مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ امرداد ۱۲۸۹ نشست ۱۳۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۶ امرداد ۱۲۸۹ نشست ۱۳۰
جلسه ۱۳۰ صورت مشروح روز پنج شنبه ۱۲ شهر شعبان المعظم ۱۳۲۸
دو ساعت و نیم پیش از ظهر مجلس به ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد.
صورت مجلس روز سه شنبه را آقای معاضد الملک قرائت نمود.
رئیس ـ در باب صورت مجلس اگر ملاحظاتی هست بفرمائید.
(اظهاری نشد صورت مجلس را رئیس امضاء نمود.)
آقا میرزا ابراهیم خان لایحه وزارت مالیه را قرائت نمود که چون تا به حال رسما در حق آقایان سردار ملی و سالار ملی حقوقی مقرر نشده بود و تاکنون آنچه داده میشد به رسم علی الحساب بود هیئت وزراء تصویب مینمایند مبلغ ۴۰۰ تومان در حق سردار ملی و ۳۰۰ تومان در حق سالار ملی ماهیانه برقرار شود و ضمنا من باب اینکه سابق در عمارت دولتی منزل داشته اند و حالا میخوهند در خانه شخصی منزل نمایند هیئت وزراء تصویب میکنند برای تهیه لوازم و اثاث البیت ۲۰۰۰ تومان به سردار ملی و ۱۵۰۰ تومان به سالار ملی داده شود وزارت مالیه تقاضا مینماید که زودتر رأی مجلس در این خصوص معلوم شود تا وزارت مالیه از آن قرار معمول دارد.
نیز لایحه دیگری از طرف وزارت مالیه قرائت شد که هئیت وزراء تصویب میکنند ماهی ۵۰۰ تومان در حق ورثه مرحوم خلد المکان حجت الاسلام بهبهانی برقرار شود و در وجه حساب مستطاب آقا میرزا سید محمد بهبهانی ایفا شود وزارت مالیه نیز این به مجلس پیشنهاد مینماید که هر چه تصویب شد مجری شود.
رئیس ـ البته مجلس شورای ملی موافق است که این دو فقره به کمیسیون بودجه رجوع کنیم بعد که برگشت و راپورت کمیسیون در این خصوص معلوم شد مطرح مذاکره شده رأی مجلس اتخاذ شود.(گفتند صحیح است و رجوع شد به کمیسیون بودجه.)
(راپورت کمیسیون معارف راجع به قانون اداری وزارت معارف با حضور معاون آن وزارت خانه قرائت گردید شروع به شور ثانوی و اخذ رأی در مواد آن گردید.
فصل اول در ترتیب شعب ادارات مرکزی صنایع مستظرفه از قرار ذیل است:
۱. دایره وزارت مشتمل بر وزیر و کابینه وزیر
۲. مدیر کل
۳. اداره تعلیم عمومی
۴. اداره معارف
۵. اداره اوقاف
۶. اداره تحقیقات
۷. اداره تفتیش
۸. اداره محاسبات
۹. هیئت مشاوره
در این ماده مذاکرات بسیار شد و در تقلیل ادارت هر یک از نمایندگان بیان عقیده خود را نموده معاون وزارت معارف و مخبر کمیسیون توضیحات لازمه را دادند بعد از آن رئیس در خصوص این ماده از مجلس اخذ رأی نموده و با اکثریت تصویب شد.
فصل دوم در وظایف وزیر و اعضای ادارات.
ماده ۲ وظایف وزیر:
۱. مسئولیت صحت مصارف اداره هر شعبه
۲. اجرای قوانین موضوعه در ترویج معارف و تصحیح امور اوقاف
۳. تهیه اسباب تحصیلات ابتدائی مجانی و اجباری و تعمیم تحصیلات متوسطه و عالیه
۴. ترتیب شعب ادارات وزارت خانه در ایالات و ولایات
۵. حفظ ارتباط اداره معارف ایران با سایر دول
(در این ماده چون راجع به وظایف وزیر بود مذاکره نشده و با اکثریت تصویب شد.)
ماده ۳ وظایف مدیر کل:
۱. مسئولیت امور اداره در نزد وزیر
۲. تدارک موجبات و پیشرفت امور ادارات
۳. تصدیق مراتب لیاقت اجزا و استحقاق آنها در نیل به مراتب و درجات عالی تر
۴. تعیین حدود و حقوق اجزا و اظهار آن و راپورتهایی که به دولت یا به مجلس شورای ملی تقدیم میشود
۵. ترتیب نظامنامه و مواظبت در اجرای آنها
۶. نظارت در اثاثیه ادارات مرکزی
۷. ترتیب بوجه وزارتخانه
۸. امضای احکام و قرار دادهای اداره قبل از امضای وزیر
۹. تصدیق راپورتهای اداره که به امضای مدیر آن ادارات است
۱۰. نظارت در مالیه وزارتخانه و محاسبه آنها
۱۱. امضاء در موارد ذیل عوض وزیر در صورتی که وزیر اجازه داده باشد:
أ. در تعیین مدت اجازه مرخصی اجزا جزء غیر از روسا
ب. اجرای سیاسات و مجازات اداره در حق اجزا جزء
ت. توقیف مقرری و عزل اجزا موافق قانون تشکیلات اداره قانون استخدام
ث. امضاء و قبول مخارج و مصارفی که از صد تومان تجاوز نکند و مبنی بر قرار نامه باشد یا سابقا به موجب دست خط یا امضاء وزیر جاری شده باشد
ج. تجدید تکالیف و وظایف خدمه وزارتخانه
ح. تهیه یادداشتهای راجعه به امور مالیه وزارت خانه که باید به دیوان محاسبابت تحویل شده.(در این ماده مذاکرات زیاد شده بالاخره به اظهار اغلب نمایندگان اخذ رأی شده و با اکثریت تصویب شد.)
ماده ۴ وظایف اداره تعلیم عمومی:
۱. مراقبت در امور تعلیمات ابتدائی و متوسطه
۲. کسب اطلاع از دوران مدارس مرکزی و بلوکی و ایالات و ولایات
۳. ترتیب راپورتهای لازمه در تنظمیات مقتضیه و پیشرفت در کتاب و مدارس و ترتیب لوایح در تشریح نواقص و انتشار آن در روزنامه جات
۴. احصا مکاتب و مدارس مملکت و احصای شاگردان در طبقات ثلاثه
۵. تدارک معلمین از برای فنون و علوم و تدریس و مدارس
۶. ترتیب کلاسهای درس برای اکابر
۷. تهیه وسائل برای پیشرفت کار مکاتب و طبی و کتب و فرستادن شاگرد به خارجه
۸. ایجاد مدارس مجانی برای ایتام
۹. ایجاد مدارس شبانه روزی برای شاگردان خارج و داخل که بخواهند در مرکز تحصیل کرده باشند.(در این ماده مذاکره نشده فقط آقای وحید الملک مخبر کمیسیون اظهار نمود جزئی تغییری در اینجا داده شده است و آن این است که جمله (فرستادن شاگرد به خارجه) را از این ماده
برداشتیم و در ضمن جزء اول ماده ۵ قرار دادیم.)
رئیس ـ کسانی که این ماده را تصویب مینمانید قیام کنند.(اغلب قیام کردند و با اکثریت تصویب شد.)
ماده ۵ وظایف اداره معارف:
۱. مراقبت در امور عالیه و فرستادن شاگرد به خارجه
۲. تشکیل کتابخانه و مجموعه های علمی و تاریخی
۳. تاسیس موزه های تاریخی و علمی و صنعتی
۴. تحصیل عتیقات و نظارت در حفریات
۵. نگاهداری آثار قدیمه و حفظ آنها از اندراس و فنا
۶. نگاهداری اشیا نفیسه و سایر اموال امکنه مقدسه و غیره که ودایع ملی در آنجا هست
۷. تاسیس مریض خانه قرائت خانه و کتابخانه و مجمعهای علمی و ادبی در مرکز و ایالات و ولایات.(در این ماده مقداری مذاکرات شده و در اینکه مریض خانه ها در تحت نظارت وزارت معارف باشد بین نمایندگان اختلاف شده پس از مذاکرات بالاخره دو فقره پیشنهاد که ذیلا درج است قرائت شد.)
