مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ اسفند ۱۳۴۶ نشست ۵۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۴۶ نشست ۵۱
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۲
جلسه: ۵۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۷ اسفند ماه ۱۳۴۶
| مجلس در ساعت نه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان دکتر رضوانی- محمدولی قراچورلو- حی- پاینده- پردلی- بختیاری‌پور- مهندس جلالی‌نوری- ماهیار.
غائبین مریض
- آقایان بختیار بختیاری‌ها- پوربابایی- جهانشاهی- قاضی‌زاده- دکتر موثقی- مروتی.
- بیانات قبل از دستور آقایان: سلیمانی- دکتر وحیدنیا- مهندس پروشانی- مهندس صائبی- مصطفوی نائینی- صائب
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: سلیمانی- دکتر وحیدنیا- مهندس پروشانی- مهندس صائبی- مصطفوی نائینی- صائب.
رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای سلیمانی تشریف بیاورید.
اسدالله سلیمانی - با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم.
همانطوری که نمایندگان محترم اطلاع دارند دمونستراسیون عظیم کارگران که از طرف سازمان کارگران ایران وابسته به حزب ایران نوین روز بیست و چهارم اسفندماه روز کارگر ترتیب داده شده بود و ده‌ها هزار نفر از گروه‌های مختلف کارگران در آن شرکت کرده بودند مشت محکمی بود بر دهان یاوه‌گویان و نوکران استعمار و ارتجاع سیاه و دشمنان ایران (صحیح است) کارگران ایران با این دومنستراسیون احاساسات عمیق قلبی خود را در عرض سپاسگزاری و حق‌شناسی به رهبر بزرگ ملت ایران نشان دادند (صحیح است) کارگران ایران مدت‌ها آرزو داشتند که در یک سازمان واحد کارگری متمرکز شوند. این آرزو در اثر عنایات شاهنشاه آریامهر با تشکیل سازمان کارگران ایران جامه عمل پوشید (صحیح است) نمایندگان کلیه سازمان‌های کارگری ایران کنگره با شکوهی از روز بیستم اسفند به مدت سه روز در استادیوم کارگران تهران تشکیل دادند و در آن نمایندگان سندیکاها و کارگاه‌ها اعم از تهران و شهرستان‌ها شرکت داشتند.
هدف سازمان عبارت است از تحقق بخشیدن کلیه آرمان‌های مقدس کارگری و ایجاد وحدت بین کلیه کارگران ایران و تقویت روح میهن‌پرستی و شاه دوستی در آنان.
کنگره سازمان کارگران ایران نشان داد که اکنون انقلاب اجتماعی ایران به آن مرحله رسیده است که سطح زندگی کسانی که از انقلاب ششم بهمن بهره‌مند شده‌اند ترقی و افزایش بیشتری یابد. کنگره میان حزب ایران نوین پاسدار انقلاب با جامعه متشکل کارگری رابطه محکم و نزدیکی ایجاد کرده که ضامن پیروزی‌های آینده است. به همین جهت کنگره تصمیم گرفت که زیر نظر مستقیم دبیرکل محترم حزب ایران نوین قرار گیرد و شورایی مرکب از عده‌ای از نمایندگان تهران و شهرستان‌ها را انتخاب نمود تا این عده از بین خود افرادی را برای اداره سازمان کارگران ایران انتخاب نماید.
امید است خداوند منان به همه ما کارگران ایران توفیق عنایت فرماید تا با الهام از نیات خیر رهبر عالیقدر و محبوب ایران دین خود را به مملکت ایران به ملت ایران و به رهبر دلسوز و اندیشمند ایران اداء نموده برای ایرانی آبادتر و برومندتر تلاش نماییم در خاتمه درود کلیه کارگران ایران را به روان پاک رضاشاه کبیر بنیان‌گذار ایران نوین تقدیم داشته از خداوند تبارک و تعالی استدعا داریم که شاهنشاه محبوب و شهبانوی گرامی و ولیعهد عزیز ما را همواره محفوظ و محروس بدارد.
از زحمتی که دادم معذرت می‌خواهم (احسنت- احسنت).
رئیس- آقای دکتر وحیدنیا تشریف بیاورید.
دکتر وحیدنیا- عرایض بنده مفصل بود ولی چون سایر دوستان و همکاران اسم نوشته‌اند و فرصت کم است قسمت عمده مطالبم را که مربوط به ذوب آهن و بعضی مسائل مربوط به ذوب آهن و مربوط به زمین‌خواران می‌شود از آن صرفنظر می‌کنم و به وقت و اوقات دیگری محول می‌کنم فقط چند کلمه‌ای در زمینه تشریف‌فرمائی شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت شهبانو فرح به اصفهان به عرض می‌رسانم و انشاء‌الله اگر فرصت بود بقیه عرایضم را در جلسات بعدی به استحضار خواهم رساند. همانطور که همکاران ارجمند استحضار دارند در ۲۳ اسفند ماه شاهنشاه آریامهر و شهبانو فرح به اصفهان و در محل ریز لنجان تشریف فرما شدند و طی مراسمی لوحه یاد بود بنیانگذاری ذوب آهن یعنی بزرگترین واحد صنعتی مملکت را پایه‌گذاری کردند. پایه‌گذاری و بنیان ذوب آهن یکی از آرزوهای دیرین ملت ایران بود (صحیح است) و ما وقتی به تاریخ مراجعه کنیم می‌بینیم شاید قرن‌هاست که ملت ما در تلاش بوده است که چنین واحدی را داشته باشد، کوره‌ها ساخته، فعالیت‌ها کرده اما توفیق در این زمینه نصیبش نشده است ولی بحمدالله در این دوران سعادت اقتران با عنایات شاهنشاه آریامهر مملکت ما و اصفهان ماولنجان صاحب این واحد عظیم و اساسی می‌شود. اصفهان همانطور که اغلب همکاران استحضار دارند قریب به سه قرن مرد عدم‌التفاوت و بی‌اعتنایی شاهان و رجال قوم بوده است یعنی بعد از صفویه تا دوران پهلوی اگر احتمالاً و احیاناً پیشرفتی هم در شئون اصفهان حاصل شده است مقرون همت خود مردم اصفهان بوده است (صحیح است) و الا هیت دستگاهی به فکر اینکه به این شهر مستعد و به این مردم زحمتکش عنایتی و توجهی بکند نبوده است (مصطفوی نائینی – قسمتی از آثار صفویه را هم از بین بردند) همانطور که آقای مصطفوی فرمودند کمک که نشد هیچ، قسمتی از آثار تاریخی و افتخارات باستانی ما را هم دستخوش خرابی و ویرانی کردند بحمدالله در زمان سلطنت پهلوی و خصوصاً به عهد سلطنت و خصوصاً به عهد سلطنت شاهنشاه آریامهر توجهات خاصی به اصفهان شده است کوهرنگ اصفهان که مقدماتش توسط شاه عباس فراهم شده بود و قریب ۳۰۰ سال در بوته اجمال مانده بود سدش زده شده (سد شاه عباس کبیر) و بعد دانشگاه صنعتی آریامهر و الان هم کارخانه ذوب آهن به اصفهان عنایت شد و اصفهان هم مانند همه شهرهای ایران مشمول عنایات خاصه شاهنشاه واقع گردید (صحیح است) بنده شاید از طرف مردم اصفهان ولنجان بتوانم چند بیت شعری را که مرتجلا سروده شده است و مبین احساسات این مردم بوده است به عرض برسانم و این را مبین احساسات پاک و بی‌آلایش مردم اصفهان بدانم (احسنت).
- زفیض مقدم شاهنشه بزرگ جهان
- بهشت سان فرح افزا شده است اصفاهان (احسنت)
- شهنشی که بدو سرفراز شد دیهیم
- شهنشی که بدو فخر یافت تاج کیان
- چراغ علم و خرد برفروخت بر کیهان (احسنت)
- شهنشی که ز منشور انقلابی او
- زبند بزرگ و ظلم شد رها دهقان (احسنت)
- ز امر او شده هر کارگر به کار دلیر
- زمهر او شده دهقان به ملک خود شادان
- بعهد وی همه کشور قرین آسایش
- بلطف او همه مردم به مهد امن و امان (احسنت)
- شهنشها، ملکا، خسروا، جهاندارا
- هماره دور بمانی زمحمنت دوران (احسنت)
- قدم بخطه لنجان گذاشتی و رواست
- که سر نهند بپای تو مردم لنجان
- بدین شرف که زیمن قدوم میمونت
- نصیب لنجان گردید و شهر نصف جهان (احسنت)
- بود چون سرمه و چشم جهان از و تابان (احسنت)
- همیشه تا که جهان پایدار و جاوید است
- بمان بملک شهی پایدار و جاویدان (احسنت)
البته شعر مفصل است و مجلس محل شعرخوانی نیست و مرتجلا هم سروده شده بود و به میمنت و مبارکی تشریف‌فرمائی اعلیحضرت همایونی این چند بیت را عرض کردم (یک نفر از نمایندگان – بسیار عالی بود) بنده همانطور که عرض کردم قسمت عمده عرایضم مربوط به ذوب آهن و تشکیلات شهرهای نو و دروغی است که در عالم خیال ساخته شده و چون وقت مفصلی می‌خواهد فعلا از آن صرفنظر می‌کنم و به عرایض خود خاتمه می‌دهم (احسنت).
رئیس- آقای مهندس پروشانی تشریف بیاورید
مهندس پروشانی- با کسب اجازه از مقام ریاست خانم‌ها – آقایان – همکاران گرامی.
برای من موجب بسی سربلندی و مباهات است که در مقدمه عرایضم بهترین و خالصانه‌ترین تبریکات خود را به مناسبت عید سعید غدیر به پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر شاهنشاه ایران زمین و شیرازه بند عظمت شیعیان جهان معروض و همچنین به ملت نجیب ایران و سایر شیعیان جهان صمیمانه مبارک باد بگویم (احسنت).
همکاران گرامی
زمانی که در آن زندگی می‌کنیم دنباله عصر انقلاب صنعتی جهان است که اقتصاد و بنیان زندگانی بشر را دگرگون ساخته و شک نیست که اعتلا و رسیدن به یک پیشرفت عظیم و هدف عالی اقدام سریع در جهت صنعتی نمودن کشور نخستین و مهم‌ترین گامی خواهد بود که باید هر چه زودتر برداشته می‌شد زیرا گذشته از استفاده آثار صنعتی شدن و ترقی سطح زندگانی مردم نتیجه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی نمایانی را متضمن است که عبارت از تحکیم مبانی قدرت ملی در زمینه سیاست و حاکمیت مستقل ملی (صحیح است).
با توجه به اهمیت همین مساله سالیان دراز موضوع ذوب آهن که ما در صنایع قلمداد می‌شود از جمله آرزوهای ملت ایران بود (صحیح است) که جهش به سوی صنعتی نمودن کشور هنگامی میسر است که بتوان پایه و مبانی صنایع سنگینی را استوار ساخت و مرحله اصلی و اساسی در عملیات ذوب آهن را شروع نمود.
اینک با نهایت شعف و شادانی این روز خجسته که از جمله آرزوها و تمنیات قلبی ملت ایران به شمار می‌رفت به اراده همایونی و بدست شاهنشاه آریامهر رهبر عالی قدر ما جامه عمل پوشید و سر فصل تازه دیگری در حیات ملت ایران آغاز شد (صحیح است).
روزگاری این امید تاریخی و ملی انجام می‌گیرد که خوشبختانه زیربنای اقتصادی کشور بر اصل اقتصادی و اجتماعی از هر حیث ساخته و پرداخته شده (صحیح است) و برنامه چهارم عمرانی امیدها و آرزوهای وسیع‌تری را در این راه نوید می‌دهد (صحیح است) و در حقیقت اقدام عظیم و تاریخی بنیان گذاری صنعت ذوب آهن مرحله تکمیل توسعه صنعتی کشور را می‌پیماید و کشور ما را در زمره کشورهای پیشرفته و توسعه یافته قرار می‌دهد و از این اقدام بزرگ نه تنها ملت ایران از برکات آن متمتع خواهد شد بلکه ایران کهن و پر افتخار جای مناسب تاریخی و عظمت باستانی خود را در میان کشورهای بزرگ جهان باز خواهد یافت (صحیح است).
چند روز پیش یعنی روز بیست و سوم اسفند ماه ۱۳۴۶ که به عنوان مبدأ یک دوران نوین صنعتی و اقتصادی ملت خواهد شد استان اصفهان غرق در مسرت بود مسرت به خاطر زیارت شاهنشاه و علیا حضرت شهبانوی محبوب مسرت برای بارور شدن یکی دیگر از اثرات انقلاب شاه و مردم و آرزوهای دیرین ملت ایران که به خواست خداوند توانا و به همت بلند شاهنشاه آریامهر به صورت ایجاد کارخانه ذوب آهن تجلی کرد خاصه آنکه ساختمان سد عظیم شاه عباس و تأسیس دانشگاه آریامهر بر آن افزوده شد (صحیح است).
(دیهیم – درود به روان رضاشاه کبیر).
خانم‌ها ، آقایان، همکاران گرامی.
در آن دقایقی که شاهنشاه ما در میان شوق بی‌پایان و احساسات صمیمانه و پرشور مردم این سرزمین که اشک شوق از دیدگانشان جاری بود لوحه زرین بنیان گذاری ذوب آهن و ذوب فولاد را نصب فرمودند و اجازه بتون ریزی محل کارخانه را صادر فرمودند و با ریختن سکه‌های سیم و زر یادگار تاریخی خود را ابدی و جاویدان ساختند به نظر می‌آید که در کنار جمعیت حاضر روان پاک میهن پرستان و پدران و نیاکان ما بر فراز آسمان‌ها ناظر آن صحنه زیبا و امید بخش هستند و از پیشگاه با عظمت ایزد منان تمنا می‌کند که سالیانی بس دراز شاهنشاه ایران زمین را برابر یکه سلطنت پایدار و مصون و محفوظ بدارد تا کماکان با قدرت کامل ملت ایران را رهبری و نسل آینده را از برکات اندیشه‌های روشن و عظمت بخش خود سربلند فرماید (انشاء الله).
آقایان در اینجا یک مطلبی را اضافه می‌کنم و واقعا جای این بود که همه آقایان تشریف می‌داشتید و می‌دیدید موقعی که اعلی حضرت شاهنشاه به میان جمعیت کشاورزان و کارگران قدم گذاشتند چه احساسات پرشور و چه علاقمندی قلبی و باطنی مردم نسبت به ایشان ابراز داشتند که جای این را داشت که همه و همه بدانیم، ابراز احساسات مردم نسبت به شاهنشاه چنان پرشور و عالی بود که حقیقتا زبان بنده قاصر و عاجز از بیان آن احساسات پرشور مردم است (صحیح است) شاهنشاه به خانه‌های یک یک کارگران قدم گذاشتند و برای کارگرانی که کار می‌کردند این امر بزرگترین وسیله تشویق و ترغیب به شمار می‌رفت (روحانی – شاهی که از قلب مردم ایران صحبت می‌کنند در قلب مردم ایران جای دارند) حقیقتا همانطور است که می‌فرمائید، از نطق پرشور و شجاعانه‌ای که شاهنشاه آریامهر ایراد فرمودند آنچه گفتند از قلب مردم برمی‌خواست (صحیح است) و آنچه مردم می‌گفتند شاهنشاه از زبان خودشان بیان فرمودند، باعث کمال افتخار خواهد بود که از طرف قاطبه ملت ایران خاصه مردم اصفهان که شاهد و ناظر این اقدام بزرگ تاریخی بودند با نهایت سربلندی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر سر تعظیم فرود آورده و صمیمانه و خالصانه ادعیه جامعه ایرانی را تکرار کنیم و از خداوند بخواهیم پیشانی ملت ایران و تاریخ آینده وطن ما را به نور اندیشه‌های تابناک شاهنشاه آریامهر روشن و روشن‌تر فرماید (احسنت – آفرین).
رئیس- آقای مهندس صائبی تشریف بیاورید.
مهندس صائبی- با اجازه مقام معظم ریاست و نمایندگان محترم
چون فردا مصادف با عید سعید و بزرگ غدیر می‌باشد لازم می‌دانم ضمن عرض تبریک چند کلمه در این مورد به عرض مجلس محترم برسانم.
غروب آفتاب نزدیک بود گرد و غبار فضای مکه با گرمای هوای آن در آمیخته بود. در پناه کعبه عده‌ای از مردان قریش نشسته و مشغول گفتگو بودند. در این وقت مردی بلند قامت چهل ساله با زنی که در حدود شصت سال داشت به پناه کعبه آمدند مرد بسیار موقر و چهره درخشان و جذاب داشت در دنبال آنها نوجوانی قدم بر می‌داشت. هر سه در پناه کعبه به نماز ایستادند این مرد محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله و سلم منجی بشریت بود که تازه به رسالت مبعوث شده و جز آن زن که حضرت خدیجه همسر گرامیش و آن نوجوان که علی ابن ابیطالب علیه‌السلام بود کسی به او ایمان نیاورده بود آن روز علی شاه مردان مانند سایه ملازم محمد (ص) بود و بعدها در تمام وقایع و حوادث و شکنجه‌ها و فشار و پس از آن در جنگ‌ها شریک او شد تا در روز ۱۸ ذیحجه سال دهم هجرت پس از انجام مراسم حج که به نام حجةالوداع در تاریخ ضبط شده است رسول خدا (ص) به امر خداوند عالم در غدیر خم که در ۸۲ میلی مکه قرار گرفته بود درنگ فرمود و در آنجا علی (ع) را به خلافت و امامت و ولایت مسلمین معرفی نمود. در این هنگام بازوی شاه مردان را بلند نموده و فرمود من کنت مولاء فهذا علی مولاء (هر کس من مولایش بودم این علی مولای او می‌باشد) چه به مصداق آیه شریفه ان اکرمکم عند الله تقیکم. علی علیه السلام اکرم از همه بود و در تقوی و پرهیزکاری بر همه اقدم و بیش از همه در راه اسلام فداکاری کرده بود (صحیح است).
محمد (ص) بزرگترین معلم بشر و راهنمای او به سوی وحدانیت و رحمت و برادری و مساوات و تقوی و آزادی بود و علی (ع) بزرگترین شاگرد مکتب او است. اولویت مقام مولای متقیان در فرا گرفتن علوم پیغمبر و تقوی و شجاعت اوقولی است که همگی بر آنند (صحیح است).
زندگی او بهترین سرمشق جوانمردی و شجاعت و مهربانی و از خود گذشتگی است اسلام را با شمشیر و زبان از دل و جان یاری کرد و همیشه در جاهائی که اسلام در خطر بود علی (ع) برای فداکاری پیش قدم می‌شد. وقتی به سراسر زندگانی او نظر افکنیم به این حقیقت بر می‌خوریم که علی (ع) جز حق مطلوبی نداشته و برای حق پرورش یافته و برای حق جنگیده و در راه حق شهید شده است و سرمشق بارزی برای مسلمانان و بشریت می‌باشد (احسنت) این عید سعید مذهبی را از طرف خود و عموم نمایندگان محترم به پیشگاه با عظمت شاهنشاه آریامهر و خاندان جلیل سلطنت و عموم مسلمانان گیتی مخصوصا هموطنان عزیز صمیمانه تبریک گفته و از خداوند متعال به پیروی از تعالیم مقدس اسلام سعادت و توفیق بیشتر نمایندگان محترم را در خدمت به شاهنشاه آریامهر و هموطنان عزیز مسئلت دارم (احسنت – احسنت).
موضوع بسیار مهمی که لازم دانستم به استحضار مجلس محترم برسانم موضوع بنیان گذاری کارخانه ذوب آهن آریامهر است که در اطراف این اقدام مهم هرچه بیشتر گفته شود شایسته می‌باشد (صحیح است) همکاران محترم استحضار دارند که چهارشنبه هفته قبل روز ۲۳ اسفند ماه ۱۳۴۶ روز میمون و مبارکی برای ملت ایران بوده که در تاریخ ترقی ایران ثبت می‌شود در این روز دری از خوشبختی و سعادت به روی این نسل و نسل‌های آینده باز شده و رؤیای صنعتی کردن مملکت که پایه اقتصاد کشور بوده و یکی از آرزوهای دیرین ملت ایران می‌باشد تحقق یافت (صحیح است).
