مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ دی ۱۳۲۹ نشست ۱۰۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات گزارش کمسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلسین - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال ششم – شماره ۱۷۲۶
۱شنبه ۱ بهمن ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۰۴
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی دوره ۱۶
جلسه: ۱۰۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۲۶ دی ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱- قرائت غائبین و طرح صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور- آقایان: برومند، دکتر شایگان، آزاد، نورالدین امامی، فقیه‌زاده،
۳- تصویب صورت مجلس
۴- بیانات آقایان: پیراسته و دکتر بقایی به استناد ماده ۹۰
۵- طرح و خاتمه گزارش کمیسیون بودجه راجع به عیدی مستخدمین جزء
۶- قرائت پیشنهاد طرح لایحه انتخابات و صورت دستور مجلس
۷- طرح گزارش کمیسیون بودجه راجع به برقراری وظیفه آقای کمپانی
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و سه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- قرائت غائبین و طرح صورت مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین بااجازه - آقایان: دکتر مصباح‌زاده، اورنگ، برومند، شوشتری، صاحب‌جمع، مجتهدی، حسن اکبر، مهدوی، امیر افشاری، دکتر مصدق، طباطبایی.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: مجید موسوی، عرب شیبانی، جواد مسعودی، کاظم شیبانی، محمد هراتی، سودآور، شهاب خسروانی، اقبال آشتیانی‌زاده، قبادیان.
دیرآمدگان بااجازه - آقایان: ابرشم‌کار: یک ساعت، عامری: یک ساعت، ثقةالاسلامی: یک ساعت، نبوی: ۲ ساعت.
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: محمدعلی مسعودی: یک ساعت، تولیت: یک ساعت، تیمورتاش: یک ساعت، قهرمان: ۳۰ دقیقه، ارباب مهدی: ۳۰ دقیقه، منصف: ۳۰ دقیقه، پیراسته: ۳۰ دقیقه، دکتر طاهری: یک ساعت، موقر: یک ساعت، خاکباز: ۳۰ دقیقه، صدری: یک ساعت.
رئیس- نسبت به صورت ملجس نظری نیست؟ آقای جمال امامی بفرمایید.
جمال امامی- بنده پریروز ضمن بیاناتی عرض کردم که من با آقای رزم آرا عداوتی ندارم بلکه ایشان را دوست دارم ولی کشور و شاه و ملت ایران را بیش از ایشان دوست دارم این را در بعضی از جراید تحریف کرده‌اند خواستم عرض کنم آقایان مدیران جراید عرایض بنده را تصحیح بفرمایند در صورت جلسه هم صحیح نوشته شده است.
رئیس- بنده یک تذکری دارم من نسبت به صورت جلسه عرضی ندارم. خواستم از مقام ریاست استدعا بکنم، ملاحظه بفرمایید ساعت ده و ربع است که مجلس رسمیت پیدا کرده یک تصمیم جدی اتخاذ بفرمایید که سر ساعت تشکیل شود.
رئیس- تصمیم جدی را آقایان نمایندگان باید اتخاذ بفرمایند که سر ساعت در مجلس حاضر شوند.
فقیه‌زاده- صحیح است. باید آقایان مراعات کنند که مجلس سر ساعت تشکیل شود.
رئیس- آقای بهادری نسبت به صورت مجلس نظری دارید؟
بهادری- نخیر قربان یک نامه‌ای به وسیله بنده رسیده بود. از کارمندان جزء اداره غله و نان تقدیم مقام ریاست می‌کنم. راجع به عیدی مستخدمین است.
رئیس- راجع به صورت مجلس نظری نیست؟ آقای دکتر سید امامی بفرمایید.
دکتر سید امامی- بنده اینجا عرض کردم که چند سال قبل نه چندی قبل اینجا نوشته شده است چندی قبل تقاضا می‌کنم اصلاح بفرمایید.
رئیس- بسیار خوب اصلاح می‌شود. الان عده برای رأی کافی نیست این اصلاح می‌شود الان عده برای رأی کافی نیست. این است که ناچاریم نطق قبل از دستور را شروع کنیم. بنابراین شروع می‌کنیم به نطق قبل از دستور آقای برومند. بفرمایید.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان برومند، دکتر شایگان، آزاد، نورالدین امامی، فقیه‌زاده.
برومند - در ماه گذشته چند روزی به اصفهان رفته بودم وضع مردم آنجا را به قدری بدو پریشان دیدم که در مراجعت تصمیم داشتم وضع آنجا را که بستگی کامل به اوضاع کشور دارد به عرض مجلس شورای ملی برسانم و از نمایندگان محترم استدعا بکنم که
بذل توجهی بفرمایند و با طرح و تصویب قوانین مفید و لازمی‌که از طرف آقایان نمایندگان پیشنهاد می‌شود یا از طرف دولت تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد به این پریشانی مردم سر و سامانی داده شود در این مدت چون مطالب مهمی مورد بحث و مذاکره بود مجالی برای عرایض بنده باقی نبود دیروز عده‌ای از کارگران کارخانه پشم‌باف اصفهان در تلگرافخانه متحصن شده بودند و جناب آقای حائری‌زاده و دکتر بقایی و بنده را دعوت کرده بودند به تلگرافخانه. موقعی که رفتیم آنجا مطالبی داشتند که آن را مخابره کردند و تقاضا کردند به عرض مجلس شورای ملی برسانیم که بنده عیناً قرائت می‌کنم.
دو سال است مدیران کارخانه پشم‌باف با استفاده از موقعیت و بودن حکومت نظامی به زور چهار صد نفر کارگرانی که چندین سال سابقه کارگری دارند از کار برکنار کرده‌اند به تمام مقامات مسئول کشور شکایت کرده‌ایم عین شکایت را به اصفهان فرستاده شد جواب جهت مرکز با میل مدیران تنظیم و ارسال گردید اینک تصمیم گرفتند تا نتیجه در تلگرافخانه متحصن باشیم آقایان شما خود را با ما مقایسه فرمایید چنانچه مدت دو سال بیکار باشید دچار چه سرنوشتی خواهید شد لذا اجرای تقاضای خود را از شما می‌خواهیم و متمنی است صدای ما را در جلسه علنی خصوصاً آقایان وکلا به گوش سایر نمایندگان و مدیران جراید برسانید که به سمع ملت ایران برسانند در تحصن باقی هستیم تا نتیجه از طرف کارگران بیکار پشم‌باف. کارگران اخراج شده پشم‌باف حسین بابائیان.
بنده امروز می‌خواستم یک بیلانی از کارخانه‌جات داخلی کشور به عرض نمایندگان محترم برسانم و این احتیاج به ذکر یک مقدمه کوچکی دارد در این چند سال اخیر اقلیت کوچکی در این مملکت پیدا شده که اینها دارای سرمایه‌های بزرگ و ثروت‌های هنگفت شده‌اند و همه گونه وسایل رفاه و آسایش دارند و عده اینها در مرکز از پنج هزار و در شهرستان‌ها نسبت به بزرگ و کوچکی از ۱۰۰ تا ۵۰۰ نفر زیادتر نیستند و در مقابل تمام ملت ایران از هستی ساقط شده‌اند حتی فاقد وسایل اولیه و بسیار ضروری زندگی هستند می‌خواهیم ببینیم علت این اختلاف که بین این دسته کوچک و تمام ملت ایران پیدا شده است چیست؟ آیا آن طبقه اول از مخترعین بزرگ یا از علمای بزرگ هستند که در اثر اکتشافات علمی یا اختراعاتی دارای این ثروت و سرمایه‌های بزرگ شده‌اند؟ و این دسته که اکثریت مردم ایران را تشکیل داده‌اند دچار غارت و چپاول قشون چنگیز و مغول شده‌اند؟ گر چه در جنگ اخیر متفقین عزیز ما دار و ندار ما را بردند و دل ما را به نام یل پیروزی خوش کرده‌اند ولی خوب باز این اقلیت در همان گیر و دار هم استفاده کرده‌اند و آنچه که ضرر بود متوجه اکثریت ملت شد (صحیح است) این کارخانه‌جات چنانچه آقایان اطلاع دارند در زمان اعلیحضرت فقید با تشویق و پشتیبانی که می‌کردند برای این که صنایع داخلی را رونق بدهند و احتیاجات و نیازمندی‌های کشور را تأمین بکنند و همچنین مواد اولیه و محصولات کشاورزی به خارج نرود اینها به نام چیت و چلوار باز به مملکت برگردد و به قیمت‌های زیاد به مردم تحمیل نشود مردم را تشویق کردند که این کارخانه‌جات را وارد بکنند بعد از این که این کارخانه‌جات وارد شد یک عده‌ای با بند و بست‌های قبلی به نام مدیر، هیئت مدیره، مدیر عامل، هیئت بازرسی در رأس این کارخانه‌جات و شرکت‌ها قرار گرفتند البته در اینجا برای این که اسائه ادبی نسبت به تجار محترم و مدیران شرافتمندی که با کمال درستی انجام وظیفه کرده‌اند نشود عرض می‌کنم که بین مدیران کارخانه‌جات افرادی هم هستند که با کمال درستی و امانت سرمایه‌های مردم را حفظ کرده‌اند و با کارگران هم بد رفتاری نکرده‌اند ولی متأسفانه عده‌شان خیلی کم و انگشت‌شمار هستند اکثریت‌شان آنهایی هستند که سوء‌استفاده کرده‌اند و کارگر را اذیت کرده‌اند بنده یک بیلانی برای کارخانه‌جات تهیه کرده‌ام در پنج جمله. اول تراکم سرمایه عمومی نزد عده معدودی
۲- اتلاف سرمایه و اندوخته‌های صاحبان سهام
۳- کمک به فقر عمومی
۴- ناراضی کردن کارگران
۵- ترویج ارتشاء در دستگاه‌های دولتی.
سرمایه‌های عمومی البته به وسایل مختلفه در نزد آن اقلیتی که عرض کردم جمع شده است که یکی از آن وسایل کارخانه‌جات است اینها با بند و بست‌های قبلی به عناوینی که عرض کردم خودشان را در رأس این شرکت‌ها قرار داده‌اند و با هزار حقه‌بازی و دغل‌بازی سرمایه‌های مردم را جمع کرده‌اند مثلاً از کارهایی که کرده‌اند یکی این بوده است که شرکت‌های خارجی خارج از کارخانه که از اعوان و انصارشان تشکیل شده بود مواد اولیه‌ای که برای کارخانه‌جات می‌خواستند از آنها می‌خریدند و محصول کارخانه‌جات را با قیمت ارزان‌تر به آن شرکت‌ها می‌فروختند و مابه‌التفاوت را اینجا برای خودشان به دست می‌آوردند و همچنین در خرید و فروش و در بند و بست‌های دیگر استفاده‌های زیاد کردند و مصرف کننده را هم مخصوصاً خیلی اذیت کردند. پارچه‌ای که متری ۲۰ تومان تمام می‌شد متری ۷۰ تومان فروختند یا فرض بفرمایید بقچه نخی که ۲۵ تومان تمام می‌شد ۸۰ تومان ۹۰ تومان فروختند به این ترتیب هم مردم را از هستی ساقط کردند و در مقابل عوایدی که داشتند حتی حاضر نبودند دستمزد کارگران را به حداقل بپردازند اتلاف سرمایه و اندوخته صاحبان سهام را کردند برای این که موقعی که این کارخانه‌جات تشکیل می‌شد بنده خوب در نظر دارم در اصفهان حتی اشخاص خانه‌های مسکونی‌شان را فروختند زن‌ها زینت و طلاآلات‌شان را فروختند و با این پول‌ها سهام کارخانه‌جات را خریدند متأسفانه اینها به دست این عده‌ای که عرض کردم افتاد و یک شاهی عایدی به صاحبان سهام ندادند (قاسم فولادوند- یعنی به جیب زدند) کمک به فقر عمومی کردند همان طوری که عرض کردم محصول کارخانه را به چندین برابر به مصرف کننده فروختند البته زمان جنگ بود اجناس خارجی هم وارد نمی‌شد مردم مجبور بودند آنها هر چه می‌گویند بخرند و به این ترتیب مردم را فقیر کردند.
کارگران را اذیت کردند همان طوری که عرض کردم این آقایان در مقابل این عواید سرشاری که داشتند به هیچ‌وجه حاضر نبودند حتی حداقل زندگی کارگر را اداره کنند کما این که این اختلاف هنوز هم هست در اینجا جا دارد از اقدامات وزارت کار در این چند ماهه اخیر سپاسگزاری کنم که اگر نتوانستند برای کارگران بیکار کاری تهیه بکنند حتی‌المقدور از بیکار شدن کارگران جلوگیری کرده‌اند و مخصوصاً آقای خوانساری معاون وزارت کار در رفع اختلاف کارگران خیلی زحمت کشیده‌اند و اقدامات ایشان موجب شده است کارگران کم‌تر بیکار شده‌اند چون همین اختلافات داخلی که در بین کارگران بود بیش‌تر موجب بیکاری کارگران می‌شد بر ضد هم اقداماتی می‌کردند و مدیران کارخانه‌جات هم از این رویه سوء‌استفاده می‌کردند کارگران را بیکار می‌کردند بنده از وزارت کار و آقای خوانساری نسبت به این دو موضوع سپاسگزاری می‌کنم موضوع دیگری که یک دفعه دیگر هم به عرض مجلس شورای ملی رساندم و باز امروز برای اظهار قدردانی از قضات پاکدامن و شریف دادگستری اصفهان تکرار می‌کنم موضوع کارخانه شهرضا است (دکتر کیان- شهرضا یا اصفهان؟) شهرضای اصفهان اتحاد شهرضا چنانچه آقایان اطلاع دارید این کارخانه یک سال و نیم پیش تعطیل شد و کارگران آن بیکار شدند مدت هفت ماه، هشت ماه اینها به تهران آمدند و در اصفهان با اولیای امور مذاکره کردند تا این که در زمان استانداری جناب آقای زند هیئت مدیره جدیدی انتخاب شد و این هیئت مدیره جدید نسبت به هیئت مدیره فعلی به دادگستری اعلام جرم کرد البته قبل از این که آقای منوچهری رئیس دادگستری و آقای بنی‌قضل که دادستان شهرستان اصفهان هستند به اصفهان بروند چندان اقدامی نشد یعنی اقدام مؤثری اصلاً نشد ولی در زمان آقایان اعلام جرم به جریان افتاد و تحقیقات شروع شد چهار نفر از مدیران کارخانه به زندان رفتند الان چهار پنج ماه است که در زندان هستند دو سه نفر هم از آقایان متواری هستند که دادستان اصفهان آنها را از دادسرای تهران خواسته است ولی دادسرای تهران در اعزام آنها هنوز اقدامی نکرده است و آن آقایان هم هنوز در توقیف هستند اینجا لازم دانستم که با تکرار این قضیه از آقای بنی‌فضل دادستان شهرستان که بسیار قاضی پاکدامن و با شهامتی است و از آقای تهامی‌که بازپرس این پرونده است قدردانی کنم (صحیح است) چون هیچ قوه‌ای نتوانست آقایان را از انجام وظیفه منحرف بکند با کمال شهامت و شجاعت مشغول رسیدگی به جرایم و گناهان این آقایان هستند و تا حالا مبلغ متنابهی این طور که می‌گویند چون هنوز ادعانامه‌ای صادر نشده است نمی‌شود اظهار نظر قطعی کرد ولی این طوری که می‌گویند مبلغ متنابهی حیف و میل شده است یک سؤالی هم راجع به وضع کارگران پشم‌باف که بیکار شده‌اند تهیه شده است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم و استدعا می‌کنم به وزارت کار ابلاغ کنند (سؤال را تقدیم نمودند) همان طوری که عرض کردم جناب آقای فولادوند تمام قضات دادگستری اصفهان امروز خوب
کار می‌کنند یعنی دادگستری اصفهان امروز مفهوم واقعی خودش را پیدا کرده است (قاسمفولادوند- صحیح است قضات شریفی هستند) (نوالدین امامی- تمام قضات خوب هستند دادگستری قاضی بد ندارد) اگر تمام وزارت دادگستری مثل اصفهان بشود تصور می‌کنم منظور اصلی تأمین بشود بنده برای این که چند دقیقه از وقتم را آقای فقیه‌زاده و آقای کشاورز خواسته‌اند به عرایضم خاتمه می‌دهم.
رئیس- دیگر وقتی از شما باقی نمانده آقای دکتر شایگان بفرمایید.
دکتر شایگان- در این موقع که نمایندگان محترم مجلس شورای ملی مشغول کار نفت بودند دولت آقای رزم‌آرا دولت فعال آقای رزم‌آرا فرصت را مغتنم شمرده است و کارهایی برخلاف قانون انجام داده است تخلفات این دولت از قانون یکی و دو تا نیست کشته از بس که فزون است کفن نتوان کرد (نریمان- احسنت) یکی از مسائلی که در همین چند هفته اخیر انجام گرفته است تخطی و تجاوز دولت است به قانون اساسی بدبختانه بعد از چهل، پنجاه سال مشروطیت بایستی که نمایندگان که اینجا می‌خواهند مطالبی را طرح کنند روی اصول مشروطیت صحبت کنند برای این که هنوز آن اصول پا بر جا نشده بعد از آن که ملل دنیا برای خلاصی و رهایی از حکومت مطلقه به فکر حکومت پارلمانی افتادند اصولی وضع کردند که بر طبق آن اصول بایستی حکومت پارلمانی عمل کند اگر آن اصول مراعات نشود حکومت پارلمانی با آن حکومت مطلقه تفاوتی نخواهد داشت یکی از آن اصول اصل تفکیک قوا و فروعی است که از این اصل ناشی می‌شود اصل تفکیک قوا که به عنوان مونتسکیو در دنیا معروف شده است البته مال منتسکیو نیست بسیار قدیم‌تر از آن است ولی در هر حال منظور از این اصل این است که برای تأمین آزادی و برای صیانت حقوق مردم قوای مملکتی دخالت در یکدیگر نکنند قوه مجریه نتواند در قوه قضاییه یا قوه مقننه دخالت کند از فروع این اصل این است که قاضی را مستقل شمرده‌اند اصل استقلال قضات از فروع این اصل است قانون اساسی ما هم در اصل ۸۱ و ۸۲ متمم قانون اساسی این مطلب را در کمال روشنی بیان کرده اصل ۸۱ این است هیچ حاکم محکمه عدلیه را نمی‌توان از شغل خود موقتاً یا دائماً بدون محاکمه و ثبوت تقصیر تغییر داد مگر این که خودش استعفا نماید اصل ۸۲ این است تبدیل مأموریت حاکم محکمه عدلیه ممکن نمی‌شود مگر به رضای خود او (فقیه‌زاده- این را تفسیر کرده‌اند) این اصل ۸۲ امروز توسط دولت رزم‌آرا پایمال شده است مرحوم داور هر خدمتی که کرد به واسطه این کار ناشایسته‌ای که کرد و این تفسیر ناصوابی که از این اصل کرد به کلی عدلیه را ضایع کرد به کلی استقلال قضات را از میان برد (صحیح است) و باعث این شد که ملجایی و پناهی برای مظلوم در مقابل قوه قهریه دیکتاتور وجود نداشته باشد ولی عدل الهی هم کار خودش را کرد اگر همه مردم خواب باشند آن که ناظر است بر اوضاع دنیا خواب نیست عدل الهی کار خودش را کرد و این شخص که تصور می‌کرد خدماتش طوری است که همیشه طرف توجه خواهد بود یک روز مجبور شد که خودکشی بکند (کشاورزصدر- کی؟) داور، اگر این شخص در موقعی که این تفسیر را می‌خواست بکند متوجه بود که یک روز نوبت او خواهد رسید و در آن روزی که نوبت او می‌رسد اگر ملجایی باشد محتاج نخواهد شد که انتحار بکند این کار را نمی‌کرد اگر عدلیه بود او ترس نداشت وقتی که پیش خودش فکر کرد دید همین که طرف توجه دیکتاتور نشد دیگر قدرتی که بتواند به او پناه ببرد وجود ندارد کاری که بایستی چند ماه بعد در نظمیه با آمپول هوا بشود خودش کرد این کار ناشایست را کرد و قطعاً یکی از وظایف مجلس شورای ملی مجلس شانزدهم همین است که این تفسیر ناصواب را تغییر بدهد (صحیح است) (امامی‌اهری- یعنی اصل استقلال قضایی را؟) بله این تفسیر باید از میان برود حالا هم ممکن است این دولت بهانه‌گیر و متجاوز به حق و قانون بگوید که هنوز این کار را نکرده‌ایم و من هم فرصت را مغتنم می‌شمارم هر غلطی و هر غلط‌کاری را می‌خواهم می‌کنم و برای این که شخصی در این مملکت نماند کسی که دارای شخصیت و وجدان باشد نماند کاری می‌کنم که هر قاضی مستقلی و هر قاضی طرفدار حقی هر قاضی با شخصیتی پیدا شد بینی او را به خاک بمالم با وجود این تفسیر با وجود این تفسیر ناصواب کاری که وزیر عدلیه کرده است تجاوز به قانون اساسی است این تجاوز را ممکن نبود وزرایی که به تمایل مجلس بر سر کار می‌آیند انجام بدهند آقای رزم‌آرا از زمانی که به فکر زمامداری افتادند شروع کردند به زمینه حاضر کردن، زمینه حاضر کردن عبارت از این بود که سعی بکنند چنگ بیندازند در تمام وزارتخانه‌ها و اشخاص مطیع و دست‌نشانده‌ای را پیدا کند و به عکس اشخاص حسابی و با شخصیت را از میان بردارند برای خاطر این که در مقابل اراده ایشان اراده‌ای دیگر وجود نداشته باشد اگر بنده بخواهم این اقدام آقای رزم‌آرا را در تمام وزارتخانه‌ها توضیح بدهم بایستی تا در آخر وقت امروز مزاحم اوقات آقایان باشم ولی وقت اجازه نمی‌دهد فقط راجع به عدلیه چند کلمه‌ای عرض می‌کنم (بزرگ‌نیا- وزارت دارایی خراب‌تر است) عرض کردم:
کشته از بس که فزون است کفن نتوان کرد
فکر خورشید قیامت کن و عریانی چند
در عدلیه کار را چنان که باید شروع فرمودند یعنی هر جا قاضی پاک و پاکیزه با فضیلت و باتقوای درستی بود این را یا به کلی طرد کردند یا در جاهای بی‌اهمیت در محل‌های غیر مهم گذاشتند بنده قضاتی را می‌شناسم که از جهت تقوا و فضیلت و شم قضایی در درجه اولند و کسی هیچ‌وقت یادی از آنها نمی‌کند (صحیح است) و اگر بنده خوف این را نداشتم که پس از این نطقی که می‌کنم پاپوشی برای آن بیچاره‌ها دوخته شود اسامی آنها را می‌گفتم (فقیه‌زاده- برای تشویق آنها باید بگویید) نه آقا محال است به بند پوسیده من نباید آنها به چاه بروند شما که اظهار قدرت نمی‌کنید و این دولت متجاوز را سر جای خود نمی‌نشانید آنجا نشسته است فردا حکم می‌دهد جایی که با لطفی و حشمت‌الله قضایی مثل یک فراش معامله می‌کند آن قاضی بیچاره را چه کار می‌کند بنده هرگز چنین چیزی نمی‌گویم و هرگز چنین خبطی را نمی‌کنم (امامی‌اهری- آقای قضایی یکی از شخصیت‌های مهم دادگستری است) (صحیح است) ولی ضمناً باید عرض کنم فعالیت جناب ایشان دو جنبه دارد مثبت و منفی منفیش راجع به این است که این مردان حسابی را به کار نگمارند اما مثبتش این است که هر قاضی دو پولی را که مطیع بود در باب قانون بی‌باک بود حق و قانون را مسخره می‌کرد آن را یک مرتبه از گوشه و کنار از گمنامی یا حتی از بدنامی دستش را گرفتند یک مرتبه آمد فلان مقام را گرفت بعد فلان مقام را گرفت اگر اسم آن مقامات را بگویم کار مشکل می‌شود دادستان شد بعد گفتند خیر همچو وجودی در دادستانی هم حیف است باید تکیه بر مقام مؤتمن‌الملک و مشیرالدوله هم بزند آمد و زد حال درست مقایسه بفرمایید که این سرمشق برای قاضی صحیح و صحیح‌العمل درست و با وجدان ...... (پیراسته- معاون دکتر کشاورز نبود) بنده افتخار می‌کنم که در موقعی که دکتر کشاورز آمد سر کار بنده معاون بودم آقا قدرتی که مرا بردارد نداشت آقایان مثل آن چوب و آن چه چیز را یاد بیاورید (پیراسته- آقای رئیس بنده اخطار دارم) (رفیع- بسیار خوب معاونی بودید شما) آقای پیراسته بنده هیچ حرفی راجع به شما نداشتم بنده معاونی بودم که در کمال خوبی و رعایت وجدان خودم کار می‌کردم و وقتی که ایشان دیدند که بنده به درد ایشان نمی‌خورم بنده را مداخله در امور مهم وزارتخانه کنار گذاشتند و بنده که حاضر نیستم معلمی را یک ساعت تعطیل کنم معاون وزارتخانه بودم و به عنوان مرخصی رفتم به بابلسر بنده معاونی بودم که وقتی معاون هستم بروم بابلسر؟ (رفیع- از شهامت آقا همه ممنونند) و ما این که گفتیم که نخست وزیر گفتند منی که در تشویق و تهدید ید طولانی دارم دیگر آیا قاضی هست که در مقابل من مقاومت کند پیش خودش گفت خیر بنابراین در همان زمینه آقای وزیر عدلیه فعلی را در زمان معاونت انتخاب‌شان کرده بودند و دارای همان مختصاتی بودند که می‌خواستند این آقا را آوردند وزیر عدلیه کردند چرا؟ به دلیل این که امتحان اطاعت امتحان بی‌باکی نسبت به قانون را داده بودند چون از این امتحان به خوبی بیرون آمدند ایشان را وزیر عدلیه کردند ایشان الحق والانصاف امتحان را تکمیل کردند و از امتحان خوب بیرون آمدند و در دوره وزارت همین که دید مجلس به یک امر مهمی مثل نفت مشغول است گفت وقت بهتر از این نمی‌شود یک ابلاغ‌هایی قریب ۲۰ ۳۰ ابلاغ تهیه کردند و منظورشان از تهیه این ابلاغ‌ها این بود که هر قاضی با شرافتی، هر قاضی درستی هست او را گوشمالی دهند شروع کردند حشمت‌الله
قضایی آن قاضی پاکدامنی که یک عمر با تقوا زندگی کرده است (صحیح است) به لطفی و سایرین و آقای خواجوی و یگانی گفتند آقا شما مگر از مرحله پرتید قرار بر این است که من نخست وزیر هستم هر امری را دادم شما باید که از آن امر اطاعت کنید قانون و حقوق و از این حرف‌ها به درد من نمی‌خورد به اینها تأکید کردند که مطابق امر آمر حکم بدهند این قضات با شرافت تحت امر نرفتند احکام را آن طوری که وجدان‌شان حکم می‌کرد دادند بنده وارد جزئیات نمی‌شوم هر یک از این قضاتی را که تغییر دادند به علتی است سرسری نیست بسیار از روی تفکر و تعقل اگر باشد هست آمدند هر کدام از این ۲۰ ابلاغی ..... ..