الف - از طرف دکتر علیخان: این بنده پیشنهادی مینماید که اداره مریضخانه ها در تحت نظارت وزارت داخله باشد و از اداره معارف خارج شود.
ب - از طرف آقا سید حسین اردبیلی: این بنده پیشنهاد مینمایم که لفظ مریضخانه از ماده حذف شود.
بعد از مقداری مذاکرات دکتر علیخان پیشنهاد خود را مسترد داشته پس از آن در پیشنهاد آقا سید حسین اردبیلی اخذ رأی شده با اکثرتی تصویب شد چون حق دادن به وزارت معارف در تاسیس مریضخانه برای عملیات شاگردان مدارس طبی لازم بود آقای وحید الملک مخبر کمیسیون تقاضا نمود که این ماده به کمیسیون معاودت نماید که تجدید نظری شده پیشنهاد شود در این وقت که آقای حاج آقا به عبارت ذیل پیشنهادی نموده قرائت شد: بنده پیشنهاد مینمایم که این جزء این طور نوشته شود:
تاسیس مریضخانه برای عملیات شاگردان مدارس طبی اگر لازم شود قرائت خانه و کتابخانه الی آخر.
آقای حاج آقا اظهار نمود چنانچه مخبر تقاضای خود را مسترد بدارد این عبارت جزء ماده شود و در همین جلسه گذشته به کمیسیون رجوع نشود مخبر کمیسیون آقای وحید الملک اظهار نمود بنده همین را الان با معاون وزارت علوم مذاکره کردم ایشان قبول کردند بنده هم قبول میکنم و تقاضای خود را مسترد میدارم.
رئیس در قابل توجه بودن پیشنهاد فوق رأی گرفته با اکثریت رد شد بنابراین مخبر کمیسیون تقاضای خود را تجدید کرده ماده مزبور رجوع به کمیسیون و بقیه شور در مواد این قانون رجوع به جلسه آتیه گردید.(در این موقع کابینه وزراء وارد شدند.)
رئیس ـ خاطر آقایان مسبوق است که یک فقره از دستور جلسه امروز مذاکره در مرامنامه وزراء بود و وزرای عظام هم تشریف آورده اند به جهت مذاکره آن حالا اگر تصویب نمائید داخل مذاکره انی بشویم ولی قبل از اینکه داخل مذاکره پروگرام بشویم و لازم میدانم اظهار مسرت و خشنودی نمایم از ورود آقای حاج میرزا زین العابدین قمی از اینکه وجود ایشان در مجلس چه قدر مغتنم و محترم است و بهترین دلیلی که مرا مستغنی مینماید از هر تقریری که در بیان مراتب عالیه علمیه ایشان بکنم این است که ایشان شخصی هستند که به اتفاق آراء در مجلس شورای ملی انتخاب شده اند.(شروع به قرائت مرامنامه گردیده اغلب اظهار نمودند که مذاکره در آن خیلی مهم است و الان هم وقتی باقی نمانده است خوب است مذاکره در آن موکول به جلسه آتیه شود و هیئت وزراء هم زودتر تشریف بیاورند که مطرح شود و در عوض سئوالاتی را که نمایندگان از وزراء کرده اند اظهار شود چون اکثریت مجلس بر این بود شروع به سئوالات گردید.)
رئیس ـ آقا ارباب کیخسرو سئوالی داشتید از وزارت جنگ بفرمائید.
ارباب کیخسرو ـ بنده چند سئوال کرده بودم کدام را میفرمائید.
رئیس ـ سئوالی که از وزارت جنگ و آقای رئیس الوزرا در خصوص اخذ اسلحه کرده بودید.