در این روزها که ملت ایران به برکت رهبری خردمندانه و داهیانه پدر تاجدار خود شاهنشاه آریامهر در مسیر انقلاب سفید شاه و مردم هر روز به پیروزی نوینی دست می‌یابد، شروع ساختمان کارخانجات ذوب آهن آریامهر و بنیان گذاری این طرح عظیم صنعتی ملی ایران ورق زرین دیگری است که به تاریخ نوین ایران زمین اضافه می‌گردد (صحیح است).
صنایع ذوب آهن که نمودار تحول شگرف و عظیم کشور ما در کنار تحولات دیگر اجتماعی ناشی از انقلاب مقدس شاه و مردم بوده و در اثر درایت و همت والا و اراده رهبر کبیر ایران به فعل در آمده است ملت ایران را از نعمت هرچه بیشتر آزادی مادی و معنوی بخصوص در زمینه استقلال اقتصادی و سیاسی برخوردار نموده و از فرآورده‌های صنعتی سایر کشورها بی نیاز و مستغنی می‌سازد و از افتخارات عصر انقلاب به شمار می‌آید (صحیح است).
در این روز تاریخی و بزرگ که بی‌شک نقطه عطف تاریخ کهن ایران بوده و تا ایران باقی است ایران سپاس‌گذار شاهنشاه ترقی خواه خود خواهد بود با تشریف فرمایی شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت شهبانوی نیکو کار فرح پهلوی به محل کارخانه که در ریز لنجان اصفهان واقع است و حضور عده از رجال و شخصیت‌های مملکتی و هزاران نفر از اهالی محل مراسم با شکوهی برگزار شد (صحیح است).
شاهنشاه آریامهر پس از بازدید نمایشگاهی که در محل کارخانه تشکیل شده بود با دست مبارک نخستین لوحه زرین یاد بود را که روی آن شرح زیر نقش شده بود: «به یاری ایزد توانا. ما محمد رضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران نخستین کارخانه ذوب آهن ملی ایران را به نام آریامهر بنیاد نهادیم» در داخل جعبه‌ای در دل زمین جای دادند و طلسم نیم قرن ذوب آهن ایران به دست رهبر انقلاب ایران شکسته شد و یکی از آرمان‌های ملی و آرزوهای دیرین هر ایرانی جامه عمل پوشید در این روز بزرگترین اقدام برای صنعتی کردن کشور انجام شد که باعث افتخار و سربلندی هر ایرانی است (صحیح است).
در آن هنگام که شاهنشاه آریامهر با قیافه مصمم و شادمان به یاری خداوند متعال با ریختن سکه‌های زر و سیم در محل نصب کوره بزرگ اجازه بتون ریزی اولین کارخانه ذوب آهن ملی ایران را صادر فرمودند اشک شوق در چشم همه آنهایی که در این مراسم تاریخی و با شکوه شرف حضور داشتند حلقه زده بود و همه یک دل و یک زبان مانند کلیه هموطنان خود دوام عمر و بقای سلطنت شهریار عادل و سعادت و سلامتی خاندان جلیل پهلوی را که برای ملت ایران منشأ خیر و برکت بوده‌اند خواستار شدند (صحیح است) تکمیل شادی بی‌کران مردم فرمایشات مدبرانه و قاطع شاهنشاه آریامهر بود که در این موقع درباره سیاست مستقل ملی و خلیج فارس و افزایش تولید نفت و استقلال رأی ملت ایران برای اخذ هر گونه تصمیم و مسائل مهم دیگر به گوش جهانیان رسید. این فرمایشات ملوکانه که مانند همیشه از قلب فرد فرد ملت ایران الهام گرفته بود در اقصی نقاط کشور در دل کوه‌ها و در دشت‌های وسیع ایران طنین انداز شد و با موجی از احساسات پرشور ملت ایران با غریو جاوید شاه زنده باد محمد رضا شاه پهلوی استقبال شد و این امواج سرور و نشاط و شاه‌دوستی و میهن پرستی ملت به خارج از مرزها در تمام دنیا منعکس گردید و ندا در داد که خواست شاه خواست ملت ایران است (صحیح است) و پیوند شاه و ملت ناگسستنی است (صحیح است) همه ما در مقابل رهبری که تمام اوقات گران‌بهای خود را در سفر و حضر مصروف اعتلای نام میهن و بهبود زندگانی و آسایش ملت خود نموده و می‌نمایند سر تعظیم فرود می‌آوریم (احسنت).
پادشاهی که چون پدری دلسوز و مهربان هنگام بازدید از منطقه ساختمان‌های موقت اداری و فنی و مسکونی کارکنان کارخانه در میان کارکنان تشریف برده و از حال و زندگی زن و مرد و بزرگ و کوچک جویا شدند. در این هنگام کلیه کارکنان و کارگران کارخانه به دور پدر تاجدار خود حلقه زده بودند و اشک شوق و ایمان به شاه و میهن از چشمان آنها جاری بود و احساسات پرشور و غریو شادی و فریاد جاوید شاه تمام فضای محل کارخانه را گرفته بود.
در خاتمه عرایضم به استحضار همکاران محترم می‌رسانم که ظرفیت این کارخانه عظیم برای تولید ۶۰۰ هزار تن فولاد خام در سال پیش‌بینی شده و قابلیت توسعه و تولید ۱۲۰۰۰۰۰ یک میلیون و دویست هزار تن را دارد که تا سه سال آینده انشاء الله مورد بهره برداری قرار می‌گیرد و طبق طرح تصویبی جمعا ۷۱۱۰ نفر مهندس و کمک مهندس و ۳۴۰ نفر کارمند اداری و حسابداری و ۵۷۴۰ نفر کارگر و تکنیسین خواهد بود.
خوشبختانه دولت حزبی ما دولت جناب آقای هویدا با سعی و اهتمامی که مبذول می‌دارد مفتخر است که مجری اوامر و منویات شاهنشاه آریامهر در پیشرفت کلیه امور عمرانی – کشاورزی و بهداشتی و صنعتی کشور بوده و می‌باشد و سعادت آن را داشته است که مأمور اجرای انجام این طرح عظیم صنعتی و اقدام تاریخی باشد. توفیق خدمت‌گزاری بیشتری را برای دولت و همکاران محترم مسئلت داشته و امید است که از ثمرات این طرح نسل فعلی و نسل‌های آینده به بهترین وجهی برخوردار شوند. از توجهی که فرمودید سپاس‌گزارم (احسنت – احسنت).
رئیس- آقای مصطفوی نائینی تشریف بیاورید.
مصطفوی نائینی- با اجازه ریاست محترم مجلس شورای ملی خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم اجازه می‌خواهم از دو روز تاریخی و پر افتخار هفته اخیر که برای همه ملت ایران بسیار گرامی بود مطلبی عرض کنم روز ۲۳ و روز ۲۴ اسفند.
قبل از ظهر روز بیست و سوم اسفند یکی از بزرگترین آرزوهای ملت ایران یعنی شروع صنعت عظیم ذوب آهن با نصب لوحه زرین و اجازه شروع بتون ریزی کوره فولاد سازی از طرف رهبر بزرگ ایران اعلیحضرت همایون شاهنشاه تحقق یافت.
نزدیک به نیم قرن بود که ملت ایران در آرزوی ایجاد صنعت ذوب آهن یعنی صنعت مادر که نقطه عطف و تحول زندگی اقتصادی است روز شماری می‌کرد رضا شاه کبیر مقدمات این کار بزرگ را فراهم ساخته بود ولی جنگ خانمان سوز جهانی و سپس عوارض ناشیه از جنگ و عدم ثبات کشور مانع انجام این کار شد تا پس از انقلاب بزرگ اجتماعی شاه و ملت این آرزوی ملی به دست رهبر خردمند ا صورت عمل به خود گرفت و در روز ۲۳ اسفند عملا کارهای اساسی ذوب آهن شروع گردید. بنده که در خدمت هیئت رئیسه محترم مجلس و نمایندگان استان اصفهان ناظر تشریفات نصب لوحه زرین ذوب آهن و شروع بتون ریزی کوره بزرگ فولاد بودم از نزدیک می‌دیدم که هزاران نفر مردم شاه دوست و وطن پرست اصفهان از شادی و نشاط در ۱وست خود نمی‌گنجیدند (صحیح است) تردید نیست که این جشن و سرور مخصوص مردم اصفهان نبود زیرا صنعت ذوب آهن نه تنها تحولی عظیم در صنعت ایران ایجاد می‌کند و نه تنها استان‌های کرمان و اصفهان و یزد را زنده می‌سازد و نه تنها موجد صنایع بزرگ و سنگین دیگری در کشور می‌شود که ما را در ردیف کشورهای صنعتی بزرگ قرار می‌دهد بلکه آن چنان شاهکار تاریخی است که می‌توان گفت قرن‌ها است چنین قدم بزرگی برداشته نشده است (صحیح است) این کار عظیم نه تنها از لحاظ اقتصاد و صنعت قیافه کشور ما را عوض می‌کند بلکه اهمیت اساسی آن این است که به دنیا نشان می‌دهد ایران با رهبری پیشوائی خردمند و با تدبیر دارای آن چنان سیاست مستقل ملی شده که به فرموده شاهنشاه آریامهر تصمیمات در ایران و به خاطر ملت ایران گرفته می‌شود (صحیح است).
به هر حال روز ۲۳ اسفند در تاریخ آینده یکی از مبارک‌ترین و میمون‌ترین ایام زندگی ملت کهن سال ایران شمرده خواهد شد.
و با آن که در عصر آریامهر روزهای پر افتخار زیادی داریم که با رهبری پیشوای گرامی ما در شئون مختلف زندگی مردم ایران قدم‌های انقلابی و بی سابقه برداشته شده ولی بدون تردید روز ۲۳ اسفند در بین این ایام پر افتخار اهمیت و عظمت خاصی دارد (صحیح است) در آن روز پس از آن که هزاران نفر مردم روشن فکر و طبقات مختلف فرهنگیان کشاورزان – کارگران اصفهان سخنان متین و مستدل شاهنشاه را با آن قدرت و استحکام که ناشی از سیاست مستقل ملی و صراحت لهجه و شجاعت اخلاقی خاص ایشان است شنید از شدت غرور ملی غرق در شوق و مسرت گردیدند و این خوشحالی از قیافه فرد فرد آنها خوانده می‌شد و نشان می‌داد که همگی از جان و دل سخنان رهبر خود را تأیید می‌کنند (صحیح است) (شیخ‌الاسلامی – همه ملت ایران تأیید می‌کنند).
با اجازه نمایندگان محترم استان اصفهان من این اقدام شگرف سیاسی و اقتصادی را از طرف مردم آن استان به رهبر عالیقدر ملت ایران و به قهرمان بزرگ شکستن طلسم پنجاه ساله تبریک می‌گویم و از خداوند متعال مسئلت دارم که شاهنشاه ما همواره از گزند حوادث مصون بمانند (انشاء‌الله) و در تحقق اهداف مقدس خودشان که آسایش ملت ایران است توفیق حاصل فرمایند (انشاء‌الله).
مردم ایران در حالی که از اقدام بزرگ تاریخی بیست و سوم اسفند غرق در شادی می‌باشند در روز ۲۴ اسفند که سالروز تولد شاهنشاه فقید رضا شاه کبیر است در سراسر کشور به یاد آن مرد بزرگ و به خاطر آرزوئی که آن سردار ملی برای سعادت ملت خود و از آن جمله ایجاد ذوب آهن ایران داشت برای او طلب آمرزش کردند و از خداوند مسئلت نمودند که روح آن شخصیت بزرگ که بانی ایران نوین بود و مقدمات گشایش ابواب سعادت ملت ایران را فراهم ساخت همیشه شاد و با ارواح اولیای دین قرین باشد.
اگر رضا شاه کبیر به آرزوی خود که ایجاد ذوب آهن و بی نیازی ملت ایران از کالاها و صنایع خارجی بود نرسید خداوند این اقدام بزرگ و تاریخی را به دست فرزند برومند ایشان شاهنشاه آریامهر عملی ساخت تا نسل‌های آینده نه تنها به رهبر انقلاب ایران درود بفرستد بلکه تا قیامت پدری را که چنین فرزند برومندی برای ملت خود باقی گذارد ستایش کنند (آفرین).
رضا شاه کبیر برای ایجاد امنیت در کشور که تا قبل از او به بدترین وضعی دچار هرج و مرج بود و برای بنیانگذاری ارتش نیرومند ایران زحمات و فداکاری‌های زیادی متحمل گردید.
همین دشتی که اکنون صنعت ذوب آهن ایران در آن پایه گذاری می‌شود و در محل به صحرای طبس معروف است مأمن راه‌زنان و دزدان اطراف اصفهان بود و هنوز بسیارند مردمی که به یاد دارند هیچ ذی حیاتی قدرت نداشت به سلامت از آن اراضی عبور نماید و از شر دزدان مصون بماند ایجاد راه آهن، تأسیس دانشگاه و در حقیقت شروع تربیت نسل روشن فکر کنونی که اکنون در اجرای هدف‌های انقلابی شاهنشاه آریامهر کوشا می‌باشند و بسیاری از اقدامات تاریخی دیگر از افتخارات سردار بزرگی بود که هنگام عزیمت از زاد و بوم خویش فقط مشتی خاک وطن را با خود به کشتی برد و تا آخرین دقیقه حیات خود در فکر سعادت ملت خویش بود (احسنت) و امروز روحش آرام و شاد است که فرزند خلفش با نبوغ فوق العاده خود صدها مرتبه بیش از آنچه در آن زمان حتی به عنوان آرزو ممکن بود فکر کنند قدم‌های عملی برای رفاه ملت ایران برداشت و عصر جدیدی در زندگی سیاسی و اقتصادی ایران آغاز کرد خداوند روح آن سردار بزرگ که این چنین فرزند برومند و رهبری خردمند برای ملت ایران به جای گذارد همواره شاد بدارد (انشاء‌الله) و به پیشوای ملت ایران و بانی تحولات عظیم و انقلابی عصر ما شاهنشاه آریامهر سعادت و سلامت عنایت فرماید (انشاء الله) تا به یمن تدبیر و همت بلندش ایران به آن مجد و عظمتی که شایسته تاریخ باستانی ما است نایل گردد (احسنت).
در چنین روزی که تمام نمایندگانی که در اینجا صحبت می‌کنند از یک کار اساسی و بزرگ سخن می‌رانند شاید خیلی مناسب نباشد که من راجع به یک مسئله جزئی در پایان عرایضم صحبتی بکنم ولی چون ارتباط با کار ذوب آهن داشت ناچارم به عرض نماینگان محترم برسانم نمایندگان استان اصفهان و اعضای محترم هیئت رئیسه که در اصفهان برای ذوب آهن تشریف داشتند...
رئیس- آقای مصطفوی وقت شما تمام است.
مصطفوی نائینی- به هر صورت چون جناب آقای رئیس مستحضرند که من می‌خواهم از پذیرایی ذوب آهن نه پذیرایی خودمان زیرا ما در آنجا مهماندار بودیم از برخورد مأمورین ذوب آهن با نمایندگان گله بکنم ولی چون جناب رئیس امر فرمودند که صرف نظر کنم.
رئیس- اگر نقصی باشد در آینده رفع می‌شود.
مصطفوی نائینی- بنابراین بنده به امر ریاست محترم مجلس شورای ملی صرف نظر می‌کنم و عرض می‌کنم فقط ما این افتخار را می‌خواستیم که در شرف یابی حضور اعلی حضرت همایون شاهنشاهی بگوئیم که اعلی حضرتا مردم استان اصفهان بسیار بسیار شایقند با کمال میل و با تمام قلب خاک پای شما را سرمه چشم خودشان بکنند که چنین افتخار بزرگی به ملت ایران و به خصوص مردم اصفهان عطا فرمودید این فرصت آنجا به ما داده نشد و از این گله بنا به امر ریاست محترم مجلس شورای ملی صرف نظر می‌کنم ولی باید عرض کنم نظم و ترتیبی که به وسیله استان دار و قوای انتظامی آنجا حفظ شده بود قابل تقدیر است زیرا با وجودی که در اثر باد و طوفان بسیاری از برنامه‌ها به هم خورد تمام نکات را مأمورین انتظامی قبلاً پیش‌بینی کرده بودند و من از آن قسمت فقط از حسن مراقبت استان‌دار مأمورین انتظامی کمال تشکر را دارم (احسنت).
رئیس- آقای صائب تشریف بیاورید.
صائب- با اجازه مقام ریاست خانم‌ها و آقایان نمایندگان محترم
هفته‌ای که گذشت مردم ایران زمین و بالاخص اصفهان روزهای با افتخار و پر غروری را برگزار می‌کردند زیرا مجموعه‌ای از خوشبیتی‌ها و شادکامی‌ها و ترکیبی از افتخارات گذشته و آینده در کنار یکدیگر اصفهان را برای تجلی خود انتخاب کرده بودند. ایام مسعودی بود زیرا در این ایام همزمان با فرا رسیدن سال نو و سنت ملی نوروز جمشیدی و ایامی که مردم ایران خود را برای استقبال این عید بزرگ ملی آماده می‌کردند و ایرانیان موحد و متدین در فاصله برگزاری مراسم مذهبی دو عید بزرگ اسلامی اضحی و غدیر خم با خدای بزرگ راز و نیاز داشتند و در ساعات و دقایقی که کارگران شریف ایرانی سالروز تولد رضاشاه کبیر بنیان گذار ایران نوین و روز کارگر را جشن می‌گرفتند افتخار تازه‌ای اصفهان را نصیب آمد و تاریخ زرین کشور ما را در مسقط الرأس کاوه آهنگر برگی جاویدان اضافه ساخت و شاهنشاه آهنین اراده ما کلنگ شهر پولاد را به زمین زدند (احسنت).
این فرصت موجب شد که مردم اصفهان را از افتخاری بزرگ و نعمتی عظیم یعنی دیدار و زیارت شاهنامه دادگستر و علیا حضرت شهبانوی گرامی ایران که آرزوی قلبی هر ایرانی زاده است بهره‌مند نمایند (صحیح است). گرچه مدت اقامت اعلی حضرتین در این مسافرت کوتاه و محدود بود و مردم حق گذار اصفهان کوشش داشتند که در این زمان کوتاه با جان و دل احساس قلبی خود را در برابر این همه موهبت تقدیم بدارند مع هذا قلب مردم اصفهان که مانند دیگر هموطنان مالامالا از مهر و عشق به شاهنشاه است با این دیدار آرام نپذیرفت و آتش عشق نهفته آنان را به رهبر عالی قدر ایران زمین افروخته‌تر ساخت و اکنون قاطبه مردم اصفهان یکدل و یک زبان این استدعا را دارند که شاهنشاه برای شروع ساختمان دانشگاه صنعتی آریامهر بار دیگر اصفهان را به قدوم خود مزین فرمایند و در زمانی بیشتر این افتخار را برای مردم اصفهان فراهم آورند که احساس قلبی خویش را در میان گذارند و با تمام وجود مکنونات قلبی خویش را در پاس این همه محبت و عنایت به عرض همایون رسانند.
نمایندگان محترم استحضار دارند که اصفهان کهن چون هر جهان‌دیده‌ای دیگر آب‌دیده شده و در حالی که گنبدهای نیلگونش افتخارات دوران مجد و عظمت صفویه را به یاد می‌آورد و پیش ز آن مقر حکومت دیالمه و سلجوقیان بوده است و تحولات صنعتی دوران اعلی حضرت فقید رضاشاه کبیر و پیشرفت‌ها و ترقیات ایام سلطنت شاهنشاه آریامهر این امکان را بیشتر فراهم آورده اصفهان در مجاورت مجموعه افتخارات گذشته افتخار دیگری را به خود تخصیص داده که با همه آنها برابری می‌کند و آن انجام آرمان ملی ایران صنعت ذوب آهن می‌باشد (صحیح است) و بدین سبب این منطقه آن چنان اصالت فطری و ذاتی یافته است که بیش از هر جای دیگر خود را مستعد و شایسته تحولات عظیم قرن می‌شناسد و می‌خواهد جنگی از افتخارات تاریخ طولانی کشور را در دادمان خود فراهم آورد ذوب آهن که نشانه بزرگ قدرت فکری پیشوای خردمند ملت ایران است در زمینی به مساحت هفتصد هکتار بنا می‌شود ظرفیت تولید آن در مرحله اول پانصد و پنجاه هزار تن و در مرحله دوم یک میلیون و دویست هزار تن و قابل توسعه تا سه میلیون تن خواهد بود که بالغ بر بیست هزار شغل ایجاد خواهد کرد بنابراین به حقیقت می‌توانیم بر خود ببالیم که با طریق اصلاحات انقلابی و با شیرازه بنده کتاب صنعت و هنر و فعالیت با ملل مترقی دنیا همگام شده و با سعی و جدیت و فداکاری پیشوای انقلاب دارای سیمائی غرور آمیز شده‌ایم (احسنت) این اقدام در هنگامی به مرحله عمل نزدیک می‌شود که شبکه عظیمی از راه آهن و گاز و دیگر امکانات در خدمت این برنامه بزرگ قرار می‌گیرند که طبقه کشاورز اصفهان نیز قبلاً به عنایت ملوکانه متنعم شده و سد زاینده رود با سرعتی قابل تحسین می‌رود که اراده دوران آریامهر را به نسل آینده ایران زمین باز گو کند. برنامه‌ای آنچنان عظیم که شاهنشاه بزرگ صفوی ایجاد تونل کوهرنگ را وجهه همت قرار داده بود ولی توفیق حاصل نکرد و اکنون اضافه بر ایجاد تونل کوهرنگ سد عظیم شاه عباس کبیر در دوران پهلوی، اصفهان را به کمال برکت و نعمت می‌رساند و برای حق‌شناسی از پادشاه سلف به حکم همایونش خدمت این دوران نیز به نام شاهی که این آرزو را در دل می‌پرورانیند نام‌گذاری می‌شود. این نهایت بزرگواری و جوانمردی است که پادشاهی خدمت دوران سلطنت خود را به نام پادشاه سلف نام‌گذاری می‌کند که او را در انجام چنین برنامه‌ای علاقمند یافته است یقین دارم در آن هنگام که لوحه طلائی کارخانه ذوب آهن به دست مبارک معظم له در دل صحرای طبس قرار می‌گرفت همه ارواح طیبه و روح سلاطین بزرگی که سالیان دراز در این کشور کهن سلطنت می‌کردند مؤید پیشوای ما بودند و آرزوی موفقیت وارث تاج و تخت کیان را می‌کردند که این سان و در زمانی کوتاه ایران را به آن درجه از تعالی رسانید که هر مورد آن برای آنان در شمار آرزو قرار داشت (صحیح است).
من نمی‌دانم به چه زبان و بیان آن لحظات هیجان آور و غرور آمیز را توصیف کنم و آن صحنه‌های ملکوتی و احساساتی که در هنگام نصب لوحه کارخانه آریامهر از اعماق دل‌های پر از مهر و امید به منصه ظهور و بروز می‌رسید تشریح کنم قطعاً کلمات و جملاتی که روی لوحه فلزی حک شده بود به همین جا خاتمه پیدا نمی‌کند بلکه آن کلمات و جملات به روی قلوب ۲۷ میلیون نفر ایرانی پاک سرشت نق بسته و ترسیم شده است (صحیح است) باید همچنین باشد زیرا ذوب آهن که وجهه همت رضاشاه کبیر بود و به علت تجاوز بیگانگان به خاک میهن ما دستخوش تعلیق و تعویق قرار گرفته بود و در ذهن مردم ایران خاطره‌ای ناگوار از تجاوز و مزاحمت بیگانه را مجسم می‌کرد و مردم معتقد بودند که بیگانه نمی‌خواهد ایران صاحب ذوب آهن باشد و اکنون که این آرزو و آرمان ملی به دست فرزند برومند وطن به مرحله اجرا در می‌آید ضمن آنکه صنعت ذوب آهن را بنیانگذاری می‌کند محو خاطره نفوذ بیگانه را نیز بشارت می‌داد و چه جایی از این بهتر و چه مرحله‌ای از این نیکوتر که تاجدار ایران زمین در هنگام بتون ریزی کوره آهن و در جائی که پایه‌های صنعت پولاد ایران بنیانگذاری می‌شود یاد آور اراده آهنین ملت ایران در دفاع از سیاست مستقل ملی و ادامه راه انقلاب و تأمین منافع ملی ایران باشند و صدای مجد و عظمت ایران را سر دهند و حماسه بزرگ ملی ما را به همه جهانیان اعلام دارند فرمایشات ملوکانه در روز بیست و سوم اسفند که از فلات مرکزی طنین می‌افکند لاجرم بر دل هر ایرانی نشست و برای همه ابناء وطن پندآموز و شادی آفرین و غرور آمیز بود و در جان و دل مردم اثری عمیق باقی گذاشت زیرا صدای پادشاه، صدای غرور و ندای پادشاه حماسه میهن ما است.
در خاتمه عرایضم عید سعید غدیر را به همه مسلمانان جهان خاصه به شیعیان ایران تبریک و تهنیت عرض نموده و از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم به شاهنشاه ما طول عمر و بقای سلطنت عنایت فرماید (انشاء‌الله – احسنت).
- تصویب صورت جلسه‌های صبح شنبه ۱۹ و سه شنبه ۲۲ اسفند
۳- تصویب صورت جلسه‌های صبح شنبه ۱۹ و سه شنبه ۲۲ اسفند
رئیس- صورت جلسه‌های صبح شنبه ۱۹ و سه‌شنبه ۲۲ اسفند خدمت خانم‌ها و آقایان توزیع شده است نسبت به این صورت جلسه‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه‌ها تصویب می‌شود.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی متمم بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور و ابلاغ به دولت
۴- طرح و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی متمم بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور و ابلاغ به دولت
رئیس- خدمت همکاران عزیزم لازم است به عرض برسانم که روز پنج‌شنبه گذشته لایحه متمم بودجه از مجلس سنا به مجلس شورای ملی رسید و چون در آن روز جلسه نداشتیم به علت اینکه چند تبصره در این متمم بودجه بود که طبق آنها حقوقی به اشخاصی تعلق می‌گرفت و اگر امروز این لایحه تصویب نمی‌شد اشخاص نمی‌توانند تا قبل از عید از حقوقشان استفاده کنند بنده تصور کردم شاید همکاران مایل باشند که این مورد گرچه با آئین نامه موافقت کامل ندارد همین امروز مطرح بشود (صحیح است) و با اجازه خانم‌ها و آقایان اظهار ملاحظات سنا را به کمیسیون‌ها ارجاع نمودم خانم‌ها و آقایانی که مصلحت می‌دانند گزارش کمیسیون‌های مربوط به این متمم بودجه را در همین جلسه مطرح کنیم خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابر این گزارش کمیسیون‌های مربوط راجه به متمم بودجه سال ۱۳۴۶ مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه ۲۴ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر آموزگار و وزیر دارائی و آقای قوام صدری معاون وزارت دارائی و آقای دکتر ضیائی معاون وزارت اقتصاد لایحه شماره ۴۹۹۶۰- ۲۵ /۱۲ /۱۳۴۶ راجع به متمم بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور را که برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا ارسال و اصلاحاتی در آن به عمل آمده بود مورد رسیدگی قرار داد:
در مورد تبصره ۱۶ چون دولت پس از مطالعه بیشتر چنین صلاح دانست که اصولا این تبصره حذف گردد و از آنجا که دولت می‌تواند در هر یک از مراحل تصویب لایحه تمام یا قسمتی از آن را مسترد دارد در مجلس سنا تبصره مذکور را مسترد و در کمیسیون بودجه نیز آقای وزیر دارائی استرداد این تبصره را تأیید نمود بنابراین حذف تبصره مذکور مورد تأیید قرار گرفت.
در مورد تبصره ۲۲ چون اظهار ملاحظات مجلس سنا قبلاً در کمیسیون بودجه مطرح و علی‌الاصول مورد توافق بود با توجه به توضیحات آقای وزیر دارائی نظرات مشورتی مجلس سنا مورد موافقت قرار گرفت و همچنین قسمتی از سایر اصلاحات مجلس سنا را که به موجب شرح پیوست مشخص گردیده تأیید و تصویب نمود ضمنا در مورد تبصره ۲۹ الحاقی مجلس سنا چون تبصره جدیدی بود که قبلاً مراحل شور قانونی خود را در کمیسون‌های مربوط و جلسه علنی مجلس شورای ملی طی نکرده بود حذف گردید. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس کمیسیون بودجه – مرتضوی.
ماده واحده- به دولت اجازه داده می‌شود از محل افزایش در آمد سال جاری مبلغ ششصد و چهل و نه میلیون و ششصد و سی و یک هزار ریال اضافه اعتبارات مورد نیاز وزارتخانهها موسسات دولتی را به شرح فهرست ضمیمه تأمین و با رعایت مقررات و قوانین مربوط پرداخت نماید.
- تبصره ۱- نقل و انتقال اعتبار مواد هزینه و برنامه‌های مربوط به بودجه همکاری عمران منطقه‌ای (ردیف ۱۰۸ بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور) با موافقت نخست وزیر مجاز است.
- تبصره ۲- در تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور عبارت «.... از محل مابه‌التفاوت در آمد و هزینه ....» به «... مازاد در آمد ...» تبدیل می‌گردد و اعتبار مربوط تا پایان خرداد ماه ۱۳۴۷ قابل تعهد و مصرف است.
- تبصره ۳- دوره عمل تبصره ۱۰ قانون بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور تا پایان خرداد ماه سال ۱۳۴۷ تمدید می‌شود. همچنین به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده می‌شود کسری اعتبار ماده ۱ بودجه مصوب سال ۱۳۴۶ خود را از محل صرفه‌جوئی سایر مواد بودجه سال ۱۳۴۶ وزارت آموزش و پرورش تأمین و اسناد آن را به هزینه قطعی منظور نماید.
- تبصره ۴- وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت مجازند فرش ایرانی و کالاها و اشیاء تزئینی کار هنرمندان و کارگران ایرانی را با تصویب هیأت وزیران و در حدود اعتبارات مصوب سنواتی خود خریداری نمایند.
- تبصره ۵- به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود تا مبلغ دو میلیون پنجاه هزار ریال اسناد مربوط به ساختمان‌های هنگ ژاندارمری کل کشور تأمین شده است با احراز رعایت مقررات سازمان برنامه به هزینه قطعی منظور نماید.
- تبصره ۶- اجازه داده می‌شود آن قسمت از مطالبات وزارت دارائی بابت اصل مالیات حقوق سالهای از ۱۳۳۷ تا پایان ۱۳۴۵ کارکنان دبیرستان البرز و دانشگاه ملی ایران و دانشگاه پهلوی و شرکت برق منطقه‌ای تهران و سازمان آب تهران و سازمان مستقل چای‌خانه دولتی و کارخانه شیر پاستوریزه و سازمان مهندسی خلیج و شرکت سهامی کل معادن و ذوب فلزات را که وصل نشده جمعا و خرجا از محل در آمد عمومی سال ۱۳۴۶ واریز نمایند و از مطالبه جرائم زیان دیر کرد مالیات‌های مذکور صرف نظر گردد.
- تبصره ۷- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود تا مبلغ دویست و پنجاه میلیون (۲۵۰۰۰۰۰۰۰) ریال اعتبارات ساختمانی منظور در قانون افزایش هزینه‌های نظامی و دانشگاهی مصوب بیستم تیر ماه ۱۳۴۶ و تا مبلغ ۱۵۶۶۶۰۰۰۰ ریال اعتبار ساختمانی از محل اضافه اعتبار منظور در تصویب نامه شماره ۲۸۶۹۲ مورخ ۱۳ /۷ /۱۳۴۶ را طبق مقررات مالی و معاملاتی سازمان برنامه برای ساختمان‌های مورد نیاز وزارت جنگ به مصرف برساند.
- تبصره ۸- به ژاندارمری کل کشور اجازه داده می‌شود تا مبلغ هشت میلیون ریال اعتبار منظور در ماده ۱۰ بودجه خود را طبق مقررات مالی و معاملاتی سازمان برنامه به مصرف برساند.
- تبصره ۹- به وزارت فرهنگ و هنر اجازه داده می‌شود تا مبلغ ۶۶۰۲۰۰۰ ریال اسناد هزینه علی‌الحساب تا آخر سال ۱۳۴۴ خود را از محل صرفه‌جوئی بودجه سال ۱۳۴۴ به هزینه قطعی منظور دارد.
- تبصره ۱۰- به عنوان ردیف ۱ /۱۷۱ بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور عبارت «و تعهدات» اضافه می‌شود.
- تبصره ۱۱- به ردیف ۱۷۲ قسمت هزینه بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور بعد از عنوان «موسسه آب‌شناسی» کلمه «کمک» اضافه می‌شود.
- تبصره ۱۲- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود مبلغ ۱۱۶۸۸۰۶۰۰۰ریال اعتبارات برنامه ۲۱۴۰۰ (ساختمان) را که تا آخر سال مالی ۱۳۴۶ ایجاد تعهد نموده تا آخر اسفند ماه ۱۳۴۷ مصرف و پرداخت نماید.
- تبصره ۱۳- به وزارت راه اجازه داده می‌شود مبلغ ۲۸۰۰۰۰۰۰ ریال وجوه دریافتی از محل اعتبار بودجه سال ۱۳۴۶ وزارت جنگ بابت بهای زمین و ساختمان اداره راه استان فارس را در سال ۱۳۴۷ جهت تهیه زمین و ساختمان اداره مذکور به مصرف برساند.
- تبصره ۱۴- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود اسناد هزینه مربوط به مبلغ ۱۳۲۸۶۶۳۷۳ ریال که طبق قرارداد منعقده با شرکت ساختمانی ریما از محل اعتبارات ساختمانی بودجه سال ۱۳۴۴ پرداخت شده و انجام کار در سنوات بعد صورت گرفته به حساب هزینه قطعی منظور نماید.
- تبصره ۱۵- به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود مطالبات خود را بابت مالیات مقاطعه‌کاران از محل سی میلیون ریال طلب سازمان مسکن بابت ساختمان‌های کوی کن واریز و مابقی را به سازمان مذکور پرداخت نماید.
تبصره‌هائی که تا ملغی نشده به قوت خود باقی است.
- تبصره ۱۶- از تاریخ تصویب این قانون ماده ۹
قانون واگذاری معاملات ارزی مصوب ۲۴ اسفند ماه ۱۳۳۶ و همچنین ماده ۹ قانون تشویق صادرات مصوب ۲۳ بهمن ۱۳۳۳ لغو و به دولت اجازه داده می‌شود برابر ۴ درصد مبلغ مورد سفارش برای واردات کالا به نام حق ثبت سفارش به وسیله بانک مرکزی ایران دریافت نماید و از کل مبلغ وصولی ده درصد را به جای در آمد موضوع تصویبنامه شماره ۷۲۸۶ مورخ سیزدهم تیر ماه ۱۳۲۶ هیأت وزیران برای خدمات صحی در پایان هر ماه بالمناصفه به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران و سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی پرداخت نماید و بقیه را به در آمد عمومی کشور منظور دارد. مفاد این تبصره شامل کالاهای وارده بر اساس قانون جلب و حمایت از سرمایه‌های خارجی نمی‌باشد. در صورتی که تمام یا قسمتی از کالاهای مربوط به سفارش ثبت شده به کشور وارد نگردد به همان نسبت حق ثبت سفارش دریافتی از در آمدهای جاری مربوط به این تبصره مسترد می‌گردد به شرط آن که اختلاف بین مبلغ مورد سفارش و کالاهای وارده بیش از ده درصد مورد سفارش باشد.
- تبصره ۱۷- مفاد تبصره ۲۲ قانون بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور شامل وظیفه پرداخت به معائله مستخدمانی که به محرومیت از حق اجتماعی محکوم شده‌اند (جمع پرداختی به عائله) و مستمری‌بگیران و وظیفه‌بگیرانی که مستخدم دولت نبوده‌اند و همچنین شهریه‌بگیران اعم از اینکه مستخدم دولت بوده یا نبوده‌اند و افزارمندان بازنشسته و معلول ارتش شاهنشاهی و مستمری‌بگیران آنها نیز خواهد بود. حقوق معلولیت کلیه معلولین مشمول قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی اعم از کادر ثابت یا وظیفه که حقوق آنان کمتر از سه هزار ریال باشد تا میزان سه هزار ریال ترمیم و از محل درآمد صندوق بیمه مربوط قابل پرداخت خواهد بود.
- تبصره ۱۸- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود هزینه تهیه و چاپ انواع گذرنامه را از محل اعتبار «هزینه‌های انتفاعی کشور و تعهدات» منظور در بودجه کل کشور پرداخت نماید.
- تبصره ۱۹- مفاد تبصره ۵۹ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۴۳ کل کشور و تبصره ۶۳ قانون بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور شامل کالاهایی نیز می‌باشد که از طرف وزارت آب و برق و وزارت آبادانی و مسکن به وسیله پیمانکاران مربوط وارد شده یا خواهد شد مشروط به اینکه در هر مورد وزارتخانه‌های فوق رسماً با ذکر مشخصات دقیق و جزئیات کالاهای وارده گواهی نمایند که در قراردادهای منعقده حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی متعلق به عهده وزارتخانه مربوط می‌باشد.
- تبصره ۲۰- شرکت سهامی تاسیسات جهانگردی در مورد تجهیز تاسیسات جهانگردی از شمول مقررات تبصره ۲۸ قانون بودجه سال ۱۳۴۴ مستثنی می‌باشد.
- تبصره ۲۱- به وزارت امور خارجه اجازه داده می‌شود مبلغ بیست میلیون ریال مانده اعتبارات ساختمانی سنوات ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ نمایندگی‌های شاهنشاهی خارج از کشور را تا آخر اسفند ماه ۱۳۴۷ تعهد و به مصرف برساند.
- تبصره ۲۲- از تاریخ اول فروردین ماه ۱۳۴۷ مقررات مربوط به ۵% آسفالت به شرح زیر اصلاح می‌شود:
- ۱- عوارض مزبور شامل کلیه وسائط نقلیه موتوری اعم از وارد شده به کشور یا مونتاژ یا ساخته شده در کشور به استثنای اتوبوس و مینی‌بوس و سه‌چرخه بارکش و موتور سیکلت و دوچرخه موتوری خواهد بود.
- ۲- نرخ عوارض مزبور در مورد اتومبیل‌های سواری وارد شده و سواری بیابانی وارد شده به ده درصد افزایش می‌یابد.
- ۳- وسائط نقله ساخته و یا مونتاژ شده در داخل کشور که به خارج صادر شود از پرداخت عوارض موضوع این تبصره و همچنین وسائط نقلیه فوق‌الذکر و صفحات گرامافون که از کشور صادر گردد از پرداخت مالیات موضوع ماده واحده قانون اخذ مالیات از اتومبیل‌های سواری و صفحات گرامافون مورخ ۲۸ اسفند ۱۳۴۵ معاف خواهد بود.
- ۴- اتومبیل‌های مأموران سیاسی خارجی و کارشناسان خارجی مامور از طرف سازمان‌های بین‌المللی که تاکنون به موجب مقررات مربوط از عوارض معاف بوده‌اند کماکان معاف خواهند بود.
- ۵- اتومبیل‌های سواری ساخته شده در کشور که برای تاکسی و کرایه شماره‌گذاری می‌شوند از پرداخت عوارض مزبور معافند.