رئیس- آقای دکتر شایگان وقت شما تمام شده.
دکتر شایگان- اگر اجازه بدهید در ظرف چند دقیقه مطالبم را تمام می‌کنم مطالب گفتنی زیاد است که آنها را بنده فرصت ندارم عرض کنم ولی چند چیز است که باید عرض کنم یکی این است که چرا اینها را تغییر دادند یکی این که باید حتماً عرض کنم که برای آقایان فرض نشود که خیر مطابق آن تفسیر حق داشتند خیر مطابق آن تفسیر ناصواب هم حق نداشتند به دلیل این که رئیس شعبه دیوان کشور مطابق قانون ۱۳۱۵ گفته است رتبه‌اش ۱۱ است مقامش ده است و حال این که رئیس استیناف ولایات ۹ است بنابراین همان تفسیر ناصواب هم عملی نشده است یعنی آنها را تنزل مقام داده‌اند تنزل مقامی‌که حتی داور مرحوم هم آن را قبول نداشته آنها را تنزل مقام دادند علاوه بر تنزل مقام عرض کردم که کارها از روی تفکر انجام می‌گیرد مبادا فکر کنید که کارها سرسری است علاوه بر تنزل مقام خواسته‌اند به یک تیر دو نشان بزنند و آن این است که قانون تقاعد قضات می‌گوید قضات مجبورند در هفتاد سالگی بازنشسته شوند و حال این که مستشاران تمیز را فقط در ۷۵ سالگی می‌توانند بازنشسته کنند حال این دولت فعال فکر کرده است که برای این که از دست حشمت‌الله قضایی راحت بشود بهتر این است که این را بفرستند به یک مقامی یعنی به ریاست استیناف و رئیس استیناف بشود که در ۷۰ سالگی بتوانند ایشان را متقاعد بکنند و حال این که اگر در اینجا بود باید تا ۷۵ سالگی گرفتار این باشد که اطاعت امر نمی‌کند خیلی متأسفم که وقتی باقی نمانده (نورالدین امامی- آقا این تفسیر را نفرمایید وقتی که مستشار تمیز شد دیگر قبل از ۷۵ سالگی نمی‌توانند او را متقاعد کنند) او این طور فکر کرده که این شخص را تغییر داده (نورالدین امامی- به فکر که قانون را نمی‌شود تفسیر کرد) حالا در هر صورت بنده مطالب مفصلی دارم و افسوس که وقتم اجازه نمی‌دهد، عرض کنم که اکثریت و اقلیتی در مجلس وجود دارد اقلیت کارش همین است ما که قدرت نداریم یک تکلیف اکثریت مجلس بیش‌تر ندارد و آن این است که دولت متجاوز به قانون اساسی را سر جای خودش بنشاند آقایان اگر این همت را کردند خدمت به مملکت کرده‌اند و اگر همت نکنند این همان مجلسی است که نظایرش را دیده‌اید.
رئیس- نوبت آقای حاذقی است که پنج دقیقه از وقت‌شان را به آقای آزاد و بقیه را به آقای نورالدین امامی داده‌اند.
آزاد- بنده یک تذکر قانونی دارم که می‌خواهم حضور آقایان عرض کنم که البته آقایان در نظر دارند که قوانینی را که ما به هزار زحمت وضع می‌کنیم اگر نظارت در اجرای آن قوانین نکنیم فایده‌ای ندارد بنابراین این آقای دولت یک تجاوزاتی به قانون اساسی کرده است که بنده می‌خواهم مختصراً توضیح بدهم و از آقایان هم استدعا کنم که اجازه ندهند بعد از این تجاوز به قانون اساسی بشود. اصل ۹۴ قانون اساسی می‌گوید هیچ قسم مالیات برقرار نمی‌شود مگر به حکم قانون. اصل ۹۶ قانون اساسی می‌گوید میزان مالیات را همه ساله مجلس شورای ملی به اکثریت تصویب و تعیین خواهد نمود بنابراین مطابق این دو اصل قانون اساسی به هیچ عنوان نمی‌شود از مردم پولی گرفت مگر این که قانونی در این خصوص وضع شده باشد آقایان به خاطر دارند در ماه ذیقعده که حجاج می‌خواستند به مکه بروند دولت یک تصویب‌نامه‌ای صادر کرد که از هر کسی که از ایران خارج می‌شود از هر نفر ۹۰ تومان بگیرند ولی بعد برای زوار عتبات عالیات گویا به بیست تومان تنزل دادند و از آن روز تا به حال در حدود چند میلیون تومان از اشخاصی که مسافرت به خارجه کرده‌اند پول گرفته شده که معلوم نیست این پول‌ها به کجا می‌رود و در کجا مصرف می‌شود این عمل دولت مخالف قانون اساسی است همچنین اخیراً شهرداری در صورتی که بایستی انجمن‌های شهر وضع عوارض بکنند و دولت وصول بکند اخیراً شهرداری پیشنهادی کرده است به هیئت وزیران که از هر کامیونی ۱۵ تومان بگیرند (نورالدین امامی- این را قانون اجازه داده است در غیاب انجمن این اختیار با هیئت وزرا است) در هر صورت این بیچاره‌ها و بدبخت‌هایی که الان پول بنزین و پول خودشان را در نمی‌آورند دولت آنها را موظف کرده است که هر یک از آنها ۱۵ تومان به عنوان عوارض بپردازند قسمت دیگر شهرداری عوض این که گوشت را که مدت یک هفته است در تهران پیدا نمی‌شود و از هر جهت حال مردم نامساعد است توجه مخصوصی به این کارها بکند از صبح تا شام مزاحم مردم می‌شود در این دکان در آن دکان می‌روند که باید شما لباس بپوشید و اگر نپوشیده‌اند باید مبلغی جریمه بدهند من در موقعی که آقای نصر معاون وزارت کشور بودند از دولت سؤالی کردم بعد آقای نصر یک کاغذی داد که من دستور داده‌ام دیگر شهرداری مزاحم مردم نشود که یک چند روزی هم مزاحم مردم نشدند و حالا مجدداً شروع کرده‌اند بنده می‌خواستم تذکر بدهم در این موقعی که مردم این همه گرفتاری دارند مزاحمتی برای آنها فراهم نکنند عوض این که به مردم یک قدری کمک کنند که مردم بتوانند کسب خودشان را ادامه بدهند و خانواده‌های خودشان را اداره بکنند این قدر مزاحم آنها نشوند مطلب دیگری که خواستم تذکر بدهم آقای کفیل وزارت دارایی هم تشریف دارند این است اخیراً هر کسی که راجع به نفت یک اقداماتی کرده است مخصوصاً اشخاص برجسته را دولت به همین جرم به خدمت‌شان خاتمه داده است یکی آقای تقوی مدیر روزنامه هراز است که از وزارت فرهنگ معلق کرده‌اند یکی هم آقای کریم‌پور است که در شرکت بیمه بوده است او را از خدمت مستعفی کرده و به علاوه شهرداری تمام اصنافی را که در این میتینگ‌ها شرکت داشته‌اند به بهانه این که لباس نپوشیده‌اند هر روز اسباب زحمت و دردسر این مردم را فراهم می‌کند عملیات این دولت اصلاً نشان می‌دهد که این برخلاف ملت ایران دارد اقدام می‌کند و یک عده از مردم که برای احقاق حق خودشان تظاهراتی کرده‌اند دولت حق ندارد آنها را این قدر تحت فشار قرار بدهد.
دکتر بقایی- ولی آقای آزاد بهتر است این کار را بکنند چون مردم بیدارتر می‌شوند.
