مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ مهر ۱۳۲۴ نشست ۱۵۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویبنامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات- اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آئین‌نامه‌ها - بخش نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
سال اول - شماره ۱۹۹ مدیر: سیدمحمد هاشمی نماینده مجلس شورای ملی - شنبه ۲۸ مهر ماه ۱۳۲۴
دوره چهاردهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۴۲۵
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۲۶ مهر ۱۳۲۴ نشست ۱۵۲
فهرست مطالب:
- ۱- قرائت صورت مجلس
- ۲- تقدیم سه فقره لایحه از طرف آقای وزیر دارائی
- ۳- تقدیم یک ورقه سئوالیه از طرف آقای شهاب فردوسی
- ۴- بیانات قبل از دستور آقای آصف
- ۵- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یه ذبع ساعت بعد از ظهر بریاست آقای ملک مدنی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- قرائت صورت مجلس
۱- قرائت صورت مجلس
صورت مجلس روز ۳ شنبه ۲۴ مهر ماه را آقای هاشمی (منشی) بشرح زیر قرائت نمودند.
مجلس یک ربع ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای ملک مدنی نایب رئیس تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت و با یک فقره اصلاح تصویب گردید.
غائبین با اجازه – آقایان: فاطمی – نجومی- آصف- دهستانی- قبادیان- بهادری- آوانسیان
غائبین بی اجازه- آقایان: فرمند – مظفرزاده- مؤید قوامی- کفائی- عامری- امیرابراهیمی- صمصام- منصف- تولیت- دکتر زنگنه- جواد مسعودی- حسن اکبر- دکتر رادمنش- ساسان- خواجه نصیری- علی دشتی- تهرانچی- نمازی- رفیعی- ایرج اسکندری- دکتر آقایان- مراد آریه.
دیرآمدگان با اجازه- آقای صفوی
دیرآمدگان بی اجازه- آقایان: خلیل دشتی- خاکباز- سنندجی- دکتر کیان
آقای هاشمی اظهار نمودند از ۱۴ مهر مدت تصدی منشی‌ها نیز خاتمه یافته و تا اکنون به امر رئیس و اجازه مجلس است که در جای خود انجام وظیفه می‌کنند.
آقای اردلان پیشنهاد ورود به دستور دادند و آقای بهبهانی مخالف بودند به ورود در دستور، رأی گرفتند و تصویب نشد.
آقای طباطبائی نسبت به اظهارات آقای کام بخش و قرائت تلگراف‌های رمز مربوط به انتخابات سبزوار و مخالفت مأمورین دولت در انتخاب ایشان توضیحاتی دادند و تقاضا کردند که به پرونده مربوطه مراجعه بشود.
آقای دکتر مصدق راجع به بیانات آقای محمد طباطبائی که گفته‌اند ایشان به ماده واحده رأی داده‌اند توضیح دادند که فقط به فوریت آن رأی داده‌اند و تأکید نمودند همانطور که در دوره پنجم به پیشنهاد واگذاری ریاست کل قوا به صلاح مملکت رأی داده‌اند اگر این پیشنهاد را هم ضروری و حیاتی می‌دانستند بدان رأی می‌دادند و معتقد بودند که ماده ۹۶ نظامنامه در اخذ رأی نسبت به ماده پیشنهادی رعایت نشده و سپس به نظامات مجلس رعایت بی‌طرف در امور سیاسی و اقتصادی و جلوگیری از ایجاد هر گونه سوء تفاهم بین دُوَل دوست و اشاره به فراکسیون توده عقیده داشتند که در مذاکرات و اعتراضات حسن نیت و رعایت نزاکت از اهم وسایل پیشرفت کار است و بعد به اصول سرمایه داری و عمل دولت انگلیس در ملی کردن باک و راه آهن اشاره و مقایسه کردند که اداره برق تهران اخیراً به شرکت سهامی تبدیل شده و فقط جمعی سرمایه دار از آن استفاده می‌کنند هم چنین به شرکت تلفن و معاملات آن اداره با مشترکین و مضّار این قبیل امور دور از توازن شرح مبسوط ایراد نموده نتیجه گرفتند که این وسایل موجب استفاده‌های نامشروع اشخاص و تضییع حق مردم است و نیز اشاره کردند که مجلس باید با جنبه کامل بیطرفی به تمام معنی نماینده ملت ایران باشد و در غیر این صورت مملکت دچار مخاطره خواهد شد و در خاتمه یادآور شدند که از وزارت دارایی دوسیه خیرآباد را خواسته‌اند و تاکنون در دسترس مطالعه ایشان قرار نگرفته‌است.
آقای بهبهانی راجع به بیانات آقایان دکتر مصدق و دکتر کشاورز در دو جلسه پیش در موضوع رأی به قانون تمدید نفت و مراسله مرحوم بهبهانی به سفارت انگلیس برای کمک به عوامل مشروطت و فداکاری‌های مرحوم بهبهانی در صدر مشروطه و بنای حکومت ملی و احتراز آن مرحوم از توسل به اجانب و بطور کل احترام به آزادی عقیده و تصمیم نمایندگان در تشخیص مصالح مملکت شرح مبسوطی ایراد نمودند و سپس با ابستروکسیون و تعطیل سه ماهه مجلس و پافشاری اقلیت در تصمیماتی که بالاخره اکثریت مجبور به تبعیت شود به تفصیل اشاره نموده گفتند مخالفت اصول مشروطت و قانون اساسی بوده‌است و سپس راجع به مذاکرات و تظاهرات بر علیه دولت فعلی و اینکه موجب تضعیف حکومت شده و اغتشاش و اختلالی در بعضی ایالات و امور کشور ایجاد کرده نطق مشروحی ایراد نمودند و معتقد بودند که به تلافی مافات لازم است اقلیت اکثریت باتفاق نظر و اشتراک مساعی به اصلاح اوضاع نامطلوب مملکت بپردازد و برای انجام این مهم اگر کسانی را مرجع بر دولت فعلی و اعضاء آن بدانند بگویند و توافق حاصل کنند و بجای دولت آقای صدر که گفته‌اند در صورت تمایل مجلس از کار کنار خواهند رفت بگذارند تا در تسکین و تأمین وضع مملکت اقدامات اساسی و مهمی به عمل آمده باشد.
آقای دکتر مصدق راجع به بیانات آقای بهبهانی توضیحی دادند که قصد توهین نسبت به ایشان نداشتند و مطالب خلاف واقعی اظهار نکرده‌اند.
یک ساعت و نیم بعد از ظهر جلسه خاتمه یافت و مجلس در آینده به روز پنجشنبه دو ساعت به ظهر موکول گردید.
نایب رئیس- آقای آصف
آصف- قبل از دستور مختصر عرضی دارم
نایب رئیس- آقای فرمانفرمائیان در صورت جلسه نظری دارید؟
فرمانفرمائیان- قبل از دستور
نایب رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی- قبل از دستور
نایب رئیس- آقای دکتر کیان
دکتر کیان- قبل از دستور
نایب رئیس- آقای ثقه الاسلامی
ثقه الاسلامی- قبل از دستور
سیدضیاءالدین- آقا بنده اجازه خواسته‌ام
نایب رئیس- در صورت جلسه نظری دارید؟
سیدضیاءالدین- خیر
اردلان- بنده در صورت مجلس عرضی دارم.
نایب رئیس- بفرمائید
اردلان- عرض کنم در صورت جلسه یک نکته فراموش شده که نوشته شود و آن این بود که جلسه وقتی از اکثریت افتاد برای این بود که سوء استفاده از ماده ۱۰۹ شد و ما یک عده‌ای هستیم که تصمیم گرفته‌ایم اگر از ماده ۱۰۹ سوء استفاده شود جلسه را از اکثریت بیندازیم این است که استدعا می‌کنم آقای رئیس اجازه ندهند.
نایب رئیس- آقای لنکرانی
لنکرانی- در صورت جلسه عرضی ندارم ولی اول جلسه بفرمائید کی هست که بنده باید مطابق نظامنامه از حق خودم استفاده کنم.
نایب رئیس – آقای یمین اسفندیاری در صورت مجلس نظری دارید؟
یمین اسفندیاری- خیر قبل از دستور
نایب رئیس- برای تصویب صورت جلسه عده کافی نیست (بعضی از نمایندگان- عده برای مذاکرات کافی است) دستور جلسه امروز ابتدا انتخاب کمیسیونها بود برای اینکه کمیسیون‌های مربوطه کارهای زیادی دارند و باید به‌موقع شروع بکار کنند (لنکرانی- در این موضوع بنده اجازه خواسته‌ام) اجازه بفرمائید مخصوصاً کمیسیون خارجه کار زیادی دارد و عده برای اخذ رأی برای تصویب صورت مجلس کافی نیست اگر اجازه می فرمائید ابتدا اخذ رأی کنیم برای کمیسیونها (جمعی از نمایندگان- عده برای رأی کافی نیست نمی‌شود کمیسیونها را انتخاب کرد) پس بنابراین چون عده کافی نیست تا صورت جلسه تصویب نشود نمی‌شود وارد مذاکره بشویم (لنکرانی- برخلاف سابقه‌است بنده عرایضی داشتم می‌خواستم عرض کنم) مطالب شما راجع به صورت مجلس که نیست؟
لنکرانی- اینکه می فرمائید اخذ رأی باید شروع شود در آن قسمت عرضی دارم.
نایب رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- سابقه دارد در مجلس که با عدم تصویب صورت مجلس هم می‌شود وارد مذاکرات شویم (صحیح است)
افشار صادقی- خواهش می‌کنم اجازه بفرمائید بنده عرایضی دارم.
لنکرانی- بنده هم عرض کردم اول جلسه عریضه‌ای است باید بخوانم خطاب به مجلس است الآن مدتی است اجازه می‌خواهم.
حاذقی- بنده در صورت مجلس یک عرضی دارم.
- تقدیم سه فقره لایحه از طرف آقای وزیر دارائی
۲- تقدیم سه فقره لایحه از طرف آقای وزیر دارائی
نایب رئیس- آقای وزیر دارائی
وزیر دارائی- (آقای بدر)- عرض کنم که سه فقره لایحه‌است که بنده می‌خواهم تقدیم کنم یکی مربوط به یک وامی است معادل ۵ میلیون ریال برای اشخاصی که در نتیجه حریق قزوین دچار صدمه شده‌اند این وامی است که داده می‌شود به آن‌ها و بعد مسترد می‌شود یکی هم وظیفه‌ای است برای مرحوم مصطفی قلی هدایت (صحیح است) این راه تقدیم می‌کنم یکی هم لایحه‌ای است مربوط به طریق تبدل کارمندان پیمانی به کارمندان رسمی (صحیح است – بسیار خوب است) (هاشمی- آخریش خیلی لازم است).
نایب رئیس- به کمیسیون‌های مربوطه‌اش ارجاع می‌شود.
- تقدیم یک ورقه سئوالیه از طرف آقای شهاب فردوسی
۳- تقدیم یک ورقه سئوالیه از طرف آقای شهاب فردوسی
نایب رئیس- آقای شهاب
شهاب فردوسی- بنده یک سئوالی دارم از وزارت فرهنگ که به قرار اطلاع دستور داده‌اند بانوان را در دانشکده‌ها نپذیرند. در این موضوع سئوالی کرده‌ام تقدیم می‌کنم.
نایب رئیس- آقای دکتر معاون
دکتر معاون- مدتی است که بنده از آقای وزیر فرهنگ یک سئوالی کرده‌ام الآن هم عده برای رأی کافی نیست ولی برای سئوال مانعی ندارد. اجازه بفرمائید که ایشان جواب بفرمایند.
نایب رئیس- مجلس موافق هست که قبل از تصویب صورت جلسه وارد مذاکره شویم؟ (جمعی از نمایندگان- مانعی ندارد) … پس هر وقت عده کافی شد به صورت مجلس رأی گرفته می‌شود.
- بیانات قبل از دستور آقای آصف
۴- بیانات قبل از دستور آقای آصف
نایب رئیس- آقای آصف
آصف- بنده خیلی خوشوقت هستم که مجلس شورای ملی وضع عادی خود را از سر گرفته یعنی آن تشنج و بحران مرتفع و نمایندگان اکثریت و اقلیت مطابق اصول پارلمانی در اطراف لوایح و مطالبی که طرح می‌شود اظهار نظر می‌فرمایند (حاذقی- آقای آصف هنوز که همچو چیزی نشده) (زنگ رئیس)
نایب رئیس- آقای حاذقی بنده از شما خواهش می‌کنم در وسط صحبت دیگران صحبت نکنید برای اینکه این صحبت شما باعث می‌شود که کس دیگر هم صحبتی بکند و باعث تشنج می‌شود.
آصف- بنده از همکارانم یک تقاضا دارم و آن این است که با من معامله متقابله بکنند همانطور که می‌بینند در موقعی که یکی از آقایان محترم فرمایشاتی می‌فرمایند بنده با کمال ادب و سکوت غیر از اصغاء فرمایشات شان کاری ندارم و هیچ اظهاری نمی‌کنم حالا هم با من همان معامله را بکنند البته هیچ صلحی بدون جنگ میسر نیست و هیچ نعمتی بدون زحمت بدست نمی‌آید و مجلس که اکثریت و اقلیت نداشته باشد صورت غذای بی چاشنی و نمک را دارد و خیلی بی مزه خواهد بود منتهی اگر هم نمک زیاد باشد شور می‌شود آنهم قابل استفاده نیست و باید از آنهم احتراز کرد. خاطر آقایان محترم مستحضر است که بنده چندان شهوت سخنرانی نداشته‌ام و تا ضرورت ایجاب نکند وقت مجلس را نگرفته غالباً با صفای فرمایشات همکاران محترم و استفاده از آن‌ها قناعت کرده‌ام مگر در پاره‌ای مواقع به حکم ضرورت که وجدانم به من امر اکید می‌نماید صحبت می‌کنم لذا از همکاران محترم دو استدعا دارم اول اینکه عرایضم را گوش کنند ثانیاً همانطور که الآن مجبور شدم در جواب آقای حاذقی عرض کردم و این جزء یادداشتم بود هر وقت ناطق محترمی مشغول نطق و مذاکره بوده‌است بنده آنرا با کمال ادب و سکوت اصغا کرده‌ام و انتظار معامله متقابله دارم تصور می‌کنم بعد از بیان این مقدمه در نتیجه حاصله همه آقایان با بنده هم آواز شده در جلسه یکشنبه ۱۹ جاری که طرح تأخیر انتخابات تقدیم مجلس و تصویب گردید بنده یکی از موافقین و امضاء کنندگان آن بوده‌ام، عقیده مند هستم برای احتراز از هر گونه پیش آمدهای خلاف انتظار ضروری است که در تعقیب آن طرح شالوده‌ای بریزیم که نتایج نیکوئی بار آورد ما بنیانی گذاشته‌ایم باید در بالا بردن آن نهایت کوشش را بخرج دهیم که پایه‌های آن با سیمان محکم و و با تیرآهن روی آنرا پوشش کنیم تا دستخوش هیچگونه حادثه سوئی نگردد. بدین معنی که طرحی را تهیه و به تصویب برسانیم که به موجب آن هیئتی مرکب از بیست و چهار نفر الی ۳۰ نفر از رجال برجسته کارآگاه مجرب میهن پرست و از نمایندگان منتخبه مجلس شورای ملی تشکیل گردد که در رأس این هیئت جناب آقای پیرنیا مؤتمن الملک قرار داشته باشند اگر چنانچه خدای نخواسته در انتخابات تأخیر شود و فترتی پیش آمد کند این هیئت در واقع باستثنای طرح و تنظیم لوایح در کلیه امور کشور در عملیات دولت بالاخص در جریان انتخابات نظارت کامل داشته باشد حال از دو بدر نیست یا دولتی که طرف اعتماد مجلس است بر سر کار می‌ماند یا فرض محال محال نیست پیش آمد اینطور باشد که دولت دیگر روی کار بیاید در هر دو حال از این دولت‌ها یا از روی درستی و وطن‌پرستی انجام وظیفه می‌کنند در اینصورت چه بهتر که چنین هیئتی شاهد حسن عمل آن‌ها باشد و یا اگر العیاذوبالله اشخاص برخلاف مصلحت قدم‌هائی به ضرر جامعه برداشتند این هیئت با کمال قدرت از مفاسد متصوره جلوگیری نماید البته موقعیت مهم کشور ایجاب می‌کند که آقای پیرنیا خواهی نخواهی این مأموریت را استقبال کنند و با حسن میهن پرستی که در ایشان سراغ داشته و داریم کشور را از وجود خود بهره ور کنند. اگر ایران دارای گوهر درخشانی که در خزانه نهفته باشد و و از نور آن استفاده نکنید و یا از هزاران جلد کتاب‌های ذیقیمت کتاب خانه مجلس کسی استقاضه نکند چه سودی از وجود آن‌ها عاید ملت می‌شود. خاطر ایشان مستحضر است که وقایعی که امروز در میهن ما می‌گذرد در طول چندین قرن تاریخ کمتر نظیری داشته و ایشان باید از هر حیث در این دقایق آماده فداکاری گردند چون تا یک اندازه این هیئت قائم مقام مجلس خواهد بود محل انعقاد آن با مجلس یا کاخ گلستان باشد تصور می‌کنم اگر چنین هیئتی تشکیل گردد هم خاطر ما آسوده و هم از قاطبه ملت رفع هرگونه نگرانی خواهد شد و امیدوارم از هر حیث حسن اثر ببخشد.
نایب رئیس- جلسه پیش بنده از آقایان خواهش کردم که شعب را تشکیل بدهند و مطابق سابقه از هر شعبه ۳ نفر انتخاب بکنند که بنشینند راجع به کمیسیونها توافقی بکنند. متأسفانه هیچکدام از آقایان حاضر نشده‌اند و این کار انجام نشد این بود که در هیئت رئیسه ما مجبور شدیم مطابق سابقه یک صورت‌هایی نوشتیم که خدمت آقایان داده شده‌است البته این صورت‌ها ملاک عمل اصلی نیست و رأی خود آقایان ملاک عمل است و حالا بعضی از آقایان به من تذکر داده‌اند خوب است آن رویه سابق معمول شود باز هم وقت برای جلسه یکشنبه داریم اگر آقایان تمایل دارند که مثل سابق از هر شعبه ۴ نفر انتخاب بشوند و توافق بشود خواهش می‌کنم در آخر جلسه جمع بشوند و این کار را بکنند و اگر نه این کار مربوط به مجلس است و هیئت رئیسه نمی‌تواند در اینکار دخالت بکند.
فاطمی- اجازه می فرمائید؟
بعضی از نمایندگان- عده کافی نیست.
فاطمی- اجازه بفرمائید این در صورتی بود که این اوراق را به دست ما نداده باشند حالا که داده‌اند و تا جلسه آینده هم وقت داریم هر کدام از آقایان هر کس را دلش نمی‌خواهد خط می‌کشد و بعد رأی خودش را می‌دهد.
- موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
۵- موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
نایب رئیس- چون عده کافی نیست آقایان موافقت بفرمایند جلسه ختم شود. جلسه آینده روی یکشنبه ساعت ۸ و نیم دستور انتخاب کمیسیونها (مجلس یک ساعت و ربع بعد از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - ملک مدنی