مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ اسفند ۱۳۰۹ نشست ۱۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هشتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هشتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ اسفند ۱۳۰۹ نشست ۱۸
جلسه ۱۸
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز چهارشنبه ۲۷ اسفند ماه ۱۳۰۹ (۲۸ شوال ۱۳۴۹)
فهرست مذاکرات
۱ ـ تصویب صورت مجلس
۲ ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف کفیل وزارت معارف
۳ ـ شور و تصویب لایحه بودجه سال ۱۳۱۰ مملکتی
۴ – موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
مجلس یک ساعت و سه ربع قبل از ظهر بریاست آقای دادگر تشکیل گردید
۱ ـ تصویب صورت مشروح
صورت مشروح روز سه شنبه بیست و ششم اسفند ماه ۱۳۰۹ را آقای موید احمدی (منشی) قرائت نمودند
رئیس ـ در صورت مجلس نظری نیست؟ (نمایندگان خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲ ـ تقدیم فقره یک لایحه از طرف کفیل وزارت معارف
کفیل وزارت معارف ـ(آقای فرخ) بطوری که خاطر مبارک آقایان مستحضر است در بودجه ۱۳۰۹ چهارده هزارو چهارصد تومان برای مدارس فارس و بنادر تصویب شد در شش ماه ثانی ولی در کمیسیون بودجه گذشته کلمة
(و بنادر) حذف شده و از این جهت برای پرداخت دو هزار و نهصد وچهل تومان بنادر اضافه شده است در شش ماهه ثانی وزارت مالیه برای پرداخت دچار مشکلات شده چون آن کمیسیون بودجه سابق منحل شده و کمیسیون بودجه جدید هم قانوناً نمی‌توانند دخالت کند این است که برای اصلاح این عبارت یک ماده به دو فوریت تهیه شده که به مقام ریاست تقدیم می‌شود.
رئیس ـ آقای وزیر مالیه موافقت دارند که مقدم بر لایحه بودجه این لایحه که تقاضای فوریت شده مطرح شود
وزیر مالیه ـ بنده قبلاً از ایشان خواهش کرده‌ام که بعد از این مطرح شود.
۳ ـ شور و تصویب لایحه بودجه ۱۳۱۰ مملکتی
رئیس ـ لایحه بودجه مملکتی مطرح است. ماده واحده قرائت می‌شود
عین مذاکرات مشروح هیجدهمین جلسه از دوره هشتم تقنینیه. (مطابق قانون ۸ آذر ماه ۱۳۰۵)
دایره تند نویسی و تحریر صورت مجلس
اسامی غائبین که ضمن صورت مجلس خوانده شده است
غائبین با اجازه ـ آقایان تیمور تاش ـ فاطمی – حاج میرزا حبیب الله امین ـ آشتیانی – ارباب کیخسرو – چایچی – رهنما – عبدالحسین خان دیبا -
غائبین بی اجازه ـ آقایان حاج محمد رضا بهبهانی – اعظم زنگنه – کفائی – آقا رضا مهدوی – آقا زاده سبزواری – مسعود ثابتی –
دیر آمدگان با اجازه ـ آقایان: مرتضی قلیخان بیات – اسدی
دیر آمده بی اجازه ـ آقای عدل
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی بودجه سال۱۳۱۰ مملکتی را که از حیث عایدات (به استثنای عواید نفت جنوب از بابت ۱۹۳۰ میلادی که در ۱۳۱۰ وصول و به حساب ذخیره مملکتی منظور می‌شود) مبلغ سی و نه تومان و نه قران (۹ ر ۳۲۰۵۸۹۳۹ تومان) و هشتصدو هفتاد و نه هزار تومان پهلوی (۸۷۹۰۰۰ پهلوی) و از حیث مخارج به مبلغ سی و دو میلیون و یکصد و نوزده هزار و سیصدو و نود و هفت تومان و هشت قران (۸ ر ۳۲۱۹۰۳۹۷ تومان) و هشتصدو پنجاه و هشت پهلوی (۸۵۶۱۵۸ پهلوی) بالغ می‌شود به شرح صورت منضمه تصویب به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که مخارج مملکتی اعم از حقوق ومصارف را در حدود اعتبارات مصوبه مطابق بودجه‌های پیشنهادی که تا آخر اسفند ماه ۱۳۰۹ باید به مجلس داده خواهد شد که با رعایت قوانین مربوطه به اقساط ماهیانه بپردازد تا این که بودجه‌های مذکوره به تصویب کمیسیون بودجه برسد و پس از آن مصارف مملکتی مطابق تصویبات کمیسیون بودجه کل بعمل خواهد امد.
تبصره- پرداخت مخارج ثابته وغیره ثابته که در متن بودجه مملکتی و جداگانه از اعتبارات وزارتخانه منظور شده است مقید بقید اقساط ماهیانه نمی‌باشد ولی پرداخت مخارج غیره ثابته که دربودجه‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها منظور شده است بیش از یکدوازدهم در ماه مجاز نیست مگر بعد از تصویب کمیسیون بودجه.
مخبر کمیسیون بودجه.(آقای دکتر طاهری) – بعد از آنکه بودجه به طبع رسید در ارقام عایدات در یک رقم یک تغییری حاصل شد قسمت پهلوی و قرانش و در قسمت مخارج هم یک قلم تغییر حاصل شد در نتیجه این تغییر در جمع و خرج هم در قسمت پهلوی جزئی تغییری حاصل شد از این جهت (به تصویب کمیسیون هم رسید) این صورت اصلاحی تقدیم می‌شود که از روی آن در صورت تصحیح شود سایر اوراقی که طبع شده است و منتشر شده است. و از روی این مطرح مذاکره بشود.
رئیس ـ ماده واحده را یک بار دیگر با اصلاح می‌خوانند،
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی بودجه سال ۱۳۱۰ مملکتی را که از حیث عایدات (به استثنای عوائد نفت جنوب از بابت ۱۹۳۰ میلادی که در ۱۳۱۰ وصول و به حساب ذخیره مملکتی منظور می‌شود) به مبلغ سی و دو میلیون و یک صدو هفتاد و پنج هزار و نهصدو سی و نه تومان و نه قران و هشتصدو پنجاه و نه هزار پهلوی و از حیث مخارج به مبلغ سی و دو میلیون و یک صدو هفتاد پنج هزار و سیصدو شصت و هفت تومان و هشت قران و هشتصدو پنجاه و هشت هزارو شش صدو شصت و سه پهلوی بالغ می‌شود به شرح صورت منضمه تصویب و به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که مخارج مملکتی اعم از حقوق و مصارف را در حدود اعتبارات مصوبه مطابق بودجه‌های پیشنهادی که تا آخر اسفند ۱۳۰۹ باید به مجلس داده شود به استثنای بودجه ثبت اسناد و املاک که تا آخر خرداد ۱۳۱۰ داده خواهد شد با رعایت قوانین مربوط به اقساط ماهیانه بپردازد تا این که بودجه‌های مذکوره به تصویب کمیسیون بودجه برسد و پس از آن مصارف مملکتی مطابق تصویبات کمیسیون بودجه کل بعمل خواهدآمد.
تبصره ـ پرداخت مخارج ثابته و غیر ثابته که در متن بودجه مملکتی و جداگانه از اعتبارات وزارتخانه منظور شده است مقید به قید اقساط ماهیانه نمی‌باشد ولی پرداخت مخارج غیر ثابته که در بودجه‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها منظور شده است بیش از یک دوازدهم در ماه مجاز نیست مگر بعد از تصویب کمیسیون بودجه.
رئیس ـ ماده واحده مطرح است. آقای وکیل کردستانی.
میرزا محمد خان وکیل ـ با این که بودجه جای همه جور حرف زدن هست و ممکن است و وسیله هست که همه جور حرف زده شود ولی نظر به اینکه برای این کار فقط یکی دوجلسه بیشتر وقت باقی نمانده بنده به همین نظر می‌خواهم بطور اختصار در یکی دوقلم از این جدول منضمه عرایضی دارم که عرض کنم و توضیحاتی برای خودم مخصوصاً از آقای وزیر مالیه که در این جلسات تشریف دارند بخواهم یکی از آنها در قسمت صحیه مملکتی است با این که بنده می دانم در نظر خود دولت هست ولی نظر به اینکه ما اهل ولایات که در خارج هستیم بیشتر ضرورت را می‌فهمیم که چه اندازه دچار بلا
هستیم و چقدر مردم از نبودن طبیب باجل معلق بواسطه نبودن طبیب می‌میرند و چقدر زنها به واسطه نبودن قابله در ولایات می‌میرند بنده راجع به این قسمت بطور اختصار عرایض خودم را عرض می‌کنم عرض کنم بودجه صحیه روی هم رفته شش صد هزار تومان در اینجا پیش بینی شده و تقریباً یک هفتادم بودجه مملکتی است البته میدانم آقای وزیر مالیه ممکن است در جواب بفرمایند که بیشتر از این پول نداشتیم همین قدر ممکن است در نظر اول بی حق نباشند زیرا یک اقلام مهمتری را در نظر بوده است و یک تشکیلات مهمتری را در نظر گرفته‌اند و برای صحیه همین قدر مانده است ولی بنده برای آن هم یک پیش بینی به خاطرم رسیده و بعد عرض خواهم کرد اگر توجه فرمودند ممکن است اصلاح شود ملاحظه بفر مائید این شش صد هزار تومان الآن یک قسمت عمده اش در مرکز باید باشد همینطور که مؤسسات عمده ما در مرکز است و نمی‌شود آنها را حذف کرد از بودجه صحیه هم شاید نصف بیشترش در مرکز خرج شود و باقی بماند برای ایالات و ولایات این را درست ملاحظه بفرمائید سیصد هزار تومان یا سیصدو پنجاه هزار تومان این مبلغ را اگر وزارت داخله یا اداره صحیه بهر ترتیب بخواهد تقسیم کند به ایالات و ولایات باز وفا نمی‌کند یعنی چه جور وفا نمی‌کند؟ شاید دویست یا سیصد تا طبیب در ایالات و ولایات داشته باشند ولی این پست‌ها مخارجشان در سال یکی دو هزار تومان بیشترنیست با این مبلغ چطور می‌توانیم صحیه داشته باشیم و طبیب خوب بفرستند ومردم را سالم نگه دارند بلکه بنده می‌خواهم عرض کنم که نبودن او بهتر است زیرا که اداره صحیه اگر بخواهد طبیب خوب استخدام کند با این ماهی صد تومان یا ماهی پنجاه تومان نمی‌شود طبیب خوب در ماه پانصد تومان کمتر نمی‌گیرد چنانچه خود بنده با آقای امیر اعلم می‌خواستیم این کار را بکنیم از پانصد تومان کمتر نمی‌گرفت پس در اینجا صحیه مملکتی مکلف است به اینکه طبیب‌های پنجاه تومانی و هفتاد تومانی و صد تومانی را بفرستد به ایالات و ولایات این را هم بنده عرض نمی‌کنم که نتیجه کار اینها چه خواهد شد صرف نظر از مفید نبودن آن شاید یک مردمی را مبتلا بکند به این جهت بنده عقیده‌ام این است که اگر آقای وزیر مالیه خودشان ممکن است (چون در اطراف بودجه و در اطراف عایدات مملکت بیشتر از ما مطلعند) ملاحظه بفر مائید که چیزی اضافه شود به بودجه صحیه مملکتی و به این حرفهای ما ترتیب اثر بدهند و دست و پای ما باز باشد و البته طبیب خوب پول می‌خواهد و بنده میدانم که یک طبیب خوب کمتر از پانصد تومان نمی‌شود مثلاً برای ی کردستان ما بفرستید به عقیده بنده جائی را که فکر کردم برای این کار این است با این که حالا میدانم که در قسمت گمرگی امسال یک پیش بینی هائی شده است و بواسطه آن قانون انحصار که گذشته ممکن است ما کسرگمرک هم داشته باشیم یعنی یک مال التجاره هائی که لازم نیست که وارد نشود و از این راه کسر داشته باشیم ولی این آنقدر‌ها اهمیت ندارد زیرا که پانزده میلیون، بیست میلیون چیز هائی که لازم نیست ما بیشتر نداریم و در مقابل ضمائمی به گمرک خواهد شد و شده است صدی شصت، صدی هفتاد بواسطه تبدیل ریال به قران و این نه میلیونی که اینجا پیش بینی شده ممکن است زیادتر باشد در اینجا بنده عرض نمی‌کنم که حتماً اینطور است ولی اقلاً ممکن است یک مقداری به این پیش بینی که برای گمرک شده است اضافه کنیم و ضمیمه کنیم به خرج صحیه مملکتی و آن مقدار در تحت نظر هیئت دولت با موافقت نظر رئیس کل صحیه احتیاجات ایالات و ولایات را در نظر بگیرند یک ایالات بزرگ هست مثل آذربایجان و فارس که شاید خود آنجاها طبیب داشته باشند ولی آنها به درد مردم نمی‌رسند و پول می‌گیرند ولی به درد فقرا نمی‌خورند شاید بنده داشتم پول دادم ولی صد نفر دیگر ندارند همچنین در ایالات و ولایات اطبائی هستند که در اروپا رفته‌اند و تحصیل کرده‌اند و آمده‌اند و مشاغل آزاد دارند اداره صحیه باید پولی به آنها بدهد که از وجود آنها استفاده شود جاهائی هم هست که هیچ طبیب ندارند یک طبیب درجه اول یک جراح یک نفر قابله برای ولایات تخصیص بدهند که اقلاً جلوگیری از این مرگهای معلق بشود در قسمت صحیه من بیشتر از این عرضی ندارم زیرا که می دانم آقای وزیر مالیه در قسمت صحیه و صحت مردم و ابقای نفوس بیشتر از این قائلند فقط محض تذکر عرض می‌کنم که
یک ترتیبی پیش بینی کنند و در نظر بگیرند که یک قدری به بودجه صحیه اضافه شود و الا به عقیده بنده ششصد هزار تومان بودجه بودجه صحیه برای یک مملکتی به این عریض و طویلی سیصد فرسخ طول و دویست فرسخ عرض هیچ کفایت نمی‌کند آنهم که تقریباً نصفش برای موسسات طهران مصرف می‌شود نمی د انم آقای وزیر مالیه چه ترتیبی به خاطرشان خواهد رسید اگر در اطراف بودجه در اطراف مازاد عایدات یا مازاذ اعتبارات چیزی باقی بماند اضافه کنند به بودجه صحیه که اقلاً یک میلیون و دویست هزار تومان بشود خیلی خوب است و عقیده بنده این است که اگر یک اضافه به بودجه بکنیم و یک مبلغی تخصیص بدهیم به صحیه عیب ندارد که صحیه را درست کنیم این یک قسمت عرض بنده بود یکی دیگر در وزارت اقتصاد آقای رئس الوزراء‌آقای وزیر مالیه خودشان بهتر میدانند و بهتر در این مسئله متوجهند که ما می‌خواهیم هر کدام به شرکت هم زحماتی بکشیم که تعادل صادرات و داردات بکنیم بلکه ما موفق شویم که صادرات مملکت را زیاد کنیم و شاید تا یکی دو سال دیگر صادراتمان بیشتر بشود و این بوسیله وزارت اقتصاد و توسعه مؤسسات اقتصادی بعمل می‌آید چنانچه خود دولت در ضمن ماده واحده پیش بینی کرده است که زائدات و اضافاتی که داریم برای مؤسسات اقتصادی و توسعه قوه تأمینیه مملکت است در اینجا قریب چهار صد هزار تومان برای بودجه مؤسسات اقتصادی نوشته شده و این مبلغ که برای وزارت اقتصاد نوشته شده یک قسمت آن صرف مؤسسات و تأسیسات اقتصادی می‌شود ملاحظه بفرمایید ما در مملکت هر قدر بخواهیم صادرات را زیاد بکنیم وسیله‌ای جز فلاحت نداریم و غیر از این چیزی نداریم و عمده زراعت است متأسفانه در این سنوات گذشته به دلائلی که نمی دانم چیست زراعت قدیم ما امروز مصرف ندارد زیرا همان گندم و جو شلتوک است که هیچ در واقع مصرف ندارد زیرا همان گندم و جو و شلتوک است که هیچ در واقع مصرف ندارد چنانچه بنده اطلاع دارم از صفحه غرب تمام مردم آنجا از هستی ساقط شده‌اند و بالطبیعه در این دوسال اخیر خودشان منتقل شده‌اند که باید اقدامات عملی برای زراعت بکنند و یک قسمت مملکت مشغول توتونکاری شده‌اند یک قسمت مشغول پنبه کاری شده‌اند یکی ابریشم را ترویج و تربیت می‌کند به این کارها مشغول هستند ولی باز دچار اشکال شده‌اند مثلاً بنده اطلاع از قسمت کردستان دارم که محصولات آنجا بیشتر توتون است محصول پارسال را خبر دارم مال پیرار سال را خبر دارم که توتون کاری مفصلی کردند سال اول در داخل مملکت مصرف شد ولی پارسال نتیجه نگرفتند بنده توتون کردستان را که اطلاع دارم مثل می‌زنم آقایان دیگر شاید از قسمتهای ولایات بهتر خبر دارند ما در مملکت هر قدر بخواهیم صادرات را زیاد کنیم باید کاری بکنیم که محصولات ما باب خارجه بشود ولی این زارع کردستان هر قدر زحمت بکشد نمی‌تواند یعنی سلیقه چیدن برگها خشک کردن برگها را ندارد و متخصص نیست در این که چه جور این را تهیه کند ماشین کند و به خارجه بفرستد آنوقت توتون در کردستان یک من چهار قران است ولی بنده اطلاع دارم که یک نفر آدم آمده بود و اوراق را خوب چیده بود و ترتیبی که باب خارجه است تهیه کرده بود و چون خیلی معطر است و برگش بزرگ است آن را ماشین کرده بود و برده بود آلمان یک من سی تومان فروخته بود و سیگارش هم خیلی خوب شده بود اینجا یک تقصیر متوجه دولت می‌شود و ان این است که بنده در اینجا عرض می‌کنم که در موقع تشکیل بودجه وزارت اقتصاد در نظر بگیرند برای ایالات و ولایات هر کدام ببینند چه احتیاجی دارند برای کردستان اگر مثلاً کردستان توتون کاری دارد یک نفر متخصص برای این کار آنجا بفرستند کاشان پنبه کاری می‌کند یک نفر پنبه کار یک نفری که از این کار اطلاع داشته باشد به اسم وزارت اقتصاد آنجاها بفرستند همانطور که نماینده سایر وزارتخانه‌ها در در ایالات و ولایات موجود است یک نفر هم نماینده از طرف وزارت اقتصاد به هر شهر یا هر قصبه برود ببیند احتیاجات مردم آنجا چیست آن نماینده وزارت اقتصاد برود ببیند احتیاجات مردم چه چیز است هر قدر خودشان مردم می‌توانند بکنند این شخص دستور بدهد هر قدر خودشان هم می‌توانند بکنند این شخص دستور بدهد هر قدر که مردم نمی‌توانند و محتاج مساعدت بخواهند چون بنده نمی‌خواهم زیاد حرف بزنم ولی اگر آقای وزیر
اقتصاد ملی و آقای وزیر مالیه یک وقتی را معین کنند بنده حاضرم ثابت کنم که در همان کردستان بعد از یک سال توجه کردن ده میلیون تومان بر صادرات ما افزوده می‌شود عجالتاً دیگر در اینجا عرضی ندارم و فقط یک تذکری دارم در قسمت وزارت طرق چون آقای تقی زاده خوب اطلاع دارند در کردستان قریب سیصد هزار تومان خرج کردند سه سال، چهار سال بیشتر برای ساختن راه ولی چون ناقص است اگر توجهی به آنها نشود تمام آنها خراب می‌شود و بالاخره اگر سال قبل از این راه استفاده می‌کردیم دیگر نمی‌شود استفاده کرد و ممکن است برای هذه السنه این دوخطی که از کرمانشاه به کردستان می‌رود حفظش نکنند و تعمیر نکنند بیش از این خراب شود اینجا بنده بیش از این عرضی نخواهم کرد و آقای وزیر مالیه هر جور نظرشان است در این قسمتها یک اطلاعی به بنده بدهند که در این دو سه قسمت رعایت خواهد شد که وسائل نگرانی مرتفع شود غیر از این دیگر عرضی ندارم.
وزیر مالیه (آقای تقی زاده) با تصدیق فرمایشات آقای وکیل الملک اساساً باید عرض کنم که هر چه از این قبیل فرمایشات بفرمایند هم بنده تصدیق می‌کنم و دولت هم تصدیق می‌کند ولی نتیجة
همین تصدیق هاست که این بودجه را تشکیل داده من هم تصور می‌توانم بکنم که هر یک از آقایان فرداً فرد از این در دلشان از این جور آرزوها و آمال دارند و مذاکرات مفصلی هم ممکن است بکنند و بنده شخصاً کاملاً خوشوقت هستم که بشنوم و آنچه تذکر ممکن است داده شود در خاطر بسپارم و یادداشت کنم و در موقعش هم آنچه می‌توانم کمک بکنیم ولی آقایان خوب مطلع هستند شاید خیلی‌ها بهتر از بنده مطلعند که این ترتیبی که ما فعلاً داریم پیش می‌رویم مبنی بر یک نقشه و یک پرگرامی که از چندین سال به این طرف دولت در راه ترقی پس از حصول انتظام و امنیت در راه ترقیات دیگر از قبیل صحیه بلدیه و اقتصاد و غیره افتاده است و همیشه خودشان خیلی نزدیک به دولت بوده‌اند و به اصطلاح معروف در تماس بوده‌اند و از اول سال تا آخر سال نطق فرموده‌اند و تذکر داده‌اند و هر یک از آقایان نمایندگان آن چیزی که به نظرشان آمده است تذکر داده‌اند و نتیجة کل این مذاکرات این می‌شود که دولت هر چیزی را که بشود بیشتر کرد بیشتر کند و به فلان چیز دیگر هر اندازه که بتواند تخصیصات بدهد این نتیجه این کار شده است در این که صحیه خیلی مهم است هیچ شکی نیست و تأسیسات اقتصادی خیلی چیز مهمی است ولی بنده می‌خواهم عرض کنم که از اول بودجه تا آخر بودجه در نظر بگیرید و ببینید کدام یک کمتر مهم است اگر از بنده بپرسید عرض می‌کنم همه اش در جای خودش مهم است ولی عقیده شخص خودم را عرض می‌کنم که به نظر ما مهمترین همة اینها امنیت است (صحیح است) قوای تأمینیه و دفاعیه مملکت است (صحیح است) برای اینکه این یک وسیله و مقدمه ایست که سایرچیز‌ها روی آن قرار می‌گیرد و بعد از آن بنده دو چیز را مهمتر از همه امور میدانم این که عرض کنم از روی نظر بنده است ولی آقایان دقت بفرمایند تصدیق خواهند فرمود و ان دوتا یکی اقتصاد است و یکی معارف و نمی‌توانم عرض کنم که کدامیک مهمتر است بنده مدت مدیدی در عمرم معتقد بودم که مهمتر از همة امور معارف است ولی حالا می‌خواهم عرض کنم که اقتصاد هم همان اندازه اهمیت را دارد برای اینکه مملکت روز به روز از عوض اینکه رو به عقب رود بیشتر به حال بیاید اول باید به حال بیاید چیزی داشته باشد بخورد یعنی اول سیر کردن شکم دوم روشن کردن مغز این دوچیز مهم است و در درجه اول و صحیه هم در جای خودش خلی مهم است ولی یک نظری از اول تا آخر بودجه بیندازید ملاحظه بفرمائید همین صحیه را اگر به قهقرا نگاه کنید خیلی خوشوقت خواهید شد. وزارت امور خارجه را صد سال است در این مملکت داریم نظمیه باشد شصت سال است داریم ولی صحیه یک اداره جوانی است تازه ایست که بعد از این انقلابات و بعد از استقرار این امنیت و اینها شروع کردند که اداره صحیة ترتیب
بدهند بنده عرض می‌کنم به حضرتعالی که چهل سال پیش از این در تمام ولایات و ایالات ایران اطبای خیلی خوبی بودند که طبابت می‌کردند منتهی به ترتیب آن وقت طبابت می‌کردند اما دولت به آنها سوبوانسیون subvention یعنی مدد معاش می‌داد یا دولت در هر جائی یک طبیبی می‌گرفت که مردم را معالجه کند چون نباید افراط کرد و نه تفریط حالا مردم ایران به این خیال افتاده‌اند که مخارج معالجه را دولت بدهد سابق راه می‌ساختند و باج می‌گرفتند ما گفتیم که آن راه را نسازند و باج نگیرند و ما راه را می‌سازیم بعضی چیزهای دیگری هم شروع کردند مثل ممالک خارجه مثلاً اطبائی باشند در هر شهری حالا می‌گویند اطبای دیگر را هم دولت بگذارد گذشته از اینها یک چیز هائی است که بسته به وجود خودش است طبیب را که نمی‌شود خلق کرد طبیب حاذق و خوب بیست سال، سی سال طول دارد که در مملکت به قدر کافی تهیه شود و تربیت شود این که اطباء به قدر کافی در طهران هستند و تأسیسات صحیه عمده اش در طهران می‌شود چاره ندارد نمی‌شود گفت سرم سازی را ببرند در لاهیجان و یکی دیگر را در کاشان درست می‌کنند مؤسسه چای مملکت در لاهیجان درست می‌شود در طهران درست نمی‌شود مؤسسة سرم سازی در طهران درست می‌شود اگر در سرحد افغانستان یک طاعونی امد صد هزا تا سرم از اینجا باائروپلان می‌فرستند چاره هم نیست شما فراموش نفرمائید که بودجة صحیه شما اول بیست هزار تومان بوده است بعد هقتاد هزارتومان شد بعد خودتان قانونی وضع کردید پوست بره را تخصیص به صحیه دادید و از عایدات راه هفتاد دو هزار تومان تخصیص به صحیه دادید دولت هم از هر محل دیگری که توانسته و ممکن بود هی اضافه کرده است به صحیه تا اینکه این طور شده است اما اینکه امروز آرزو دارید از این هم خیلی بیشتر وسعت پیدا بکند بنده خیلی تحسین و تمجید می‌کنم و خیلی هم همراه هستم ولی برای این کار باید یکی از این دوکار را کرد یا مبلغی عایدی تهیه کرد و یا از مخارج دیگر زد هر کدام به نظرتان می‌رسد بفرمائید و اگر یک طریقه از این دو راه پیشنهاد بکنید بنده جوابش را عرض می‌کنم اما در باب عایدات ایشان فرمودند بنده باید اول دفعه صریحاً عرض کنم که بنده نمی‌توانم یک قران از این عایداتی که وصول می‌شود زیادتر وعده بدهند ما نخواستیم که عایداتمان را خیلی قلیل بگیریم و خیلی به اندازه مطمئن و مسلم به طوری که شاید قسم بشود خورد برسانیم آنچه که ممکن الوصول تصور می‌شد پیش بینی بشود کرد ما پیش بینی کردیم آنوقت ممکن است آقایان بفرمایند این عایدات را اینجور که پیش بینی کرده‌اند این طور نیست بیشتر می‌شود وصول کرد بعضی آقایان فرمودند که در بعضی مواقع کم پیش بینی می‌کند که بعد اظهار رشادت بکنند و خود نمائی بکنند که ما بیشتر از آن وصول کردیم خیر ما بیشتر از این نمی‌توانستیم وصول کنیم چنانچه در مقدمه لایحه هم عرض کردم و ذکر کرده‌ایم و امید واریم بیشتر از این بشود انشاءالله وصول کرد ولی وعده تمی‌توانم بدهم همین گمرک را که فرمودند نه میلیون ده میلیون است و در ترتیب بودجه یک مختصر اصلاحی شده است اجزاء اداره عایدات عایداتی که به اسامی مختلف وصول می‌کنند آن را به فصل خودش برده‌اند مثلاً تذکره را هم گمرک می‌گیرد ما تذکره را هم در گمرک بردیم و روی هم رفته ده میلیون برای گمرک گرفته شده است که نه میلیون و ششصد هزار تومانش مال خود گمرک است و چهارصدو سی هزار و چهارصد تومانش مال شانسلری و انبارداری و مهر سرب و اینها است که در جزء گمرک نوشته شده و تخصیص داده شده است روی هم رفته ده میلیون ولی باید عرض کنم که نقطه ضعیف تر عایدات هم همانجا است اگر در سایر عایدات عرض کردم وعده بیشتر نمی‌توانم ولی امید قوی دارم که تا اندازة همانها وصول شود ولی در گمرک باید عرض کنم که با کمال تردید این رقم را نوشتیم برای چه برای این که گمرک دو جنبه دارد اگر کمرک عایدات زیاد به مملکت می‌دهد دولت خوشوقت می‌شود اما از یک طرف این یک معنی دارد این زیادی عایدات (وکیل ـ واردات زیاد می‌شود) یعنی مملکت وارداتش زیاد است وخیلی تفاضل بر صادرات دارد این خوشوقتی ندارد فی حد ذاته ولی وقتی ما خوشوقت می‌شویم که عایدات گمرک از حیث واردات خیلی بشود به شرط این که صادرات زیاد شود (صحیح است) در این صورت ما می‌توانیم بگوییم که
صادراتمان تفاضل دارد این است که باید عرض کنم ما اول خواستیم نه میلیون بنویسیم ولی بواسطه همین تاکس و اینها که می‌فرمایند ده میلیون نوشتیم و در واقع ده میلیون به قول معروف نماینده شش میلیون عایدات گمرک است در زمان سابق که حالا به واسطة تاکس و اینها ده میلیون می‌شود و ما امید واریم واردات محدود شود و صادرات تزاید بگیرد این تمام آرزوهائی هم که داریم به واسطه خود ثروت افراد مردم به وجود آید که یک شهر معظمی به طهران ننویسند که یک نفر طبیب بفرستید که خودمان حق العلاج نمی‌توانیم بدهیم همه را بیائید اینجا مجاناً معالجه کنید این طور نشود و اما راجع به تأسیسات اقتصادی فرمودند ابتدا عرض کردم تأسیسیات اقتصادی … (این عقیده شخص خودم است و بلکه عقیده دولت هم این است و تصور می‌کنم و امیدوارم که عقیده اکثریت بلکه همة آقایان همین است) فعلاً در حالیه در این دوره که الآن زندگی می‌کنیم شاید دوم مهمترین امور مملکتی باشد و از این جهت هر سعی که ممکن است در اینجا می‌شود اما یک نکته را در این مسئله توجه بفرمائید تأسیسیات اقتصادی و اقدامات اقتصادی یک چیزی نیست که مثل صحیه باشد یا مثل سجل احوال و احصائیه باشد این سرمایه فوق العاده عظیمی می‌خواهد این را نمی‌شود پخش کرد به هر ولایتی با یک پانصد تومانی یک حاکم بگذاریم با پانصد تومان یک اداره سجل احوال و ثبت اسناد گذاشت اینرا بهر یک ولایتی که پنج میلیون ده میلیون باید صرف کرد سدهایش را ببندند و آبیاری بکنند این را اگر به اینطور پخش کنیم به هر ولایت پنج هزار تومان سه هزار تومان پنبه کاری کنند دو هزار تومان در آنجا نوغان این نفله می‌شود واز میان می‌رود این است که دولت چند فقره از تأسیسات اقتصادی که عمده است و البته خرج عمده را هم متضمن است در مرتبة اول قرار داده است مثلاً کارخانه قند اکرکامیابی حاصل شود و امید قوی است که حاصل خواهد شد انشاءلله یک قلم واردات عمده شما را تکافو می‌کند یعنی جبران می‌کند و به این وسیله کمک بزرگی به ثروت مملکت می‌کند و البته دولت چای کاری و اصلاح توتون را فراموش نکرده است اصلاح پشم گوسفند را فراموش نکرده است و سایر شعب رنگرزی و قالی بافی و صنایع مستظرفه هیچکدام فراموش نشده ولی آنها تا اندازة معتدلی پیش می‌روند و کارخانه قند اهمیت عمده بهش داده شده و می‌خواهم عرض کنم از حفظ نمی‌توانم به تحقیق عرض کنم ولی سه ربع شاید مبلغی که اینجا نوشته شده به همان کارخانه قند مصرف می‌شود مسئلة اصلاح توتون باید دقت بشود ولی باید عرض کنم که البته این بحث خارج است و در خارج هم ممکن است تبادل نظر با هم بکنیم و بعد از آنکه مطالعه هم با هم کردیم اصلاح توتون و صادرات توتون به این آسانس نیست تخم توتون باید عوض شود عمل آوردن توتون درست کردن انبارها اینها هم سرمایه بزرگی می‌خواهد و یک کار خیلی مستحسن و مطلوبی است باید هم به عمل بیاید ما در نظر داریم اقدام کنیم اما من نمی‌توانم وعده بدهم که در یک سال می‌شود ترقیات عظیمه و پیشرفتها یک پروگرام ده ساله بیست ساله می‌خواهد این را در ظرف یک سال گنجاندن ندارد و اگر دولت می‌بیند که عایداتش تکافو نمی‌کند که در یک سال هم چایکاری را به اندازة مطلوب وسعت بدهد و هم کارخانة قند را و هم اصلاح توتون بکند باید یک سال کارخانة قند را بنا کند تا فارغ البال باشد سال دوم زورش رابیندازد سر چای سال سوم سر توتون وبه این ترتیب کم کم پیش برود لهذا عرض می‌کنم در نتیجه هر تذکری را که آقایان بدهند باکمال خوشوقتی ما می‌شنویم و بسیار البته ممنون هستیم که این تذکر‌ها داده می‌شود همه این چیزها این پرگرامهای عمومی حاصل جمع این تذکرات است که افراد حساس و خیر خواه مملکت ذکر می‌کنند ولی آنچه که در اینجا درج شده است هم نتیجة همة این فعل و انفعالها و همین تذکرات و تعمق‌ها است که این طور تقسیم شده و چون عایدات ما بیشتر از این نیست بیشتر از این وعده نمی‌توانم بدهم.