رئیس- آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی- بنده با عرض تشکر از جناب آقای حاذقی که چند دقیقه از وقت خودشان را به بنده لطف کردند ولی بدبختانه یادداشت‌های زیادی به بنده دادند که چند دقیقه وقتی را که داده‌اند همان یادداشت‌های ایشان کافی است که بگیرد روز چهارشنبه گذشته بنده هم افتخار شرفیابی حضور اعلیحضرت را داشتم و نصایح پدرانه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مورد توجه تمام نمایندگان بود (صحیح است) و حقیقتاً تأثیر زیادی در روحیه و فکر نمایندگان کرد (صحیح است) ولی یک موضوعی را باید توجه نمود که در ایران مجلس شورای ملی را اکثریت حزبی تشکیل نمی‌دهد همیشه دولت‌های صالح وقت لیدر اکثریت هستند یعنی عمل دولت‌ها همیشه اکثریت را جمع می‌کند و اکثریت هم همیشه حمایت از کارهای خوب دولت‌ها می‌کند این یک اصلی است در ایران از اول مشروطیت هم این اصل همیشه رعایت می‌شد و ملاحظه می‌شد (حائری‌زاده- یعنی تمایل) در دوره پانزدهم و در دوره شانزدهم که تقریباً نصفش تمام شده که بنده هم افتخار نمایندگی دارم کدام دولت قانونی به نفع طبقه چهارم و پنجم آورده است که در مجلس مطرح نشده و یک ساعته به تصویب نرسیده است این را آقایان درست توجه بفرمایند که تمام سنگینی بار را در خارج به دوش مجلس شورای ملی انداختن این نه صلاح ملت است و نه صلاح مملکت (صحیح است) مجلس همیشه مستعد و آماده برای خدمتگزاری و انجام وظیفه بوده است (صحیح است) کدام قانون را آوردند که از میلیونرها مالیات زیادتری بگیرند و ما یک ساعت تخلف کردیم و این عمل را انجام ندادیم (دکتر طبا- آقای امامی نجم‌الملک می‌آورد و نکردند) آن را هم آقای دکتر در عرایضم عرض می‌کنم آقای نجم‌الملک یک قانونی آورد که در چند پرونده تجدید نظر بشود و به شهادت آقایان یکی از اشخاصی که سینه می‌زد برای تصویب و اجرای آن قانون بنده بودم و بدبختانه همان دولت خودش تعقیب نکرد قانون اینجا خیلی توی کشورها خوابیده کی این دولت آمد که آقا فلان قانون را که
به نفع طبقه ضعیف است بیاورید و مطرح کنید و ما نکردیم در اوایل امسال در کابینه آقای منصورالملک لایحه‌ای آوردند و پنج میلیون اعتبار خواستند که بگیرند و به بیکاره‌ها بدهند ما با علم و اطلاع به این که این ۵ میلیون محققاً ۳ میلیونش حیف و میل خواهد شد چون برای طبقه چهارم و پنجم و ششم بود و پنجاه یا صد نفر یا هزار نفر یا بیش‌تر از این راه می‌خواست نان بخورد مجلس با جبهه باز استقبال کرد و تصویب کرد پس اصلاح کار، رشته کار در دست دولت‌ها است دولت هر قانون مفیدی که به درد طبقه پنجم و ششم این مملکت بخورد بیاورد به مجلس شورای ملی به فاصله سه روز ما تصویب می‌کنیم (صحیح است) هر قدم مفیدی برای عمران و آبادی و کشاورزی مملکت بردارد و قانونش را بیاورد که ما بدانیم این به درد آن برهنه‌ها و گرسنه‌ها می‌خورد شب هم می‌مانیم و تصویب می‌کنیم (جمال امامی- نه این دولت) و الا تمام سنگینی این بار را به دوش مجلس شورای ملی انداختن این صحیح نیست و مجلس شورای ملی قدرت کشیدن این بار به این سنگینی را نخواهد داشت و نمی‌تواند تحمل کند (اردلان- به قدر کفایت ما قوانین خوب داریم ولی اجرا نمی‌کنند) (کشاورزصدر- برای مالکیت و سرمایه نداریم) آقای کشاورزصدر توجه بفرمایید یک عیب زیادی که داریم همان زیادی قانون است (صحیح است) این قدر ما قانون داریم که در زیر خاک در این کتابخانه مجلس شورای ملی افتاده است کی اجرا می‌کند فقط دلخوشی ما گذراندن قانون است آن هم قوانین ظالمانه که زنجیر بیندازیم روی گردن ضعیف و بیچاره و کجا یک قانون آورده‌اند که فلان میلیونر دزدی کرده ببریم اعدامش کنیم (جمال امامی- تصویب‌نامه اجرا می‌شود ولی قانون اجرا نمی‌شود) مثلاً توجه بفرمایید یکی از همکاران محترم ما که اطاعات زیادی هم دارد جناب آقای حبیب پناهی دوست عزیز من امروز در سرسرا یک تذکر کوچکی به من می‌دادند که در بیروت در این شهر کوچک سی بانک هست کجا دولت یک قانونی آورده برای بانکداری در ایران که این سرمایه‌ها تمرکز پیدا نکند و وضعیت بازار و تجار بهتر شود و رواج پول زیادتر شود که وضع اقتصادی مملکت به این روز سیاه نیفتد که تاجر میلیونر هم به نان شب محتاج باشد اینها است که دولت باید توجه بکند قوانینی که به نفع توده و طبقه پنجم و ششم است و قوانینی که به نفع جامعه است باید بیاورد و از تصویب بگذراند آقا والله به روح مرحوم پدرم من از دست گرسنه‌ها شب‌ها زندگی ندارم در منزلم، آن روز آقای عبدالقدیر آزاد در حضور اعلیحضرت همایونی بیان کرد که روزی ۵۰ نفر می‌آیند و از من تقاضا می‌کنند که سپور بشوند برای این که روزی ۱۵ ریال، ۱۰ ریال بگیرند ولی کاری نیست همه دست روی دست گذاشته‌اند مردم گرسنه کنار کوچه و دیوار از گرسنگی بمیرند و ما هم تحمل نداریم که اینها را ببینیم بله آقای دکتر شایگان فرمودند کفن اما کو کفن؟ کفن کجا پیدا می‌شود اصلاً کفن وجود خارجی ندارد نه این که پیدا نشود برای این پا برهنه‌ها و گرسنه‌ها نیست (بهادری- پریشب گویا چهار صد آبادی را بخشیده‌اند) ازاین بخشش‌ها برای میلیونرها زیاد است بنده از اینها صحبت می‌کنم راجع به طبقه ۴ و ۵ فقط صحبت دارم جناب آقای فقیه‌زاده هم عرضی دارند که دو دقیقه اینجا خواهند فرمود جناب آقای معدل هم بدبختانه یادداشت فرستاده بودند که راجع به ملخی که به فارس آمده بیاناتی بکنند چون وقت نیست استدعا می‌کنم در جلسه دیگر ایشان بیانات مشروحی که در این قسمت دارند که به نفع مملکت و کشاورزی است بفرمایند یک سؤالی هم آقای حاذقی فرمودند که راجع به دبیرهای جهرم است که نوشته شده و تقدیم مقام ریاست می‌کنم و با اظهار تشکر مجدد از لطف ایشان خاتمه می‌دهم دو دقیقه وقت باقی است می‌دهم به آقای فقیه‌زاده.
رئیس- آقای فقیه‌زاده.
فقیه‌زاده- بنده چند روز است که می‌خواهم راجع به وضعیت زراعت چغندر مطالبی عرض کنم که زارعین بیچاره با هزاران زحمت دسترنج خودشان را می‌آورند و عرضه می‌کنند به کارخانه و مدت‌ها رفت و آمد می‌کنند و کارخانه به اینها پول نمی‌دهد اینها هر کدام یک هکتار یا دو هکتار زراعت دارند چغندر را می‌آورند و تحویل کارخانه کرج می‌دهند بیچاره زارع قزوینی چغندر را تحویل می‌دهد و هی می‌آید و پول نمی‌تواند بگیرد آقای شعاعی کفیل وزارت دارایی که اینجا تشریف دارند می‌خواستم به ایشان تذکر بدهم که فکری برای این زارعین بکنید و به کارخانه دستور بدهید که پول اینها را بدهند مضحک‌تر اینجا است که زارع قزوینی چغندر می‌آورد اینجا تحویل می‌دهد و عوارض به نفع کرج از او می‌گیرند توجه بفرمایید یک شرحی مالکین نوشته بودند به آقای رئیس‌الوزرا که من خوشبختانه رفتم خدمت ایشان تقدیم کردم با تلفن هم دستور دادند که این عوارض را نگیرند شرحی هم کتباً دستور دادند خواهش می‌کنم از آقای شعاعی این عوارضی را که به نفع شهرداری کرج گرفته می‌شود نگیرند بنده نمی‌دانم این به چه عنوانی است که از چغندرکار قزوینی عوارضی به نفع شهرداری کرج می‌گیرند من استدعا می‌کنم یک توجهی بفرمایید در این قسمت تا رفع مزاحمت از این رعیت بیچاره بشود عرایض دیگری هم داشتم چون وقت نیست به جلسه دیگری موکول می‌کنم.
۳- تصویب صورت مجلس
رئیس- عده کافی است صورت مجلس تصویب می‌شود.
۴- بیانات آقایان پیراسته و دکتر بقایی به استناد ماده ۹۰
رئیس- وارد دستور می‌شویم بقیه پیشنهادات عیدی مستخدمین جزء مطرح است.
پیراسته- آقای رئیس بنده طبق ماده ۹۰ اجازه خواستم.
رئیس- حالا از آقای معنوی پرسیدم گفتند اسم کسی برده نشده.
پیراسته- نخیر به بنده توهین شده اجازه بفرمایید توضیح بدهم (فرامرزی- آن نسبت به شما نبود و اسمی از شما نبردند مجلس را متشنج نکنید) اجازه بفرمایید دو کلمه عرض کنم.
دکتربقایی- ولی اسم شما را نبردند اگر منطبق با اسم شما است بفرمایید.
پیراسته- اگر بنده مشخصاتی گفتم که منطبق با آقای دکتر شایگان بود ایشان بیایند توضیح بدهند عرض کنم حضور آقایان یک دسته‌ای از آقایان که با بنده مرحمت بیش‌تری دارند می‌دانند که بنده کسالت دارم و از هر گونه فعالیتی معذورم و حتی به مجلس هم نباید بیایم و آقایان خودشان شاهدند که پس از این که از مسافرت برگشتم کمال سعی و کوشش را کردم که مجلس متشنج نشود دلم می‌خواهد که اکثریت و اقلیت با هم دست به دست بدهیم بلکه یک کاری برای مملکت بشود (بعضی از نمایندگان- صحیح است) و الا هر روز نمی‌شود ما بیاییم اینجا و آقای دکتر شایگان حرف بزنند و بنده جواب‌شان را بدهم این را آقایان باید بدانند که اگر ما سکوت می‌کنیم برای این است که نمی‌خواهیم تشنج ایجاد بشود و الا آقای دکتر شایگان به کی بگوید پنج تا می‌خورد (همهمه نمایندگان و اعتراض اقلیت) (دکتر بقایی- مگر آقای دکتر شایگان سلیم دانگور را می‌خواهد نجات بدهد) حالا که گفتند بنده باید توضیح بدهم که اینجا می‌خواهند افکار را ترور بکنند من بدون این که کاری به کسی داشته باشم می‌آیم و اینجا حرف می‌زنم کسی که استاد دانشگاه هست و مورد احترام بوده و از این نظر که استاد بنده بوده است من به او احترام می‌کنم آمده است اینجا و هرچه خواسته است می‌گوید و الا اگر بنا باشد من هم اسم می‌برم و می‌گویم آن کسی که مأمور پرورش افکار بود آن کسی که معاون دکتر کشاورز بود آن بیاید و حرف بزند این که وضع نیست این که وضع مملکت نیست بنده آمدم اینجا با کمال متانت دارم حرف می‌زنم (دکتر بقایی- حرفتان را بزنید ولی در عدلیه کثافت‌کاری نکنید آقا) در عدلیه آن کسی کثافت‌کاری می‌کند که سوابق دارد من در همین جا اعلام می‌کنم در پشت همین تریبون مجلس شورای ملی که با وجود این که مثل آقای دکتر شایگان پروانه وکالت دارم یعنی ایشان هم صلاحیت دارند که پروانه وکالت داشته باشند و من هم دارم در این دولت آقای رزم‌آرا که بنده طرفدار او بودم گذاشتم و رفتم به اروپا برای این که کار هم قبول نکنم و به دولت برای انجام امور مردم که مراجعه می‌کنند مراجعه ننمایم (دکتر بقایی- برای این رفتید که سلیم دانگور را فرار بدهید) از این دولت که طرفدارش بودم نرفتم ارز دولتی بگیرم ماشینم را فروختم و رفتم به اروپا اما همین آقای دکتر بقایی که این حرف‌ها را می‌زنند بیایند بگویند که این چاپخانه را از کجا آوردند دارایی مرا برسند و دارایی آقای دکتر شایگان را هم برسند از کجا آورده‌اند من اینجا صریحاً اعلام می‌کنم با وجود این که چند پشتم را می‌توانم اسم ببرم و دارایی موروثی هم داشتم الان تمام داراییم را
بفروشم منهای بیست هزار تومان دارایی دارم یعنی بیست هزار تومان هم کم‌تر از قروضم دارم من الان اگر کار دادگستری قبول کنم روی تخصص من است مثل این است که دکتر راجی مریض قبول کند حرفه تخصصی او بوده آخر این چه وضعی است من به آقایان عرض می‌کنم که جز این که اینجا نشسته‌ام و با آقایان کاری ندارم و چون مریض هستم سعی کرده‌ام که تشنجی ایجاد نشود؟ و الا آقایان هر کس می‌آید اینجا ممکن نیست که زبان نداشته باشد هر کس می‌تواند از حقش دفاع کند ما می‌خواستیم تشنج ایجاد نکنیم این آقایان اصلاً حق خودشان را نمی‌دانند خیال می‌کنند که ما ترسی داریم خیال می‌کنند که ما مرعوب شده‌ایم ما از گلوله توپ هم نمی‌ترسیم.
رئیس- پیشنهادات قرائت می‌شود.
دکتر شایگان- بنده اجازه می‌خواهم.
دکتر بقایی- بنده اخطار دارم.
جمال امامی- آقای دکتر بقایی خواهش می‌کنم صرف‌نظر بفرمایید.
دکتر بقایی- بنده فقط یک کلمه عرض می‌کنم طبق ماده ۹۰.
رئیس- اولاً ماده ۹۰ با هیچ کدام از بیانات آقایان تطبیق نمی‌کند.
دکتر بقایی- ایشان راجع به چاپخانه صحبت کردند بنده باید جواب‌شان را بدهم بنده هیچ تشنج ایجاد نمی‌کنم یک توضیح مختصر می‌دهم.
رئیس- راجع به چاپخانه صحبت کردند بفرمایید.
دکتر بقایی- بنده اولاً هر چه از طرف دولت تیمسار و نوکرهای ایشان به بنده فحش داده شود جواب نمی‌دهم (عده‌ای از نمایندگان- آقای دکتر این حرف را نفرمایید) (صفایی- آقای دکتر نوکر کیست؟) ببینید اینجا را نمی‌گویم و اما راجع به چاپخانه‌ای که آقای پیراسته فرمودند بنده اینجا اعلام می‌کنم هر کس هر نوع دارایی چاپخانه‌ای، ارزی، زمینی، ملکی و یا باغی راجع به من هر نوع سراغ کرد هر کدام از آقایان نمایندگان وکالت دارند آن را بفروشند و پولش را بدهند به سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی بنده چاپخانه ندارم، حق‌الوکاله نمی‌گیرم، در دادگستری هم هیچ دخالتی نمی‌کنم، قضات را هم عوض نمی‌کنم همین.
