مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۷ آذر ۱۳۲۴ نشست ۱۷۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویبنامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات- اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آئین‌نامه‌ها - بخش نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
سال اول - شماره ۲۴۸ مدیر: سیدمحمد هاشمی نماینده مجلس شورای ملی - ۴شنبه ۲۸ آذر ماه ۱۳۲۴
دوره چهاردهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۴۴۹
مذاکرات مجلس
جلسه ۱۷۳
صورت مشروح مجلس روز ۳شنبه ۲۷ آذر ۱۳۲۴ نشست ۱۷۳
۱- تصویب صورت جلسه ۲- بیانات آقای نخست‌وزیر بمناسبت وقایع آذربایجان ۳- مذاکره در باب پیشنهاد آقای لنکرانی ۴- اخبار مجلس یادداشت دولت ایران به سفارت‌های کبرای شوروی انگلستان و امریکا
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
صورت مجلس پنجشنبه ۲۲ آذر ماه ۲۴ را آقای هاشمی (منشی) بشرح زیر قرائت نمودند.
چهل دقیقه بعد از ظهر مجلس به ریاست آقای سید محمد صادق طباطبائی تشکیل و صورت مجلس پیش قرائت و تصویب شد.
غائب با اجازه- آقایان: طوسی - فاطمی- دهستانی- بهبهانی - تهرانی- رضا تجدد- گله داری- اعتمادی- لنکرانی
غائبین بی اجازه- آقایان: مظفرزاده- خاکباز- دکتر کشاورز- اخوان- کفائی- آصف- امیرابراهیمی- تولیت- بوشهری- دکتر معاون- سید ضیاءالدین طباطبائی- جواد مسعودی- سیف پور- بهادری- رفیعی- ایرج اسکندری- مهندس پناهی- دکتر آقایان- آرداشس آوانسیان- مراد آریه- قشقائی
دیرآمدگان با اجازه- آقایان: اقبال- فولادوند- دولت آبادی
دیر آمدگان بی اجازه- آقایان: رستم گیو- نقابت- حیدرعلی امامی- سنندجی- صمصام- حسن اکبر- ذکائی- ایپکچیان
آقای رئیس اظهار داشتند که چون شکایات زیادی از تهران و اکثر نقاط و اخیراً از آذربایجان راجع به مالیات بر درآمد به دفتر مجلس شورای ملی رسیده‌است محض تعیین تکلیف دولت و مردم در این تنگنا جلسه کردیم تا اگر آقایان موافقت نمایند زودتر وارد دستور شویم و این کار انجام شود.
آقای صدر قاضی با ورود به دستور مخالف بوده اظهار داشتند که زندگی دویست هزار نفر اهالی مهاباد و اشنو و سلدوز از فروش توتون می‌گذرد و اداره دخانیات محصول زارعین نقاط یاد شده را خریداری و طبقه بندی و تصرف کرده ولی بهای آن را نپرداخته‌است محض رعایت آسایش فروشندگان از وزیر دارائی تقاضا نمودند هر چه زودتر نمایندگان زارعین را با پرداخت بهای توتون خریداری شده به محلشان معاودت دهند.
آقای وزیر دارائی در پاسخ ایشان تقاضا کردند که لایحه قانونی مالیات بر درآمد زودتر مطرح و تصویب بشود.
آقای طوسی تقاضا کردند مطالبی را که در جلسه پیش آغاز کرده‌اند اجازه داده شود در جلسه آینده به عرض مجلس برسانند.
آقای امیر تیمور لایحه اصلاح شده در کمیسیون دارائی را با توضیح اینکه بر طبق پیشنهادهای واصله با حضور غالب پیشنهاد دهندگان توافق کامل حاصل شده‌است طی ماده واحده هشت تبصره قرائت نمودند.