رئیس ـ آقای افشار
افشار ـ قسمت اول عرض بنده راجع به طرز بودجه نویسی بوده به طوری که در خود کمیسیون بودجه هم بنده عرض کردم یک قسمت از عوائد و مخارج مملکتی با اینکه قوانین مخصوصه دارند در بودجة کل مملکتی نوشته نمی‌شود.
و کسی که بی اطلاع است از وضعیات مالی مملکت اگر به دست این لایحه را بگیرد تصور می‌کند که عایدات ما عبارت از سی و دو میلیون تومان و مخارج ماهم در همان حدود است در صورتی که مملکت ایران در حدود پنجاه میلیون عایدات و مخارج دارد که فقط یک قسمتی از ان در این لایحه نوشته شده است مثلاً عایدات و مخارج راه آهن و راه سازی که در حدود یازده میلیون است در این بودجه نوشته نشده با آنکه قانون مخصوصی دارد اما از نقطه نظر نمایاندن قوة مالی مملکت بهتر بود که در اینجا ذکر شود و عوائد بلدیه‌ها هم به نظر بنده لازم است جزء بودجة کل مملکتی بیاید و حتی در طرز وصول عوائد بلدی خود وزارت مالیه مداخله کند از یک نقطه نظر این است که طرز وصول به وسیلة مأمورین وزارت مالیه خیلی ارزان تمام می‌شود و حیف و میلی هم در بین نخواهد بود و از طرف دیگر این هم قوة مالی مملکت را که بالاخره اهالی مملکت متحمل این خرج هستند نشان خواهد داد. قسمت دوم عرض بند راجع به خود بودجه‌ها در یک قسمت که قوه تأمینیه باشد بودجه اش زیاد شده این اسباب تشکر است زیرا مملکت ایران که رو به ترقی گذاشته باید از قبیل قوای نظامی و امنیه را زیاد کرد واین قوه هر چه بیشتر باشد اسباب تشکر و اسباب آسایش خاطر است و از این قسمت ما کاملاً باید متشکر باشیم که یک مقداری بر این قسمت بودجه افزوده شده ولی در بعضی اقلام متأسفانه از بودجه کسر شده است آن قسمت به نظر بنده عبارت از وزارت عدلیه است و دولت در نظر دارد در این دوره بیشتر قسمت اقتصادیات را اهمیت بدهد قسمت اقتصاد یک قسمت جزئیش مربوط به دولت است ولی اقسام کلی آنرا باید خود اهالی اقدام کنند دولت باید وسائل ترقی و توسعه اقتصاد را فراهم کند نه این که خودش اقدام کند و کار اقتصادی بکند یکی از مهمترین عوامل و وسایل توسعه اقتصادیات تأمین قضائی است اگر تأمین قضائی در تمامی نقاط مملکت توسعه پیدا نکند البته هیچ مؤسسه اقتصادی نمی‌شود تأسیس نمود و هیچ تشبث اقتصادی به عمل نخواهد آمد و اگر ما دقت کنیم به بودجه عدلیه خواهیم دید که از نقطه نظر صرفه جوئی یا عدم کفاف بودجه این منظور نیست زیرا اگر صرف نظر کنیم از مخارج گزاف خود وزارتخانه و مخارج مرکزی و ولایات عایدات ومخارج عدلیه تکافؤ می‌کند عایدات صلحیه ما شاید خیلی بیشتر از مخارج آن باشد ولی متأسفانه در یک قسمت کلی این مملکت همان تشکیلات عدلیه توسعه لازمه را پیدا نکرده واهالی فاقد قوه قضائی وتأمین قضائی هستند مخصوصاً بنده چون خودم از قسمت آذربایجان اطلاع دارم قسمت غربی آذربایجان و سایر نقاط آذبایجان شاید کاملاً فاقد صلحیه و تأسیسات قضائی هستند به طوری که وجه من الوجوه کار مردم از پیش نمی‌رود که مردم تشبثات اقتصادی و یا مؤسسات تجارتی و غیر تجارتی تأسیس کنند برای اینکه تأمین قضائی ندارند در صورتی که اگر ایجاد صلحیه و محاکمه دیگری در نقاط مختلفه بکنند اساساً عواید این محاکم بیشتر از مخارج آنها خواهد بود و به هیچ وجه احتمال کسر بودجه نخواهد بود پس در این صورت چه ضرر می‌داشت که اگر دولت بودجه بلدیه را از این نقطه نظر زیاد تر می‌کرد و در مقابل هم عایداتی که از این راه عاید دولت می‌شود ضمن عایدات بلدیه می‌گذاشت و این تأسیسات فوق العاده حسن اثردر روی توسعه اقتصادی مملکت می‌بخشد همچنین در قسمت ثبت اسناد اگر ثبت اسناد در تمامی مملکت توسعه پیدا کند البته عواید رو به فزونی است و عایدات فوق العاده دارد زیرا امنیتی که از این حیث در مملکت حاصل می‌شود باعث خواهد شد که املاک را آباد بکند و مملکت را رو به ترقی اقتصادی ببرد مخصوصاً اینجا دیده می‌شود که پانصد هزار تومان در بودجه گذارده شده است که به بانک فلاحتی داده شود البته بانک فلاحتی جائی تأسیس خواهد شد که آنجا ثبت اسناد تأسیس شده و عموم املاک ثبت شده باشد در صورتی که قسمت اعظم مملکت که ثبت اسناد نداشته باشد و مخصوصاً آن نقاطی که احتیاج کلی به توسعه فلاحتی دارند و اساساً صلاحیت دارند که دولت در آنجاها کمک به توسعة فلاحتی بکند و مخصوصاً قسمت غربی آذربایجان که از هرحیث آب و هوایش مساعد است برای توسعه فلاحت چون در آنجا این قبیل نقاط هنوز ثبت اسناد
تشکیل نشده و امید هم نمی‌رود با این ترتیب بودجه نویسی تشکل شود البته با این محسنات و مزایائی که از بانک فلاحتی حاصل خواهد شد شامل آن طرفها نخواهد شد پس تا مدتی آن نقاط ایران فاقد قوة فلاحتی و استفاده از امور فلاحتی خواهند بود. غرض بنده در این قسمت علاوه بر اینکه بر تشکیلات عدلیه افزوده نشده حتی در حدود دویست هزار تومان هم از بودجه عدلیه کسر شده و این مایه بسی تأسف است در صورتی که بودجه عدلیه هر قدر در قسمت توسعة ثبت اسناد و محاکم زیاد تر بشود به نظر بنده به همان اندازه در عایدیشان افزوده می‌شود زیرا به عقیده بنده اینها هر کدام یک عایدات مخصوصی دارند که تکافؤ مخارج خودشانرا می‌کند.
جمعی ازنمایندگان ـ مذاکرات کافی است.
مخبر ـ اولاً نماینده محترم خودشان در کمیسیون بودجه هستند تمام این مذاکرات را در کمیسییون بودجه هم به عمل آوردند جوابهاشان هم همانجا داده شده است بعضی اصلاحات هم اگر در بودجه‌ها لازم بود در کمیسیون به عمل آمد این بود که به عقیده ببنده لزومی نداشت که در اینجا این فرمایشات را بفرمایند همان جوابهائی که در کمیسیون بودجه دادیم باز اینجا هم تکرار می‌شود. اولاً موضوع بودجه مقصود از بودجه که به مجلس تقدیم می‌شود آن عواید و مخارج جاری است که در آن سال به مصرف می‌رسد در این قسمت همینطور که ملاحظه می فرمائید تمام عواید و مخارج برای امسال منظور شده است موضوعی که فرمودند راجع به وضع وجوه مخصوصه که بر طبق قوانین مخصوصی باید تأدیه شود در یک سال هم مثل سایر چیزها در بودجه بنویسیم ولی چون در قسمت خرج یک حساب علیحده دارد که جمع و خرجش در یک سال نمی‌شود لزومی ندارد که در متن بودجه بیایدپول ما این است که بر طبق قانون مخصوصی گرفته می‌شود و بر طبق قانون مخصوصی هم تأدیه می‌شود چیزی که بیشتر اسباب این شد که این نظریه آقای افشار جواب داده شود این بود که عواید بلدیه‌ها را اظهار می‌کنند که باید جزو عواید مملکتی باشد در صورتی که عواید بلدیه‌ها یک عوارضی است که خود هر شهری می‌دهد برای مصارف خود ان شهر و هیچ ربطی به کار مملکتی ندارد این که فرمودند از بعضی بودجه‌ها کسر شده است بودجه عدلیه دویست و هشتاد هزار تومان کسر شده است از بودجه عدلیه و ثبت اسناد دویست و هشتاد هزار تومان کسر شده که دویست و چهل هزار تومان آن از بودجه ثبت اسناد باشد و چهل هزار تومان از بودجه عدلیه البته همینطور که فرمودند تمام این مملکت احتیاج دارند به قوة قضائی حتی در اقصی نقاط و قری و قصبات ولی این اولش داشتن قاضی است همین که در بودجه نوشته شود فلان مبلغ برای تأسیس محاکم است کافی نیست برای اینکه اول شرطش قاضی است قاضی هائی که رتبة عالی دارند نمی‌شود فرستاد برای صلحیه که پنجاه تومان حقوق دارد قاضی که برای این کارها باشد ندارد وزارت عدلیه دلیلش هم این است که همه ساله بر طبق قانونی که از مجلس گذرانده‌اند کلاس قضائی تأسیس می‌کنند و باید این طور قاضی‌ها را تهیه کنند و صرف این که یک اعتباری را در یک بودجه برای یک کاری منظور کنند مستلزم این نیست که بتوانند ازآن اعتبار استفاده کنند آقای وزیر عدلیه به واسطه اینکه قاضی به قدر کفایت نداشته توانسته است خودش را حاضر بکند که از بودجه عدلیه یک مبلغی کسربکنند و اما برای اینکه قوه قضائیه تا حدی که امکان داشته باشد اهالی نقاط دور دست را در مضیقه نگذارد اگر نظر آقایان باشد یک قانونی گذشت از مجلس که به حکام اختیار داده شده بر طبق یک شرایطی در جاهائی که صلحیه و عدلیه نباشد اینها در یک حدودی به طور حکمیت ونمایندگی پارکه را هم داشته باشند و حکمیت هم بتوانند بکنند برای این که اهالی از حیث قوه قضائی در مضیقه تمام نباشند معلوم است که این صرفاً به واسطه احتیاج شدیدی است که ناچار به این امر شده‌اند و الا قوه قضائیه خودش باشد بهتر است ولی تا موقعی که نیست این حق هست برای نواب حکومت بر طبق یک شرایطی. موضوع ثبت اسناد که فرمودند به طوری که خودشان اطلاع دارند در خود قانون متمم بودجه که فردا مطرح می‌شود هست که چنانچه عواید ثبت اسناد تا یک حد معینی رسید دویست هزار تومان را ذخیره کنند سال گذشته که مبلغ زیادی برای تأسیس ثبت اسناد در بودجه منظور بود موفق نشدند آن مبلغ را به مصرف برسانند و
خیلی از جاها دائر نشد ثبت اسناد چرا برای اینکه مستخدم نداشتند در اول به نظر می‌رسید که کار ثبت اسناد یک اشکال زیادی ندارد و به دست این اشخاص می‌شود و در عمل مشاهده شد که خیر ممکن است یک اشتباهاتی بشود این یک توضیخ و تفضیلی لازم دارد برای همین موضوع کلاس ثبت اسناد دائر کردند که اشخاصی که دارای اطلاعی باشند برای اجرای قانون تهیه بشود تا حدی هم تهیه شده و یک قسمتی حالا امتحانشان تمام شده بنابر این اگر ما دویست هزار تومان به بودجه ثبت اسناد بیفزائیم حالا نمی‌توانند ازش استفاده کنند به تدریج همینطوری که ملاحظه می‌فرمایید ….
(در این موقع چند نفر از آقایان به مرور خارج می‌شدند)
رئیس – این طوری که آقایان بیرون تشریف می‌برند ما هیچوقت اکثریت برای مذاکره نخواهیم داشت.
مخبر ـ به تدریج هر چه وسائل فراهم تر بشود تأسیسات عام المنفعه بیشتر به عمل می‌آید
(بعضی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است)
دکتر سنگ ـ بنده مخالفم اگر اجازه میفرمائید یک تذکراتی است که راجع به امور صحی دارم خیلی هم لازم است استدعا می‌کنم آقایان اجازه بفرمایند.
بعضی از نمایندگان ـ کافی است آقا خیر
رئیس ـ استجازه عملی می‌کنیم اگر مذاکرات را کافی ندانستند بفرمائید ولی حالا تأمل بفرمائید. رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که کافی میدانند قیام فرمایند.
(عدة کمی قیام نمودند)
رئیس ـ معلوم شد کافی نیست. آقای دکتر ملک زاده
دکتر ملک زاده ـ بنده اولاً خیلی متأسفم با وجود اینکه لایحه بودجه یکی از مهمترین وسائلی است که همیشه مورد بحث و مطالعه و گاهی تجادل نظر در مجلس واقع می‌شود ما خواستیم که یک همچو لایحه مهمی را به چند دقیقه برگذار کنیم و اجازه ندهیم که بعضی آقایان نظریات خودشانرا اظهار بکنند (افسر ـ حالا که ا جازه دادیم) و همچنین آقایانی که موافقت فرمودند که در اطراف این لایحه بیشتر مذاکره شود بنده هم در سهم خودم متشکرم
(مصدق جهانشاهی ـ از سایرین هم صرف نظر می‌کنید) و امید وارم مطالبی را که به عرض میرسانم چون متکی بر حقیقت و احتیاجات مملکتی است مورد توجه مجلس و هیئت محترم دولت واقع شود البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که اهمیت بودجه در تمام ممالک متمدنه و دارای مجلس از دو نقطه نظر است یکی اینکه بودجه مظهر تشکیلات مملکتی است و در بسیاری از ممالک یک تغییر و تبدیلاتی که می‌خواهند بدهند یا یک تشکیلات جدیدی را که دولت معتقد می‌شود و تغییر و تبدیلاتی را که در تشکیلات می‌دهد در ضمن بودجه می‌دهد پس می‌توان گفت که یک لایحه بودجه مملکتی مظهر تشکیلات مملکت است و از این جهت قابل دقت و توجه است و حقاً مجلس شورای ملی باید با قید اهمیت تلقی بکند این لایحه را دوم اینکه لایحه بودجه همیشه نوید دهنده و مظهر اقداماتی است که در آتیه و نظریات دولت در آتیه برای ترقی و تعالی مملکت در نظر گرفته است نشان می‌دهد و مظهر این نظریات است و البته باید در اطراف این نظریات که چه اقداماتی را دولت در نظر گرفته است برای ترقی و تعالی این مملکت که تمام این نظریات بوسیله این بودجه تأمین می‌شود مورد بحث و دقت قرار می‌دهد بنابر این وقتی که بودجه تشکیل می‌شود دو اصل مهم مهمتر در تمام دنیا تشکیل و تصویب بودجه می‌شود یکی از آن اصول که به عقیده بنده در درجه اول اهمیت واقع است مخصوصاً در مملکت ما تعدیل دخل و خرج دولت اسن و من یقین دارم این قسمت خوشوقتانه در امسال بواسطه مساعی جمیله شخص آقای وزیرمالیه که همیشه بنده نسبت به ایشان معتقد و علاقه مند بوده‌ام به خلاف سنواات قبل که میدانند بوجه تقریبی بود و خیلی هم تقریبی بود ولی امسال حقیقی است از این جهت این قسمت تأمین شده و ما می‌توانیم مطمئن باشیم که یک تعدیلی در جمع و خرج دولت پیدا شده و قسمت دوم عبارت از این است که عواید مملکتی متناسب با احتیاجات مملکتی مابین ادارات و مؤسسات تقسیم شود به عقیده بنده این قسمت کاملاً تأمین نشده است و در این قسمت است
که بنده نظریات خودم را به عرض مجلس میرسانم ـ مخصوصاً موافقت و مساعدت مجلس شورای ملی را در این قسمت استرحام می‌کنم. در اینجها قدری اختلاف نظر است از نظر الاهم فاالاهم. که قسمتی از تشکیلات و مؤسسات مملکتی مهم تر است و بنابراین آن را باید در درجه اول اهمیت قرار داد آقای وزیر مالیه در ضمن بیاناتشان که حقیقتاً بنده هم موافقم با ایشان در درجه اول قوای تأمینیه مملکت را قرار دادند و در درجه دوم اقتصاد و سوم وزارت معارف مملکت را. بیشتر اهمیت دادند و عقیده شان بر این بود که مهمترین قسمتهای مملکتی که تأمین شده و سعادت مملکت در این سه قسمت است گمان می‌کنم کسی نباشد که مخالف با نظر ایشان باشد ولی به عقیده بنده یک قسمت است که از همه اینها مهمتر است و آن عبارت از صحیه مملکت است امروز ثابت شده است که بزرگترین سرمایه از نقطه نظر اقتصاد از نقطه نظر حفظ حدود و ثغور مملکت از هر نقطه نظر داشتن افراد سالم و صحیح المزاج است مگر چه چیز است سرمایه قشون؟! نه اینکه افراد شما است. فرض کنید میلیونها شما ذخیره داشته باشید چه فایده دارد؟ بزرگترین ذخیره شما عبارت است از افراد سالم و قوی المزاج. سرمایه یک مملکت از نقطه نظر اقتصاد هم داشتن افراد سالم است. در قسمت معارفی بنده ایشان را متوجه می‌کنم به اینکه بدنهای ضعیف و نحیف و بدنهای مریض عموماً دارای دماغ ضعیفه است کتبی که راجع به مالاریا نوشته‌اند وراجع به روحیات ایرانی نوشته‌اند معلوم می‌دارند که این قسمت تنبلی و بیکاری و اهمت ندادن به قضایای اساسی و مسئلة امروز را به فردا گذراندن در ایران تمامش نتیجه مالاریا است (صحیح است) و هیچ مربوط به نژاد ایرانی نیست. و هیچ مربوط به آب و هوای ایران هم نیست و مربوط به تربیت ایرانی هم نیست مطابق اصول علمی ثابت شده که فقط و فقط در نتیجه وجود مالاریا است. و مدام که مالاریا در این مملکت رفع نشود همین تنبلی و سستی و ضعف در بین مدمان بی بضاغت خواهد بود و بالاخره دماغ آنها ضعیف خواهد بود و لو معارف هم داشته باشند معارف نمی‌تواند یک اشخاصی بزرگ و مهم و بالاخره مرد برای مملکت تهیه کند. البته بنده اگر بخواهم کاملاً در اطراف بودجه احتیاجات صحی چیز هائی عرض کنم خیلی به طول می‌انجامد فقط این نکته را با اینکه اصولاً همه قبول کردیم که تناسب را باید کاملاً رعایت کرد در تشکیلات مملکتی به عرض میرسانم که به همان نسبتی که روابط یک مملکت با خارج زیاد می‌شود به همان نسبت روابط صحی مملکت هم متأسفانه با خارج زیاد می‌شود و این نکته را کاملاً همیشه باید در نظر گرفت که روابط دولت ایران با خارجی‌ها در جنگ بین الملل نتیجه اش آمدن گریپ شد که الآن همه مردم مبتلا هستند و چندی پیش از این که عرض کردم راه شامات و سوریه به طهران که باز شد نتیجه اش آوردن همین مرض شد و همان طور که منافع داشت ولی این ضرر راهم داشت و همان طور که ازمنافع اقتصادی واز ارتباطات استفاده می‌کنیم همانطور هم جلوی ضرر‌هایش راباید بگیریم این است که به عقیده بنده یک احتیاجات قطعی صحی است که با حیواه مردم و با حیواه افراد توأم است.
چون آقایان خوشوقتانه تماسی با این قسمت ندارند و همه قسم وسائل معالجه و آوردن طبیب و خرید دوا برایتان میسر است شاید چندان درک نکنید ولی بنده چون بیشتر تماس دارم این است که بطور خیلی اختصار عرض می‌کنم یکی هم مرض سل است مرض سل متأسفانه در مملکت ما روز به روز زیاد می‌شود و چیزی که بیشتر سبب سرایت این مریضی است همین است که بدبختانه یک مؤسسات مخصوصی که سناتوریم می‌گویند نداریم تا این مسلولین ضعیف بی بضاعت را آنجا ببریم و انجا معاشرند با اشخاص سالم و اینها را هم مبتلا می‌کنند و این یک مخاطره فوق العاده عظیمی است و دارد دنیا را میسوزاند و اگر این مرض در مملکت ما زیاد شود روزی خواهید دید که هر اقدامی بکنید نتیجه ندارد در بودجه سال گذشته هشتاد هزار تومان برای سناتوریم پیش بینی شد و مخصوصاً قسمت سرخ حصار را اختصاص به این کار داده بودند ولی متأسفانه در این موضوع قدمی برداشته نشد و بنده میدانم هیئت دولت حضرت آقای
رئیس الوزراء و آقای وزر مالیه بیش از من علاقمندند و مخصوصاً توجهشان را راجع به این قسمت جلب و استدعا می‌کنم موافقت بفرمایند و همان طور که عرض کردم از مجلس هم استرجام می‌کنم. امروز در تمام دنیا تشخیصات امراض تمام روی امتحانات ذره بینی و لابراتواری است و دوره گذشته هم همچو مذاکرات شد که اگر بشود در مراکز بعضی ایالات و ولایات یک تأسیسات انستیتو پاستور دائر شود و این خیلی برای حیاه و زندگانی جامعه و عامه مفید است دیگر وارد این قسمت نخواهم شد. خدا میداند که اگر شما د ر بعضی از قسمتهای جنوب بروید ملاحظه خواهید کرد و اگر حساب کنید می‌بینید که نود درصد مردم مبتلا به به مرض چشم درد و گرانولاسیون هستند و شاید چهل درصدشان کور شده‌اند آخر این به کجا خواهد رسید؟ (صحیح است) بالاخره امراض مسریه. چون از بودن آقای کفیل وزارت معارف استفاده می‌کنم و راجع به حفظ الصحه مدارس عرض می‌کنم. حقا میشودگفت که امراض مسریه و دماغی همیشه از مراکزی سرایت می‌کند که جمعیت در آنجاها زیاد است و به قول فرنگی‌ها اشخاصی که در آنجا کازرنه هستند امراض از اینجا سرایت می‌کند می‌شود گفت در یک مملکتی مخصوصاً در پایتختش مدارس حفظ الصحه نداشته باشد این خیلی بد است در این مدارس سی هزار محصل مشغول هستند و با کمال تأسف باید گفت یک نفر دکتر صحی برای مدارس نیست (دکتر سنگ چند سال پیش چه داشتید) بالاخره اگر بخواهیم تمام دردها را ذکر کنیم خیلی زیاد می‌شود مخصوصاً به این جمله قناعت می‌کنم و توجه و مساعدت دولت را راجع به احتیاجات صحیه مملکتی جلب می‌کنم و در خاتمه عرایضم دو کلمه راجع به وزارت اقتصاد ملی اضافه می‌نمایم آقایان تصدیق می‌فرمایند که صنایع مستظرفه ایران مظهر فکر. مظهر لیاقت و بالاخره مظهر گذشته ایران است و به درجه که گمان می‌کنم که همین قدر که روزنامه‌ها را بخوانید و اثراتی که صنایع مستظرفه ما در عالم متمدنه داده است می‌توانم بگویم که اگر صنایع ما را کنار به گذاریم و آثار تاریخی که باز جزء صنایع مستظرفه است ایران یک تل خاکی است و ایران امروز زنده است به گذشته ایران دارای اهمیت و مقام است بواسطه صنایع گذشته اش. و من امیدوارم که وزارت اقتصاد صنایع مستظرفه را کاملاً مورد توجه قرارداده و به قول عوام این هم فال است و هم تماشا. هم مایة افتخار ماست و هم پول می‌آورد. به عقیده بنده یک قسمت مهم از تعدیل صادرات و واردات مملکت که تا امروز حاصل شده و بواسطه این صنایع ماست که یک روزی شاید مقدار زیادی از این مملکت بیرون برود و پول بیاورید. مسافر می‌آورد و متأسفانه ما در بودجه که نگاه می‌کنیم دو شعبه از این صنایع را که یکی خاتم سازی و یکی هم زری بافی باشد واین خودش مخارج خودش را در می‌آورد از بودجه حذف کرده‌اند. راجع به قسمتهای دیگر به عقیده بنده اهمیت و عظمت بالاخره آقائی گذشته و آتیه ما کاملاً مربوط است به این قسمتها و بنده توجه کامل دولت را راجع به این قسمتها جلب می‌کنم.
کفیل وزارت معارف ـ در قسمت فرمایشات آقای دکتر البته آقای وزیر مالیه جواب خواهند فرمود ولی در قسمت صحیه مدارس که فرمودند برای استحضار خاطرآقایان عرض می‌کنم که در بودجه ۱۳۰۹ ما برای صحیه مدارس یک مبلغی پیش بینی کردیم گر چه بواسطه مشکلاتی که در پیش بود کاملاً آن بودجه عملی نشد ولی معذالک در حدودی عملی شده و ما یکی از اطبای درجه اول را از صحیه انتقال دادیم به وزارت معارف و یا یکی دو نفر از طبیب دیگر صحیه مدارس را در مرکز شروع کردیم و الآن هم در حضور آقایان عرض می‌کنم وزارت معارف دو مطب مجانی دارد برای معلمین و متعلمات بی بضاعت و حتی دوای مجانی هم داده می‌شود. در ۱۳۱۰ بوجه که از نطر مبارک آقایان می‌گذرد ملاحظه می‌فرمایند که این تشکیلات تکمیل شده و به قدر کافی احتیاجات صحی مدارس تأمین و منظور شده و از نظر مبارک
آقایان خواهند گذشت. در ولایات هم از نقطه نظر صحی نظر به اینکه بودجه تمام آن احتیاجات را در ولایات نمی‌تواند کامل تأمین کند با مذاکره با اداره صحیه کل مملکتی کو وزارت داخله اداره صحیه در ولایات در این قسمت کمک‌های مهمی با ما کرده‌اند و خواهند کرد و درقسمت صحیه مدارس مرکز هم کاملا این نظر اجرا می‌شود و در ولایات هم این نظر به دست مأمورین صحیه اجرا خواهد شد و از این نقطه نظر تا حدی نظریه آقایان تأمین شده است.
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
دکتر سنگ ـ اجازه میفرمائید
رئیس ـ آقای مؤید احمدی مخالفند؟
مؤید احمدی ـ همه آقایان میدانندکه با اقلام بودجه همه موافقیم فقط یک تذکراتی داریم که می‌خواهیم در این موقع اگر اجازه می‌فرمایند آقایان به عرض برسانیم
چند نفر از نمایندگان ـ بفرمائید.
مؤید احمدی ـ عرض کنم بنده اول می‌خواهم از دو موضوع اظهار تشکر و قدر دانی کنم اولاً از اینکه از اول مشروطیت با اینکه در اصول قانون اساسی و قانون محاسبات عمومی بوده است که بودجه‌ها باید قبل از سال آتیه داده شود (امیر حسین خان ـ شش ماه قبل از سال) همچو بودجه قبل از سال به مجلس نیامده و داده نشده الا اینکه الآن دو دوره است که بودجه در موقع خودش به مجلس می‌آید و تصویب می‌شود. یک موضوع دیگر کسر بو دجه است که سالها بود ایران داشت ولی به حمدالله امروز مرتفع شده وبودجه ما علاوه بر وجوهی که ذخیره داریم تکافو می‌کند اما عرض بنده راجع به این است که یک موضوعی است که باید عرض کنم. این بودجه بر دوقسم است. قسمت اول عایدات است. وجمع است که در ۱۹ فصل تنظیم شده (غیر از عایدت نفت جنوب) و قسمت دوم مخارج است که در پانزده فصل شرح می‌دهد. در قسمت اول اگر به دقت ملاحظه شود تمام افراد ایرانی شرکت دارند و همه به یک نسبت مالیات می‌دهند از مستقیم و غیر مستقیم و گمرک و خلاصه همه در پرداخت مالیات شرکت می‌کنند اما در قسمت مخارج به نظر بنده فصول مخارج هم باز بر چند قسمت است یک قسمت خرج مؤسسات عمومی مملکت است آن هم البته همه افراد از آن استفاده می‌کنند و یک قسمت راجع است به قوای تأمینیه و دفاعیه مملکت نافع ترین فصول به عقیده بنده همین است. به علت اینکه هر کس از ولایات دور دست ایران اطلاع داشته باشد میداند دان انقلابات و آن اجحافتی که در اطراف بود امروز به حمدالله نیست وامنیت سرتاسر مملکت را گرفته است. (صحیح است) اینها البته مخارجی است که صرف همه مملکت می‌شود لاکن فصول دیگر بودجه به عقیده بنده خاصه و خرجی است این را خواستم به هیئت محترم دولت تذکر بدهم. که در قسمت مخارج یک کاری بکنند که همه افراد به تساوی از آن استفاده کند مثلاً آقای دکتر طاهری می‌فرمایند ما قاضی نداریم که به همه جا بفرستیم بنده خودم تصدیق دارم لاکن اینقدر قاضی داریم که یک صلحیه در فلانجا باز کنیم اینقدر پیدا می‌شود بنده خاطر دارم در شهر کرمان یک صلحیه داریم یک بدایت یک استیناف این تشکیلات آنجاست چون قالی بافی در این شهر زیاد است مطابق احصائیه اخیر که آمده است بیست و چهار هزار دستگاه قالی بافی در محوطه شهر است و همیشه بین استاد و شاگرد نزاع می‌شود سابقاً از طرف حکومت یک رئیس قالی باف خانه تعیین شده بود که دعاوی بین استاد قالی بافی و اختلافات بین شاگرد و استاد، کارگر وکارفرما را آن رئیس رسیدگی می‌کرد از وقتی که تشکیلات عدلیه دائر شده اساس آن موضوع از میان رفت. می‌رود به عدلیه. خود بنده در کرمان بودم در ماه آذر یک ساگردی از استادش شکایت کرده بود و صلحیه وقت داده بود برای اردیبهشت ۱۳۱۰ پنج ماه دیگر بنده خودم دیدم این را و خاطرم هست که رؤسای قالی باف خانه‌هایی کرمان به توسط خود بنده به وزارت عدلیه شکایت کردند و تقاضا کرده بودند که بودجه صلحیه را ما می‌دهیم و شما یک رئیس و تبات بفرستید اینجا. بودجه اش را ما خودمان می‌دهیم. آقای
وزیر عدلیه فرمودند این به حیثیات دولت بر می‌خورد که مردم با خرج خودشان این کار رابکنند والبته خود دولت خواهد فرستاد و تا به حال فرستاده نشده. بنده عرض می‌کنم آقای مخبر: یک نفر رئیس صلحیه با سی و دو تومان یا پنجاه تومان حقوق و با یک نفر ثبات که آنجا برود بیش از مخارج خودش عایدات خواهد داشت موضوع دیگر ثبت اسناد است و ملاحظه بفرمائید ثبت اسناد در یک قسمت از مملکت مجری شده و در یک قسمت دیگر مجری نشده. دو سال است که در بودجه (سال ۳۰۷ و ۳۰۸) برای کرمان ثبت اسناد منظور شد ولی مجری نشد از این کار دو عیب بزرگ پیدا شد. یک عیب این است که الآن در کرمان هیچکس جرأت معامله ندارد خود بنده دیدم این را. و به علاوه کاغذهائی که به بنده رسیده حاکی است که اشخاصی و یا فلان آدمی که پول می‌خواهد قرض کند ملک هم گرو می‌دهد ولی آن کسی که پول هم دارد نمی‌دهد زیرا میگوید که شاید فردا ثبت آمد معلوم شد که این ملک مال دیگری است. از این جهت معامله نمی‌کند و راه معاملات مسدود شده. دیگر اینکه به خاطرم هست در همان موقع که قانون بانک فلاحتی می‌گذشت بنده عرضی کردم که اقلاً این شرط را بردارید که اگر ملک ثبت شده نداشت و جواهر چیزی داشت خواست گرو بگذارد ازش قبول کنید و پول بدهید گفتند خیر باید ملک ثبت شده باشد و اگر ملک ثبت نشده باشد بانک پول نمی‌دهد. در این قسمت میدانید که مالکین چه احتیاجی دارند به پول بخصوص برای تنقیه قنواتی که ده فرسخ، دوازده فرسخ طولش است این هم قسمت ثبت. موضوع دیگر تذکر بنده این است آقای رئیس الوزراء و آقای وزیر مالیه تشریف دارند عرض می‌کنم نایب الحکومهای اغلب از ولایات ایران حقوق ندارند ملاحظه بفرمائید این چه حالی پیدا می‌کند نایب الحکومه تعیین می‌شود برای جیرفت رودبار، راور این بلوکات کرمان که هیجده شهر دارد اینها بعضی شان پنج شش محل آن حقوق دارد بعضی از آنها حقوق ندارد. حکومتی که حقوق ندارد باید مخارجش از همان اجحافاتی که در زمان سابق می‌کردند و می‌گرفتند بگیرد و خرج کند چاره‌ای ندارد چه کند آدمی است چهار پنج نفر نوکر دارد چهار صد فرسخ راه آمده دور از مرکز است این چه باید بکند مجبور است از مردم پول بگیرد. و خرج کند. آن وقت می‌فرمایید که کارهای حقوقی هم بکنند چیز خیلی عجیبی می‌شود این است که بنده عقیده‌ام این است که اصلاً نایب الحکومه بی حقوقی نفرستند بهتر است و اگر می‌فرستند یک حقوق جزیی بهش بدهند که مسئول دولت باشد یک نایب الحکومه که حقوق نگرفت این مسئول کی است؟ یک قسمت دیگر راجع به موضوع طرق می‌خواستم عرض کنم که کفیل وزارت طرق تشریف دارند وان راه چاه بهار است به کرمان که انشاءالله باید امسال در نظر بگیرند که راه تجارتی خیلی بزرگی است واگر این راه مفتوح شود خیلی کمک می‌کند به اقتصادیات ایران تجارت ایران برای اینکه بهتر از بنده میدانند که کشتیهایی که از کراچی می‌آید و حرکت می‌کند چون راه بم به کرمان ساخته شده اگر راه چاه بهار به بم هم ساخته شود خیلی خیلی صرفه دارد وآن وقت کشتیهایی که میایند سه روز زودتر از بندر عباس به چاه بهار می‌رسند وخیلی صرفه دارد برای اقتصادیات وخواستم عرض کنم که این مبلغی که برای اقتصادیات گذاشته شده در این قسمت هم یک توجه‌ای کنید بنده تصدیق دارم آن فرمایشی که آقای وزیر مالیه «که اگر این را قسمت کنند بین شهرها نمی‌رسد این صحیح است» لاکن البته باید الا هم فا الاهم را در نظر گرفت شما در جنوب ایران یک جاهائی را دارید که ممکن است با مخارج جزئی یک عایدات خیلی زیادی تحصیل کرد استد عا می‌کنم که اینها را طوری در نظر بگیرید که در تقسیم بودجه یعنی در خرج نسبت به آن اشخاصی که جمع را می‌دهند طوری شودکه همه استفاده کنند این بود نظر بنده (صحیح است)
رئیس ـ دکتر طاهری
دکتر طاهری ـ اولاً در موضوع فرمایشات آقای دکتر ملک زاده و نظریات آقای دکتر سنگ همکاران محترم که البته حق شان هم هست که از صحیه طرفداری هائی بفرمایند بنده خواستم در تأیید فرمایشاتشان عر ض کنم در فرمایشات آقای وزیر مالیه یک جسارتی نبود به مقام صحیه که مستلزم این اظهارات باشد ….
دکتر سنگ ـ بنده قصدی نداشتم می‌خواستم در تأیید فرمایشات ایشان عرض کنم
دکتر طاهری ـ اهمیت صحیه را هیچکس منکر نیست از قدیم هم گفته‌اند دو چیز مهم است یکی امنیت مملکت ست. یکی هم امنیت بدن است که مملکت بدن باشد. یکی قوای تامینیه مملکت است ویکی هم حفظ الصحه است (عراقی. نعمتان مجهولتان الصحه و الامان) و هیچکس هم منکر این نیست که صحیه بحد کمال نرسیده. یعنی هیچیک از ادارات ما بسر حد کمال نرسیده است اینها مؤسساتی است که جدیداً شروع شده وبتدریج هم باید تکمیل شود. البته هر اداره‌ای در حدود خودش واعتباراتی که دارد بایستی کمال دقت ومواظبت را بکند و صحیه فعلی هم همین طور است و رئیس صحه هم کمال مراقبت را دارد اما این شرحی را که برای صحیه در قسمت سناتوریم تذکر دادند صحیح است و در بودجه صحیه هم منظور شده و اگر اقدامی هم نشده است البته باید تذکر بدهند. در قسمت صحیه مدارس که آقای کفیل وزارت معارف تذکر دادند. راجع به اینکه برای ولایات لابراتوارهای مخصوصی صحی از قبیل شعبات انستیتو پاستور و غیره تأسیس شود اینها طول دارد برای اینکه در مرکز هنوز آنطور که باید تکمیل نشده گرچه در ولایات هم لازم است ولی چیزهائی که الزام است باید اول عمل شود. آقای دکتر ملک زاده فرمودند که اینطور ملاحظه فرموده‌اند که در وزارت اقتصاد ملی یک قسمت هائی از صنایع مستظرفه حذف شده در صورتی که بودجه وزارت اقتصاد ملی و سایر بودجه‌ها هنوز به مجلس نیامده است و و قتی که آمد البته نظریه آقای دکتر هم رعایت می‌شود و در موقع رسیدگی و اگر چیزهای مفیدی بوده درست می‌شود اما فرمایشی که آقای مؤید احمدی فرمودند البته اصولاً همه تذکرات صحیح است لاکن اصل کلی که فرمودند اشخاصی که مخارجی می‌دهند باید همه شان از ان استفاده کنند عرض می‌کنم حالا هم همینطور است و خودشان هم در یک قسمت تصدیق کردند در یک قسمتهای عمومی که قسمت مهم بودجه را تنظیم می‌نماید طوری است که همه مملکت به حد کمال متمتع و برخوردار می‌شوند. قسمتهای قوای تأمینیه و دفاعیه و غیره و همه مردم از آن استفاده می‌کنند. در سایر قسمتها هم هیچ جا نیست که منحصر به یک نقطه باشد. بلکه همه جا استفاده می‌کنند البته از نقطه نظر اهمیت و غیر اهمیت نقاط فرق دارند مثلاً به قدری که سرحدات از وجود صحیه استفاده می‌کنند نقاط جزء نمی‌کنند برای اینکه قرنطینه‌ها در سرحدات است و بایستی هم باشد. اما این که فرمودند در قسمتهای کرمان نواقصی است وادارات عدلیه و ثبت اسناد تأسیس نشده اینها را تصدیق می‌کنم در غالب جاها این احتیاجات است و منحصر به آنجا نیست و قسمت جنوب همانطور که از تمتعات طیبعی محروم است از توجهات دولت هم محروم مانده است ولی از امسال که اعلیحضرت اقدس همایونی به آن حدود تشریف فرما شدند و وضعیات ان قسمت را ملاحظه فرمودند نواقص و احتیاجاتش به چشم مبارک ملاحظه فرمودند طرف توجه واقع و امر فرمودند به اصلاحاتش. و امید وار هستیم بعد از این از طرف دولت توجه بیشتری نسبت به رفع این نواقص بشود چنانچه ما خودمان در یزد احتیاج داشتیم بع تسطیح راه یزد به خراسان که اتومبیل رو نبود و از این جهت قمست فارس و یزد به کلی مجزی بود از خراسان و وضعیت اقتصادی آن حدود خیلی خراب بود و بارها هم استدعا شده بود که این راه تسطیح شود و نشده بود. ولی بر حسب امر مبارک اعلیحضرت اقدس همایونی و توجهی که به کلیه اصلاحات دارند آن راه را هم شروع به تسطیح کردند و الآن مشغولند برای قسمت کرمان و یزد و نواحی خراسان خیلی مفید است و امیدواریم که برای اقتصادیات قسمت فارس کرمان و یزد و نواحی خراسان خیلی هم مفید باشد از عموم اهالی تشکرات خود را تقدیم پیشگاه اقدس همایونی می‌نمایم.
جمعی از نمایندگان ـ کافی است
دکتر سنگ ـ بنده مخالفم مذاکراتی نشده است
که این آقایان می‌فرمایند مذاکرات کافی است
جمعی از نمایندگان ـ بفرمائید بفرمائید
دکتر سنگ ـ قبلاً بی نهایت ازمراحم آقایان متشکرم از اینکه به بنده وقت دادند در اینجا شرفیاب شوم و مطالبی که دارم به عرض برسانم اگر چه فراکسیون برای این است که هر چه حرف است در اینجا گفته شود برای اینکه آقایان با نظم و ترتیبی که در فراکسیون است مخصوصاً آقای رئیس که این روزها نهایت جدیت را کرده‌اند که هرکس حرفی دارد در آنجا بگوید برای آنکه اینجا زیاد معطل نشویم من چون آنجا چیزی عرض نکردم ولی وضعیت طوری شده است که بنده را مجبور کرد اینجا عرایضی عرض کنم بنده بر خلاف این چیزهائی که راجع به صحیه فرمودند عقیده دارم که صحیه مملکت مثل چیزها ترقی کرده است در ایران ترقیات زیادی در صحیه در این د ه ساله اخیر مشاهده می‌شود (صحیح است) که اگر هر یک از ماها متذکر آن شویم بنده میدانم و می‌بینم که اگر متذکر ترقیات فوق العاده و محیرالعقولی که در این ده ساله اخیر شده همه ماها خوشوقت هستیم بنده اگر می‌دانستم سخن به اینجا می‌رسد یادداشت می‌کردم و عرض می‌کردم خیلی چیزها ترقی کرده است رفع اصول فئودالیته، تنظیم قشون، این قشون منظم و توانائی که می‌بینم با کمال افتخار برای جانفشانی حاضرم الغاء کاپیتولاسیون، تنظیم عدلیه بسط معارف و صحیه وضعیت اصلاح مالی، بالاخره قوانین موضوعه از قبیل قانون اسعار، قانون انحصار تجارت، ایجاد راه آهن تأسیس طرق، اعزام محص به اروپا آنقدر از این چیزها هست که اگر من این نشاط فوق العاده آقایان را میل داشتم بیشتر ببینم یادداشت می‌کردم علی ای حال تمام صحبتهای خودم را می‌گذارم روی صحیه صحیه در این سنوات اخیره دارای هفتصد هزار تومان بودجه شده است و اگر کسی بگوید که چرا بیشتر از این نشده است برای ذیق بودجه بوده است که آقایان مستحضرند بنده هم مثل سایر آقایان عقیده‌ام این است که از هر چه باید کاست و به بودجه صحیه افزود بالاخره همه چیز فرع است و صحیه اصل اما اگر بشود پیدا کرد همین طور که آقای وزیر مالیه فرمودند دیگر از مردم نمی‌شود پول گرفت دیگر نمی‌شود عایدات جدیدی را در نظر آورد و تحمیل کرد به مردم. صحیه ترقی کرده بودجه صحیه هم تا اندازه که ممکن بود تهیه شده است اما می‌خواهیم ببینیم که چه کار بکنیم این پولی را که داریم الآن ششصد هزارو خرده ما داریم آیا پول را برای فرستادن طبیب برای بعضی شهرها که در آن شهر چندین طبیب هست خرج کرد آنهم طبیبی که بیشتر به درد اغنیا می‌خورد باید اینجور طبیب اعزام کرد یا اینکه بایستی طبیب‌ها را به اطراف واکناف فرستاد یعنی نقاط و دهات متفرقه که دور است به لوازم کافی؟ یعنی از قبیل دوا سایر اساس معالجه و آنوقت صحیه شهری را به عهده بلدیه گذاشت و بالاخره در شهرهائی که بلدیه دارد و می‌تواند یک طبیبی استخدام بکند ان طبیب می‌تواند صحیه شهر را عهده دار شود اگر صحیه طبیب بفرستد برای شهرهائی که بلدیه نیست حرفی نیست و باید او را در نظر داشته باشیم اما برای شهرها طبیب بلدی کافی است و باید برای دهات اطراف فرستاد. مؤسسه پاستور اگر پولی است و بایستی برای صحیه مملکت کار کرد مؤسسه پاستور را باید ترقی دا مؤسسه پاستور که باید برای مملکت سرم بسازد یک مؤسسه سرم سازی ندارد کو سرم شاربن؟ کو سرم ضد دیفتیری؟ کو سرم امراض دیگر که هر روز ما بایستی از خارج بیاوریم؟ خوب دکتر گراندل هم البته کسی است که خیلی خوب می‌تواند از عهده بر آید اما وقتی وضعیت او درست نباشد از کجا می‌تواند اگر پولی دست او نباشد نمی‌شود برای صحیه مملکت کار کرد باید از این قبیل کارها کرد. بنده خواستم عرض کنم که راجع به صحیه آقای دکتر فرمودند که سل و سیفلیس و این چیزها زیاد است راست است بنده هم عرض می‌کنم از صد نفر شاید نود نفر مبتلا به مالاریا باشند اما در شهرها باید بلدیه‌هاشان کار کنند یک قدری هم به دولت باید مجال داد از این که سایر چیزهائی که بیشتر لازم است برای امور صحی تهیه کند بایستی به دولت مجال داد که مدرسه طب را همانطوری که در سایر جاها مدرسه تأسیس می‌شود تأسیس کند که این قدر از بی طبیبی ننالیم نمی‌خواهم بیشتر از این مصدع آقایان بشوم عده از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
رئیس ـ پیشنهاد آقای دشتی قرائت می‌شود:
بنده پیشنهاد می‌کنم عوائد انحصار قند و شگر و عوائد تاکس راه به اقلام جمع اضافه و همچنین مخارج آنها نیز در اقلام مخارج منظور گردد.
دشتی ـ بنده توضیح زیادی ندارم فقط می‌خواستم از آقای وزیر مالیه بپرسم دلیل اینکه یک قسمت از عواید مملکت را جزء بودجه نمی‌آورند چیست سال گذشته هم ما همین صحبت را کردیم گفتند جزء حساب ذخیره بوده است عرض می‌کنم که پارسال ما همین صحبت را کردیم گفتند برای همین نکته هم مخارج را نیاوردید در صورتی که ممکن است عوایدش را بیاورند جزو اقلام جمع ومخارج آنرا هم بیاورند در اقلام مخارج بالاخره نمیدانم علت چیست که یک قسمت از عواید و مخارج نبایستی در بودجه مملکتی بیاید. بنده نمی‌فهمم منطقش چه چیز است. خواستم توضیح بدهند که دلیل این چه چیز است.
وزیر مالیه – آوردن عایدات در جزو جمع عایدات ومخارج در جزوجمع مخارج برای این است که تقاضاشود ومجلس تصویب کند که این عایدات را که عمل می‌شود از مردم بگیریم یانگیریم واین مخارج را بکنیم یا نکنیم. اگر مجلس خودش قانون دائمی می‌گذارد که برای فلان چیز مرتباً فلان عایدات بگذارند هر سال جزو عایدات آوردن آوردن برای جمع و خرج یعنی برای صورت جمع شاید بیفایده نباشد اورا ما هر ششماه برای اطلاع عامه مفصلاً چاپ می‌کنیم که عایدات انحصار قند و شکر بچه مبلغ رسیده و چه اندازه خرج شده است اینجا برای عایدات راه برای عایدات انحصار قند و شکر برای گرفتنش قانون مخصوصی وضع شده است که منحصر به یک سال و دو سال نیست و دائمی است و برای خرجش هم هر دفعه یک لایحه مخصوصی می‌آید برای اجازه خرج حالا این را توجه بفرمائید که این مخارج و عواید مملکتی در واقع سه نقطه نظر است یکی این که عایدات ذخیره مملکتی است که هیچ خرجی در مقابلش ندارد برای احتیاط و مستحبات است و البته شاید هم مستحب نیست چون قانون مخصوص دیگری هم ندارد، ذخیره مملکتی همیشه در بودجه منظور می‌شود و اگر در قانون بودجه منظور نشودمیشود عواید نفت جنوب را هم خرج کرد ولی قانون انحصار قند و شکر اینطور نیست یک قفل محکمی رویش دارد خود آقایان رأی داده‌اند و ما هم سال به سال بدون انحلال آمدن تابستان و زمستان گرفته می‌شود و جمع می‌شود و یک دینار از آن برای مخارج سالیانه ندارد حتی بنده سعی هم کرده‌ام با وزارت طرق مشورت هم کردیم که اگر یک چیزی در عایدات می‌آوریم در مخارج هم باید جزء مخارج بیاید مخارجش را در سال آتیه معین کردن اشکال دارد برای اینکه هیچ نمیدانیم که اوضاع چه جور اجازه خواهد داد. نقشه برداری کی تمام می‌شود؟ و شمال چه جور می‌شود و جنوب چه می‌شود معلوم نیست و هر دفعه خرجش لازم شد لایحه می‌آورند پس سه نظر هست یکی عایداتش را در سال آینده قید کنیم و باید اجازه بگیریم از مجلس و اجازه ندهند نمی‌توانیم بگیریم یکی هم این است که در حقیقت عایداتش را می‌نویسیم و مخارجش را هم در ستون مخارج تقریباً معادل آن می‌آوریم یک چیزی هم هست که در عایدات است و در مخارج هیچ نیست مثل ذخیره مملکتی که آنرا هم ذکر کردیم چون قانون مخصوصی ندارد اما وقتی که آقایان در سال گذسته یک قانون مخصوصی وضع کردید که هشتصد هزار تومان عایدات مملکتی پانصد هزار تومانش را برای شهر تهران و سیصد هزار تومان برای ولایات خرج کنیم وقتی قانون وضع کردید که قند و شکر عایداتش منحصر به راه آهن است و برای هر دفعه خرجی بایستی یک قانونی به مجلس بیاید لذا جز اینکه یک صورت ظاهری نشان بدهیم و آنهم چنانچه آقای افشار تذکر دادند و صحیح هم بود که مملکت بیش از این عایدات دارد همه عامه هم میدانند که قریب پنجاه میلیون ما عایدات داریم در ایین صورت چون فهرست‌ها را هم ما مرتباً چاپ می‌کنیم دیگر حاجت این نشد که در جزو بودجه بیاوریم.
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای دشتی را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب نشد. پیشنهاد دیگر آقای دشتی:
(بنده پیشنهاد می‌کنم ماده چهار از فصل او ماده و ۳ از فصل دوم صورت منضمه حذف شود)
دشتی ـ عرض کنم که فرمایشات آقای وزیر مالیه بنده را قانع نکرد بریا اینکه یک دلیل نقضی ما داریم در مقابل این اگر بناست هر عایدات و هر مالیاتی که مجلس رأی داده است در بودجه نیاید اغلب بر حسب یک قوانینی وضع شده است مثلاً فرض بفرمایید مالیات بر عایدات این بر حسب یک قانونی وضع شده پس این دلیل نیست برای اینکه مجلس نظارت می‌کند در جمع وخرج مملکت و بالاخره این عوایدی که می‌گیرند اینها اغلبش بر حسب یک قوانین خصوصی وضع شده است بنا براین اگر ما به این فرمایش ایشان عمل کنیم باید اغلب مخارج و اغلب این عواید را نیاوریم و یک نکته دیگر هم که گفتند که چون در جزء آن ما مخارج نداریم از این جهت نمی‌توانیم ذکر کنیم این هم اشتباه است عایدات نفت جنوب در مقابلش مخارجی نیست وی در ستون عایدات ذکر کرده‌اند بنا براین ممکن بود سایر عواید را هم ذکر کنند آنوقت بعضی مخارج را در لوایح دیگر تقدیم کند اینها به عقیده بنده دلیل کافی نبود برای اینکه نیاوریم. اما راجع به این پیشنهادی که جدیداً کرده‌ام در فصل اول ماده چهارم نوشته است عواید متفرقه مستقیم و در ماده ۳ فصل دو هم نوشته شده متفرقه غیر مستقیم بنده می‌خواستم از آقای وزیر مالیه بپرسم که عواید متفرقه یعنی چه مالیه باید بداند عواید مستقیم و غیر مستقیمش چیست متفرقه یعنی چه؟ اینها در حدود معین و مشخصی باید باشد اما بطور تردید ذکر کنند متفرقه این مثل همان و غیره است که اغلب جاها می‌نویسند مثلاً محل فروش قند و شکر و چای و غیره این یک سوء اثری می‌کند و سوء اثرش این است که ممکن است بواسطه بودن این و غیره یک مالیاتهایی از مردم بگیرند در صورتی که به تصویب مجلس نرسیده و این کلمه متفرقه به ضرر مالیات گرفتن از مردم می‌شود بنده یک مثلی برایتان عرض کنم بارهائی که وارد گمرک می‌شود هر تاجری مکلف است بار خودش را از کشتی به گمرک رسانده و از آنجا به انبار خودش ببرد عرض کنم چون هر تاجری بخواهد این کار رابکند عرض کنم تجار هر بندری یک جمعیتی درست کرده‌اند یعنی با همدیگر تبانی کرده‌اند و یک اداره درست کرده‌اند به اسم اداره حمال باشی که این حمال باشی موظف است از هر باری یک مبلغی می‌گیرد واین بارها را از کشتی می‌برد به بندرگاه و از بندر می‌برد به انبار خود تجار. این اداره حمال باشی یک عوایدی داشت الآن گمرک بوشهر این عواید را تصرف می‌کند این در حقیقت یک مالیاتی است که می‌گیرند برای اینکه از هر باری از هر عدلی یک حقی می‌گرفت این حمال باشی ومازاد پول آنرا هم یا می‌دادند به بلدیه یا مصارف معارفی یا صحیه شهری داشت حالا اداره گمرک این را جزو عواید خود میداند وبه عقیده بنده این یکی از مالیاتهایی است که بر خلاف قانون می‌گیرد ومجوز این به نظر بنده همین کلمه‌های متفرقه ومستقیم وغیره مستقیم است که ما در بودجه آورده‌ام ومجلس هم تصویب کرده است وقانون شده است واینجور چیزهاست
وزیر مالیه- این چیزهایی که به نظر آقا می‌آید جزء متفرقه مستقیم غیر مستقیم این متفرقه مستقیم غیر مستقیم را ما در یک قلم همیشه داشتیم در همین بودجه سال جاری ۳۰۹ هفتصد و هفتادو پنج هزار تومان مالیات مستقیم غیر مستقیم بوده است این بودجه مختصر فرقی که با بودجه سابق دارد این بود که اول عرض کردم جزئیات کار را روشنتر کرده‌اند ولی متفرقه آنچیزها جزئی متفرقه است که عنوان مخصوصی برایش داده نشده است که ازفلان جا سیصدتومان از فلان جا سیصدو پنجاه تومان حاصل می‌شود از این جور چیز هاست و این در سال جاری ۷۷۵ هزار تومان بود مخصوصاً عایدات از مسکوک نیکل منظور شده بود سال آینده نداریم و عایداتی که منظماً نیست در بعضی از سالها هست و بعضی سالها نیست این وجوه متفرقه مستقیم و غیر مستقیم فهرست هم دارد اگر آقایان بخواهند ممکن است فهرستش را ملاحظه بفرمایند و قانع خواهند شد و تصدیق خواهند فرمود هیچکدام از این چیزهائی که فرمودند مالیات بر خلاف قانون از مردم می‌گیرند و اینها نیست یکی از متفرقه غیر مستقیم حراج است و مثل همان چیزهائی که گفته شده است اما مسئله که به مناسبت بهش اشاره کردند که حمالی وگمرک و اینها عرض کردم این چیز هائی که از قدیم معمول بوده
است مثلاً در گمرک یک نظاماتی قائل شده است حتی قبل از اعلان مشروطیت مثل این تذکره قانون تذکره به تصویب مجلس نرسیده است ولی از سی سال قبل از این معمول بوده است و مجلس شورای ملی و دولت مقننه و مشروطه او را تأیید و در واقع تصدیق کرده است عایدی شده است و حالا به واسطه این نوع ایراداتی که گاهی به نظر می‌آید که فلان چیز چه مبنای قانونی دارد و چون قانونی نیست او را حذف کنید این طور به عایدات دولت لطمه می‌زند. و ما نمی‌توانیم از عایداتی که مفصلاً و مرتباً به دست ما می آمده است و همیشه هم جاری بوده است و عمل شده است دست برداریم و برای این چیزهای کوچک یک قانونی بیاوریم خود اینها که در ضمن بودجه تصویب شده خودش دلیل این است که عمل را تصدیق و تأیید کرده است حمالی در جاهای دیگر دنیا هم گمرکات ترتیب حمالی مخصوصی دارد. برای اینکه شلوغ نشود روی هم نریزند و زیاد نگیرند و تعدی نکنند یک حقی هم به حمال می‌دهند و با همدیگر جمع می‌کنند و این را در گمرکات دارند در بنادر دارند این از قدیم جاری بوده است حالا اگر یک وقتی دیگر اگر صلاح بدانند در اطرافش پیشنهادات بشود و مذاکره بکنند و در یک شهر معینی عایدات حمالی را حذف کنند یا جای دیگر این مطلب دیگری است خارج از بودجه و الا همین ده میلیون گمرک را که ما اینجا نوشتیم این هم جزو آن است.
دشتی ـ مسترد می‌دارم.
رئیس ـ پیشنهاد آقای مؤید احمدی قرائت می‌شود:
(بنده پیشنهاد می‌کنم حق التدریس از بودجه حذف شود)
مؤید احمدی ـ عرض کنم که بنده خاطر دارم که همه ماها آرزومان این بود که تعلیم در ایران مجانی و اجباری بشود و یک رقمی بنده دیدم در بودجه نوشته شده عایدات مدارس و حقیقت چیز خوبی نیست به عقیده بنده و علت اینکه از محصل حق التدریس گرفتن آن هم در این مملکت با این فقر عمومی به عقیده بنده چیز خوبی نیست این است که پیشنهاد کردم این موضوع حذف شود ملاحظه بفرمائید قدماء مدرسه می‌ساختند املاکشان را وقف می‌کردند که محصل در آنجا در همه قسمت زندگانیش مجانی باشد و پولش را هم دستی می‌دادند و ما در دوره ترقی روی تدریس مالیات می‌گذاریم روی درس خواندن مالیات می‌گذاریم و به عقیده بنده این چیز خوبی نیست و به گمان بنده مبلغش هم خیلی بزرگ نیست و گمان می‌کنم تکافو می‌کند با تفاضل بودجه اگر از این مبلغ صرف نظر کنیم بودجه مان تکافو می‌کند آن محل که اضافه داریم صرف این می‌شود ما که از مردم همه جور مالیات می‌گیریم اقلاً بچه‌هاشان مجانی تحصل کنند آنوقت از چه اشخاصی بنده خاطرم هست در همین سال جاری که این تصمیم را وزارت معارف گرفت خود آقای فرخ شاهدند که یک عده محصلین کرمانی در اینجا داشتیم بی بضاعت که بعضی شان را خود اداره اوقاف کمک خرج می‌دهد آنوقت از اینها شهریه می‌خواستند بگیرند و اغلبشان در مدارس قدیمه می‌خوابیدند جا نداشتند آنوقت می‌گفتند برو نظمیه فقرت را ثابت کن یک بچه غریب در طهران چه جور برود نظمیه فقرش راثابت کند یا در ولایات بنده باز تذکر می‌دهم به آقای فرخ و مخصوصاً یک تشکری هم از وزیر معارف آقای اعتماد الدوله می‌کنم که پارسال خاطرم هست در عزیز آباد بم که یک مدرسه ابتدائی دارد آنجا رئیس معارف یک پیشنهادی نوشته بود که اینجا بچه‌های روستائی و دهاتی هستند و با لباسهای پاره و پای برهنه در مدرسه هستند و سر راه دزد آب است می‌آیند مدرسه را می‌بینند اینها را خوب نیست با این لباس مشاهده کنند هر چه تفحص کردند محلی نداشتند در بودجه و آقای اعتماد الدوله از خودشان پانصد تومان فرستادند صد دست لباس برای آنها درست کردند حالا در یک همچو مملکتی از همچو اشخاصی حق التدریس گرفتن به نظر بنده چیز خوبی نیست حالاجواب خواهند داد که بچه‌های اعیان و اشرافی ندارد ثانیاً آنهائی که شما میگوئید قلیلند اعیان و اشراف بچه‌هاشان را می‌فرستند اروپا نمی‌گذارند اینجا تحصیل کنند این است که بنده پیشنهاد کردم این سی هزار تومان عایدات مدارس از بودجه حذف شود و اضافه بودجه نداشته باشیم بودجه مان هم تکافو می‌کند.
وزیر مالیه ـ بنده در اینجا نیامدم که مفصلاً‌به آقایان مزاحمت بدهم ولی این مطلبی را که آقا فرمودند چون مکرر اینجا تکرار می‌شود لازم است که توضیح بدهم با همه تصدیق حسن نیت آقای مؤید احمدی و میدانم که داعیشان بر خیر خواهی و خوش نیتی و این که مردم مجاناً تحصیل می‌کنند هست از این تعجیب خودداری نمی‌توانم بکنم که ما یکی بعد از دیگری در مباحثاتمان پیشنهاد حذف عوائد و پیشنهاد توسعه مخارج بکنیم آخر ما این همه آرزوها داریم و متصل می‌گوییم صحیه را توسعه بدهیم و مخارج ثبت اسناد کم است مخارج عدلیه کم است این باید از یک جا از عوائد مملکتی حاصل شود و بنده می‌خواهم تمنا کنم که حذف عوائد را به هیچ وجه پیشنهاد نفرمایید و این را استدعا می‌کنم برای اینکه هر چه جزئی باشد به عوائد مملکت کمک می‌کند اما عوائد مدارس این که می‌فرمایند مردم سابقاً وقف می‌کردند و مدرسه بنا می‌کردند و مقرری می‌دادند به طلاب خیلی کارهای خوبی بود از این کارهای خیرات و مبرات در این مملکت بود و از روزی که دولت خواست این کارها را بکند مردم گفتند الحمدالله خوب شد اگر این طور پیش برود خواهند گفت که آیا مردم در منزلشان چراغ نمی‌خواهند چیز خوبی نیست چرا دولت بنا نمی‌کند خوب آقا مردم چراغ می‌خواهند خوب پولش را هم بدهند اگر کسی می‌خواهد اولادش تحصیل کند باید خرج تحصیلش را بدهد همه باید بدهند ولی دولت میگوید شاید یک اشخاصی پیدا شوند بتوانند بدهند و ان هم لازم است باسواد باشد او را استثناء کرده‌اند قانوناً او هم پول باید بدهد ولی چون نمی‌تواند دولت جلو تر را می‌گیرد میگوید او هم باید با سواد باشد حالا اگر این طور است چرا مریض خانه‌ها پول می‌دهند حالا ما یک قدری عواید صحیه داریم که این از مریض خانه‌ها حاصل می‌شود آدم متمول یا مرفه الحال که می‌رود به مریض خانه خرج طبیب می‌دهد و خرج طبیب در منزل هم می‌دهد ولی در آنجا بهتر معالجه می‌شود و هم کمتر می‌دهد حالا چرا دولتی که دلسوز است تمام مرضهای مملکت را مجاناً معالجه نمی‌کند آخر این عملی نیست و نمی‌شود اصلاً مملکت ما بالنسبه به بعضی ممالک دیگر کم مایه است ثروتش کم است شما یک مملکت دیگر که خیلی با مکنت و یا ثروت باشد نشان بدهید که مدارس متوسطه در آنجا مجانی است آن دولتهائیکه خیلی با ثروت هستند و عایدات خیلی زیادتر از ما دارند آنها می‌خواهند اولاد مردم را عموماً تعلیم ابتدائی بدهند یعنی با سواد بکنند به آن درجه ترقی نمی‌کند مگر یک استثناهائی هست در آمریکا در بعضی از نواحی آمریکا مدارس متوسطه مجانی دیده شده است اما ممالک فرنگستان که اینقدر ثروتمند است مدرسه متوسطه و عالیه مجانی ندارند مدرسه ابتدائی مثل قوت لایموت است که انسان نمیرد مدرسه عالی و متوسطه مثل این است که غذاهای عالی و لباسهای فاخر بپوشند دولت هر قدر دلسوز باشد پول نمی‌دهد این را خواستم اساساً و اصولاً آقایان متوجه باشند که ما از آنجائی که عایدات می‌شود وصول کرد و تحمیل بر کسی نیست او را نباید مانع شویم آن چیزهائی که فرمودند راجع به دزداب و کرمان و غیره آنها را بنده تصدیق می‌کنم آنها فقیرند و متمول نیستند و ما از آنجا عایدی هم نخواهیم داشت و نداریم اما البته در شهر تهران مدارس متوسطه داریم همان مدارس متوسطه هم یک قسمت زیادی مجانی دارد هر کس از هر جا که تصدیق بیاورد که فقیر باشد باز هم مجانی است ولی یک عده اشخاصی که مسلماً دارا هستند و با ثروت هستند و می‌توانند بدهند دولت چه لزومی دارد یعنی البته مستحسن است کاش ممکن بود دولت ما غنی بود به این درجه که تحصیلات عالی را هم مجانی نماید ولی در صورتی که نداریم پیشنهاد حذف کردن یا پیشنهاد حذف عایدات ضرری به یک جای دیگر مخارج مهم میرساند مثلاً اگر سی هزار تومان عایدات مصارف را حذف کنیم سی هزار تومان از بودجه معارف باید کسر کرد یا از بودجه صحیه حالا هر کدام را آقایان میل دارند پیشنهاد بکنند بنده اعتقادم این است که بگذارند هم صحیه وسیع تر بشود هم معارف (صحیح است)
رئیس ـ آقایانی که پیشنهاد آقای مؤید احمدی را قابل توجه میدانند قیام فرمایند
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای اعتبار قرائت می‌شود:
پیشنهادمیکنم در سطر آخر ماده واحده کلمه کل بعد از کمیسیون بودجه حذف شود.
رئیس ـ آقای اعتبار.
اعتبار ـ توضیحی ندارم در این عبارت کل به نظر بنده مورد ندارد پیشنهاد کردم حذف شود اشتباه شده است قطعاً.
مخبر ـ همینطور که تذکر دادند اشتباهی شده است قبول می‌کنم به علاوه اجازه بفرمایید در قسمت عوائد و مخارج دو اصلاح است که بایست در صورت منضمه رعایت شود اگر اجازه بفرمایید همینطور بدهم به آقای منشی که اصلاح بکنند یا اینکه بخوانم که همه اصلاح کنند.
رئیس - بخوانید
مخبر کمیسیون ـ در صفحه ۶ فصل نوزدهم در تحت عنوان عوائد مترقبه از سایر منابع ملاحظه بفرمایید به جای در قسمت نقدی پنج میلیون ودویست و پنجاه هزار بایست نوشته شود شش میلیون وچهارصدو بیست هزار قران و به جای صدو هفتاد و هفت هزار پهلوی بایست نوشته شود صدو پنجاه و هفت هزار پهلوی در قسمت مخارج (آقای منشی توجه بفرمایید همین طور اصلاح شود) در قسمت مخارج صفحه هشت در فصل یازدهم ماده دوم تأسیسات اقتصادی بایست نوشته شود دو میلیون و صدو نه هزار و چهل قران و در قسمت پهلوی شصت نه هزار و هشتصدو بیست و شش پهلوی جمع این دو قلم در ماده واحده اصلاح شده است تغییری که حاصل می‌شود در تفاصیل است در تفاصیلی که آخر بودجه است آن را هم اصلاح بفرمایید آخر بودجه صفحه ۹ بیست و پنج هزار و نه صدو چهل و یک قران تفاصیل این جور می‌شود
رئیس ـ آقای مخبر جمع‌ها همان است که در ماده واحده نوشته شده است؟
مخبر ـ بلی جمع‌ها همان است که در ماده واحده است و اصلاح شده است
رئیس ـ رأی می‌گیریم به قسمت عایدات که بالغ است بر سی دو میلیون و صدو هفتاد پنج هزار و نهصدو سی و نه تومان و نه قران و هشتصدو پنجاه و نه هزار پهلوی موافقین قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رئیس ـ تصویب شد. رأی می‌گیریم قسمت مخارج که بالغ است بر سی دو میلیون و صدو هفتاد پنج هزار سی صدو شصت و هفت تومان و هشت قران و هشتصدو پنجاه هشت هزار و ششصدو شصت و سه پهلوی موافقین قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد رأی می‌گیریم به ماده واحده به حذف کلمه (کل) بعد از بودجه موافقین ورقه سفید خواهند داد بعد از آن هم آقایان تشریف نبرند عرض دارم
(اخذ و تعداد آراء بعمل آمده هشتاد ورقه سفید شماره شد)
رئیس ـ عده حاضر ۸۷ باکثریت هشتاد رأی بودجه مملکتی تصویب شد.
اسامی رأی دهندگان ـ آقایان: ثقه الا اسلامی – سهرابخان ساکنیان – دکتر ملک زاده – مژدهی – مخبر فرهمند – دکتر لقمان – فهیمی – میرزا فتح الله خان فزونی – امیر ابراهیمی – سید کاظم یزدی – میرزا محمد حسین نواب – دکتر احتشام – خواجوی – اسکندری – دکتر ضیائی – بیات ماکو – میرزا اسدالله فقیه – میرزا احمد خان صفاری – رضا قلیخان باستانی – طباطبائی وکیلی – فتوحی – میرزا صادق خان اکبر – عدل – مجد ضیائی – مقدم – محمد علی میرزا دولتشاهی – افسر - دکتر عطاءالله خان سمیعی – مسعودی خراسانی – بیات – دادور- امیر تیمور – هزار جریبی – ابوالحسن خان پیرنیا – ناصری – اسدی – ملک آرائی – عراقی – دکتر طاهری – میرزا سید محمد محیط – دکتر سنگ – آدینه جان یار علی – میرزا محمد علیخان تربیت – حاج میرزا حسین خان فاطمی – میرزا حسین خان افشار – فرشی – شریفی – مؤید احمدی – وهاب زاده – احتشام زاده – ایزدی – لیقوانی – دربانی – محمد تقی خان اسعد – حسنعلی میرزا دولتشاهی – افخمی – میرزا سید احمد بهبهانی – طالش خان – ملک مدنی – یونس آقا وهاب زاده – موقر – طباطبائی دیبا – طهرانی – امیر دولتشاهی – مولوی – معتصم سنگ – امیر حسین خان بختیار – فتحعلی خان بختیار – حبیبی – یاسائی – بوشهری – میرزا محمد خان وکیل – ملک زاده آملی – اعتبار – دهستانی – مفتی – حیدری – لاریجانی – جمشیدی –
۴ ـ موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس ـ به طوری که آقایان مستحضر هستند این طور معهود بود که متمم بودجه هم قبل از رسیدن سال جاری جدید بگذرد و برای همیم منظور هم بوده است که شبهای طولانی در فراکسیون صرف وقت شد و ایام عید هم نزدیک است و باید مهیا شد برای کارهای داخلی یک موافقت اگر با بنده بفرمائید امید وار هستیم متمم بودجه فردا تمام بشود و آن این است که در اول سه و نیم قبل از ظهر فردا آقایان تشریف بیاورند و جلسه در همان وقت تشکیل شود جلسه آینده فردا سه ساعت و نیم قیل از ظهر
مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد
رئیس مجلس شورای ملی ـ دادگر
قانون
بودجه یک ساله ۱۳۱۰ مملکتی
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی بودجه سال ۱۳۱۰ مملکتی را که از حیث عایدات (به استثنای عوائد نفت جنوب از بابت ۱۹۳۰ میلادی که در ۱۳۱۰ وصول و به حساب ذخیره مملکتی منظور می‌شود) به مبلغ سی و دو میلیون و یک صدو هفتاد و پنج هزار و نهصدو سی و نه تومان و نه قران (۳۲/۱۷۵۹۳۹/۹ تومان) و هشتصدو پنجاه و نه هزار پهلوی (۸۵۹/۰۰۰ پهلوی) و از حیث مخارج به مبلغ سی و دو میلیون و یک صدو هشتاد و پنج هزار و سیصدو شصت و هفت تومان و هشت قران (۳۲/۱۷۵/۳۶۷/۸) و هشتصدو پنجاه و هشت هزار و ششصدو شصت و سه پهلوی (۸۵۸/۶۶۳ پهلوی) بالغ می‌شود و به شرح صورت منضمه تصویب و به وزارت مالیه اجازه می‌دهد که که مخارج مملکتی اعم از حقوق و مصارف را در حدود اعتبارات مصوبه مطابق بودجه‌های پیشنهادی که تا آخر اسفند ۱۳۰۹ باید به مجلس داده شود باستثنای بودجه ثبت اسناد و املاک که تا آخر خرداد ۱۳۱۰ داده خواهد شد با رعایت قوانین مربوطه به اقساط ماهیانه بپردازد تا اینکه بودجه‌های مذکوره به تصویب کمیسیون بودجه برسد و پس از آن مصارف مملکتی مطابق تصویبات کمیسیون بودجه به عمل خواهد آمد.
تبصره ـ پرداخت مخارج ثابت و غیر ثابته که در متن بودجه مملکتی و جداگانه از اعتبارات وزارتخانه منظور شده است مقید به قید اقساط ماهیانه نمی‌باشد ولی پرداخت مخارج غیر ثابته که در بودجه‌های تفصیلی وزارتخانه‌ها منظور شده است بیش از یک دوازدهم در ماه مجاز نیست مگر بعد از تصویب کمیسیون بودجه.
این قانون که مشتمل بریک ماده و صورت ضمیمه است در جلسه بیست و هفتم اسفند ماه یک هزار و سیصدو نه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر
فصل ماده شرح عایدات ملاحظات
قران پهلوی
قسمت اول ـ عایدات
۱ مالیات مستقیم
۱ مالیات املاک اربابی و فروش منال خالصجات انتقالی ۵۰۰۰۰۰۰۰
۲ مالیات بر عایدات ۱۰۰۰۰۰۰۰ ۲۰۰۰۰۰
۳ حق الثبت اتومبیل و غیره ۶۰۰۰۰۰۰
۴ متفرقه مستقیم ۲۵۰۰۰۰
جمع ۶۶۲۵۰۰۰۰ ۲۰۰۰۰۰
۲ مالیات غیر مستقیم
۱ ذبایح ۶۰۰۰۰۰۰
۲ رسومات ۱۰۰۰۰۰۰۰
۳ متفرقه غیر مستقیم ۲۵۰۰۰۰
جمع ۱۶۲۵۰۰۰۰
۳ گمرک
۱ حقوق گمرکی ۹۸۶۹۷۰۰۰
۴ عواید محصولات انحصاری
۱ انحصار تریاک ۳۰۰۰۰۰۰۰ ۵۰۰۰۰۰
۲ انحصار دخانیات ۳۷۵۰۰۰۰۰
جمع ۶۷۵۰۰۰۰۰ ۵۰۰۰۰۰
۵ عواید امتیازات
۱ حق الامتیاز تلفن ۱۰۰۰۰۰
۲ حق الامتیاز خاک سرخ ۴۰۰۰۰۰
۳ بابت حقوق کمیسر نفت جتوب ۲۰۰۰
۴ حق الامتیاز بانک شاهنشاهی ۱۲۵۰۰۰ برای سه ماهه
اول سال
۵ بابت حقوق کمیسربانک شاهنشاهی ۷۵۰۰
جمع ۶۳۲۵۰۰ ۲۰۰۰
فصل ماده شرح عایدات ملاحظات
قران پهلوی
۶ سهام و منافع دولتی
۱ منافع سهام دولتی از بابت بانک ملی ۴۸۰۰۰۰
۲ منافع وجوه دولتی در حسابها ۱۰۰۰۰
۳ منافع مسکوک نیکل ۲۵۰۰۰
جمع ۵۱۵۰۰۰
۷ عایدات خالصجات و معادن و غیره
۱ حالصجات ۱۷۰۰۰۰۰۰
۲ معادن ۱۶۰۰۰۰۰
۳ جنگلها ۵۰۰۰۰۰
۴ شیلات داخلی ۴۰۰۰۰۰
جمع ۱۹۵۰۰۰۰۰
۸ عوائد انتقالی از وجوه مخصوصه
۱ صدی سه مخارج وصول مالیات راه و عوائد انحصار قند و چای ۳۰۰۰۰۰۰
۲ سهم معارف از مالیات راه ۲۶۰۶۶۰۷
۳ سهم صحیه از بابت مالیات راه ۷۲۴۱۳۰
۴ سهم سهیه از عایدات بندری ۱۵۰۰۰۰
۵ پوست بره ۳۰۰۰۰۰
جمع ۶۷۸۰۷۳۷
۹ مطالبات دولتی
۱ بدهی کار خانه پارچه بافی اصفهان ۱۱۵۲۸۱۲
۲ بابت بدهی کارخانه نخ ریسی مرحوم صنیع الدوله ۱۵۰۰۰
فصل ماده شرح عایدات ملاحظات
قران پهلوی
۳ بدهی اداره سابق ارزاق ۴۰۰۰۰۰۰
۴ بدهی مؤسسه رهنی ۷۶۸۵۰
۵ مطالبات متفرقه دولتی ۳۰۰۰۰۰
جمع ۵۵۴۴۶۶۲
۱۰ اداره مباشرت مجلس شورای ملی
۱ عوائد مطبعه و باغ بهارستان ۵۰۰۰۰۰
۱۱ وزرات عدلیه
۱ عوائد محاکم ۴۰۰۰۰۰۰
۲ عوائد ثبت اسناد و امللاک ۹۰۰۰۰۰۰
۳ متفرقه ۱۰۰۰
جمع ۱۳۰۰۱۰۰۰
۱۲ وزارت کایه – گمرک
۱ عوائد شانسلری ۱۱۸۴۰۰۰
۲ عوائد مهر و سرب ۶۳۳۰۰۰
۳ عوائد انبارداری ۱۱۹۲۰۰۰
۴ عوائد متفرقه گمرک ۱۲۹۴۰۰۰
۵ عوائد متفرقه وزارت مالیه ۱۰۰۰
جمع ۴۳۰۴۰۰۰
۱۳ وزارت داخله
۱ عوائد نظمیه ۶۰۰۰۰
۲ عوائد صحیه ۲۰۰۰۰۰
فصل ماده شرح عیدات ملاحظات
قران پهلوی
۳ عواید سجل احوال و احصائیه ۱۵۰۰۰
۴ متفرقه ۱۰۰۰
جمع ۲۷۶۰۰۰
۱۴ وزارت پست و تللگراف
۱ عواید پست ارضی ۵۶۰۰۰۰۰
۲ عواید پست هوائی ۹۰۰۰۰۰
۳ عواید تللگراف و تلگراف بی سیم ۷۰۰۰۰۰۰
۴ عواید متفرقه ۵۰۰۰
جمع ۱۳۵۰۵۰۰۰
وزارت امور خارجه
۱ عوائد تذکره و شانسلری ۱۷۵۰۰۰۰
۲ متفرقه ۵۰۰
جمع ۱۷۵۰۵۰۰
۱۶ وزارت معارف
۱ عوائد مدارس و غیره ۳۰۰۰۰۰
۲ متفرقه ۱۰۰۰
جمع ۳۰۱۰۰۰
۱۷ وزارت اقتصاد ملی
۱ عوائد فروش تمبر ۲۵۰۰۰
۲ عوائد مؤسسات فلاحتی ۶۰۰۰
۳ متفرقه ۵۰۰
جمع ۳۱۵۰۰
فصل ماده شرح مخارج ملاحظات
قران پهلوی
۱۸ وزارت طرق و شوارع
عوائد متفرقه ۵۰۰
جمع ۵۰۰
۱۹ عوائد متفرقبه از سایر منابع ۶۴۲۰۰۰۰ ۱۵۷۰۰۰
جمع کل عایدات ۳۲۱۷۵۹۳۹۹ ۸۵۹۰۰۰
قسمت دوم مخارج
۱ وزارت دربار و دفتر مخصوص شاهنشاهی ۵۱۴۶۶۴۰
۲ مجلس شورای ملی ۶۶۰۰۰۰۰
۳ ریاست وزراء ۶۲۲۰۰۰
۴ وزارت جنگ
۱ وزارت جنگ و قورخانه هواپیمائی ۱۳۳۰۰۰۰۰۰
۲ خرج سفر و حقوق محصلین وزارت جنگ و بحریه و مستخدمین خارجی لشگری و بحریه ۷۹۹۸۰ ۷۱۰۰۰
۳ خرید کشتی‌ها ۳۹۰۰۰۰
جمع ۱۳۳۰۷۹۹۸۰ ۴۶۱۰۰۰
وزارت مالیه
۱ وزارت مالیه به انضمام گمرکات ۳۰۵۷۰۰۰۰
۲ حقوق مستخدمین خارجی مالیه و گمرکات ۴۵۶۰۰۰ ۱۹۶۰۰
۳ ساختمان ابنیه گمرکی و مالیه ۴۰۰۰۰۰
۴ انحصار تریاک ۳۵۰۰۰۰۰
۵ انحصار دخانیات ۲۵۰۰۰۰۰
جمع ۳۷۴۲۶۰۰۰ ۱۹۶۰۰
فصل ماده شرح مخارج ملاحظات
قران پهلوی
۶ وزارت داخله
۱ وزارت داخله ۵۰۰۰۰۰۰
۲ تشکیلات نظمیه مملکتی ۱۹۵۳۰۰۰۰
۳ تشکیلات امنیه مملکتی ۱۸۰۱۰۰۰۰
۴ صحیه کل مملکتی ۶۱۴۲۰۰۰ ۱۸۰۰
۵ احصائیه و سجل احوال ۴۰۶۰۰۰۰
۶ نظام وظیفه ۳۰۰۰۰۰
۷ ساختمان مجلس ۲۰۰۰۰۰
جمع ۵۳۲۴۲۰۰۰ ۱۸۰۰
۷ وزارت عدلیه
۱ وزارت عدلیه و ثبت اسناد و املاک ۱۵۰۵۲۰۸۰ ۱۶۳۲
۸ وزارت امور خارجه
۱ وزارت امور خارجه ۲۶۳۰۰۰۰ ۹۳۱۲۴
۲ کمیسیون سرحدی ترکیه و مخارج غیر مترقبه ۵۰۰۰۰۰
جمع ۳۱۳۰۰۰۰ ۹۳۱۲۴
۹ وزارت پست و تلگراف
۱ وزارت پست و تلگراف ۱۷۱۸۰۰۰۰ ۱۸۰۹۶
۲ ساختمان عمارت پست خانه و گمرک ۱۰۰۰۰۰۰
جمع ۱۸۱۸۰۰۰۰ ۱۸۰۹۶
فصل ماده شرح مخارج ملاحظات
قران پهلوی
۱۰ وزارت معارف
۱ وزارت معارف ۱۸۳۴۴۵۰۰ ۱۶۹۲۵
۲ مخارج محصلین در اروپاو خرج سرپرستی و مسافرت آنها ۶۶۶۶۶
۳ تربیت اطفال عشایر ۲۵۰۰۰۰
جمع ۱۸۳۴۴۵۰۰ ۸۳۵۹۱
۱۱ وزارت طرق و شوارع
۱ وزارت طرق و شوارع ۸۵۰۰۰۰
۱۲ وزارت اقتصاد ملی
وزارت اقتصاد ملی ۱۷۵۷۸۴۰ ۴۰۳۶
تأسیسات اقتصادی ۲۱۰۹۰۴۰ ۶۹۸۲۶
جمع ۳۸۶۶۸۸۰ ۷۳۸۶۲
۱۳ اعتبارات دولت
۱ مخارج غیر مترقبه ۱۵۰۰۰۰۰
۲ مخارج سری ۲۰۰۰۰۰
۳ انعام ۱۰۰۰۰۰
جمع ۱۸۰۰۰۰۰
۱۴ اعتبارات ثابته عمومی
۱ دیوان خارجی دولت ۱۰۳۰۵۰
۲ وظائف و شهریه و مستمریات ۵۱۴۵۵۲۰ ۹۰۸
۳ حقوق انتظار خدمت مستخدمین دولتی ۲۴۰۰۰۰۰
۴ منافع صندوق تقاعد کشوری ۴۸۸۹۰۰
۵ حقوق کمیسر نفت جنوب ۲۰۰۰
۶ حقوق کمیسر بانک شاهنشاهی ۷۵۰۰
فصل ماده شرح مخارج ملاحظات
قران پهلوی
۷ فرع و حق العمل بانکها و مخارج انتقال وجوه دولتی ۱۵۰۰۰۰۰
۸ هیئت تفتیشیه مملکتی ۵۰۰۰۰۰
۹ سرمایه بانک ملی از محل سهام دولتی ۴۸۰۰۰۰
۱۰ سهم شیر و خورشید سرخهای تبریز و مشهد از عایدات ذبایح ۵۱۹۰۴۸
جمع ۱۱۰۴۰۹۶۸ ۱۰۵۹۵۸
۱۵ اعتبارات غیر ثابته عمومی
۱ مخارج عمران لرستان و کردستان و بلوچستان و خوزستان و تخت قاپو کردن ایلات ۱۰۰۰۰۰۰
۲ مخارج مسلخها ۳۹۱۵۳۰
۳ مخارج دفع ملخ ۱۰۰۰۰۰۰
۴ مخارج مربوطه به ثبت املاک دولتی ۱۰۰۰۰۰
۵ سرمایه بانک ملی ۵۰۰۰۰۰۰
۶ سرمایه بانک فلاحتی ۵۰۰۰۰۰۰
۷ کسر مؤسسه رهنی در موقع انتقال به بانک ملی ۱۳۱۱۰۰
۸ دیون داخلی و تعهدات دولت ۵۰۰۰۰۰
جمع ۱۳۱۲۲۶۳۰
جمع کل مخارج ۳۲۱۷۵۳۶۷۸ ۸۵۸۶۶۳
حاصل
۱ – عایدات – جمع قران ۳۲۱۷۵۹۳۹۹
جمع پهلوی(۸۵۹۰۰۰)به قرار هر پهلوی شش تومان ۵۱۵۴۰۰۰۰
جمع کل عایدات به قران ۳۷۳۲۹۹۳۹۹
۲ – مخارج – جمع قران ۳۲۱۷۵۳۶۷۸ » جمع پهلوی (۸۵۸۶۶۳)به قرار هر پهلوی ۶ تومان ۵۱۵۱۹۷۸۰
جمع کل مخارج به قران ۳۷۳۲۷۳۴۵۸
تفاضل عایدات بر مخارج ۲۵۹۴۱
صورت فوق ضمیمه قانون بودجه یک ساله یک هزار و سیصدوده مملکتی بوده صحیح است. رئیس مجلس شورای ملی – دادگر