مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ دی ۱۲۸۶ نشست ۲۲۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ دی ۱۲۸۶ نشست ۲۲۲
مذاکرات روز شنبه سیزدهم ذی حجة الحرام ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز پنجشنبه ۱۱ راآقا میرزا طاهر قرائت کردند.
رئیس- جناب حشمت الدوله از طرف بندگان اعلیحضرت آمده جناب مستشارالدوله مطالب ایشان را اظهار می‌دارند.
مستشارالدوله – به سردار مقتدر دست خط تلگرافی شرف صدور یافته است که خیلی زود از میاندوآب به ساوجبلاغ حرکت کند و همچنین به املاک شخصی شاهنشاهی که در قراچه داغ است امر تلگرافی صادر شده هر چه سوار هست بروند بطرف سرحدات ساوجبلاغ بجهانشاه خان هم دستخط مبارک اشرف صدور یافته است که با دویست نفر سوار بطرف ساوجبلاغ حرکت نماید و سابق هم یکصد و پنجاه نفر رفته واز سواره کشیکخانه هم دویست نفر حاضر هستند ششهزار و سی تومان مخارج ایام خدمت و کرایه مال وغیره سوای مواجب سه ماهه مخارج معین شده است که مجلس مقدس تصویب فرمایند داده شود و دو روزه حرکت نمایند. علاوه بر اینها سابقا یکصد وسی نفر قزاق با چهار عراده توپ و یکصد و پنجاه نفر سواره جهانشاه خانی با هفتصد قبضه تفنگ و یکصد هزار فشنگ فرستاده شده است و جواب سایر دستخطها هنوز نرسیده از حاکم خوی جواب رسیده است که قشون آنجا حرکت کرده است.
ادیب التجار – جناب آقا میرزا محمد علی نقشینه صدر التجار وکیل محمره هستند وارد شده‌اند محض اطلاع عرض شد.
رئیس- البته اعتبارنامه ایشان در کمیسیون انتخابات ملاحظه شده و صحیح است وانشاءالله مبارک است امیدواریم که خدمات شایان بملت نمایند.
(عموما تبریک گفته واظهار شد که اعتبارنامه ایشانهم ملاحظه شده صحیح است.)
وزیر علوم – مطلب بنده در خصوص روزنامه هاست همه میدانید که در همه جا روزنامه‌ها را اداره پلیس می‌خواند اگر مطلبی نوشته شده که قابل اعتراض است از طرف اداره بآنها اعتراض می‌نماید دراینجا که این طورها معمول نبوده بنده شخصی را برای این کار معین کرده بودم هنوز مشغول کار نشده ارباب جراید اعتراض و تهدید کرده‌اند بطوریکه آن شخص آمده استعفا می‌خواهد بدهد نمیدانم تکلیف وزارت علوم چیست خوبست مجلس تکلیف قوه مجریه را با ارباب جراید معین نماید یعنی بوزارت علوم واگذار ننماید بلکه مجلس رائی بدهد و در روزنامه نوشته شود که تکلیف معین شود.
صدرالعلمای نطنزی – در سایر ممالک که مشروطه شده‌اند مشغول صنایع می‌شوند این مملکت ما که مثل آنها پول نداده می‌خواهند بفحاشی و بی احترامی نسبت بمردمان محترم پول پیدا کنند.
وزیر علوم – این کار با مجلس شورای ملی است اگر می گویید کاری نداشته باشیم ما هم کاری نداریم مقصود این است که باید مجلس یک ترتیبی بدهد که به آنطور رفتار بشود.
احسن الدوله – آیا سایر ممالک هم که به مشروطیت رفتار می‌کردند از اول قانون به وزرا داده بودند که رفتار کنند یا آنکه بهمان قانون قبل رفتار می‌کردند تا آنکه قانون به آنها بدهند خود قانون قبل هم یک قانونیست خوب است وزارت علوم هم بآن طور رفتار کنند تا قانون انطباعات بیرون بیاید و تمام شود.
اسدالله میرزا – اینکه وزارت علوم فرمودند که شخصی را معین کرده‌اند نظارت در جراید داشته باشد آیا قبل از طبع بوده یا بعد از طبع است.
وزیر علوم – پس خوبست آن تهدید را بفرمایید چه قسم بوده.
