مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر ۱۲۸۵ نشست ۱۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۸ آذر ۱۲۸۵ نشست ۱۷
پنجشنبه چهارم شهر ذیقعهده الحرام بعد از انعقاد.
لایحه از اهالی عربستان و لرستان ساکنین دارالخلافه بزبان عموم اهالی آن صفحات قرائت گردید که مشتمل بود بر عدم اطلاع و آگاهی اهالی آنجا از وضع و ترتیب انتخاب مجلس شورای ملی با اینکه اطلاع آنان در این امر خیلی اهمیت دارد و کاملا باید منظور نظر وکلای محترم دارالشورای ملی باشد و در این لایحه اظهار کرده بودند که در اینمدت از اغتشاش و هرج و مرج آن مرز و بوم و ممانعت اجزا و مباشرین حکومت سد طریق و استخبار را بر روی آنها شده البته بر وکلای محترم مجلس دارالشورای ملی لازم است رفع اینگونه موانع را نموده تا بهمراهی حاضر باشیم و افتخار جوئیم.
رئیس- سواد این لایحه را به عین نوشته بحضور صدارت فرستاده شود.
بعد مکتوبی از خراسان که بمجلس نوشته بودند قرائت شده مکتوب مذکور مشتمل بود بر ممانعت حکومت و اجزاء آن از تشکیل مجلس انتخاب و تعیین وکلا چنانکه ۲ نفر ناظر را معین کرده بودند. حکومت نگذاشت که تعیین آنها صورت بگیرد واگر همین طور وضع حکومت خراسان مستمر باشد انتخاب وکلا بطور یقین غیر ممکن است و اصلاح آن مگر بتغییر حکومت.
رئیس- عین سواد این لایحه خدمت صدارت ارسال دارید.
آقا سید محمد تقی – انتخاب اعضاء کمیسیون مالیه بشود که خیلی لازم است.
رئیس- باید اخذ رأی کرد از برای انجمن مالیه و گمان نمی‌کنم که از برای فرد فرد قرعه لازم باشد بلکه قرعه واحد کفایت می‌کند و برای اشخاصی ممکن است اخذ رأی مخفیانه نمود. چون شاید در تعیین شخص بعضی جهراً خجالت بکشند.
حاجی محمد تقی – برای شش نفر یکقرعه کفایت نمی‌کند و وافی نیست.
مخبرالملک – هر کس در شش قطعه کاغذ باسم شش نفر که خودش میداند بنویسد و هر که را بیست نفر رأی دادند او منتخب باشد.
خیاط باشی – اول اسامی بعین و خوانده شود. بعد اخذ رأی شود.
سیدالحکماء- تا نظامنامه نرسد نمی‌توان بکاری مشغول شد پس باید او را مطالبه کرد.
وثوق الدوله – مسئله مالیه محتاج نظامنامه نیست و نظامنامه که از طرف دولت داده بودند مشتمل بر این مطلب بود که مجلس نظارت در امر مالیه دارد
رئیس- این مطلب متفق علیه است جای گفتگو نیست.
آقا میرزا سیدولی الله خان – از این اعضاء هر کس هر که را می‌خواهد معین نمایند.
رئیس- انتخاب این اعضاء بدو قسم ممکن است یکی اینکه هر کس شش نفر را پیش خود معین کرده می‌نویسد بعد قرعه کشیده می‌شود دیگر اینکه اسامی هر یک خوانده می‌شود هر کس رأی دارد اظهار می‌کند.
مخبرالملک – قرعه برای فرد فرد بی محل است برای اینکه می‌خواهیم اخذ رأی برای عمل نماییم تعیین اشخاص لازم نیست در تعیین اشخاص بعضی ارجاع رأی خودشان را برئیس نمودند که او اعضاء را معین کند جواب داد که باید خودشان را برئیس نمودند که او اعضاء را معین کند جواب داد که باید خودتان معین نمایید بعد اسامی ذیل را نوشتند و قرائت کردند که هر کس شش نفر از آن اشخاص را بنویسد تا قرعه کشیده شود.
- وثوق الدوله،
- آقا میرزا ابوالحسن خان،
- حاج معین التجار،
- حاجی امین الضرب،
- حاجی محمد اسمعیل آقا،
- عون الدوله،
- معظم الملک،
- مشارالملک،
- ثقه السلطنه،
- حاجی سید محمد صراف،
- حاجی محمد تقی شاهرودی،
- حاجی محمد علی،
- حاج محمد تقی،
- سعدالدوله
داخل نیست.
رئیس- خودشان آنروز که گفتگو شد متعذر شدند که من نمی‌رسم ولی هر کس می‌خواهد اسم او را هم بنویسد چه ضرر دارد.
حاجی محمد اسمعیل آقا – متعذر شدند که هر گاه بخواهیم جزو اعضای کمیسیون مالیه باشیم باید معاون از برای خود بیاورم که خبیر و بصیر در این امر باشد والا نمی‌توانم نداشته حاضر شوم.
حاجی معین التجار- هم متعذر شدند که نمی‌رسم و حاجی محمد تقی هم عذر خواستند.
آقا سید حسین بروجردی- بدون شخص معاون پیشرفت این امر مشکل است.
مخبرالملک – این مطلب با قانون مجلس منافات دارد.
حاجی محمد اسمعیل آقا – وزراء مسئول چطور در مجلس حاضر می‌شوند با اینکه خارج از وکلا هستند. شخص معاون هم در موقعیکه بخواهند حاضر شود چه ضرر دارد.
حاجی سید نصرالله – شما هر چه می‌توانید کسب اطلاع از خارج بنمائید ولو بکتابچه یا غیر آن لازم بمعادن نیست فقط این انجمن برای اینست که وجوه مالیات بمحل صحیح مصرف شود حساب دانستن لازم نیست.
حاجی معین التجار- این مطلب کوچکی نیست عمل مالیات یک مملکت است بی اطلاع و معاون نمی‌شود.
رئیس- اجزاء مجلس باید اصلاح کلیه امور را متحمل شوند.
(لایحه ورودیه با انجمن منتخب از مجلس امروز خدمت حضرت ولیعهد شرفیاب شده قرائت گردید و خیلی اظهار مرحمت و همراهی فرمودند)
حاجی سید نصرالله – کمال مرحمت را بالنسبه بوکلا فرموده واظهار نیات مقدسه خود را در همراهی مجلس خیلی مبذول داشته‌اند که هر دولت متمدنی بحمایت و تقویت مجلس باوج سعادت رسید و هیچ عاقلی نیست که انکار این مطلب را نماید.
نطقی که ولیعهد بعد از قرائت خطابه حاجی سید نصرالله ایراد نمود ذیلا از روزنامه مجلس شماره ۱۵ سال اول صفحه ۳ اقتباس و درج می‌شود.
- بر هر شخص عاقل مسلم و مبرهن است که بنیاد اساس ترقی و تفوق و آبادی هریک از ملل و ممالک متمدنه عالم ایجاد اتحاد حقیقی بین دولت و ملت بوده است و این اساس مستقر و مستحکم نمی‌شود مگر به انعقاد مجلس ملی که قوه جامعه بین دولت و ملت است و حالا که بحمدالله اعلیحضرت شاهنشاهی بر حسب فطرت مقدس و رأی جهان بین اساس این مجلس را به ملت مرحمت فرمودند من هم با نهایت میل و اقبال خاطر با پیشرفت این مشروع و مقصود همراهی و مساعدت دارم چنانچه از بدایت امر هم داشته‌ام و برای ترقی مملکت بهتر از این اساس وسیله و راهی نمی‌بینم لیکن مجلس هم خوبست با کمال جد و جهد مشغول کار و در مقام انجام وظایف خود بوده و با منتهای دقت و مراقبت و سعی به اصلاح نواقص بپردازند و در ادای تکلیف خود کوتاهی و غقلت نکنند در خصوص نظامنامه هم قدری از آنرا ملاحظه کرده‌ام باقی را هم با حضور حضرت والا نایب السلطه و جناب صدر اعظم ملاحظه می‌کنیم و پس از اتمام بمجلس می‌فرستم.
آقا میرزا محسن – هم همین نحو اظهار مراحم آن حضرت اقدس را اعلام داشته و تمامی حضار و آقایان یک دفعه لب به ثنا و دعای والاحضرت معظم گشاده سلامتی آن مظهر الطاف ربانی را از حق تعالی خواستکار شدند.
آقامیرزا ابوالحسن خان – امروز حضرت اقدس شاهنشاه‌زاده ما نسبت به هیئت وکلا و رئیس محترم ما آنقدر بذل ملاطفت فرمودند که به وصف نباید مخصوصاً این هیئت را چنانچه پادشاهان متمدن دنیا وکلای ملت معظم خود را پذیرایی می‌نمایند پذیرایی فرموده‌اند و ما را کمال امیدواری از مراحم ایشان برای آتیه ایران حاصل است می‌توانم آقایان را اطمینان بدهم چنانچه پدر تاجدار ایشان ملک عادل مظفرالدین شاه قاجار اساس این بنا را برقرار نمود و خود را در کسب افتخار همسر پادشاهان بزرگ ایران ساخت این خسروزاده این اساس را بهترین مهندس و معمار خواهد بود و باعث مزید افتخار پدر تاجدار خود خواهد شد. حالا آیا جای این نیست که به شکرانه این مرحمت که درباره رئیس و وکلای این مجلس بذل شد بخواهیم که بگویید زنده باد ولیعهد
(تمامی حضار و نظار از صمیم قلب با ندای بلند بلند گفتند زنده باد ولیعهد)
حاجی محمداسماعیل آقا – در بابت اعلان وزارت پست چه شد؟
رئیس – به صدارت ندشته شد هنوز جواب نرسید.
آقاسیدمحمدمجتهد – امتیاز نام لیانا – زوف آخر چه شد؟
رئیس – دیر نشد جوابش می‌رسد
(بعضی گفتند که آخر نظامنامه چه شد؟ همینطور معوق باید بماند؟)
میرزاابوالحسن خان – افتخار دولت به ملت است و افتخار ملت به دولت و شرف این دو به مجلس ولایت عهد فرمودند که قدری از نظامنامه خوانده شد باقی هم خوانده می‌شود انشاءالله همین دو سه روز خواهد رسید.
