مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ مهر ۱۳۲۳ نشست ۷۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
جلسه ۷۳
شماره مسلسل - ۱۳۳۰
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ی ۲۷ مهر ۱۳۲۳ نشست ۷۳
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت مجلس
- ۲- مذاکره در دستور
- ۳- بقیه شور لایحه ۱۵۰ میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ
- ۴- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور ابرلین
- ۵- بیانات آقای نخست وزیر راجع به موضوع نفت
- ۶- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
- مذاکره در دستور
۲- مذاکره در دستور
- بقیه شور لایحه ۱۵۰ میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ
۳- بقیه شور لایحه ۱۵۰ میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ
- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور ابرلین
۴- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح حقوق و هزینه سفر آقای پروفسور ابرلین
- بیانات آقای نخست وزیر راجع به موضوع نفت
۵- بیانات آقای نخست وزیر راجع به موضوع نفت
رئیس - آقای نخست‌وزیر فرمایشی داشتید؟
نخست وزیر (آقای ساعد) - در روزهای اخیر در اطراف نفت چیزهایی نوشته شدن و گفتگوهایی هست که لازم دیدم توضیحاتی بدهم.
جمعی از نمایندگان - بفرمائید.
نخست وزیر - آقایان نمایندگان محترم:
از چند ماه پیش موضوع نفت ایران توجه محافل ذیعلاقه ایران و نمایندگان مجلس شورای ملی را جلب و در جراید و مجامع و در اطراف آن بحث‌ها نموده‌اند و در همین مجلس اظهارات آتشین نمایندگان و نصایح مصلحین بر این بود که دولت به هیچوجه نباید ذخایر نفت را به عنوان امتیاز به اجانب بدهد و بلکه این ذخائر و این منابع ثروت را برای تحکیم بنیان ثروت ملی و توسعه امور اقتصادی برای آینده حفظ و برای استفاده از این منابع سرمایه ملی ایران را جلب نماید (صحیح است - صحیح است) در همین مجلس به خیال این که دولت در پشت پرده برای دادن امتیاز به شرکتهای خارجی داخل معاملاتی شده نسبت استتار را به دولت در مسائل مهم اقتصادی دادند ولی در مقابل سوال نمایندگان توضیحات لازمه را در اطراف پیشنهادات شرکتها و مطالعات دولت دادم و اضافه نمودم که دولت برای تامین منافع عالیه اقتصادی کشور از متخصصین عالیمقام خارجی نظریات خواسته تا سیاست خود را در مسئله نفت روشن و خط روش خود را با تطبیق با اوضاع و احوال کنونی ایران ترسیم نماید. در خاطر دارم چه در موقع جواب و چه در موقع بحث در اطراف برنامه دولت نظر عموم نمایندگان بلااستثنا نسیت به امتیاز نفت منفی بوده و در چهره‌ای باز و بی آلایش نمایندگان آثار نگرانی هویدا بود که مبادا در این موقع جنگ و ستیز دولتی در سرکار باشد که بدون مراجعه به رای مجلس و استجازه از این مقام مقدس در مقابل شرکتها و دولتها تعهدی کرده و یا وعده اعطای امتیازی داده باشد و برای من بقین حاصل بود که اگر به یکی از شرکتها حتی وعده شفاهی داده بودم و یا در مذاکرات با نمایندگان سیاسی دول ذیعلاقه راجع به اعطای امتیاز تعهدی داشتم با مخالفت شدید آقایان نمایندگان مواجه می‌شدم (صحیح است) پوشیده نماند در کابینه قبل این جانب آقایان نمایندگان تصور کرده بودند و سوءظن داشتند که دولت بدون مراجعه و مشاوره قبلی با مجلس می‌خواهد امتیازی به کمپانیهای خارجی بدهد در همین مجلس دولت قبل در استتار حقایق مربوط به نفت مورد سوءظن بود در صورتیکه استتاری در کار نبوده‌است و دولت همواره از عقاید عده کثیری از نمایندگان هدایت می‌شده که نباید با مشکلات عدیده و اوضاع عمومی کشور امتیازی به شرکتهای خارجی داده شود و مخصوصا در افکار عامه این عقیده راسخ حکمفرما بود که شاید در مذاکره راجع به امتیاز نفت دولت آزادی نظر و آزادی تصمیم را نداشته باشد اما تاریخچه آمدن نمایندگان کمپانیهای نفت و مطالعات دولت به قرار زیر است:
در دی ماه ۱۳۲۲ برابر با ژانویه ۱۹۴۴ نمایندگان شرکت شل و شرکت آمریکایی استاندارواکیوم و بعدا سینکلر به تهران آمده و راجع به تقاضای امتیاز نفت در بعضی از قطعات ایران به دولت وقت پیشنهادی داده و تقاضای طرح‌های پیشنهادی را نموده بودند. دولت وقت مناسب دیده بود به متخصصین عالیمقام در امور نفطی مراجعه نماید که مطالعات علمی و عملی در پیشنهادات نموده طرحی تهیه نمایند که از هر حیث با مصالح عالیه و منافع اقتصادی کشور وفق بدهد و اشتباهات گذشته تکرار نشود ولی در جریان مطالعات متخصصین به نمایندگان شرکتها هیچ نوع جواب مثبت داده نمی‌شد و بلکه نظر دولت بر اینکه مطالعه موضوع امتیازات به بعد از جنگ موکول گردد خاطر نشان می‌شد - در این ضمن اطلاعاتی هم مربوط به کنفرانس نفت در آمریکا و جریان مذاکرات آن کنفرانس از مامورین دولت شاهنشاهی در خارجه واصل شد که دولت را بیش از پیش متوجه به لزوم اتخاذ خط مشی و رویه ثابتی که حافظ منافع عالیه کشور در حال و آتیه باشد نمود و به این جهات در اولین جلسه هیات وزیران فعلی در
روز شنبه یازدهم شهریور ۱۳۲۳ (برابر با دوم سپتامبر ۱۹۴۴) این موضوع مطرح و اینطور مذاکره و تصمیم گرفته شد که قبل از روشن شدن اوضاع اقتصادی و مالی دنیا و استقرار صلح عمومی مطالعه اعطای هیچگونه امتیاز خارجی مقتضی و ضروری نمی‌باشد (صحیح است) دو هفته پس از اتخاذ این تصمیم جناب آقای کافتارادزه جانشین کمیسر خارجه دولت شوروی به تهران آمده و در باب تقاضای امتیاز نفت در برخی از قطعات ایران با اینجانب مذاکره نمودند موضوع مذاکرات فیما بین با توضیحات کافیه در جلسات متعدده هیات وزرا مطرح و نظریه اولیه در ۱۱ شهریور در هربار تائید گردید در اطراف امتیاز نفت در بعضی جراید دیده شد که گویا عدم اعطای امتیاز در حال حاضر و موکول نمودن مطالعه آن به زمان پعد از جنگ و استقرار صلح شاید موجب کدورت و تیرگی روابط با متفقین بشود. اینجانب جزئیات مذاکراتی را که اخیرا با نمایندگان دولت شوروی نموده بودم به اطلاع هیات دولت رسانیدم و از آنجائیکه روابط ایران با دولت شوروی در اساس پیمان سه گانه و شرکت در جنگ و کمک در پیروزی متفقین بوده دولت خواهد کوشید روح همکاری و حسن تفاهم را با متفقین خود و مخصوصا دولت جوانمرد شوروی محکم و استوار نگاهدارد و مساعدتهای دولت شوروی را برای بهبودی اوضاع اقتصادی خود جلب نماید و راجع به تحکیم و توسعه روابط تجارتی و اقتصادی با دولت شوروی حاضر است داخل همه نوع مذاکرات بشود و از ملاقاتهای حضوری و مذاکرات دوستانه که به نفع دو کشور باشد کمال مسرت را خواهد داشت.
نمایندگان - صحیح است
رئیس - سه نفر از آقایان اجازه خواسته‌اند که صحبت کنند ولی چون مطرح نیست اجازه داده نمی‌شود.
- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
۶- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه