مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ شهریور (سنبله) ۱۳۰۱ نشست ۱۳۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مجلس شورای ملی دوره چهارم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ شهریور (سنبله) ۱۳۰۱ نشست ۱۳۶
جلسه ۱۳۶
صورت مشروح مجلس یوم سه شنبه بیست و ششم محرم ۱۳۴۱ مطابق بیست و هفتم سنبله ۱۳۰۱
مجلس سه ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید صورتجلسه یوم یکشنبه بیست و پنجم سنبله را قرائت نمودند.
رئیس- نسبت به صورت جلسه ایرادی هست یا نه؟
آقای حاج مخبرالسلطنه (اجازه)
حاج مخبرالسلطنه- بنده در جلسه گذشته حاضر بودم این‌جانب را غایب بدون اجازه نوشته‌اند.
امیرناصر - حاج مقبل‌السلطنه است نه حاج مخبرالسلطنه
رئیس- دیگر اشکالی نیست؟ آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده نسبت به صورت جلسه عرضی ندارم راجع به دستور است.
رئیس- صورتجلسه تصویب شد. (خطاب به آقای تدین) بفرمائید.
تدین- چون لایحه راجع به مدرسه صنعتی ایران و آلمان جزء چهارم دستور امروز است و ممکن است امروز نوبت به آن نرسد نظر به اهمیتی که دارد تصور می‌کنم که آقایان هم موافقت بفرمایند که در دستور مقدم شود بهتر باشد و بنده پیشنهاد می‌کنم.
رئیس- در این باب مخالفی نیست؟
(جمعی گفتند خیر)
رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو - چندی قبل یک ماده راجع به قانون کتیرا پیشنهاد شده بود و از کمیسیون هم برگشته. چون وقت می‌گذرد و تجار هم معطل هستند چندان اشکالی هم ندارد و فقط تغییر همان ماده است خوب است آن را هم جزء دستور امروز قرار دهند که تکلیف آن معین شود و بیش از این تجار معطل نشوند.
رئیس- راجع به تقاضای ارباب کیخسرو هم گویا مخالفی نباشد که در ثانی مسئله کتیرا مطرح شود.
(بعضی گفتند خیر)
آقای حائری‌زاده (اجازه)
حائری‌زاده- بنده هم راجع به همان فرمایش آقایان تدین عرضی داشتم که ایشان فرمودند.
رئیس- لایحه راجع به مدرسه صنعتی ایران و آلمان مطرح است.
(لایحه مزبور به شرح آتی قرائت شد)
کمیسیون بودجه لایحه نمره (۷۵۴۰) دولت را راجع به مدرسه صنعتی ایران و آلمان تحت مطالعه و دقت در آورده پیشنهاد دولت را تصدیق و دو ماده پیشنهادی ذیل را برای تصویب به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید و چون در مقدمه دولت اشاره از محل این خرج شده بود تذکر می‌دهد که تصدیق لایحه پیشنهادی دولت بدون عطف نظر به محل مزبور است.
ماده اول- مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که سالیانه مبلغ هشت هزار تومان اضافه بر دوازده هزار تومانی که سابقاً تصویب و مقرر شده به مدرسه صنعتی ایران و آلمان در تهران برسد.
ماده دوم- وزارت معارف مأمور ترتیب دستور تعلیمات مدرسه و نظارت در اجرای آن است (فیروز)
رئیس- در کلیات مخالفی هست یا خیر؟
آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب- چون بنده از این قضیه کاملاً مسبوق نیستم و وقتی دوازده هزار تومان برای این مدرسه تصویب کرده‌اند بنده در تهران نبوده ام و نمی‌دانم مدرسه چه کرده و چه می‌کند که این دوازده هزار تومان کفایت مخارج آنرا نمی‌کند و باید هشت هزار تومان دیگر هم بر آن افزوده شود خوب است آقای مخبر این مسئله را توضیح دهند تا بنده و سایر آقایان کاملاً مسبوق شده و درست رأی بدهیم.
مخبر - مدرسه آلمانی از قدیم در تهران بوده و تا قبل از جنگ هم دائر بود و خدماتی هم کرده است. آقایانی که در تهران بوده‌اند همه مسبوقند و در همان موقع هم دولت ماهی هزار تومان به این مدرسه بطور کمک و اعانه می‌پرداخت. اخیراً هم در جزو بودجه اعتباری وزارت معارف به همان مأخذ دوازده هزار تومان پیش بینی شده در مجلس هم تصویب شده ولی وزارت معارف با سفارت آلمان مذاکره کرده و در نظر گرفته در این موقع که مجدداً مدرسه افتتاح می‌شود در عوض اینکه مثل سابق یک مدرسه مقدماتی که متوسطه باشد او را مبدل به یک مدرسه صنعتی کنند و از نقطه نظر احتیاج مملکت در این مسئله طرفین با هم موافقت کرده‌اند و در این باب بین سفارت آلمان و دولت آلمان و وزارت معارف و سفارت ایران در برلن مذاکرات زیادی شده و موافقت نموده‌اند ولی بالاخره معلوم شد که یک چنین مدرسه ای که برای تأسیس کارخآن‌جات است و معلمین فنی و صنعتی لازم دارد با دوازده هزار تومان نمی‌توان آن‌جا را اداره نمود. این بود که دولت هم صلاح دید هشت هزار تومان دیگر برای نگاهداری و راه بردن این مدرسه بخواهند و پس از آن که این پیشنهاد به کمیسیون آمد و آقای وزیر معارف توضیحاتی هم در این باب دادند کمیسیون به اکثریت بلکه باتفاق آراء تصویب کردند و حالا از طرف کمیسیون راپُرت آن به مجلس تقدیم شده است.
رئیس- آقای تدین موافقند؟
تدین - بلی
رئیس- آقای آقا سید یعقوب چطور؟
آقا سید یعقوب- بنده هم موافقم.
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله موافقند یا مخالف؟
حاج شیخ اسدالله - موافقم
رئیس- آقای آقا سید فاضل
آقا سید فاضل - بنده هم موافقم
رئیس - آقای حائری‌زاده هم موافقند؟
حائری‌زاده - بلی
محمد هاشم میرزا - بنده هم اجازه خواسته بودم و در سرلوحه هم نوشته بودم.
رئیس- چون دیدم نوشته بودید موافقم نپرسیدم.
آقای میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاجی میرزا عبدالوهاب - بنده هم مخالف نبودم. چون در تهران نبودم خواستم بدانم مدرسه آلمانی با این سالی دوازده هزار تومان چه می‌کرده است که حالا اضافه می‌خواهد تا اطلاع پیدا کنم و راحت رأی بدهم و توضیحاتی که آقای مخبر دادند نفهمیدم همینقدر گفتند جدیت کرده و آن‌ها که در تهران بوده‌اند می‌دانند در حالی که بنده هم گفتم چون در تهران نبوده ام اطلاع ندارم.
رئیس- پس مخالفی نیست رأی می‌گیریم که داخل در شور مواد بشویم یا نه آقایانی که تصویب می‌کنند داخل در شور مواد شویم قیام فرمایند.
(آقایان نمایندگان قریب باتفاق قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود
(به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- گویا مخالفی نباشد؟
آقا میرزا علی کازرانی- بنده سئوالی داشتم
رئیس- بفرمائید.
آقا میرزا علی - بنده موافقم لکن میل داشتم صورت مخارج اولیه مدرسه را ببینم و بدانم چه قدر بوده است که دوازده هزار تومان کم آمده و مالیه هشت هزار تومان بر آن اضافه می‌نمایند.
مخبر- صورت جزء آن در کمیسیون هست و در آن‌جا معین است ولی درست در خاطر ندارم البته مخارج سالیانه مدرسه بیش از بیست هزار تومان بوده است که دولت این پیشنهاد را کرده و این یک کمک خرجی است که دولت به مدرسه می‌دهد.
رئیس- دیگر مخالفی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس- چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود. آقایانی که ماده اول را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود.
(به شرح گذشته قرائت شد)
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- چون این مدرسه مدرسه فنی است نه علمی بنده خواستم از آقای مخبر سئوال کنم که مدرسه فنی راجع به وزارت فواید عامه است و علت اینکه این جزو وزارت معارف نوشته شده است چیست؟
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین - از نقطه نظر تعلیمات و علوم وزارت معارف نظارت تام در تمام مدارس دارد و در این‌جا هم این مدرسه فقط یک مدرسه صنعتی نیست چون مقدمات علمی شعب صنعتی هم در این مدرسه تعلیم می‌شود بنابراین بطور کلی از حیث پروگرام و غیره در تحت نظارت وزارت معارف قرار گرفته و هیچ رابطه ای با وزارت فواید عامه ندارد.
رئیس- آقای مستشارالسلطنه (اجازه)
مستشارالسلطنه – بنده موافقم
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده دوم به ترتیبی که قرائت شد آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. در کلیات مخالفی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس- رأی می‌گیریم به این لایحه که مشتمل بر دو ماده است آقایانی که تصویب می‌کنند ورقه سفید واِلا ورقه کبود خواهند داد.
(آقایان امیر ناصر و منتصرالملک استخراج آراء نموده نتیجه به ترتیب ذیل حاصل شد)
عده حضار (۷۵)
ورقه سفید علامت قبول (۷۱)
ورقه آبی علامت رد (۱)
امتناع (۳)
حاجی میرزا عبدالوهاب- خوب است اسم آن یک نفر رد کننده خوانده شود که معلوم شود بنده نیستم.
رئیس- عده حضار ۷۵ و با اکثریت هفتاد و یک رأی تصویب شد مواد الحاقیه قانون مالیات کتیرا مطرح است.
(به شرح ذیل قرائت شد)
خبر از کمیسیون قوانین مجلس مقدس شورای ملی راجع به مواد الحاقیه قانون کتیرا کمیسیون قوانین مالیه دو پیشنهاد از آقایان معتمدالتجار و ارباب کیخسرو را در موضوع کتیرا در جلسه ۷۵ مورد بحث قرار داده و نتیجه مطالعات خود را تقدیم مجلس مقدس می دارد. اولاً پیشنهاد آقای معتمدالتجار که در موقع اختلاف نظر در قسمت کتیرا بین گمرک و صاحبان کتیرا مالیات از عین جنس دریافت شود مطرح گردید. مراجعه به نظام نامه گمرک و مطالعه در موادی که راجع به اختلاف نظر بین اداره گمرک و صاحبان مال‌التجاره در خصوص قیمت است تا یک درجه کمیسیون قوانین مالیه را قانع نموده تغییر این ترتیب را که سال‌ها معمول بوده و شکایتی هم از تجار نشده مقتضی ندیده و الحاق ماده پیشنهادی از طرف آقای معتمدالتجار را به قانون مالیات کتیرا لازم ندانسته معتقد است که همان ترتیبی را که در گمرک موجود است راجع به کتیرا نیز معمول دارند.
ثانیاً راجع به پیشنهاد آقای ارباب کیخسرو کمیسیون قوانین مالیه ماده (۳) را از این قرار تفسیر می‌نماید.
مقصود از کتیرای موجوده کلیه کتیرائی است که در سنوات قبل تا ۳۱ سرطان ۱۳۰۱ در داخله مملکت موجود بوده و در مدت یک ماه مهلت قانونی ارائه یا نسبت به آن اظهارنامه داده باشند اعم از اینکه مالیات سابق را پرداخته باشند.
رئیس- آقای آقا میرزا علی کازرانی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرانی - راجع به پیشنهاد آقای ارباب کیخسرو موافقم لکن در خصوص پیشنهاد آقای معتمدالتجار که رد شده است و دلیل کمیسیون هم این است که همانطور که راجع به سایر امتعه در گمرک رفتار می‌شود در این موضوع هم همانطور معامله شود با این مسئله مخالفم.
رئیس- ماده که کمیسیون پیشنهاد کرده مطرح است اگر بخواهید پیشنهاد آقای معتمدالتجار مطرح شود باید با خود ایشان با شما پیشنهاد بنمائید بالفعل پیشنهادی که کمیسیون کرده مطرح است.
آقا میرزا علی کازرانی- پس بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقای سید یعقوب – بنده خواستم از مخبر محترم سئوال کنم این ماده را که آقای ارباب پیشنهاد کرده‌اند حالا تقریباً اول میزان است و کتیراهایی که تجار از سابق داشته‌اند تا چهل روز اول تابستان عمل آن‌ها تمام شده و گمرک هم هر ترتیبی درباره آن‌ها بنا بود اجرا کند اجرا کرده حالا دیگر وضع این قانون چه فایده دارد اگر برای سال آینده است که قانون آن از مجلس گذشت و به همان ترتیب اجرا می‌دارند و اگر برای سال گذشته است که موقع آن گذشته است خوب است آقای مخبر توضیح بفرمایند که بنده هم ملتفت شوم.
اقبال‌السلطان منشی کمیسیون قوانین مالیه – اگر به تفسیر ماده درست مراجعه بفرمائید مطابق آن قانونی است که در سابق از مجلس گذشت. در آن قانون نوشته شده بود که صاحبان کتیرا کتیراهائی که دارند ولو اینکه مالیات پرداخت یا نپرداخته باشند باید به اداره مالیه محل ارائه داده و از آن‌جا جواز بگیرند ولی از طرف اداره مالیات غیر مستقیم یک اشکالاتی در این موضوع پیش آمده و آقای ارباب کیخسرو هم به اداره مالیات غیر مستقیم مراجعه کرده‌اند و پس از مذاکره زیاد بالاخره مجبور شدند تفسیری به مجلس پیشنهاد کنند و عبارت آن تفسیر هم خیلی واضح است و معنی او این است که آن کتیراهایی که در آن موقع موجود بوده اگر تجار اظهارنامه نسبت به آن‌ها داده‌اند یا عین کتیرا را ارائه داده‌اند اداره مالیه باید بپذیرد و جواز به آن‌ها بدهد.
رئیس- آقای فتح‌الدوله موافقند؟
فتح‌الدوله- خیر مخالفم
رئیس- بفرمائید
فتح‌الدوله – بنده با آن قانون که برای کتیرا در چندی قبل وضع شد موافق بودم و به ماده سوم آن قانون هم رأی دادم و نظرم هم این نبود که اشخاصی که مالیات نداده‌اند از دادن مالیات معاف باشند بلکه نظرم این بود که این اشخاصی که مالیات نداده‌اند از دادن مالیات معاف باشند بلکه نظرم این بود که این اشخاص که کتیرا موجود دارند بروند در اداره مالیه و اظهار کنند ما فلان قدر کتیرا موجود داریم آنوقت اداره مالیه به قبوض آن‌ها رجوع کند اگر مالیات نداده‌اند از آن‌ها مالیات بگیرند و آن‌هائی که مالیات داده‌اند معاف باشند و اینکه آن‌هائی هم که مالیات نداده‌اند معاف باشند و نظرم این بود اشخاصی که مالیات نداده‌اند در ظرف همان یک ماه مقرره در قانون بروند اظهارنامه بدهند و جواز بگیرند.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو - البته اگر آنوقت آقای فتح‌الدوله این عقیده را داشته‌اند یا حالا هم همان عقیده را داشته باشند چیزی به این عقیده ایشان نیست ولی فراموش نفرمائید مذاکرات آن روز را در موقعی که قانون کتیرا می گذشت مخصوصاً از طرف کمیسیون توضیح داده شد اعم از اینکه مالیات کترای سابق یعنی کتیرای موجوده را پرداخته یا نپرداخته باشند از دادن مالیات معاف باشند. دلایل آن هم آن روز بیان شد یکی از دلایل این بود که چون آنوقت مالیات محلی می گرفته‌اند یعنی در کوهستان و همان نقاطی که کتیرا استخراج می‌شد در همان نقاط مالیات می‌گرفتند و معمول هم نبوده که در آن نقاط پس از گرفتن مالیات جواز به صاحبیان کتیرا داده شود که در موقع خروج از سر حد آن را ارائه دهند. بعلاوه، چون آخر موقع کتیرا بود و به ترتیب سابق مالیات خود را پرداخته بودند کمیسیون نظرش این بود که کتیراهای موجوده که تا آن تاریخ در داخله موجود است آن‌ها را ارائه داده و جواز بگیرند و از دادن مالیات معاف باشند ولی اداره مالیات غیر مستقیم نتوانسته است کاملاً به مقصود پی ببرد و یک مقدار کتیراهای مردم را معطل گذاشته است و لازم بود برای تسهیل این کار راه حلی پیدا کرد این بود که این ماده تفسیریه پیشنهاد شد که وسایل تسهیل فراهم شده و مشکلات مرتفع شود و کتیراهائی که از سابق در داخله مملکت موجود بوده بیش از این معطل و بلاتکلیف نماند. این بود شرح واقع برای همین مقصود این پیشنهاد شده و حقیقتاً یک ضرری هم توجه دولت نشده است. زیرا در این‌جا تصریح شده است کتیراهایی که در آن موقع در داخله مملکت موجود بوده است معاف خواهد بود و هیچ مربوط به کتیراهای جدید نیست.
رئیس- آقای مستشارالسلطنه (اجازه)
مستشارالسلطنه - بنده موافقم ولی در عبارت ایراد دارم چون عبارت نارساست
رئیس- آقای حاج شیخ اسدالله موافقند؟
حاج شیخ اسدالله - خیر مخالفم
رئیس- بفرمائید
حاج شیخ اسدالله - همینطور که فرمودند نسبت به کتیراهای سنوات قبل مجلس تصویب کرد که معاف باشد ولی کتیرای هذه‌السنه را نظر نداشت معاف باشد ولی حالا معلوم نیست که کتیراهای هذه‌السنه هم انبار شده است یا خیر یکی دیگر اینکه این عبارت به نظر من صحیح نمی‌آید چون می‌نویسد منظور از کتیرای موجوده کتیراهایی است که در سنوات قبل تا یازدهم سرطان ۳۱ در داخله مملکت موجود بوده و در مدت یک ماه قانونی ارائه یا نسبت به آن اظهارنامه داده باشند این‌جا لفظ (یا) نباید نوشته شود و باید نوشته شود در مدت قانونی ارائه و اظهارنامه داده باشند و از عبارت لایحه ممکن است این طور استنباط شود که ولو اینکه ارائه داده یا نداده باشند همین قدر که اظهارنامه داده باشند از دادن مالیات معافند در صورتی که اظهارنامه تنها کافی نیست باید هم اظهارنامه داده باشند و هم ارائه داده باشند زیرا ممکن است پس از دو ماه دیگر هم کتیرای هذه‌السنه را ارائه دهند و بگویند ما باید از دادن مالیات معاف باشیم پس اظهارنامه تنها کافی نیست باید ارائه و اظهار نامه باهم باشد.
اقبال‌السلطان - آنروز که راجع به قانون کتیرا در مجلس مذاکره شد گفته شد که تا یک ماه دیگر کتیرای تازه به دست نمی‌آید و مقصود از کتیراهای موجوده کتیراهای کهنه بود و ما آنرا تصویب کردیم و حالا معلوم می‌شود تجاری که کتیرا داشته‌اند به اداره مالیات غیر مستقیم اظهار کرده‌اند ولی اداره مالیات غیر مستقیم اظهارنامه آن‌ها را نپذیرفته است و مقصود این است که آن کتیراهای سابق را که تجار به اداره مالیه اظهارنامه داده‌اند ولو اینکه ارائه هم نداده باشند باید اداره مالیه اظهارنامه ایشان را قبول و به آن‌ها جواز بدهد
رئیس- آقای میرزا شهاب‌الدین (اجازه)
آقا میرزا شهاب‌الدین - در آنروزی که پیشنهاد راجع به کتیرا به مجلس تقدیم شد بنده عرض کردم با لفظ اظهارنامه مخالفم زیرا لفظ اظهارنامه بدون ارائه سبب می‌شود که مالیات امسال و سال بعد کتیرا از بین برود اظهارنامه در بغل من است نگاه می‌دارم سال بعد که می‌خواهیم کتیرا به خارج حمل کنم می‌گویم مال گذشته است و همان طور که آقای حاج شیخ اسدالله اظهار نمودند باید اظهارنامه و ارائه با هم توأم باشد واِلا لفظ اظهارنامه فقط لفظ نامربوطی است و سبب می‌شود که سال‌ها مالیات کتیرا از بین می‌رود.
اقبال‌السلطان- آقایان مذاکرات راجع به کتیرا را برگردانیده‌اند به اصل قانونی که از مجلس گذشته خوب است در موضوع این تفسیر اگر اظهاری دارند بیان فرمایند و آنقدر هم نگران نباشند ممکن است تاجر کتیرائی که امسال می‌‌خرد با کتیرای سال گذشته ضمیمه نماید ولی اداره مالیه به خوبی می‌تواند بفهمد زیرا تجار دارای کتابچه هایی هستند که موجودی انبارشان در هر سال معلوم است خریدشان فروششان در هر سال معلوم است و از روی آن دفتر و کتابچه اداره مالیه به خوبی می‌تواند تفتیش و ممیزی کند که متعلق به سال گذشته است مجزا و آن‌ها که متعلق به سال بعد است سوا نمایند و کتیرای سال گذشته را معاف و از کتیرای جدید مالیات دریافت دارند.
رئیس- مذاکرات کافی است یا خیر؟
(جمعی گفتند کافی است - بعضی اظهار نمودند کافی نیست)
رئیس- رأی می‌گیریم آقایانی که مذاکرات را در این موضوع کافی می‌دانند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- معلوم می‌شود کافی است.
پیشنهادی است از طرف آقای مستشارالسلطنه قرائت می‌شود
(به مضمون ذیل قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
این بنده پیشنهاد می‌کنم به آخر تفسیر ماده ۳ قانون کتیرا این عبارت علاوه شود:
(یا نپرداخته باشند)
مستشارالسلطان
مخبر- در اصل راپُرت کمیسیون قوانین مالیه این لفظ است و در طبع اشتباه شده است
حاج شیخ اسدالله- بنده هم پیشنهاد کردم که یا تبدیل به واو شود تا اشتباهی که برای بعضی هست رفع شود
(پیشنهاد آقای حاج شیخ اسدالله به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که یا تبدیل به واو شود
رئیس- پیشنهادی دارید بفرمائید
حاج شیخ اسدالله - البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که مجلس در نظر داشت کتیراهای سنوات گذشته از دادن مالیات معاف باشد ولی اگر این عبارت را به این قسم که در لایحه نوشته شده است ما تصویب کنیم ممکن است اظهارنامه‌های زیادی به اداره گمرک داده شود. در صورتیکه تریاک موجودی نداشته باشد ...
(بعضی از نمایندگان- تریاک نیست کتیراست)
حاج شیخ اسدالله - ببخشید کتیرائی موجود نداشته باشد و تمام کتیرای هذه‌السنه را جمع آوری کنند و دو ماه و سه ماه و یکسال دیگر (چون مدت معینی که ندارد) به موجب این پیشنهاد باید بر طبق اظهارنامه که می‌دهند انبار خودشان را ارائه دهند و اگر ارائه ندادند و اداره گمرک تفتیش کرد و دید اظهارنامه بی‌مورد است دیگر اداره گمرک مجبور نیست که هر چه اظهارنامه می‌دهند بپذیرد که آنوقت به موجب آن اظهارنامه تاجر هر چه می‌خواهد حمل کند و اسباب اشکال تولید شود این است که بنده پیشنهاد کردم یا تبدیل به واو شود. به این معنی که اظهارنامه و ارائه بدهند یعنی پس از اظهارنامه محل را هم ارائه بدهند که گمرک تفتیش کند و ببیند بر طبق اظهارنامه در انبار جنس موجود دارند یا نه واِلا بر طبق این ماده ممکن است این اظهارنامه را در سال دیگر ارائه دهند.
اقبال‌السلطان- برای این مقصودی که آقای حاج شیخ اسدالله دارند خوب بود عبارت را طور دیگر اصلاح و پیشنهاد می‌کردند. ولی ملاحظه بفرمائید کمیسیون مدتش را هم معین کرده و در راپُرت می‌نویسد در مدت یک ماه قانونی اگر ارائه یا نسبت به آن اظهارنامه داده باشد جواز به او داده می‌شود در ایامی دیگر یعنی پس از سه ماه چهار ماه دیگر حق ندارد و عبارت هم خیلی خوب است و غرض این است که اگر آن‌ها اظهارنامه به اداره مالیه داده‌اند و اداره مالیه از قبول استنکاف کرده حالا دیگر این اشکال در بین نباشد و همان اظهارنامه را بپذیرد. (بعضی اظهار نمودند مذاکرات کافی است)
رئیس- آقای حاجی میرزا علی محمد دولت‌آبادی (اجازه)
حاجی میرزا علی محمد - آقای حاجی شیخ اسدالله یک طرف مطلب را توجه دارند و احتمال می‌دهند که این تاجر تقلب کرده باشد و زیاده از آنچه کتیرا داشته اظهارنامه داده باشد. ولی توجه به صورت عکسش نمی‌کنند که اگر صد خروار را دویست خروار اظهارنامه داده باشد آنوقت به موجب این اصلاح آقای حاجی شیخ اسدالله بکلی موضوعش از بین می‌رود چرا؟ چون اظهارنامه‌اش را داده و به موجب این اصلاح شما آن قسمت از کتیرا را که اظهارنامه داده‌اند بکلی داخل در یک قسمت جدیدی می‌کنید که مالیاتش را ندهند و بالاخره از این طرف یک امر تعینی و از آن طرف یک امر احتمالی است زیرا تجاری که اظهارنامه شان را دادند به موجب ترتیبی که برقرار شده باید به آن‌ها جواز بدهند. حالا به موجب این اصلاح آن‌ها را جزو کتیرای جدید باید محسوب داشت و مالیات از آن‌ها گرفت گذشته از این‌ها یک نکته را فرمودند که ممکن است کتیرای قدیم را عوض کتیرای جدید ارائه دهند فرق است بین کتیرای قدیم و جدید از رنگ آن‌ها معلوم است و نمی‌شود کتیرای جدید را به جای کتیرای قدیم ارائه بدهند.
رئیس- رأی می‌گیریم به اصلاح آقای حاج شیخ اسدالله آقایانی که اصلاح ایشان را قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
عده قلیلی قیام نمودند
رئیس- قابل توجه نشد. رأی می‌گیریم به ماده که کمیسیون پیشنهاد کرده قرائت می‌شود.
(ماده مزبور به شرح سابق قرائت شد)
(بعضی از نمایندگان - تفسیر است)
رئیس- اعم از اینکه تفسیر باشد یا نباشد ماده الحاقیه خواهد بود. رأی می‌گیریم به این ماده آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
آقایان مستشارالسلطنه و کازرونی پیشنهاد آقای معتمدالتجار را اختیار کرده و پیشنهاد نموده‌اند قرائت می‌شود.
(آقای منتصرالملک پیشنهاد آقای معتمدالتجار را به شرح ذیل قرائت نمودند)
مقام منیع ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون ممکن است در مسئله تقدیم کتیرا که در ماده اول قانون مالیات مصوبه ششم شهر جاری مشکلاتی پیش آمده و بین مأمورین گمرک و صاحبان مال مطابقت حاصل نشود لازم است ماده مذکوره طوری نوشته شود که صاحبان کتیرا با مأمورین مجاز باشند که مالیات را از عین جنس بپردازند. لهذا این بنده ماده واحده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم که در صورت تصویب به قانون مذکور ضمیمه شود.
ماده الحاقیه- در صورتی که در قیمت کتیرا در موقع خروج از سر حد بین مأمورین گمرک و صاحبان مال موافقت حاصل نشود باید از عین مال صدی چهار دریافت شود.
رئیس- آقای حاجی شیخ اسدالله (اجازه)
حاجی شیخ اسدالله - بنده مخالفم. راجع به اختلاف قیمت در گمرک چنانچه در راپُرت کمیسیون نوشته شده است نظامنامه در گمرک هست که تمام اختلاف را اعم از اینکه کتیرا باشد یا غیر کتیرا آن نظامنامه رفع می‌کند یعنی یک قیمتی گمرک معین می‌کند اگر تاجر قبول کرد گمرک را مطابق آن لیست می پردازد و اگر قبول نکرد قیمت جنس او را به اضافه یک عشر به او می‌پردازند و دیگر تصور نمی‌کنم لازم باشد کتیرا مستثنی بشود اگر نظامنامه گمرک غلط است آن را باید درست کرد واِلا اگر نقص ندارد کتیرا خصوصیتی ندارد که باید آن را استثناء کرد و بنده فلسفه برایش نمی‌بینم.
(بعضی گفتند صحیح است)
رئیس- آقای عمادالسلطنه طباطبائی (اجازه)
عمادالسلطنه - بنده هم مخالفم
رئیس- آقای سهام‌السلطان هم مخالفند.
سهام‌السلطان- بلی بنده هم مخالفم.
آقا میرزا علی کازرانی (اجازه)
آقا میرزا علی کازرانی- آقای حاجی شیخ اسدالله فرمودند نمی‌دانم چه فرق بین کتیرا و سایر مال‌التجاره ها است بنده هم عرض می‌کنم خیلی فرق است منتهی ایشان نمی‌دانند آن مال‌التجاره که رفع اختلافاتش را مواد نظامنامه گمرک معین می‌کند مال‌التجاره وارده است و با کتیرا زمین تا آسمان فرق دارد و مال‌التجاره های وارده هر کدام دارای یک بارنامچه‌هایی هست که مرتب و معین و غیر قابل تردید که نه گمرک می‌تواند در آن بارنامچه‌ها ایراد بگیرد و نه صاحب مال و آن بارنامچه‌ها کاملاً محل اطمینان و معتبر است و مال‌التجاره آن‌ها هم از یک کشتی وارد گمرک می‌شود و بارنامچه کاملاً محل اعتماد و اطمینان است و اگر هم اتفاقاً یک اختلافی فیمابین تاجر و گمرک پیدا شد یک ماده وضع کرده‌اند که رفع اختلاف بشود اما کتیرا اینطور نیست زیرا کتیرا انواع مختلف دارد و هر یک از این قیمت‌ها در هر وقتی از اوقات یک قیمت معینی دارد و روز به روز این قیمت‌ها کم و زیاد می‌شود و یک نوع و یک جنس نیست که بتدریج بیاید در گمرک و در عرض شش ماه بتدریج جمع بشود و یک دفعه در گمرک قیمت کند و به خارجه بفرستند بلکه نه گمرک می‌داند قیمت صحیح آن چیست و نه تاجر از روی عدالت و درستی می‌تواند قیمت روز را معین کند این است که همیشه اوقات بین تاجر و گمرک کشمکش و اختلاف می‌شود. آقایان به این مطالب التفات نفرموده‌اند حق هم دارند چون تجارت نکرده‌اند و اگر برای رفع این اختلافات ما مراجعه کنیم به این قانونی که در آن‌جا معین است باید به یکی از دو صورت رأی بدهیم یا اینکه قبول کنیم از عین مال‌التجاره به گمرک داده شود و خود بنده تصدیق می‌کنم که این طریق هم عملی هست فرضاً بنده پنج رقم مال‌التجاره کتیرا دارم و در پنج صندوق که هر قسمتش قیمتش متفاوت است یکی یک من هفت قران و به یکی هفت تومان ارزش دارد آنوقت اگر گمرک بخواهد کتیرا قبول کند بین تاجر و گمرک اختلافات و کشمکش ها تولید می‌شود. و تلگرافات شکایت دائماً می‌رسد و دسته بندی می‌کنند. پس این طریق صلاح نیست و بنده عقیده دارم اگر چنانچه تاجر قیمتی برای کتیرا معین کرد و گمرک نپذیرفت صد بیست یعنی ده دو منفعت به تاجر بدهد و عین کتیرا را بگیرد و اگر گمرک قبول نکرد و صرفه برایش نداشت به همان قیمتی که تاجر معین می‌کند بپذیرد.
اقبال‌السلطان منشی کمیسیون- آقای کازرونی در موضوع مال‌التجاره وارده و صادره مختصر اشتباهی کردند مال‌التجاره که از خارج به مملکت وارد می‌شود دو قسم است یک قسم مال‌التجاره هایی است که مستقیماً از کارخانه خریده می‌شود و همان طور بایسته و فاکتور کارخانه به مقصد خودش حمل می‌شود. این قسمت مال‌التجاره که دارای فاکتور معین است گمرک می‌تواند آن را تصدیق کند و در این موضوع همان طور که آقای کازرونی فرمودند بین تاجر و گمرک اختلافی حاصل نمی‌شود ولی یک قسم مال‌التجاره هست که از مملکت دیگر به مملکت دیگر حمل می‌شود مثل اینکه از انگلستان یا هندوستان می آورند به بغداد و از بغداد تجار دیگر می‌خرند و یک تغییراتی در آن می‌دهند یک قسمت را برای خودشان نگاه می‌دارند و یک قسمت را به ایران می‌فرستند و آن مال‌التجاره که به گمرک ایران می‌آید با بارنامه تاجر بغدادی است و آن بارنامه در گمرک موضوع بحث می‌شود و اعتباری به آن نمی‌دهند و قیمت آن را که در بارنامه نوشته‌اند مأخذ قرار نمی‌دهند و خود مقومین گمرک با تاجر مشغول مذاکره می‌شوند و یک قیمتی برای آن می گذارند. اگر آقای کازرونی به گمرک تشریف ببرند می‌بینند در ماه هزار هزار فقره اظهارنامه تفاوتی صادر می‌شود برای این است که تاجر وقتی قیمت مال‌التجاره خودش را اظهار می‌کند مأمورین گمرک آن قیمت را از او نمی‌پذیرند و یک قیمت دیگر پیشنهاد می‌کنند که تاجر آن قیمت را مجبور است قبول کند و یک اظهارنامه اضافه می‌دهند چنانچه در گمرک کرمانشاه در هر ماه صدها اظهارنامه اضافی می‌دهند . این پیشنهاد آقای معتمدالتجار در کمیسیون مطرح مذاکره و خیلی در اطراف آن بحث شد و به اداره گمرک هم مراجعه شد. اداره گمرک هم شرحی در جواب نوشته که مقصود آقایان بعمل می‌آید. برای این کار چند ماده ترتیب داده‌اند این سواد طرفین را تهدید می‌کند و دو طرف می ترسند گمرک می ترسد که کم قیمت کند مال‌التجاره را از دست او بگیرند و قیمتش را به او بدهند از این‌ها یک قیمت عادلانه معین می‌کند. ولی این پیشنهاد آقایان فقط گمرک را تهدید می‌کند و تاجر را آزاد می‌گذارد آنوقت گمرک همیشه مجبور است که مال‌التجاره را با نصف قیمت بپذیرد حالا بنده عین نامه گمرک را می‌خوانم آقایان ملاحظه فرمایند.
ماده بیستم- اگر گمرک قیمت مال‌التجاره اظهار شده را کمتر از قیمت واقعی بداند مختار است که از اظهار کننده قبول نماید اظهارنامه متمم برای مازاد از قبل تقدیم نماید یا آنکه مال‌التجاره را نگه داشته قیمت آن را به اضافه ده درصد برای نفع تاجر تأدیه کند گمرک متعهد است قیمت مال‌التجاره و منافع را هر قدر زودتر که ممکن است تأدیه نماید و بیش از پانزده روز نمی‌تواند تأخیر کند.
ماده بیست و یکم- اگر صاحب مال‌التجاره تقاضا نماید که مال‌التجاره ضبط شده را به او رد کنند اداره گمرک مجاز است مال‌التجاره را رد کرده حقوق اضافی و مخارجی را که متحمل شده است دریافت نماید.
چنانچه ملاحظه می‌فرمائید این ماده طرفین را تهدید می‌کند چطور؟
مثلاً اگر اداره گمرک مال‌التجاره را برداشت کند و بخواهد به دیگران بفروشد به این قیمتی که از تاجر می‌خرند از گمرک نمی‌خرند یعنی اگر از تاجر صد تومان بخرند از گمرک پنجاه تومان می‌خرند. دلیلش هم معلوم است به جهت اینکه مذهباً او را حرام و غصبی می‌دانند و به قیمت واقعی خودش نمی‌خرند از این جهت کمتر می‌خرند و گمرک از این جهت که نمی‌تواند به قیمت اصلی خودش به فروش برساند (یعنی نمی‌خرند) مجبور است قیمت اصلی را معین بکند از آن طرف هم تاجر نمی‌تواند قیمت را کسر بگذارد. چون می ترسند که تمام مال‌التجاره اش را از او بگیرند مثل اینکه گمرک در سال چندین مرتبه با ضرر این کار را می‌کند برای اینکه تجار همیشه قیمت عادلانه مال‌التجاره خود را اظهار دارند و تا بحال که تقریباً بیست و یک سال است که گمرک دایر است این ترتیب بین گمرک و تجار معمول بوده است و هیچ صدایی هم از کسی بیرون نیامده و شکایت هم نداشته‌اند حالا اگر شما می‌خواهید قانونی را برای کتیرا وضع کنید لازم است.
این قانون شامل حال سایر مال‌التجاره‌ها هم شده و در حق آن‌ها هم مجری بشود و بنده نظر به تخصصی که دارم عرض می‌کنم اگر اینطور بشود آنکه سالی یک کرور به دولت ضرر وارد می‌شود و توضیحاتش را هم در اطاق تنفس هر کس بخواهد خواهم داد.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده الحاقیه آقای کازرونی و مستشارالسلطنه و آقای معتمدالتجار که پیشنهاد کرده‌اند آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- رد شد گویا آقایان با چند دقیقه تنفس موافق باشند
(بعضی از نمایندگان- بلی صحیح است)
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداًٌ تشکیل گردید.)
رئیس- تقاضای وزارت فواید عامه راجع به هیئت اعزامی به سواحل بحر خزر مطرح است.
محمد هاشم میرزا- چون قانون مالیات کتیرا گذشته در ولایات سوء تفاهمی‌شده و به موجب فبض رسمی که در نیشابور نزد قاضی زاده و دو سه نفر دیگر است از ترنجبین مالیات گرفته‌اند به این عنوان که از کتیرا چون برقرار شده مالیات بگیریم و ترنجبین را هم تیغ می زنند و از بوته بیرون می آورند این هم جزء کتیراست و باید این مسئله مبرهن شود بنده عرض می‌کنم که این مالیات فقط برای کتیرا بوده
(جمعی از نمایندگان - صحیح است)
و هیچ ماده به او الحاق نشده است که از ترنجبین هم مالیات بگیرند و بگویند چون آنرا هم تیغ می زنند مالیات بگیرند و این قانون فقط مختص به کتیراست (صحیح است) و هر وقت دولت خواست راجع به آن هم مالیاتی وضع شود به مجلس پیشنهاد می‌کند.
رئیس - آقای حائری‌زاده (اجازه)
حائری‌زاده - بنده می‌خواستم عرض کنم این راپُرت را که کمیسیون بودجه تقدیم کرده ضمیمه همان بودجه وزارت فواید عامه است و خودش هم در راپُرت تصریح کرده که این از ضمایم بودجه وزارت فواید عامه است و بنده عقیده‌ام این است که بعد از گذشتن قانون بودجه فواید عامه مطرح مذاکره شود.
رئیس- (خطاب به مخبر) کمیسیون در این باب اظهار رأی می‌کنند یا نه؟
مخبر- بنده درست مقصود آقای حائری‌زاده را ملتفت نشدم مقصودشان معین است که جزو بودجه دائمی فواید عامه منظور بکنیم که این احتیاج همیشگی نیست و فقط برای دو سه ماهی است که بروند و نقشه برداری کنند و اگر مقصودشان این است که در ضمن اعتبارات آن بودجه‌این مبلغ را منظور کنیم این را بنده حرفی ندارم و ممکن است پس از آنکه رأی بدهند در جزو بودجه فواید عامه مطرح بشود.
رئیس- آقای سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- بنده عرض می‌کنم در یک ماده از مواد قانون بودجه وزارت فوائد عامه مفتش معین شده در صورتیکه آن‌جا مفتش معین شده این مفتش برای چه است؟ دیگر ما در وقتی که در بودجه حقوق مفتش را تصویب می‌کنیم برای هر کاری که خرج مفتش به مجلس پیشنهاد نباید کرد. پس در صورتیکه در آن بودجه مفتش معین شده این‌جا لازم نیست مگر آنکه از آن بودجه مفتش را حذف کند و در مواقع لزوم به مجلس پیشنهاد نمایند واِلا وزارت فواید عامه مثل مالیه نیست که حتماً باید مفتش داشته باشد.
مخبر- این قضیه هیچ مربوط به تفتیش نیست ملاحظه بفرمائید عین عبارت را می خوانم:
مقصود از لایحه که دولت در این باب پیشنهاد کرده و طبع و توزیع هم شده است این است که هیئتی به سواحل بحر خزر بروند برای مفتول کشی و نقشه کشی و تشخیص و تعیین عواید جنگلی. چون این جنگل‌های عظیم که ما در سواحل بحر خزر داریم یک صورت حسابی ندارد و نقشه و عایدی این جنگل‌ها هیچ معلوم نیست و برای تشخیص عواید آن یک اقدامات جدی و اساسی لازم است و اعزام این هیئت برای نقشه برداری و تعیین عایدات جنگلی است و مسئله تفتیش در بین نیست.
رئیس- آقای اقبال‌السطان (اجازه)
اقبال‌السلطان- در این موضوع عرضی ندارم عرض بنده راجع به فرمایشی بود که شاهزاده محمد هاشم میرزا فرمودند که موقع آن گذشت
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقای آقا سید یعقوب- عرضی ندارم
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقای آقا سید فاضل- بنده موافقم
رئیس- آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده- آقای مخبر فرمودند اگر این بودجه دائمی ضمیمه هم شده و در روزی یک ورقه نوشته شود حرفی ندارند. بنده عرض می‌کنم بودجه هم دائمی نیست بعضی اعتبارات و بعضی حقوق مستخدمین است ولی همه برای یک سال تصویب می‌شود در ماده اول هم اشاره می‌کند ک فلان مبلغ از بابت مخارج ذیل برای نهصد و پنجاه هزار تومان اضافه می‌شود. در صورتی که هنوز تکلیف آن بودجه معلوم نشده که ببینم وزارت فواید عامه مخارجش چیست؟ در کابینه اول آقای وثوق الدوله ۲۵ الی بیست و شش هزار تومان خرج وزارت فواید عامه بوده حالا از کجا معلوم است که آن بودجه شصت هزار تومانی تصویب شود که ما بیائیم این مبلغ را از نهصد و پنجاه هزار تومان اعتبار تصویب کنیم و تا تکلیف آن بودجه معلوم نشده است بنده عقیده ندارم داخل این موضوع شویم زیرا ضمناً ما تصدیق می‌کنیم که وزارت فواید عامه مطابق آن اعتباری که سابقاً به او از بابت مخارج داده شده خرج کند خلاصه آن است که بنده عقیده دارم این مسئله در جزو بودجه وزارت فواید عامه مطرح شود.
وزیر فواید عامه - این موضوع ابداً مربوط به بودجه وزارت فواید عامه نیست. بودجه وزارت فواید عامه به مجلس تقدیم شده مطالعه خواهید فرمود و هر طور مقتضی باشد رأی داده خواهد شد و این فقط هیئتی است که برای نقشه برداری جنگل‌ها و تعیین عواید دولت به سواحل بحر خزر اعزام می‌شوندو این موقتی است و دائمی نخواهد بود و پس از مراجعه، البته دیگر حقوقی به آن‌ها داده نمی‌شود.
حائری‌زاده- پس خوب ماده اول را تغییر بدهید.
مخبر - این ایرادی که به ماده اول فرمودید متأسفانه این ایراد هم وارد نیست اگر ما این‌جا نوشته ایم این مخارج بر بودجه وزارت معارف افزوده می‌شود مقصود این است هر خرجی که تصویب می‌شود لو مخارج نقشه برداری هم باشد باید به بودجه وزارت معارف افزوده بشود مقصود این است تخصیص داده شده و در انا قید شود و مربوط به بودجه دیگر نیست.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- بنده موافقم
رئیس- در کلیات دیگر مخالفی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس- رأی می‌گیریمداخل در شور مواد شویم. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.
(آقای منتصرالملک به مضمون ذیل قرائت نمودند)
از ۱۵ اسد ۱۳۰۱ به بعد ماهی ۳۴۰ تومان از بابت مخارج ذیل بر بودجه وزارت فلاحت و تجارت افزوده می‌شود بابت اعتبار نهصد و پنجاه هزار تومان حقوق مفتش بسیار و نقشه بردار دویست تومان معاون و نقشه کش شصت تومان کمک نقشه بردار ۲۰ تومان علیق و سایر ملزومات ۴۰ تومان. مهتر هفت تومان مخارج پیش بینی نشده ۱۳ تومان
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- آقای نصرت الدوله خواستند بفهمانند که بنده ماده را ندیده ام در صورتی که بنده ماده را دیده ام و عرض می‌کنم در ماده اول نوشته شده مفتش فنی نفری هفتاد تومان دو نفر ۱۴۰ تومان و در اینا در ماده اول می‌نویسد مفتش سیار و فرقی که موجود است فقط لفظ سیار است بنده عرض می‌کنم پس از آنکه در بودجه بطور وضوح و صریح می‌نویسد مفتش دیگر چرا در این‌جا باید مفتش علیحده نوشته شود وزارت فواید عامه هم که از خودش یک خزانه و پولی ندارد که به این عنوان بپردازد و هر چیزی را که می‌خواهند اسمی برایش قائل شوند می‌گویند موقتش همیشه صحت از مفتش است در صورتی که فایده ندارد البته همه ماها موافقیم که بر عواید مملکت افزوده شود ولی مفتش سیار را علیحده کردن یعنی چه؟ همان مفتشین وزارتخانه ها را خوب است به سواحل بحر خزر اعزام دارند و همانطوری که آقای حائری‌زاده بیان کردند عبارت هم تصریح دارد که ماهی سیصد و چهل هزار تومان بر بودجه وزارت فواید عامه افزوده می‌شود نهایت از بابت نهصد و پنجاه هزار تومان معین کرده‌اند چه فرق می‌کند با این نهصد و پنجاه هزار تومان هم مالیه مملکت است واصل آن بودجه هم از مالیه مملکت است فرق نمی‌کند یکی را از نهصد و پنجاه هزار تومان معین کردن و دیگری را از اصل مالیه مملکت معین کردن معنی ندارد و باید یکی از این دو را اختیار کرد ۳۴۰ تومان بر بودجه وزارت فواید عامه زیاد کرده‌اند در صورتی که هنوز خود بودجه محل حرف است و بعلاوه بنده عرض می‌کنم در بودجه آن وزارتخانه مفتش قبول شود دیگر تصویب مفتش سیار در این‌جا برای چیست.
وزیر فواید عامه- از آقای آقا سید یعقوب خواهش دارم که موضوع را بهم مخلوط نکنند. این‌جا دو موضوع است مفتش برای خود وزارتخانه است ولی این چیزی که در این لایحه معین شده برای اعزام یک نفر متخصص در امور جنگل است که در این فن اطلاعات کامل داشته باشد و به سواحل بحر خزر رفته و نقشه بردارد مفتش وزارتخانه که نقشه بردار نیست.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو و سهام‌السلطان موافقند.
ارباب کیخسرو- بنده یک سئوالی داشتم.
رئیس- بفرمائید
ارباب کیخسرو- بنده با اینکه با اصل مسئله موافقم ولی در این ماده اول یک عبارتی می‌بینم که مدتش خیلی از بودجه یکساله هم زیادتر است می‌نویسد از ۱۵ سنبله ببعد
مخبر- باید اصلاح شود
ارباب کیخسرو- مدت بعد هم معلوم نیست که تا دو سال یا سه سال یا چقدر است و استدعا دارم مدت را معین بفرمائید.
مخبر- تاریخ تعیین شروع به مناسبت موقعی بوده است که لایحه تقدیم شده است ولی تاریخ البته از موقع تصویب است در کمیسیون هم همین نظریه مذاکره شده ولی چون این یک کاری است حد و پایانش موقعی است که آن‌جام شود به این واسطه وزارت فواید عامه حدی برای ختم آن معین نکرده ولی بنده مخالفتی ندارم که یک حدی فعلاً معین شود و اگر تا آن تاریخ مسئله تمام نشد ممکن است با موافقت نظر آقای وزیر فواید عامه مدت دیگری بر آن افزوده شود ولی تاریخ ۱۵ سنبله باید تصحیح شود از تاریخ تصویب نوشته شود.
وزیر فواید عامه - بنده با تاریخ تصویب موافقم چون تاریخی که تصویب می‌شود ابتدای تصویب مخارج است ولی تعیین ختم مدت مشکل است زیرا نمی‌شود از حالا پیش بینی کرده که در چند مدت نقشه برداری این جنگل ها تمام خواهد شد البته هر موقعی که تمام شد همان موقع ختم آن است.
رئیس- آقای سهام‌السلطان (اجازه)
سهام‌السلطان - بنده هم راجع به اظهاری که آقای ارباب کیخسرو فرمودند عرضی داشتم
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- عرضی ندارم
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
شاهزاده محمد هاشم میرزا- بنده موافقم ولی چون بودجه یک ساله است می‌خواهم تذکراً عرض کنم این را تا اول حمل تصویب می‌کنیم بعد اگر لازم آمد بقیه را در بودجه سال نو تصویب خواهیم کرد.
مخبر- بنده این اصلاح را می پذیرم
رئیس- پس پیشنهاد بفرمائید
مخبر- چشم حالا پیشنهاد می‌کنم
رئیس- آقای وزیر فواید عامه اظهاری دارید؟
وزیر فواید عامه- بنده هم موافقم
(ماده اول را پس از اصلاح آقای منتصرالملک به شرح ذیل قرائت نمودند)
از تاریخ تصویب این قانون الی آخر سال جاری ماهی ۳۴۰ تومان از بابت مخارج ذیل بودجه وزارت فلاحت و تجارت افزوده می‌شود بابت اعتبار نهصد و پنجاه هزار تومان حقوق مفتش سیار و نقشه بردار ۲۰۰ تومان- معاون و نقشه کش ۶ تومان- کمک نقشه بردار ۲۰ تومان - علیق و سایر ملزومات ۴۰ تومان- مهتر هفت تومان- مخارج پیش بینی نشده سیزده تومان.
آقای سید فاضل- مبداء باید از تاریخ اعزام باشد نه تاریخ تصویب
رئیس- آقای عمادالسلطنه طباطبائی (اجازه)
عمادالسلطنه طباطبائی- بنده موافقم
رئیس- آقای نظام‌الدوله (اجازه)
نظام‌الدوله- بنده موافقم ولی در آن قسمت ۳۰۰ تومان اعتباری که داده می‌شود چون خرجش معلوم نیست مخالفم.
بعضی از نمایندگان- ۱۳۰ تومان است نه ۳۰۰ تومان
نظام‌الدوله- بنده تصور کردم ۳۰۰ تومان است
رئیس- آقای دست غیب (اجازه)
حاجی سید محمد باقر دست‌غیب- بنده هم با تاریخ اعزام موافقم (تاریخ تصویب به تاریخ اعزام تبدیل شود)
رئیس- آقای حاج میرزا علی محمد (اجازه)
حاج میرزا علی محمد دولت‌آبادی- در صورتی که این ماده را تصویب می‌کنیم و رأی می‌دهیم دیگر حق حرف زدن در جزئیاتش نخواهیم داشت زیرا ما آن سیصد و خورده را تصویب می‌کنیم در صورتیکه بعضی از فقرات آن محل نظر بعضی از نمایندگان است و بنده حالا نمی‌دانم چطور می‌شود این را رأی می‌دهیم و بعد در فقرات و جزئیات آن هم مذاکره کنیم.
رئیس- آن فقرات جزو مواد است و می‌توانید پیشنهاد کنید که غرض این است که ماده را به این ترتیب بدون تعیین مبلغ بنویسیم عیبی ندارد.
آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- بنده عقیده نداشتم نوشته شود بر بودجه وزارت فوائد عامه افزوده خواهد شد و در صورتیکه بودجه تصویب نشده باید خود این مبلغ علیحده تصویب شود بعد که بودجه تصویب ضمیمه این بود شود.
رئیس- آقایانی که ایراد می‌فرمایند پیشنهاد کنند. آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده هم با آن عبارتی که در این ماده نوشته شده که بر بودجه وزارت فواید عامه و فلاحت افزوده شود مخالفم زیرا محل پرداخت این بودجه اعتبار بودجه نهصد و پنجاه هزار تومان است و تا کنون چندین فقره از این محل اعتبار از طرف دولت به مجلس پیشنهاد شده و تصویب گردیده و هیچکدام از آن‌ها در تحت این عنوان نبوده که بر فلان بودجه اضافه شود. در این‌جا باید قید کرد که اعتبار به وزارت فواید عامه داده می‌شود که از محل نهصد و پنجاه هزار تومان مخارج نماید.
رئیس- آقای آقا سید فاضل (اجازه)
آقا سید فاضل- بنده هم ملازمه بین این عبارتی که می‌نویسد این وجه بر بودجه وزارت فواید عامه اضافه می‌شود و تصویب بودجه این وزارت خانه نمی‌بینم زیرا علی‌ایحال وزارت فواید عامه یک بودجه کمتر زیادتر دارد و تصویب خواهد شد و این وجهی هم که برای نقشه کشی جنگل تصویب می‌شود چون راجع به وزارت فواید عامه است قهراً بر بودجه آن وزارتخانه اضافه می‌شود. و هیچ منافاتی هم با هم ندارد و محتاج به تفسیر عبارت نیست.
(مجدداً ماده اول اصلاح و به شرح ذیل قرائت شد)
از تاریخ اعزام هیئتی برای نقشه کشی و تعیین عوائد جنگلی الی آخر سال جاری ماهی سیصد و چهل تومان از بابت مخارج ذیل و از محل نهصد و پنجاه هزار تومان به وزارت فواید عامه اعتبار داده می‌شود.
رئیس- آقای حاج میرزا علی محمد (اجازه)
حاج میرزا علی محمد - عرضی نداشتم.
رئیس- پیشنهاد آقا سید یعقوب قرائت می‌شود.
(به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم برای نقشه برداری صد و پنجاه تومان داده شود. یعقوب الموسوی.
رئیس- (خطاب به آقای سید یعقوب - توضیح بدهید)
آقا سید یعقوب- در این‌جا آنچه معلوم می‌شود همان نقشه کشی مناطق اعتبار است و مابقی تقریباً عنوان است و چیزی که اصل مطلب است همان نقشه برداری است چون در این‌جا می‌نویسد حقوق نقشه بردار، نقشه کش، نقشه تونل و بالاخره تمام نقاط نقشه است پس وقتی که تمام برای نقشه کشی است دیگر محتاج نیست که ما دویست تومان به یک نفر نقشه کش بدهیم و چهل تومان به یکی و بیست تومان به یکی و به عقیده بنده برای این کار سیصد و چهل تومان زیاد است و خوب است صد و پنجاه تومان عوض دویست تومان نوشته شود.
رئیس- آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا- آقای آقا سید یعقوب تصور می‌فرمائید مقصود از نقشه یک چیزی است که روی کاغذ نوشته می‌شود اولاً مقصود از متخصص که در این‌جا ذکر شده متخصص فنی است که باید تمام درخت ها را تمیز و تشخیص بدهد که مثلاً نمو او چطور است ثمر او چیست و هر کس نمی‌تواند این کار را آن‌جام دهد و باید یک نفر متخصص در فن باشد و چنین شخصی هم کمتر از این مبلغ نخواهد گرفت و به عقیده بنده در این موقع که بعد از چندین سال دولت به خیال افتاده این جنگل ها را معاینه کنند و ترتیب صحیحی در این باب بدهد تأدیه چنین مبلغ و خرجی چندان اهمیت ندارد و مسلماً منافع آن بیش از این مخارج خواهد بود و تمنا دارم آقایان هر چند زودتر به این مسئله رأی بدهید تا انشاءالله خاتمه پیدا کند.
رئیس- رأی می‌گیریمبه قابل توجه بودن پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب. آقایانی که قابل توجه می‌دانند قیام فرمایند.
(عده مختصری قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد.
آقای تدین (اجازه)
تدین- در این‌جا صورت اعتبار غلط نوشته شده است. نوشته: معاون و نقشه کش. در صورتی معاون نقش کش است حرف واو زیاد است
(گفته شد صحیح است)
(ماده اول با حذف واو قرائت شد)
رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانی که ماده اول را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
در ماده دوم مخالفتی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس- قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم
(به شرح ذیل قرائت شد)
برای تهیه چهار رأس قاطر و مایلزوم آن‌ها مبلغ پانصد تومان به وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه اعتبار داده می‌شود که از وزارت جلیله مالیه دریافت کند بابت نهصد و پنجاه هزار تومان
رئیس- آقایانی که ماده دوم را تصویب می‌نمایند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
در کلیات مخالفی نیست؟
آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- در این ماده دوم که رأی داده شد بنده نمی‌دانم با اینکه دولت قاطرخانه و قاطر زیاد دارد و با داشتن قاطرخانه و شترخانه و غیره دیگر فلان مبلغ پول قاطر دادن یعنی چه؟
رئیس- باز بر حسب عادت از موضوع خارج شدید.
رأی می گیرید به راپُرت کمیسیون بودجه که مشتمل بر دو ماده است آقایانی که تصویب می‌کنند ورقه سفید واِلا ورقه کبود خواهند داد. در این موقع استخراج آراء بعمل آمده و پس از شماره نتیجه به ترتیب ذیل حاصل شد.
عده حضار هشتاد نفر،
ورقه سفید علامت قبول (پنجاه و یک)
ورقه کبود علامت رد هشت،
امتناع بیست و یک
رئیس- آقایان حضار هشتاد نفر به اکثریت پنجاه و یک رأی تصویب شد دستور فردا اولاً بودجه وزارت فواید عامه
ثانیاً لایحه قانونی ممیزی عمومی است برای ترتیب کارهای مجلس هم گمان می‌کنم اگر این جلسه را تقسیم کنیم بهتر باشد به این ترتیب که هفته ای ۲ جلسه برای قوانین که حاضر شده و دو جلسه برای بودجه و یک جلسه برای امور متفرقه
(جمعی تصدیق کردند)
رئیس- آقای زنجانی (اجازه)
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- بنده از آقای رئیس الوزراء دو سئوال کرده بودم اگر برای جواب حاضرند عرض کنم.
رئیس- آقای سدیدالملک راجع به دستور اظهاری دارید؟
سدیدالملک- خیر سئوال است
رئیس- آقای دست‌غیب (اجازه)
حاج سید محمد باقر دست‌غیب - عرض بنده هم راجع به سئوال است
رئیس- آقای آقا سید محمد تقی طباطبائی (اجازه)
آقا سید محمد تقی طباطبائی - چون بعضی از آقایان راپُرت کمیسیون عرایض را خواسته‌اند لذا مستدعیم مقرر فرمایند جزو دستور فردا قرائت شود.
رئیس- این مسئله جزو مورد مختلفه است در روزی که برای این کار معین خواهد شد قرائت می‌شود.
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب - عرض بنده هم همان مطلبی بود که آقای آقا سید محمد تقی فرمودند
رئیس- آقای زنجانی (اجازه)
آقا شیخ ابراهیم زنجانی - بنده در اوایل مجلس تقاضائی از هیئت وزراء کردم و تقاضایم یک قدری آن‌جام شده و طبع و توزیع شده و آقایان مستحضرند و مابقی آن تا امروز طول کشیده و نفرستاده اند. بنده صورت مستخدمین خارجه را که در تمام دوایر دولتی هستند خواسته بودم یک قسمتی را در آن اوقات صورتی نوشته و فرستاده بودند و یک قسمت دیگرش همین طور مانده و بنده از آقای مشیرالدوله هم سئوال کردم وجوهی که به آن‌ها در سال داده می‌شود بالغ بر سیصد هزار تومان است در صورتی که اکثر آن‌ها کنترات ندارند مثلاً بعضی را رئیس اداره استخدام کرده و همینطور حالا هم هستند شاید چند نفری بین آن‌ها باشد که کنترات داشته باشند و بعضی از آن‌ها کنتراتشان منقضی شده که وجود آن‌ها فایده ندارد و به درد کار نمی‌خورند و هیچ کاری هم اصلاً ندارند مثلاً در گمرک چهل و هشت نفر مستخدمین خارجه هستند غیر از بلژیکی‌ها دویست و دو نفرند باقی دیگر از ممالک مختلفه از قبیل روس و انگلیس، ایتالیایی، یونانی و عثمانی و غیره هستند همین طور در سایر ادارات هم هستند همین بلدیه سیزده نفر مستخدمین خارجه دارد و کنترات هم ندارند. بنده تقاضا کرده بودم آن‌هائی که وجودشان لازم است کنترات شوند و آن‌هائی که وجودشان لازم نیست پی کار خود بروند و به این ترتیبی که ما مستخدمین خارجه را استخدام می‌کنیم اگر سابقین هم به کار خود بمانند آنوقت تمام بودجة مملکت باید صرف مستخدمین جدیدی که به موجب کنترات تصویب شده‌اند دیگر وجود آن‌ها ضرورتی دارد؟ بنده می‌خواستم ببینم آیا آقای رئیس‌الوزراء ترتیبی در این باب در نظر گرفته و تصمیمی اتخاذ فرموده‌اند یا خیر.
رئیس‌الوزراء- بنده از سئوال آقای زنجانی اطلاعی نداشتم و نمی‌دانم کی این صورت را فرستاده اند. راجع به مستخدمین خارجه که می‌گویند عده کثیری در ادارات بدون کنترات هستند شاید یک عده باشند ولی به نظر بنده عده خیلی قلیلی است و این که می‌فرمایند عده زیادی در گمرک هستند که به چهل و هشت نفر بالغ می‌شوندو همین طور در سایر ادارات بنده اطلاع ندارم باید از ادارات توضیح بخواهم بعد از آن جواب آقای زنجانی را بدهم و اگر خودشان هم اطلاعات و توضیحاتی دارند بدهند.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- عرض کردم صورت آنرا خواسته بودیم و حاضر است و بیش از صد نفر می‌باشند و قریب سیصد هزار تومان می‌گیرند خوب است تکلیفی برای آن‌ها معین نمایند. سئوال دیگری هم هست اجازه می‌فرمائید عرض کنم.
رئیس- دیگران هم سئوالاتی دارند راجع به همین موضوع است؟
آقا شیخ ابراهیم زنجانی- خیره، سئوال دیگری است.
رئیس- آقای سدیدالملک (اجازه)
سدیدالملک- در سابق یک اداره ثبت اسنادی بود که ماهی سه هزار تومان از دولت عایدی داشت و تقریباً بیست ماه است که آن اداره از بین رفته است و ماهی سه هزار تومان به خزانه دولت ضرر وارد آمده است و ده دوازده ماه است ثبت اسنادی تشکیل داده‌اند که اسناد را ثبت نمی‌کند و تقریباً مایه سه هزار و پانصد تومان به آن‌ها حقوق می‌دهند لذا از وزیر عدلیه سئوال می‌کنم که این چه ترتیب است.
منصورالسلطنه - (معاون وزارت عدلیه) -عایدات اداره ثبت اسناد ابداً ماهی سه هزار تومان نبوده است و مطابق احصائیه های زمان اخیر از ماهی دویست و پنجاه تومان الی ششصد تومان کار می‌کرده است و بودجه اش هم ماهی سه هزار و پانصد تومان نیست بلکه ماهی نهصد تومان است. وزارت عدلیه در نظر داشت ثبت اسناد را مادام که قانون جدید آن از تصویب مجلس شورای ملی نگذشته است به ترتیب سابق دائر نماید ولی کمیسیون بودجه ثبت اسناد را تا آخر برج سنبله بیشتر تصویب نکرده است این بود که دائر نمودن اداره ثبت اسناد مطابق قانون سابق برای مدت یک ماه الی یک ماه و نیم فایده ندارد و عجالتاً هم اعضای آن اداره بیکار نیستند بلکه معاملاتی که سابق شده است و هر روز می‌خواهند از ثبت خارج کنند به آن‌جا رجوع نمایند و طرف رجوع مردم هستند علاوه بر این اظهاریه‌هایی که مطابق معمول مردم برای دعاوی قضائی خودشان می‌دانند می‌دهند و محاکم هم در عین محاکمه اگر محتاج بشوند از ثبت اسناد اطلاعی بخواهند آن اداره قبول می‌کند و اطلاعاتی که ثبت شده است می‌دهد و این طور که می‌فرمائید بیکار نیستند اگر مجلس بودجه را تا آخر سال تصویب می‌کرد البته اداره ثبت اسناد مطابق قانون سابق داده می‌شد ولی چون بودجه تصویب نشده منتظر هستیم قانون جدید از مجلس بگذرد و امیدوار است تا ده بیست روز دیگر آن را از مجلس بگذرانند و البته آن وقت موافق قانون جدید تشکیل خواهد شد و بودجه آن هم مطابق همان تشکیل خواهد بود.
سیدالملک - خود آقای معاون اقرار فرمودند که ماهی سیصد تومان حقوق می‌گیرند و کار ثبت اسنادی ندارند بنده عرض می‌کنم در صورتی که اسناد ثبت نمی‌شود همان نهصد هزار تومان را چرا می‌دهند.
رئیس- آقای صدرالاسلام (اجازه)
صدرالاسلام- بنده از آقای وزیر فواید عامه سئوال می‌کنم مطابق راپُرت رسمی وزارتخانه که فعلاً در دوسیه وزارتخانه موجود است واگذاری اجاره معدن نمک گروس بر بیع زاده به چندین جهت قانون لغو و باطل و مخالف قانون مزایده و محاسبات عمومی مصوبه مجلس شورای ملی بوده است در این صورت وزارت فواید عامه چه تصمیمی باب اجاره معدن اتخاذ نموده و چه خیالی در نظر گرفته‌اند.
وزیر فواید عامه- چون مراجعه به دوسیه این کار نکرده‌ام مراجعه می‌کنم در صورتی که مراعات مواد قانون نشده است البته ثانیاً به مزایده گذاشته خواهد شد.
رئیس- آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو- بنده در چهارم سنبله از آقای رئیس‌الوزراء راجع به اسلحه که میان الوار و اکراد منتشر شده و به همان جهت آن همه فلاکت و بدبختی و بی ناموسی و هر چه در عالم بشریت مذموم است بر جمعی ایرانی وارد آورده است سئوالی کردم. آن کسانی که در دادن این اسلحه شرکت کرده‌اند شاید می خواسته‌اند یک لکه بندنامی به سر ایرانی‌ها بگذارند که ایرانی‌ها نمی‌توانند خودشان را اداره کنند در صورتی که بحمدالله قشون رشید ما آن قشونی که به دست یک نفر ایرانی تربیت شده است توانست شجاعت و شهامت خودش را به دنیا ثابت کند و اگر قشون وجود نمی داشت با آن اسلحه که به دست الوار و اکراد داده شده بود آیا اهالی آن صفحات چه می‌کردند و چه روزگاری داشتیم این بود که بنده از آقای رئیس‌الوزراء سئوال کردم آیا دهنده اسلحه را کشف فرموده‌اند یا خیر و اگر کشف فرموده‌اند جبران آن خسارتی را که بواسطه آن اسلحه به این مملکت وارد آمده به چه وسیله خواهند کرد و چه توجهی فرموده‌اند که من بعد این قبیل مسائل واقع نشود چون جواب را موکول به بعد فرموده‌اند استدعا دارم اگر برای جواب حاضرند بفرمایند.
رئیس‌الوزراء- من مدارکی در دست ندارم که بتوانم ثابت کنم و مدلل کنم این اسلحه به چه ترتیب وارد ایران شده و نمی‌توانم به جنابعالی جواب بدهم همین اندازه اطلاع دارم که اسلحه قاچاق خیلی وارد ایران شده است و وسایل جلوگیری از قاچاق هم کاملاً فراهم نبوده است به همین واسطه به این زودی لایحه به مجلس تقدیم می‌کنم که موجبات جلوگیری از قاچاق کاملاً تأمین شود.
ارباب کیخسرو- اگر دهنده اسلحه را کشف ننمایند ممکن است این اسلحه قاچاق که به دست آمده ببیند و بداند مال کدام کارخانه و متعلق به کدام دولت
رئیس- آقای آقا میرزا سید حسن کاشانی از وزیر فواید عامه سئوالی داشتند؟
آقا میرزا سید حسن - عرض می‌کنم مشاغل دولتی روز بروز زیادتر می‌شود و یکی از وزارتخانه ها که می‌توانند عواید زیادی به دولت برسانند وزارت فوائد عامه است و منجمله مسئله شیلات بحر خزر است که ۴ سال است عواید آن عاید دولت نشده است و بعلاوه کارگرهای آن‌جا تعطیل نموده و اجرتشان را از دولت می‌خواهند به این واسطه سئوال می‌کنیم آقای وزیر فواید عامه در این باب اقدامی فرموده‌اند یا خیر؟
وزیر فواید عامه- جواب را بعداً عرض می‌کنم
رئیس- آقای دست‌غیب (اجازه)
حاجی سید محمد باقر دست‌غیب – بنده دو سئوال کرده بودم یکی از وزارت داخله و دیگری از وزارت خارجه چون سئوال از وزارت خارجه اهمیتش بیشتر است به این جهت آن را باید اول سئوال کنم. در اطراف جزیره هنگام حرف‌هایی شنیده می‌شود و چون باید با کمال نزاکت حرف را ادا کرد به این واسطه عرض می‌کنم شنیده می‌شود که اجانب تصرفاتی در آن‌جا نموده‌اند و در آن راه مردم اسم آن را محبس خانه ایرانی‌ها می‌گویند به این جهت سئوال می‌کنم آیا اجانب در آن‌جا تصرفاتی دارند یا ندارند و اگر تصرفاتی دارند به اجازه دولت بوده است یا نبوده اگر اجازه دولت ایران نبوده چرا آن‌جا را محبس خانه کرده‌اند اگر اطلاعاتی دارند بسیار خوب و اگر اطلاع ندارند بنده ممکن است اسم محبوسین را یکی یکی بشمارم تا معلوم شود.
رئیس الوزراء- جواب را جلسه بعد عرض می‌کنم.
رئیس- آقای نصرالدوله (اجازه)
نصرالدوله- می‌خواستم از آقای رئیس الوزراء سئوال کنم که راجع به عربستان بعضی اخبار منتشر شده است که موجب نگرانی است. شنیده می‌شود وضعیات آن‌جا وضعیات ناگواری است. به درجه ای که حاکم عربستان فرار کرده و از خاک ایران هم خارج شده است نمی‌دانم این اخباری که منتشر است صحیح است یا خیر و میل داشتم آقای رئیس‌الوزراء برای اطلاع نمایندگان اطلاعات خودشان را بفرمایند. در ضمن هم می‌خواستم سئوال کنم که آیا صلاح می‌داند اگر این قبیل اطلاعات صحیح باشد توسط مجلس به اطلاعات عامه برساند تا مردم هم مسبوق شوند که اطراف و اکناف مملکتشان در تحت چه انتریکات و گرفتار چه بی نظمی و بدبختی ها هستند.
رئیس‌الوزراء- گمان می‌کنم هیچیک از مسائل مکنوم نماند زیرا راپُرت ولایات همه روزه به مجلس شورای ملی می‌آید و به نظر نمایندگان می‌رسد که در عربستان هم همچو اغتشاش و بی نظمی نشده است و حکومت هم فرار نکرده است. حکومت بواسطه ناسازگاری هوای عربستان استعفا کرده بود و دولت استعفای او را قبول نمی‌کرد چون اخیراً تأکید کرده بود و دولت استعفای او را قبول کرده و پس از قبول ضدن استعفایش از آن‌جا حرکت کرده است و حاکم دیگری هم معین شده است و حرکت خواهند نمود و هیچ اغتشاش هم نیست.
رئیس- آقای سلیمان میرزا (اجازه)
سلیمان میرزا- البته آقایان فراموش نفرموده‌اند که مکرر این‌جا گفته شده و باز هم اگر گفته شد خیالی از اهمیت نیست و آن این است که عملجات و کارگران مملکت با وجود اینکه بیشتر از همه به این مملکت خدمت می‌کنند و زحمت می‌کشند با وجود این آن طوری باید احقاق حقوق آن‌ها بشود و استفاده از آزادی مملکت بکنند نمی‌کنند. این آزادی و این قوانین عمده برای حمایت از ضعفا است واِلا اقویا همیشه ظالم بوده و زور هم گفته اند. پس قانون برای جلوگیری از تعدیات اقویا نسبت به ضعفا است و معذالک کله همیشه من می‌بینم در هر جا خسارت وارد می‌آید به فقراء وارد می‌آید. یک سئوالی در چند مدت قبل از وزارت فواید عامه کردم بعد از مدت ها حالا شاید بتوانم به جوابش برسم تاریخ این سئوال تقریباً دو ماه و نیم قبل است نظام نامه داخلی با اینکه طریقه سئوال کردن را طوری نوشته است که تا وزیر آمد سئوال را به او بگوئید و وزیر هم یا در آن جلسه یا جلسه بعد جواب را بگوید بنده نمی‌دانم چه علاجی برای این درد بی درمان مجلس هست که وزراء آنقدر جواب سئوال را به تأخیر بیندازند در هر حال سئوال بنده راجع به یک عده عملی است از قبیل شیشه بُر و بنا و نجار و نقاش است که وزارت فواید عامه یکسال و نیم قبل آن‌ها را معین کرده است بروند عمارت دولتی را تعمیر کنند و این‌ها تعمیر کرده‌اند و بیچاره ها از صبح تا غروب زحمت کشیده‌اند و اجرت ۳ قران و ۵ قران آن‌ها را یکسال و نیم است نمی‌دهند. آقا این انصاف است یک نفر عمله برود برای دولت یکسال و نیم کار کند و اجرت روزانه او را ندهند تا بالاخره برود به عدلیه عارض شود حالا اسامی آن‌ها را می خوانم: میرزا ابراهیم نقاش هشتاد تومان طلب دارد. استاد حبیب الله بنا از بابت بنائی فرح آباد و دوشان تپه پانصد و نه تومان و هشت قران. استاد ابراهیم شیشه بُر از بابت شیشه بُری عمارت دولتی اندرون فرح آباد و دوشان تپه صد و هشت تومان و سی شاهی. و همچنین دیگری هیجده تومان و هفت قران طلب کار است آخر این بدبخت عمله برای هجده تومان و هفت قران تا کی باید بدود؟ خلاصه سئوال بنده از آقای وزیر فواید عامه این است که این عملی است که به اعتبار امضای دولت می‌روند کار می‌کنند بعد از یکسال و نیم بالاخره در عدلیه باید بروند عارض شوند؟ بنده هم که از آن‌ها اطلاع پیدا می‌کنم و سئوال می‌کنم ۳ ماه هم تعطیل می‌شویمتا جواب می شنوم. آقا این بدبخت ها تا کی باید بدوند تا این اجرتشان را از دولت بگیرند بعلاوه یک صورت دیگری هم در جیبم است که یک عده بنا و عمله هستند که دو سه سال است برای دولت کار کرده‌اند و ۳ چهار هزار تومان حساب آن‌ها است که هنوز به آن‌ها نداده‌اند و هر چه هم دوندگی می‌کنند باز هم بدبختانه تکلیفشان معین نیست و با این ترتیب گمان می‌کنم مزدوران این مملکت تمام حقوقشان تضییع می‌شود به این جهت سئوال می‌کنم آقای وزیر فواید عامه چه فکری کرده‌اند کی این پول‌ها را می پردازند.
وزیر فواید عامه - بنده از همان وقتی که سئوال را فرستادند همیشه برای جواب حاضر بودم اگر خود حضرت والا در جلسه علنی جواب را نخواسته‌اند قصوری از طرف بنده نشده است و بنده تصدیق می‌کنم که طلبکار هستند و طلبشان هم مدتی است مانده است و از وزارت مالیه تقاضا شده است که پول این اشخاص را زودتر بدهند و گمان می‌کنم در ظرف این چند روز وزارت مالیه موفق به تأدیه این وجه شود و بیش از این اسباب زحمت آن‌ها فراهم نشود.
سلیمان میرزا- این که آقای وزیر مطلب را به بنده رجوع کردند بنده به وظیفه خود عمل کردم که سئوال را به مقام ریاست نوشتم از طرف رئیس به آقای وزیر ارجاع شده است و نظام نامه داخلی هم به بنده حق نمی‌دهد در مجلس مجدداً مطرح کنم واِلا بنده دقیقه ای غفلت نمی‌کنم و وقتی که مطلع شدم حقوق یک بدبخت مزدوری به او نرسیده است این وظیفه من و سایر آقایان است که سئوال کنیم و باز هم تکرار می‌کنم که اساس این بنا و جمع شدن ما در این‌جا برای این است که احقاق حق مظلومین را بنمائیم و جلوگیری از ظلم ظالم بکنیم. مظلوم ترین اشخاص آن کسی است که از صبح تا غروب در آفتاب ناوه را روی دوش می‌گذارد و از پله کان بالا رفته کار می‌کند و سه قران اجرت کار می‌کند و سه قران اجرت می‌گیرد و منتظر هم نیست مجلس برای او شهریه برقرار کند خادم‌ترین اشخاص این‌ها هستند که با قوای خودشان زحمت کشیده و امرار معاش می‌نمایند و مالیات هم به دولت می‌دهند که در موقع استفاده آن‌ها است که بالاخره بعد از یکسال و نیم دوندگی معین نیست آخر کی پولش را خواهد گرفت و همچنین مابقی صورت حساب‌ها که در جیب بنده است چون هنوز خلاصه نکرده‌ام و برای آقای وزیر نفرستاده ام سئوال نمی‌کنم اینصورت هم مال عملجات بناخانه است که به اعتبار امضای دولت رفته اند کار کرده‌اند و عمارت دولتی را تعمیر کرده‌اند بعد از اینکه درست کرده‌اند و تعمیر کرده‌اند اجرت سه قرانشان را هم نداده‌اند و معلوم نیست تا چند وقت دیگر طلب این بدبخت‌ها را خواهند پرداخت آیا از شهریه حضرت اشرف آقا زودتر خواهد رسید آیا این مقدم بر بودجه خود وزراء نیست این ماه وزراء مواجب خود را بر ندارند و به این عملجات بدهند چطور برای این بیچاره ها دو سه قران اجرت می‌گیرند و زحمت می‌کشند پول نیست اما برای سایرین هست؟ به این جهت تقاضا می‌کنم معین فرمایند تا چند روز دیگر این طلب آن‌ها داده شود که بنده در سر آن موقع مجدداً سئوال خواهم کرد.
رئیس- یک قدری از ترتیب سئوال خارج شدید.
سلیمان میرزا- صحیح است
رئیس‌الوزراء- همیشه همینطور است منحصر به حالا نبوده است
رئیس- این ایامی که برای مذاکرات در مجلس معین شده بود از این قرار است که عرض می‌کنم اگر تصویب می‌فرمائید از همین قرار عمل شود.
شنبه لوایح قانونی
یکشنبه بودجه
سه شنبه لوایح قانونی
چهارشنبه بودجه
پنجشنبه امور متفرقه
مدرس- سئوالات هم جزء امور متفرقه است
رئیس - بلی مخالفی نیست؟
(گفتند - خیر)
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
مؤتمن الملک