بعد قرعه کشیدند و اسامی کسانیکه معین شدند برای عضویت مالیه بدین قرار است.
- میرزا ابوالحسن خان،
- وثوق الدوله،
- عون‌الدوله،
- حاجی امین الضرب،
- حاجی محمد اسمعیل آقا،
- سعدالدوله
و مقرر شد هر گاه سعدالدوله استعفا دهد مشارالملک بجای ایشان معین باشد.
آقا شیخ حسین – این مجلس باید دارای قانونی باشد که تمام مردم در تحت آن قانون باشند و هر گاه قانونیکه مقنن حقیقی برای ما گذاشته بآن عمل شود چطور است.
رئیس- البته قانون همان است مجلس برای تنظیم و ترتیب بعضی کارها و اجرای آن قانون است.
آقا شیخ حسین – این اشخاص این مجلس باید دارای قانونی باشد نه تمام مردم در تحت آن قانون باشند و هر گاه قانونیکه مقنن حقیقی برای ما گذاشته بآن عمل شود چطور شود.
رئیس- البته قانون همان است مجلس برای تنظیم و ترتیب بعضی کارها و اجرای آن قانون است.
آقا شیخ حسین – این اشخاص که در بازار مسلمین علناً قمه می‌کشند حکم ایشان را شرع فرموده باید مجلس اجرا بدارد. هر چه حجج اسلام بفرمایند رفتار شود تا مردم راحت باشند.
محقق الدوله – این امورات و تنظیمات با حکومت است.
حاجی سید نصرالله – باید از حکومت خواست تا جلوگیری نماید.
آقا سید حسین بروجردی – بای حدودی برای ارامنه معین کرد زیرا که بیشتر این فتنه‌ها و شرارت‌ها راجع بایشانست که قاطرچی ها و مهترها و فراش‌ها اراذل و اوباش در هر کوچه و محله در نمازخانه‌های ارامنه جمع می‌شوند و شرب می‌کنند آنوقت در کوچه‌ها آمده عربده می‌کشند اسباب زحمت مردم می‌شوند، پارسال ملتزم شدند که شراب فروشی در خانه نکنند و این اشخاص را راه ندهند باز امسال همانطور که در سابق رفتار می‌کردند بدتر می‌کنند.
بعضی گفتند که باید مسلمانان را جلوگیری و ممانعت کرد چه کار بارامنه دارید.
تلگرافی از بارفروش باسم مدرسه وطن رسیده قرائت شد.
- عرض سی نفر اطفال صغیر و پدردار مدرسه وطن که بهمت و وطن پرستی سعید حضور شش ماه است تأسیس شده بحضور مبارک مقدس حضرت مستطاب حجة الاسلام مربی وطن آقای آقا سید عبدالله مجتهد روحی فداه، چون دستخط تلگرافی حجج الاسلام بحضرت حجة الاسلام آقای شیخ کبیر روحی فداه در باب بانک ملی زیارت شده این مشت اطفال خوش بخت وطن ران ملخی نزد سلیمان آورده‌ایم و از این صغر سن خود را حامی ملت و دولت و جان نثار میدانیم و عموم مستضعفین بانک ملی را عرض تبریک تقدیم می‌داریم امید است قبول افتد
- (امضا)
تلگراف دیگری نیز از یکنفر از اهالی بارفروش بعنوان آقایان آقا سید عبدالله و آقامیر سید محمد و حاجی شیخ فضل‌الله که پنجاه تومان ببانک ملی فرستاده بود قرائت گردید.
مکتوبی نیز از آقای حاج شیخ عبدالنبی در اظهار همراهی از مجلس و تشکر از تشکیل بانک ملی و دعوت بهمراهی کردن این اساس مقدس قرائت گردید و مبلغ پنجاه تومان برای بانک داده قبض دریافت داشتند.
مکتوبی دیگر از شاگردان مسلمان مدرسه امریکائی که مشتمل بر تشکر و امتنان از تشکیل بانک واظهار همراهی خودشان با آن اساس مقدس بود قرائت شد و مبلغ یکصد و پنجاه تومان ببانک شرکت کرده قبض دریافت داشتند.
چون امروز ازدحام و کثرت تماشاچی فوق العاده شده بود بطوریکه اسباب مزاحمت همدیگر و وکلا گردیده بودند و گویا منتظر امری و یا بشارتی از طرف مجلس بودند.
آقا میرزا ابوالحسن خان – اظهار کردند حضرات آقایان که امروز فوق العاده برای استماع حاضر شدند و منتظرند که بدانند حضرات اقدس ولایتعهد در امر نظامنامه چه فرمودند.
رئیس- از روز شنبه بلیط برقرار خواهد شد واین بلیط هم مخصوص وکلاست که آنها بهر کس که میدانند برای استماع و تماشا بدهند باندازه که محل گنجایش داشته باشد و کسی بی بلیط نمی‌تواند حاضر شود درروزنامه همه همین نحو اعلان می‌کنند.