری پول که از وزارت صنایع گرفته از محل پشتوانه با معافیت گمرکی که گرفته این یک قران را دو تومان می‌خواهد بفروشد اگر جلویش را باز بگذارند هیچ‌گونه انصافی هیچ چیزی نیست بنده معتقد هستم که بایستی صنایع ما قابل دوام و قابل بقا و قابل ادامه باشند که نان مردم قطع نشود نوسانات دنیوی ما را از یک مسایل صنعتی محروم نکند و با حمایت بی‌اندازه از کارخانه‌جات شدیداً مخالفم آقایان تا یک تاجری سفارش جنسی بدهد و این جنس وارد بازار شود و به دست مصرف کننده بنده و امثال بنده برسد شش ماه طول می‌کشد و در این شش ماه فاصله فعل و انفعالاتی می‌شود که الآن در شب سیاه زمستان مردم شیشه متری ۷ تومان را که کارخانه مال سازمان برنامه بوده و به تدریج با اقساط طویل‌المده فروخته و حالا ما به آن کاری نداریم ولی همان شیشه امروز متری ۱۷ تومان به دست مردم می‌رسد آقایان شیشه چهار میلی‌متری و ۶ میلی‌متری مشجر که از خارج وارد می‌شود در ۱۸ و ۲۰ و ۲۲ تومان قیمتش ثابت مانده چون دست در آن زیاد بوده ولی شیشه ۲ میلی‌متری را چون یک تومان گران‌تر وارد می‌شد با سود بازرگانی و گمرک آن را تاجرها کم سفارش داده بودند برای این‌که گفتند کارخانه ایرانی است و ۷ تومان می‌دهد اما اینها یک جا جنس‌شان را فروخته‌اند به یک تاجری بنده مدارکش را دارم که متأسفانه حالا از حوصله این بحث بنده خارج است ولی تمام مدارک این کار را دارم که به عنوان این‌که ما یک جا پیش فروش کرده‌ایم فروخته به تاجر و تبانی شده است و مصرف کننده متری ۱۷ تومان می‌خرد آقایان این صحیح نیست مردم فقیر این مملکت شیشه مشجر خارجی نمی‌توانند بگذارند شیشه دو میلی‌متری معمولی می‌گذارند یا باید الآن سرما بخورند زغال هم که کم است نفت هم که از پارسال گران شده و به جای شیشه که نمی‌توانند مثل دخمه‌ها اطاق خود را کاغذ بچسبانند این صحیح نیست آقایان دولت باید یک فکری بکند باید یک حداکثر قیمتی معین کنید ما که قانون مسخره‌ای منع احتکار شکر را چند روز پیش تصویب کردیم چون شکر الآن به حمدالله به اندازه‌ای فراوان شده و جیره‌بندی هم ندارد فراوان است و دست دولت است و دولت هم هیچ وقت سوء استفاده از کالاهای خارجی نکرده و آن را درست پخش کرده سوء استفاده را کسانی کرده‌اند که آن کالا را از دست دوم و سوم گرفته‌اند شکر حالا فراوان است و قانون منع احتکارش را گذرانده‌ایم که اگر گرفتند و یک ماه بیشتر نگاه داشتند چنین و چنان می‌کنیم شیشه را که عرض کردم آجر آقایان کارخانه‌جات آجرسازی جدید آنها هم از نحل پشتوانه اسکناس استفاده کرده‌اند و حالا آجر مجوف می‌سازند ولی آقایان یک تن خاک را در جنوب شهر می‌پزند و می‌آورند می‌فروشند هزارتا آجر نامرغوب تأکید می‌کنم آجر نامرغوب را هزاری هفتاد تومان و مرغوبش را ۵ تومان ۶ تومان و ۷ تومان اضافه سرانه می‌گیرند این ۷ تومان در هیچ حسابی نمی‌آید شهرداری نرخ معین کرده دو ماه است ابلاغ نمی‌کند این عجز دستگاه‌هاست دستگاه‌ها عاجزند که نرخ آجری که ۲ کیلومتری جنوب شهر تهیه می‌شود بیایند معلوم کنند خوب آجرپز که گران کرده کوره پز هم گچ و آهک را گران می‌کند پس با چه وسیله‌ای