ارباب کیخسرو ـ بنده خیلی مختصر از وزیر جنگ و داخله سئوال میکنم که به موجب آن موادی که در مجلس به این رأی داده شد تا چه اندازه اخذ از اسلحه از مجاهدین و متجاهدین شده است آیا کسی باقی است که از آنها اخذ اسلحه نشده باشد دوم آنچه اسلحه روز فتح از متمردین گرفته شده است و در اسلحه خانه دولتی و وزارت جنگ داخل شده است یا خیر و چه قدر گرفته شده است بیان بفرمائید مسئله سوم آیا در پیشبرد سایر مواد آن رأی چه اقدام کرده اند در یکی از روزنامه ها دیدم که وزیر داخله را که رئیس الوزرا برای مملکت انتخاب و حضرت اقدی آقای نایب السلطنه به موجب فرمان انتخاب او را تصویب کرده اند غاصب مسند وزارت دانسته این مسئله به مجلس بر میخورد استدعا دارم جواب این مسئله را بفرمائید.
وزیر جنگ ـ در جواب دو مسئله که راجع به وزارت جنگ است اینکه فرمودید اسلحه خلخ شده است یا نشده است آنهائی که تمرد و مخالفت کردند عموما گرفتار و اسلحه شان هم خلع شده است و عده اش را نمیتوانم درست به طور صحت عرض کنم به وزارت داخله راپورت او رسیده است و شاید قریب به سیصد نفر برسد و بعد از آنکه روز هم هر جا سراغ کرده اند رفته اند مجاهدین را گرفته و خلع اسلحه آنچه گرفته شده است به وزارت جنگ رسیده ولی مقدار آن را نمیدانم تحقیق میکنم صورت آن را بعد از این میدهم.
ارباب کیخسرو ـ مسئله سوم راجع به وزیر داخله را آقای رئیس الوزرا جواب نفرمودند.
رئیس الوزرا ـ در این خصوص چون این مسئله چیزی نبود که اسباب هیجان عمومی بشود یک مختصر توهینی بود به شخص وزیر داخله خودشان گذشت کرده اند چون وزیر داخله گذشت کردند تعقیب نشد.
ارباب کیخسرو ـ اما بنده عرض میکنم در آن پینشهادی که اظهار کردند که در کمال اقتدار کارهای خودشان را اقدام بنمایند و در داخله مملکت کار بکنند وقتی که در یک روزنامه بنویسند وزیر داخله غاصب مسند وزارت است چون مجلس با این پیشنهاد رأی داده است به مجلس بر میخورد و به مقام ریاست هم بر میخورد خواهشمندم که ترتیبی در این باب بدهید که بعد از این این طور چیزها که با اقتدار وزراء بر میخورد واقع نشود.
ادیب التجار ـ خاطر مبارک حضرت وزیر داخله و سایر وزرای عظام مسوبق است که سال گذشته برای بی مبالاتی که از بعضی اولیای امور شد در باب گندم به مردم خیلی بد گذشت که عجالتا اصلاح نیست اسمشان گفته شود و در این اواخر معاش و خوراک مردم خیلی سخت شد که مجلس مجبور شد آن اقدامات را بنماید و اگر آن اقدامات از مجلس و کابینه سابق نمیشد و وزرای ماضی همدستی نمیکردند ممکلت خیلی سخت دچار اشکالات میشد و گویا تصدیق خواهید کرد بی مبالاتی آن اشخاص را و نتیجه ضرر دولت را هنوز مجلس ملتفت نشده که چه قدر ضرر این کار در بودجه چه قدر خواهد منظور داشت حالا وزیر داخله با آن تجربیاتی که دارند و با آن عمخواری که دارند برای آن ملت چه اقدامی کرده اند برای قوت اهالی این شهر چه تدارکی دیده اند حالا حضرت وزیر داخله در باب گندم این شهر چه اقدامی فرموده اند بفرمایند.
وزیر داخله ـ نسبت به مسئله غله که سئوال فرمودند بنده از روزی که وارد شدم به وزارت داخله یکی از چیزهائی که دماغم بود این بود از برای تهران یک جنسی انبار داشته باشیم در کرمان و فارس و بعضی جاهای دیگر دچار چه مخاطراتی بودم آقای حاج شیخ الرئیس مسبوق است و از این رو تجربیاتی حاصل کردم و از همان روز به فاصله دو سه روز با وزیر مالیه داخل در این مذاکره شدیم که ترتیب صحیحی بدهیم اضافه بر مذاکره برای اینکه در وزارت داخله اسنادی داشته باشیم مکاتباتی کردم که در وزارت خانه حاضر است و نیز علاوه بر اینها فرستادم و زحمت دادم به معاون وزارت مالیه و آمدند در وزارت داخله و مذاکره کردیم نان تهران را تقریبا یک صد و بیست هزار خروار تخمین کردند پنجاه هزار خروار از این مقدار به فروش میرود تصور کردیم که اگر دچار اشکالات بشویم معادل سی الی سی و پنج هزار خرورا از غله شهر تهران اربابی و خالصه اگر کسر کرد از بلوکات نزدیک که کرایه اش اسباب ضرر دیوان نشود مثل قزوین و زرند معادل سی و پنج هزار سی هزار خروار وارد کنند به تهران و معادل پانزده هزار خرورا از قزوین و خمسه و ساوه و عارق از جنس دیوانی وزارت مالیه به طور ذخیره نزد مالیات بگیرها انبار نماید تا اینکه ببینیم وضع سال چه میشود این سی و پنج هزار خروار وارد میشود به یک ترتیب معین اگر سال ما خوش بود شاید محتاج نشدیم یک ضرری هم به دولت وارد نیاورده که از عراق و خمسه وارد که ضرر وارد اید و چنانچه خدای نخواسته سال تنگی و قحطی وارد گندم حاضر است قبل از عید حمل میکنند و میاورند والّا معادل سی و پنج هزار و سی هزار خروار که در تهران داریم و این
مطالبی را که عرض کردم وزارت مالیه و معاون او هم میداند و مکاتباتی هم شده است همه حاضر است.
رئیس ـ شاهزاده ابو القاسم میرزا سئوالی از وزارت داخله داشتید بفرمائید.
ابو القاسم میرزا ـ نظام السلطنه بدو ورودش به کرمانشاهان طوری حرکت و رفتار کرده است که خیلی مورد تمجید بود و تشکر هم شد ولی این اواخر از قراری میشنویم طوری دیگر رفتار میکند یعنی در ادارات دخل و تصرف میکند تصرفات غیر مشروع و بعضی اشخاص بی گناه را بی جهت حبس و جریمه میکند نمیدانم وزارت داخله در این باب اطلاعی دارند اگر اطلاعی دارند چه اقدامی شده است.
وزیر داخله ـ تا به حال چیزی از نظام السلطنه وزارت داخله نشنیده است و سو ظنی نبوده است و تا حال در ترتیب نظم و آسایش آنجا ساعی بودند ولی همین چهار پنج روزه از یکی دو سه نفر از وکلا یک نفر از خارج شنیده شد که نسبت به صمصام نظام یک دو سه نفر دیگر بعضی بی عدالیتها شده است و میخواست وزارت داخله بعضی اقدامات کرده مصمم بود رمزا تلگراف کند ولی چون در اینجا مذاکره شد ناچار صراحتا تلگراف کرده تحقیقات به عمل خواهد آمد.
وزیر پست و تلگراف ـ اگر اجازه میدهید در تتمیم فرمایشات در نظر همه آقای وزیر داخله عرض میکنم که نظام السلطنه در نظر همه آقایان است که از وقتی که رفته است خدمات نمایان و شایانی کرده است حتی از طرف حضرات ایات الله دستخطی در تمجید از خدمات ایشان مخصوصا صادر شده است و تا حال خیلی خوب رفتار کرده است حالا این شهرتها که شنیده میشود و راپورتی که رسیده است به شاهزاده ابو القاسم میرزا نماینده کرمانشاهان و حق هم دارندکه سئوال کنند موجب این میشود که وزارت داخله تحقیقات نماید و وزارت داخله فعلا کمال امتنان را از خدمات ایشان دارد.
رئیس ـ آقای دکتر علیخان سئوالی داشتید از وزارت داخله.
دکتر علیخان ـ هر چیزی که وجود خارجی دارد باید یک اثری هم داشته باشد و بدبختانه میبینیم یک بلدیه هست که وجود خارجی دارد ولی اثری بر او مترتب نیست و اغلب اهالی شهر از او اثری مشاهده نکرده اند کارهای که راجع به بلدیه است مسلم و معین است و میبینیم که تا به حال به طور کامل هیچ کدام را اقدام نکرده است بنده میخواهم از آقای وزیر داخله سئوال کنم که در این خصوص هیچ اقدامی کرده اند که از این به بعد بلدیه ما یک ترتیبی پیدا کند یا خیر و اگر جوابی ندادند که بنده را متقاعد نماید سئوال خود را بدل به استیضاح مینمایم.
وزیر داخله ـ قبل از ورود بنده به وزارت داخله خیلی از وضع بلدیه میشنیدم که کار نمیکنند و حق هم داشتندکه بد میگفتند که خودبنده هم میتوانم عرض کنم که یکی از آنها بودم و بدون این که مدافعه کنم عرض می کنم که تا امروز بلدیه ما بلدیه نبوده است و بعد از آنکه وارد وزارت داخله شدم فرستادم رئیس انجمن بلدیه را آوردند و به او یک قدری ملامت کردم و تکالیفش را فهماندم و گفتم که شما بعدها باید به این وظایف رفتار کنید و قول هم داده اند به بنده که بعضی از رفتارهای سابق را ننمایند و مشغول انجام وظایف خودشان بشوند و حالا چند روز است که به واسطه آن سختی که بنده کردم بعضی چیزها می بینیم که به نظر بنده از سابق بهتر است اگر چه به رسختن چند بار خاک در خیابانها باشد و حالا دو سه مرتبه است که خواستم و گفتم در ابهای شهر اقدامات کرده اند و اگر تا دو سه روز دیگر اقدامات صحیح نکردند ومشغول کار نشدند من خودم اقدامات لازم جدی خواهم کرد.
دکتر علیخان ـ این طوری که فرمودند بنده متقاعد نشدم باید جداً در خصوص بلدیه اقدام کرد و علت اینکه کار نکنند چیست و این پولهائی را که از مردم گرفته اند چه کرده اند و این در تحت نظارت وزارت داخله است که باید اقدام کند و بنده شخص وزیر داخله را در این باب مسئول می دانم .
وزیر داخله ـ بنده سلب مسئولیت از خود نکرده ام و در اینکه وزارت داخله مسئول صحت اعمال بلدیه است هیچ حرفی نست ولی برای اصلاح آن یک مدتی وقت داد هر قدر پولی هم که بلدیه از اهل شهر گرفته است بعدها بعد از اینکه تحقیقات شد صورت پولهائی که گرفته اند با مخارج در روزنامه جات درج میشود آن وقت سئوال می کنند یا استیضاح می کنند هرچه باشد در جواب حاضریم .
رئیس ـ آقای آقا سید حسین اردبیلی سئوالی داشتند.
آقا سید حسین اردبیلی ـ مدت مدیدی گذشته است که فرمانفرمای سابق خراسان احضار شده است و اخیراً حکومتی که برای خراسان معین شده از قرار شایعات گویا استعفا داده اند از وزارت داخله سئوال می کنم که با اهمیت سرحدی خراسان و تأمین آنجا اقدامی در تعیین حکومت آنجا کرده اند و میتوانند به ما اطلاع بدهند یا خیر ؟
وزیر داخله ـ حکومت خراسان همان طوری که گفتند به صاحب امتیاز راجع بود و تا چند روز قبل از این حاکم بودند و ما هم ایشان را حاکم می دانستیم واین ایام استعفا داده است و بنده تا حال می خواستم سبب استعفای ایشان را بفهمم اگر جزئی است رفع کنیم و همان حاکم را بفرستیم به این جهت در سئوال و جواب این بودم که سبب را بفهمم و اگر قابل رفع است رفع کنم اقدام در تعیین حکومت دیگری نکردم و البته بعر از آنکه معلوم شد آن سبب رفع نمیشود و واقعاً نخواهند رفت فوراً یک حاکم دیگری معین خواهد شد و چون هنوز معلوم نشده است اقدامی نکرده ایم .
میرزا مرتضی قلیخان ـ بنده یک سئوالی دارم از آقای رئیس الوزرا و وزیر داخله در باب نایب حسین کاشی و اقداماتی که در خصوص او شد بدبختانه آن روزی که این آدم شروع به طغیان کرد در جاهائی بود که اداره پست و تلگراف داشت و از چند فقره اعمال شنیعه او اقلاً چهار پنج فقره در روزنامه جات نوشته میشد مردم مطلع میشدند و یک قدری اسباب این میشد که وزرای ما در صدد برمی آمدند که اقدامی بکنند این اوقات به جائی افتاده است نه آب و نه آبادانی است و نه اداره پست دارد نه اداره تلگراف و آن وادی لوط است که همه آقایان م یدانند ۴۰ فرسخ عرض و طول دارد که هیچ آبادانی نیست فقط یک قلعه د رانجا ساخته اند که به جهت مستحفظین مراتع و تفنگچیها است و تمام این بیابان پنج هزار جمعین ندارد و این روزها در انارک واقع شده است و اگر بخواهم شرح حال اهل این ده را در اینجا عرض کنم این مجلس منقلب به مجلس روضه خواهد شد همین قدر عرض می کنم که پنجاه نفر زن از ترس بی عصمتی فرار کرده اند و پانزده فرسخ آمده اند و نصف آنها در بین راه از گرسنگی تلف شده اند و این روزها پنجاه هزار تومان جوانه داده است که از اهل آن ده بگیرند در صورتی که تمام دارائی آنها ۱۵ هزار تومان نیست و حاضر شده اند که تمام دارائی خود را بدهند او راضی نشده و گفته است اگر این ۵۰۰۰۰ تومان را ندهید تمام شما را قتل عام میکنم انتظام الملک هم در جندق بوده است این روزها به ام ملحق شده است یک نفر بود حریف او نمی شدند حالا دو نفر شده اند و هر روز تهدید می کند اهل یزد را همین طور نائین و اطراف آن را و از طرف دیگر که در انارک و بیابانک مشغول غارت و یغما هستند و تمام حاصل آنجا ها را جمع کرده است که ببرد واز روز ۲۳ رجب تا امروز که این خرابی ها را کرده است یک اقدامی که در این باب شده است این است که هژیر السلطنه را مأمور این کار کرده اند و تلگرافی هم به سردار جنگ در یزد شده است و جوابی هم از سردار جنگ رسید که اگر چنانچه به اینجا حمله بشود جلوگیری خواهد شد و خوش بدبختانه سردار جنگ هم همین روزها مأمور کرمان شده است و این نکته را لازم میدانم عرض کنم که عنقریب نائین دروازه را که خراب کرده است و نزدیک است به اصفهان برسد و آنجا را هم خراب کند.
وزیر داخله ـ مسئله حسین کاشی یک چیزی است که سابقه دارد و از این روزی که من وارد وزارت داخله شده ام عقیده ام این بود که یک قسمت اردوئی باید تهیه کرد و مخصوصاً برای نایب حسین روانه کرد و در این باب با وزیر جنگ هم مذاکره کرده ام ایشان هم قول داده اند که یک عده مخصوصی را مأمور بکنند که بروند عقب نایب حسین و از طرف دیگر به سردار اشجع به اصفهان تلگراف کرده ام که او چون یک صد سوار بلکه اضافه دارد آن یک صد سوار را حاضر داشته باشد که هر وقت بخواهیم از طرف نائین بیاید و نقشه من این بود که از راه نائین بیایند و برای انارک و بیابانک او را دنبال بکنند یک عده یاغی هستند که رفته اند در بیابانک باید دو عراده توپ کوهستانی ویک عده سواری تهیه کرد و فرستاد او را قلع وقمع نموده و مذاکراتی که در این خصوص به وزارت جنگ شده است بعضی از آنها کتبی است که در وزارت جنگ ضبط است و خود وزیر جنگ هم که حاضرند مسبوقند که در صدد اقدامات هستیم.
Page 4 missing