آقای معدل مخالف بودند و ضمن اظهار مخالفت با اشاره به علل وضع آئین نامه‌ها و اینکه این لایحه بغیر عادی و به خلاف نظامنامه به کمیسیون ارجاع شده و مضارّ اموری که بدون مطالعه انجام می‌شود عقیده و تقاضا داشتند که یادداشت‌های تلفیق شده به صورت لایحه منظمی طبع و توزیع شود و مجالی باشد که آقایان نمایندگان با مطالعات کافی و اصلاحات مقتضی بدان رأی دهند و باز مانند قانون گذشته بدین صورت اشکال و اصلاح و الغاء واقع نشود.
آقای کاظمی در پاسخ ایشان ماده واحده و تبصره‌های لایحه را تعریف و تشریح و اضافه نمودند که با حضور اعضاء کمیسیون دارائی و وزیر دارائی و اکثر پیشنهاد دهندگان نظر آقایان کاملاً تأمین شده بالاخص مؤدیان ضعیف مورد ارفاق کامل قرار گرفته‌اند همچنین کسانی که از طرق غیر مشروع در سنوات اخیر فواید کثیر برده‌اند بر طبق این قانون مجبور می‌شوند مالیات حقه دولت را بپردازند بالاخره به ماده واحده و هشت تبصره مذکور با ورقه اخذ رأی بعمل آمد و از ۸۶ نفر عده حاضر به اکثریت ۸۱ رأی تصویب شد جلسه آینده به روز جمعه ۲۳ آذر موکول و مجلس یک ساعت و نیم بعد از ظهر ختم شد.
رئیس- آقای صدر قاضی راجع به صورت مجلس نظری دارید؟
صدر قاضی- بلی عرض کنم راجع به پرداخت بهای توتون مهاباد و سلدوز و اشنو که در جلسه گذشته بنده عرض کردم چون در وضعیت زندگی آن‌ها فوق‌العاده تأثیر دارد و آن روز هم آقای وزیر دارائی پشت تریبون قول دادند که بهای توتون‌ها را بپردازند در صورت مجلس فراموش شده‌است این جمله نوشته شود این است که بنده استدعا می‌کنم این جمله را قید کنند که مردم امیدوار بشوند که آقای وزیر دارائی موافقت فرمودند.
رئیس – شرح موضوع در صورت مشروح مجلس قید می‌شود این بطور اشاره‌است. آقای تهرانچی در صورت مجلس نظری دارید؟
تهرانچی- خیر قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- آقای نقابت در صورت مجلس نظری دارید؟
نقابت- قبل از دستور عرایضی دارم.
رئیس- آقای اردلان
اردلان- عرض کنم در صورت جلسه یک عرضی بنده دارم و آن این است که همیشه معمول بود که وقتی رأی به یک لایحه‌ای می‌گرفتند هم مخالف و هم موافق را می‌نوشتند چون لایحه در جلسه پیش مخالف هم داشت در صورت مجلس ننوشته‌اند که چقدر مخالف و چقدر موافق بوده‌است.
رئیس- آن یک نفر مخالف را می فرمائید ننوشته‌اند؟
اردلان- بلی یک نفر مخالف بود باید نوشته شود (حاذقی- تأثیری ندارد)
رئیس- بسیار خوب ده نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (عده‌ای از نمایندگان- دستور)
تهرانچی- بنده مخالفم با ورود در دستور
چند نفر از نمایندگان- تصویب صورت جلسه را اعلام نفرمودید.
رئیس- در صورت مجلس مخالف دیگری نیست؟ صورت مجلس تصویب شد، آقای تهرانچی
تهرانچی- عرض کنم بنده در چند جلسه قبل عرض کردم و باز هم عرض می‌کنم برای اینکه ما قبل از هر دستور و قبل از هر چیزی باید فکر اصلاح و حل اوضاع حاضره باشیم دولتی را که فعلاً ما داریم با اینکه عرض کردم شخص آقای حکیم الملک مردی درست و امین و از حیث درستی و عمل طرف توجه عموم هستند با وصف این مردم و یک عده‌ای زیادی از نمایندگان ایشان را صلاح نمی‌دانند (جمعی از نمایندگان با همهمه- اینطور نیست) یعنی نه اینکه صلاح ندانند (همهمه نمایندگان- زنگ رئیس)
رئیس- آقا راجع به دستور حرف بزنید.