۵- طرح و خاتمه مذاکره گزارش کمیسیون بودجه راجع به عیدی مستخدمین جزء
رئیس- بقیه پیشنهادات راجع به عیدی مستخدمین مطرح است پیشنهاد آقای مکی قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌نمایم بعد از کلمه مجلس مستخدمین چاپخانه مجلس هم اضافه شود حسین مکی.
رئیس- ماده ۱۳۷ را قرائت کنید.
دکتر معظمی- این پیشنهاد خرج است و وکیل حق ندارد پیشنهاد خرج بدهد.
مکی- بنده هم همین را می‌خواستم توضیح بدهم.
رئیس- آقای مکی.
مکی- این پیشنهاداتی که در جلسه گذشته داده شد.
دکتر معظمی- آقا این پیشنهاد خرج است و مطابق قانون وکیل حق ندارد پیشنهاد خرج بکند ما جواب فقرای ولایات را چه بدهیم.
رئیس- رأی گرفته نمی‌شود.
مکی- بنده توضیح می‌دهم و بعد پس می‌گیرم وقتی که به کمیسیون بودجه می‌رود آنجا می‌نشینند یک گزارشی تهیه می‌کنند می‌آورند به مجلس بدون این که مبلغش را تهیه کنند که چقدر ملت بابت این اضافه‌ای که می‌خواهید بدهید باید بپردازد آن وقت اینجا خاصه خرجی می‌کنند و حق مستخدم جزء چاپخانه را نمی‌دهید چرا مستخدم مجلس را می‌دهید ولی کارگر چاپخانه را نمی‌دهید، چرا تلفنچیهای وزارتخانه را نمی‌دهید، اگر نباید داد به همه ندهید چرا پیشنهاد راننده‌ها تصویب شد یک بام و دو هوا که نمی‌شود آقای دکتر معظمی عصبانی می‌شوند می‌گویند که پیشنهاد خرج است پیشنهاد خرج را بایستی کمیسیون بودجه جلویش را بگیرد باید همه را در یک ترازو بگذارد و با یک سنگ اینها را بسنجد نه این که یک دسته را استثنا بکند بنده عرض می‌کنم آقای دکتر معظمی مستخدمین جزء چاپخانه را بدهید چرا به مستخدمین جزء مجلس نمی‌دهید چرا به تلفنچیها نمی‌دهند، اینها همه نظیر هم هستند و دون اشلند وقتی که می‌خواهید بدهید باید بگویید مستخدمین جزء همه (دکتر معظمی- بنده باید توضیح بدهم که سوء‌تفاهم نشود)
رئیس- ماده ۱۳۷ می‌گوید که پیشنهاد خرج قرائت می‌شود ولی رأی گرفته نمی‌شود ماده ۱۳۷ خوانده می‌شود (ماده ۱۳۷ به شرح زیر قرائت شد) هیچ یک از نمایندگان نمی‌توانند به هیچ عنوان چه مستقلاً و چه در ضمن لوایح و طرح‌ها پیشنهاد خرج یا پیشنهادی که بالواسطه مستلزم خرج باشد بنمایند (جمال امامی- صحیح نیست چون پریروز برای نمایندگان رأی گرفتید)
رئیس- معاون وزارت دارایی موافقت کرد با آن پیشنهاد، پیشنهاد آقای فرهودی قرائت می‌شود.
(به شرح زیرقرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم که اصلاحات ذیل در ماده واحده به عمل آید بعد از کلمه صرفه‌جویی‌ها کلمه بودجه اضافه شود و به جای پرداخت نمایند بپردازد نوشته شود و به جای نسبت به خدمتگزاران عیدی خدمتگزاران نوشته شود فرهودی.
رئیس- آقای فرهودی.
فرهودی- ظاهراً زیادی کار مانع از این است که وقتی که این لوایح و گزارش‌ها نوشته می‌شود دقت کافی در عبارت‌بندی آن بشود به طوری که بعضی از عبارات مفهوم فارسی آن روشن نیست در این ماده بنده سه کلمه پیدا کردم که عرض می‌کنم اولاً نوشته‌اند که از محل صرفه‌جویی‌های کارگزینی وزارتخانه‌ها، صرفه‌جویی کارگزینی یعنی پرسنل وزارتخانه‌ها، یعنی نفرات وزارتخانه‌ها صرفه‌جویی از مستخدمین وزارتخانه‌ها صرفه‌جویی کارگزینی یعنی ۲ عضو زیاد بیاورند یا سه عضو زیاد بیایند پس این درست نیست و باید بگوید از محل صرفه‌جویی بودجه کارگزینی تا صرفه‌جویی معنا داشته باشد باز جای دیگر نوشته‌اند که وزارت دارایی مجاز است پرداخت نمایند، پرداخت نمایند وقتی است که یک دانی با عالی حرف می‌زند از دو مساوی موضوع ندارد به خصوص که اصلاً پرداخت نمایند فصل مرکب است و موضوع ندارد عوض این می‌توانستیم بنویسیم بپردازد بعد به مجلس که رسیده نوشته است که نسبت به خدمتگزاران مجلسین از بودجه فلان قابل پرداخت خواهدبود در صورتی که چه چیز پرداخت می‌شود مطابق این عبارت؟ (نسبت) پرداخت می‌شود، باید نوشته شود عیدی خدمتگزاران مجلسین از محل صرفه‌جویی پرداخت می‌شود این اصلاح عبارتی است که عرض می‌کنم و برای این است که در مجلس بعد ما گرفتار نشویم (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است)
رئیس- آقای معاون وزارت دارایی راجع به رانندگان اینجا یک پیشنهاد شده بود که نظیر همین تلفنچی و چاپخانه بود دولت نظر خودش را باید اظهار کند چون وکیل پیشنهاد خرج نمی‌تواند بکند (ناظرزاده- با هم پرداخت کنند) (آزاد- تلفنچی و شوفر و غیره کلیه مستخدمین جزء هستند)
معاون وزارت دارایی- یک لایحه‌ای دولت تقدیم کرده برای عیدی مستخدمین جزء سابقاً در سال‌های گذشته این عیدی روی حقوق ثابت یعنی به مأخذ حقوق ثابت آنها داده می‌شد این لایحه برای این تنظیم شده که امسال کمک هم جزو حقوق منظور شود و مجموعش پرداخت بشود (عده‌ای از نمایندگان- آقا بلندتر بفرمایید از بلندگو استفاده کنید) استفاده‌ای که از این لایحه می‌شود این است که کمک هم علاوه بر حقوق پرداخت می‌شود اما موضوع مستخدمین جزء البته در وزارتخانه‌ها و در خدمت دولت به طور کلی مستخدمین جزو انواع مختلف دارند یعنی پیشخدمت هست سرایدار هست باغبان، آبدار، شوفر و چه و چه اینها همه در یک ردیف نیستند یک عده‌ای از اینها معمولاً مستخدم فنی تلقی می‌شوند یک عده‌ای مستخدم جزءاند ما می‌خواهیم به مستخدم جزء بدهیم بنده می‌خواهم استدعا بکنم با توجه به این نکته که همین مستخدمین فنی هم انواع مختلف دارند قراردادی داریم، رسمی داریم، روزمره داریم که هر کدام مشمول مقررات خاصی هستند آقایان موافقت بفرمایند که این پیشنهادها برود به کمیسیون و ما در سال ۱۳۳۰ هم به همان اشخاصی که در سال ۲۹ و ۲۸ می‌پرداختیم بپردازیم منتها اصول حقوق و کمک‌شان را بدهیم و این پیشنهادات در کمیسیون مذاکره و صحبت شود و دو مرتبه بیاید بنده استدعا می‌کنم فعلاً به همین لایحه رأی گرفته شود و مطلب دیگری که می‌خواستم عرض کنم آن یک توارد فکری است یعنی تواردی که مبین فکر دولت و فکر جناب آقای نورالدین امامی دیدم تعجب کردم که چطور این فکری که برای دولت پیش آمده، برای
جناب آقای نورالدین امامی هم پیش آمده (جمال امامی- خوب طرز فکر یکی است) ما الان در کمیسیون‌های مربوطه قانونی داریم برای بانکداری که در دست مطالعه است و عماً‌قریب به مجلس تقدیم می‌شود و همچنین طرحی است برای مالیات که بیش‌تر به ثروتمندان و ممتکنین تحمیل می‌شود و امیدوارم به زودی این آرزوی جناب آقای نورالدین امامی تحقق پیدا کند (بعضی از نمایندگان- انشاء‌الله) موضوع چغندر و پرداخت بهای آن بنده تصدیق می‌کنم پرداخت بهای چغندر قدری تأخیر شده است مخصوصاً دیشب هم در جلسه دولت این صحبت بود که زودتر کارخانه‌ها قند موجود خودشان را بفروشند و از پول آن پول چغندر کارها را بدهند و ترتیبی داده شود که در سال آتیه دو مرتبه معطل این کار نشوند (قاسم فولادوند- آن قدر صدمه به مردم زده‌اند که از سال آتیه کسی چغندر نمی‌کارد) تا همان وقت که چغندر تحول می‌شود و پولش هم داده شود راجع به عوارضی هم که آقای فقیه‌زاده فرمودند که به نفع کرج می‌گیرند بنده آن را تحقیق می‌کنم.
اردلان- جناب آقای رئیس بنده اجازه می‌خواهم صحبت کنم.
رئیس- روی چه می‌خواهید صحبت کنید؟
اردلان- روی پیشنهاد آقای فرهودی.
ملک‌مدنی- اجازه می‌فرمایید.
رئیس- نوبت آقای ملک‌مدنی است.
ملک‌مدنی- این موضوعی که مطرح است فرصت می‌دهد که یک قدری آدم در اطراف بعضی مطالب صحبت بکند چون جناب آقای کفیل وزارت دارایی جناب آقای شعاعی (بعضی از نمایندگان- هنوز به کفالت معرفی نشده‌اند) صحبت کردند ما تازه که با این مطلب مواجه نشده‌ایم سال‌های سال است که مستخدمین جزء دولت عیدی می‌گرفته‌اند کلمه مستخدم جزء هم معلوم است هر کدام از مستخدمین که مشمول مستخدم جزء است باید وزارت دارایی به او عیدی بدهد هر کدام که مشمول نیست نباید بدهید (عده‌ای از نمایندگان- صحیح است) بنابراین مطلب خیلی روشن است نه تازه وزارت دارایی درست شده است و نه اشل و مستخدم جزء و کل درست شده این معلوم است و خیلی واضح است به همین جهت به نظر بنده هیچ اشکالی ندارد مستخدم جزء تعریف شده است و وضعیتش معلوم است تلفنچی هم اگر مستخدم جزء است باید به او بدهند سابق هم می‌دادند یک شوفری اگر چنانچه جزء مستخدمین جزء است پرسنل و سابقه و پرونده‌اش او باید استفاده بکند اگر نیست نباید استفاده بکند (صحیح است) این یک قضیه خیلی واضحی است بنده این را خواستم به طور مختصر عرض کنم که رفع ابهام بشود و این که تذکر دادند که یک لوایحی می‌آورند خیلی اسباب خوش‌وقتی است اما یک مطلب را هم باید در نظر بگیرند و آن این است که آن مدیر کل مالیات‌های بر درآمد را یک کسی انتخاب بکند که بدون تبعیض وظیفه‌اش را انجام بدهد (صحیح است) و ترتیبی بفرمایند که ما از پنج سال پیش مالیات بر درآمد تا صدی شصت و صدی هشتاد وضع کردیم و به دست دولت‌ها دادیم و دولت‌ها اجرا نکردند الان بنده قبلاً عقیده‌ام را عرض می‌کنم اگر مجلس اجازه داد قانون مالیات بر درآمد را طبق قانونی که دولت بیاورد و تصویب بشود باید یک کسی را برای مدت سه سال مجلس انتخاب بکند که قابل تغییر نباشد و هر روز این شخص با تغییر وزرا و دولت‌ها عوض نشود یعنی در معرض تغییر و تبدیل نباشد و یک مقام مهمی هم برای آن بایستی قائل بشوند مثل تیپ نجم‌الملک و وارسته این تیپ اشخاص را باید انتخاب کنند که اینها اساساً تحت تأثیر هیچ کسی واقع نشوند البته مجلس شورای ملی همیشه موافق بوده است که مالیات از اغنیا گرفته بشود و صرف مردمان مستحق بشود و برای آبادی و عمران کشور خرج بشود نه این که پول را بگیرند و تفریط کنند از اغنیا بگیرند و صرف هیچ چیز نشود و فقرا هم در زحمت باشند و از اغنیا هم آنهایی که باید مالیات بدهند ندهند بنده این مطلب را حضور شاه هم عرض کردم همه آقایان آنجا بودند و هیچ یک از نمایندگان مجلس مخالف نیست که مالیات مملکت اصول صحیحی داشته باشد و حکومت ملی برقرار باشد و طبق آن عمل بشود.
اردلان- طبق ماده ۱۲۴ بنده اجازه می‌خواهم.
رئیس- هنوز پیشنهاد هست، این اصلاح عبارتی آقای فرهودی یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود توجه بفرمایید.
(مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- در خود لایحه کلمه جزء هست اینجا که حذف نشده است.
دکتر کیان- (مخبر کمیسیون بودجه) جناب آقای رئیس اصلاحات را قبول می‌کنم.
رئیس- بسیار خوب معهذا باید رأی گرفته بشود آقای دکترمعظمی راجع به این جریان توضیحی داشتند؟
دکتر معظمی- عرض کنم بنده می‌خواستم یک تذکری بدهم که آقای شعاعی هم توجه بفرمایند عرض کنم که این جور لوایح آوردن اصولاً برای گول زدن مردم است وظیفه دولت این است که زندگی را برای مردم آسان بکند و الا اگر در آخر سال هم شما بخواهید ده تومان به یک مستحقی پول بدهید جز این که بخواهید او را گول بزنید چیز دیگری نیست مطابق قانونی که از مجلس گذشته است مجلس به شما اجازه داده است که ده میلیون تومان از صندوق تقاعد برداشت کنید و تحت نظر بانک ملی برای مستخدمین مخصوصاً وسایل خرید را سهل بکنید الان وضع مستخدمین چطور است؟ (یک نفر از نمایندگان- خیلی بد) وضع مستخدمین طوری است که برای خرید این اجناس که در دست ایادی و اشخاص مختلف می‌چرخد تمام حقوقش را باید بدهد تا این که بتواند یک برنج و لباس تهیه بکند برای این که آنها زندگی‌شان راحت بشود بایستی که تهیه وسایل را سهل بکنید برای این که گمرکات اجناسی که برای آنها وارد می‌شود کم‌تر کنید تا این که زندگی آنها راحت بشود و الا عرض می‌کنم ده تومان بیست تومان به اشخاص این طور بدهید هیچ تأثیری در زندگی آنها ندارد و به علاوه برای مردم هم باید فکری بکنید آنها موکل ما هستند مگر هیچ انتظاری از ما ندارند؟ یک فکر اساسی باید بکنید و زندگی را برای مردم آسان و راحت بکنید اما این که بنده مخالفت کردم با پیشنهاد آقای مکی برای این است که مجلس دارای بودجه علیهده است و باید ما این اصل را رعایت بکنیم ما وظیفه نداریم طبق نظامنامه پیشنهاد خرج بدهیم برای این که ما وکیل مجلس هستیم آن موکلین ما که در ولایات مالیات می‌پردازند ما باید مواظب آنها باشیم زیرا آنها یک وظیفه بزرگی برای ما ایجاد کرده‌اند اگر ما بخواهیم این اصل را از بین ببریم مجلس هر روز دستخوش این نوع پیشنهادات می‌شود که پیشنهاد خرج داده بشود این است که بنده می‌خواستم عرض کنم که اگر کمکی می‌خواهید بکنید به کارمندان آن قانون را عملی بکنید و اجرا بکنید همه از شما تشکر می‌کنند و الا ده تومان به یک مستخدمی دادن هیچ تأثیری ندارد (صحیح است)
رئیس- به پیشنهاد اصلاحی آقای فرهودی رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای آزاد به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی:
چون در لایحه دولت تلفنچیها قید نشده پیشنهاد می‌کنم تلفنچیهای ادارات هم مشمول این قانون باشد.
رئیس- این همان موضوعی است که بحث شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای مخبر فرهمند به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم خدمتگزاران جزء مشمول اشخاصی است که از صندوق دولت حقوق می‌گیرند.
مخبر فرهمند- عرض کنم که غرض بنده از این پیشنهاد برای این بود که پیشنهادی داده بودند آقایان که مستخدمین جزء چاپخانه مجلس هم ضمیمه باشد بنده این پیشنهاد را کردم که هر مستخدم جزئی که از صندوق دولت حقوق می‌گیرد مشمول این قانون باشد دیگر احتیاجی ندارد به این که مال مجلس باشد مال چاپخانه باشد هر مستخدم جزئی که از صندوق دولت حقوق می‌گیرد مشمول این قانون خواهد شد.
رئیس- آقای مخبر فرهمند به پیشنهادتان رأی بگیریم؟
مخبر فرهمند- بنده پیشنهاد خودم را پس گرفتم.
رئیس- پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای معدل به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تأمین اعتبار این لایحه به وسیله کسر پرداخت حقوق اضافه از دوازده هزار ریال است به مستخدمین عالی‌رتبه به این شرح که هیچ یک از اشخاصی که از صندوق دولت پول می‌گیرند اعم از مستخدمین
سازمان برنامه و غیره حق ندارند بیش از ماهی دوازده هزار ریال دریافت کنند.
رئیس- این پیشنهاد خارج از موضوع است و مشمول عیدی مستخدمین نمی‌شود اگر توضیحی دارید بفرمایید.
معدل- عرض بنده این است که همه آقایان چه نمایندگان مجلس و چه هیئت دولت از وضعیت بد مالیات مستحضر هستند و هر وقت خرجی را می‌خواهیم بکنیم بایستی یک درآمدی را هم در نظر بگیریم که تأمین بکند آن را بنده پیشنهاد کردم که تأمین اعتبار برای این پرداختی که به موجب این قانون می‌شود از طرق کسر کردن حقوق اشخاص باشد که از خزانه مملکت بیش از ماهی ۱۲۰۰ تومان دریافت می‌کنند بیش از این نگیرند خواه اسمش برنامه باشد خواه وزارتخانه بنده مخصوصاً مستحضر شدم که در برنامه حقوق‌هایی می‌دهند که اگر شما مستحضر بشوید کمال تعجب را خواهید داشت یک دکانی جلو دکان دولت باز کرده‌اند و شما آن قدر می‌نشینید توی کمیسیون بودجه یک شاهی و صد دینار کسر می‌کنید از این کسر و به آن اضافه می‌کنید دولت می‌آید افتخار می‌کند که بودجه را یک ماه جلوتر آورد به مجلس و یک ماه عقب‌تر آورد ولی هر ساعت ماه به ماه اگر مجلس جلوی این کارها را نگیرد درست مثل این است که یک کسی چیزی توی جوالی بریزد و ته آن سوراخ باشد هر چه از این جاها اندوخته می‌کنید از طریق برنامه اینها تمامش می‌رود و اگر شما امروز چیزی می‌خواهید به اشخاص ضعیف کمک و اضافه بکنید باید از اشخاص قوی کسر بکنید اشخاصی که خدمتگزار جزء اسم‌شان را می‌گذارید به شغل نمی‌شود اسم کسی را خدمتگزار جزء گذاشت به مبلغ دریافتی باید نگاه بکنید و بگویید که خانواده‌هایی که کم‌تر از دویست تومان می‌گیرند و مستخدم دولت هستند مشمول این عنایت هستند و الا یک خانواده که کم‌تر از پنج نفر نیست لباس و خانه و مسکن و خوراک و سایر عوارض زندگی این خانواده که با دویست تومان در این مملکت اداره نمی‌شود هر کس کم‌تر از دویست تومان می‌گیرد این پول و این اعانت را به او بدهند هر کس که بیش از هزار و دویست تومان می‌گیرد به او ندهند این پیشنهاد بنده است (صحیح است)
رئیس- آقای معدل این پیشنهاد مربوط به عیدی مستخدمین جزء نمی‌شود استرداد کنید.
دکتر کیان- پیشنهاد آقای معدل پیشنهاد بسیار به جایی بود اگر در موقع طرح مسائل بودجه و تعدیل بودجه بود و در این مورد که یک موضوع استثنایی است و برای این است که یک مبلغی به عنوان عیدی مستخدمین جزء داده بشود این طور پیشنهادات به عقیده بنده مورد ندارد و بهتر این است که جناب آقای معدل موافقت بفرمایند که این پیشنهاد را پس بگیرند گمان می‌کنم که اکثر آقایان نمایندگان هم با این موضوع موافقند اما بایستی با فکر و مطالعه و دقت شود نه این که در ضمن یک همچون لایحه‌ای یک چنین پیشنهادات که تأثیرات اساسی ممکن است داشته باشد و بدون مطالعه ممکن است تصویب شود بنابراین برای این که اخذ رأی در این مورد به عمل نیاید که گفته شود این نظر مردود است از طرف مجلس و بنده می‌دانم که این نظریه مورد تأیید مجلس است استدعا می‌کنم پیشنهادشان را مسترد بفرمایند و در موقع مناسب دیگری بدهند (معدل- جایش کجا است؟) جایش پیدا می‌شود در موقع برنامه است و یک نکته دیگر هم بنده تذکر می‌دهم که این موضوع عیدی عبارت است از همان رسوم قدیمی ایران که در موقع عید یک مبلغی مستخدمین جزء داده می‌شد بنابراین در این موقع ما داریم یکی از رسوم قدیم را تجدید می‌کنیم صحبت از این که به اشخاص دیگری که مشمول این وضع خاص نیستند چیزی بدهید اساساً نیست.
رئیس- این پیشنهاد مربوط مستخدمین جزء نیست؟
معدل- اگر حضرتعالی تشخیص می‌دهید که این پیشنهاد مربوط نیست بنده حرفی ندارم اما حرف حساب را هر جا بزنند صحیح است بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای گنجه به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم بعد از کلمه خدمتگزاران در سطر ماقبل آخر ماده واحده کلمه جزء اضافه بشود.
گنجه‌ای- پیشنهاد بنده توضیحات زیادی را لازم ندارد برای این که تفوه هیچ گونه تبعیضی و استثنایی نشود بنده خواستم بگویم که بعد از کلمه خدمتگزاران مجلس کلمه جزء اضافه شود یعنی بشود نسبت به خدمتگزاران جزء مجلسین (صحیح است)
رئیس- مخالفی نیست؟
کشاورزصدر- بنده مخالفم و اعتقاد دارم به هر کس که شبیه به این مستخدمین است داده شود و حالا ممکن است که جزء تعداد اینها نباشد اگر شبیه به این مستخدمین است این به عادت عیدی داده شود به نظر بنده اگر این عبارتی را که آقای گنجه فرمودند در قانون بگذاریم وسیله‌ای برای دولت می‌شود که برای پاره از اشخاص تفسیر بکنند و ندهند یعنی به آن اشخاصی که واقعاً جزو مستخدمین جزء هستند تفسیر بشود و ندهند مثلاً اعتقاد بنده این است که شوفر تلفنچی هر کس که نباید پشت میز بنشیند و مفت‌خوری بکند و رتبه ۹ و ۱۰ و ۱۱ و مثل بنده وکیل باشد مستخدم جزء است (امامی‌اهری- نخیر آقا این صحیح نیست مگر آنهایی که پشت میز نشسته‌اند مفت‌خور هستند؟) بنده اعتقادم این است که باید به طبعه مستخدم جزء که حقیقتاً وظیفه‌اش را انجام می‌دهد اعم از آن که تلفنچی است اعم از آن که شوفر است اعم از آن که در چاپخانه مجلس کار می‌کند بایستی به عنوان عیدی این پول را داد و این مستخدم دولت که عرض کردم آن مستخدم دولت نیست آن مستخدمی که می‌رود پشت هم اندازی می‌کند در برنامه هفت ساله دو هزار تومان و چهار هزار تومان حقوق می‌گیرد یا آن مستخدمی‌که می‌رود پشت میز می‌نشیند و به عنوان وزیر دو هزارو پانصد تومان حقوق می‌گیرد و کار هم نمی‌کند و ضررش هم به دولت و ملت می‌رسد مراد من مستخدمین خوب نبود بنابراین می‌خواستم آقای گنجه‌ای پیشنهاد خودشان را پس بگیرند تا شامل جمیع این مستخدمین بشود یا توضیح بفرمایند که مراد از مستخدمین جزء یعنی این اشخاصی که اسم برده شده و برای شما هم جناب آقای امامی‌اهری سوء‌تفاهم شد بنده مقصودم از مستخدمینی که عرض کردم آن مستخدمینی بود که دخالت برای از بین بردن حقوق ملت ایران دارند و الا مستخدمین صحیح را بنده مریدشان هستم، آن مستخدمینی را که جزء هیئت حاکمه هستند و اسباب فساد فراهم می‌کنند می‌گویم.
رئیس- آقای شعاعی.
معاون وزارت دارایی- گاهی مطلب مثل این که هر چه گفته می‌شود مشکل‌تر و پیچیده‌تر می‌شود جناب آقای کشاورزصدر اینجا البته منظورشان اهانت به مستخدمین دولت نبود و منظورشان این نبود که آن مستخدمینی که پشت میز نشسته‌اند و این جمله ضمن مطلب این طور بیان شد عرض می‌کنم این مسئله مستخدمین جزء که کلمه خدمتگزار به آن اطلاق شده است معلوم است ما آئین‌نامه داریم ما می‌دانیم که مستخدمین جزء چه طبقاتی هستند این مشخص است هر سال به آنها داده می‌شده این چیز تازه‌ای نیست و این که می‌فرمایند شوفر و تلفنچی و سایر طبقات قبلاً عرض کردم که اینها طبقات مختلفی هستند و وضع استخدامی خاصی دارند در سال‌های گذشته هم به تناسب وضع استخدامی آنها به بعضی داده شده است یعنی به اشخاصی که مشمول بوده‌اند داده شده و به آنهایی که مشمول نبوده‌اند داده نشده تقاضا می‌کنم به این لایحه به این صورت که پیشنهادشده رأی داده بشود اصلاح عبارتی آقای فرهودی هم البته اشکالی نداشت و استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید پیشنهادات در کمیسیون مطالعه بشود بعد روی آن تصمیم گرفته بشود و در معنی خدمتگزار و سرپایی و مستخدمین جزء زیاد وارد نشوند (آزاد- در هر صورت تلفنچیها را فراموش نفرمایید)
رئیس- آقای فقیه‌زاده.
فقیه‌زاده- بنده یک استدعایی مطابق ماده ۱۶۹ دارم تقریباً سه ماه است که بنده یک سؤالی از دولت کرده‌ام می‌خواستم استدعا بکنم که وقتش را امروز معین بفرمایید.
رئیس- آقایان وزرا نامه‌ای نوشته‌اند از وزارت فرهنگ و سایر وزارتخانه‌ها که برای جواب سؤالات آقایان حاضرند این طور که مقرر شده بود و این جلساتی که حاضر می‌شویم هفته‌ای سه روز کافی نیست برای این کارها اگر دوشنبه را موافقت می‌فرمایید اعلام می‌شود (فرهودی- صحیح است ما عملاً از حق سؤال محروم شده‌ایم.)
فقیه‌زاده- استدعا می‌کنم روز آن را معین بفرمایید.
رئیس- دوشنبه آینده را اگر آقایان موافقند
برای سؤالات معین می‌شود (نمایندگان- بسیار خوب) رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای گنجه‌ای که کلمه جزء بعد از خدمتگزاران مجلسین اضافه بشود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم مزایایی که برای نمایندگان در نظر گرفته می‌شود برای تلفنچیهای ادارات دولتی و مجلس عیناً اجرا گردد. دکتر بقایی دکتر شایگان مکی.
رئیس- این که حل شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای قاسم فولادوند به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم دولت این لایحه را پس بگیرد و در مدت دو هفته با در نظر گرفتن میزان صرفه‌جویی و تقسیم عادلانه بین عموم مستخدمین جزء از پیشخدمت‌ها و سرایداران و تلفنچیها و شوفرها و غیره که در عرف و عادات و از لحاظ حقوق مستخدمین جزء محسوب می‌شوند لایحه کاملی تهیه و به مجلس تقدیم دارند.
رئیس- آقای فولادوند.
قاسم فولادوند- بنده همان طور که آقای دکتر معظمی فرمودند معتقدم که ما هیچ وظیفه خودمان را انجام نمی‌دهیم ما نماینده هستیم ما نماینده همان طبقه‌ای هستیم که از آنها با زور شلاق مالیات می‌گیرند اگر این مالیات از طبقه ثروتمند و سرمایه‌دار گرفته می‌شد بنده حرفی نداشتم ولی این مالیات صدی نود از طبقه کارگر و برزگر گرفته می‌شود بنابراین بنده عرضی ندارم که در این مورد به خصوص به مستخدمین جزء کمک شود ولی ما نباید تبعیض قائل بشویم ضعیف‌ترین مستخدمین دولت تلفنچیها هستندیا شوفرها که ممکن است یک شوفر ۴۰۰ تومان حقوق بگیرد ولی یک شوفر هم هست که ۱۲۰ تومان حقوق می‌گیرد بنابراین حالا که ما مالیاتی که از مردم بدبخت و طبقه رنجبر این مملکت می‌گیریم و می‌خواهیم یک قسمتی را به مستخدمین جزء بدهیم تبعیض نباید قائل بشویم الان ملاحظه بفرمایید طبقات مختلف از مستخدمین جزء در این لایحه دولت افتاده است تلفنچیها هستند، شوفرها هستند، اشخاص فقیر هستند که از قلم افتاده است دولت وقتی که یک لایحه‌ای می‌دهد بایستی اولاً در نظر بگیرد و مطالعه بکند که آیا صرفه‌جویی برای تمام اینها هست یا خیر و آن وقت به عموم طبقاتی که حقوق و درآمدشان کم است بین آنها تقسیم بشود درست است که مستخدمین دولت عموماً فقیر هستند و عکس فرمایش جناب آقای کشاورزصدر را بنده معتقد هستم که ۹۰ درصد مستخدمین دولت در مملکت ما به سختی زندگی می‌کنند از آن قاضی رتبه یازده تا آن وزیر برای این که آنها مخارج‌شان زیاد است ما یک قضاتی داریم که به نان خالی قناعت می‌کنند و باز به آنها نمی‌رسد ولی وقتی که مستخدمین جزء گذاشتند بایستی در نظر بگیرید طبقاتی که حقوق‌شان به میزان دویست و پنچاه تومان نمی‌رسد همه جزء باشند نه این که یک طبقه‌ای را محروم کنند و طبقه دیگر را بدهند تلفنچی از سرایدار بیش‌تر حقوق می‌گیرد؟ مطمئناً نمی‌گیرد شوفر از مستخدم جزء بیش‌تر حقوق می‌گیرد؟ مسلماً نمی‌گیرد بنابراین نظر بنده این بود که دولت لایحه‌اش را مسترد کند و در ظرف دو هفته تمام مستخدمین جزء را جزء لایحه مجدد منظور بکند و لایحه آن را بیاورد به مجلس که ما مجبور نشویم با این پیشنهادات این کار را بکنیم.
رئیس- این پیشنهاد صحیح نیست و مورد ندارد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود، به قانون اجازه پرداخت عیدی مستخدمین جزء مصوب ۲۱ اسفند ۱۳۰۵ بعد از جمله به عنوان عیدی عبارت مستخدمین جزء دولت و مجلسین اضافه بشود و همچنین بعد از جمله معادل یک ماه حقوق عبارت و کمک دریافتی اضافه شود. دکتر عبدالله معظمی.
رئیس- بفرمایید.
دکتر معظمی- عرض کنم این لایحه عیدی که دولت تقدیم کرده است به استناد یک قانونی است که در ۱۳۰۵ تصویب شده است دولت چه درخواست کرد؟ درخواست کرده که چون پایه عیدی را روی حقوق ثابت می‌گرفته‌اند خواسته است کمک دریافتی را هم اضافه کند که عیدی مستخدمین بیش‌تر شود بنابراین اگر بعد از کلمه آن قانون اضافه شود کمک دریافتی این منظور تأمین می‌شود و بعد هم یک اضافه دیگری داشت که مستخدمین مجلس شورای ملی و مجلس سنا هم ضمیمه بشود آنجا ما می‌گفتیم که عیدی مستخدمین جزء و وقتی که بگوییم دولت و مجلسین آن منظور هم تأمین خواهد شد و چون این قانون هم طیق آئین‌نامه تفسیر معین و مشخص دارد در عمل اشکالی پیش‌آمد نخواهد کرد و این لایحه فعلاً تنظیم شده است بدون این که به اشخاص در واقع لطمه‌ای وارد بیاید و خود کلمه جزء را که آقای گنجه‌ای پیشنهاد فرمودند در خود قانون هست وتصویب شده است بنابراین این منظور رعایت شده بدون این که تبعیض بشود.
رئیس- آقای اردلان.
اردلان- فرضاً هم این پیشنهادی که جناب آقای دکتر معظمی فرمودند آقایان موافق باشند بنده شخصاً مخالف هستم و آقای شعاعی تشریف نداشتند وقتی که این لایحه مطرح بود بنده عرض کردم که ما یک ماده واحده‌ای را رأی می‌دهیم و می‌فرستیم به مجلس سنا در صورتی که یک مبلغ مشخصی در این نیست به نظر بنده به هیچ‌وجه سابقه نیست که مجلس شورای ملی اجازه پرداخت یک وجهی را بدهد که مبلغ آن معین نباشد و ممکن است که این ایراد در هر صورت باشد بنده خودم معتقد هستم ممکن است در مجلس توجه به این موضوع نکنند ولی از لحاظ یک نماینده مجلس شورای ملی وظیفه خودم می‌دانم که این موضوع را به عرض برسانم که اگر با این طرز این لایحه را به مجلس سنا بفرستیم خوب نیست و تقاضا می‌کنم آقای شعاعی الان برخیزید یا آقای مخبر کمیسیون یک مبلغی را در این لایحه بگنجانند یا لااقل بنویسد حداکثر از این مبلغ تجاوز نخواهد کرد که حداقل ما که رأی می‌دهیم و به مجلس سنا می‌فرستیم بدانیم که مطابق قانون اساسی وظیفه اصلی ما که نظارت در دخل و خرج مملکت است دقت کرده‌ایم که چه مبلغی به این آقایان می‌خواهیم بپردازیم و هیچ‌وقت مجلس شورای ملی ایران سابقه ندارد که پرداخت یک وجهی را اجازه بدهند بدون این که مبلغش معین باشد حالا اگر برای آقای شعاعی مشکل است که مبلغ صحیح آن را بگویند بفرمایند که از این مبلغ تجاوز نخواهد کرد و اگر قید نشود در مجلس سنا ایراد خواهند گرفت و خواهند گفت که ما نمایندگان مجلس شورای ملی چطور در این خصوص دقت نکردیم استدعا می‌کنم نسبت به این موضوع توجه بفرمایید و پیشنهاد جناب آقای دکتر معظمی هم فرع بر این اصل است.
رئیس- آقای شعاعی بفرمایید.
معاون وزارت دارایی- فرمایش جناب آقای اردلان یک فرمایش اصولی و صحیح است بنده رقم دقیقی الان نمی‌توانم عرض کنم حتی به طور تقریب که نزدیک به اصل باشد ممکن است تحقیق کنم و بعد به عرض برسانم چون این یک مطلبی است که به تمام وزارتخانه‌ها مربوط است و چیزی نیست که مربوط به وزرات دارایی باشد اما پیشنهاد آقای دکتر معظمی را بنده قبول می‌کنم که این اصلاح بشود و با این اصلاح این کار تمام بشود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر معظمی آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد، با این پیشنهادی که تصویب شد آن تبصره که در جلسه پیش تصویب شد از بین می‌رود و این به جای آن ماده واحده قرار می‌گیرد چون دیگر پیشنهادی نیست برای اظهار نظر به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
بهادری- بنده یک عرضی دارم، سؤالی دارم اگر اجازه بفرمایید.
آزاد- لایحه حکومت نظامی را مطرح بفرمایید.
بهادری- بنده سؤالی دارم از دولت.
۶- قرائت پیشنهاد طرح لایحه انتخابات و صورت دستور مجلس
رئیس- بلی روز دوشنبه برای سؤال آقایان نمایندگان معین شد آقایان در نظر داشته باشید به دولت هم اطلاع داده می‌شود به طوری که خاطر آقایان مسبوق است دستوری برای مجلس معین شد که کارها متناوباً در مجلس انجام بشود یک پیشنهادی جلسه پیش از طرف یک عده‌ای از آقایان نمایندگان شده بود که قانون انتخابات که در کمیسیون معطل شده به موجب ماده آئین‌نامه در مجلس مطرح بشود این پیشنهاد قرائت می‌شود ولی می‌خواستم به اطلاع آقایان برسانم که ما در جزء آن دستوری که معین کردیم این موضوع را هم گذاشتیم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون طبق آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی
هر طرح یا لایحه‌ای که بیش از یک ماه در کمیسیون مربوط بماند و گزارش آن از کمیسیون به مجلس داده نشود نمایندگان حق دارند تقاضای طرح آن را در مجلس علنی نمایند امضا کنندگان زیر تقاضا داریم لایحه اصلاح قانون انتخابات را در مجلس با قید دو فوریت مطرح نمایید.
دکتر طبا، دکتر محمدعلی هدایتی، خسرو قشقایی، ناصر ذوالفقاری، محمد ذوالفقاری، دکتر جلالی، اردلان، عزیزاعظم زنگنه، دکتر معظمی، صفایی، حکیمی، مخبر فرهمند، فرهودی، حبیب پناهی، حاذقی.
رئیس- طبق ماده ۸۰ آئین‌نامه داخلی دستور مجلس معین شده و لوایحی که در دستور مجلس گذاشته شده است به اطلاع آقایان می‌رسد.
(به شرح ذیل خوانده شد)
نظر به ماده ۸۰ آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی کمیسیون تعیین دستور جلسات مجلس شورای ملی ساعت ۱۱ صبح روز دوشنبه ۲۵ دی ماه ۱۳۲۹ در اطاق هیئت رئیسه مجلس شورای ملی به ریاست جناب آقای سردار فاخر حکمت رئیس مجلس شورای ملی با حضور آقایان نواب رئیس و آقایان اولیای محترم کمیسیون‌های پارلمانی (امضا کنندگان ذیل این صورت مجلس و جناب آقای وزیر کشور به نمایندگی از طرف هیئت دولت تشکیل و دستور جلسات به ترتیب ذیل مقرر گردید)
لایحه عیدی مستخدمین جزء، لایحه کیایی وسایر مستمری‌ها، بهداشت شهری، حکومت نظامی سه دوازدهم، لوله‌کشی، قانون انتخابات، لایحه فرهنگ مبنی بر درخواست وام برای ساختمان‌ها، لوایح اصلاح بودجه ژاندارمری، شهربانی، تبلیغات، لایحه عوارض جنگل، لایحه شهرداری‌ها، شور دوم عهدنامه‌ها
۷- طرح گزارش کمیسیون بودجه راجع به برقراری وظیفه درباره آقای کیانی
رئیس- لایحه مربوط به وظیفه آقای کیانی قرائت می‌شود:
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
ضمن لایحه متمم بودجه ۱۳۲۹ ماهی دو هزار ریال وظیفه درباره اسدالله کیانی کارمند موظف وزارت دارایی که نابینا شده پیشنهاد شده بود که کمیسیون بودجه تصویب و گزارش آن را به عنوان تبصره ۲۵ لایحه بودجه کل کشور تحت شماره هفت به مجلس تقدیم نموده است چون این شخص در جریان خدمت دولت نابینا شده و حالا دست از همه جا کوتاه و جز کمک دولت راهی برای امرار معاش ندارد و کمیسیون بودجه هم تصور می‌کند قانون بودجه کشور به این زودی به تصویب نرسد لذا گزارش قبلی خود را تجدید و تقاضا دارد ماده زیر جداگانه مورد تصویب مجلس شورای ملی واقع گردد:
ماده واحده- وزارت دارایی مجاز است از تاریخ اول فروردین ۱۳۲۹ ماهی دو هزار ریال وظیفه برای آقای اسدالله کیانی کارمند موظف وزارت دارایی که نابینا شده علاوه بر ۴۹۴ ریال که فعلاً دریافت می‌دارد از محل اعتبار شهریه و وظیفه بپردازد.
مخبر کمیسیون بودجه دکتر کیان.
رئیس- آقای فرهودی.
فرهودی- مخالفت بنده با این لایحه‌ای که مطرح شده در حقیقت یک مخالفت اصولی است مطلقاً بنده نه این شخص را می‌شناسم و نظری در این مورد به خصوص ندارم و مخالفت بنده هم این است که به نظر بنده باید سعی کرد هر وقت لازم بشود دولت به یک نفر مستخدم خودش کمک بکند و یا اگر فوت کند به وراث او کمک کند باید این فکر صحیح و این حسن نیت مقدس در تحت یک قواعد و مقررات عمومی در بیاید که هر وقت موردی پیدا کرد دولت آن مورد را تطبیق بکند به آن مقررات و قواعد عمومی و خودش تصمیم بگیرد و هر شهریه و مقرری و مستمری که لازم است ترتیب بدهد تا به این ترتیب که از میان دویست هزار نفر کارمند دولت منتظر بشود که یک نفر کارمند نابینا بشود یک نفر بمیرد یک نفر علیل بشود البته هزاران نفر این طور می‌شوند اما آن یکی که موفق بشود جلب توجه دولت را بکند و دولت لایحه‌ای برای او بیاورد نادر خواهد بود (صحیح است) کمک به این افراد مثل این است که در حقیقت مانع می‌شود از کمک به اشخاص دیگر و نظایرش چه بسا اتفاق می‌افتد که مثل این شخص در راه خدمت جان‌شان را از دست داده‌اند و به سن تقاعد نرسیده‌اند و همین طور حقوق‌شان از بین رفته است و صدا و وسیله‌ای نداشته‌اند به این که صدای خودشان را به دولت برسانند این یک مطلب، خوشبختانه ما قوانینی داریم، یک قوانین کلی برای این کار هست محلش ممکن است که کافی نباشد بهتر این است که دولت این مقررات را کافی بکند کامل بکند و بعد هر موردی که پیش آمد بر طبق آن مقررات تصمیم بگیرد عمل بکنند مثلاً ماده ۴۶ و ۴۷ قانون استخدام کشوری می‌نویسد، مستخدمینی که علیل یا به واسطه حادثه ناقص شده و از کار کردن باز بمانند بدون رعایت مدت خدمت ثلث بلاکسر آخرین مقرری آخرین خدمت خود را مادام‌العمر به طور وظیفه دریافت می‌دارد در ماده ۴۷ درباره اشخاصی که به سن تقاعد می‌رسند و بدون این که حقوق تقاعد درباره‌شان برقرار بشود خدمت می‌کنند در آنجا مقرراتی هست، ماده ۴۷ هرگاه یکی از مستخدمینی که به سن تقاعد رسیده‌اند اعم از آنهایی که در سر خدمت هستند یا آنهایی که متقاعد شده‌اند فوت نمایند نصف حقوق تقاعدی که دریافت می‌کرده است یا ممکن بود اخذ نماید به طور تساوی به ورثه قانونی پرداخت می‌شود در دوره چهاردهم هم یک ماده‌ای گذراندیم در اینجا راجع به کسانی که در این مبارزات ملی شهید می‌شوند راجع به آنها هم باز قانون داریم و این است که می‌خوانم ماده واحده مصوب ۲۳ دی ماه ۱۳۲۴ نوشته است به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که اولاً آخرین حقوق مستخدمین لشگری و کشوری که در راه انجام وظیفه و خدمت به دولت از فروردین ۱۳۲۴ به بعد کشته یا می‌شوند به وراث قانونی آنها پرداخت نماید بنابراین ما یک مقررات کلی هم درقانون کشوری داریم و هم در ماده واحده دی ماه ۱۳۲۴ راجع به مستخدمین لشگری و کشوری که در راه انجام خدمت یا علیل می‌شوند یا فوت می‌شوند یا کار می‌کنند و کشته می‌شوند یا پیش از رسیدن به سن تقاعد فوت می‌کنند البته مواردی پیش می‌آید که تطبیق با این مقررات نمی‌کند و در نتیجه آنچه که تا به حال دیدیم درباره مواردی که تطبیق با این مقررات برای هر فردی نمی‌کند دولت لایحه‌ای می‌آورد به مجلس و این باعث این می‌شود که حقوق یک عده‌ای که مثل آنها هستند و صدای‌شان به دولت نمی‌رسد از بین برود و یک عیب دیگری هم دارد و آن این است که وقت مجلس را می‌گیرد در مجلس شورای ملی و در مجلس سنا هزار کارهای اساسی هست و هزار جور گرفتاری است و باید وقت آنها صرف کارهای اساسی‌تر بشود آن وقت یک جلسه دو جلسه سه جلسه وقت خودش وقت کمیسیون صرف می‌شود که ماهی ۲۰ تومان ۴۰ تومان به یک مستخدمی که نابینا شده بدهیم این است که بنده خواستم جلب توجه دولت و جلب توجه آقایان نمایندگان را بکنم که برای این گونه موارد یک تکلیف کلی معین بکند یک قاعده کلی بنویسد و به مجلس بیاورند که در حقیقت طبق آن قانون اختیار کم و بیش به دست دولت واگذار شود که هر وقت هر موردی پیش آمد که خواستند کمک بکنند مطابق آئین‌نامه یا تصویب‌نامه‌ای راهش باز باشد و الا در کمیسیون بودجه خیلی موارد هست که مانده و جلو انداختن لایحه‌ای ظلم به آنها است خیلی موارد هست از این قبیل که پیش آمده و دولت لایحه‌ای برای آن تنظیم نکرده و ما می‌دانیم که این موارد هست و این صحیح نیست که مجلس شورای ملی روشی پیش بگیرد در کار که خدای نکرده روی تبعیض باشد هر کاری که می‌کند نسبت به مستخدمین که این طور دچار حوادث و آلام می‌شوند باید به طور کلی و تساوی باشد بایستی یک قوانین و مقررات کلی وضع بکند و خود دولت مواردش را تطبیق بکند با آن مقررات و هر شهریه و هر مستمری و هر مقرری که لازم است تصویب بکند و بدهد.
رئیس- آقای حاذقی بفرمایید.
حاذقی- مجلس شورای ملی تصدیق می‌کند مملکتی که می‌خواهد اساس عدالت برقرار باشد و به عموم افراد مملکت رسیدگی بشود باید کاری کند که حتی منفعت یک فرد مملکت فوت نشود و حتی‌المقدور مجلس شورای ملی که مرکز قانونگذاری کشور است به تمام حقوق افراد مملکت توجه داشه باشد نماینده محترم آقای فرهودی همیشه اصولی فکر می‌فرمایند و اصولی صحبت می‌کنند و نظر ایشان همیشه توأم با مطالعه و دقت تام است منتها در این مورد به خصوص مثل این که ایشان چنین تصور فرموده‌اند که با مطرح شدن یک لایحه‌ای که مبتنی بر پرداخت ماهی دو هزار ریال برای کسی که در راه خدمت به این کشور چشم خودش را از دست داده است و نابینا شده است این را به صورت تبعیض و استثنایی تصور فرموده‌اند در حالی که امروز همه آقایان محترم متوجه
هستند که اساساً مراکز مقننه برای دفاع و حفظ منافع ضعیف‌ترین و کوچک‌ترین افراد ملت باید به همان قدر علاقه داشته باشد که برای منافع یک فرد قوی و توانای مملکت ابراز علاقه می‌کنند من خواستم که به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم که در این سفر اخیری که در سوئیس بودم برای یکی از کانتون‌های سوئیس بنا بود دو نفر پاسبان استخدام بکنند مجلس مقننه آنجا تصدیق کرده بود که نظر به افزایش سکنه این کانتون و ضرورت حفظ حقوق و منافع آنها لازم است دو پاسبان استخدام بشود با وصف این این امر را به رفراندم و به آرای عمومی کانتون ارجاع کردند در یک روز معینی تمام مردم جمع شدند و رأی دادند که برای این کانتون لازم است دو نفر پاسبان استخدام بشود و حقوق آنها در سال عبارت از این مبلغ باشد ملاحظه بفرمایید که وقتی برای استخدام دو پاسبان مجلس مقننه رأی بدهد که افراد ملت هم همه اظهار عقیده بکنند هیچ مانعی ندارد که مجلس ایران که برای نظارت در دخل و خرج مملکت و برای حفظ حقوق افراد مملکت تشکیل شده است بنا به پیشنهاد دولت وقت خودش را صرف بکند و نسبت به وضع یک چنین وظیفه‌ای درباره یک همچو کارمند جزء توجه بکند این امر نه تنها تبعیض نیست جناب آقای فرهودی بلکه از نظامات اصلی است که انشاء‌الله همه طرفدار آن هستیم که در مملکت باشد و اجرا بشود زیرا اگر دولت به خودی خود مجاز باشد هر گونه خرجی را بپردازد بدون نظارت مجلس و بدون تصویب مجلس نتیجه این می‌شود که مردم کشور اعتماد ندارند به دستگاه دارایی مملکت و این کار به نظر من یکی از کارهای خوب دولت است که نسبت به مسائل کوچک و درجه سوم احترام به مقام قانون را مرعی بدارد و لوایحی به مجلس بدهد و ما هم با کمال حوصله و بردباری و با توجه به این که وظایف ما عبارت از همین کارهای بزرگ و کوچک است و بایستی نسبت به همه آنها دقت بشود این لوایح را مطرح کنیم و در صورتی که صحیح است تصویب کنیم بنابراین استدعا می‌کنم که جناب آقای فرهودی نظرشان را نسبت به تصویب این لایحه دولت مثبت و همراه بفرمایند و در ضمن این تذکری که فرمودند البته اگر دولت توجه کرد که برای بعضی از مسائل احتیاج به یک قانونی هست مجلس شورای ملی همیشه آماده توجه و ترتیب اثر دادن به حرف‌های حسابی دولت است و جز این وظیفه‌ای ندارد.
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است (بعضی از نمایندگان- مخالفی نیست) باید رأی گرفته شود اکثریت برای رأی کافی نیست.
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مخبر فرهمند- اگر اکثریت نیست جلسه را ختم بفرمایید.
رئیس- مدت جلسه سه ساعت باید باشد آقایانی که غایب هستند چون بدون اجازه رفته‌اند نیم ساعت غیبت جریمه خواهند داشت و جلسه هم روز پنجشنبه ساعت ۵ / ۹ صبح خواهد بود.
(مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت