مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ مهر ۱۳۰۵ نشست ۱۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
جلسه ۱۹
مجلس دو ساعت وسه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل وصورت مجلس یوم یک شنبه بیست وچهارم مهر ماه قرائت تصویب شد
غائبین با اجازه –آقایان :علی خان اعظمی –میرزا علی حق نویس –آقا میرزا هاشم آشتیانی
غائبین بی اجازه _ آقایان محمد ولی خان اسدی - سید مهدی معتمد آقا سید زین العابدین فومنی –میرزا ابراهیم خان قوام –محمد هاشم میرزا افسر –میرزا حسن آقا آقا زاده سبزواری، غلامحسن میرزا مسعود –آقا سید حسن مدرس.
دیر آمدگان بااجازه –آقایان حاج آقااسمعیل عراقی، میرزامحمد تقی بهار.
دیر آمدگان بی اجازه –آقایان میرزا سید مهدی خان فاطمی، میرزا عبدالباقی جمشیدی مازندرانی – میرزا علی اکبر خان داور آقای احتشام زاده.
شرحی راجع بلزوم اصلاح امور اقتصادی و قضائی و بلدی مخصوصا لزوم تشکیل انجمنهای بلدی تقرید تقاضا نمودند آقایان نمایندگان توجهی نموده واصلاح قانون بلدی زودتر به تصویب مجلس برسد.
آقای نوبخت شرحی راجع بتعدی وخود سری حکومت کازرون تقریر وتقاضا نمودند از طرف دولت به مرکز جلب به عملیات مشار الیه رسیدگی شود
آقای وزیر مالیه درجواب آقای اعتبار راجع به جلوگیری از حمل شمشهای طلا که جدیدا برای حمل به خارجه به پست تسلیم شد اظهارنمودند بمجرد تصویب قانون تلگرافا به تمام نقاط دستور داده شد واز خروج طلا ونقره جلوگیری خواهند نمود
آقایان عباس میرزا خطیبی تقاضا نمودند به وزارت داخل تذکر داده و برای جواب سوالات ایشان حاضر شوند
آقای آقا سید میرزا علی عمادی راجع بلزوم اصلاح امور اقتصادی شرح مفصلی تقریر وپیشنهاد نمودند کمیسیون به نام کمیسیون اصلاحات اقتصادی مرکب از ۹نفر از آقایان نمایندگان تشکیل ونتیجه مطالعات خودرابه مجلس راپرت دهند وپیشنهاد ایشان به اضافه شود
طرح قانونی که اطرف آقای کی استوان راجع به معادن تقدیم شده بود به کمیسیون مبتکرات ارجاع شد طرح قانونی به امضای جمعی از آقایان نمایندگان راجع باصلاح ماده پانزده نظامنامه داخل مشعر به تفکیک کمیسیون پپست وتلگراف وفوائد عامه باقید دوفوریت قرائت وچون مخالفی بود نسبت به فوریت اول دوم جداگانه اخذ رای شده تصویب ودراصل موضوع آقای شیروانی عقیده شان این بود کلمه صحیه پس ازکمیسیون داخله اضافه شود
آقای یاسائی پیشنهاد نمودند بجای کمیسیون خارجه کمیسیون امور خارجه وبجای کمیسیون قوانین مالیه کمیسیون مالیه نوشته شود وپیشنهاد ایشان بدو قسمت تجزیه شده بدوا به قسمت اول یعنی اضافه کلمه (امور) قبل از خارجه رای گرفته تصویب وبعد نسبت به قسمت دوم راجع به حذف کلمه قوانین قبل از مالیه اخذ رای بعمل آمده رد شد وپس از آن نسبت به ماده مزبوره یا اصلاح فوق الذکر رای گفته تصویب وعده اعضا کمیسیون پست وتلگراف شش نفر مقرر گردید
آقای افشار مخبر شعبه اول راپرت شعبه را نسبت به نمایندگی آقای ثقه الاسلامی که در جلسه قبل قرائت شده بود مسترد ونسبت به نمایندگان تبریز هریک راپرت جداگانه تقدیم وهفت فقره از خبرهای مزبور راجع به نمایندگی آقایان ثقه الاسلامی، جهانشاهی –نصرت الله خان –اسکندری محمد ولی میرزا حاج میرزا آقا فرشی، دکتر رفیع خان وعدل قرائت ونسبت به فقره اول ودوم چون مخالفی نداشت رای گرفته تصویب وچهار فقره بعد بمناسبت مخالفت آقای زورا وفقره اخیر بمناسبت مخالفت آقایان آقا سید یعقوب اعتبار دشتی وزوار موکول به جلسه دیگر شد لایحه راجع به به پرداخت دوازدهم بودجه سنه ماضیه برای مخارج مهرماه وآبان بقید فوریت قرائت وآقایان آقا سید یعقوب به روحی فوریت آن مخالف آقای دادگر موافق بوده ونسبت به فوریت لاحیه مذکور اخذ رای شده در وبه کمیسیون بودجه راجع گردید
در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبه فاصله بیست دقیقه مجددا تشکیل دوفقره خبر از شعبه اول راجع به نمایندگی آقایان لیقوانی وجوان شیر از تبریز قرائت ونسبت به نمایندگی آقای لیقوانی چون مخالفی نداشت رای گرفته تصویب وفقره اخیر بمناسبت مخالفت آقای بهار بجلسه دیگر موکول گردد
ایضا یک فقره راپرت از شعبه سوم راجع به نمایندگی آقای بنی سلیمان از شوشتر وتوابع قرائت ودر آن خصوص اخذ رای شده تصویب گردید
انتخاب اعضا کمیسیونهای معموله شروع وآقایان طباطبائی وکیل بحکم قریه برای استخراج آرا معین وآقای رییس اظهار نمودند عده از آقایان نمایندگان پیشنهاد نموده‌اند برای کمیسیون خارجه نه نفر انتخاب شود وچون مخالفی نبود قرار شد بهمین ترتیب رفتار شود
راپرت کمیسیون بودجه راجع به تاسیس بانک رهنی مطرح ودر ضمن شور کلی آقای عمادی بمناسبت دخالت دولت درکسب وتجارت مردم وآقای روحی بواسطه ذکر حق الحفاظه مخالف بوده آقای شیروانی خبر کیمسون اظهار نمودند مقصود دولت کسب وتجارت نیست وغرض رفاهیت طبقات ضعیف است
آقای آقاسید یعقوب نیز موافق بوده واظهار می‌نمودند این مقدار حق الحفاظه برای اجرت مقومینی است که درآن موسسه مشغول خدمت می‌باشند دخول درشورمواد تصویب وماده اول آقا نوبخت باذکر سطر دوم وسوم مخالف بوده وبالاخره نسبت به ماده اول رای گرفته تصویبشد
درماده دوم آقای احتشام زاده عقیده شان این بود به مستخدمین ادارات دولتی حق داده شود که باعتبار حقوق گذشته خود بتوانند از این موسسه استقراض نمایند
آقای بهبهانی مقدار حق الحفاظه صدی شش وآقای میرزا یدالله خان صدی هفت وآقای احتشام زاده راجع به مستخدمین ادارات هر یک اصلاحی پیشنهاد وهیچیک تصویب نگردید
آقای حاج میرزا حبیب الله امین پیشنهادنمودند بجای اجناس قابل فروش اجناس منقول نوشته شود
آقای مخبر این پیشنهاد راقبول وآقای بامداد پیشنهاد نمودند مستقلات وملکی هم که دردفاتر ثبت اسناد ثبت شده تامعادل
چهار صد تومان بوثیقه قبول شود وپس از قدری مذاکره نسبت به پیشنهاد مزبوراخذ رای شده تصویب نگردید
آقای ارباب کیخسرو نیزاصلاحی پیشنهاد آقای حائری زاده پیشنهاد نمودند ماده دوم بامجموع پیشنهادها به کمیسیون ارجاع وتجدید نظر شود وبرحسب تقاضای آقا مخبر ماده دو بضمیمه پیشنهادات به کمیسیون مرجع شد
جلسه آتیه به روز پنجشنبه بیست وهشتم مهرماه سه ساعت ونیم قبل ازظهر ودستورآن بقیه دستور همین جلسه مقرر ومجلس سه ربع ساعت بعداز ظهر ختم شد
آقای آقا سید یعقوب اظها ر نمودند قبل از بودجه سنه ماضیه کلمه (مطابق) ذکر شود وآقا ی فرشی مبنی برسوتفاهمی که برای ایشان پیدا شده راجع به اینکه جهانشیر نیست وجوانشیر است تذکر داده‌اند چون جوانشیر نوشته شده بدو تفاهم ایشان رفع شد
دیگر مخالفی نسبت به صورت مجلس نبود وصورت مجلس تصویب شد
پنجشنبه ۲۸مهر۱۳۰۵ع ۲/۵
رییس مجلس شورای ملی سید محمد تدین
منشی سیدابراهیم ضیا
منشی میرزا حسن خان موقر
صورت مشروح مجلس سه شنبه بیست وششم مهرماه ۱۳۰۵ مطابق یازدهم ربیع الثانی ۱۳۴۵
مجلس دوساعت ونیم قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل گردید صورت مجلس روز یک شنبه بیست وچهارم مهرماه را آقای ضیا قرائت نمودند
رییس –آقای احتشام زاده (اجازه)
احتشام زاده –قبل ازدستور عرضی دارم
رییس –آقای نوبخت (اجازه)
نوبخت –عرض بنده هم قبل از دستور است
رییس –آقای اعتبار (اجازه)
میرزا سیداحمد خان اعتبار –قبل از دستور
رییس –آقای عباسی میرزا (جزازه)
عباس میرزا فرمانفرماییان –قبل از دستور عرض دارم
رییس –آقای عمادی (اجازه)
آقا سید میرزاعلی عمادی بعداز تصویب صورت مجلس
رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –آقای مدرس را در صورت مجلس جزو غائبین بی اجازه نوشته‌اند در صورتی که بخاطر دارم ایشان ده روز اجازه مرخص از تاریخ حرکت گرفته‌اند وتصویب هم شده فقط روز حرکت معین نشده بود وایشان می‌بایست فقط روزحرکتشان را اطلاع بدهند در هر حال ایشان اجازه دارند وباید غایب بااجازه نوشته شوند
رییس –تا کنون اطلاع نداده‌اند اگر اطلاع دادند که حرکت کرده این غیبت جز آن ایام محسوب خواهدشد. نسبت بصورت مجلس دیگر اعتراضی نیست؟
(گفتند خیر)
رییس –صورت مجلس تصویب شد آقای احتشام اده (اجازه)
احتشام زاده بنده چند جلسه بود اجازه خواسته بودم که قبل ازدستور موضوع مهمی را بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم ولی متاسفانه موفق نشدم قبل از اینک عرض خود بسمع مبارک آقایان محترم برسانم ناگزیرم که عرض کنم بنده بسهم خودم با انتظاراتی که ملت ومردم از حیث اصلاح اوضاع اقتصادی خصوصا از مجلس شورای ملی دارند موفق نشده‌ام دراین مدت که دوره ششم مجلس شورای ملی افتتاح یافته است خدماتی برای رفع بیچارگی وفقره وفلاکت آنها انجام دهم...
آقا سید یعقوب هنوز موقع نگذشته است
احتشام زاده –البته هنوزهم موقع نگذشته است ولی تصور می‌کنم برای هیچیک از آقایان نمایندگان محترم بااطلاعاتی به بیچارگی حال موکلین خودشان وعموم افراد ملت دارند جای صحبت باقی نباشد بنده اظهار خجلت می‌کنم وحقیقتا هر وقت از مجلس خارج می‌شوم وبیرون می‌روم واشخاص راکه بمن مراجعه می‌کنند می‌بینم وباآنها صحبت می‌کنم خجالت می‌کشم چون برخلاف انتظار خودم وآنهادر این مدت دو ماه ونیم که مجلس افتتاح یافته است موفق نشده‌ایم خدماتی برای آنها بکنم بدبختی مردم بقدری زیاداست که تصور می‌کنم ذکرش اسباب تصدیع خاطر نمایندگان محترم وتضییع اوقات خواهد بود چون از جهت اوضاع اقتصادی بقدری مردم حالشان بد است که خیال می‌کنم روح دربدن آنها نیست باصطلاح ملت ایران مرده‌های متحرک هستند وحق هم دارند ودرقسمت عدالت متاسفانه باینکه تقریبا بیست سال از عمر مشروطیت ایشان می‌گذرد هنوز ملت ایران لذت عدالت را نچشیده است والبته نمایندگان محترم متوجه هستند وسعی خواهندنمود که قوانین موضوعه اجرا شود وعدالت در مملکت تعمیم یابد موضوع دیگر که بنده می‌خواستم بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم یک از گمشده‌های مشروطیت است که خیال می‌کنم دراوضاع شهرها خیلی موثر باشد وآن انجمنهای بلدی است اوضاع بلدیه شهر طهران وخصوصا سایر نقاط ایران راآقایان نمایندگان محترم همه دیده‌اند بخوبی اطلاع دارند که فقط یک اسمی است یک اداره دولت تشکیل شده است وبجای اینکه این اداره دولتی سعی کند امور بلدیه را از نقطه نظر ارزاق وصحیه غیره اداره کند متاسفانه یک اداره شده سرباری بدبختیهای مردم درشهر تهران آقایان ملاحظه می‌کنند باتمام توجهی که از طرف دولت نسبت بامور صحی می‌شود کمتر اتفاق می‌افتد که روزی از خیابانها وکوچه‌ها عبور نماییم ویک مناظر رقت آوری را نبینیم که اشخاص فقیر با وضع فلاکت توی کوچه‌ها افتاده‌اند وابدا وسائلی برای معالجه ومداوای آنها فراهم نیست ومتاسفانه یک کارخانه مرضی درمملکت وشهرها هست که آن انهار ومجار سیاه است هرقدر هم دقت در جلوگیری امراض بشود متاسفانه مجاری آب منزله ماشین وکارخانه ایست که میکرب امراض را تولید وزیاد وبهمه شهر منتشر می‌سازد والبته این یک مساله مهمی است که باید خیلی زود اصلاح شود همانطور که هکار محترم بنده آقای دکتر سنگ درچند جلسه قبل فرمودند عن قریب شاید درچندی بعدا یک نفر زنده در مملکت ایران پیدانشود مساله دیگر موضوع وسائل حمل ونقل تهرانست که متاسفانه بقدری بداست که هرناظری برقت درمیاورد درشهر تهران ومرکز مملکت هنوز مسائل حملو نقل طوری نیست که انسان بتواند در موقع مقررخودش را بنقطه مقصود برساند واگون شهر حقیقتا مایه افتضاح است ومتاسفانه توجه بآن نمی‌شود همینطور سایر مسائل شهری که هرکدام بجای خودش خیلی اهمیت دارد بنده یکی از مسائلی را که خیلی اهمیت می‌دهم واز نقطه نظر روح اخلاق ایرانی فواق اعاده موثر است مساله تریاک وانتشار آنست با اینکه دردوره سابق مجلس شورای ملی بر طبق ماده ۲۷۵قانون مجازات عمومی مجازاتی برای استعمال کنند گان آن مقرر شده است ولی متاسفانه از طرف بلدیه اقدام جدی برای رفع این کار نشده و روز بروز جوانان ما مبتلا باین سم مهلک می‌شوند بنده خیلی بدبین هستم ومیترسم که درآتیه نزدیک شاید همه اهل باین مرض مبرم مبتلا شوند وبنده شخصا علاقه مند هستم که این مساله قبل توجه شود سعی نمایند به هروسلیه که هست ازاینکار جلوگیری شود بازیکی از مسائل یکه هیچ طرف توجه بلدیه نیست این است که بلدیه ما مثل این است که در شهر تهران هم تبعیض می‌کند اگر آقایان از قسمت جنوب شهر تهران عبور نمایند تصور می‌کنند که اصلا بلدیه آن جارا را جزو شهر تهران نمیداند وابدا درتنظیف وروشنائی آنجا اقدامی نمی‌کند واگر برحسب تقاضا واصرار اهالی آنجا چرا نفت یا برقی هم گذاشته‌اند طوریست که شاید بقدر اینکه خود چراغ دیده شود روشنائی ندارد اینها مسائی است که هر کدام درجای خودش اهمیت دار واین اصلاحات بلدی انجام پذیر نخواهد شد مگر اینکه خود مردم دخالت وشرکت در آن داشته باشند وراه آنهم فقط تشکیل انجمنهای بلدیست پس که در صدرمشروطیت ایران این قضیه را پیش بینی کرده‌اند وبرای اینکه مردم را علاقه مند باصلاحات بلدی بکنند آمدند قانون انجمن بلدی راتصویب کردند ولی متاسفانه درتهران یک دومرتبه بیشتر این قانون اجرا نشد وبعد متروک مانند ودریک دونقطه هم شاید الان انجمنهای بلدی غیر رسمی باشد والبته باید درتمام نقاطی که بلدیه هست انجمن بدلی نیز تشکیل امور بلدی را اصلاح نمایند در دوره گذشته بر طبق اطلاعی که بنده دارم وزارت رداخله نظر بنواقصی که درقانون انجمنهای بلدی دید لایحه تهیه وتقدیم مجلس شورای ملی کدر که شاید آن لایحه درکمیسیون داخله تصویب هم شده باشد بنده از آقایان نمایندگان استدعا می‌کنم که یک توجه خاص باین موضع بفرمایند وسعی فرمایند که زودتر این پروژه قانون بلدی بتصویب مجلس شورای ملی برسد که انشاالله پس از تاسیس وتشکیل انجمن بلدی موفق شویم وفق شویم اصلاحات بلدی راکه برای حیات مردم فوق العاده موثر است تکمیل نموده وشاید خیالات مردم از جهت اصلاح امور بلدی آسوده وراحت شود
بعضی از نمایندگان دستور اعتبار الدوله بنده اجازه می‌خواهم عرض دارم
رییس –آقای نوبخت (اجازه)
نوبخت موضوعی راکه می‌خواهیم به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم راجع به تجدید چوب وفلک است که اخیر از جنوب سردر آورده است شاید به عقیده بعضی از آقای مملکت خورده خورده دارد به حالت عادی بر می‌گردد ولی (کلمه حق یراد بنها الباطل) حالا کاری به این موضوع ندارم ومطلبی که می‌خواستم به عرض آقایان برسانم این است که به طور خلاصه حاکم کازرون که مطابق همان حالت عادی از طرف ایالت فارس معین شده است درکازرون یک بیچاره رافلک کرده امر کرده است اورا یک ساعت ونیم چوب بزنند عین مراسله که از فارس برای بنده رسیده برای استحضار خاطر آقایان نمایندگان محترم می‌خوانم چند روز پیش آقای امیر نصرت نوری حاکم کازرون که یک نفر از اهالی بدبخت راطلبیده حکم کرده فلک کنند چهارنفر فراش با چوبهای بلندخار دار مشغول چوب زدن می‌شوند خود آقای امیر نصرت هم ایستاده هر چند دقیقه امر می‌دهد که توقف کرده آب نمک روی پایش بریزند ودومرتبه حکم می‌کند چوب بزنند نیم سساعت توقف کردم دیدم پیچاره رها شدنی نیست التماسهای مزعج آن بیچاره طاقت مرا برید نتوانستم تحمل کنم خارج شدم پس از نیم ساعت دیگر کار خود را انجام داده منزل بر می‌گشتم نزدیک ادراه حکومتی باز صدایی که التماس می‌کرد به گوشم خورد وقتی رسیدم دیدم همان بیچاره همانطور دارد چوب می‌خورد ودرست یک ساعت ونیم چوب می‌خورد آقای حکمران محترم ایستاده بادخترک خود مشغول صحبت است وبه او می‌گوید بابا خوب چوب می‌خورد بازهم چوب بزنم؟ وآن رعیت مظلوم بیچاره التماس واستغاثه می‌کند این است بدبختی ما. شما آقایان نمایندگان را بحق حقیقت قسم می‌دهم که به حال ما فلک زده‌ها ترحم کنید این شخص اضافه براین عمل یک کاردیگریهم مرتکب شده است که اینجا نوشته نشده ودریکی از جرائد فارس نوشته‌اند که چهار انگشت شخصی راحاکم کازرون با تیغ صورت تراشی بادست خود قطع نموده است این راهم عرض می‌کنم به طوریکه اطلاع دارم وزارت داخله دراثر اقدام وزیر که اورایک شخص خوب وصالح وطن پرست میدانم امر کرده است که اورا بشیراز احضار کنند اما این شخص دراین اعمال سابق دارد ومکرر این کارها راکرده است وتازگی ندارد حتی این شخص لقب خودش راهم درپای این قبیل کاره گذاشته است خوب یاد دارم که درپنجسال قبل مرتکب یک عملیاتی درجهرم ودشتی دشتستان شد وآنوقت لقبش امیر نصرت بود ودید که این لقبش خیلی اسباب بدنامی برای او شده بود امیر نصرتی را بدل به سالار نصرت کرد بهر حال تصور می‌کنم آقای دکتر مصدق وشاهزاده فیروز میرزا فیروز وآقای فاطمی که در فارس تشریف داشته‌اند حکمران بوده‌اند این شخص را بخوبی بشناسند که این آدم چه قصابی است آقای آقا سید یعقوب وسایر آقایان نمایندگان فارس هم تصور می‌کنم بخوبی این شخص را بشناسند
آقاسید یعقوب بلی سوال هم راجع این شخص کرده‌ام نمیایند جواب بدهند
نوبخت -لهذا روی این مقدمه اولا خواستم این مطلب را بعر ض آقاسان نمایندگان برسانم ثانیا ندا بدهم که وزارت داخله این آدم را از شیراز مخصوصا بطلبند بتهران ورد همین جا محاکمه اش کنند که دیگر من بعد نظیر این عملیات در نقاط مملکت واقع نشود
رییس –آقای اعتبار (جازه)
میرزا سید احمد خان اعتبار دیروز بنده شیندم دراثر رای جلسه قبل مجلس شورای ملی راجع بعدم خروج مسکوک طلا ونقره از سر حدات عده از تجار قبلا فهمیده وشاید معادل بیست بسته شمش طلا بدون جواز از اداره گمرک بتاریخ امروز ودیروز برای حمل ونقل باداره پست داده‌اند که به بمبئی فرستاده شود اداره پست را نمی دانم قبول کرده یا نه ولی تصور می‌کنم نظر مجلس این بوده ودر قانون هم مخصوصا قید شده که باید قانون بلافاصله اجرا بشود (بعضی از نمایندگان صحیح است چون آقای وزیر مالیه تشریف دارند خواستم عرض کنم که یادداشت فرموده وبعد تحقیق نمایند که چطور شده است اداره گمرک بتاریخ یوم دوشنبه ویکشنبه جواز صادر کرده اگر اداره پست تابحال حمل نکرده امر بدهند که حمل نکند واگر هم حمل شده قدغن کنند که درسرحد جلوگیری شده وخارج نشود وزیر مالیه- احکام راجع باجرای قانون منع خروج طلا ونقره که پریروز از تصویب مجلس شورای ملی گذشت همان روز بتوسط تلگراف بهمه جا ابلاغ شد حتی باداره گمرگ هم قبل از اینکه قانون از مجلس برشد تاکید شد که ممانعت از خروج نمایند وبهمه جا تلگراف شد بوزارت خانه‌ها واداره پست بهمه جا اطلاع داده شد صورت آنهم بمجلس شورای ملی تقدیم می‌شود راجع به تمام اینها پریروز اقدام شده است
رییس –آن قانون درهمان روزی که تصویب شد عصری بریاست وزرا ابلاغ شد واز طرف مجلس کوتاهی نشده است
آقای عباس میرزا (اجازه)
عباس میرزا بنده مختصر عرضی داشتم مدتی است که چند فقره سوال از وزارت داخله کرده‌ام ونظر باینکه اگر جواب آنها بتاخیر می‌افتد موضوع آنها از بین می‌رود استدعا می‌کنم حضرت آقای رییس زودتر وزارت داخله رابرای جواب دعوت کنند من جمله یکی از سوالات بنده راجع بانتخابات سراب وگر مرود است که دراین چند ماهه که مجلس دائر است بطوری وزارت داخله اعمال نظریات خصوصی را شدت داده که مخالف باتمام قوانین است وبا بودن مجلس شورای ملی این ترتیب را که وزارت داخله اتخاذ کرده است مخالف تمام مقررات قانونی است وبنده آن جزییاتی را که راجع باین سوال داشتم میل داشتم که آقای وزیر داخله حضور می‌داشتند تا مطالب را میشیندند وجواب می‌دادند
رییس –یک مرتبه بایشان اطلاع داده شده است بازهم اطلاع داده می‌شود که زودتر حاضر شوند آقای عمادی (اجازه)
سید میرزا علی عمادی اگر چه یک قسمت از عرایض بنده یعنی علت آن را آقای احتشام زاده وآقای نوبخت بعرض رساندند چون مستلزم یک معلولی است که آن را بنده آمده‌ام بعرض برسانم وآ این است که عرض می‌کنم بعقیده بنده اولین قدم اطلاع اقتصادی مملکت است چه که من لامعاش نه لامعادله فشار بینوائی فقر درجامعه ایران بقدری قیافه هولناکی بخود گرفته که باسهل انگاری مختصری ممکن است ما را بیک آیند خطرناکی تهدید نماید دیر زمانی نمی‌گذرد که زمام کلیه امور اجتماعی از کف زمام داران رها شده را چاره بلکی مسدود خواهدشدوتمام را بدیار محوونیستی خواهد کشاند فقر وفلاکت هر ساله یک طبقه را باچنگال بی رحمی منکوب ومعدوم می‌سازد آری آن طبقه که دوسال قبل ونه دوسال را بیشترنداشت برای عدم وسائل تزیید بکارانه اموز به بینوائی وبیچارگی روبفنا رفته چنانچه مشاهده می‌فرمایید بدیهی است اگر حال بهمین منوال باشد آن طبقاتی که امروز بیک زندگانی مزجاتی بخود تکیه داده وسرپا ایستاده مدتی نمی‌گذرد مثل سابقین بعداز چند صباح دیگر درگرداب فقر غرق شده درسرای دیگر انتظار دیگران را می‌کشند بهترین محک وتحقیق از برای تعیین مقدار تلفات فقر همانطوریکه مالیه ایران در راس هر سال برای مخارج وعایدات آن سنه نسبت به سنه قبل تعیین می‌نماید که چه قدر کسر بودجه دارد فوری مالیات جدیدی بنام لایحه تقدیم مجلس شورای ملی نموده ومجس ومجلس را به کسر عایدات مملکت در آتیه تهدید می‌نماید ومجبورش نموده که رای اعتماد به آن لایحه داده همانطور اگر یک اداره احصاییه کافیه درمملکت بود که درهر سالی نسبت بسال قبل چقدر تلفات نفوس از دولت فقر درمملکت شده با مطالعه مختصری هرقدر لاابالی گی بخواهد بکند نمی‌تواند خودادری نماید لامحاله درپس ایجاد وسائل رفع این بلای مبرم برخواهد آمد تامل تسامح سهل انگاری از چیست شبهه درمرض است که باحس مشاهده می‌شود درعلت مرض است آنهم معلوم است که بواسطه عدم ازدیاد موالید اولیه وعدم وجود صنایع وبی ترتیب وغیر منظم نبودن امور تحارتی از صادرات وعدم سهولت حمل ونقل آنهم استعداد سرزمین ایران از حیثیات معروضه سر آمد ممالک دنیای امروز است اگر درمعالج است آنهم با اینهمه دکترهای حقوقی از آقایان وکلا محترم و وزرا وسایر قائدین ملت وسرپرستان مملکت آنهم درسایه سلطنت یک همچو پادشاه باعزم قادر ملت دوست مملکت خواه با فهم بمرض وراه معالجه وبدون طبیب چرا کرورها نفوس باید بمرض فقر متبلا باشند بعلاوه معروف است که علت مرض تشخیص داده شد رفعش سهل است با خدای نخواسته با این افراد بشر در ایران قدر وقیمیت قائل نباید بشویم آنهم قطعا نیست چرا که هریک از آقایان بهتر وبالاتر از هرکس قدر وقیمت بشر رامیدانند دول وملل حیه دینیای امروزه چه مخارجهای هنگفت پر قدررا برای ایجاد سر سرمی می‌نمایند که بلکه درسال عدد معدود کمی از اهالی مملکتشان مبتلا به آنمرض شوند که محتاج به آن سرم شود برتری آلمان راحتی مبرزن نویسندگان فرانسه بازدیاد وکثرت تولت وتولید شان میدانند می‌گویند بواسطه همین آلمان قوی است پس بشر خیلی گران بها است خیلی باید مورد توجه بایدپس بشر خیلی گران بها است خیلی باید مورد توجه باشند که حیف است بامکان ایجاد وسائل زندگانی شان دراین مملک این حالات شرم آور وذلت فقرسانی صدها هزار تلف شوند روح توده ملت در این مملکت دودسته می‌باشند یک دسته فلاح وزارعین که اکثریت راتشکیل می‌دهند مشاهده فرمایید بچه حالت رقت آوری زندگانی میمایند نه خانه نه لانه نه لباس نه فرش درتمام دوازده ماه خود با زن وبچه‌ها درگرما وسرما بیابان‌ها کوهها درها گرسنه پابرهنه بسر می‌برند حتی ساتر عورت ندارند با این حال درتحت شکنجه‌های ارباب‌ها (که آقایان احتشام زاده نوبخت هم شرحی از مصادیق آنرا بعرض مجلس وشورای ملی رساندند که بچه شکل مامورین مالیه وعدلیه ومامورین ادارات وضعیت شان مجروح می‌شود دسته دیگر کارگران شهرها وبلوکات همه باحالت بهت وحیرت سرگردان درکنار دیوااها وخرابه با سگ‌ها ی محله از فقر هم آغوش وهم بسترچرا که کار نیست مدیر دلسوز نیست اینها را بکار بیندازد هم اینهار از این وضعیت دلخراش خارج سازد هم دولت استفاده نماید تصور می‌کنم که اگر بزودی باهر قیمت که میسرمیشود جلوگیری از هجوم این عفریت مهلک فقر پریشانی بشود ووسائل استخلاص ملت تهیه وموجود گردد البته بطور یقین درهر مال نسبت به سال قبل صدنود وپنج تلفات کمترخواهد بود بنظر بنده این اصل حیاتی مقدم برسایر اصول است اگر چه هریک از اصول بجای خود مقام اهمیت دارد وباید عملی بشوند مثل این است یک نفر انسانی درزندگانی حوائج زیادی دارد لیکن مقدم برهمه تهیه مونه وسرمایه است که مایحتاج اورا را بوجود میاورد پس اصل اقتصادی با لذات علت العل واست اصول زندگانی ومقدم برتمام اصول حیاتی بالطبیعه مبباشد یعنی دارم آقایان نمایندگان محترم با اطلاعات کامله که از فقر وبدبختی سر تاسر ایران بخوبی ایران بخوبی دارند تصدیق لزوم سرشت دراقدام علاج این مرض مهلک که فقط بنده آن ار تعبیر به فقر عمومی می‌نمایم می‌فرمایند بدیهی است در عداد این موسسات واصول که تا حال تقدیم مجلس شورای ملی شده وتقاضی تشکیل کمیسیونی درحق هریک فرمودند بنده هم تقاضا می‌کنم کمیسیونی بنام کمیسیون اصلاحات اقتصادی از نمایندگان محترم بشود با جلب نظریات مطلعین ومتخصصین پیشنهادات موثری تهیه کرده وبا دولت وقت که خوش بختانه اکثر مواد پروگرام او موافق این آمال است تبادل نظر نموده باسرع وقت شروع اجرا آن نمایند بنابر این ماده واحده ذیل را بنام جلوگیری از فقرعمومی بساحت مجلس شورای ملی تقدیم می‌نمایم ماده واحده مجلس شورای ملی کمیسیونی مرکب ازنه نفر از مطلعین باوضاع اقتصادی از بین نمایندگان محترم بنام کمیسیون اصلاحات اقتصادی انتخاب می‌نمایند وبه آنها اختیار می‌دهد که درحدود اصلاحات اقتصادی مطالعات کامله نموده واز سائرین که درامور اقتصادی دارای تخصص واطلاعات کافیه هستند جلب نظریات ومساعدت‌های فکری نموده ونتیجه مطالعات خودشان را مرتب تقدیم مجلس شورای ملی نمایند تا با تصویب نمایندگان اصلاحاتی درامور اقتصادی بعمل آید عضویت این کمیسیون منافی با عضویت دردوکمیسیون مطابق نظامنامه داخل نخواهد بود عمادی کی استوان احتشام زاده
آقا سید یعقوب –حالادیگر اجازه می‌فرمایید وارد دستورشویم
رییس –کسی هم اجازه نخواسته است والا ماهم حاضریم به کمیسیون مبتکرات فرستاده می‌شود آقای خطیبی فرمایشی دارید خطیبی بنده هم چندیست راجع بمطاابات چوبداران وسی سوالی از وزارت داخل کرده‌ام وبرای جواب حاضر نشده‌اند این است که ازمقام رسیاست استدعا می‌کنم مقرر فرمایند آقای وزیر داخله زودتر حاضر شوند وجواب بنده رابدهند که تکلیف این بیچاره‌ها هم معلوم شود
رییس –اینهم ثانیا اطلاع داده می‌شود آقای کی استوان طرح قانونی راجع به کل معادن تقدیم مجلس کرده‌اند به کمیسیون مبتکرات ارجاع می‌شود طرح قانونی از طرف عده از آقایان تقدیم مجلس شورای ملی شده است راجع به اصلاح ماده ۱۵نظامنامه داخلی که کمیسیون فوائد عامه وپست وتلگراف تجزیه شود به دوکمیسیون مستقل
(طرح مزبور تشرح ذیل خوانده شد)
خاطر محترم آقایان نمایندگان مستحضر است که درموقع تدوین نظامنامه داخل مجلس شورای ملی در سنه ۱۳۲۸امور پست وتلگراف وفوائد عامه بواسطه داشتن کار زیاد وزارتخانه واحدی بود وبهمین جهت درنظامنامه داخلی برای آن یک کمیسیون پیش بینی شد ولی حالیه تصدیق می‌فرمایند که کارهای زیاد وظائف مهمه موجب آن شده است که این دورشته امور مملکتی از یکدیگر تفکیک شده وهر کدام وزارتخانه علیحده تشکیل دهند وبهمین جهت لوایح وطرحهای راجع به این دو وزارتخانه درمجلس وشورای ملی حائز اهمیت زیادیست ومطالعه ودقت کافی لازم دارد ومقتضی است برای هریک از این دو وزارتخانه کمیسیون علی حده تعیین وانتخاب شود لهذا امضا کنندگان ذیل اصلاح ماده ۱۵ نظاممانه داخل را بترتیب ذیل پیشنهاد وتصویب فوری آنرا از مجلس شورای ملی استدعا می‌نمایم ماده ۱۵مجلس شورای ملی هر شش ماه مقارن تجدید هیئت رییسه هشت کمیسیون از میان خود بطریق انتخاب جمعی معین می‌کند که اسامی آنها از قرار تفصیل ذیل وهریک نظر به تعیین مجلس مرکب از شش الی دوازده عضو است ۱کمیسون خارجه ۲ کیمسون داخله ۳ کیمسیون نظام ۴ کمیسیون عدلیه ۵ کمیسیون قوانین مالیه ۶کمیسیون معارف واوقاف وصنایع مستظرفه ۷ کمیسیون پست تلگراف ۸ کمیسیون فوائد عامه وفلاحت وتجارت وصنایع این کمیسونها بهچ وجه با سایر کمیسیونهایی که ممکن است مجلس تشکیل آنهارا رای دهد منافات نخواهد داشت امیر تیمور کلالی، فهیمی، بهبهانی، مهدوی، عباس فیروز، حبیب الله امین. (وبیست امضای دیگر)
رییس –آقای فهیمی (اجازه)
فهیمی –البته خاطر محترم آقایان مستحضر است که غالب از وزارتخانه‌ها درابتدای مشروطیت منضم بهم بود مثلا پست تلگراف با وزارت داخله بود معارف وفوائد عامه هم یکی بود بعد پست وتلگراف مستقل شد فوائد عامه ومعارف هم مجزا شدند یعنی رفته رفته کارها که زیادتر شد دو وزارتخانه تشکیل دادند حالا هم کارهای فوائد عامه زیاد است ورفته رفته هم زیادترخواهد شد همینطور پست تلگراف اهمیت دارد به این جهت لوایحی که میاید چون به یک کمیسیون می‌رود موجب تاخیر می‌شود این است که استدعا شده است همانطور که برای وزارتخانه‌های دیگر یک کمیسیون خاص معین شده است یک کمیسیونی هم برای فوائد عامه معین شود واین پیشنهاد هم عین ماده ۱۵نظامنامه داخلی است نهایت لفظ هفت بهشت کمیسیون تبدیل شده ودرقسمت آخر هم فوائد عامه وپست وتلگراف از هم مجزا شده است والا اصل همان است وتغییر داده نشده
رییس –مقصود از فوریت دوفوریت است
فهمیی- بلی
آقا سید یعقوب- بنده مخالفم.
رییس –فوریت مطرح است اصلاح که مطرح نیست آقای بیات (اجازه)
بیات –موافقم
رییس –آقای داور.
داور –موافقم
رییس –آقای اعتبار.
میرزا سید احمد خان اعتبار –موافقم
رییس –آقای شیروانی.
شیروانی –بنده درفوریت عرض ندارم
رییس –را ی گرفته می‌شود بفوریت اول آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رییس –تصویب شد رای گرفته می‌شود بفوریت ثانی مخالفی ندارد
(گفته شد خیر)
رییس –رای گرفته می‌شود بفوریت ثانی آقایان موافقین قیام فرمایند
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رییس –تصویب شد آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –دراینکه یک کمیسیون علی حده برای وزارت پست وتلگراف تهیه شود بنده مخالف نیستم ولی با جز آخر این طرح مخالف دراینکه فوائد عامه یک کمیسیون مخصوص می‌خواهد وخیلی هم مخصوصا درنظرمان است که اقتصادیات مان را ترقی بدهیم حرفی نیست ولی یک عبارتی نوشته است که این کمیسیونهای هشت گانه منافاتی با کمیسیونها دیگری که تشکیل می‌شود ندارد چون یک ماده دیگری درنظامنامه هست که این کمیسیونهای معمولی اعضائی که درآنجا هستند هر نفر از آنها نمی‌تواند دربیشتر از دوکمیسیون عضویت داشته باشند حالا اگر این جمله آخر مخالف باعبارت نظامنامه است بنده مخالفت چونکه عده نمایندگان روز بروز زیادتر می‌شود وشاید بصد وبیست وصد سی نفر برسید والبته تمام آنها حق دارند که دراین کمیسیونها که حاضر شوند ودر واقع حق بهمه شان داده شود که در کمیسیونها باشند دراول هم نظر مقنن همین بوده است وهمین قسمت را ملاحظه کرده‌اند که تمام نماینده‌ها درکمیسیونها اشتغال بکار داشته باشند حالا اگر این قسمت با عبارت نظامنامه مخالف نیست بنده موافقم ولی آخر ماده عبارتی نوشته شده است که باماده نظامنامه مخالفت دارد زیرا ماده نظامنامه می‌گوید که دردوکمیسیون بیشتر نمی‌شود عضویت داشت
رییس –این قسمت راکه اشاره کردید عین عبارت آخر ماده ۱۵ نظامنامه داخلی است وجزو پیشنهاد جدید نیست مقصود از این عبارت که این کمیسیونها به هیچ وجه با کمیسیونهایی که ممکن است مجلس رای تشکیل آنها بدهد منافاتی ندارد این است که کیمسونها ی متشکله که درنظامنامه قید شده است منحصر به این کمیسونها نیست
جمعی از نمایندگان –صحیح است
رییس –مخالفی ندارد
شیروانی –بنده عرضی دارم
رییس –بفرمایید
شیروانی –عرض کنم مساله نظامنامه تغییراتی که درنظامنامه داده می‌شود (حالا این یک موضوعی است وخیلی هم اهمیت ندارد وبنده مخالفتی هم دراساسش ندارم) ولی بنده مقدم که این راه را نباید باز کنیم که در هر موقعی که مصارف با موضوعی بشویم یک از مواد نظمانامه را جرح وتعدیل بکنیم بعقیده بنده نظامنامه مجلس دردرجه دوم قانون اساسی واقع است بنابراین باید درتغیراتی که درنظامنامه داده می‌شود یک قدری بیشتر دقت شود دردوره گذشته یک کمیسیون نظامنامه تشکیل شد با حضور آقای پیر نیا وچند نفر دیگر از آقایان ویک تغییراتی هم درمواد نظامنامه از نقطه نظر غیر عملی بودنش داده شده من جمله اصلاح کیمسونها بود وچون از روی یک تناسبی کارها بین کمیسیونها تقدیم نشده بالاخره صورت خاصله خرجی را پیداکرده وحال می‌خواهیم یک دیگر هم برعده این کیمسیونها زیاد کنیم آنوقت ملاحظه می‌فرمایید کمیسیون داخله باهمین کمیسیون کمیسیون پست هرشش ماه یک مرتبه یک لایحه وارد آن می‌شود ولی کمیسیون بودجه با مالیه همیشه چندین فقره لایحه پشت سر هم آنجا موجود است این است که بعضی کمیسیونها فوق العاده پر مشغله هستند وبعضی کیمسیونها کم کارند این بودکه درآن نظامنامه جدید که دردوره پنجم از کمیسیون گذشت نظرشان به این قسمت بود که طوری تقسیم بندی نمایند که همه کیمسیونها کار داشته باشند وبالاخره صورت خالصه وخرجی از بین برود وحالا بنده می‌بینم برعکس قضیه شده است یعنی یک کمیسیون کم کاری می‌خواهیم درست کنیم وآنوقت یک کمیسیونها ی دیگرمان بقدری کار زیاددارند که باید هفته چندین مرتبه جلسه تشکیل بدهند وبازبکارشان هم نرسند
یکنفر از نمایندگان –مانعش چیست
شیروانی –البته مانعی ندارد این کار ولی نفعی هم ندارد وحالا چون توی این ماده دست برده‌اند بنده هم می‌خواستم ضمنا این قسمت را متذکر شوم که دراین ماده بنده می‌بینم هیچ اسمی از صحیه برده نشده وتذکری دراین باب داده نشده چون صحیه حالا جزو وزارت داخله است لوایحش می‌رود به کمیسیون داخله ولی یک روز وزیر معارف یک آدم قوی می‌شود صحیه را می‌برد جزو معارف یک وقت وزیر داخله ما آدم فعالی بود گفتیم صحیه برود جزو وزارت داخله واین برای این بود که جای صحیحی صحیه نداشت وبنده عقیده‌ام این است که حالا باید باید درمقع تعیین این کمیسیونها تکلیفش را معین کرد وبنده پیشنهاد می‌کنم که عجالتا بعداز کیمسیون داخله کلمه (صحیه) هم اضافه شود
رییس –آقای بیات (اجازه)
مرتضی قلی خان بیات –این اظهاری که آقای شیروانی باین فرمودند گمان می‌کنم دراصل مساله اشکالی بناشد برای اینکه در ضمن عمل به یک اشکالاتی برخورده‌اند وتجربه کرده‌اند دیده‌اند که باید یک اصلاحات اساسی دراین قسمت بشود واما اینکه اظهار فرمودند که ردبعضی مواقع نظامنامه تغییر پیدا نکند عرض می‌کنم چون نظامنامه برای سهولت درعمل است والبته دریک موقعی که آقایان نمایندگان دیدند یکی ماده از نقطه نظر سرعت جریان درعمل لازم است یک تغییراتی درآن بشود ممکن است تغییر داد وهیچ اشکالی هم ندارد وتغییر این ماده هم بعقیده بنده یکی از آن مواقعی است که درجریان عمل خیلی اسباب سهولت است وهیچ اشکال قانونی هم ندارد وبراین سرعت عمل خیلی مفید است که این ماده راتصویب کنیم
جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است
رییس –پیشنهاد آقای یاسائی
(به ترتیب ذیل خوانده شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
بنده بنده پیشنهاد می‌کنم نوشته شود کمیسیون امور خارجه وکمیسیون مالیه
رییس –آقای یاسائی (اجازه شود _کمیسیون امور خارجه بهتر است وهم چنین درثانی نوشته شده است (کمیسیون قوانین مالیه ان لغت هم فقط دراین کمیسیون معمول شده است درصورتیکه همه کمیسونها کمیسیون قوانین است کمیسیون عدالیه هم کمیسیون قوانین عدلیه است کمیسون داخله هم کمیسیون قوانین داخله است واینجا هیچ خصوصیتی ندارد ک فقط کمیسیون مالی اختصاص داشته باشد به این کلمه
رییس –آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی –قسمت اولش را بنده هم تصدیق می‌کنم ولی راجع بقسمت دوم درنظامنامه یک نکته داشته که در آنجا این مساله پیش بینی شده است برای اینکه امورمالی دوقسمت است یکی امور بودجه ویکی دیگر قوانین مالی واگر ما دراینجا این موضوعرا درنظر نگیریم ممکن است بعضی لوایح بامسائل بودجه اشتباه شود این که تصور می‌کنم قوانین مالیه نوشته شود بهتروهیچ اشکالی ندارد
رییس –خوب تجریه می‌کنیم این پیشنهاد را اول رای می‌گیریم باضافه کلمه امور واین طور می‌شود (کمیسیون امورخارجه) آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رییس –تصویب شد رای گرفته می‌شود بقسمت دوم به پیشنهاد آقای یاسائی که بجای کمیسیون قوانین مالیه نوشته شود (کمیسیون مالیه) آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(چند نفری قیام نمودند)
رییس –تصویب نشد پس همان قسمت اول پیشنهاد ایشان صحیح است وتصویب شدد دیگر پیشنهادی نیست
شیروانی- صحیه را هم بنده پیشنهادکرد
رییس –فعلا که صحیه جزو وزارت داخله است واگر راجع بصحیه لایحه بیاید به کمیسیون داخله خواهد رفت
شیروانی –بسیار خوب
رییس – رای گرفته می‌شود بماده پانزده دیبا این پیشنهاد با این ترتیب که خواند شد لفظ انتخاب قبل از هیئت رییسه بنود درصورتی که درماده پانزده هست ودر اینجا هم باید باشد
رییس –کلمه انتخاب افتاده است طباطبایی دیبا بلی رییس کلمه انتخاب هم قبل از هیئت رییسه اضافه می‌شود رای گرفته می‌شود باین ماده پانزده باصلاحاتی که مورد تصوویب واقع شد آقایان موافقین قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
رییس تصویب شد این ماده از کی اجرا خواهد شد
جمعی از نمایندگان –از امروز
رییس –از امروز بسیار خوب چون کمیسیونها انتخاب نشده است بنابراین عده اعضای کمیسیون پست تلگراف چه قدر خواهد بود
بعضی ازنمایندگان –شش نفر
روحی-اجازه می‌فرمایید بنده عقیده دارم کمیسیون پست وتلگراف فقط شش نفر باشد کافی است
رییس –مخالفی ندارد
بعضی از نمایندگان-خیر
رییس –خبر شعبه اول راجع بنمایندگی آقای ثقه الاسلامی در جلسه گذشته مطرح بود وآقای آقا سید یعقوب مخالف بودند آقای افشار (اجازه)
افشار مخبر شعبه –بطوری که آقایان محترم میدانند برای نوشتن خبر یک اصول مسلمی نیست نوشتن خبر بسته است بمیل مخبر والبته هر مخبری هم یک سلیقه دارد وبنده هم یک سلیقه داشتم درنوشتن این خبری که آقای آقا سید یعقوب با آن مخالفت کردند وحالا بنده برای اینکه تولید هیچ نوع کشمکش درمجلس راجع بانتخابات آذر بایجان نشود آن خبر را پس گرفتم خبرهای دیگری تهیه کرده‌ام راجع باشخاص که الان تقدیم یمکنم
(خبرها مزبوره راتقدیم مقام ریاست نمودند)
رییس –نسبت بیخبری که استرداد می‌کنند مخالفی نیست
یک نفر از نمایندگان –خبر (خبر جدید شعبه اول راجع بنمایندگی آقای ثقه الاسلامی از تبریز
(شرح ذیل خوانده شد)
- بتاریخ لیله ۲۸اسفند ۱۳۰۴مطابق ماده ۱۴ قانون انتخابات ۳۶ نفر از طبقات سته ومعتمدین محل بعمارت ایالتی دعوت وبا حضور ۳۵ حضار به رای مخفی نه نفر اعضای اصلی نه نفر اعضای علی البدل برای انجمن نظارت مرکزی شهر تبریز توابع برای انتخاب نمایندگان دوره ششم انتخاب وسپس مطابق ماده ۱۶ قانون شروع به تشکیل انجمنها فرعی شعب درحومه‌های تابعه شده وپس از تعیین وتشکیل انجمنهای فرعی بموجب ماده ۲۱ قانون از طرف انجمن نظارت مرکزی اعلان انتخابات منتشر ودر مدت ۲۵ روز از صبح ۱۳ اردی بهشت تا غروب ششم خرداد باحضور سه نفر نماینده کمیساریاهای محلات مشغول دادن تعرفه واخذ آرا شده وپس از انجام توزیع تعرفه واخذ آرا بموجب ماده ۲۹ قانون درهشتم خرداد اوراق آرا ماخوذه از شهر تبریز شمرده شده وعده آن بالغ بر ده هزار وهشتصد وسی وهشت ورقه بوده ولی درعین قرائت آرا که حوزه در دفتر مذاکرات ثبت ونمره ترتیبی درپشت اوراق آرا قید می شده معلوم می‌شود عده آرا قرائت شد بالغ بر ده هزار وهشتصد وچهل ونه ورقه بوده بنابراین ۵۵ورقه از کلیه عده اوراق تعرفه کسر بوده است مطابق ماده ۳۰ قانون بعداز شماره اوراق آرا بارعایت مواد قانون درروز نهم خرداد شروع بقرائت آرا گردید ه ودر بیست ویکم تیرماه قرائت آرا خاتمه یافت واز مجموع آرا شهر تبریز چهارصد وشصت ویک ورقه از اوراق آرا قید باطله لایقرء بوده است که عین ضمیمه صورت مجلس است حائزین اکثریت شهر تبریز وتوابع یازده گانه بقراری است که درراپرتهای جداگانه تفصیل اساسی دارندگان اکثریت آرا بعرض خواهد رسید انجمن مرکزی پس از خاتمه انتخابات شهر وتوابع مطابق ماده ۴۱ قانون قانون وبر طبق اعلان منتشره از صبح بیستم مرداد برای اخذ شکایات ودر ظرف هفته دیگر برای رسیدگی بشکایات حاضر وشکایات واصله رامورد دقت قرار داده وهیچکدام راوارد ندانسته شعبه نیز درجلسات عدیده خود نسبت باعتراضات واصله بهیئت نظار ومجلس شورای ملی تحقیقات مجلس شورلازمه نموده واعتراضات راغیر وارد وباکثریت نمایندگی آقای میرزا ابوالحسن خان ثقه الاسلامی را که باکثریت ۹۶۲۶ رای ازمجموع ۴۶۹۰۰رای انتخاب شده‌اند تصدیق وراپرت آن راتقدیم می‌دارد
رییس –رای گرفته می‌شود بنمایندگی آقای ثقه الاسلامی از شهر تبریز وتوابع آقایان که موافقند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رییس –تصویب شد خبر دیگر از شعبه اول براجع بنمایندگی آقای جهانشاهی از تبریز (بمضمون ذیل خوانده شده تفصیل جریان انتخابات بشرحی است که در راپرت نمره ۱بعرض رسیده اینک متعاقب را پرت مزبور جریان انتخاب آقای مصدق المملک جهانشاهی را که باکثریت ۱۲۳۳۱رای از ۴۶۹۰۰ رای بنمایندگی مجلس شورای ملی ازحوزه انتخابیه تبریز انتخاب شده‌اند معروض نظر اینکه درقسمت انتخاب ایشان فقط یک فقره اعتراض دردوسیه موجود وکه نه انجمن شعبه ونه ترتیب اثر از نقطه نظر قانون می‌توانست بدهد بنا علیهذا شعبه جریان انتخاب ایشان را تصدیق ایشان راتصدیق وراپرت آن تقدیم می‌دارد
رییس-رای گرفته می‌شود باین خبر آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند.
رییس –تصویب شد (راپرت شعبه اول راجع بنمایندگی آقای اسکندری از تبریر
(بشرح ذیل قرائت شد)
چنانچه در راپرت نمره ۱ بعرض رسید آقا ی نصرت الله خان اسکندری اکثریت ۱۳۵۷۶رای از۴۶۹۰۰ رای از حوزه انتخابیه تبریز بسمت نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب چون در قسمت ایشان اعتراض قابل توجهی نه بانجمن درموقع انعقاد آن برای اخذ ورسیدگی بشکایات ونه بمجلس شورای ملی رسید بود بناء علیهذا شعبه یک جریان انتخاب ایشان را تصدیق وصحت نمایندگی ایشان را تصویب می‌نماید
رییس –آقای زوار (اجازه)
حاج اسدالله زوار –مخالفم
رییس –می‌ماند برای جلسه بعد خبرچهارم از شعبه اول راجع بنمایندگی شاهزاده محمد ولی میزرا
(بترتیب ذیل خواند شد)
چنانچه در راپرت نمره۱ بعرض رسید شاهزاده محمد میرزا فیروز باکثریت ۱۵۵۸۵ رای ا ز ۴۶۹۰۰ رای از حوزه انتخابیه تبریز بسمت نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب چون اعتراض بایشان دائر با آرا تردید در راپرت چاپی مشروحا بعرض رسیده لذا بدون آنکه لزوم تکرار را جایز بدانند شعبه یک با کثریت آرا نمایندگی ایشان را تصویب وراپرت آن را تقدیم می‌دارد
رییس –آقای زوار (اجازه)
زوار –مخالفم
رییس –می‌ماند برای جلسه بعد خبر پنجم از شعبه اول راجع بنمایندگی اقای فرشی
(بشرح آتی خوانده شد)
چنانچه در راپرت نمره ۱ بعرض رسید آقای فرشی باکثریت ۹۳۷۱رای از ۴۶۹۰۰ رای از حوزه انتخابیه تبریز بسمت نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب چون درقسمت ایشان اعتراض قابل توجهی به بانجمن درموقع انعقاد آن برای اخذ ورسیدگی بشکایات فرعیه نه بمجلس شورای ملی رسیده بود بنا علی علیهذا شعبه یک جریان انتخاب ایشان را تصدیق وصحت نمایندگی ایشان را تصویب میماید
رییس –آقای زوار مخالفند
زوار بلی
رییس –می‌ماند برای جلسه بعد خبر ششم از شعبه اول راجع بنمایندگی آقای دکتر رفیع خان از تبریز (بترتیب ذیل خوانده شد) تفصیل جریان اتنخاب شهر وتوابع تبریز را در راپرت نمره ۱ بعرض رساند اینکه متعاقب آن خبر انتخاب آقای دکتررفیع خان امین را که باکثرت ۹۲۶۹ را ی از ۴۶۹۰۰رای بسمت نمایندگی از حوزه انتخابیه تبریز منتخب شده‌اند معروض چون درقسمت انتخاب ایشان اعتراض قابل توجهی نه بهیئت نظار درموقع قانونی اعتراضات و نه بمجلس شورای ملی رسیده بود بنا علیهذا شعبه صحت جریان انتخاب ایشان را تصدیق وراپرت آن را تقدیم می‌دارد
رییس –آقای زوار.
زوار –مخالفم (راپرت شعبه اول راجع بنمایندگی آقای عدل بشرح ذیل خوانده شد) چون تفصیل جریان انتخاب شهر وتوابع تبریز مشروحا درورقه چاپی معروض ودردسترس آقایان نمایندگان است بنا علیه بدون تکرار آن خبر انتخاب آقای میرزا یوسف خان عدل را که باکثریت ۱۶۴۲۶ رای از ۴۶۹۰۰ رای بنمایندگی مجلس شورای ملی از حوزه انتخابیه شهر وتوابع تبرییز متخب شده‌اند تقدیم وفقط اضافه می‌نماید که بایشان اعتبار نامه غیر چاپی شبیه باعتبار نامهای تهران صادر شده است چون شعبه اعتراضات مربوطه بایشان را غیر وارد دید لهذا باکثریت انتخاب ایشان را تصدیق راپرت آن تقدیم می‌نماید
رییس –این راهم قبلا آقای زوار مخالفند
آقا سید یعقوب –بنده هم مخالفم
رییس –آقای دشتی.
دشتی -بنده هم مخالفم
رییس –آقای اعتبار
میرزا سید احمدخان سید احمدخان اعتبار مخالفم
رئیس –آقای زوار شما چه طور
زوار بند هم مخالفم.
رییس –می‌ماند برای بعد لایحه وزارت مالیه راجع بپرداخت دو دوازدهم درجلسه گذشته تقدیم مجلس شده بود وتقاضای فوریت هم شده است
(بشرح ذیل قرائت شد)
مقام محترم مجلس مقدس شورای ملی شیدالله ارکانه
برای انکه در انجام مهام امور مملکت تاخیری و ندهد از نمایندگان محترم تمنا می‌شود بفوریت ماده واحده ذیل را تصویب فرمایند
ماده واحده وزارت مالیه مجاز است مخارج دولتی را برای دوماهه مهر وآبان ۱۳۰۵ در حدود دو دوازهدهم بودجه مصوب ۱۳۰۴ کارسازی نماید
رییس الوزرا وزیر مالیه رییس فوریت این لایحه مطرح است چون یک شور بیشتر ندار ومقصود از فوریت این است که در مجلس مطرح شود
آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –بنده اساسا با این ترتیب راپرت مخالفم و این یک ترتیبی بود که خدا بگویم چه کارشان بکند که در دوره پنجم به سر مجلس آوردند بنده نمی دانم پس کمیسیون بودجه برای چیست در دوره ششم برای خاطر اینکه کابینه هنوز تشکیل نشده بود که بودجه را بیاورد بمجلس برود و بکمیسیون بودجه در موقع ناچاری مجلس برای حفظ انتظامات مملکتی قبول کرد که بدون اینکه در کمیسیون بودجه برود تصویب نماید ولی الان کمیسیون بودجه معین است کاری هم ندارد مجلس هم که با دولت موافق است این لایحه می‌رود کمیسیون بودجه روز پنجشنبه میاید بمجلس و رای می‌دهیم بنده بافوریتش مخالفم
وزیر مالیه اولا بودجه‌ها تمام حاضر است وبطوریکه درکمیسیون هم بعرض آقایان رسید شاید تاروز شنبه تقدیم مجلس شود وتصور نمی‌کنم که این فقره را بتوان گرو بودجه نگاه داشت والبته اگر وقت مضیق نبود وهمانطور که می‌فرمایند این مسئله رجوع بکمیسیون بودجه می‌شد واهمیتی هم نداشت لیکن چون وقت مضیق است ومهر ماه عجالتا تمام می‌شود این که این پیشنهاد تقدیم می‌شود ملاحظه می‌فرمایید که این پیشنهاد هم مطابق بودجه مصوبه مجلس است والبته اگر در بودجه‌ها یک محل‌هایی علاوه بر این خواسته باشند البته پیشنهاد خواهد شد که بعد از تصویب مجلس بموقع اجرا گذاشته ولی فعلا این بودجه مصوبه ۱۳۰۴که محل عمل وزارت مالیه است این پیشنهاد هم از روی آن بودجه است وچون وقت مضیق است وادارات هم همیشه در آخر ماه حقوقشان را میگرفته‌اند یقینا آقایان نمایندگان تصدیق نخواهند فرمودکه این دفعه برای اینکه یک ساعت آقایان وقتشان را صرف این کار بکنند ادارات از این ترتیبی که تاحال معمول بوده وحقوقشان را در آخر ماه میگرفته‌اند عقب بیفتند
رییس –آقای دادگر (اجازه)
دادگر بنده موافقم
رییس-آقای روحی (اجازه)
روحی –آقای وزیرمالیه فرمود بودجه‌ها حاضر است وعنقریب هم بمجلس میاید بنده عرض می‌کنم اگر بودجه حاضر است به چه مناسبت دودوازدهم می‌خواهند وبنده این حرف راناقص فرمایش خودشان میدانم بعلاوه کمیسیون بودجه هم کاری ندارد این لایحه برود در آنجا رسیدگی می‌شود بعد میاید بمجلس این است که بنده عقیده ندارم فعلا مطرح شود
رییس –آقای دادگر (اجازه)
دادگر عرض می‌کنم دراین جا دومرحله است یکی فرستادن بودجه است بمجلس شورای ملی شورای ملی وکی تصویبش بعقیده بنده تصویبش وقت لازم دارد وباضافه آقای وزیر مالیه تصریح کردند که کار ادارات مختل می‌شود زیرا کارهای ادارات یک طوری است که نمی‌شود بتاخیر انداخت وهر کس هم باین نوع حقایق ناظر بودن این نوع لوایح هم نزد ما معروف بوده وکرارا هم درش مذاکره شده است
وزیر مالیه –آقای روحی اظهار داشتند که اگر بودجه‌ها حاضراست چرا پس لایحه دودوازدهم را تهیه کرده‌ایم تصورمیکنم که در مجلس شورای ملی یک وزیری نمی‌تواند بر خلاف عرض بکند البته اگر بنده اطلاع نداشتم که بودجه حاضر است وتقدیم می‌شود در مجلس عرض نمی‌کردم حتما روز شنبه تقدیم خواهد شد زیرا لوایح مقدماتیش هم حاضر است آورده‌اند ومضر هم شده است بعلاوه راجع به دودوازدهم که فرمودند این برای یک مصارفی است که البته بایستی رعایت آن مصارف بشود بعلاوه تدارکاتی است که برای دوماه باید بشود این اجازه برای دوماه یک چیز با اهمیتی نیست آنهم درصورتی که بودجه اش تصویب شده است وتصور نمی‌کنم که محتاج باین قدر بحث ومذاکره باشد
رییس –رای گرفته می‌شود بفوریت این لایحه یعنی شور درمجلس وعدم ارجاع بکمیسیون بودجه آقایان قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رییس –فوریتش تصویب نشد مطابق لوایح عادی ارجاع می‌شود بکمیسیون بودجه آقایان موافقند چند دقیقه تنفس داده شود
جمعی از نمایندگان صحیح است
(دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس از بیست دقیقه مجددا تشکیل گردد)
رییس –خبر شعبه اول راجع بنمایندگی آقای لیقوانی از تبریز مطرح است آقای افاشر مخبر شعبه راپرت مزبور را بترتیب ذیل قرائت نمودند راپرت جریان انتخابات شهر وتوابع درخبر نمره ۱ بعرض رسیده اینک آن خبر انتخاب آقای لیقوانی که باکثریت ۱۱۸۱۷ را ی ۴۶۹۰۰ رای بسمت نمایندگی شهر تبریز وتوابع انتخاب شده‌اند معروض چون دائر بانتخاب ایشان اعترا ض قابل توجهی نشده است هیئت نظار وشعبه اعتراضات واصله را غیر وارد دانسته‌اند این است شعبه با تصدیق صحت جریان انتخاب نمایندگی ایشان را تقدیم می‌دارد
رییس –آقای بهار (اجازه)
بهار بنده مخالف
رییس –می‌ماند برای جلسه بعد خبر دیگر شعبه اول راجع بنمایندگی آقای جوانشیراز تبریز _
(خبر مذکور را آقای مخبر بشرح ذیل خواندند)
- راپرت انتخابات شهر وتوابع تبریز را مشروحا درراپرت نمره۱ معروض اینک متعاقب آن خبر انتخاب آقای جوان شیر را که باکثریت ۱۰۹۶۲ رای از ۴۶۹۰۰ از حوزه انتخابیه تبریز بسمت نمایندگی انتخاب شده‌اند معروض چون فقط یک فقره اعتراض دردوسیه بر علیه ایشان موجود بود که نه هیئت نظار ونه شعبه آنرا وارد ندید بنا علیهذا باکثریتی جریان انتخاب ایشانرا تصدیق وراپرت آنرا تقدیم می‌دارم.
بهار-آقا بنده اشتباه کردم با این راپرت مخالفم چون راپرت آهسته خواندند بنده درست ملتفت نشدم بنده با قسمت آقای لیقوانی مخالفتی ندارم با این قسمت مخالفم
رییس –با قسمت آقای لیقوانی مخالف نیستید
بهار- خیر.
رییس –رای گرفته می‌شود بنمایندگی آقای لیقوانی از تبریز آقایانی که تصویب می‌کنند قیام بفرمایند
(اکثر نمایندگان قیام نمودند)
رییس –تصویب شد (خطاب به آقای بهار نسبت به جوان شیر مخالفید بهار بلی
رییس –این کی هست؟
بهار –والی زاده است
(خبر شعبه سوم راجع بانتخابات شوشتر وتوابع را آقای اعتبار بمضمون ذیل قرائت نمودند
شعبه سوم دوسیه انتخابات شوشتر را تحت نظر گرفته ونتیجه را بشرح ذیل بعرض مجس می‌رساند درلیله اول فروردین ماه ۱۳۰۵ حکومت رارعایت ماده ۱۴ قانون انتخابات ۳۶ نفررا برای تشکیل انجمن دعوت ودرهمان شب اعضا اصلی وعلی البدل انجمن مرکزی برای مخفی انتخاب می‌شود در لیل دهم فروردین انجمن هیئت عامله خودرا تعیین وبرای تشکیل انجمنهای فرعی ناصری رام هرمز وتوابع تصمیمات لازم اتخاذ می‌کند بر طبق اعلانات منتشر از تاریخ دوم شهر شوال الی هشتم رابرای توزیع تعرفه واخذ رای تعیین وانتخابات را به جریان می‌اندازد وبرای تشکیل شعب میان آب و عقیلی وگتوند ماموررین مخصوص از طرف انجمن وحکمت اعزام وانتخابات شوشتر ارا خاتمه می‌دهند در نتیجه شکایات واصله وزارت داخله تشخیص می‌دهد که انجمن وحکومت رعایت مفاد تبصره ماده ۱۶ رانکرده وانتخابات را بدست مامورین اعزامی بجریان وخاتمه داده وآرا توابع را با آرا شهر شوشتر مخلوط واستخراج کرده‌اند وزارت داخله این عمل را خلاف قانون دانسته وامر به ترمیم وتجدید انتخابات شوشتر و توابع شوشتر می‌دهد انجمن مرکزی شوشتر برای مرتبه ثانی اعلانات لازمه را منتشر واز ۱۴ محرم الی ۲۰ محرم درشهر تعرفه توزیع واخذ رای می‌نمایند شعب فرعی راهم بارعایت تبصره ماده درتوابع مجددا تشکیل وبا دقت‌های لازم انتخابات را خاتمه می‌دهد مجموع تعرفه توزیع شد وآرا ماخوذه درشوشتر وانجمنهای فرعی ناصری ورام هرمز توابع۶۵۷۵ ورقه درنتیجه استخراج وقرائت آرا آقای میرزامهدی خان بنی سلیمان با ۳۹۰۹ رای اکثریت مرتبه اول را حائز بوده‌اند انجمن پس از طی مدت قانون اعتبار نامه صادر وبارعایت ماده ۲۰ قانون انحلال خود را اعلام می‌دارد شعبه با مراجعه بوسیه ودقت‌های لازم صحت جریان انتخابات شوشترونمایندگی آقای میرزا مهدی خان بنی سلیمان را تصدیق وخبر آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
رییس –رای گرفته می‌شود بنمایندگی آقای بنی سلیمان از حوزه انتخابیه شوشتر آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رییس –تصویب شد شروع می‌شود بانتخاب کیمسیونهای معموله بدوا دونفر به قرعه معین می‌شود برای نظارت بعد هم خبر کمیسیون بودجه راجع به تاسیس بانک رهنی مطرح می‌شود
(اقتراع بعمل آمده آقایان موقر و طباطبائی وکیلی بحکم قرعه برای استخراج آرا معین شدند)
رییس –از طرف عده از آقایان پیشنهاد شده است که اعضا کمیسیون خارجه و۹نفر باشد مخالفی ندارد؟
بعضی از نمایندگان خیر.
رییس –آقایان نظار تشریف ببرند آن اطاق برای اخذ آرا
آقا سید یعقوب –اجازه می‌فرمایید یک تذکری عرض کنم
رییس –بفرمایید
آقا سید یعقوب – بنده کاملا در وضع عبارت دقت کرده‌ام واشکالتی پیش آمده است متوجه شده‌ام مطابق وضع ساختمان این عمارت باید ورقه که داده می‌شود از این جا بدهند واز درب سمت راست بیایند این بود که خواستم آن دونفر ناظر را تذکر دهم که ورقه که داده می‌شود همین جا بدهند واز این درب بیایند واز آنطرف هرکس آمد ورقه رای اورا نگیرند سابقا در اینکار بودم بواسطه همین موضوع در زحمت بودم این بود که خواستم این سابقه را تذکر بدهم که تولید اشکال نشود
رییس –این اشکال از اینجا پیدا شده است که پاکتهایی که برای نوشتن آرا تهیه می‌شود در اطاق جنب است وطبعا باید از این راه بروند واگر بخواهی این نظزیه شما تامین شود باید پاکتها درهمین جا توزیع شود بعضی از نمایندگان همین جا توزیع شود.
ریییس –(خطاب به موزع اوراق رای) پاکتها را همین جا توزیع کنید وخود آقایان راجع بهر کمیسیون بشود رویش یادداشت خواهند کرد خبر کمیسیون بودجه راجع به تاسیس شعبه بانک رهنی مطرح است ضمنا آقایان هم دونفر دونفر این طرف (اشاره بطرف دست راست) تشریف ببرند واز آن طرف (اشاره طرف دست چپ مراجعت میفرمایندکه مجلس ازاکثریت نیفتد شور درکلیات این لایحه است
آقای عمادی بلی
رییس – بفرمایید
عمادی –عرض بنده در این است که دولت درتجارت وکسب حتی المکان والقدرت نباید دخالت کند واینهم چون یکی از منابع اکتسابی ملت است دول نباید دخالت کند بلی درموقعی که اینها بخواند ظلم وتعدی وتجاوز بکند البته دولت باید جلوگیری کند وبنام تسهیل حال ملت ورفاه عمومی می‌تواند این موسسه راتشکیل بدهد این است که مخالف بنده فقط نسبت این قسمت است وممکن است فعلا دولت برای کسانی که تا بحال مشغول کسب کردن ودراین راه هستند واعاشه می‌کنند بانها باین میزان از مرابحه که خودشان در نظر گفته‌اند اجل مضروبی معین بفرمایند اگر چنانچه آنها قبول نکردند آنوقت خودشان برای تسهیل امور ملت اقدام کنند
رییس –آقای مخبر (اجازه)
شیروانی مخبر یکی از مصدقین این عقیده آقا شاید سایر همکاران من شاهد باشند) همیشه بنده بوده‌ام که دولت نباید کسب بکند ولی موضوع کسب با تاسیس بانک بکلی فرق دارد بانک درقسمت صراف جزو کسبهایی نیست که اگر دولت یایک رقیب مقتدر ی پیداشود رقابت او سبب شود عده کسبه از بین بروند بلکه تاسیس بانک در مملکت (اغلب ممالک دنیا هم بانکهای دولتی بهمین مناسبات دارند) برای کمک به کسب است برای کمک بافراد ملت است واز چندین نقطه نظر یک قسمت بانک مربوط معمالات براتی است اگر دولت همیشه یک موسسه بانکی نداشته باشد ممکن است دریک مملکتی چند بانک درمعاملات بانکی طوری قیمت صرف برات ومعاملات برات را بالا برند که معمالات براتی رابالا ببرند که اساب شکست از یک مملکتی بشود یک کار بانک کمک به فلاحت وتجارت ودادن سرمایه موقتی به اشخاص برای اعمال اقتصادی است وباید دولت همیشه سرمایه وبانکهایی موجودداشته باشد که درموقع لازمه با افراد مردم مخصوصا باز کمک بکند درمقابل بانکهای خارجی یکی از قسمتها که درغالب نقاط دنیا دولتها دارند بانک رهنی است بانک رهنی برای رفاهیت طبقه فقراوضعافا است مااگر بخواهیم این کسب را آزاد بگذاریم دردست یک اشخاص این کسب برای مردم مخصوصا روز بروز بدبختی فراهم می‌کنند مخصوصا ما در اینجا هم پیش بنی کرده‌ایم که موسسات رهنی بااینکه درسایر ولایات کمتر هست درآنجاها هم شعبات این موسس تاسیس سایر ولایات کمتر هست درآنجاها هم شعبات این موسسه تاسیس شود درتهران می دانید که موسسات رهنی چه بسر مردم می آورندوکسانی که طرف احتیاج با آنها هستند طبقه دوم وسوم واشخاص بی بضاعت هستند که مجبورند اموال خودشان را ببرند آنجا بگذارند برای اعاشه روزمره شمااگر نخواهید یک رقیب قوی درمقابل اینها ایجاد کنید هستی مردم مردم بعداز یک مدتی مرکزیت پیدا می‌کند دران چند موسسه این است که چندین نقطه نظر اقتصادی تاسیس بانک را به دول اجازه داده است که بااین موسسه‌ها رقابت کند وتصور می‌کنم ایراد آقا وارد نباشد
رییس –آقای روحی (اجازه)
روحی –بنده اصولا باین لایحه کمال موافقت رادارم وحقیقتا می‌توانم بگویم یاین هم یکی از خدمات برجسته شخص دکترمیلسیو به اقتصادیات مملکت است ولی از یک جمله استفاده می‌کنم که دراینموقع که دولت یک همچو لایحه راآورده است میزان فرع واصول مرابحه راکه دراین مملکت جاری است بعرض آقایان برسانم که دولت دراین مسئله یگر ساکت ننشسته ویک اقداماتی بکند مسئله فرع دردنیا یک اصلی است که یک قراردهایی دارد صد هفت منتهای فرع است
آقا سید یعقوب عنوان فرع نیست
روحی - اول لایحه نوشته است تنزیل
بعضی ازنمایندگان - حق الحفاظه است
روحی خوب بنده هم به عنوان مال المصالحه داخل مطلب می‌شوم عرض می‌کنم موضوع مال المصالحه در مملکت ما از صد وچهل وهشت تا صد وپنجاه گرفته وحداقل آن صد هیجده است واین مسئله اسباب بدبختی وفقر وفلاکت درمملکت ایجاد نموده است تجارت را لطمه می‌زند هات رامخروبه گذاشته است دریک مملکتی (که واقعا می‌توان گفت ایران یک موزه ایست از طبیعت) نه یک موزه اش دست خورده نه یک شرکت اقتصاد دراین مملکت تشکیل یافته ونه دارای کی وسایط نقلیه است اشخاصی که یک مقدار پولی دارند یا بعنوان حق الحفاظه یا مال المصالحه مردم را می‌چاپند ویک دینار هم به دولت نمی‌دهند دفتاتر شان را باز کنید به بینید این وزیر مالیه درقلم مالیات مملکت ییک دینار از این بابت به دولت می‌دهند دولت باید یک ترتیب صحیحی دراین کار اتخاذ کند واصولا یک قانونی بیاورد که در مملکت پیش از صدی دوازده معامله نشود واین حداکثر باشداگر این مسئله درست شود عنقریب است که دهات مخروبه آباد شود تجارت راه می‌افتد ممکن است شرکتهایی اقتصادی تشکیل پیدا کند وبعلاوه مردم هم استفاده کنند ولا بااین وضعیت بنده عقیده‌ام این است مملکت دارد روبه نیستی می‌رود واگر جلوگیری نشود اسباب زحمت می‌شود هزار تومان بگذاریم به صدی بیست چهار به بینید فرعش درظرف ده سال چقدر می‌شود تمام پول تهران را ممکن است ببلعد وتصور می‌کنم کارها طوری است که که دیگر لازم نیست ما مداهنه کنیم وبه طورفرمالیته وظاهر سازی حرف بزنیم حقایق را باید گفت و دول هم حقا باید جلوگیری کند واین اولین مرحله ایست که دولت درهمین مورد باید اطمینان بدهد به یک نفر بنده که وکیل هستم می دانم مردم چه زحمات چه خساراتی در این راه دارند برای جلوگیری از این کار والا بنده با این لایحه کمال موافقت را دارم
رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب –بنده گمان می‌کردم این لایحه که آمد به مجلس باید هلهله وشادی نمایندان این قانون را قبول می‌کنند وابدا وارد هیچ مطلبی نمی‌شوند وزودتر بدبختی مردم که گرفتار این دکه‌های سارقین هستند خاتمه داده می‌شود بنده در دوره چهارم درنظر دارم که موضوع بحث درکلیات این بود که آیا بایستی به همچو اسامی مجلس رای بدهد یانه بعداگر کسی نظری درمواد جزییاتش داردصحبت کند کلام درنفی واثباتسیت که آقا دولت همچو موسسه راتشکیل بدهدیا ندهد این معنی بحث درکلیاتست مثلا آقایان عقیده شان بعضی این است که این موسسه نافع است از برای مملکت بعضی معتقدند که نافع نیست باید دراین بحث نمایندکه آقایان باید اساسا دولت همچو موسسه را تشکیل بدهد یان از این جهت بنده تصور می‌کنم همانطورکه همکار محترم آقای روحی اظهار موافقت کردند ودر اساس موافقند مجلس هم گمان می‌کنم دراساس موافق باشد مساله دیگر اینکه مجلس شورای ملی هیچ وقت نمی‌تواند وارد شو در فرع وبگوید صدودوازده یا صد سیزده است ما نمی‌توانیم داخل شویم
روحی –چرا نمی‌توانیم
آقا سید یعقوب-ابدا نمی‌شود درمجلس گفت بنده آخوند هستم شما هم آخوند زاده هستید ما نمی‌توانیم چنین حرفی رابزنیم ونمی توانیم برخلاف صریح آیه قرآن درمجلس رفتار کنیم خود دولت خود کمیسیون بودجه تمام این را درتحت نظر گرفته‌اند کلام دراین بود که یک موسسه‌هایی دراین تهران تاسیس شده است بود یک ترتیباتی هستی مردم رابیک قیمتهای ارزانی جلب می‌کنند قالیها جواهرها وآنوقت سر چهار روز حراج می‌کنند وخانه مردم راخراب می‌کنند دولت مدتها است دراین خیال بود که کمکی به مردم بکند وجلوی خانه خرابی مردم را بگیرد این است که بنده دولت را تبریک می‌گویم به این عملش که موفق شده است دولتی که بنده حقیقتا مخالفش هستم ولکن در این عمل موافقم که یک اقدامی کرده است که بلکه بتواند جلو بیچارگی مردم رابگیرد ویک دم برای اقتصادیات برداشته شود هیچ همچو عنوانی دربین نیست اینجا حق الحفاظه حق مقوم مقومی که درآنجا هست یک حقی می‌خواهد بگیرد چون عمل مسلم محترم است وبه عمل محترم اجرت تعلق می‌گیرد واین دراینجا نیست وعقیده‌ام این است که پیش از این مذاکره نکنیم وارد در شور مواد شویم
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است
رییس –رای گرفته می‌شود بشور درمواد این لایحه آقایان موافقین قیام بفرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رییس –تصویب شد ماده اول
(به شرح ذیل قرائت شد)
وزارت مالیه مجاز است یک باب موسسه رهنی تاسیس نماید این موسسه پس از تصویب بانک دولتی که بموجب قانون علی حده ایجاد می‌شود یک از شعب آن بانک محسوب خواهد شد
رییس –آقای نوبخت (اجازه)
نوبخت –اینجا نوشته شده است که این موسسه پس ازتصویب بانک دولتی که بموجب قانون علیحده اینجا می‌شود یکی از شعب آن بانک محسوب خواهد شد ذکر این جمله تصورمیکنم لزوم نداشته باشد البته معلوم است که این موسسه بالفعل یعنی الان تا وقتی که بانک تاسیس نشده نمی‌تواند از شعب آن بانک محسوب شود شنیده بودیم فرع زائد براصل اما نشنیده بودیم که یک فرعی قبل از اصل خودش وجود پیدا کند با اینکه که وجود ندارد تا این موسسه را شود گفت یک شعبه از آنست بنابراین اظهار اینکه این موسسه یکی از شعب بانک موهوم راتشکیل می‌دهد بنظر بنده یک موضوع خیلی تازه وابتکاری است فرض می‌کنیم که میشودگفت این موسسه رهنی یک موجود حسی است که جزو یک موسسه خیالی یافرضی است که آن عبارت از بانکی است که شاید تاسیس شود آنوقت بنده اینجا عرض می‌کنم که موجود شدن آنرا چطور می‌شود ملتزم بود زیرا هنوز تصویب نشد بلکه هنوز لایحه آنهم تهیه وپیشنهاد نشده وقتی که تهیه وپیشنهاد شد شاید موود نشد دراینصورت فعلا این موضوعی که پیشنهاد وتصویب شد چه تصویب شده چه ضرورتی دارد که از حالا ماقید کنیم تابع یک موضوع خواهیم بایک مفهومی است که بعدها ممکن است وجود خارجی پیدا کند یاممکن هم هست اصلا وجود پیدا نکند بنابراین بعقیده من خوبست این جمله را نگاه بدارند برای وقتی که لایحه آن بانک رامیخواهند بیاورند آنوقت در آنجا بنویسند فلان موسسه رهنی که تاسیس شده است یک شعبه از شعبات بانک فعلی را که می‌خواهد تصویب شود تشکیل خواهد داد ویک قصوری هم که بیشتر شباهت به تعقدی دارد در این عبارت هست که مفهوم آن را چون معتقد نیستم لذا از انتقاد ترکیبی از طرف نظر می‌کنم مخبر-مقصود از این بانک اساسا چون شاید آقابه اصل منظور کمیسیون پیشنهاد کنند که دول باشد پی نبرده انددواطلاع ندارند این است که باید برای جلوگیری از تکرار…
رییس –تامل بفرمایید عده برای مذاکره کافی نیست
(پس از چند ثانیه دوسه نفر وارد شدند)
رییس –بفرمایید
مخبر مقصود دولت و کمیسیون مجلس این است که یک بانک بزرگ که این بانکهای رهنی وفلاحت وغیره در ذیل آن بانک باشند تاسیس کند که بلکه می‌توانیم یک بانک بزرگی با سرمایه عالی درمملکت تاسیس کنیم وقتی که این مقصود را تصدیق کردمی آنوقت بنده نمی دانم چه ضرری دارد که قبلا مارد یک ماده که درمجلس می‌خواهیم بگذرانیم قید کنیم که این موسسه هم شعبه آن بانک اسمی است که ما می‌خواهیم تاسیس باشد چه ایرادی بر آن است وچه اشکالی وارد میاید وآیا مخالفت با نظامنامه دارد به هرحال مقصودشان راکه بنده ملتفت نشدم
رییس –مذاکرات کافی است
بعضی از نمایندگان –بلی کافی است
طباطبائی یبا –بنده سوالی دارم
رییس –مذاکرات که کافی شده است فرمایشی دارید طباطبائی دیبا بنده یک سوالی داشتم این لایحه دوشور دارد یا یک شور بنده عقیده دارم که این لایحه باید به کمیسیون فوائد عامه برود چون این راپرت درکمیسیون بودجه آمده است حالا اگر به کمیسیون فوائد عامه هم باید برود باید دوشور داشته باشد
رییس –اولا هر لایحه که کمیسیون فوائد عامه میرد مستلزم دوشور بودن نیست این موسسه دولتی است وملی نست که محتاج به ارجاع به کمیسیون فواید عامه باشد از همه اینها گذشت اگر به ماده۵۹ نظامنامه مراجعه بفرمایید این لاحیه ایست که تقاضای وجوهی برای مصارف مخصوص شده است یک شور بیشتر ندارد
بعضی از نمایندگان –صحیح است
رییس –رای گرفته می‌شود به ماده او آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رییس –تصویب شد ماده دوم
(به شرح آتی قرائت شد)
موسسه رهنی مزبور بابت قرضه‌هایی که می‌دهد نفعی مخواهد گرفت وسالیانه بیش از صدی نه به عنوان حق الحفاظه نباید دریافت نماید وثیقه‌ای قرضه‌های مزبور اجناس قابل فروش خواهد شود که بملغ قرضه بیشتر از دوثلث قیمت حقیقی آن اجناس نبوده باشد
رییس –آقای احتشام زاده (اجازه)
احتشام زاده –بنده نهایت موافقت را باین لایحه دارم واین لایحه را یکی از بهترین لوایحی میدانم که به مجلس آمده است وخیلی مفتخرم که رفیق محترم بنده آقای داور در موقعی که سمت وزارت فواید عامه راداشتند این فکر را کردند ولایحه اش راتهیه کردند ولی تاخیر افتاد تا امروز به مجلس آمد ویا فشارهایی که به مردم از بابت بانکهای رهنی وارد می‌شود خیلی بموقع است این لاحیه زودتر تصویب شود حتی نظریاتی هم که دارم برای اینکه تاخیر نشود عرض نمی‌کنم ولی مساله مهمی بنده را وادار کرد که نظریه اصلاحی خودم را در آن قسمت عرض کنم وآن این است که وجهی که برای این بانک درنظر گرفته شده وجه صندوق تقاعدی است که از حقوق مستخدمین ادارات دولتی تخصیص داده می‌شود وبااطلاعی که به وضعیت رقت آور مستخدمین دولتی دارم که حقوق خود را تومانی یک قران دوقران می‌فروشند بری حوائج خود اینجا عدالت رامقتضی می‌بینم که دراینجا برای همان مامورین دولتی هم حق بدهند از این موسسه که از پول خودشان است استفاده نمایند
مخبر –منع نشده‌اند
احتشام زاده –آنها به طور کلی منع نشده اندولی مستخدمین ادارات دولتی مخصوصا مستخدمین درجات پایین وثیقه شان حوقق اداریشان است وغیر از این شاید وثیقه نداشت باشند ومخصوصا با وضعیت فعلی یعنی دراثر تصویب قانون استخدام حقوق آنها یک طوری است که تزلزل ندارد ومستخدمین یک حقوق معینی دارند وخیال می‌کنم باعتبار حقوق گذشته خود باید مستخدمین می‌توانستند از این بانک بدون وثیقه فرض نمایند یعنی وثیقه حقوقشان باشد چون دیده می‌شود که حقوق مستخدمین واعضا ادارات یکماده ودوماه عقب می‌افتد وآنوقت این بیچازه عضو اداره وثیقه ندارد بدهد پول بگیرد ولی باعتبار حقوقی که از دولت طلب دارد وبه او داده خواهد شد وممکن است مدتی طول بکشد ممکن است از این موسسه استقراض نمایند این است که بنده استدعا می‌کنم آقایان توجهی بفرمایند وحق بدهند به مستخدمین دولتی که لااقل باعتبار حقوق گذشته که طلبکارند بتوانند از این موسسه استفاده نمایند
رییس –آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی –البته این فکر آقای احتشام زاده یک فکر خیلی خوبی است ولی بنده تصور نمی‌کنم جایش در این موقع این لایحه باشد این لایحه همانطور که تذکر دادید درا اثر فکرهمه نمایندگان است این لایحه برای تاسیس موسسه رهنی است که یک شعبه از بانک دولتی است که درآتیه نزدیکی لایحه آن به مجلس تقدیم خواهد شد فعلا این موسسه فقط موسسه رهنی است می‌فرماید راجع مستخدمین دولتی خوب است اگر از بابت حقوق آتیه شان یک اشکالاتی هست حقوق گذشته شان راتضمین ووثیقه بدهند وپولی دریافت دارند بنده آنچه اطلاع دارم مستخدمین دولتی از حقوق گذشته چیزی طلبکار نیستند حتی یک معوقه‌هایی هم که از سنه ایت ئیل وقبل از تصدیق میسیون امریکایی بود پرداختند که خیلی کمک برای بعضی‌ها شد که هیچ امید وصلش باهم نداشتند واخیرا تمام پرداخته شد من جمله وزارت عدلیه بود که شش برج دریک مرتبه پرداختند البته ممکن است ترتیبی که آقای احتشام زاده پیشنهاد می‌کنند این رایک تذکری دانست آقای وزیر مالیه هم تشریف دارند واین تذکر را ممکن است درموقعی که لایحه اساسی بانک را میاورند درآن موقع یک تسهیلاتی هم راجع به مستخدمین دولتی در آنجا بشود وترتیب بنمایند که اگر شرط می‌تواند از آن بانک بگیرد والا اساسا نمی‌توان دراینجا حقوق را وثیقه استقراض از بانکی که اسمش رهنی است قرارداد اینجا جایش نیست
وزیر مالیه –همانطور که آقای فاطمی اظهار رند وخاطر آقایان مسبوق است از بابت حقوق گذشته کلیه طلبهای مستخدمین تصفیه شده وبرای آتیه هم امیدواریم که هیچوقت پرداخت حقوق از آخر ماه نگذرد ودراینصورت التبه باینکه حقوق آنها در آخر ماه می‌رسد دیگر مجلس باقی نخواهد بود که حقوق خود راگرو بگذارند
بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است
رییس –مذاکرات کافی است
بعضی از نمایندگان بلی کافی است
آقاسید یعقوب –در تبصره باید حرف زد بنده باآن مخالف هستم
رییس –تبصره قرائت می‌شود بعد پیشنهادات مواصله خواند ه می‌شود
(اینطور قرائت شد)
تبصره مبلغ قرضه از چهار صد تومان تجاوز نکرده وبه هر شخصی فقط یک مرتبه داده خواهد شد
آقا سید یعقوب - بنده عرض دارم
مخبر اینجا یک تصحیح دارد اینطور تصحیح بفرمایید که مبلغ قرضه از چهار صد تومان تجاوز نکرده وبه هر شخصی مادام که قرض خود را نپرداخته است فقط یک مرتبه داده شد
آقا سید یعقوب –مخافت من همین بود
رییس –با اینطور که آقای مخبر اصلاح کردند مخالفی نیست
(گفته شد خیر)
رییس –جزو ماده است بعدا رای می‌گیریم نوبخت بنده باتبصره مخالفم
رییس–مذاکرات کافی شده است پیشنهاد آقای بهبهانی
(به شرح ذیل قرائت شد)
بند پیشنهاد می‌نمایم حق الحفاظه مرقوم در ماده دوصدی شش مقرر شود بهبهانی
رییس–آقای بههانی (اجازه)
بهبهانی –بنده در این ماده درکمیسیون بودجه هم این پیشنهاد را کردم یک مقداری هم دراطرافش مذاکره شد ولی آنجا تصویب نشد این است که اینجا پیشنهاد خودم راباز تکرار می‌کنم وعقیده بنده این است که چون این موسسه یک موسسه ایست که تقریبا نظر آقایان نمایندگان وهیئت دولت راجع به این موسسه این است که برای فقرا وضعفا یک راهی باز شود علاوه بر این برای جلوگیری از موسسه‌های دیگر که مبالغ زیادی از مردم نفع می‌گیرند از آنها جلوگیری شود البته بنده وقتی نگاه می‌کنم به این مقصود می‌بینم صدی نه دراینجا مقرر شده است در حالتی که اول صدی دوازده بود بنده صدی نه راهم زیاد میدانم برای اینکه راست است که این موسه یک مخارجی دارد ولی چون این موسسه یک موسسه ایست که برای رفاهیت مردم تشکیل شده ودولت نظر انتفاعی این موسسه ندارد بنده تصور می‌کنم صدی کافی است که این موسسه حق الحفاظه بگیرد وحق الحفاظه هم هست که برای نگهداری اشیا مردم است وپیش از این کجایش ندارد
رییس –آقای بیات (اجازه)
مرتضی قلیخان بیات عقیده بنده این است دراین موضوعات وموسسات باید طوری دقت کرد که حقیقتا عملی بشود وبرای مردم ودولت ومملکت از همه طرف ملاحظه بشود اگر آقا دقت بفرمایند همینطور که مذاکره شد این حق الحفاظه اکه به عناوین مختلف گرفته می‌شود شاید صدی بیست وصدی بیست وپنج وصدی سی هم شاید بیشتر باشد وهمینطور که اظهار فرمودند تاسیس یک چنین موسسه برای دولت مخارج دار وباید دولت هم از عهده مخارج اینکار بر آید یک طوری هم باشد که ممکن باشد سایرین راهم به همین میزان وادار کنیم وقتی بنا شود خیلی کسر کنیم عملی نیست وسایرین هم ممکن نیست به این میزان بدهند اما وقتی یک میزان معتدلی شد ممکن است کم کم باعث شود که سایرین هم بهمین میزان معامله کنند که اسباب سهولت امر شود ورفاهیت عموم فراهم شود در کمیسیون هم این مذاکره شد وبالاخره توافق نظر اینطورحاصل شد که صدی نه امروز برای مردم ودولت بهتر وعملی تر است
رییس –(خطاب به آقای مخبر) عقید کمیسیون چیست؟
مخبر –بسته برای مجلس است
رییس –رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای بهبهانی اقایان موافقین قیام فرمایند
(معدودی برخاستند)
رییس –تصویب نشد پیشنهاد آقای میرزا یدالله خان
(به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم حق الحفاظه صدی هلت معین شود
نظامی – آقایان تصدیق می‌فرمایند که این موسسه برای اشخاص بی بضاعتی است که تقریبا آنطوریکه بنظر بنده میرسدخیلی اهمیت دارد وتصور می‌کنم اگر صدی به هفت باشد ک رعایتی از فقرا شده باشد زیر این موسسه برای اشخاص بی بضاعت است اشخاص غنی محتاج به این موسسه نخواهند بود از این جهت بنده این پیشنهاد را کردم که اسباب رفاهیت مردم باشد
رییس –آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی بنده یکمرتبه دیگراین مساله را تذکر دادم حالا هم عرض می‌کنم این لایحه که آمد به کمیسیون هیجده نفر از آقایان محترم درآنجا بودند موضوع صدی شش هم درآنجا صحبت شد شاید یکی اشخاص که صدی شش میل داشت بشود خود بنده بود م وعقیده‌ام هم صدی شش بود ولی بعد یک دلائل واظهاراتی رییس کی مالیه کرد رییس کل مالیه کرد ومعایبی کرد که صدی شش اگر از یک طرف اسباب رفاهیت یک عده ایست از طرف دیگر دارای یک معایبی است از کجا معلوم است که این موسسه‌هایی که فعلا هست نروند وصدی شش رااز اینجا قرض نکنند وبعد مخفیانه به صدی هیجده وصدی بیست وچهار یا بییشتر به مردم ندهند بنده تصور می‌کنم که این صدی نه از روی دقت نوشته شد وملاحظات تمام اطرافش ده ودیگر مانباید وقت مجلس را بیش رااز این تلف کنیم
رییس عقیده کمیسیون چیست
مخبر –کمیسیون نمی‌تواند قبول کند
رییس –رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای آقا میرزا بدالله خان آقایان موافقین قیام فرمایند
(چند نفر قیام نموند)
رییس – تصویب نشد پیشنهاد آقای احتشام زاده
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم باز ماده دو این جمله الحاق شود مستخدمین ادارات دولتی به اعتبار حقوق مدت خدمت گذشته خود که بدهی دولت است وخزانه ضامن پرداخت آن است می‌تواند از موسسه رهنی استقراض نمایند
احتشام زاده – بطوریکه قبلا هم عرض کرد وضعیت مستخدمین مخصوصا مستخدمین جز طوری است که شاید بقدر کفیت اسباب واثاثیه نداشته باشند که بتوانند بدهند و قرض نماید وبااینکه آقای وزیر مالیه فرمودند حقوق مستخدمین دولتی پرداخت می‌شود بنده تصدیق می‌کنم که وضعیت این چند سال اخیر که رییس کل مالیه به ایران آمده است خیلی خوب شده است سابقا حقوق ادارات چهار ماه پنج ماه عقب می‌افتاد ولی باوضعیت بی پولی که امروز ایجاد شده است دیده می‌شود که اعضا ادارات حقوق ماهیانه شان را دراواخر ماه بعد می‌گیرند درصورتی که این حقوق برای مخارج یومیه ایشان کافی نیست واین وضعیت برای اشخاص است برای اشخاص است ک حقوقشان در حدود ماهی سی تومان وسی وپنج تومان وچهال تومان وپنجاه تومان ویک اشخص بر عائله هستند که شاید حقوق جاریشان کافی برا مسائلشان نیست چه رسد به اینکه حقوق این ماهشان رادرماه بعدبگیرند درهر حال وضعیت مسخدمین ادارات دولتی را بنده وری میدانم که قابل توجه آقایان نمایندگان محترم است مقتضی است آقایان این مساعدت رابفرمایند واین حق رابه مستدخمین دولتی را به مستخدمین دولتی بدهند که توانند باعتبار حقوقی که حقا طلب کارهستند وبعدداده خواهد شد از این موسسه استقراض بکنند وپس از اینه حقوقشان راگرفتند یاخزانه مستقیما به بانک بپردازد وبا خودشان به ترتیب که نظامنامه معین خواهد کرد دینشانرا بپردازند درهر صورت بنده استدعا می‌کنم آقایان یک توجهی بفرمایند
مخبر – چون ممکن است بعضی دیگر از آقایان این عقیده راداشته باشند وپیشنهاداتی دراین باب شو بنده می‌خواستم بیشتر جواب توضیحات آقارا بدهم اولا مایک پولی از یک محلی قرض می‌کنیم برای اینکه یک موسسه برای مملکت تشکیل بدهیم والبته تمام افراد مکت باید بطور تساوی از آن موسسه استفاده کنند حالا ما بیاییم برای بیک طبقه مخصوصی ولو ضعفا باشند یک اختصاصی قائل بشویم معنی ندارد بنده نمی‌گویم اعضا دارات خبر اگر جنابعالی برای در باغهای شهر هم پیشنهاد می‌کردید بنده مخالف بودم زیرا ما نباید طبقه خاصی را درنظر بگیریم البته تمام افراد ملکت درمقابل ما مساوی هستند واین موسسه را ما برای تمام افراد همان اعضا ادارای که بفرمایش خودتان از همه کمتر می‌گیرند سی ودو تومان میگرند اگر مراجعه بروضعیت رقت آورتمام مملکت بفرمایید می‌بینید فقط یک عده خوشبخت دور ادارات مملکت جمع شده‌اند (بعضی از نمایندگان صحیح است ادارات وضعیت رقت آور ندارد وضعیت رقت آور مملکت را ملاحظه بفرمایید بعلاوه می‌فرمایید اینها حقوقشان را وثیقه قرار بدهند فلان مرد که هم که چادر زنش را میاورد گروبدهد چه تفاوت دارد بافلان بقال یا فلان سبزی فروش یا فلان تاجر یا فلان مالک که می‌رود اسباب خانه وزینت آلات یا تنگ سماورش را میاورد گرومیگذارد برای اینکه اعاشه نماید چه فرقی دارد با آن مستخدم اداره درصورتی هیچ سمری هم ندارد وبه آخر ماه خودش هم اطمینان ندارد باز این مستخدم فکر می‌کند که فردا چه طورنان پیدا کند بخورد پس اگر آن مستخدم هم اسبابی دارد بیاورد وبگذارد وهمان طور که یک سبزی فروش می‌آید وضعیت رقت آورش را تامین می کندهمین طور آن یک نفر مستخدم دولت هم بیاید و استفاده کنند اینجا می‌خواستم بنده هم موافقت نظری با حضرتعالی پیدا بکنم دولت اشخاصی را که از خزانه اش طلب کارند باید یک چیزی در نظر بگیرد ویک وی مبلغی از بقیه وجوه تقاعداز مجلس اعتبار بخواهد برای اینکه این وجوه را برای این کار تخصیص بدهد که به آنها مساعدت کنن اما از این موسسه می‌خواهیم تمام اهل مملکت لاتساوی استفاده کنند
وزیر مالیه – یک توضیحی عرض کنم بیانات آقای شیروانی کاملا صحیح است در باب وجوهی که دولت از بابت حقوق معوقه باید بدهد مبلغی دربودجه خودش منظور کرده وامسالهم قریب سیصد هزار تومان داده وباز هم خواهد داد
رییس –رای می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای احتشام زاده آقایان موافقین قیام فرمایند
(معدودی برخاستند)
رئیس –قابل توجه نشد پیشنهاد آقای حاج سیدحبیب الله امین
(به شرح ذیل قرائت شد)
مقام منیع ریاست مجلس شورای ملی
بنده پیشنهاد می‌کنم که درماده دوم بجای وثیقه‌های فرضه‌های مزبور اجناس قابل فروش خواهد بود نوشته شود وثیقه‌های مزبور اجناس منقول خواهد
حاج میرزا حبیب الله امین –دراینجا نوشته شده وثیقه‌های قرضه‌های مزبور اجناس قابل فروش خواهد بود دراین یک تبعیضی می‌شود که یک قسمت از اجناس مردم را قابل فروش تصور می‌نمایند قسمت دیگر ار غیر قابل فروش تصور می‌کنم بهتر این است نوشته شود اجناس منقول چون اجناس منقول
(به شرح ذیل قرائت شد)
رییس – مقصود این است که که کلمه منقول مابین کلمه اجناس وقابل فروش اضافه شود
آقا سید یعقوب –باشتاب عجله بنده مخالفم اجازه بفرمایید
رییس –حالا که نخواستیم رای بگیریم آقای بیات (اجازه)
مرتضی قلیخان بیات عرضی ندارم
رییس –آقای آقا سید یقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب گمان می‌کنم آقا امین تشریف داشتند در کمیسیون همین مسئله محل بحث واقع شد که اینجا نوشته شود (منقول) بملاحظه رفاهیت حال مردمی که کلمه را اخذ کردیم که این کلمه (قابل فروش باشد ونظرمان این بود که به حال مردم اصلاح است وبعقیده بنده این عبارت بهتر است واشکالی هم ندارد
مخبر چون آقای آقا سید یعقوب بکمیسیون اشاره کردند عرض می‌کنم در کیمسیون هم نظر بکلمه منقول بود یعنی استثنا ملک حالا نمی دانم اگر آقای آقاسید یعقوب عقیده شان بر این است که هر چیز راغیر از ملک قبول کنند که عبارت ماده کافی است والا بنده تصور می‌کنم که اکثریت اعضا کمیسیون این سنت راقبول کنند وبنده هم می‌پذیرم
رییس –پیشنهاد آقای بامداد
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده دوم موسسه رهنی مزبور بابت قرضه هاییکه می‌دهد نفعی نخواهد گرفت وسالیانه بیش از صدی نه به عنوان حق الحاظه یا مال الاجاره نباید دریافت نماید وثایق قرضه‌های مزبور اجناس قابل فروش یااملاک. مستقلاتی خواهد بود که دردفاتر ثبت اسناد ثبت شده باشدمبلغ قرضه بیشتر از دوثلث قیمت حقیقی آن اجناس یا املاک ومستقلات نخواهد بود
بامداد - درلایحه که دولت آورده بد یا مال الاجاره داشت (بعنوان حق الحفاظه –یا مال الاجاره) آنا نظر کمیسیون باین رفت که شاید بعضی مالکین بیایند واملاکشانرا دراین بانک رهنی بگذارند ومبالغی بگیرند ومنظور که نفع فقراست از ببین برود باین نظر کلمه حق الحفاظه را قبول کردند بعداز آن پیشنهاد شد که مبلغ قرضه چهار صد تومان بیشتر نباشد وچون این قید هست بنده یک نظری پیدا کردم اصل این بانک برای چه تاسیس می‌شود برای اینکه مردم از شر این موسسات یا این اشخاص که درخانه شان قرض می‌دهند خلاص شوند یک بقالی رافرض کنید یا یک نفر سقط فروش را که قرض دارد بتاجر مثلا نفط خریده قند خرید موعدش هم رسید نمی‌تواند بدهد یک خانه دارد یا یک دکان اگر نظر برفاهیت است باید قبول کنند که این شخص خانه یادکانش را گروبگذارد وپول بگیرد وپس از فروش باحق الحفاظه صدی نه پس بدهد اگر نظر رفاهیت است باید همه را در نظر داشت بنده نظرم این بود که هر کسی هر ملکی رابیاورد وگروبگذارد زیرا بچهار صد تومان محدود است پس باید این طبقه را هم مراعات کرد وواقعا اگر تحصیل دار فلان تاجر بیاید ویا فلان کاسب بگوید که سیصد تومان که موعدش رسید بده اگر نداشته باشد بدهد ورشکست می‌شود ویک عایله از بین می‌رود چه ضرر دارد که ما این را قبول کنیم که اوهم از بین نرفته باشد ودر ضمن ثبت اسناد هم هم ترویج شده بادشد چون قید می‌شود که هرملک ومستقلی را قبول نکنند که اسباب زحمت دولت شود بلکه آن ملک وآن دکانی را که به ثبت اسناد رسیده باشد می‌گیرند وچهار صد تومان می‌دهند یکی دیگر اینکه بنده بعضی کلمات راتصحیح کردم ولی نظرم دراصل ماده بهمین عرض بود که کردم ولی درعبارت بنده کلمه مال الاجاره رااضافه کردم بعضی سلیس هم نیست (اجناس قابل فروش خواهد بود که مبلغ قرضه) غیر مربوط است لهذا اینها رابنده باین شکل اصلاح کردم که ماده درست بشوی دراصل مطلب خیلی مقیدم واستدعا دارم آقایان نظر هم باین قسمت وطبقه بفرمایند عبارت راخودشان میدانند هرطور مخواهند اصلاح فرمایند مخبر راجع بملاکی واشخصی که فرمودید ماهم تصدیق می‌کنیم که گاهی یک مقطع‌هایی پیدامی کنند ویاید استقرا ض کنند ودولتهم باید به آنها کمک‌هایی گاهی بکند بولی البته اطلاع دارند که چهار صد تومان برای یکنفر ملاک که می‌خواهد ملک گرو بگذارد کم است ونمی دانم چه اصلاحی درامور او می‌شود ودرهر صورت درلایحه بانک فلاحتی که دولت بزودی میاورد این نظرها درآن لایحه تامین خواهد شد ودراینجا ملاحظه بفرمایید یک موسسه رهنی که ما می‌خواهیم نصفش را هم بفرستیم بولایات نصف این پول را که حد اکثرش راهم فرض کنیم منتهی چهار صد هزارتومان می‌شود واین برای ان اشخاص است که یک تومان وپنج تومان وده تومان ودوازده تومان پانزده تومان می‌خواهند قرض کنند ویک قالیچه گر بگذارند ما می‌خواهیم یک موسسه اینجاد کنیم که این موسسه‌ها مردم را نچاپند واینطوری که جنابعالی می‌فرمایید ممکن است یکنفر آدمی دارای چهل دکان باشد ودارای چندین بر قوم وخویش هم باشد این دکاکین خود را یکی یکی گرو بگذارد وچهار صد تومان هم بگیرد وبالاخره ده هزارتومان پول بگیرد ما برای این شخص که ملک دارد ومستقل دارد نمی‌خواهیم این کاررا بکنیم بلکه برای همان اشخاص است که بقول آقا (اشاره) آقای احتشام زاده) درآخر ماه معطل می‌مانند وحقوقشان دیر می‌رسد واشیایی می‌خواهند گرو بگذارند واعاشه نمایند وبالاخره این فکر را آقای بامداد خوب است دربانک فلاحتی عمال نمایند وزیر مالیه خاطر محترم آقای بامداد وسایر آقایان نمایندگان محترم مستحضر است که درآن بانک فلاحتی وتجارتی رعایت این مسایل شده است درآنجا مخصوصا قیدشده است وبرای اشخاصی که می‌خواهند مال گرو بگذارند برای اصلاح فلاحت یک ترتیباتی رعایت شده است
رییس –رای می‌گیریم به پیشنهاد آقای بامداد آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رییس –تصویب نشد پیشنهاد آقای ارباب کیخسرو
(بشرح آتی خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده دوم موسسه رهنی این قسم اصلاح شود ماده دوم موسسه رهنی مزبور بابت هرقرضه که می‌دهد نفعی نخواهد گرفت وفقط بماخذ صدی نه درسال بعنوان حق الاحفاظه محسوب ومزید برااصل قرضه نموده درمقابل مجموع مبلغ قرضه وحق الاحفاظه اجناس قابل فروش بوثیقه گرفته خواهد شد که قیمت حقیقی آن بوثیقه گرفته خواهد شد که قیمت حقیقی آن درموقع استقراض نسبت بمجموع مبلغ قرضه یک ثلث علاوه باشد
ارباب کیخسرو اصلاحی که بنده کرده‌ام در واقع آن چیزی که دراصل ماده تفاوت حاصل شده است این که پیشنهاد کردم حق الحفاظه هم بر اصل قرضه مزید وآن وثیقه که گرفته می‌شود وقتی که تقدیم می‌شود یک ثلث تفاوت بااصل مبلغ حق الحفاظه روی هم داشته باشد چون ممکن است طول مدت قرضه یک وقتی بقدری شود که آن یک ثلث اکتفا نکند برای استهلاک آن از این جهت بنده اینجا پیشنهاد کردم که حق الحفاظه مزید شود براصل ویکی هم اینجا که نوشته‌اند سالیانه بنده اینطور بنده اینطور بنظرم می‌رسد این یک قدری دلالت می‌کند براینکه مدت باید طولانی باشداگر مدت طولانی شد باید که درسال بماخذ صدی نه گرفته شود واین روشنتر می‌کند مطلب را مدت هرچه باشد از روی ماخذ سال می‌گیریم (نه اینکه حکما مال از آن قرضه گذشته باشد تا بتوان از روی آن ماخذ سال حساب کرد ویک قسمت دیگر هم درتبصره هت که هنوز خوانده نشده است چون بنده آن بنده آن پیشنهاد راقبلا داده بودم وخود آقای مخبر آن را قبول کردند که اصلاح نمایند مرتضی قلیخان بیات مجددا قرائت شود
(بشرح سابق خواند شده)
مخبر –چون این پیشنهاد را بنده قبلا دیدم ودونکته که آقای ارباب درنظر گرفته‌اند ویک عده از اعضا کمیسیون راهم مطلع کردند وآنها اظهار موافقت کردند ولی آن کلمه (محسوب تصور می‌کنم (ماخذ باید باشد اگر این اصلاح بشود بنده هم می‌پذیرم اینطور شود (موسسه رهنی مذکور بابت هرقرضه که می‌دهد نفعی نخواهد گرفت وفقط بماخذ صدی نه درسال بعنوان حق الحفاظه ماخوذ الی آخر
وزیر مالبه مقاوم است که سالیانه پیش از صدی نه همان منظور را می‌رساند واینکه فرمودند حق الحفاظه راضمیمه بکنند با اصل مبلغ ودر سال ماخوذ دارند این مسئله هم بدیهی است ولابد پس از یک مدتی که از سال گذشته این اسباب واشیا منقول راکه گرو میگذرارند اگر درنیاورند مطابق نظامنامه حراج خواهد شد مثلا ملاحظه بفرمایید اگر صدتومان کسی داده شود نه تومان حق الحفاظه خواهند گرفت والبته یک چیزی باید صد وسی تومان ارزش داشته باشد تا بتوانند بصد تومان قبول نمایند واین راعایت از او شده است وتصور می‌کنم دوسال هم که این مال بماند کفایت می‌کند واگر بعد از دوسال نیامد ناچار باید حراج کنند زیرا نمی‌شود بیش از این نگاه داشت
رییس –آقای بیات (اجازه)
مرتضی قلیخان بیات اینجا دراین پیشنهادی که آقای ارباب فرمودند دواشکال بنظرم می‌رسد یکی همان قسمتی که آقای وزیر مالیه فرمودند چون درکمیسیون نظر این بود که اسباب رفاهیت برای مردم بشود ومال دولت وبانک هم تلف نشود ویک ثلث هم اگر کسر نمایند آن یک ثلث درموقع فروش آن اجناس اکتفا برای اصل قرضه وحق الحفاظه گذشته آن می‌نماید ومال دولت هم از بین نمی‌رود یعنی مدت اگرکم و زیادی پیدا کند وحق الحفاظه بر آن ویک ثلث هم اگر کسر نمایند آن یک ثلث درموقع فروش آن اجناس اکتفا برای اصل قرضه وحق الحفاظه گذشته آن می‌نماید ومال دولت هم از بنی نمی‌رود یعنی مدت اگر کم وزیادی پیداکند وحق الحفاظه بر آن تعلق بگیرد از این راه جبران می‌شود از این نقطه نظر گفتند یک ثلث کمتر باشد ووقتی که یک ثلث کمتر شد حق الحفاظه راهم نسبت آن یک ثلث دریافت می‌نمایند وهمان طور که آقای وزیر مالیه فرمودند بالنسبه دریک مدت معنی بانک مجبور است قرار بگذارد که اگر چنانچه صاحب مال نیامد وپول نداد بوسیله حراج وغیره وپول بانک برگشت نماید واگر این شرایط درنظامنامه نشود مکن است آن اشیا سی سال بماند وبرای دولت اسباب زحمت شود بس وقتی که آن قسمت را اجرا نکنند این قسمت از بین می‌رود بنابر این (ماخذ یا (محسوب) هر کدام نوشته شود گمان می‌کنم بی تناسب باشد وهیچکدام از این دوکلمه لزومی ندارد
رییس –درپیشنهاد کلمه ماخوذش است مزید بر اصل فرضه هم هست وباماده چهاردهم این خبر ممکن است تناقض پیدا کند پیشنهاد آقای حائری زاده قرائت می‌شود
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده دوم بامجموع پیشنهادات ارجاع بکمیسون بشود
رییس –مخالفی ندارد بیات بنده عرضی دارم
رییس – بفرمایید مرتضی قلیخان بایت چون وقت گذشته وگمان می‌کنم جلسه هم ختم می‌شود ارجاع بکمیسیون لزومی ندارد همان اعضا کمیسیون دراین وپیشنهاداتی که شده دقت می‌کنند وبرای جلسه آتیه نتیجه را اظهار می‌کنند
رییس –نتیجه فرق می‌کند
(خطاب بآقای حائری زاده)
شما هم موافقی بااظهارآقای بیات یا رای بگیریم
حائری زاده –از قرار اظهار آقای خبر گویا یک قسمت از پیشنهاد را خیلی دارند قبول کنند واین لایحه اصولی است وباید بادقت کامل وفهمیدگی بآن رای داد بنده معتقدم پیشنهادات مجددا بکمیسیون برود وراپرات ثانوی بمجلس بیاید
مخبر –بنده هم تقاضا می‌کنم برگردد بکمیسیون
رییس –بسیار خوب آقایان موافقند جلسه ختم شود
جمعی از نمایندگان بلی
رییس –اخذ آرا نسبت بانتخاب کمیسیونها تمام شد جلسه آتیه پنجشنبه آینده سه ساعت ونیم قبل از ظهر دستور هم بقیه دستورامروز
شیروانی – بنده راجع بتعیین جلسه عرض دارم
رییس – بفرمایید
شیروانی – چون بعضی از آقایان نمایندگان کارهایی دارند وجلسات ثابتی معین نشده بنده پیشنهاد می‌کنم هرهفته سه جلسه شنبه وسه شنبه وپنج شنبه جلسات رسمی مجلس بشود که جلسات ثاباتمان معلوم بشود وسایر اوقاتمان رابرای کارهای دیگر تخصیص بدهیم
رییس –آقای بیات
بنده گمان می‌کنم جلسات ما معلوم است همان یکشنبه وسه شنبه وپنج شنبه است ودیر لزومی ندارد تغییر داده شود
رییس –عمل همه تابحال بر این بوده است والبته مجلس هر موقعی بخواهد می‌تواند تشکیل بشود ولی علی الرسم همین سه روز بکه بعبارت از یکشنبه سه شنبه وپنج شنبه باید ایام جلسه مجلس بوده است فعلا جلسه راختم می‌کنیم ودستور جلسه آینده هم همین خبر کمیسیون بودجه راجع بموسسات رهنی خواهد بود
(مجلس سه ربع ساعت بعداز ظهر ختم شد
رییس –مجلس شورای ملی –سید محمد تدین
منشی –عبدالامیر –منشی امیرتیمور