وزیر علوم – آن شخص که معین کرده بودم صبح آمده بود که یکی دو نفر از ارباب جراید آمده بودند نزد من که ما سی هزار نفر هستیم شنیده‌ایم شما می‌خواهید چنین کاری را بنماید اگراقدام نمایید چنین و چنان خواهیم کرد.
آقا شیخ حسین – این مملکت مشروطه شده و روزنامه لازم دارد که خیر و شر مردم را بنویسد همین که وزیر علوم فرمودند موقتی قرارگذاشتم صحیح نیست و این طور تهدید هم که از طرف روزنامه نویسها شده یقینا دروغ گفته‌اند بجهت اینکه تمام معلمین آنها را جمع بکنید ده نفر نیستند و در حقیقت چند نفر از آنها به واسطه همین بد نوشتن صاحب ثروت شده‌اند واز این طرف هم ملت آزادی قلم را می‌خواهد پس این نظارت موقتی بعد از طبع فایده ندارد همان قانون انطباعات را که چند ماده آن تصحیح شده عاجلا اقدام نموده تمام شود که تکلیف ارباب جراید هم معلوم شود بدیهی است آنها هم همین قدر دانستند که فعلا قانونی نیست جلوگیری از آنها نماید البته هر چه زودتر اقدام شود که قانون انطباعات باتمام رسیده تکلیف معین شود.
آقا میرزا آقا مجاهد- ما کاریکه می‌خواهیم بکنیم خالی از دو صورت نیست یا خواهش یا تعطیل و توقیف روزنامه‌ها و تعطیل که صحیح نیست پس عجالة آنچه لازم است آن تصحیح قانون انطباعات است که باید مجلس زودتر تمام کرده بآنها بدهد زیاده از این تکلیف ندارد.
وکیل التجار – ظاهراً این مطلب اینقدر تأمل لازم ندارد آنچه روزنامه نویس می‌نویسد اگر در باب تجارت و معارف وصلاح بینی است که کسی حرفی ندارد فقط چیزی که هست در صورتی است بدو توهین نسبت ببعضی می‌نویسند اگر به سند می‌توانند آن را ثابت کنند فبهاوالا باید در این صورت آنها را مجازات اد و خود ارباب جراید هم نباید این مطلب را انکار داشته باشند این فقره دیگر این قدر تأمل لازم ندارد و خودوزیر علوم هر طوری که صلاح دانست مجازات بدهد.
وکیل الرعایا – آنچه که هست اینست آنهایی که بعضی چیزها می‌نویسند و قانون هم ممنوع است این را باید خود وزیر علوم جلوگیری کند این مسئله نیست که از مجلس بخواهند در صورت تخطی هم باید خود وزارت علوم این جریده را توقیف کنند چند روزی تا قانون بیرون بیاید و مجازات معلوم شود.
حاجی امام جمعه – هر وقت مسئله روزنامه میان می‌آید آن مطلب اصلی از میان می‌رود روزنامه دو جهت دارد یکی راجع بخود روزنامه نویس است که آن کسب است و بسبب آن تحصیل معاش مینمایندو یکی راجع به عموم است که مصلحت عامه در او هست گمانم این است که همه متفق باشند که روزنامه این دو جهت را دارد و ما به آن جهت اولی کاری نداریم اما جهة دوم که راجع بمصالح عامه است آیا ببنیم با این طوری که فعلا روزنامه نویسها می‌نویسند مفید است بحال مملکت یا نه این یک کلمه است اگر نیست پس خواهش کنید از مدیران جراید تا تمام شدن قانون انطباعات اینگونه چیزها را ننویسند و آنها هم البته خواهش از طرف مجلس را اطاعت خواهند کرد.
حاج میرزا ابراهیم آقا – گمانم اینست که یک اندازه از موضوع مطلب خارج شدیم جناب وزیر علوم فرمودند که موقتا یک نفر را معین کرده‌اند که پس از طبع روزنامه‌ها را که بعضی تعریضاتی دارد معلوم نماید و مقصودشان اینست که این شخص باید این مسئله را معین نماید و اینهمه مذاکره لازم نیست.
آقا شیخ یوسف- بنده نهایت تأسف را دارم که مجلس یکساعت یا بیشتر یا کمتر منعقد می‌شود و صحبت از مجازات روزنامه نویسها می‌شود بنده گمانم این است که یک کمیسیون فوق العاده تشکیل شود آنها را بخواهند و خواهش کنند که بعضی چیزها را ننویسند تا اینکه قانون انطباعات بیرون بیاید و آنها هم قبول خواهندنمود و گمان می‌کنم که این روزنامه‌ها امروزه مفید بحال این مملکت باشد.
حاجی امام جمعه – مطلب مختلط نشود بنده عرض می‌کنم روزنامه دارای دو چیز است که یکی راجع بخود روزنامه نویس است و یکی راجع بمصالح عامه است و در لزوم این هیچکس حرفی ندارد ولی چیزی که مضر بحال عامه است باید ننویسند.
آقا سیدحسین – روزنامه نویس دو قسم است یک قسم بعضی روزنامه نویسها هستند که واقع روزنامه‌نویسند و با علم واطلاع هستند و خوب هم می‌نویسند و یک قسم روزنامه نویس است که اینکار را کسب خود قرار داده و چون علم و اطلاع ندارند مجبور است که از این و آن بد بنویسند حالا اگر مجلس اجازه بدهد این روزنامه نویس که فقط برای فروش بمردم بد می‌نویسد چندروزی موقة توقیف شوند تا قانون مطبوعات از مجلس بیرون بیاید.
آقا سیدحسن تقی زاده – گمانم این است که این مطلب را زودتر تمام نمایید و قابل این قدر طول و تفصیل هم نیست تا بحال اینجا مکرر مذاکره از روزنامجات شده و بالاخره راجع به قانون انطباعات شده و وضع قانون برای جلوگیری از مفاسد است و تا ما دچار بسختی نشویم قانون وضع نمی‌کنیم و حالا که ما همه روزه دچار بسختی می‌شویم باز شش ماه طول می‌کشد تا قانون بیرون بیاید و اگر موقتا قانونی بگذاریم که وزیر علوم راحت باشند آنوقت قانون اصلی یک سال طول می‌کشد که بیرون بیاید و تا قانون انطباعات بیرون نیامده خود وزیر علوم مثل سایر رفتار نمایند و حالا هم از تعدیات از باب جراید شکایت نکرده‌اند بلکه برای گذاشتن یک نفر بسر اینکار و استعفا دادن این شخص بواسطه تمرد یکنفر از روزنامه نویسها نه از تمام ارباب جراید شکایت می‌نمایند و باید یکنفر دیگر را برای اینکار بگمارند و گویا حق نداشته باشند این جزئیات را هم در مجلس بگویند و باید خودشان هر طور صلاح میدانند مجازات بدهند و اینکه گفتند ارباب جراید تهدید کرده‌اند چنین نیست و خوب نیست چنین نسبتی بآنها داده شود فقط یکنفر این حرف را زده و معلوم است که دروغ گفته است که سی هزار نفر هستیم و حال آنکه سی هزار نفر به هرج و مرج مملکت اتفاق نمی‌نمایند در صورتیکه طالب نظم مملکت هستند پس خوب است قانون انطباعات تمام شود و وزیر علوم هم همان شخص را یا دیگری را که صلاح میدانند سر اینکار بگذارند.
حاجی محمد اسمعیل آقا – وزیر علوم که تکلیف از مجلس می‌خواهند عرض بکنم مجلس وقتی که هیئت کابینه را پذیرفت اختیار بایشان داده است مطالبی که راجع بنفع وضرر عامه است ترویج و منع کنند دیگر لازم نیست که هر روز برای هر مطلب جزئی تکلیف از مجلس بخواهند و باید هر کس خلاف کند مجازات بدهند.
وزیر علوم – در ضمن این مذاکرات بعضی همچو گفتند که تا قانون بیرون نیامده باید بقانون سابق رفتار کرد ولی حرف در این است که سابق اینجا هیچ قانون نداشت پس حالا باید از روی بی قانونی رفتار کرد واینهم نمی‌شود و کسیکه متمدن است راضی نمی‌شود بی قانونی رفتار کند پس همانطور که آقای حاج امام جمعه گفتند یا بخواهش با قسم دیگر هر طور صلاح است از اینکار جلوگیری کنند تا قانون انطباعات بیرون بیاید والبته وقتی قانون بیرون بیاید همه از روی او رفتار خواهند کرد وهر کس خالف کند به موجب قانون مجازات خواهد شد پس حالا موقتاً باید ترتیبی رفتار شود که از این کار جلوگیری بشود.
اسدالله میرزا – باز هم می‌خواهم عرض کنم که تمام عقلای دنیا اتفاق دارند که نجات و ترقی ما منوط باتفاق واتحاد است و باید در این خصوص خیلی سعی کرد و ارباب جراید از همه کس برای این کار سزاوارتر هستند که باعث اتحاد و اتفاق شده و تشویق نموده موجبات اتحاد را فراهم آورند و این طور که جناب وزیر علوم فرمودند گمان نمی‌کنم که این حرکات از ارباب جراید باشد بطوری که آقای تقی زاده گفتند بودن آن یک نفر هیچ ضرری ندارد که بعد از طبع یک نمره ببیند و گمانم این است که ارباب جراید هم حرفی نداشته باشند با آن همراهی ما با آنها و باید آنها همه طور ساعی در فراهم آوردن موجبات اتحاد و اتفاق بین دولت و ملت باشند.
آقا میرزا سید علینقی- بنده عرض می‌کنم که تقصیر از روزنامه نویسها نیست تقصیر ما است که یک مطالبی که در اینجا مطرح می‌شود یک ساعت حرف می‌زنیم و بجایی منتهی نمی‌شود العلم نقطة اکثرها الجاهلون حرف دو کلمه است بنده کراراً عرض کرده‌ام وباز هم عرض می‌کنم که بعضی مطالب و عبارات است نباید روی کاغذ بیاید و مقصود جناب وزیر علوم هم همین است که بعضی عبارات روی کاغذ نیاید نه اینکه بنویسند و مجازات دهند بنده در این مطلب به مجازات عقیده ندارم و روزنامه نویسها هم تقصیر ندارند بعضی مردمان مفسد هستند که آرای خودشان را به آنها ارائه می‌دهند وآنها هم مردمان ساده لوحی هسند از عبارات شیرزین آنها گول خورده بعضی چیزها را درج می‌کنند پس مجازات این مطالب روی کاغذ بیاید مقصود جناب وزیر علوم هم همین است.
آقا شیخ حسین – مکرر عرض می‌کنم و باک هم ندارم که تمام ارباب جراید بمن لعن و توبیخ نمایند بمردی که می‌خواهد کلاه بردارد نمی‌شود گفت خواهش می‌کنم کلاه مرا برنداری یکی از روزنامه نویسها که روزنامه او توقیف شده بود جلوی مرا گرفت و گفت دیگر چنین چیزها نمی‌نویسم اینجا مذاکره کردیم همین قدر که از توقیف بیرون آمد باز همان طور هر چه می‌خواست می‌نوشت پس باید زودتر مجلس وقت خود را صرف کند که زود قانون انطباعات بیرون بیاید تا این گفتگوها پیدا نشود.
آقا میرزا فضلعلی آقا – این مطلب بنظر بنده تمام است که اساس مشروطیت برای این است که قوه مقننه از قوه مجریه تفکیک شود و وظیفه قوه مقننه در این موقع وضع قانون برای ارباب جراید است و مادامی که نوشته نشده همان اذنی که مجلس به وزیر علوم داده است بمنزله قانون است حال مقصود وزیر علوم اگر تهدید است مجازات و رفع آن با خود ایشان است و اگر استقلال این شخص است آن هم که با خود ایشان است و مجلس هم که اجازه داده است پس همانطور که آقا میرزا سید علینقی گفتند رفتار نمایند.
لسان الحکما – کاش امروز هم مجلس بوظیفه خود عمل می‌کرد و از قانون انطباعات قرائت می‌کرد چیزی که باعث تعطیل آن شده فقط در چند ماده جزای نقدی بوده خوب است آن را حذف کرده و باقی را قرائت نمایند و تا سه روز دیگر تصحیح و تمام می‌شد در این سه روز هم وزیر علوم بهمان حبس و توقیف عمل می‌کرد تا تمام شود و دیگر این مذاکرات هم لازم نبود.
رئیس – بنا بود که قانون انطباعات در کمیسیون در حضور حجج اسلام تصحیح شود که زودتر بگذرد حال نمیدانم چه شده است.
آقای حاج امام جمعه – در کمیسیون تنقیح لوایح از برای کلیه مجازات ارباب جراید و غیره که محل گفتگو و اشکال بود یک طوری اصلاح شده و گذشت دیگر از طرف کمیسیون انتظاری نیست.
رئیس- پس حالا که از کمیسیون گذشت زود از مجلس می‌گذرد.
مستشارالدوله – در باب حرکت دویست نفر غلامان کشیک خانه حشمت الدوله منتظر جوابست اگر مجلس تصویب می‌نماید که هفت هزار و کسری باید داده شود از بابت مواجب سه ماهه و کرایه مال و مخارج ایام توقف اما هزار و کسری مواجب سه ماهه از صرف جیب مرحمت خواهد شد باقی را مجلس هر طور رأی می‌دهد اظهار دارد.
رئیس- گمان نمی‌کنم کسی را دراین مسئله حرفی باشد.
آقای حاج امام جمعه – از برای دویست نفر قزاق مبالغی داده شد منتهی اسم اینها قزاق نیست.
آقا سید حسن تقی زاده – گمانم این است که صحیح نیست این لایحه باین طور یکسره از طرف وزیر دربار بیاید بمجلس باید اول بوزارت جنگ برود و وزراء ملاحظه نمایند و هر قدر می‌شود تصویب کنند آن وقت بیاید بمجلس حالا چطور می‌شود در یک دقیقه تصویب کرد در صورتی که معلوم نیست که این مبلغ خواهد بود یا نه
(جواب داده شد چون فوری است ضرر ندارد).
آقا سید حسن تقی زاده – چاره نیست یا باید تصویب شود که وزارت جنگ بعد حساب او را بدهد یا اینکه برود نزد وزارت جنگ هر قدر تصویب نمود آن وقت در مجلس تصویب شود.
مستشارالدوله – تقریباً این مسئله اساساً قبول شد حالا باید بوزرات جنگ فرستاد که آنجا هم تصویب شود.
وزیر علوم – فرستادن این صورت به مجلس فوق العاده است که دویست نفر یا هزار نفر بجایی می‌فرستند مخارجش این قدر است و هیچ جا معمول نیست که این گونه صورت مخارج را بمجلس بفرستند لابد این فوق العاده است حالا که صورت برای مجلس داده شده است خوب است تصویب شود تا به وزرات جنگ برود و ملاحظه شود یک هفته طول خواهد کشید.
رئیس- حالا که اساساً این مسئله قبول شده است داده می‌شود و بوزارت جنگ هم فرستاده می‌شود که آنجا هم تصویب شده تمام شود.
اسدالله میرزا – خوبست حواله شود این وجه را بوزیر جنگ بدهند وایشان صورت بمجلس بدهند.
مستشارالدوله – لازم نیست که بوزیر جنگ بدهند.
اسدالله میرزا – گمانم این است هر قدر در مسئله عجله شود بهتر است که خیلی اهمیت دارد.
حاج محمد اسمعیل آقا – این سوار را اعلیحضرت از کشیکخانه می‌فرستد و مواجب آن را بابت مخارج ایام توقف و غیره باید مجلس تصویب کننددیگر لازم نیست که بوزارت جنگ فرستاده شود.
آقا سید حسن تقی زاده – این طور نیست در بودجه امساله حقوق غلامان فتح السلطان که جزو کشیکخانه است در جزو بودجه سلطنتی منظور شده و غلامان امیربهادر جزو بودجه وزارت جنگ منظور شده است وعلاوه در این صلح یکی از شروطات این بوده که تام قوای جنگی از قزاقخانه و غیره در تحت نظارت وزارت جنگ باشد و شما می‌خواهید که بعدها وزارتخانها را منظم نمایید و عمل مالیه مرتب باشد پس باید این لاحیه اول به وزارت جنگ برود پس از تصویق آنجا بمجلس بیاید.
رئیس- این مسئله را ختم بنماییم اساساً که تصویب شده امشب هم به وزارت جنگ می‌فرستیم و فردا تمام می‌نماییم که بهر دو صورت عمل کرده باشیم.
حاج میرزا ابراهیم آقا – این چند روز که این اغتشاش شد و آخر صلح شد آخر چه شد که اشرار را گرفتند و مجازات ندادند و همین طور صنیع حضرت را گرفته و مجازات نداده‌اند آیا بنا بود اینها را مجازات بدهند یا بگیرند و پس از دو روز خلاص شوند.
رئیس- من حالا نمیتوام درست این مطلب را بشما بگویم ولی همین قدر می‌گویم که دو نفر از قاتلین فریدون را و یک نفر سیاه غلام مجلل که میگویند او هم داخل بوده و صنیع حضرت که همه میدانند او هم بوده گرفته‌اند و بقیه را هم بنا است دستگیر کنند ولی حبس یا مجازات آنها را نمیدانم.
حاج میرزا ابراهیم آقا – آیا باید بآنها مجازت داد یا خیر؟
رئیس- البته باید مجازات شوند.
آقا سید حسین – دو نفر از آنها را که گرفته بودند خلاص کرده‌اند و نوبت به صنیع حضرت هم می‌رسد که او را خلاص کنند وقتی که اینطور باشد گرفتن آنها چه فایده دارد.
رئیس- نمیدانم گمانم اینها را که گرفته‌اند خلاص کنند و میگویید که مجازات آنها رابحکم عدلیه باید اجرا کرد.
وکیل الرعایا – آیا ما حق داریم و می‌توانیم سئوال کنیم از این اشخاصی که توسط می‌نمایند از جان ما مردم چه می‌خواهید.
آقا شیخ حسین – اگر کسی بیجهت زد بگوش بنده می‌توانم او را ببخشم اما یکنفر که باعث هرج و مرج یک مملکتی شد نمی‌توان او را بخشید باید او به مجازات برسد که دیگران عبرت بگیرند و مملکت منظم شود و کسی حق ندارد از این اشرار توسط و خواهش نماید.
آقا میرزا محمود – فقط مجازات آنها برای قتل فریدون نیست آنها همان اشخاصی هستند که علناً آمدند در درب مجلس آن کارها را کردند و در میدان توپخانه آن اغتشاشات را برپا کردند و علاوه چند وقت یک کرور نفوس از دست شرارت آنها آسایش و خواب نداشتند.
آقا سید حسن تقی زاده – هر وقت اینجا در خصوص مجازات گفتگو می‌شود من می‌خواهم که بیرون بروم که نشنوم وقت صحبت مجازات اینجا شده اسباب توهین ما فراهم آمده است اگر اینطور مذاکرات نشود بهتر است در همان روز بعد از قتل فریدون اینجا این اظهار را کرده که ما اینجا نشسته‌ایم فقط بجهت اظهار تأسف نمودن هیچوقت مجازات نداده‌ایم و نخواهیم داد مگر اینکه هر کسی گرفتار شده مدتی در اطاقی مانده شام و نهار باو داده شده بعد بتوسط و غیره خلاص شده است پس اینطور صحبتها هر چه کمتر بشود بهتر است.
رئیس- اینکه میگویید مجازات آیا این مجازات را باید بنظر خود وزرا و رؤسا گذاشت یا اینکه بنظر حاکم شرع.
آقامیرزا سید علی نقی – این وزرا و رؤسا درنزد ملت مشغول ذمه هستند اینها در زمان استبداد هرچه می‌کردند هیچ مشورت نمی‌کردند حالا هم خوبست در حق این اشخاص گوشمالی بدهند که مردم ساکت شوند.
(گفته شد مقصود گوشمالی نیست باید بمجازات برسند.)
آقا شیخ یوسف – بگمان بنده این است که بالمره ظالم از این مملکت تمام شده است و مجازاتی از آنها در کار نیست و ظالم را مظلوم میدانند و مملکت هم بدون مجازات امن نخواهد شد پس خوبست چندنفر از مظلومین را گرفته بدار زنند که باعث عبرت سایرین بشود و مملکت هم نظم بگیرد.
رئیس- جواب این حرف مرا بدهید که کار دیگر هم داریم آیا این مجازات موکول بنظر کیست؟
آقا شیخ حسین – شما بهتر میدانید که مجازات را بکی بایدداد که را باید بدار زد آنکسیکه اینجا دست بشش لول کرده رو به مجلس آمد آنها محاربند باید جزای محارب بآنها داد و بهمان واسطه دو نفررا در میدان توپخانه کشته‌اند پس باید آنها را بدار زد و نگذاشت که خلاصی یابند.
مخبرالملک – هر کس باشد و تقصیر هرچه باشد قانون اینست که مقصر را در عدلیه باید استنطاق کرد و به مجازات رسانید این استنطاق ضرری ندارد.
آقا شیخ حسین – در هر صورت مقصر را نباید رها کرد.
احتشام الاطبا – اول باید در عدلیه استنطاق بشوند بعد از ثبوت تقصیر بمجازات برسند.
رئیس – همین شد که مجلس مجازات این مقصرین را می‌خواهد این مطلب حالا باشد بپردازیم بسایر مطالب.
آقا میرزاطاهر – جناب آقا سید علی صدیق الواعظین قمی که از خدمتگذاران و فدائیان مشروطیت است، چند طغرا دستخط از حجج اسلام آیات الله نجف اشرف شخصاً صادر کرده که دستخطی به این دقت هنوز صادر نشده خوب است تیمناً قرائت شود (قرائت شد از قرار ذیل):
- سئوال از حضرت آیت الله آقای قمی:
میرزا حسین حاجی میرزا خلیل
حجت الاسلام چه می‌فرمایید در باب مجلس شورای ملی که فعلا منعقد در طهران و شعب آن در بلاد دیگر نیز برپا است آنچه بر حضرت مستطاب عالی در باب مجلس مسطور منکشف و حکم فرموده‌اید مرقوم فرمایید که عندالحاجه حجت باشد.
جواب:
- بسم الله الرحمن الرحیم:
- کراراً و مراراً نوشته و گفته و تلگراف نموده‌ایم که چنین مجلس که تأسیس او بر مبنای او بر رفع ظلم و تعدی و تقویت دولت و ملت و حفظ بیضه اسلام و نهی از منکر و امر بمعروف باشد البته اتباعش لازم و هیچ عاقل و متشرعی نباید تشکیک در این معنی کند و هر که غیر از این را بما نسبت بدهد کذب وافتراءست.
- الاحقر نجل المرحوم الحاج میرزا خلیل.
به همین مضمون سؤالی از حضرت حجة الاسلام آقای آخوند ملا محمد کاظم و آقای آقا شیخ عبدالله ادام‌الله افاضاتهما شده جوابی که مرقوم فرمودند این است:
- بسم الله الرحمن الرحیم.
- کراراً از بلاد از مجلس محترم شورای ملی از احقر کتباً و تلگرافاً سئوال شده جواب کتباً و تلگرافاً حقیر داده که مجلس محترم ملی که فعلا منعقد است در طهران و سایر بلدان ایران چون بنای مجلس بحمدالله بر امر به معروف و جلوگیری از ظلم حکام و ردع از سایر منکرات است موافقت آن لازم و مخالفت آن حرام است.
- حرره الاحقر الجانی محمد کاظم الخراسانی
- بسم الله تعالی
- آنچه از انعقاد مجلس شورای ملی تعقل نمودیم و بما رسیده متواتراً که جای شک و شبهه نیست اهم فواید و آثار مترتبه از آن نهی از منکر است که فایده آن عاید بنوع است و حس است عقلا وشرعاً پس بر هر مملکتی لازم است همراهی و اعانت و جایز نیست در هدم اساس آن اقدام کنند.
- حرره‌الاحقر عبدالله مازندرانی.
رئیس- تلگرافی است از فارس رسیده قرائت می‌شود.
قرائت شد قریب باین مضمون مشعر بود بر:
- اصلاح اشخاصی که در فارس دودسته شده و اسباب اغتشاش آنجا بودند که محض پیشرفت کار مشروطیت و ترقیه حال عموم اهالی آن سامان غرض واتفاق را بکلی کنار گذارده با کمال اتحاد و مودت مشغول اصلاح امور ملت شده‌اند امیدواریم که بعدها نتایج حسنه از این انس و اتفاق ظاهر شود.
رئیس- از کرمانشاهان هم تلگرافی واصل شده و حاکی است از اصلاح و اتحاد دو طایفه الحمدالله در آنجا هم رفع نفاق و مغایرت را نموده‌اند و حالا مطالب مهمی که هست قسم یاد نمودن وکلا است. (گفتند وقت گذشته باشد برای فردا) و حجج اسلام هم باید تشریف داشته باشند.
رئیس- پس مجلس فردا را خوبست علنی قرار بگذاریم برای قسم یاد کردن و چنین اهتمال می‌دهم که شاید فردا شاهزاده‌ها و قاجاریه از سایرین تقدم جسته بیایند برای قسم یاد کردن
(مجلس ختم شد).