تهرانچی- با وضعیات حاضره ایشان نتوانستند در این قضایا موفق بشوند و حل بکنند (همهمه نمایندگان)
معدل- آقای رئیس مجلس بفرمائید فقط راجع به دستور حرف بزنند.
تهرانچی- … و به این جهت عرض می‌کنم هر دستوری که با این وضع بنا شود برای ما نتیجه‌ای نخواهد داشت راجع به دستور این عقیده بنده‌است که عرض کردم و به همین علت عرض می نم که هر دستوری که به این نحو باشد برای ما مفید نیست.
حاذقی- ایشان باتفاق کلمه آمده‌اند و تغییر ماهیت هم نداده‌اند در این یک ماه (صحیح است)
- بیانات آقای نخست وزیر به مناسبت وقایع آذربایجان
۲- بیانات آقای نخست وزیر به مناسبت وقایع آذربایجان
رئیس- آقای نخست وزیر فرمایشی دارند؟
نخست وزیر (آقای حکیمی)- چون آقایان نمایندگان محترم انتظار داشتند که دولت اطلاعات بیشتری راجع به آذربایجان به عرض مجلس شورای ملی برساند و استحضار هم میهنان عزیز نیز از اوضاع این قسمت مهم کشور ما که همه به آن علاقه‌مند هستیم ضرورت دارد اجازه می‌خواهم گزارشی در این باب عرض و تصمیم دولت را نیز اعلام دارم. از چندی به این طرف در آذربایجان از طرف عده معدودی نغمه هائی برخاست. این اشخاص به عنوان اصلاحات دست به اقداماتی زدند که راه اصلاح را مسدود برعکس باعث بی نظمی شدند (صحیح است) و اظهاراتی نمودند که بر خلاف قانون اساسی و سایر قوانین مملکتی بوده‌است (صحیح است) و ممکن نمی‌شد که دولت به این قبیل اظهارات ترتیب اثر بدهد و لهذا ابتدا در نظر گرفتیم بلکه با وسایل مسالمت آمیز و نصیحت از طرف مأمورین رسمی دولت این اشخاص را اگر ایرانی و علاقمند به مصالح عالیه کشور باشند از این خیالات خام و ناپخته منصرف نمائیم که امنیت در مملکت مختل نگردد تا دولت بتواند به اصلاحات اساسی در تمام کشور شروع نماید. متأسفانه این عده در اجرای مقاصد سوء و ناصواب خود اصرار ورزیدند و وقتی هم دولت استاندار تازه به تبریز فرستاد باز ایستادگی کردند و مشغول تعقیب نقشه‌های شوم خود به ضرر تمامیت کشور و آسایش عمومی شدند (صحیح است) تا آنجا که به قول خودشان و برخلاف صریح قانون اساسی (صحیح است) مجلس ملی تشکیل داده و حتی اخیراً عده‌ای را به نام وزیر معرفی و ادارات دولتی را تصرف نمود و تجاسر را بجائی رساندند که به قوای تأمینیه دولتی نیز تعرض و دست اندازی نموده‌اند حالا که استاندار به تهران آمده و گزارش خود را رسماً به اطلاع دولت رسانید معلوم شد این اشخاص می‌خواهد به عملیات خود رسمیت دهند این جانب مجلس شورای ملی را از کیفیت امر مستحضر می‌دارم.
دولت نظر به قلت عده قوای تأمینیه در استان‌های ۳ و ۴ و برای جلوگیری از وقایع سوء و ناامنی و تجری اشخاص نادان و مغرض و تأمین آسایش و آزادی مردم تصمیم نمود پادگان‌های موجود در آن استان‌ها را تقویت نماید و قوای امدادی از مرکز روانه دارد که فرمانده لشکر آنجا قادر به استقرار نظم و آرامش و امنیت در سراسر استان‌های ۳ و ۴ بشود ولی بطوریکه استحضار دارند دلوت دوست و مجاور ما بر خلاف انتظار مانع این اقدام شد و قوای اعزامی از تهران مدتی در شریف آباد ماند تا اینکه اخیراً ناچار به بازگشت گردید. نیروی جزئی و غیر کافی موجود در آن استان‌ها نیز آزادی عمل نداشتند و در نتیجه مأمورین دولت و عده قلیل قوای تأمینیه این استان‌ها در مقابل متجاوزین و متجاسرین دست بسته و محصور شدند و هیچ اقدامی از طرف مأمورین دولت میسر نگردید زیرا نه آزادی عمل داشتند و نه امید تقویت از مرکز. از طرف دیگر متجاسرین که اسلحه هم بدست آورده بودند و همه قسم تقویت می‌شدند و اشخاص مجهول الهویه هم در میان آن‌ها پیوسته زیاد می‌شد و با وجود قلت عده و عدم موافقت مردم آذربایجان با اعمال آن‌ها توانستند همه را مرعوب کرده و به اجرای نقشه‌های خائنانه و ناروای خود آزادانه موفقیت حاصل و مجلس محلی تشکیل و وزیر معرفی نمایند. دولت مخاصمه و منازعه و خونریزی را به مناسبت حضور پادگان و پست‌های شوروی در آن استان مضر و بی نتیجه دانسته دستور مقابله با این جماعت را که البته به وسائل عدیده تقویت می‌شدند صلاح تشخیص نداد. این جانب ناگزیر هستم صریحاً در مقابل مجلس شورای ملی اظهار درام که این اقدام‌ها که در آذربایجان بعمل آمده از طرف هر دسته و جماعت که باشد خلاف مصلحت کشور و خلاف مصرحات قانون اساسی سایر قوانین کشور است (صحیح است) کلیه ایرانیان پاک و بی‌غرض که هواخواه تمامیت و عظمت کشورند با این قبیل اقدامات و اظهارات خانه خرابکن مخالفت دارند (صحیح است – صحیح است) و مبارزه می‌نمایند (دکتر مصدق- بعد از آقای نخست وزیر بنده عرض دارم) (فاطمی- من هم سئوالی دارم) و نخواهند گذارد این قبیل اظهارات خائنانه و جاهلانه ریشه دوانیده کشور را پاره آتش نمایند. این جانب هم به عنوان یک فرد ایرانی و هم بنام دولت با اینکه اساساً اهل صلح و مسالمت بوده و به هیچ قیمت راضی نیستم از بینی یک نفر هم وطن من قطره خونی جاری شود تصمیم جدید به مقاومت در مقابل این نغمه‌ها گرفته و نخواهیم گذارد یک عده قلیل مغرض نادان به عمد یا اشتباه مقاصد شوم و ناصواب خود را بر برادران آذربایجانی ما که همه وطن پرست و ایران دوست هستند و بارها امتحانات فداکاری و از خودگذشتگی را داده‌اند با زور و ترور و آدمکشی و تجاسر تحمیل و کشوری را دچار زحمت و مرارت نمایند (صحیح است- احسنت) بدیهی است مجلس شورای ملی و همه مردم ایران پشتیبانی دولتی که چنین تصمیمی را داشته باشد هستند (صحیح است) و عملیات چنین دولتی را تقویت خواهند نمود (صحیح است) از دولت‌های دوست و متحد خودمان هم چنانکه رسماً و علناً گفته و نوشته و خواسته‌ایم برای رفع این مشکلات که نتیجه ادامه توقف نیروهای خارجی در ایران است در مقابل خسارات طاقت فرسا و فداکاری‌ها که از شروع جنگ تا کنون تحمل نموده‌ایم توقع و انتظار داریم هر چه زودتر نیروی خودشان را از ایران ببرند (صحیح است) و ما را آزاد بگذارند. در این فاصله هم طبق شرائط و اصول که بین میهمان و میزبان مقرر است آزادی عمل را که حق حاکمیت ما است برای نیروی ایران و مأمورین دولتی مانع نشوند و بگذارند به وظائف خود برسیم و به رفع مشکلات موفقیت حاصل نمائیم (صحیح است – احسنت)
این‌جانب از این مقام رسمی با صدای بلند که به گوش تمام مردم جهان و مخصوصاً ملل دوست و متحد ما و همه ایرانیان برسد اعلام می‌دارم، نغمه‌های شوم معدودی نادان و مغرض در آذربایجان به‌هیچ‌وجه رسمیت ندارد (صحیح است) و باید حتماً این قبیل تظاهرات بی‌اساس که به نام اصلاحات برخاسته و مانع اقدامات اساسی دولت برای تهیه موجبات آسایش و اصلاح حال مردم ایران من جمله برادران آذربایجانی ما شده و لطمه‌های بزرگ به کشور ما وارد خواهد نمود خاموش شود و این نغمه‌ها برخلاف تمام موازین قانون اساسی کشور و سایر قوانین مملکتی است از جمله مخالف اصل ۲ و۳ و۱۶ و۲۱ و۲۲ و۲۳ قانون اساسی و همچنین اصل ۳ و ۹ و۱۲ و۱۳ و۱۴ و۲۱ و۲۶ و۲۷ و۴۶ و۴۸ و۴۹ و۷۵ و۹۴ متمم قانون اساسی (صحیح است) که به بهای خون آزادیخواهان واقعی کشور گرفته شده و ضامن آسایش و عظمت ایران است می‌باشد (صحیح است)
اصل ۲ قانون اساسی می‌گوید:
مجلس شورای ملی نماینده قاطبه اهالی مملکت ایران است (صحیح است)
اصل ۳ قانون اساسی
مجلس شورای ملی مرکب است از اعضائی که از تهران و ایالات انتخاب می‌شوند و محل انعقاد آن در تهران است (صحیح است) اصل ۱۶ قانون اساسی: کلیه قوانینی که برای تشیید مبانی دولت و سلطنت و انتظام امور مملکتی و اساس وزارتخانه‌ها لازم است باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد (صحیح است) اصل ۳ متمم قانون اساسی:
حدود مملکت ایران و ایالات و ولایات و بلوکات آن تغییر پذیر نیست مگر به موجب قانون (صحیح است)
اصل ۲۶ قانون اساسی:
قوای مملکت ناشی از ملت است طریقه استعمال آن قوا را قانون اساسی معین می‌نماید (صحیح است) چنانکه همه می‌دانند این‌جانب خود یکی از آزادیخواهان و از جمله کسانی هستم که برای برقراری این اصول مساعی زیاد بکار برده و فداکاری نموده‌ام از طرف دیگر این‌جانب یکی از فرزندان آذربایجان و پرورش یافته آن سامان هستم (صحیح است) با تمام طبقات و عناصر مختلفه آنجا در عمر خود تماس و آمیزش داشته‌ام و کاملاً بر احساسات میهن پرستی و ایران دوستی فرد فرد برادران آذربایجانی خود و همشهری‌های عزیز واقف بوده می‌دانم که آن که آذربایجانی است هرگز بر ضد قانون ساسی و بر خلاف شئون و حیثیت کشور و تمامیت ایران قدم بر نداشته (صحیح است) و امکان ندارد این مردمان وطن پرست در این موقع باریک به این قبیل بی احتیاطی‌ها قیام و اقدام و خدا نخواسته پنجه به روی هموطنان خود بیندازند اگر چند نفر معدودی که سوابقی در آذربایجان دارند و کسی آن‌ها را شاید بخوبی و به برجستگی نمی‌شناسد هیچ‌گاه در غم و شادی شریک برادران آذربایجانی نبوده حالا بخواهند به سهو و یا به عمد اظهاراتی خلاف اصول میهن پرستی و آذربایجان دوستی بنمایند و با ترور و زور و اجبار دیگران راهم شریک کردار و گفتار خود کنند باید مردم آذربایجان پاک را که طبق شواهد تاریخی همیشه در اعتلای نام ایران سایر مردم این کشور شرک داشته از شرّ این قبیل اشخاص نااهل و نادان و مغرض و یا خارجی‌ها که به لباس آذربایجانی در آمده‌اند نجات داد (صحیح است) تا تمام دنیا بدانند احساسات واقعی اهالی آذربایجان مانند اهالی سایر استان‌های ایران بر اساس غیرت و عفت و میهن پرستی بوده (صحیح است) و آذربایجانی همواره برای آزادی و تمامیت و استقلال و عظمت کشور جانبازی و فداکاری‌ها نموده‌است (صحیح است) آذربایجان همواره جزء لاینفک ایران بوده و خواهد بود (صحیح است) و این‌جانب و دولت حاضر برای توجه به اظهارات اصلاح طلبانه قاطبه هموطنان عزیز منجمله اهالی آذربایجان از صمیم قلب مهیا هستیم و برادران آذربایجانی ما باید با سایر ایرانیان در اجرای برنامه و نقشه و اصلاحاتی که دولت در نظر دارد و بی‌واسطه توقف بیمورد نیروی خارجی در این کشور معوق و معطل مانده کمک و مساعدت نمایند تا به منظور خودمان نایل شویم و تأسف می‌خوریم از اینکه عده زیادی از مردم اصلاح طلب و صلح جوی آذربایجان بواسطه اقدامات این عده معدود و ناامنی در آن سامان با خانواده‌های خود ناچار از مهاجرت به تهران و سایر نواحی ایران شده‌اند.
در خاتمه عرایض خود لازم می‌دانم این نکته را باستحضار برسانم:
چنانکه سابقاً در مجلس شورای ملی اعلام داشتم به منظور توسعه و تشیید روابط دوستی و یک جهتی با دولت و ملت دوست و همسایه خودمان اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی چندی پیش بوسیله سفیر کبیر شاهنشاهی در مسکو پیشنهاد نمودم که باتفاق آقای وزیر امور خارجه به مسکو بروم و چون این تمایل ما به رفتن مسکو با تشکیل (کنفرانس وزیران خارجه سه دولت دوست و متحد در مسکو مصادف گردید پیشنهاد خودمان را تعقیب نمودیم و ضمناً به موجب یادداشت‌های رسمی که در تاریخ ۲۲ و ۲۳ آذر جاری ارسال شده به هر سه دولت دوست و متحد بزرگ خودمان اطلاع دادیم که تنها موضوع مهم و فوری که از سه دولت بزرگ انتظار داریم بین خودشان در کنفرانس وزیران خارجه در مسکو مطرح و تصمیم مساعد اتخاذ نمایند تخلیه فوری و کامل تمام ایران از قوای هر سه کشور می‌باشد (صحیح است) و ضمناً تذکر کرد دادیم هرگاه غیر از این موضوع مطلبی راجع به ایران مطرح گردد باید نظر به استقلال و حق حاکمیت ایران و در اجرای فصل ششم پیمان سه جانبه و اعلامیه سران سه دولت در تهران با استتاره و رضایت دولت ایران باشد (صحیح است - کف زدن عده‌ای از نمایندگان)
دکتر مصدق- بنده عرض دارم.
جمعی از نمایندگان- دستور، دستور
دکتر رادمنش- این وضع مملکت داری نیست چرا نمی‌گذارید مردم حرف بزنند بس است.
رئیس- قبل از بیانات آقای نخست وزیر به عنوان نطق قبل از دستور، اجازه‌هایی خواسته شده بود و بعد از ایشان هم هفت هشت ده نفر اجازه خواسته‌اند (بعضی از نمایندگان- دستور)
دکتر رادمنش – اجازه بدهید حرف بزنم. این‌ها مقدرات مملکت است باید حرف بزنند آقا حرف می‌زنند و آقای روحی هم می‌گویند صحیح است و آقایان دست می‌زنند اینقدر دست زدید که مملکت را به این روز انداختید.
رئیس- آقای فاطمی هم سئوالی دارند چند پیشنهاد هم شده‌است.
بعضی از نمایندگان- پیشنهادها را بخوانید.
اقبال- شما رأی بگیرید به ورود در دستور اگر رأی دادند که وارد دستور می‌شویم.
فاطمی- بنده سئوالی دارم از آقای وزیر جنگ اجازه می فرمائید؟
معدل- سئوال جزء دستور است
دکتر مصدق- بنده بعد از نخست وزیر عرض داشتم.
- مذاکره درباره پیشنهاد آقای لنکرانی دائر به تشکیل جلسه خصوصی و تعطیل جلسه بواسطه کافی نبودن عده برای مذاکرات
۳- مذاکره درباره پیشنهاد آقای لنکرانی دائر به تشکیل جلسه خصوصی و تعطیل جلسه بواسطه کافی نبودن عده برای مذاکرات
رئیس- سه پیشنهاد رسیده‌است می‌دهیم بخوانند. پیشنهاد آقای لنکرانی قرائت می‌شود: پیشنهاد می‌کنم الآن جلسه خصوصی تشکیل گردد.
بعضی از نمایندگان- بسیار خوب
رئیس- آقای لنکرانی
لنکرانی- بنده این پیشنهاد را آنوقتی کرده بودم که این نقشه خائنانه برای آتش زدن بقیه ملکت در مجلس اجرا نشده بود آنوقت بعد از صورت مجلس این پیشنهاد را کردم و نخواندید و پیشنهاد من را چه حق داشتید پیشنهاد مرا نخوانید؟ الآن چه پیشنهادی. آنوقت گفتم این صورتی که از لحاظ منافع دیگران در مملکت ایران تهیه شده، قانون اساسی است؟ راستی در نتیجه کشتن قانون اساسی این مشکلات برای ملت ایران ایجاد شده آقای طباطبائی شما چه حق داشتید این پیشنهاد را عقب بیندازید؟ من آنوقتی که پیشنهاد کردم قبل از صورت مجلس نظم این بود این مطالبی را که حکیم الملک می‌گوید در جلسه خصوصی مطرح شود جنبه‌های مضرّش سلب شده باشد بطوری که ما بتوانیم یک نتیجه نافعی بگیریم معلوم می‌شود در جلسه اخص مطرح شده. دارند آتش می‌زنند آقایان به خودتان رحم کنید چند نفری بیشتر نیستند که می‌خواهد مملکت را آتش بزنند. می‌خواهند ایران را آتش زده باشند ما هر وقت هم می‌خواهیم راه حلی ایجاد بکنیم نمی‌گذارند. متأسفانه آقای طباطبائی هم به شکل استمزاج بشکل استفسار همینطور اوقات ما را به مسامحه گذراندند آنوقت به آقای هاشمی دستور دادند اول تقاضای لنکرانی را بخوانید؟ آقا پیش از اظهار حکیم الملک من خواسته بودم، چرا آتش می‌زنید؟
هاشمی- من آتش زن نیستم لنکرانی
مرد، حرف را بفهم! نقشه خائنانه را حکیم الملک کشیده‌است؟ بنشین سر جایت! همینطور عادت کرده‌است هر چه می‌خواهد بگوید!
لنکرانی- چی؟ چی؟ نقشه خائنانه را حکیم الملک نکشیده نوکرهای رضاخان کشیده‌اند که مملکت ما را بر باد دهند. خدا ذلیلشان کند یک ملتی را بدبخت کردند، خدا نابودشان کند. چرا نفت پاشیدید به آتش؟ راه حل ایجاد بکنید، آقایان فرار می‌کنند، خدا جرتان بدهد! خدا نابود کند کسانی را که به ضرر مملکت قیام می‌کنند. گفتم که روی این آتش نفت نپاشید. آب بپاشید!
رئیس- آقا اجازه می‌دهید جوابتان را بدهم؟
جمعی از نمایندگان- عده کافی نیست.
لنکرانی- عده کافی نیست. جلسه رسمی نیست.
(بعد از چند دقیقه چون عده کافی نشد سی و پنج دقیقه بعد از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید).
رئیس مجلس شورای ملی
سید محمد صادق طباطبائی
اخبار رسمی
- یادداشت دولت ایران به سفارت‌های کبرای شوروی انگلستان و امریکا
- نامه دولت شاهنشاهی ایران به سفارت کبرای شوروی درباره سفر احمد قوام و شرکت در کنفرانس وزیران خارجه در مسکو ۲۳ آذر ۱۳۲۴
- نامه دولت شاهنشاهی ایران به سفارت کبرای انگلستان درباره سفر احمد قوام و شرکت در کنفرانس وزیران خارجه در مسکو ۲۳ آذر ۱۳۲۴
- نامه دولت شاهنشاهی ایران به سفارت کبرای امریکا درباره سفر احمد قوام و شرکت در کنفرانس وزیران خارجه در مسکو ۲۳ آذر ۱۳۲۴
نامه به با نوشتار یکسان که به سفارت‌های کبرای شوروی، انگلستان و امریکا در تهران درباره سفر احمد قوام به مسکو و شرکت وی در کنفرانس وزیران خارجه در مسکو فرستاده شد.
وزارت امور خارجه شاهنشاهی با اظهار تعارفات خود بسفارت کبرای شوروی [سفارت کبرای انگلستان و سفارت کبرای امریکا] در تعقیب یادداشت بتاریخ ۲۲ آذر ماه ۱۳۲۴ محترما باستحضار میرساند:
دولت ایران پیش از اطلاع از تشکیل کنفرانس وزیران خارجه در مسکو بوسیله سفیر کبیر شاهنشاهی در مسکو بدولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پیشنهاد نمود که نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه ایران برای ملاقات اولیای دولت همسایه و تشبید و توسعه روابط دوستی فیما بین بمسکو بروند در این ضمن، خبر انعقاد کنفرانس وزیران خارجه در مسکو رسید و خیلی از این تصادف خوشوقت گردید و مجددا سفیر کبیر شاهنشاهی در مسکو تلگراف نمود که هر چه زودتر موافقت دولت شوروی را اطلاع دهند تا نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه از تهران به مسکو عزیمت نمایند.
آنچه مصرانه درخواست می‌نماید که در کنفرانس وزیران خارجه در مسکو حتما مطرح و تصمیم فوری اتخاذ شود همان است که در یادداشت بتاریخ ۲۲ آذر ۱۳۲۴ وزارت امور خارجه مشروحا باستحضار رسانده‌است بدیهی است مطابق فصل ۶ عهدنامه مورخ ۲۹ ژانویه ۱۹۴۲ بین ایران از یک طرف و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و انگلستان از طرف دیگر هرگاه کنفرانس وزیران خارجه بخواهند غیر از مسئله تخلیه کامل تمام ایران از قوای خارجه و عمل فوری بدان که مورد تقاضای دولت شاهنشاهی است موضوع دیگری راجع به ایران مطرح نمایند باید با دولت شاهنشاهی ایران مشاوره نمایند و پیمانهایی نبندند که با مقررات پیمان سه جانبه مورخ ۲۹ ژانویه ۱۹۴۲ منافات داشته باشد
تهران بتاریخ جمعه بیست و سوم آذر ماه ۱۳۲۴
- تلگراف پاسخ اتلی نخست‌وزیر بریتانیا به تلگراف حکیمی نخست‌وزیر ۱۰ آذر ۱۳۲۴ در سالروز کنفرانس تهران
پاسخ تلگراف
در پاسخ تلگرافی که از طرف آقای نخست‌وزیر بمناسبت آغاز دومین سال امضاء اعلامیه تهران مخابره شده بود این پاسخ از طرف مستر اتلی نخست‌وزیر بریتانیای کبیر رسیده است.
از لندن
جناب آقای حکیمی نخست‌وزیر ایران - تهران
- از تلگراف جنابعالی که بمناسبت تجدید سال امضای اعلامیه تهران مخابره فرموده بودید صمیمانه تشکر می کنم من این موقع را مغتنم میشمارم که بار دیگر عزم دولت اعلیحضرت پادشاهی را برای حفظ استقلال و حاکمیت و تمامیت اراضی ایران تایید نمایم
اتلی