مردم بیایند این موضوع کمی مسکن که مورد نظر شخص شخیص اول مملکت است و همه جا تأکید می‌فرمایند که بایستی مسکن برای مردم ساخته شود چه جور مردم با چه مصالحی درست کنند مصالح خارجی که ارز لازم دارد و پولش می‌رود به جیب کارگران خارجی و گران تمام می‌شود و یک قسمتش هم می‌رسد به گمرک و البته عایدات گمرک زیاد می‌شود و یک میلیارد و پانصد هزار میلیون امسال عایدات‌شان پیش‌بینی می‌شود و ملاحظه می‌فرمایید که واردات گمرک سنگینی دارد و از خرمشهر تا تهران هم باید آن را حمل کنند در نتیجه گران می‌شود جنس داخلی را هم که ملاک حساب‌شان را حداکثر نرخ جنس خارجی با گمرک و سود بازرگانی و حمل تا محل حساب می‌کنند آجر پای کوره در اطراف تهران که همان جا می‌آید ببرد می‌گوید هشتاد تومان چرا چون در تهران گران شده و تهران بی‌حساب است آقایان اگر این نکات را حساب نکنیم بعضی از این صنایع جدیدمان از یک طرف محکوم به زوال می‌شود چون این ممکن است نتواند رقابت کند و دستگاه هم کند است و ارگانیزه نیست که به دادشان برسد پس یک عده‌ای به ناحق ممکن است از بین بروند ولی یک عده‌ای بیت‌المال مملکت را خواهند چاپید به عنوان این‌که ما صنایع درست کرده‌ایم آقایان اگر ما کرای می‌کنیم مال پشتوانه دولت است و اینها همه مال ملت است مال بیست میلیون ایرانی است بایستی تعدیل ثروت کرد از این طرق این راه پیش پا افتاده است نباید بگذاریم یک عده مصرف کننده ظلم شود و بی‌اندازه ظلم شود سیمان را همکار محترم آقای مهندس هدایت فرمودند که بنده هم حتی عرض کردم که از آن ۱۱۰ تومان هم ارزان‌تر تمام می‌شود به این جهت است که وزارت صنایع برای حمایت محصول داخلی ورودش را ممنوع کرده و قیمت سیمان داخلی را پایین نخواهد آورد و در صورتی که بنده یک وقتی در کمیسیون سازمان برنامه از آقای ابتهاج پرسیدم فرمودند که من می‌خواهم قیمت سیمان را به تدریج پایین بیاورم خوب این مطالب مانده بنده استدعا می‌کنم آقای مهندس شریف امامی که واردند در امور و شخصی هستند بی‌نظیر و مورد اطمینان اگر دست ایشان است ایشان بکنند چون این کار دست دولت است بنده خطابم به دولت است بنده هیچ‌گونه غفلتی را جایز نمی‌دانم ما حساب‌مان را باید به بیست میلیون ایرانی پس بدهیم این صنایع را دولت اداره بکند حداکثر قیمتی رویش بگذارند که اگر از آن حداکثر که با وارد کردن جنس از خارجه شاید هم پایین‌تر می‌شود تجاوز نکند والا همه‌اش حمایت بکنیم حمایت از بیست نفر سی نفر و صد نفر و هزار نفر پس تکلیف این ۱۹ میلیون نفر و کسری چه می‌شود اینها هم احتیاج به حمایت دارند بنده استدعا می‌کنم این رویه محاسبات بازرگانی را برای کارخانه‌جاتی که به آنها وام داده می‌شود یا سود بازرگانی که تا پنجاه درصد برای هم نوع کالای‌شان داده می‌شد حساب بفرمایید که ملت هم زیر پا خورد نشود و ضمناً صاحب صنایع هم بشویم بنده توجه دولت را خیلی به این موضوع می‌خواستم جلب بکنم این کاری است که دست دولت است تمام قوانین هم دست خودش است اگر چیزی هم لازم است بیاورند مجلس فوراً آن را تصویب خواهد کرد و مجوز قانونی را دست دولت خواهد داد (احسنت).
نایب رئیس - آقای خرازی به عنوان موافق نام‌نویسی کرده‌اند بفرمایید.
خرازی - بنده همان طور که در کلیات اول صحبت کردم و با لایحه موافق بودم در کلیات آخر هم با این لایحه موافق هستم منهای یک قسمت و آن یک قسمت راجع و همین قسمت محصولات کارخانه‌جات داخلی است جناب آقای وزیر صنایع همان طور که همکاران محترم بنده اینجا تذکر دادند
انواع کمک‌ها به این صاحبان کارخانه‌جات شده و آنها هم باید یعنی آنها که نمی‌کنند دولت که مسئول اداره مملکت است باید فکر مصرف کننده را هم بکند مطمئن باشد اشخاصی که کارخانه‌جات نخی دارند یعنی پاره‌های نخی که مایحتاج و ضرورت عامه است از اینها صددرصد حمایت می‌شود یعنی یک متر قماش حقوق و عوارض گمرکی و حقوق انحصاری و سود بازرگانی آن را که حساب بفرمایید درست صددرصد حمایت می‌شود دیگر حمایت معنایش چیست اینها باید توجه بکنند اگر دولت نظرش این است چون ابتدای صنایع است و از آنها طلب دارد باید طلب دولت وصول بشود ولی دولت از طرفی باید رعایت حال میلیون‌ها مصرف کننده مخصوصاً طبقات پایین را که هنوز در ایران دو ثلث مردم نان و چای می‌خورند و پارچه نخی می‌پوشند بکند این قسمت را دولت باید توجه بکند و باید از بالا رفتن قیمت‌ها جلوگیری بکند ملاحظه بفرمایید مکرر در مکرر در شرفیابی‌هایی که حضور اعلیحضرت همایونی داریم تأکید می‌فرمایند که قیمت‌ها نباید بالا برود مصرف کننده باید قوه خریدش زیاد باشد و قوه خرید مصرف کننده حقیقی زیاد نیست آنهایی که زندگی‌شان نمی‌گردد در فشار هستند باید وزارت صنایع مخصوصاً توجه بکند آن کالاهایی که مورد ضرورت و احتیاج عامه است اینها قیمتش بی‌اندازه و خارج از اعتدال نداشته باشد این را هم بنده باید اینجا عرض بکنم از این محل پشتوانه اسکناس که ۳۵۰ میلیون تومان به صنایع داده شده بنده اینجا به آقایان مژده می‌دهم که قیمت قند و شکر و پارچه‌های نخی و سیمان تأمین شده و ما امیدوار هستیم که تا یکی دو سال دیگر رفع نیاز از نظایر این کالاها بکنیم و این قدم بزرگی است در صورتی که در قسمت کشاورزی ما هم این بودجه بوده و هست ولی در قسمت صنایع آن قدر که ما پیشرفت کردیم در قسمت تولیدات کشاورزی‌مان که آن هم موثر است هم در قسمت صنایع‌مان و هم در قسمت صادرات‌مان قدم برداشته نشده در سال ۱۳۳۷ شصت و نه میلیون دلار از چهار صد میلیون دلار واردات ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی وارد کردیم و این خودش یک قلم عمده‌ای است و این هم یک قسمت اعظمش اقساط کارخانه‌جاتی است که ماشین‌آلات را از آنها به اقساط طویل‌المدت خریده‌اند تنها آماری که ما در قسمت واردات خودمان داریم ۶۹ میلیون دلار واردات کارخانه‌جات صنعتی و ماشین‌آلات کشاورزی است یک موضوع دیگری که بنده می‌خواستم توجه جناب آقای وزیر صنایع و معادن را جلب بکنم این است که کارخانه‌ای که ما می‌آییم ۱۵۰ میلیون دلار برایش می‌خواهیم خرج بکنیم وام بگیریم در ماده ۲ قسمت جلب کارشناسان این را هم بنده معتقد هستم و مهم‌تر از آن این‌که خود جنابعالی به حمدالله مطالعات‌تان خیلی زیاد است از حالا ما باید مهندسین که در این کار احتیاج داریم به خارج بفرستیم حتی تکنسین و سرکارگر بفرستیم که اینها بروند همین طور که این کارخانه‌جات ما ساخته می‌شود اینها هم کارآموزی بکنند و کار یاد بگیرند موقعی که کارخانه می‌آید به ایران خود اینها البته با نظارت فروشندگان کارخانه و کارشناسان این کارخانه را نصب بکنند به طوری که پس از یکی دو سال کارخانه به کار افتاد و بهره‌برداری شروع شد احتیاج به کارشناسان خارجی نداشته باشیم بنده در دوره ۱۸ که در مجلس دوم فقط یک لایحه را دیدم که حقوق کارشناسان خارجی در آن کمتر از حقوق ایرانیان بود آن هم پریروز بود یعنی روز پنجشنبه که لایحه کارشناسان توتون دخانیات مطرح بود حقوق آنها را مقایسه کردیم دیدیم که یا معتدل است و یا ایرانی کمتر از آنها نمی‌گیرد مابقی حقوق‌های خارجی‌ها چندی برابر حقوق ایرانی‌ها است و ما اگر رویه‌مان رویه بازرگانی و اقتصادی باشد باید سعی بکنیم که محصول ما ارزان تمام بشود و محصول ما موقعی ارزان تمام می‌شود که این‌قدر به آن تحمیلات به عنوان کارشناس و اینها نشود و یک قسمت دیگر که آقای آقایان مخصوصاً تذکر دادند و به عقیده بنده تأمین است و این اسباب افتخار است برای ما که بانک ملی ما بتواند مطابق تبصره ماده ۴ در صورت تقاضای دولت (و به حمدالله دولت ما اعتبار دارد و کار به اینجا نمی‌کشد) بانک ملی ایران بیاید تضمین بکند البته بانک ملی ایران همان طور که جناب آقای وزیر صنایع فرمودند یک بانک دولتی است و بانک دولتی هم بایستی برای اطمینان وام‌دهندگان این کار را بکند آخر بعضی از ما خیال می‌کنیم این وام‌هایی که داده می‌شود این کمک‌هایی که دولت می‌کند دولت در این قبیل امور هیچ کاری ندارد در امریکا که امروز اولین مملکت مترقی عالم است فقط پست دست دولت است تمام کارها دست مردم است این وام‌ها را هم که بانک‌ها می‌دهند بانک‌ها هم شرایطی دارند که یکی از شرایط اصولی این است که مطمئن باشند که آن وامی که داده می‌شود و آن تعهداتی که می‌شود در موقع خودش پرداخت می‌شود و همیشه در تمام دنیا مرسوم است که بانک‌ها تعهد پرداخت را می‌کنند و تضمین می‌کنند و آن وقت یک مؤسسات بیمه‌ای هم هست که این مؤسسات بیمه با گرفتن وجه بیمه آن مؤسسات و بانک‌ها را تضمین می‌کنند عرض کنم در قسمت مشارکت فروشندگان ماشین‌آلات و بیست درصد به نظر بنده یکی از مواد خوب لایحه است برای این‌که آنها خودشان علاقه‌مند می‌شوند به یک کارخانه‌ای که به این مهمی است و محصولش برای ما خیلی ضرورت دارد که این از خانه از مهم‌ترین کارخانه‌جات باشد چون خودشان در نفع و ضرر شریک هستند بیشتر دقت می‌کنند و به عقیده بنده آن نظری هم که بعداً جناب آقای خلعتبری دادند که دولت کم‌کم سعی بکند که تمام این قبیل کارخانه‌جات هم به مردم واگذار بشود کار را به دست مردم بدهند که بیشتر توانند به طور بازرگانی این را اداره کند بسیار نظر خوبی است بنده دیگر چون وقت هم گذشته عرضی نمی‌کنم و امیدوارم که آقایان رأی بدهند که این لایحه زودتر بگذرد (احسنت)
نایب رئیس - آقای ارباب مخالفید؟
ارباب - موافقم.
نایب رئیس - آقای صدرزاده.
صدرزاده - عرضی ندارم.
نایب رئیس - چون مخالفی نیست لذا اعلام رأی می‌کنیم نسبت به مجموع لایحه آقایانی که با مجموع مواد این لایحه موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۸ - طرح و تصویب یک فوریت لایحه اجازه اجرای لوایح مربوط به پولی و بانکی کشور
نایب رئیس - لایحه‌ای که از طرف آقای نخست وزیر در این جلسه تقدیم شده و درخواست یک فوریت برای آن شد فوریت آن مطرح است حالا عین لایحه قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
نظر به پیشرفت سریع اقتصاد کشور و افزایش حجم عملیات بانکی و توسعه اعتبارات امور تولیدی و عمرانی که از نتایج فعالیت دولت در سال‌های اخیر می‌باشد و نظر به لزوم تکمیل قوانین بانکی و تهیه قانونی که شامل جمع مسایل مربوط به امور پولی و اعتباری کشور باشد از چندی پیش دولت تصمیم گرفت با استفاده از تجربیات سی ساله اخیر و به کمک کارشناسان داخلی و خارجی لایحه جدیدی تهیه و برای تصویب تقدیم نماید تا هم نواقص قوانین کنونی که در اثر پیشرفت اقتصاد کشور محسوس می‌شود مرتفع و هم از تقدیم لوایح مختلف درباره امور بانکداری خودداری گردد.
برای انجام این منظور طبق دستور دولت مطالعاتی در بانک ملی ایران شروع شد و طرح اولیه لایحه بانکی و پولی به وسیله کارشناسان بانک ملی ایران تهیه و به شورای عالی اقتصاد ارجاع گردید و پس از تجدید نظر و تکمیل آن که طی چندین ماه مطالعه به عمل آمد طرح نهایی مورد تأیید هیئت وزیران قرار گرفت.
نظر به این‌که متناسب ساختن این‌گونه قوانین فنی با اوضاع و احوال اقتصادی مستلزم طی یک دوره آزمایش است و فقط در عمل می‌توان پس از تجربه و آزمایش کافی به نقایص احتمالی آن پی برد و برای اصلاح و تکمیل آن اقدام نمود علیهذا ماده واحده ذیل به ضمیمه لایحه بانکی و پولی کشور و ضمیمه کیفری آن در ۱۸۸ ماده و تبصره و ماده اساس‌نامه بانک ملی ایران در ۶۴ ماده به قید یک فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارد.
ماده واحده - به دولت اجازه داده می‌شود لایحه بانکی و پولی کشور و ضمیمه کیفری آن و همچنین لایحه اساس‌نامه بانک ملی ایران را پس از تصویب کمیسیون‌های دارایی و دادگستری مجلسین شورای ملی و سنا به مدت پنج سال به طور آزمایش به موقع اجرا گذارد و دولت مکلف است در ظرف این مدت با توجه به تجربیات پنج ساله این لوایح را تکمیل و برای تصویب نهایی به مجلسین تقدیم نماید مادام که لوایح نهایی مزبور به تصویب قطعی مجلسین نرسیده است لوایح مصوبه کمیسیون‌های مذکور در این قانون به قوت خود باقی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
نخست وزیر دارایی از طرف وزیر دادگستری
نایب رئیس - فوریت مطرح است آقای دولت‌آبادی مخالفید؟
دولت‌آبادی - موافقم.
نایب رئیس - آقای صدرزاده.
صدرزاده - عرضی ندارم.
نایب رئیس - چون مخالفی نیست اعلام رأی می‌شود. آقایانی که با یک فوریت این لایحه موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد برای چاپ و ارجاع به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۹ - طرح گزارش کمیسیون استخدام راجع به نحوهٔ استخدام مهندسین و کمک مهندسین و تکنسین‌ها
نایب رئیس - لایحه استخدام مهندسین و کمک مهندسین و تکنیسین‌ها مطرح است آقایان به خاطر دارند که کلیات این لایحه تمام شده بود و ماده اول مطرح بود در ماده اول چون پیشنهادات مختلف و متعددی رسیده بود برای رسیدگی به کمیسیون احاله شد اینک از کمیسیون برگشته است چون کلیات آن قبلاً مطرح شده است لذا فعلاً ماده اول مطرح می‌شود
(ماده اول به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱ - مهندسین و نقشه‌برداران و زمین‌شناسان و کمک مهندسین و تکنیسین‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات وابسته به دولت در صورتی که دارای گواهی‌نامه رسمی باشند که شورای عالی فرهنگ آن را به رسمیت شناخته باشد از مزایای این قانون بهره‌مند خواهند شد.
تبصره ۱ - فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم که در کارگاه‌های فنی کارخانه‌جات معادن راه‌سازی نقشه‌برداری آزمایش‌گاه‌های تجسسی و کنترل و سایر مؤسسات فنی وابسته به دولت که وارد خدمت شده یا می‌شوند بنابر ارزش تحصیلات‌شان (لیسانس، فوق لیسانس، دکترا) از مزایای این قانون بهره‌مند خواهند شد.
تبصره ۲ - استخدام کارمندان جدید طبق ماده چهار قانون استخدام کشوری از طریق مسابقه به عمل خواهد آمد.
نایب رئیس - نسبت به ماده اول مخالفی نیست (اظهاری نشد) چون مخالفی نیست نسبت به ماده اول اعلام رأی می‌شود آقایانی که با ماده اول موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد. ماده دوم مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۲ - خدمت مشمولین ماده یک دارای ده پایه بوده و مدت توقف در پایه‌های یک و دو و سه و چهار دو سال برای پایه‌های پنج و شش و هفت سه سال و برای بقیه پایه‌ها چهار سال خواهد بود.
تبصره ۱ - مهندسینی که ارزش تحصیلات آنها از طرف شورای عالی فرهنگ با قید عنوان مهندسی دکترا یا معادل آن در رشته مربوط باشد با پایه سه و مهندسینی که ارزش تحصیلات آنها مافوق لیسانس باشد با پایه دو و مهندسینی که ارزش تحصیلات آنها با داشتن عنوان مهندسی لیسانس باشد با پایه یک مهندسی وارد خدمت می‌شوند.
تبصره ۲ - کسانی که ارزش تحصیلات فنی آنها در امور مربوط به مهندسی و نقشه‌برداری و معادن از طرف شورای عالی فرهنگ عالی (فوق دیپلم) شناخته شود با پایه دو کمک مهندسی و نیز کسانی که ارزش تحصیلات آنان در امور مهندسی و نقشه‌برداری و معادن دیپلمه کامل متوسطه و یا معادل آن شناخته شود با پایه یک کمک مهندسی وارد خدمت خواهند شد.
نایب رئیس - آقای دکتر رضایی با ماده ۲ مخالف هستید بفرمایید.
دکتر رضایی - بنده اطمینان دارم آقایان محترم خاطرشان هست هنگامی که این لایحه بار اول در مجلس شورای ملی مطرح شد بنده عرایضی اینجا حضور آقایان کردم و پیشنهادی هم در اینجا مطرح شد و به تصویب مجلس شورای ملی رسید که البته پس از مراجعت به کمیسیون و ارجاع این لایحه به کمیسیون در کمیسیون بدون حضور بنده پیشنهاد بنده را مطرح فرمودند و حذف کردند (عمیدی نوری - همان پیشنهادی که تصویب شده بود؟) بله (عمیدی نوری - نمی‌شود) بنده به احترام نظر کمیسیون و به دلیل این‌که هیچ‌گاه نمی‌خواهم تصور بشود که خدای نکرده من با طبقه تحصیل کرده و مهندسین این کشور مخالفتی دارم هنگام طرح ماده ۱ عرض نکردم البته برای بنده نظر اکثریت آقایان نمایندگان محترم محترم است و بنده همیشه سر تعظیم فرود می‌آورم ولی لازم دانستم در این ماده این مطلب را متذکر بشوم اشکالی در مورد تبصره ۱ ماده ۱ وجود داشت که خوشبختانه در کمیسیون مطرح شده بود و نظر آقایان فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم که نگرانی داشتند از این‌که چنانچه آنها طبق مفاد تبصره ۱ در یکی از مؤسسات مذکور در این تبصره وارد خدمت بشوند و پس از مدتی آنها به مؤسسه دیگری که جزو مؤسسات مذکور در تبصره ۱ نیست منتقل بشوند چه خواهد شد در کمیسیون گویا از این مطلب رفع ابهام شده است و نماینده دولت ذکر کرده است که ولو این‌که فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم پس از مدتی از مؤسسات مذکور در تبصره ۱ خارج بشوند و منتقل به مؤسسه دیگر و کادر اداری بشوند باز به دلیل این‌که اینها یک بار حقوق و رتبه مهندسی را دریافت کرده‌اند از این مزایا کماکان استفاده خواهند کرد (صدرزاده - تبصره ۱ تصریح دارد) بنده شخصاً فکر می‌کنم این با نظر ابتدایی دولت مختصر تفاوتی دارد چون این تبصره که در کمیسیون گذاشته شد و ذکر کردند به شرطی که در این مؤسسات اینها کار بکنند نظر این بود که اینها همیشه در این مؤسسات کار بکنند ولی حالا از قرار معلوم طبق نظری که دولت در کمیسیون ابراز داشته است موافقت کرده است ولو این‌که آنها در این مؤسسات کار نکنند کماکان استفاده خواهند کرد این طبق صورت جلسه کمیسیون است ولی اینجا در این ماده ۲ که مطرح است یک اشکالی به نظرم رسید که می‌خواهم حضور آقایان عرض بکنم و آن اشکال مربوط عبارت سایر رشته‌های فنی است که ذکر شده است بنده هم مخالفتی با آن ندارم فقط می‌خواستم از نماینده دولت سؤال بکنم که منظور از سایر رشته‌های فنی چیست چون خاطرم هست هنگامی که اینجا پیشنهاد بنده مطرح بود می‌گفتند تشخیص رشته فنی بسیار مشکل است ولی ما دیدیم باز در کمیسیون همین عبارت سایر رشته‌های فنی اضافه شده است عرض کردم بنده مخالفتی ندارم فقط برای این‌که در اجرای قانون اشکالی پیش نیاید از نماینده دولت خواهش می‌کنم که تشریف بیاورند و توضیح بدهند که منظور از سایر رشته‌های فنی چیست؟
نایب رئیس - آقای وزیر صنایع و معادن.
وزیر صنایع و معادن - آقای دکتر رضایی در موقعی که کمیسیون استخدام تشکیل بود و به کلیه پیشنهادات رسیدگی می‌کرد در ابتدای امر اینجا تشریف داشتند و مطالبی راجع به پیشنهاد دیگری که مشابه پیشنهاد ایشان بود در اینجا بحث شد و خودشان مطالبی فرمودند که نظر خودشان را نسبت به پیشنهادی که داده بودند در واقع روشن و ظاهر ساختند و آقایانی که در کمیسیون باقی ماندند چون ایشان همان‌طور که می‌فرمایند تشریف بردند باقی آقایان در موقعی که پیشنهاد ایشان مطرح شد در واقع نظر ایشان را می‌دانستند و با توضیحاتی که آنجا داده شد قانع شدند و آقایان پذیرفتند که در اثر آن پیشنهاد چه مشکلاتی پیش می‌آید و از این لحاظ قبول کردند که آن پیشنهاد به آن صورت باقی نماند و اما سؤالی که فرمودند راجع به سایر رشته‌های فنی قریب شاید ۱۵ و ۱۶ پیشنهاد رسیده بود که در متن قانون تصریح بشود که مهندس راه‌آهن مهندس کشاورزی مهندس شیلات و غیره و غیره که اگر می‌خواستیم آن سری پیشنهادات را در متن قانون تأمین بکنیم شاید ممکن بود یکی دوتا از این رشته‌ها از قلم بیفتد و حذف بشود و ایجاد اشکال بکند از این جهت یک عبارت کلی گذاشته شد سایر رشته‌های فنی که تمام رشته‌ها را در بربگیرد و بنده خیال می‌کنم که این اصلاح نظر آقای دکتر رضایی را تأمین بکند (دکتر رضایی - فقط می‌خواستم بفهمم که منظور چیست؟) منظور این است که پیشنهاداتی که رسیده بود مثل مهندسین کشاورزی و شیلات و نساجی و چه و چه اگر می‌خواستیم تمام اینها را یکی یکی بنویسیم ممکن بود که بعضی از آنها بیفتد تمام را گذاشتیم تحت عبارت (سایر رشته‌های فنی) چون فرقی ندارد مهندس در هر رشته‌ای باشد مشمول قانون می‌شود.
نایب رئیس - آقای خرازی موافقید؟
خرازی - مخالفم.
نایب رئیس - بفرمایید.
خرازی - فلسفه این‌که از ابتدای مجلس ۱۸ دولت هر روز برای صنف و دسته به خصوصی لایحه‌ای برای ترمیم حقوق آنها آورده دو منظور بود یکی کمی حقوق و سختی و صعوبت زندگی و معیشت یکی هم قدردانی و تشویق از مراتب علمی و عملی آنها این لایحه مهندسین هم یکی از لوایحی است که به نظر بنده به موجب این قانون می‌خواهند از یک عده‌ای که رفته‌اند از این کشور زحمت کشیده‌اند به یک وضع خیلی کمی تشویق بکنند البته آقایان مسبوق هستند که سختی زندگی در درجه اول برای کسانی است که حقوق‌های ابتدایی می‌گیرند خوب به عرضم توجه بفرمایید و ملاحظه بفرمایید ششصد تومان حقوق با این سختی و بالا رفتن قیمت‌ها حقوقی نیست و دولت هم منظورش این است که حالا که در مملکت کارهای عمرانی و آبادی و کارهای حقیقتاً آزاد زایدی شروع شده و مهندسین با این حقوق‌ها حاضر نمی‌شوند بروند در دستگاه دولت کار بکنند یک ترتیبی بشود که امیدوار بشوند و بیایند در خدمت دولت اینجا در لایحه حداقل حقوق را برای رتبه یک مهندسی ششصد تومان گذاشته‌اند و ملاحظه بفرمایید یک مهندسی که دولت می‌خواهد جلبش بکند و بیاید کار بکند او فکر می‌کند دو سال می‌گیرد ماهی ششصد تومان بعد از دو سال هم با رتبه دو ماهی ۷۲۰ تومان و با این ترتیب کمتر راضی می‌شود که بیاید به خدمت دولت و در استخدام دولت در بیاید در صورتی که اگر ما بیاییم یک اصلاحی در ماده ۲ بکنیم و حداقل توقف در رتبه‌های ۱ و ۲ را عوض دو سال یک سال بکنیم چون آنهایی که تازه کارمند و حقوق‌شان کم است و هنوز به پایه‌های ۵ و ۶ و ۷ وده نرسیده‌اند حقوق‌شان کم است آنها هم می‌خواهند تشکیل عائله بدهند آنها هم می‌خواهند زندگی نسبتاً مرفهی داشته باشند سر و وضع خوبی داشته باشند اگر به عقیده بنده بیاییم توقف در پایه‌های یک و دو را عوض دو سال یک سال بکنیم آنها تشویق می‌شوند و به استخدام دولت در می‌آیند و این منظوری که در آوردن این لایحه دارد تأمین می‌شود و یک عده تازه کارها و تازه نفس‌ها و مهندسین خواهند آمد در استخدام دولت و بنده این قسمت را با جناب آقای نخست وزیر که متأسفانه تشریف ندارند استدلال کردم و ایشان با این موضوع نظر موافقت داشتند اگر یک همچو موضوعی در ماده ۲ تأمین بشود بنده هم موافق هستم.
نایب رئیس - چون دیگر درخواست اظهار نظری نسبت به ماده ۲ نشده است لذا رأی می‌گیریم به ماده دوم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد.
۱۰ - تعیین دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب رئیس - چون یک ساعت بعد از ظهر است و وقت منقضی شده است آقایان هم خسته شده‌اند لذا جلسه را ختم می‌کنیم برای جلسه آینده دستور بقیه مواد این لایحه و لوایح موجود در دستور.
(مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد.)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - عماد تربتی