- ۶- اتومبیل‌های مشمول معافیت‌های مذکور در این تبصره در موقع تبدیل نوع شماره آنها مشمول عوارض خواهند بود.
- ۷- ماخذ احتساب عوارض موضوع این تبصره در مورد اتومبیل‌های نوسواری و سواری بیابانی اعم از وارداتی یا ساخت یا مونتاژ داخل عبارت از بهای فروشی خواهد بود که از طرف وزارت اقتصاد تعیین خواهد شد. بهای فروش در مورد اتومبیل‌های مستعمل بر مبنای آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت اقتصاد تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.
- تبصره ۲۳- از تاریخ اول فروردین ماه ۱۳۴۷ از حق اشتراک تلفن‌های خودکار در داخل شهرها مالیاتی معادل ده درصد توسط شرکت سهامی تلفن ایران وصول و به درآمد عمومی منظور خواهد شد.
- تبصره ۲۴- به منظور توسعه و تمکیل ساختمان نخست‌وزیری دولت می‌تواند از بانک مرکزی ایران تا چهل میلیون ریال وام به تدریج اخذ نماید وجه مزبور در ده سال با بهره ۴% مسترد خواهد شد.
- تبصره ۲۵- موسسات دولتی و وابسته به دولت مجازند در مورد هزینه‌های سرمایه‌ای خود طبق آیین‌نامه معاملاتی سازمان برنامه عمل کنند.
اعتبارات ردیف شماره حساب‌های ۲۱۲۵۰-۲۱۳۱۰ – ۲۱۳۲۰-۲۱۴۱۰ و ۲۱۴۲۰ بودجه هزینه وزارت جنگ از نظر رعایت مقررات فوق هزینه‌های سرمایه‌ای تلقی می‌شود.
دولت مکلف است طی سه ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه جامعی برای کلیه معاملات سازمان‌های دولتی و موسساتی که با سرمایه دولت اداره می‌شود تهیه نموده و به مجلس تقدیم نماید.
- تبصره ۲۶- مصرف کلیه اعتباراتی که در اختیار شورای مرکزی جشن بیست‌وپنجمین سده بنیادگذاری شاهنشاهی ایران گذارده می‌شود مشمول تشریفات مقرر در قانون محاسبات عمومی و آیین‌نامه معاملات دولتی نبوده و براساس آیین‌نامه‌ای که به تصویب شورای مزبور رسیده تا پایان سال جشن قابل مصرف خواهد بود.
- تبصره ۲۷- در تبصره ۲۶ قانون بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور پس از عبارت «... سهمیه و حق عضویت ...» عبارت «... و کمک ...» اضافه می‌شود.
- تبصره ۲۸- تبصره ۳ ماده ۳ قانون تامین اعتبارات عمرانی و عمومی مصوب ۱۳۴۳ از تاریخ تصویب این قانون لغو می‌شود. تخفیف مربوط به خروج از کشور برای زائرین عتبات عالیات کماکان هفتاد درصد خواهد بود.
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۲۴ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور آقای دکتر آموزگار وزیر دارایی و آقای قوام صدری معاون وزارت دارایی و آقای دکتر ضیایی معاون وزارت اقتصاد تبصره‌های شماره ۶-۱۶-۲۲-۲۳-۲۴-۲۸-۲۹ لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۶ کل کشور را که برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا ارسال و تغییراتی در آن داده شده بود مورد رسیدگی قرار داد و با تغییرات مجلس سنا به استثناء اضافه شدن تبصره ۲۹ به لایحه متمم بودجه موافقت نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس کمیسیون دارایی- کریم اهری.
رئیس- حالا ممکن است از آقای مرتضوی رئیس کمیسیون بودجه خواهش کنم که راجع به تغییرات لایحه در سنا توضیحاتی بفرمایند.
مرتضوی- با اجازه مقام ریاست همچنان که نمایندگان محترم توجه فرمودند مقام ریاست لایحه‌ای را که برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا فرستاده شده بود و در برگشت به مجلس شورای ملی به عنوان اظهارنظر مشورتی تغییراتی در بعضی از تبصره‌ها داده شده بود به کمیسیون‌های بودجه و دارایی مجلس ارجاع فرمودند و در جلسه‌ای که جناب وزیر دارایی و معاون ایشان جناب آقای قوام صدری و همچنین معاون وزارت اقتصاد تشریف داشتند این تغییراتی که در تبصره‌ها به عمل آمده بود مورد بررسی دقیق قرار گرفت در گزارشی که خدمت همکاران تقدیم شده تا حدی به این تغییرات اشاره شده است به طوری که ملاحظه می‌فرمایید مقداری از این تغییرات، تغییرات عبارتی و اصطلاحی بوده که بعضی از آنها را پذیرفته‌ایم و بعضی‌ها را نپذیرفته‌ایم در سه تبصره تغییراتی کلی پدید آمده که یکی منجر به حذف تبصره شده است و در تبصره ۲۳ لایحه متمم بودجه مصوب مجلس شورای ملی که اکنون به عنوان تبصره ۲۲ به نظر نمایندگان محترم می‌رسد مربوط به عوارضی است که به اصطلاح از منشاء ۵% آسفالت شروع می‌شد و قبلاً لغو و به جای آن عوارض جدیدی وضع شده بود همانطوری که بنده در موقعی که لایحه بودجه مطرح بود عرض کردم که دولت همیشه به نظرات نمایندگان محترم مجلس شورای ملی احترام کامل قائل هست پس از آنکه راجع به تبصره‌هایی که مربوط به عوارض در لایحه متمم بودجه به تصویب رسیده بود از طرف نمایندگان محترم چه اکثریت و چه اقلیت تذکراتی به دولت داده شد چون لازم بود که با یک تعمق بیشتر و با یک دقت بیشتری اگر تغییراتی لازم هست به عمل بیاید تا آنجا که بنده اطلاع دارم در کمیسیونی که لیدرهای هر سه فراکسیون مجلس تشریف داشتند تذکرات نمایندگان محترم مجلس شورای ملی مجددا به دولت ابلاغ گردید در نتیجه این تغییرات که می‌شود گفت از طرف خود دولت به عمل آمد در مجلس سنا مطرح شد و به تصویب مجلس سنا رسید و بعد در کمیسیون دارایی و بودجه مجلس شورای ملی به تصویب رسیده است در تبصره‌ای که مربوط است به اخذ عوارض مکالمات تلفنی اینجا تذکراتی از طرف نمایندگان محترم داده شد و در نتیجه تغییراتی به عمل آمد که این عوارض ۱۰% را از حق اشتراک محاسبه کنند نه از میزان صحبتی که می‌شود تبصره‌ای که حذف شده مربوط به عوارضی است که راجع به رادیو و تلویزیون و ضبط‌صوت بود که آن را دولت به طور کلی در مجلس سنا با استفاده از آیین‌نامه مجلس سنا مسترد داشت و این استرداد را در کمیسیون بودجه مجددا تایید کرد ما هم از نظر خود کمیسیون بودجه این استرداد را پذیرفتیم البته اینجا آقای قوام صدری می‌توانند استرداد آن را در جلسه علنی تایید بفرمایند و این استرداد را ایشان می‌توانند در همین جلسه تجدید بفرمایند عرض کنم که تغییراتی را که در مجلس سنا به عنوان نظر مشورتی داده شده است بنده فهرست‌وار به عرض خانم‌ها و آقایان محترم می‌رسانم در تبصره ۱ افزایش و کاهش تبدیل به نقل و انتقال گردیده است ما این اصلاح را پذیرفتیم چون موقعی که ما بودجه ۴۷ را در کمیسیون بودجه رسیدگی می‌کردیم خودمان هم در کمیسیون بودجه کلمه افزایش و کاهش را به کلمه نقل و انتقال تغییر داده بودیم برای اینکه ماهیت هر دو یکی است ما هم این افزایش و کاهش را که به نقل و انتقال تبدیل شده مورد پذیرش قرار دادیم در تبصره ۴ به کلی تغییراتی داده شده که تصویب آن با نمایندگان محترم است در تبصره ۴ که به تصویب مجلس رسیده بود فقط به وزارت امور خارجه و وزارت کشور اجازه دادیم که برای تزئینات سالن‌ها و احیانا مهمانسراهایی که وزارت کشور خواهد ساخت می‌تواند از فرش ایرانی و تزئیناتی که به وسیله هنرمندان ایرانی ساخته می‌شود تهیه کنند زیرا طبق تبصره‌هایی که در بودجه‌های سالهای قبل بود که بنده الان خاطرم نیست که در چه سالی بود ما دولت را منع کرده بودیم از خرید فرش و وسایل تجملی در تبصره ۶ پس از کلمه ۱۳۳۷ لغایت تصویب کرده بودیم که در مجلس سنا این کلمه را فارسی کردند و گفته‌اند تا پایان، ما هم پذیرفتیم چون کلمه تا پایان، ما هم پذیرفتیم چون کلمه تا پایان از لغایت بهتر است در تبصره ۸ مصوبه مجلس شورای ملی بعد از «ماده ۱۰ و برنامه ۲۲۵۰۰...» در مجلس سنا این نظر مشورتی را دادند که چون آنچه که مورد تصویب مجلس قرار می‌گیرد مربوط به خود بودجه است بنابراین ذکر برنامه ۲۲۵۰۰ دیگر ضرورت ندارد و تبدیل شده است به بودجه خود این اصلاح عبارتی یا نظر مشورتی مورد تایید کمیسیون قرار گرفت در تبصره ۱۲ در مصوبه مجلس شورای ملی بعد از کلمه پرداخت لغت وجه آمده بود و مجلس سنا وجه را زاید دانسته ما هم پذیرفتیم وقتی که گفتیم پرداخت نماید معلوم است پرداخت وجه نماید پرداخت چیز دیگری نیست در تبصره ۱۴ بعد از کلمه ریما در پرانتز موضوع تصویبنامه ۸۵۲۸ مورخ ۹ /۵ /۱۳۳۸ هیات وزیران هست این مجلس را مجلس سنا لازم ندانسته و حذف کرده‌اند و دلیلشان هم این بود که در قانون اشاره به تصویبنامه کردن صحیح نیست ما هم این استدلال را در کمیسیون پذیرفتیم (دکتر رهنوردی- قربان کدامشان را نپذیرفتید آن را بگویید) من برای اطلاع بیشتر آقایان همه را عرض می‌کنم تبصره ۱۶ همانطور که عرض کردم مربوط بود به عوارض رادیو و تلویزیون و ضبط صوت که به کلی حذف شد در تبصره ۱۷ در آخر تبصره جمله قابل پرداخت می‌باشد تبدیل به قابل پرداخت خواهد بود گردیده استدلال هم این بود که در یک پراگراف قبل باز کلمه خواهد بود استعمال کرده بودیم و استدلال این بود که باید یک تجانس لفِ وجود داشته باشد ما هم این را پذیرفتیم در تبصره ۱۹ کلمه متعلقه را به متعلق تبدیل کردند و کلمه مربوطه را به مربوط و البته ما هم مدتی است که کلمه مربوطه را ترک کرده‌ایم و مربوط می‌نویسیم گویا در چاپ اشتباه شده بوده است تبصره ۲۲ به طور کلی تغییرات اساسی پیدا کرده همانطور که عرض کردم این تغییرات در نتیجه تذکراتی است که از طرف نمایندگان مجلس شورای ملی به دولت داده شده بود دولت هم پذیرفت همانطور که عرض کردم این مسائل در یک کمیسیونی با حضور لیدرهای هر سه فراکسیون مطرح بوده است و نتیجه تذکرات این بود که دولت این اصلاحات را در مجلس سنا پیشنهاد کرد و مورد تصویب قرار گرفت بنده نمی‌دانم لازم هست راجع به اصلاحاتی که در مجلس سنا در مورد تبصره ۲۲ به عمل آمده توضیح بدهم با آقایان قرائت کرده‌اند (عده‌ای از نمایندگان- لازم نیست) بنابراین تبصره ۲۲ به همین ترتیبی که ملاحظه می‌فرمایید مورد تصویب قرار گرفت آنچه در مورد رفاه و آسایش مردم و تقویت صنایع داخلی انجام شده است این است که عوارض ۱۰ درصد را اختصاص به ماشین‌های وارده به مملکت داده‌اند و ۱۰ درصد که برای اتومبیل‌های ساخت داخل بود به ۵ درصد تقلیل پیدا کرده اساس تغییر همین بوده است ضمنا در تبصره ۲۳ که «در تاریخ تصویب این قانون» در مجلس شورای ملی تصویب شده بود در مجلس سنا از تاریخ اول فروردین ۱۳۴۷ اصلاح شده این اصلاح را هم پذیرفتیم همانطور که عرض کردم مصوبه مجلس ۱۰ درصد از مبلغ قبض بود در مجلس سنا با تذکراتی که از طرف نمایندگان مجلس شورای ملی داده شد و مورد تایید دولت قرار گرفت در آنجا ۱۰ درصد از حق اشتراک شد و به هر قبضی دو تومان تعلق خواهد گرفت و اختصاص به تلفن‌های خودکار دادند و در شهرهایی که تلفن خودکار نیست آن ۱۰ درصد حق اشتراک را هم نخواهند پرداخت در تبصره ۲۴ مصوب مجلس شورای ملی این بود که پرداخت آن با موافقت بانک مرکزی ایران خواهد بود در مجلس سنا خواسته‌اند که روشن باشد این بود که گفته‌اند ظرف ده سال باید پرداخت بشود و بهره‌اش ۴ درصد است نه بیشتر در تبصره ۲۵ در آن قسمتی که در تبصره ۲۶ مصوبه مجلس شورای ملی به پیشنهاد آقای پزشکپور تصویب شده بود یک اصلاحات عبارتی بود که مورد پذیرش کمیسیون قرار گرفت واحد را حذف کردند و یک کلمه معاملات هم اضافه شد چون آنجا نوشته بودند که برای موسسات دولتی یا وابسته به دولت آیین‌نامه بیاورند این بود که کلمه معاملات در مجلس سنا اضافه شده بود و ما هم پذیرفتیم (دکتر عدل طباطبایی- منظور معاملات تنها نیست منظور محاسبات و معاملات بود) اجازه بدهید که اضافه‌ای که بر تبصره ۲۶، و تبصره ۲۵ فعلی شده بخوانم: دولت مکلف است طی سه ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه واحد و جامعی برای کلیه سازمان‌های دولتی و موسساتی که با سرمایه دولت اداره می‌شود تهیه نموده و به مجلس شورای ملی تقدیم نماید. در مجلس سنا این طور شده دولت مکلف است طی سه ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه جامعی برای کلیه معاملات سازمان‌های دولتی و موسساتی که با سرمایه دولت اداره می‌شود تهیه نموده به مجلس تقدیم نماید یعنی کلمه واحد کسر شده و کلمات معاملات اضافه شده است غیر از محدوده‌ای که آقایان اجازه دادند ما چیزی اضافه نکردیم آقای وزیر دارایی در کمیسیون اظهار کردند که ما خودمان را مجهز کرده‌ایم تا سه ماه دیگر قانون جامعی برای قانون محاسبات عمومی تقدیم مجلس شورای ملی بکنیم و مصوبه مجلس شورای ملی این بود که دولت مکلف است در طی سه ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه واحد و جامعی برای کلیه سازمان‌های دولتی و موسساتی که با سرمایه دولت اداره می‌شود تهیه نموده به مجلس شورای ملی تقدیم نماید به طوری که ملاحظه می‌فرمایید قطعاً جناب آقای پزشکپور هم وقتی که این پیشنهاد را عنوان کردند نظرشان این بود که این آیین‌نامه راجع به معاملات وضع حساب و محاسبات باشد این بود که این را در آنجا تقریبا یک صراحتی دادند تبصره ۲۹ در مجلس سنا به لایحه متمم بودجه اضافه شده بود که در مجلس شورای ملی قبال عنوان نشده بود و ما در کمیسیون بودجه وقتی بحث کردیم ملاحظه شد که این تبصره‌ای است که مراحل خودش را در مجلس شورای ملی طی نکرده و مورد تصویب مجلس شورای ملی هم قرار نگرفته که احیانا آنجا اصلاحاتی در مصوبه مجلس شورای ملی به عمل بیاید روی این اصل با موافقت آقای وزیر دارایی که ایشان گفتند اگر ضرورت داشته باشد ماده واحده‌ای به مجلس شورای ملی تقدیم خواهم کرد اظهار ملاحظات مجلس سنا را حذف کردیم و گزارش را به همین ترتیب به عرض نمایندگان محترم رساندیم اگر توضیحی دیگر لازم باشد حاضرم به عرض برسانم.
رئیس- آقای دکتر اسفندیاری بفرمایید.
دکتر اسفندیاری- در مورد اصلاحاتی که مجلس سنا به عمل آورده و مورد تصویب کمیسیون قرار گرفته البته در قسمتی بنده تذکر دارم یکی تبصره ۴ هست که در واقع ما در دوره قبل به طور کلی خرید اشیاء تجملی و فرش و غیرذالک را برای تمام وزارتخانهها و موسسات وابسته به دولت در اینجا قدغن کردیم در این تبصره ۴ وقتی که مطرح بود اول وزارت خارجه می‌خواست برای تزئین ساختمان جدیدی که کرده یک مقدار فرش و اثاثیه بخرد و بعدا در بودجه اضافه شد که به وزارت کشور هم این قسمت عمومیت داده بشود تعمیم داده بشود و از بودجه وزارت کشور هر چه می‌خواهد از این اشیاء تجملی خریداری کند متاسفانه این تبصره رفته به سنا و این را تعمیم دادند به وزارتخانهها و موسسات دولتی و وابسته به دولت من نمی‌دانم که دولت حالا از این تبصره می‌خواهد چه نتیجه‌ای بگیرد و به نظر بنده باز دولت دارد رو به تجمل پرستی می‌رود یعنی می‌خواهد از خرج‌های ضروری بزند و به تجملات اضافه کند به همین دلیل رفته است در مجلس سنا موافقت کرده که این تبصره در آنجا اصلاح شده و مورد تصویب کمیسیون بودجه هم قرار گرفته است موضوع دیگری که خواستم تذکر بدهم البته در گزارشی که کمیسیون بودجه به مجلس داده یک قسمت از آن را برای آقایان می‌خوانم که توجه بکنند نوشته در مورد تبصره ۱۶ چون دولت پس از مطالعه بیشتری چنین صلاح دانست که اصولا این تبصره حذف گردد و از آنجا که دولت می‌تواند در هر یک از مراحل تصویب لایحه، تمام یا قسمتی از آن را مسترد دارد در مجلس سنا تبصره مذکور را مسترد و در کمیسیون بودجه نیز آقای وزیر دارایی استرداد این تبصره را تایید نمود بنابراین حذف تبصره مذکور مورد تایید قرار گرفت این قسمت از نظر من به کلی مخالف آیین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی است برای اینکه تبصره ذیل ماده ۹۲ آیین‌نامه داخلی مجلس را برای آقایان می‌خوانم که نوشته آقایان وزراء می‌توانند لوایحی را که به مجلس شورای ملی تقدیم کرده‌اند در هر مرحله‌ای از مذاکرات که باشد در جلسه علنی مجلس مسترد دارند (صحیح است) ولاغیر یعنی دولت حق نداشته که قسمتی از این لایحه را در کمیسیون مجلس سنا مسترد بدارد و بعد بیاورد به مجلس و مورد تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی قرار بگیرد (صحیح است) در سایر موارد من معذرت می‌خواهم شاید بشود گفت علاقه‌مندی یا محبت هر چه اسمش را بگذارید یعنی کمیسیون و یا قسمت‌هایی که در مجلس هست باعث می‌شود به دولت یک آوانس‌هایی بدهد که مورد ندارد در این قسمت آنچه که بنده می‌خواهم تذکر بدهم اولاً به هیچ عنوان کمیسیون حق تفسیر آیین‌نامه داخلی را نداشته که در جایی که نوشته دولت می‌تواند تمام لایحه را پس بگیرد ممکن است بعضی از آقایان اینجا بیایند استدلال کنند که بودجه یک لایه خاصی هست و هر تبصره‌ای برای خودش استقلال ذاتی خاصی دارد باز دولت می‌تواند یکی از تبصره‌ها را به هر ترتیبی که می‌خواهد پس بگیرد این را هم تذکر بدهم که این متمم بودجه‌ای که آمد و یا هر بودجه‌ای که می‌آید تحت عنوان ماده واحده عرضه می‌شود و تبصره‌ها به هر صورت جزئی از ماده واحده می‌باشد نه اینکه برای خودشان استقلال خاصی داشته باشد استقلال خاص مفهوم خودش را دارد.
رئیس- لازم است در این قسمتی که آقای دکتر اسفندیاری فرمودند توضیح بدهم اتفاقا خود بنده موقعی که این لایحه در کمیسیون دارایی مطرح بود حضور داشتم این تبصره‌ها صرفاً پیشنهاد سنا است و روی نظراتی که نمایندگان مجلس شورای ملی در جلسه علنی موقعی که شور دوم لایحه مطرح شود اظهار کردند از طرف سنا پیشنهاد و مورد موافقت دولت قرار گرفته نه اینکه دولت آنها را پس گرفته باشد در حقیقت پیشنهادهایی است که سنا کرده و فقط سنا یک تبصره علاوه کرده است که چون در مجلس شورای ملی اگر می‌خواستیم راجع به آن تبصره رای بگیریم دو شوری می‌شد کمیسیون بودجه با موافقت دولت آن را حذف کرده و مقرر شد دولت در این باره ماده واحده‌ای به مجلس تقدیم نماید بنابراین آنچه شده است در حقیقت اظهار ملاحظات یا مصوبات سناست که کمیسیون‌ها در آنها اظهارنظر کرده‌اند.
دکتر اسفندیاری- من نظر جناب آقای رئیس را کاملاً تایید می‌کنم در این قسمت و بسیار متشکرم که جناب آقای رئیس آنچه که من می‌خواستم تذکر بدهم به نحو بهتری تذکر فرمودند و امیدوارم که دیگر از این اشتباهات به هیچ عنوان کمیسیون بودجه نکند و این حق دولت نبوده اگر می‌خواست در جلسه علنی مجلس باید تمام ماده واحده را پس بگیرد به همان ترتیبی که تذکر دادم به هر صورت چون موافقت دولت یک بحث جداگانه‌ای دارد حالا به چه علت اینکار را کردند کار نداریم چون پیشنهاد خود ما بود که بدون توجه به جنبه‌ای که عرض کردم که حالا از ناحیه چه کسی عنوان شده توجه بکنیم به این مطلب چون کم کردن مالیات مورد توجه بود البته این قسمت هم به وسیله همه نمایندگان به وسیله اقلیت و اکثریت تذکر دادند این قسمت مورد توجه خاص فراکسیون پارلمانی حزب مردم است و در این قسمت چون اصولا همانطوری که عرض کردم کم کردن مالیات مورد توجه قرار گرفته و از این راه یک کمکی به مردم شده من از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم وظیفه دارم که خدمت آقایان عرض کنم که ما با این که قصد داشتیم رای کبود بدهیم ولی به خاطر این قسمت با اینکه این از نظر من نظر استصوابی بود که از طرف مجلس سنا ابراز شده و نظر قانونی نبوده و مورد تصویب کمیسیون بودجه قرار گرفته و همانطور که جناب آقای رئیس مجلس هم تذکر کافی فرمودند از این نظر فراکسیون پارلمانی حزب مردم (یک نفر از نمایندگان- رای سفید خواهد داد) خیر رأی سفید نخواهد بود رای ما ممتنع خواهد بود آنچه که من خواستم از نماینده محترم وزارت دارای تذکرش را بخواهم یا از جناب آقای دکتر یگانه حضور دارند جناب آقای وزیر دارایی در بودجه‌ای که چند روز پیش از تصویب مجلس گذشت تذکراتی دادند که اگر در این مورد خاص یعنی کم کردن مالیات رادیو یا گرامافون حتی دیناری کم کنید در اصل بودجه ما تغییری حاصل می‌شود چون برایش یک چیزهایی پیش‌بینی کردیم و در اینجا دولت تعهداتی دارد ایشان پیشنهاد کردند که مجلس شورای ملی آنچه که پیش‌بینی عوارض و مالیات شده اعم از اینکه تلفن باشد و با ابزار برقی مثل رادیو و رادیو گرام اگر دست بزند یک مقدار زیادی به بودجه مملکت لطمه خواهد زد استدعا می‌کنم نماینده محترم دولت بیاید اینجا به عرض مجلس شورای ملی برساند که تکلیف این بودجه‌ای که دیروز تصویب کردید و کمبود در بودجه‌ای که از این طریق حاصل می‌شود چیست؟ و راه حلی که برای این حذف مالیات‌ها در نظر گرفتید تذکر بدهید تا در این قسمت نمایندگان محترم روشن بشوند بنده دیگر عرضی ندارم (احسنت- احسنت).
رئیس- آقای دکتر یگانه بفرمایید.
دکتر یگانه (وزیر مشاور)- بنده با عرض تشکر از فرمایشات جناب آقای دکتر اسفندیاری خواستم عرض کنم نسبت به عوارضی که حذف شد اگر فرضا در ارقام بودجه تاثیری داشته باشد چون بودجه در مجلس محترم سنا مورد رسیدگی است جایش این است که اگر تقلیل در ارقام می‌دهد بررسی بشود ممکن است به خواست خداوند برنامه‌های دولت طوری باشد که با کسر این مالیات‌ها و بدون این مالیات‌ها به همان حدی که در کمیسیون پیش‌بینی شده برسد.
رئیس- پیشنهادی برای همین تبصره ۴ که آقای دکتر اسفندیاری توضیح دادند از طرف فراکسیون پان ایرانیست و پیشنهاد دیگری از طرف آقای دکتر یزدان پناه داده شده است که هر دو پیشنهاد قرائت می‌شود.
در مورد لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۶ نظر به اینکه تبصره ۴ به ترتیبی که از طرف مجلس سنا اصلاح شده است قابل اجرا نیست لذا پیشنهاد می‌نماید مصوبه مجلس شورای ملی که به شرح زیر است مورد تصویب نهایی قرار گیرد تبصره ۴- مصوبه مجلس شورای ملی- به وزارتین امور خارجه و کشور اجازه داده می‌شود فرش ایرانی و سایر اشیاء تزئینی مورد نیاز را در حدود اعتبارات مصوب سال جاری برای محل‌های پذیرایی خریداری نمایند.
دکتر یزدان‌پناه.
پیشنهاد می‌نماید: تبصره ۴ به شکلی که مجلس محترم سنا اصلاح کرده است حذف شود.
با تقدیم و احترام- دکتر عاملی- دکتر صدر- دکتر فریور- پزشکپور.
رئیس- بنده ناچارم به عرض همکاران محترم برسانم که ما باید یا تبصره پیشنهادی خودمان را قبول کنیم یا تبصره پیشنهادی سنا را چون هیچ کدام از اینها قابل تغییر نیست و نمی‌توانیم تغییر بدهیم (نمایندگان- مصوبه خودمان را) در هر صورت یا باید مصوبه خودمان را قبول کنیم یا مصوبه سنا را والا در این جلسه این تبصره قابل تغییر نیست.
دکتر صدر- ما هم پیشنهاد آقای دکتر یزدان‌پناه را قبول می‌کنیم.
رئیس- آقای دکتر یزدان‌پناه بفرمایید.
دکتر یزدان‌پناه- همانطور که نمایندگان محترم استحضار دارند تبصره‌های موقت بودجه برای یک دوره یک ساله است و به محض اینکه اجرای بودجه انجام گردید تبصره‌های موقت هم دیگر قدرت قانونی ندارند. در مورد تبصره ۴ دو اصلاح از طرف مجلس سنا به عمل آمده است یکی اینکه به جای دو وزارتخانه که از طرف مجلس شورا تصویب شده بود مجلس سنا مشمول تبصره را نسبت به کلیه دستگاه‌ها تعمیم داده است و دوم اینکه در مصوبه سنا گفته شده است دستگاه‌ها می‌توانند از محل اعتبار سنواتی خریداری نمایند و تصدیق می‌فرمایید که در تبصره موقت نمی‌توان حکم کلی نسبت به سالهای آینده داد به این علت خصوصا همانطور که در پیشنهاد تقدیمی گفته شد این تبصره اصولا قابل اجرا نیست و چون در این مرحله از تصویب یا باید تبصره سنا را قبول یا رد بکنیم بنده پیشنهاد کردم مصوبه مجلس شورای ملی مورد قبول قرار گیرد خصوصا که مصوبه مجلس شورای ملی که در حقیقت همان پیشنهاد دولت است با صرفه‌جویی همراه می‌باشد اجازه بدهید این نکته را هم اضافه کنم که در مصوبه مجلس گفته شده است از اعتبار سال جاری یعنی سال ۴۶ و چون دو سه روز بیشتر به خاتمه سال نمانده است اگر امکان موافقت باشد سال ۴۶ به سال ۴۷ اصلاح شود و این اصلاح یک اصلاح عبارتی تلقی گردد.
رئیس- به این ترتیب عملی نیست که سال ۴۶ به سال ۴۷ اصلاح شود می‌توانند اصلاح بودجه صادر کنند به ترتیبی که در مجلس شورای ملی تصویب شده است بهتر است و همانطور که گفته شد نمی‌توان تغییری داد. آقای دکتر دادفر هم پیشنهادی داده‌اند قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نمایم که در بند چهار لایحه متمم بودجه گزارش مصوب مجلس شورای ملی مطرح و مورد رای قرار گیرد.
دکتر دادفر.
قوام صدری- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- آقای قوام صدری اصلاح بودجه صادر بفرمایید و تا خرداد ماه تعهد بفرمایید حالا نمی‌شود تغییر داد خانم‌ها و آقایانی که با تبصره چهار مصوبه مجلس شورای ملی موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایید (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا نسبت به گزارش کمیسیون با این اصلاحی که به تصویب رسید رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد نسبت به لایحه متمم بودجه با ورقه اخذ رای می‌شود.
(اسامی نمایندگان به ترتیب آتی وسیله منشی «آقای مهندس قاسم معینی» قرائت و در محل نطق اخذ رای به عمل آمد).
- آقایان دکتر بهبودی- محدث زاده- بانو جهانبانی- مرندی- توسلی- اهری- دکتر رهنوردی- روحانی- دکتر کلالی- دکتر یزدان‌پناه- خواجه‌نوری- مهندس ارفع- دکتر الموتی- دکتر نجیمی- مهندس برومند- مهندس اخوان- مهندس سهم‌الدینی- مهندس عترت- دکتر دادفر- ضیاء احمدی- ملکزاره- فهیمی- دکتر مدنی- شکیبا- مهندس کیا- مریدی- مهندس قادرپناه- ثامنی- دکتر قهرمان- شهرستانی- بهادری- دکتر رشتی- بهنیا- مهندس پروشانی- عجم- ریگی- ارسنجانی- روستا- دکتر اعتمادی- ابوذر- پروفسور مخبر فرهمند- دکتر متین- دکتر زعفرانلو- پزشکی- مجد- دکتر عدل طباطبایی- عباس میرزایی- دکتر بیت منصور- عظیمی- شاخویی- معزی- مهندس زرآور- دکتر صاحبقلم- مهندس یارمحمدی- مهندس ریاحی- فرهادپور- موقر- داود امینی- دکتر خطیبی- دکتر اسدی- بختیار بختیاری‌ها- صادقی- مهندس معتمدی- دکتر بهبهانی- مهندس فروهر- کورس- دکتر حبیب‌اللهی- بیات- کاسمی- نیاکان- عامری- پوربابایی- حقشناس- خانلر قراچورلو- پورساطع- ساگینیان- مهندس بهرامزاده- ابراهیمی- بوشهری- بانو نیره سعیدی- معظمی- دکتر خیراندیش- اولیاء- اخلاقی- دکتر وفا- مهندس فیروز عدل- تیمسار نکوزاد- دکتر اسفندیاری- یوسفی- سعید وزیری- شیخ‌الاسلامی- دکتر موثقی- دکتر وحیدنیا- دکتر کفایی- دکتر رفعت- دکتر بقایی- جهانشاهی- کمالوند- دانشمند- فیاض- حسن مصطفوی- دکتر برومند- صائب- مهدس اسدی سمیع- دکتر ستوده- شیخ بهایی- جوادی- مرتضوی- دکتر محققی- مهاجرانی- رضازاده- بانو تربیت- دکتر مهذب- اصولی- مانی- دکتر شفیع امین- تیمسار همایونی- دکتر صالحی- موسی صالحی- صائبی- امامی رضوی- امیر احمدی- کلانتری- مبارکی- ادیب سمیعی- صادق سمیعی- پردلی- دکتر صفایی- صدقیانی زاده- دکتر میرعلاء- پدرامی- دکتر عدل- مهندس کیا کجوری- مجید موسوی- بانو زاهدی- جاماسبی- حی- دکتر امامی- دکتر حکیم شوشتری- مهرزاد- کریم بخش سعیدی- کلانتری- رامبد- دکتر شبزاری- دکتر گاگیک- دیهیم- مهندس اربابی- مهندس اردلان- دکتر مهدوی- مهندس بهبودی- دکتر فرویر- ماهیار- محسنی مهر- دکتر یگانگی- سرتیپ‌پور- سلیمانی- تیمسار وحدانیان- دکتر درودی- تیمسار حکیمیان- آموزگار- ملکشاه ظفر- فخر طباطبایی- مروتی- کلانتر هرمزی- بختیاری پور- زرگرزاده- اسدی- دکتر ملکی- دکتر کیان- معیری- دکتر عاملی- دکتر صدر- پزشکپور- دکتر طالع- پرویزی- عبدالحسین طباطبایی- موسوی ماکویی- صائب- انشاء- صدری کیوان- بانو دکتر دولتشاهی- مهندس ریاضی- بانو ابتهاج سمیعی- مهندس صائبی- مهندس معینی- دکتر سعید- دکتر سعید حکمت- کاظم مسعودی- اسدالله سلیمان- بدر صالحیان- دکتر ضیایی.
(آراء ماخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
- آراء موافق ۱۵۳ رأی.
- آراء سفید به علامت امتناع ۲۹ رأی.
رئیس- لایحه با ۱۵۳ رأی موافق و ۲۹ رای ممتنع تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.
موافقین-
- آقایان دکتر فربود- مجد- مهندس کیا کجوری- بختیاری‌پور- پدرامی- کلانتر هرمزی- سرتیپ‌پور- تیمسار حکیمیان- دکتر مهدوی- محسنی مهر- شاخویی- دیهیم- دکتر ملکی- مروتی- دکتر یگانگی- دکتر متین- بهنیا- صدری کیوان- تیمسار وحدانیان- موسی صالحی- دکتر رهنوردی- خواجه‌نوری- دکتر یزدان‌پناه- روستا- مانی- دکتر عدل طباطبایی- مهندس ریاضی- ضیاء احمدی- مهندس عترت- مهندس زرآور- روحانی- بیات- دکتر بهبهانی- بانو تربیت- توسلی- ریگی- دکتر خیراندیش- اخلاقی- ملک افضلی- شیخ‌الاسلامی- دانشمند- فیاض- دکتر کفایی- دکتر ستوده- شیخ بهایی- دکتر برومند- خانلر قراچورلو- دکتر هوگیمیان- بانو نیره سعیدی- مهندس اسدی سمیع- دکتر حبیب‌اللهی- صائب- معظمی- مهندس بهرامزاده- ابراهیمی- مهندس عدل- کاسمی- پوربابایی- عامری- جوادی- دکتر الموتی- دکتر خطیبی- مهرزاد- مهندس علی برومند- ثامنی- مهندس پروشانی- مهندس قادرپناه- بانو نیره ابتهاج سمیعی- مهندس پرویز بهبودی- بانو دکتر دولتشاهی- مهندس کیا- شکیبا- ارسنجانی- بهادری- عجم- دکتر اعتمادی- دکتر وفا- انشاء- موسوی ماکویی- دکتر میرعلاء- ملعیار- بدر صالحیان- دکتر ضیایی- دکتر سعید- دکتر سعید حکمت- مسعودی- سلیمانی- مهندس اردلان- مهندس اربابی- عباس میرزایی- مهندس صائبی- مهندس معینی- پورساطع- غلام نیاکان- فهیمی- دکتر نجیمی- مرندی- مریدی- دکتر قهرمان- شهرستانی- دکتر بیت منصور- ملک زاده آملی- دکتر رشتی- حی- تیمسار نکوزاد- دکتر صفایی- دکتر کلالی- جهانبانی- محدث‌زاده- زرگرزاده- معیری- مهاجرانی- مهندس سهم‌الدینی- حیدر صائبی- مبارکی- دکتر شفیع امین- سرلشکر همایونی- موسوی- مافی- دکتر صالحی- اصولی- امیر احمدی- دکتر عظیمی- پزشکی- دکتر زعفرانلو- دکتر سبزواری- معزی- دکتر درودی- امامی رضوی- کمالوند- دکتر بقایی یزدی- مصطفوی- دکتر موثقی- دکتر عدل- مهندس عطایی- دکتر کیان- دکتر وحیدنیا- رضازاده- اولیاء- صدقیانی زاده- مرتضوی- دکتر حکیم شوشتری- ادیب سمیعی- مهندس ارفع- کورس- مهندس ریاحی- مهندس اخوان- مهندس یارمحمدی- مهندس فروهر- بدر صالحیان- بوشهری- هما زاهدی- صادقی- حقشناس- مهندس معتمدی- جهانشاهی- دکتر دادفر- اهری- دکتر امامی خوئی- سعید وزیری- دکتر صاحبقلم- دکتر مدنی- دکتر مهذب.
ممتنعین-
- آقایان آموزگار- ابوذر- محمد اسدی- دکتر اسدی- دکتر اسفندیاری- بختیار بختیاری‌ها- دکتر مهندس بهبودی- پردلی- پزشکپور- پرویزی- صادق سمیعی- جاماسبی- رامبد- دکتر رفعت- ساگینیان- کریم بخش سعیدی- دکتر صدر- دکتر طالع- عبدالحسین طباطبایی- ظفر- دکتر عاملی تهرانی- فخر طباطبایی- فرهادپور- دکتر فریور- کلانتری- دکتر محققی- پروفسور مخبر فرهمند- موثر- موید امینی- یوسفی.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اصلاح تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ابلاغ دولت
۵- طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به اصلاحات مجلس سنا در لایحه قانونی اصلاح تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و ابلاغ دولت
رئیس- گزارش کمیسیون نظام راجع به اصلاح تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه اصلاح تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را که قبال در مجلس شورای ملی تصویب و مجلس سنا اصلاحاتی در آن به عمل آورده بود مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحات مجلس سنا موافقت کرد. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی به شرح زیر اصلاح و از تاریخ تصویب آن قانون قابل اجرا می‌باشد:
- تبصره ۴- افسران و کارمندانی که با داشتن لااقل بیست سال تمام سابقه خدمت به استناد بند (د) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی از خدمت اخراج می‌گردند غیر از کسانی که ترک تابعیت ایران را کرده باشند از تاریخ اخراج با عائله تحت تکفل آنان طبق مقررات تبصره ۲ این ماده رفتار خواهد شد.
این قبیل از اخراج‌شدگان حق استفاده از مقررات ماده ۱۰۶ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را ندارند مگر آنکه فاقد عائله مستمری‌بگیر باشند چنانچه افسران و کارمندان موضوع این تبصره در سایر وزارتخانهها و موسسات دولتی به خدمت مشغول شوند از تاریخ اشتغال به خدمت مستمری پرداختی به عائله آنان قطع خواهد شد.
مخبر کمیسیون نظام- حکیمیان.
گزارش از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام وسازمان‌های اداری با حضور نماینده دولت لایحه مربوط به اصلاح تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را که قبلاً در مجلس شورای ملی تصویب و در مجلس سنا اصلاح شده بود مورد رسیدگی قرار داد و با لایحه مصوب مجلس سنا موافقت کرد. اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری – دیهیم.
گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارائی در جلسه ۲۳ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه مربوط به اصلاح تبصره ۴ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را که قبلاً در مجلس شورای ملی تصویب و در مجلس سنا اصلاح گردیده بود مورد رسیدگی قرار داد و با اصلاحات مجلس سنا موافقت کرد. اینک گزارش آن را در تأیید گزارش کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارائی – دکتر رفیعی.
رئیس- نسبت به گزارش کمیسیون‌ها نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به گزارش کمیسیون‌ها رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب، لایحه به دولت ابلاغ می‌شود.
- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارائی
۶- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت دارائی
رئیس- آقای قوام صدری بفرمائید
قوام صدری (معاون وزارت دارائی)- با اجازه مقام محترم ریاست چون به طوری که خاطر محترم نمایندگان مستحضر است و اردات ما به کشور روز به روز اضافه می‌شود و لازم است در بنادر و گمرکات سرحدی خشکی ما تأسیسات جدیدی برای پذیرش این کالاهای وارده ایجاد بشود و نظر به اینکه در بودجه سال آینده اعتبار کافی برای انجام این برنامه که از لجاظ برنامه‌های عمرانی نهایت فوریت دارد تأمین نشد در نظر گرفته شد که مقداری در حدود چهارصد میلیون ریال وسائل تخلیه و بارگیری برای گمرکات ایران از خارج خریداری بشود و اعتبار این کار در ظرف ۸ سال در هر سال ۵۰ میلیون ریال در بودجه‌های سنواتی گمرک منظور شود و بهای اینه کالاها مسترد گردد برای این امر ماده واحده‌ای با قید یک فوریت تقدیم می‌شود لایحه دیگریست درباره پیشنهادی که یکی از مؤسسات خارجی دویچ نو بیس ما نیک به دولت ایران داده برای اینکه سکه‌های تاج‌گذاری را در ظرف پنج سال به خرج خودشان و با سرمایه خودشان ضرب کنند و در دنیا پخش کنند و به معرض فروش بگذارند و از سود حاصل از این کار قسمتی را به دولت ایران بدهند و چون این تقاضا جنبه انحصاری داشته است تقاضا شده است که این اجازه از طرف دولت ایران منحصرا به این مؤسسه داده بشود از این جهت ماده واحده‌ای تهیه و تقدیم شده است و استدعای تصویب آن را دارد.
رئیس- لایحه دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- طرح و تصویب فوریت لایحه اجازه خرید لوازم مورد احتیاج گمرک
۷- طرح و تصویب فوریت لایحه اجازه خرید لوازم مورد احتیاج گمرک
رئیس- لایحه اجازه خرید لوازم مورد احتیاج گمرک برای تخلیه و بار گیری که برای آن فوریت تقاضا شده است قرائت می‌شود.
چون میزان کالاهای وارده به کشور بخصوص از مرز جلفا مرتب رو به تزاید رفته و در اثر تصمیماتی که از طرف دولت اتخاذ گردیده مسلما در سالهای آتی افزایش بیشتری خواهد یافت و برای انجام کار تخلیه و بارگیری آن باید وسایل و امکانات کافی در اختیار اداره کل گمرک باشد که بتوانند به موقع و بدون ایجاد تأخیر این وظیفه مهم را انجام دهند علی هذا نظر به اهمیت موضوع و موقعیت حساس فعلی اداره کل گمرک خواهشمند است دستور فرمایند با قید یک فوریت نسبت به تصویب ماده واحده که تلوا تقدیم اقدام فوری مبذول گردد.
وزیر دارائی – نخست وزیر.
ماده واحده- به وزارت دارائی اجازه داده می‌شود وسایل و لوازم مکانیکی و نقلیه مورد احتیاج گمرک برای تخلیه و بارگیری کالاها را تا چهارصد میلیون ریال با تضمین بانک ملی ایران از خارج خریداری و سالیانه پنجاه میلیون ریال از این بابت در بودجه اداره کل گمرک منظور و پرداخت نمایند.
وزیر دارائی – نخست وزیر.
رئیس- فوریت این لایحه مطرح است نظری نیست؟ آقای دکتر اسفندیاری.
دکتر اسفندیاری- علت فوریت چیست؟
رئیس- علت فوریت بر همه آقایان روشن است وسائل تخلیه و بارگیری ندارند هم در خرمشهر و هم در جلفا (صحیح است) نسبت به فوریت مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) به فوریت این لایحه رأی می‌گیریم خواهش می‌کنم خانم‌ها و آقایانی که موافقند بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- اعلام وصول و طرح و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع به برنامه عمرانی چهارم کشور و ابلاغ به دولت
۸- اعلام وصول و طرح و تصویب لایحه قانونی واصله از مجلس سنا راجع به برنامه عمرانی چهارم کشور و ابلاغ به دولت
رئیس- لایحه برنامه عمرانی چهارم کشور از مجلس سنا رسیده قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۱۱ (برنامه) در خصوص لایحه شماره ۴۹۴۱۲-۱۷ /۱۱ /۱۳۴۶ دولت راجع به برنامه عمرانی چهارم کشور که ضمن مرقومه شماره ۴۲۴۱ /۱۲۴ ل ق – ۱۷ /۱۲ /۱۳۴۶ مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز شنبه ۲۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور که اصلاح شده برای تصویب مجدد آن مجلس محترم به پیوست اعاده می‌شود.
رئیس مجلس سنا – مهندس شریف امامی.
فصل اول – برنامه
ماده ۱- دولت مکلف است از محل درآمدهای مندرج در این قانون ظرف مدت پنج سال که از اول فروردین ماه ۱۳۴۷ شروع می‌شود مبلغ چهارصد و هشتاد میلیارد ریال در اختیار سازمان برنامه بگذارد که بر اساس جداول کلی پیوست برای نیل به هدف‌های زیر به مصرف اجرای برنامه عمرانی چهارم برساند:
- الف- تسریع رشد اقتصادی و تکثیر درآمد ملی از راه افزایش قدرت تولید با اتکاء بیشتر توسعه صنعتی و بالا بردن بازده سرمایه و استفاده از روش‌های مترقی در کلیه فعالیت‌ها و گسترش تحقیقات علمی و عملی خاصه در جهت حل مسائل توسعه اقتصادی.
- ب- توزیع عادلانه‌تر درآمد از راه تأمین کار و گسترش خدمات اجتماعی و رفاه (به ویژه خدمات آموزشی بهداشتی و درمانی) برای کلیه افراد و افزایش فعالیت‌های آبادانی و به سازی بخصوص در روستاها.
- ج- کاهش نیازمندی به خارج بر اساس افزایش قدرت تولید – رفع احتیاجات اساسی و تسریع در رشد بخش کشاورزی به منظور تأمین حداکثر مواد غذایی مورد نیاز جمعیت و حداکثر مواد اولیه مورد نیاز صنایع در داخل کشور. همچنین تهیه کالاهای صنعتی مورد مصرف عامه مردم در داخل مملکت.
- د- تنوع بخشیدن به کالاهای صادراتی کشور گسترش بازارهای موجود و دستیابی به بازارهای جدید خارجی.
- ه- بهبود خدمات اداری از طریق ایجاد تحول اساسی در نظام اداری همچنین تعمیم روش‌های مترقی مدیریت در کلیه وزارتخانهها و سازمان‌های عمومی و خصوصی تقویت بنیه دفاعی کشور به نحوی که دولت بتواند هم آهنگ با تحولات عمیق اجتماعی و اقتصادی مملکتی وظایف سنگینی را که به عهده دارد انجام دهد.
- تبصره- به کمیسیون‌های برنامه مجلسین اجازه داده می‌شود که اصول و هدف‌های بخش‌های مختلف برنامه چهارم عمرانی کشور را که به پیوست لایحه تقدیم مجلس شورای ملی گردیده است رسیدگی و تصویب نماید.
ماده ۲- اعتبار فوق شامل سرمایه‌گذاری کلیه مؤسسات دولتی در دوره برنامه چهارم و همچنین هزینه نگاهداری و اداره تأسیساتی که در اثر اجرای برنامه به وجود می‌آید خواهد بود و هیچ یک از وزارتخانهها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و مؤسسات وابسته به دولت به استثنای دستگاه‌های مربوط به نیروهای مسلح شاهنشاهی و انتظامی و شهرداری‌ها مجاز نیستند بدون موافقت هیأت عالی برنامه به تخصیص اعتبار و مصرف آن برای یکی از امور تولیدی و عمرانی که ضمن صورت فصول و بندهای برنامه تعیین می‌شود مبادرت نمایند.
ماده ۳- هیأت عالی برنامه می‌تواند بنابر احتیاجات طرح‌ها در داخل هر فصل برنامه اعتبار هر بند را تا حدود بیست در صد اعتبار همان بند کاهش یا افزایش بدهد.
کاهش یا افزایش اعتبار هر فصل به استثناء فصل مربوط به عمران دهات که قابل کاهش نیست تا حدود بیست درصد اعتبار همان فصل موکول به موافقت هیأت عالی برنامه و تصویب کمیسیون‌های برنامه مجلسین خواهد بود.
ماده ۴- تقسیم سنواتی اعتبار موضوع ماده یک بر اساس فصول و بندهای برنامه به قرار زیر تعیین می‌شود:
| سال ۱۳۴۷ | ۷۸ میلیارد ریال |
| سال ۱۳۴۸ | ۸۷ میلیارد ریال |
| سال ۱۳۴۹ | ۹۶ میلیارد ریال |
| سال ۱۳۵۰ | ۱۰۵ میلیارد ریال |
| سال ۱۳۵۱ | ۱۱۴ میلیارد ریال |
سازمان برنامه می‌تواند با موافقت هیأت عالی برنامه و تصویب کمیسیون‌های برنامه مجلسین تغییراتی را که در تقسیم سنواتی فوق ضروری بداند بدهد بدون این که در کل مبلغ اعتبار تقلیلی حاصل شود.
فصل دوم- در آمد برنامه
ماده ۵- هشتاد درصد از در آمد نفت و صد در صد در آمد گاز و پتروشیمی که در هر سال طی دوره برنامه عاید دولت می‌شود به محض وصول در اختیار سازمان برنامه گذارده می‌شود. در موقع پرداخت اقساط فوق وجوه مربوط به هزینه طرح‌های عمرانی مستمر دولت که ضمن برنامه چهارم منظور شده است و هزینه نگاهداری و اداره تأسیساتی که در اثر اجرای برنامه به وجود آمده است بر اساس اعتبارات عمرانی مصوب و به ترتیبی که بین وزارت دارائی و سازمان برنامه توافق خواهد شد از اقساط مزبور کس خواهد گردید.
- تبصره ۱- درآمد نفت مذکور در این ماده عبارت است از جمع وجوهی که به موجب قرارداد نفت مصوب هفتم آبان ماه ۱۳۳۳ (اعم از مالیات بر درآمد و پرداخت مشخص) عاید دولت ایران می‌شود و همچنین هر در آمد دیگری که دولت ایران از منابع نفت طبق قراردادهای موجود یا قراردادهایی که بعدا منعقد خواهد نمود بدست می‌آورد.
- تبصره ۲- علاوه بر درآمدهای مذکور در این ماده در آمدهای متفرقه سازمان برنامه که ناشی از اجرای طرح‌های تولیدی و عمرانی می‌باشد و همچنین دریافتی‌های بابت وام‌های پرداختی سازمان برنامه نیز به حساب در آمد منظور خواهد شد.
- ماده ۶- دولت مجاز است به منظور جبران کمبود درآمد مذکور در ماده ۵ نسبت به اعتبارات برنامه چهارم از اوراق قرضه و اسناد خزانه و اعتبارات بانکی و بخش خصوصی از منابع داخلی و همچنین تا ۱۵۰ میلیارد ریال طبق قانون نحوه خرید ماشین‌آلات و سایر لوازم برای اجرای طرح‌های مصوب برنامه‌های عمرانی کشور مصوب ۱۸ خرداد ماه ۱۳۴۵ در مدت پنج سال اجرای برنامه اعتبارات خارجی استفاده نماید اصل و بهره وام‌های مذکور در دوره برنامه چهارم از محل در آمد برنامه و پس از آن از محل در آمد عمومی کشور قابل پرداخت خواهد بود.
ماده ۷- کلیه در آمدهای مذکور در مواد ۵ و ۶ در حساب مخصوصی به نام حساب در آمد برنامه در بانک مرکزی سپرده خواهد شد و برداشت از آن منحصرا در اختیار سازمان برنامه خواهد بود و وجوه برداشتی در موارد زیر به مصرف خواهد رسید:
- الف- پرداخت هزینه عملیاتی عمرانی و هزینه‌های اداری سازمان برنامه.
- ب- پرداخت اقساط اصل و بهره وام‌هایی که برای اجرای برنامه‌های دوم و سوم تحصیل شده است و وام‌هایی که دولت طبق ماده ۶ این قانون تحصیل خواهد نمود.
- ج- پرداخت‌هایی که سازمان برنامه به موجب ماده ۳۱ این قانون به عمل خواهد آورد.
- د- پرداخت هزینه‌های مستمر برنامه سوم.
فصل سوم- سازمان برنامه
ماده ۸- سازمان برنامه دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است که طبق مقررات مندرج در این قانون اداره خواهد شد و وظائف آن عبارتست از:
- اول- بررسی و تصویب و در صورت لزوم تهیه طرح‌های مربوط به فصول و بندهای برنامه و محول کردن اجرای آنها به دستگاه‌های اجرائی و نظارت در اجرای صحیح طرح‌ها طبق فصل ششم این قانون.
- دوم- پرداخت هزینه اجرای طرح‌های مصوب و نگاهداری حساب‌ها و ممیزی اسناد.
- سوم- تنظیم گزارش‌های اجرای برنامه و حساب عملیات و تسلیم آن به مقامات مربوط طبق مواد بیست و پنج و بیست و هشت این قانون.
- چهارم- تمرکز امور کمک‌های خارجی بلاعوض (اعم از مالی و جنسی و فنی) و وام‌های خارجی و هم آهنگ ساختن آن با برنامه و داشتن نمایندگی دولت در مذاکرات مربوط به وام‌ها.
- پنجم- بررسی و تهیه پیشنهاد به دولت در مورد وضع قوانین درباره هر نوع اقدام که برای حسن اجرای برنامه لازم شناخته شود.
- ششم- تسویه حساب برنامه‌های دوم و سوم و پرداخت دیون و وصول مطالبات آن طبق ماده سی و یک این قانون.
- هفتم- تهیه برنامه عمرانی پنجم و تسلیم آن به مقامات مربوط به نحوی که حداقل چهار ماه قبل از پایان برنامه چهارم از طرف دولت به مجلسین تقدیم شود.
- هشتم- تهیه گزارش اقتصادی سالانه با همکاری وزارت دارائی و وزارت اقتصاد و بانک مرکزی ایران و همچنین تخصیص اعتبارات عمرانی برای هر سال برنامه.
- نهم- انجام آن قسمت از وظایف پیش‌بینی شده در قانون طرز تهیه و تنظیم بودجه کل کشور مصوب ۱۴ تیر ماه ۱۳۴۵ که به عهده سازمان برنامه محول است.
ماده ۹- مسئولیت امور سازمان برنامه با نخست‌وزیر است.
سازمان برنامه تحت نظر یک مدیر عامل اداره می‌شود که در مقابل نخست‌وزیر مسئول می‌باشد مدیر عامل سازمان برنامه بنا به پیشنهاد نخست‌وزیر و به موجب فرمان همایونی برای تمام مدت برنامه منصوب می‌شود. معاونان سازمان برنامه مشمول مقررات مربوط به معاونان وزارتخانهها خواهند بود.
مدیر عامل سازمان برنامه موظفاً انجام خدمت نموده و جز انجام این وظیفه حق ندارد هیچ نوع شغل آزاد یا سمت دولتی دیگر داشته باشد.
اختیارات مدیر عامل سازمان برنامه به قرار زیر است:
- ۱- اداره امور سازمان برنامه بر اساس وظائفی که این قانون و سایر قوانین مربوط به سازمان مزبور محول نموده است.
- ۲- تنظیم تشکیلات سازمان برنامه و اداره امور استخدامی آن بر اساس قانون استخدام کشوری.
- ۳- عقد قراردادها و امضاء اسناد و نامه‌ها و اوراق بهادار مربوط به برنامه.
- ۴- تهیه آئین‌نامه‌های مذکور در این قانون و تسلیم آن برای تصویب به مقامات صلاحیت دار.
- ۵- نمایندگی سازمان برنامه در مقابل وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و کمیسیون‌های برنامه و سایر کمیسیون‌های مجلسین و افراد و مؤسسات خصوصی داخلی و خارجی و محاکم با حق توکیل غیر.
مدیر عامل می‌تواند با مسئولیت خود هر قسمت اختیارات خود را که لازم بداند کتبا به هر یک از کارمندان سازمان برنامه تفویض نماید.
فصل چهارم- هیأت عالی برنامه
ماده ۱۰- هیأت عالی برنامه تحت ریاست نخست‌وزیر و عضویت ۶ نفر از اشخاص زیر تشکیل می‌شود:
- وزیر دارائی.
- وزیر اقتصاد.
- رئیس کل بانک مرکزی ایران.
- سه نفر شخصیت مطلع در امور مربوط به برنامه که برای تمام مدت برنامه به پیشنهاد مدیر عامل سازمان برنامه به تصویب هیأت وزیران انتخاب می‌شوند و حق حضور آن در صورتی که از صندوق دولت حقوقی دریافت نمی‌دارند با تصویب هیأت دولت تعیین خواهد شد. در صورتی که هر یک از سه نفر مذکور فوت یا استعفا نماید و یا به علل قانونی ادامه هر یک از آنها میسر نباشد جانشین وی برای بقیه مدت برنامه به مهمان ترتیب انتخاب خواهد شد.
جلسات هیأت عالی برنامه با حضور لااقل ۵ نفر رسمیت خواهد یافت و نسبت به موضوعات مطروحه رأی لااقل ۴ نفر معتبر خواهد بود. جلسات مزبور با دعوت مدیر عامل سازمان حداقل ماهی یکبار با حضور او تشکیل می‌شود و در غیاب مدیر عامل معاونی که از طرف او تعیین شده است حضور خواهد یافت.
ماده ۱۱- وظائف هیأت عالی برنامه به قرار زیر است:
- ۱- توصیه نسبت به اتخاذ سیاست‌های اقتصادی و مالی و اداری و اجتماعی دولت و مقررات مربوطه با توجه به گزارش اقتصادی سالانه مذکور در بند ۸ ماده هشتم.
- ۲- بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به مشی اجرای برنامه و نوع و حدود عملیات سالانه.
- ۳- بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به مسائلی که وزارتخانهها ضمن اجرای برنامه با آن مواجه می‌شوند.
- ۴- تصویب اعتبارات عمرانی هر سال بر اساس ماده ۴ این قانون.
- ۵- اظهار نظر نسبت به پیشنهادات سازمان برنامه در مودر تغییر اعتبار برنامه.
- ۶- تصویب آئین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به نحوه تهیه و تصویب طرح‌ها و اجرا و نظارت بر آنها.
- ۷- تعیین سیاست و اصول و ضوابط مربوط به اعطای وام و قبول مشارکت مذکور در ماده ۱۹.
فصل پنجم- هیأت عامل برنامه
ماده ۱۲- هیأت عامل برنامه مرکب است از مدیر عامل سازمان برنامه با سمت ریاست هیأت و چهار نفر از عضو که از اشخاص با تجربه و بصیر در رشته‌های مختلف مربوط به برنامه برای تمام مدت برنامه بنا به پیشنهاد مدیر عامل و تصویب هیأت وزیران با فرمان همایونی منصوب می‌شوند.
در صورت محرز شدن عدم صلاحیت یا فوت یا استعفای هر یک از اعضای هیأت عامل جانشین او به همان ترتیب برای بقیه مدت منصوب خواهد شد.
چهار نفر عضو هیأت عامل موظفاً انجام خدمت نموده و جز انجام این وظیفه حق ندارند هیچ نوع شغل یا سمت دولتی یا غیر دولتی دیگر داشته باشند (به استثنای مؤسسات خیریه آن هم غیر موظف) و از نظر تشکیلاتی و امور استخدامی (به جز نحوه عزل و نصب) تابع مقررات سازمان برنامه خواهند بود.
حقوق و مزایای چهار نفر فوق‌الذکر توسط هیأت وزیران تعیین خواهد شد.
ماده ۱۳- وظایف هیأت عامل برنامه به قرار زیر است:
- ۱- تصویب طرح‌های اجرائی و روش اجرای آنها در حدود مصوبات هیأت عالی برنامه.
- ۲- تصویب قراردادها- هیأت می‌تواند برای فعالیت‌های مشابه در رشته‌های مختلف طرح قراردادهای نمونه تصویب نماید.
- ۳- تصویب پیشنهادهای ترک مناقصه و مزایده.
- ۴- تصویب پیشنهادهای ارجاع به داوری و تعیین داور و تفویض اختیار صلح و تصویب پیشنهادهای مربوط به صلح و سازش مشروط بر این که در قراردادهای مربوط پیش‌بینی شده باشد.
- تبصره- در مورد تغییر یا رد موضوع‌های پیشنهادی هیأت عامل موظف است پس از استماع توضیحات نماینده دستگاه مربوط تصمیم مقتضی اتخاذ نماید.
ماده ۱۴- جلسات هیأت عامل با حضور لااقل سه نفر که یکی از آنها مدیر عامل یا معاون او خواهد بود رسمیت خواهد یافت و برای اخذ تصمیم نسبت به موضوعات مطروحه لااقل رأی سه نفر معتبر خواهد بود.
فصل ششم- تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی و نظارت بر آنها
ماده ۱۵- سازمان برنامه قبل از خاتمه هر سال ارقام اعتبارات عمرانی سال بعد را با توجه به ماده ۴ با همکاری دستگاه‌های اجرائی تهیه و پس از تصویب هیأت عالی برنامه به مرحله اجرا خواهد گذارد.
در تنظیم اعتبارات هر سال طرح‌هایی که در حال اجرا هستند اولویت خواهند داشت.
ماده ۱۶- سازمان برنامه اجرای طرح‌های عمرانی را پس از رسیدگی و تصویب به عهده وزارتخانهها و دستگاه‌های دولتی مسئول و مؤسسات عمومی و عامه‌المنفعه محول خواهد نمود و مساعدت‌های لازم را به منظور تجهیز و آماده نمودن این دستگاه‌ها به عمل خواهد آورد.
برای اجرای طرح‌هایی که جزء فعالیت هیچ یک از وزارتخانهها و دستگاه‌های دولتی موجود نباشد و اداره کردن تأسیساتی که در اثر اجرای آن به وجود می‌آید دستگاه‌های مناسبی با تصویب هیأت دولت تحت نظر یکی از وزارتخانهها که تناسب بیشتر داشته باشد یا سازمان ایجاد خواهد گردید.
ماده ۱۷- برنامه‌های عمرانی استان‌ها و فرمانداری‌های کل و یا مستقل را سازمان برنامه با توجه به نظر نمایندگان آن مناطق در مجلسین و استان‌داران و فرمان‌داران مزبور تهیه می‌نماید و هر سال طرح‌هایی از قبیل راه‌های فرعی و آموزش‌گاهها و درمانگاه‌ها و امور اجتماعی شهرها و روستاها و آبیاری و کشاورزی را که اجرای آنها در محل بدون احتیاج به مراجعه به مرکز امکان پذیر باشد پس از تصویب به استان‌داران و فرمان‌داران کل و یا مستقل ابلاغ خواهد نمود تا طبق مقررات سازمان برنامه اجراء نمایند.
سازمان برنامه مکلف است در سه ماهه اول اجرای برنامه پنج ساله چهارم گزارشی از برنامه‌هایی که در نظر است در طی اجرای برنامه در هر شهرستان انجام گیرد و همچنین در سه ماهه اول سالهای بعد برنامه‌های مربوط به همان سال را حداقل تا سطح شهرستان‌ها تهیه کرده به ضمیمه برنامه‌هایی که در سطح هر استان انجام خواهد گرفت برای اطلاع به مجلسین تقدیم نماید.
برای آن که استان‌داران و فرمان‌داران کل یا مستقل بهتر بتوانند احتیاجات عمرانی منطقه خود را پیش‌بینی نموده در اجرای آنها مجهز شوند سازمان برنامه کارمندان فنی در اختیار آنها خواهد گذاشت که زیر نظر آنها انجام وظیفه نمایند.
- تبصره- در استفاده از اعتبارات عمرانی و کمک‌های بهداشتی و درمانی اعم از بخش دولتی و خصوصی شهرستان‌ها و مناطق عقب مانده کشور اولویت دارد.
ماده ۱۸- در مورد فعالیت‌های عمرانی شهرداری‌ها و مؤسسات وابسته به آنها و مؤسسات عمومی و عام المنفعه‌ای که طبق قوانین کشور تشکیل شده است سازمان برنامه با رعایت اولویت شهرهایی که در وضع نامساعدی از جهت اقلیمی و جغرافیایی و مقتضیات محلی و در آمد و استفاده از کمک‌های عمومی دولت قرار دارند و همچنین با رعایت جدول اولویت طرح‌های مربوط به تأمین آب مشروب و برق و طرح‌های حفاظتی و بهداشتی و تهیه مسکن و تلفن با اعطای وام و کمک‌های رایگان فنی و غیر فنی مبادرت خواهد نمود.
طرز اجرای این ماده و همچنین میزان وام و کمک بلاعوض و بهره و مدت وام طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف سازمان برنامه تهیه و به تصویب کمیسیون برنامه و کمیسیون‌های مربوط مجلسین خواهد رسید.
- تبصره- شهرداری‌هایی که قراردادهایی به سازمان برنامه طبق مقررات برنامه‌های گذشته برای اجرای بعضی طرح‌ها منعقد کرده‌اند می‌توانند از تسهیلات مقرر در این ماده استفاده کنند.
ماده ۱۹- برای تشویق و به کار انداختن سرمایه‌های خصوصی در فعالیت‌های عمرانی و تولیدی که در جهت هدف‌های برنامه چهارم باشد سازمان برنامه می‌تواند از طریق مؤسسات اعتباری وجوه لازم را به صورت وام بر اساس طرح‌های مصوب در اختیار افراد و مؤسسات خصوصی بگذارد و یا در سرمایه گذاری با این مؤسسات مشارکت نماید. همچنین سازمان برنامه می‌تواند کمک‌های فنی لازم را برای تهیه طرح‌های عمرانی و تولیدی خصوصی که منطبق با برنامه چهارم باشد بعمل آورد.
- تبصره- طرز پرداخت وام از محل اعتبارات عمرانی به بخش خصوصی درمانی و شرایط آن طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب کمیسیون‌های برنامه و بهداری و دارائی مجلسین خواهد رسید.
ماده ۲۰- هر یک از وزارتخانهها و دستگاه‌های اجرائی و همچنین مؤسسات عمومی و عامه‌المنفعه که از اعتبارات عمرانی برنامه چهارم استفاده می‌کنند باید به منظور تهیه طرح‌های عمرانی دفتری برای طرح ریزی ایجاد نماید. سازمان برنامه می‌تواند تهیه طرح‌های عمرانی را مستقیماً عهده‌دار گردد و یا به وزارتخانهها و دستگاه‌های دولتی و مؤسسات عمومی و عام‌المنفعه محول و در صورت ضرورت در تهیه طرح‌ها به آنها کمک نماید.
ماده ۲۱- دستگاه‌های اجرائی مکلفند در پیشرفت طرح‌های عمرانی عملیات مستمر و غیر مستمر مراقبت دائم به عمل آورند و منظما لااقل هر سه ماه یکبار گزارش‌هایی به سازمان برنامه بدهند سازمان برنامه از جهت رعایت دستور العمل‌ها و مقررات برنامه و پیشرفت طرح‌ها طبق برنامه کار و تطبیق عملیات با مشخصات و عدم تجاوز از اعتبارات مصوب طرح نظرات خواهد نمود.
نظارت در اجرای طرح‌هایی که توسط اشخاص و مؤسسات خصوصی انجام می‌شود و سازمان برنامه طبق ماده ۱۹ از راه مؤسسات اعتباری به آنها وام می‌دهند به نمایندگی از طرف سازمان برنامه توسط مؤسسات اعتباری مزبور به عمل خواهد آمد و سازمان برنامه در موارد لازم مستقیما نظارت خواهد نمود.
ماده ۲۲- برای انجام مطالعات فنی و تهیه برآوردها و نقشه‌ها و نظارت فنی در اجرای طرح‌ها در مواردی که ضرورت ایجاب می‌کند سازمان برنامه می‌تواند با مهندسین مشاور و دیگر کارشناسان (اعم از اشخاص یا مؤسسات) قرارداد منعقد و در هر مورد که صلاح بداند انعقاد قرارداد را به دستگاه‌های اجرایی محول کند تشخیص صلاحیت مهندسین مشاور یا کارشناسان و موارد ارجاع کار به آنان طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که به تصویب هیأت عالی برنامه خواهد رسید.
ماده ۲۳- سازمان برنامه و دستگاه‌های اجرائی در مورد اجرای طرح‌های عملیات عمرانی غیر مستمر تابع آئین‌نامه‌های حسابداری و معاملاتی خواهند بود که بنا به پیشنهاد سازمان برنامه به تصویب کمیسیون‌های دارائی و برنامه مجلسین خواهد رسید آئین‌نامه‌های حسابداری و معاملاتی عملیات عمرانی مستمر از طرف وزارت دارائی و سازمان برنامه تهیه و به تصویب کمیسیون دارائی مجلسین خواهد رسید.
- تبصره- سازمان برنامه می‌تواند در مورد طرح‌هایی که به تشخیص سازمان ماهیت و طرز اجرای آن ایجاب می‌کند تبعیت از آئین‌نامه‌ها و مقررات خاص دستگاه‌های اجرائی را تصویب نماید.
ماده ۲۴- سازمان برنامه هر سه ماه گزارشی از پیشرفت عملیات برنامه را تسلیم نخست‌وزیر خواهد نمود. سازمان برنامه منتهی تا سه ماه پس از پایان هر سال گزارش جامعی از فعالیت‌های عمرانی که از شروع برنامه چهارم تا پایان سال مزبور صورت گرفته به انضمام صورت حسابی از درآمدها و پرداخت‌های دوره مزبور برای تقدیم به مجلسین به نخست‌وزیر بسلیم می‌نماید. در این گزارش توجه خاصی نسبت به این موضوع که هدف‌های برنامه تا چه حد تحقق یافته است خواهد شد.
ماده ۲۵- دستگاه‌های اجرائی مکلفند منظما کلیه ارقام و اطلاعاتی را که برای تهیه گزارش‌های موضوع مواد ۲۴ و ۲۷ این قانون ضروری است به سازمان برنامه تسلیم دارند و کلیه اوراق و اسناد هزینه و دفاتر مربوط به اجرای طرح‌ها را در اختیار سازمان مزبور بگذارند و وسائل نظارت و رسیدگی دقیق را از هر حیث فراهم سازند.
در صورت تخلف دستگاه‌های اجرایی از مقررات این ماده و ماده ۲۱ و تأخیر و مسامحه در انجام کار سازمان برنامه اقدام لازم را معمول و در صورت اقتضاء از پرداخت وجه برای اجرای بقیه عملیات طرح‌ها به دستگاه‌های مزبور خودداری می‌نماید و بقیه عملیات طرح را به نحوی که مقتضی بداند به اتمام خواهد رسانید و مراتب را به نخست‌وزیر گزارش خواهد داد که نسبت به موارد تخلف و تعقیب متخلف اقدام نماید.
در مواردی که پرداخت هزینه‌های عملیات عمرانی توسط وزارت دارائی به عمل می‌آید سازمان برنامه موارد تخلف و نظرات خود را به وزارت دارائی اطلاع خواهد داد تا اقدامات لازم از طرف آن وزارت به عمل آید.
فصل هفتم- هیئت حسابرسی
ماده ۲۶- هیأت حسابرسی برنامه مرکب خواهد بود از سه نفر حساب‌رس با تجربه و بصیر که دو نفر از آنان از طرف مجلس شورای ملی از میان فهرست ۶ نفری و یک نفر دیگر از طرف مجلس سنا از میان فهرست سه نفری که دولت با ذکر سوابق و تحصیلات هر یک از آنها پیشنهاد می‌نماید برای مدت پنج‌سال از شروع سال دوم برنامه انتخاب می‌شوند و تا انتخاب جانشین خود به این سمت باقی خواهند ماند در صورت محرز شدن عدم صلاحیت یا فوت یا استعفای هر یک از اعضای هیأت مزبور جانشین او به ترتیب مقرر در فوق از طرح مجلس شورای ملی یا مجلس سنا انتخاب خواهد شد.
حقوق و مزایای اعضای هیأت حسابرسی برنامه از طرف هیأت وزیران تعیین و از محل بودجه اداری سازمان برنامه پرداخت خواهد شد. اعضای هیأت حسابرسی موظفاً انجام خدمت نموده و جز انجام این وظیفه حق ندارند هیچ نوع شغل یا سمت دولتی یا غیر دولتی دیگر داشته باشند.
- تبصره- در سال اول برنامه چهارم حساب‌رسان آخرین سال برنامه سوم رسیدگی به حساب آن برنامه را به اتمام خواهند رسانید.
ماده ۲۷- سازمان برنامه حساب‌های نهایی عملیات مالی هر سال خود را شامل اقلام کلیه درآمد و اعتبارات مصوب و کلیه هزینه‌ها به تدریج که اسناد مربوط ممیزی می‌شود به منظور حسابرسی تسلیم هیات حسابرسی برنامه می‌نماید و آن قسمت از اسناد هزینه را که هیات مزبور بخواهد ارسال می‌دارد.
تسلیم صورت حساب‌ها و اسناد و مدارک فوق باید به نحوی باشد که تمام آنچه مربوط به هر سال است حداکثر تا آخر آبان‌ماه سال بعد به هیأت حسابرسی برنامه تسلیم گردد و هیات مزبور مکلف است محاسبات سال قبل را از جهت تطبیق هزینه‌ها با اعتبارات و طرح‌های مصوب و مقررات مربوط رسیدگی نموده چنانچه ایراد و اشکالی دید نظر خود را به مدیر عامل سازمان برنامه بدهد. در صورتی که بین مدیرعامل سازمان برنامه و هیأت حسابرسی اختلاف‌نظری باقی بماند مرجع رسیدگی به آن کمیسیون برنامه مجلسین می‌باشد.
حساب‌های نهایی هر سال که به ترتیب فوق رسیدگی می‌شود حداکثر تا ۱۵ اسفند ماه سال بعد به وزارت دارایی ارسال تا ضمن لایحه تفریغ بودجه تقدیم مجلس شورای ملی گردد هیأت حسابرسی موطف است یک نسخه از گزارش و نظرات خود را به هر یک از مجلسین تقدیم دارد.
ماده ۲۸- به منظور اینکه هیات حسابرسی برنامه بتواند انجام وظیفه نمایند سازمان برنامه باید کارکنان و وسائل و تسهیلات لازم را در حدود بودجه سالانه مصوب در اختیار هیات مزبور بگذارد. هزینه حسابرسی برنامه و تعداد کارکنان مورد نیاز ضمن بودجه اداری هر سال سازمان برنامه به طور مشخص تعیین می‌شود و اعتبار مربوط طبق مقررات به مصرف می‌رسد.
فصل هشتم- مقررات مختلف
ماده ۲۹- هر گاه برای اجرای طرح‌ها احتیاج به خرید اراضی (اعم از دائر و بائر) و ابنیه و تأسیسات متعلق به افراد یا مؤسسات خصوصی پیدا شود به طریق زیر عمل خواهد شد:
- ۱- هر گاه نسبت به بهای اراضی و ابنیه و تاسیسات بین مقامات اجراکننده طرح و مالک توافق حاصل نشود بها به وسیله هیاتی مرکب از وزیر کشور- دادستان کل- مدیر کل ثبت یا نمایندگان آنان باتوجه به نظر کارشناسان فنی که از طرف هیات مزبور انتخاب می‌گردند تعیین خواهد شد و رای هیات قطعی است.
- در مورد املاک مزروعی وزیر اصلاحات اراضی و تعاون روستایی به جای وزیر کشور خواهد بود.
- ۲- ملاک تعیین قیمت عبارتست از بهای عادله اراضی و ابنیه و تاسیسات مشابه واقع در حوزه عملیات در سال قبل از تاریخ تصویب طرح.
- ۳- پرداخت قیمت اراضی و ابنیه و تاسیسات به مالک آن بر اساس قیمت عادله فوق به اضافه پنج درصد آن خواهد بود. اگر مالک در همان ملک ساکن باشد علاوه بر پنج درصد فوق ده درصد به قیمت عادله افزوده خواهد شد و هرگاه ممر اعاشه مالک منحصر به درآمد همان ملک متصرفی باشد پانزده درصد دیگر قیمت عادله از این بابت به او پرداخت خواهد گردید.
- ۴- در مورد املاک مزروعی طبق تبصره ۲ ماده نوزدهم قانون اصلاحی قانون اصلاحات ارضی مصوب ۱۹ /۱۰ /۴۰ اقدام و علاوه بر آنچه طبق بندهای ۲ و ۳ فوق به مالک پرداخت می‌شود معادل پانزده درصد قیمت عادله مذکور در بند ۲ فوق بین زارعین و خوش‌نشینان و بزرگرانی که محل را ترک می‌نمایند به نسبت تعداد عائله تحت تکفل آنها تقسیم خواهد شد.
- ۵- در صورتی که طبق نظر اداره اصلاحات اراضی و تعاون روستایی محل زاعرین حقوقی در آن ملک داشته باشند حقوق زارعین ذینفع از قیمت ملک کس و بذوی‌الحقوق پرداخت و بقیه به مالک پرداخت خواهد شد.
- ۶- تصرف اراضی و ابنیه و تاسیسات بعد از پرداخت تمام قیمت معین شده به مالک یا تودیع آن در صندوق حسابداری دادگستری محل مجاز است نسبت به املاک موقوفه‌ای که فروش آنها مجاز نیست به طریق اجاره طویل‌المدت یا تبدیل با حسن استفاده خواهد شد در مورد املاک موقوفه در صورتی که زارعین طبق نظر اداره اصلاحات ارضی و تعاون روستایی محل حقوقی در آن ملک داشته باشند حقوق آنان پرداخت می‌شود.
- ۷- در صورتی که مالک به انتقال ملک و تحویل آن رضایت ندهد پس از سپردن قیمت ملک در صندوق حسابداری دادگستری، دادستان محل از طرف او سند انتقال ملک موردنظر را امضاء و ظرف یک ماده به تخلیه قطعی ملک مذکور اقدام می‌نماید.
- ۸- اراضی واقع در خارج از محدوده شهرها که در مسیر راه‌های اصلی یا فرعی و یا خطوط مواصلاتی و برق و مجاری آب و لوله‌های گاز و نفت قرار می‌گیرد با رعایت حریم مورد لزوم که طبق تصویبنامه هیات وزیران معین خواهد شد از طرف دولت مورد استفاده واقع می‌شود و از بابت این حق ارتفاق وجهی پرداخت نخواهد شد.
در صورتی که مستحدثات و اعیانی وجود داشته باشد که بر اثر احداث تأسیسات فوق‌الذکر از بین برود و یا خساراتی به آنها وارد شود مؤسسات دولتی مربوط باید قیمت اعیانی از بین رفته را طبق مقررات این قانون بپردازند و یا خسارات وارده به کلیه ذوی‌الحقوق را جبران کنند.
ماده ۳۰- در صورتی که دستگاه‌های تابعه دولت یا وابسته به دولت و بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی بخواهند طبق مقررات برای اخذ وام یا اعتبار یا کمک فنی از خارج اقدام نمایند باید قبلاً موافقت وزارت دارایی و سازمان برنامه را کسب کنند.
ماده ۳۱- سازمان برنامه مسوول تصفیه حساب برنامه‌های گذشته و وصول مطالبات و پرداخت دیون آن می‌باشد.
کلیه هزینه‌ها و تعهدات و دیون که برای اجرای طرح‌های برنامه‌های گذشته به شرح زیر ایجاد شده است از محل اعتبارات منظور در این قانون پرداخت خواهد شد.
- الف- هزینه‌های اجرایی و تعهدات و دیون مربوط به عملیات طرح‌هایی که در آخر اسفندماه ۱۳۴۶ در حال اجرا بوده است.
- ب- تعهدات و دیون مربوط به طرح‌های خاتمه یافته تا آخر اسفند ماه ۱۳۴۶ سایر دیون سازمان برنامه مانند دیون مربوط به هزینه‌های اداری و یا آنچه پس از رسیدگی به حساب‌های برنامه‌های گذشته تعیین شده و می‌شود و مربوط به طرح خاص نیست و یا دیونی که در اثر حکم مراجع قانونی ایجاد شده و می‌شود از محل درآمد برنامه پرداخت خواهد شد بدون اینکه اعتبارات عمرانی منظور در این قانون را تقلیل دهد.
ماده ۳۲- دولت می‌تواند تاسیسات انتفاعی و تولیدی را که در اثر اجرای برنامه‌های گذشته و این برنامه به وجود آمده و یا خواهد آمد اعم از تمام شده و یا در هر مرحله احداث کلا یا قسمتی از سهام آن را به پیشنهاد دستگاه ایجاد کننده یا اداره‌کننده این تاسیسات به اشخاص حقیقی یا حقوقی ایرانی به فروش برساند.
ماده ۳۳- اختیارات صاحبان سهام متعلق به سازمان برنامه در شرکت‌های تابعه آن سازمان با مدیر عامل سازمان برنامه می‌باشد که طبق سیاست کلی که از طرف هیات عالی برنامه تعیین می‌شود اقدام نماید.
ماده ۳۴- سازمان برنامه می‌تواند به ترتیبی که به موافقت بانک مرکزی خواهد رسید عملیات بانکی مربوط به خود و یا موسسات تابعه را به وسیله بانک اعتبارات صنعتی انجام دهد و تمام یا قسمتی از وجوه مربوط را در بانک مزبور نگاهداری نماید.
ماده ۳۵- هزینه‌های اداری و استخدامی سازمان برنامه از محل درآمد برنامه تامین و به تصویب کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی و سنا می‌رسد و در بودجه کل کشور منظور خواهد شد.
ماده ۳۶- سازمان برنامه ملکف است با توجه به وضع مالی و تجهیزات و افراد فنی و سوابق کال نسبت به تجدید طبقه‌بندی پیمانکاران اقدام نماید، هر گاه پیمانکاران یا مهندسین مشاور در انجام عملیاتی که به آنان واگذار شده است تعلل ورزند و یا به مفاد قرارداد عمل نکنند دستگاه‌های اجرایی مکلفند سریعا طبق قرارداد با آنان رفتار نموده مراتب را برای تجدیدنظر در طبقه‌بندی و یا محرومیت از کار برای مدت معینی به سازمان برنامه گزارش نمایند.
ماده ۳۷- دولت مکلف است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه تشکیلات دایمی برنامه‌ریزی کشور را تهیه و به مجلسین تقدیم نماید.
ماده ۳۸- آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون ظرف شش ماه از تاریخ تصویب توسط دولت تهیه و پس از تصویب کمیسیون‌های مذکور در این قانون قابل اجرا خواهد بود.
تا زمانی که آیین‌نامه‌های مزبور به تصویب نرسیده آیین‌نامه‌های اجرایی قانون برنامه سوم به قوت خود باقی است.
- تبصره- طرح طبقه بندی مشاغل سازمان برنامه و فوق العاده‌ها و مزایای مذکور در آئین نامه استخدامی قانون برنامه سوم عمرانی کشور تا تصویب و اجرای آئین نامه‌های فوق العاده و هزینه‌های قانون استخدام کشوری به قوت خود باقی است.
رئیس- در متن این لایحه تغییرات بسیار مختصری داده شده که بیشتر جنبه عباری دارد آقای دکتر الموتی تغییرات در این لایحه را به اطلاع مجلس می‌رسانند بفرمایید.
دکتر الموتی- تغییرات داده شده در لایحه برنامه عمرانی چهارم کشور جنبه اصلاح عبارتی دارد از جمله مسائلی که در کمیسیون برنامه مطرح شد و تصویب شد و پیشنهاد همکاران عزیز فراکسیون پارلمانی حزب پان ایرانیست بود به جای حروف ابجاد و هوز الف ب پ ت و ... گذاشته شود این تغییر چون در اینجا کار بسیار مشکلی بود و اشکالاتی داشت ما به همان صورت تصویب کردیم ولی در کمیسیون سنا یک قسمتی از این تغییر داده شد عنوان ج د تبدیل شده به ب پ ت و یکی از اصلاحات دیگر این است در سطر دوم ماده دوم که دستگاه انتظامی هست جمله مربوط به نیروهای مسلح شاهنشاهی و اضافه شده و در بند ۳ ماده ۱۱ از وظایف هیات عالی برنامه رسیدگی به وزارتخانهها بوده این «ها» حذف شده و مفرد آورده شده در سطر ۵ ماده ۱۲ کلمه احراز تبدیل شده به محرز شدن در صورت احراز عدم صلاحیت بوده و در مورد عدم صلاحیت بعضی افرادی که در هیأت عالی هستند یا حسابرسها مجلس شورای ملی تصویب کرده «در صورت محرز شدن عدم صلاحیت» بنده عرض کردم اصلاحات کلا اصلاح عبارتی است و در ماده ۱۸ جمله «با در نظر گرفتن» شده «با عبارت» در ماده ۲۶ کلمه «انتخاب می‌شوند» تبدیل شده به «انتخاب می‌شود» منظور هیات حسابرسی است که این هیات با این شرایط انتخاب می‌شوند چون هیات کلمه مفرد است تبدیل شده به می‌شود یکی هم جزو وظایف حسابرسها نوشته شده بود که «به نحو احسن» انجام دهند این جمله «بنحو احسن» حذف شده در ماده ۳۵ این را باید توضیح بیشتری عرض کنم ماده ۳۵ این است هزینه‌های اداری و استخدامی سازمان برنامه از محل درآمد برنامه تامین ما اینجا اینطور تصویب کرده‌ایم که به تصویب کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی می‌رسد در سنا تبدیل کرده‌اند که به تصویب کمیسیون برنامه مجلسین یعنی مجلس شورا و سنا به این صورت اصلاح کرده‌اند اصلاح بعدی در سطر اول ماده ۳۸ که اصلاح شده در چاپ اشتباه شده بود جمله آیین‌نامه اجرایی این قانون و این را در کمیسیون هم ما اصلاح کرده بودیم و آنها هم اصلاح کرده‌اند و کلیه اصلاحات همین است و اصلاحاتی نیست که احتیاج به بررسی در کمیسیون باشد.
رئیس- بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که اصلاحات جنبه عبارتی دارد از خانم‌ها و آقایانی که با اصلاحات مجلس سنا موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به دولت ابلاغ می‌شود.
- طرح گزارش شور اول کمیسیون نظام راجع به پرداخت کمک کرایه مسکن به درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش شاهنشاهی
۹- طرح گزارش شور اول کمیسیون نظام راجع به پرداخت کمک کرایه مسکن به درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش شاهنشاهی
رئیس- گزارش شور اول لایحه مربوط به پرداخت کمک کرایه مسکن به درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه شماره ۶۷۷۶۴- ۱۲ /۱۲ /۱۳۴۶ دولت راجع به پرداخت کمک کرایه مسکن به درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش شاهنشاهی را مورد رسیدگی قرار داد و تصویب کرد. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود از اول فروردین سال ۱۳۴۷ به درجه‌داران و افراد کادر ثابت مادام که از خانه‌های سازمانی استفاده می‌نمایند کمک کرایه مسکن به شرح زیر پرداخت نماید:
| افسر یاران- ستوان یاران و استواران متاهل | ماهانه ۶۵۰ ریال |
| گروهبانان متاهل | ماهانه ۵۰۰ ریال |
| درجه‌داران مجرد و افراد کادر ثابت | ماهانه ۲۵۰ ریال |
مخبر کمیسیون نظام- حکیمیان.
گزارش شور اول از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسه ۲۳ /۱۲ /۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه مربوط به پرداخت کمک کرایه مسکن به درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش شاهنشاهی را مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون نظام را در این مورد تایید و تصویب کرد.
اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دارایی- دکتر رفیعی.
رئیس- کلیات این لایحه مطرح است آقای امینی بفرمایید.
امینی- عرض کنم در این لایحه بنده نظری دارم که قبلاً با آقای قوام صدری صحبت شد و مساله این است که وزارت جنگ باید همیشه سرپرستی خودش را نسبت به نیروهای مسلح شاهنشاهی که عبارتند از ارتش ژاندارمری و شهربانی حفظ کند ولی متاسفانه باز در این لایحه این امر استثناء شده و اینجا نوشته‌اند به درجه‌داران و افراد کادر ثابت ارتش شاهنشاهی در حالی که ما در برنامه چهارم تصویب کردیم در یکی از ماده‌هایش ساختن خانه‌های سازمانی که برای افراد ژاندارمری و شهربانی هم بود که این کار به طور وسیع انجام خواهد شد بنده تقاضایم این است که در این قانون هم استثناء قائل نشوند برای اینکه فردا ژاندارمری هم لایحه‌ای می‌آورد و شهربانی هم همینطور و آنها هم خواهند گفت به ما هم پول مسکن داده شود و خواهند گفت که افراد ما چه تقصیری کرده‌اند استدعای بنده این بود و فکر می‌کنم وزارت جنگ هم موافق باشد و ما هم پیشنهاد خواهیم کرد که این کادر ثابت ارتش شاهنشاهی تبدیل شود
به نیروهای مسلح و در ماده واحده هم نوشته شود به دولت اجازه داده می‌شود و نظر بنده تامین خواهد بود و مخصوصا که جناب آقای معاون موافقت بفرمایند.
رئیس- آقای امینی لایحه در شور اول است پیشنهاد بفرمایید، نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رای می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
محترما پیشنهاد می‌نماید در لایحه مربوط به کمک کرایه مسکن افراد کادر ثابت کلمه ارتش شاهنشاهی به نیروهای مسلح شاهنشاهی تبدیل شود در ماده واحده به جای به وزارت جنگ به دولت نوشته شود.
با احترام امینی.
رئیس- لایحه و پیشنهاد برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- طرح گزارش شور اول کمیسیون نظام راجع به عنوان سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی
۱۰- طرح گزارش شور اول کمیسیون نظام راجع به عنوان سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی
رئیس- گزارش شور اول کمیسیون نظام راجع به عنوان سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش شور اول از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام در جلسه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه شماره ۵۶۲۲۶- ۱۲ /۱۲ /۱۳۴۶ راجع به عنوان سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی را که به شماره ۳۵۶ چاپ شده مورد رسیدگی قرار داد و عینا تصویب کرد، اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده- عنوان سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای انتظامی مندرج در ماده واحده مصوب ۲۱ خرداد ماه ۱۳۳۴ به «سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی» تبدیل می‌گردد.
مخبر کمیسیون نظام- حکیمیان.
گزارش شور اول از کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در جلسه ۲۴ اسفندماه ۱۳۴۶ با حضور تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ لایحه مربوط به عنوان سازمان تعاون مصرف کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون نظام را در این مورد تایید و تصویب کرد. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری- دیهیم.
رئیس- کلیات این لایحه مطرح است نظری نیست؟
روحانی- توضیح بدهند که تغییر عنوان به منظور چیست؟
رئیس- آقای قوام صدری بفرمایید.
قوام صدری (معاون وزارت دارایی)- این اصلاح منحصرا از لحاظ عنوان سازمانی است که در دستگاه‌های ارتش داده شده است چون در حال حاضر استحضار دارید که عنوان رسمی این دستگاه کادر نیروهای مسلح شاهنشاهی است ولی عنوان کادر نیروهای انتظامی داشته است این لایحه عنوان را تطبیق می‌کند با وضع موجود دستگاه‌های ارتش.
روحانی- بنابراین ژاندرامری و شهربانی هم شامل است.
رئیس- نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده لایحه برای شور دوم به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- اعلام وصول و قرائت چهار فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
۱۱- اعلام وصول و قرائت چهار فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
رئیس- لوایحی از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع همکاران قرائت می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۴ (دارایی- بودجه) در خصوص لایحه شماره ۴۵۴۶- ۱۶ /۳ /۱۳۴۶ دولت راجع به اساسنامه شرکت ملی نفت ایران که ضمن مرقومه شماره ۵۱۹۹۳ /۱۱۸۴ ل ق ۲۲ /۴ /۱۳۴۶ از مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز چهارشنبه بیست و سوم اسفند ماه ۱۳۴۶ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور که اصلا شده به پیوست اعاده می‌شود.
نایب رئیس مجلس سنا- دکتر سید محمد سجادی.
رئیس- اصلاحات مجلس سنا به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۵ (اقتصاد) در خصوص لایحه شماره ۴۳۹۷۷- ۳ /۱۰ /۱۳۴۶ دولت راجع به موافقت نامه ترانزیت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری عراق که ضمن مرقومه شماره ۲۶۲۳ /۸۹ ل ق – ۲۳ /۱۱ /۱۳۴۶ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ۲۱ اسفندماه ۱۳۴۶ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانون مزبور و موافقت‌نامه پیوست آن که اصلاح شده به ضمیمه ایفاد می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- اصلاحات مجلس سنا به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۱ (خارجه) در خصوص لایحه شماره ۳۵۳۲-۱۱ /۹ /۱۳۴۶ دولت راجع به اصلاح ماده ۲۸ فصل هفتم کمیته ایمنی دریایی مربوط به قانون سازمان مشورتی دریانوردی بین دول مصوب سال ۱۳۳۶ که ضمن مرقومه شماره ۲۳۰۵ / ۶۸ ل ق – ۳۰ /۱۱ /۱۳۴۶ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ۲۱ اسفند ماه ۱۳۴۶ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید.
اینک لایحه قانون مزبور که عنوان و متن آن اصلاح شده است به پیوست اعاده می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- اصلاحات مجلس سنا به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
گزارش کمیسیون شماره ۶ در خصوص لایحه شماره ۴۵۶۵۲-۵ /۱۱ /۱۳۴۶ اساسنامه بانک کشاورزی ایران که ضمن مرقومه شماره ۳۷۶۱ /۱۰۹ ل ق – ۷ /۱۲ /۱۳۴۶ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز شنبه ۲۶ اسفند ماه ۱۳۴۶ مطرح و مورد شور واقع و فوریت برای آن پیشنهاد شد و بدواً فوریت و بعدا لایحه مزبور به تصویب مجلس سنا رسید.
اینک لایحه قانون مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی.
رئیس- اصلاحات مجلس سنا به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
- تقدیم سه فقره صورت دیون به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
۱۲- تقدیم سه فقره صورت دیون به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
رئیس- آقای قوام صدری بفرمایید.
قوام صدری (معاون وزارت دارایی)- سه پیشنهاد است مربوط به دیون وزارت اقتصاد، اداره کل هواپیمایی کشوری و اداره کل گمرک با اجازه تقدیم مقام ریاست می‌کنم که اجازه بفرمایند به کمیسیون بودجه ارجاع شود.
رئیس- به کمیسیون بودجه ارجاع می‌شود.
- بیانات بعد از دستور آقای مرتضوی
۱۳- بیانات بعد از دستور آقای مرتضوی
رئیس- آقای مرتضوی فرمایشی داشتید بفرمایید.
مرتضوی- بنده تصور می‌کنم نمایندگان محترم از اعضای کمیسیون‌ها و به خصوص کسی که گزارش کار کمیسیون را تهیه می‌کند این انتظار را داشته باشند که امین باشد و رعایت امانت را بکند یعنی آنچه در کمیسیون می‌گذرد گزارش آن را به عرض مجلس برساند و در مورد تبصره‌ای که صحبت از استرداد شد حقیقت این است که جناب وزیر دارایی عین این صحبت‌ها را در کمیسیون‌ها کردند و در خلاصه مذاکرات کمیسیون درج است نه اینکه ایشان این کلمه استرداد را آنجا عنوان کردند بلکه در روزنامه‌ها هم عنوان شده است که البته مجلس سنا نه به عنوان استرداد بلکه به عنوان ملاحظات خودش این را حذف کرد و اگر توجه فرموده باشید بنده این را عرض کردم ما این استرداد یا حذف را در کمیسیون پذیرفتیم ولی اگر بخواهند صورت قانونی پیدا کند نماینده دولت باید در همین جلسه علنی این استرداد را تایید بکند که آیین‌نامه مجلس شورای ملی اجرا شده باشد بنابراین بنده فکر می‌کنم جناب آقای دکتر اسفندیاری و مقام محترم ریاست توجه به عرض بنده نکردند.
رئیس- فرق نمی‌کند بنده تصور می‌کنم چون در کمیسیون دارایی که بنده بودم و آقای وزیر دارایی هم بودند نظر آقای وزیر دارایی حاکی از این بود که دولت سعی کرده است به صورتی که در مجلس شورای ملی در این باره گفته شده است به مرحله عمل دربیاورد و در سنا به وسیله کمیسیون‌های مجلس سنا این اصلاح را به عمل آوردند.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
۱۴- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- چون مطلب دیگری در دستور نداریم به طوری که همکاران محترم اطلاع دارند بودجه سال ۱۳۴۷ کل کشور همین الان در سنا مطرح است و شاید تا یک ساعت بعد از ظهر یا زودتر به تصویب برسد احتمال قوی هست به ترتیبی که در مجلس شورای ملی تصویب شده است آنجا هم تصویب بشود بنده می‌خواستم اجازه بگیرم از مجلس اگر اظهار ملاحظاتی داشتند اظهار ملاحظاتشان به کمیسیون فرستاده شود که در دستور جلسه آینده که روز سه‌شنبه است قرار بگیرد چون بعد از روز سه‌شنبه شاید تشکیل جلسه مناسب نباشد (صحیح است) با این ترتیب ماده واحده‌ای که امروز پیشنهاد شد چون در جزو متمم بودجه پیشنهاد شده بود و در کمیسیون دارایی به تصویب رسیده این است که کمیسیون دارایی یقینا نظر خودش را دو مرتبه تایید خواهد کرد و چون فوریت آن هم امروز تصویب شده است با اجازه خانم‌ها و آقایان در دستور جلسه آینده قرار می‌گیرد (صحیح است) دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
- ۱- گزارش کمیسیون بودجه راجع به لایحه بودجه سال کل کشور شماره چاپ ۲۸۰
- ۲- گزارش کمیسیون‌های مربوط راجع به اساسنامه شرکت ملی نفت ایران. شماره چاپ ۲۸۱
- ۳- گزارش یک فوریتی کمیسیون دارایی راجع به اجازه خرید لوازم مورد احتیاج گمرک. شمره چاپ ۲۸۲
- ۴- گزارش کمیسیون‌های مربوط راجع به معافیت کالاهای مصرفی ارتش شاهنشاهی از بازرسی گمرکی و ارزیابی. شماره چاپ ۲۷۹
رئیس- با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز سه‌شنبه خواهدبود.
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی.