مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ اسفند ۱۳۳۴ نشست ۲۲۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۸
جلسه: ۲۲۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس صبح روز شنبه بیست و ششم اسفند ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱- بقیه مذاکره در لایحه بودجه کل کشور
۲- تعیین موقع و دستور جلسهٔ بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای اردلان (نایب رئیس) تشکیل گردید.
نایب رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود:
غائبین با اجازه- آقایان: دکتر جزایری، تفضلی، میراشرافی، فرود، رضائی، ثقةالاسلامی، عبدالرحمن فرامرزی، قرشی، پناهی، یدالله ابراهیمی، صدقی، نصیری، مصطفی ذوالفقاری، صفاری، کریمی، اعظم زنگنه، امامی‌خوئی، اورنگ، حائری‌زاده، بزرگ ابراهیمی، دکتر بینا.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: قوامی، عرب شیبانی، خزیمه علم، درخشش، مهندس شاهرخشاهی، امیدسالار، گیو، نقابت، دکتر حمزوی، تجدد، قنات آبادی، حشمتی، لاری، مهندس ظفر، بهبهانی، سرمد، کاشانیان.
زودرفتگان با اجازه- آقایان: شوشتری، عبدالحمید بختیار، دکتر سید امامی، مرتضی حکمت، سهرابیان، کی نژاد، دولتشاهی، کیکاوسی.
دیرآمدگان بی اجازه- آقایان: سنندجی، دکتر مشیرفاطمی، امیرتیمور کلالی.
غائب در رأی- آقای داراب.
نایب رئیس- نظری نیست؟ آقای داراب.
داراب- بنده قربان متأسفانه متوجه نبودم خیلی معذرت می‌خواهم.
۱- بقیه مذاکره در لایحه بودجه کل کشور.
نایب رئیس- آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- بنده با علم به این که نمایندگان محترم در نتیجه ادامهٔ مذاکرات راجع به بودجه در ضمن چند جلسه قدری خاطرشان متوجه این امر شده است که زودتر باین بحث خاتمه داده شود (صحیح است) از آن طرف هم با توجه به وظیفهٔ اساسی که مجلس شورای ملی از نظر بودجه دارد و با توجه به صراحت قانون اساسی که مخصوصاً موضوع بودجه را جزو خصایص و وظایف اختصاصی مجلس شورای ملی قرار داده‌اند (صحیح است) می‌خواهم اجازه بطلبم از نمایندگان محترم که اگر حوصله فرمودند و قدری بیشتر وقت در بحث بودجه گرفته شد خیال می‌کنم ما نتوانسته‌ایم وظیفهٔ قانونی خود را انجام داده باشیم برای آن که خوشبختانه اولین مرتبه‌ای است که در مجلس هجدهم لایحه‌ای به اسم بودجه داده می‌شود به مجلس و مجلس هم وظیفه خودش را در بحث بودجه و تصویب آن انجام می‌دهد حالا که مجلس دوره ۱۸ این افتخار را دارد که اصول یک دوازدهم را از بین برده و توانسته با دولت مورد اعتماد این حسن تفاهم را به وجود بیاورد که لایحهٔ بودجه طبق اصول و قوانین مملکتی و امور عمومی مطرح می‌شود البته حق هست که ما یک قدری بیشتر تأمل کنیم و بیشتر مطالعه کنیم که این وظیفه را انجام بدهیم به همین جهت است که ما با تشکر از این که دولت ما در مقام تهیه یک لایحه‌ای به عنوان لایحه بودجه برآمده است و از مجلس شورای ملی کسب اجازه برای تحصیل بودجه می‌کند می‌خواهم یک قدری بحث کنم که این وظیفه‌ای که به عهده ما گذاشته شده به عنوان تصویب بودجه کل مملکتی آیا صرفاً بایستی یک وظیفهٔ فورمالیته‌ای باشد یا حقیت‌اش به آن معنایی که در قانون اساسی و سایر قوانین و آیین‌نامه‌های ما قید است آن را هم باید انجام بدهیم؟ بنده این‌جا چند اصل از قانون اساسی و چند ماده هم از آیین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی می‌خوانم تا ببینم که دولت باید چه جور لایحه بودجه مملکتی را به مجلس بدهد و مجلس باید چه جور بر طبق آیین‌نامه در لایحه بودجه مملکتی مطالعه کند چون اساس کار ما روی قانون اساسی است بعد هم روی آیین‌نامه اصل بیست قانون اساسی می‌گوید بودجهٔ هر یک از وزارتخانه‌ها باید از نیمه آخر هر سال از برای سال دیگر تمام شده پانزده روز قبل از عید نوروز حاضر شود خوب این یک اصلی است قسم خورده‌ایم به قانون اساسی دولت هم مورد اطمینان ماست بنده می‌خواهم ببینم آیا دولت این بودجه هر یک از وزارتخانه‌ها را ۱۵ شب قبل از عید داده است که ما توانسته باشیم این وظیفه قانون اساسی خودمان را انجام داده باشیم؟ پس بنده حق دارم گله کنم از دولت که چرا دولتی که از هر حیث می‌بیند که مجلس شورای ملی نسبت به لوایحش، نسبت به تصمیماتش، چرا اظهار اعتماد و کمک و موافقت کاری انجام نداد، به چه مناسبت دولت لایحه‌ای به عنوان لایحه بودجه شب عید می‌آورد یعنی چهار پنج روز بعد از ۱۵ اسفند و به سرعت هم می‌آید تقاضا می‌کند که با عجله از کمیسیون بودجه بگذرد و بعد ما بیاییم شب عید با کارهای دیگری که داریم خسته بشویم یعنی اگر یک مخالف و موافق صحبت شد خود بنده هم که به عنوان دومی اسم نوشته‌ام هم خودم خسته بشوم و هم خجالت بکشم از حوصله و وفاداری آقایان که ببنده هم اجازه فرمودید صحبت کنم و به تصدیعات و عرایض بنده گوش کنند پس این وظیفه بحثی که پیش آمد در مجلس شورای ملی به عقیدهٔ بنده جای گله مجلس شواری ملی از دولت است که چرا لایحه بودجه را دو ماه سه ماه قبل نداده به مجلس شورای ملی تا مجلس شورای ملی وظیفه قانونی خودش را که بعد موادش را می‌خوانم انجام داده باشد که ما بتوانیم در این جلسه علنی با بحث صریح‌تری و با دقت و سعی و با حوصله بیشتری در حدود وظیفه قانونی که داریم وظیفه خودمان را انجام داده باشیم خوب حالا از این اصل انحراف حاصل شد از خیلی از اصول متأسفانه در بعضی مواقع انحرافاتی می‌شود. تازه خوشوقت هستیم که دولت به اسم لایحه بودجه لایحه‌ای آورده است حالا باید ببینیم که چه جور این لایحهٔ بودجه باید آورده شود؟ یک اصل دیگری داریم اصل ۱۰۲ متمم قانون اساسی که این‌جا یک دیوان محاسبات خیلی قوی قایل شده است، واقعاً هم دیوان محاسبات باید خیلی قوی باشد، اوست که مبنای بودجه مملکتی را درست می‌کند دیوان محاسبات مأمور معاینه و تفکیک محاسبات اداره مالیه و تفریغ حساب کلیه محاسبین خزانه است مخصوصاً مواظب است هیچ یک از فقرات مخارج در بودجه از میزان مقرر تجاوز ننماید و تغییر و تبدیل پیدا نکند و نیز در محل خود به مصرف برسد همچنین معاینه و تفکیک محاسبهٔ مختلفه کلیه ادارات را نموده اوراق سند خرج محاسبات را جمع‌آوری خواهد کرد و صورت کلیه محاسبات مملکتی را باید به انضمام ملاحظات خود تسیلم مجلس شورای ملی نماید این اساسی است که در قانون اساسی برای این اداره گذاشته شده است تا اداره شما نمایندگان محترم مجلس شورای ملی را که ضامن حفظ بودجه مملکتی و دخل و خرج هستید بتواند انجام بدهد. این یعنی چه؟ یعنی این دیوان محاسبات که یکی از تأسیسات مستقلی است که الان جزء لوایح چاپ شده یک لیستی هم تقدیم شده که از بین آن‌ها اعضای دیوان محاسبات جدید را انتخاب بفرمایید، این متسقل است، این منتخب خودمان است، دولت نباید در این تأثیر داشته باشد، این را از نظر قانون اساسی عرض می‌کنم این دیوان محاسبات باید بودجه‌ای که شما پارسال تصویب فرمودید برای سال ۳۴ این را تطبیق کرده باشد، اقلام درآمد را با قانون و اقلام خرج را با اسناد خرج، بعد نظر محاسباتی و قانونی خودش را هم ضمیمه کند بیاورد خدمت آقایان وقتی که این لایحه را فرستاد خدمت‌تان این آن آمار واقعی است و این آن مراتب تمام نمای بودجه مملکتی شما در سال ۳۴ است که شما می‌توانید آن را مأخذ بگیرید برای سال ۳۵ و امروز روی آن مطالعه کنید و بحث کنید و بودجه سال ۳۵ را تصویب کنید متأسفانه این عمل را دولت نکرد برای این که وقتی دیوان محاسبات وظیفه خودش را انجام داد دولت از آن به اسم لایحه تفریغ بودجه استفاده می‌کند و لایحه تفریغ بودجه می‌دهد به مجلس و متأسفانه ما در ادوار پارلمانی خودمان این نقص و عیب را در دستگاه دولتی می‌بینیم که از انجام وظیفه قانونی خودش که تسلیم تفریغ بودجه است خودداری کرده است به همین جهت هم هست که اگر گفته شود که لایحه بودجه ما یک لایحه‌ای نیست که بر اساس و مبنای واقعی و تحقیقی باشد این حرف زیاد خارج از منطق نیست برای این که ما نمایندگان وقتی که مأخذ مدخل و خرج واقعی سال گذشته را نداشته باشیم یعنی ندانیم چه چیز وصول شده و چه چیز خرج شده است، امروز چه جور می‌توانیم روی اقلامی که خودشان می‌نویسند، پیش‌بینی درآمد، پیش‌بینی خرج، آخر سرش هم می‌نویسند در حدود درآمد وصولی خرج می‌کنیم، بنده تعجب می‌کنم که چطور می‌شود در دنیا نفوذ کرد که یک بودجه‌ای را می‌شود این‌جور نوشت که بگوییم ما خیال می‌کنیم این قدر درآمد داریم، این قدر خرج می‌کنیم، این دو تا با هم نمی‌خوانند بعد آن آخرش هم می‌نویسیم هر چه درآمد داشتیم می‌خوریم، این که بودجه نشد، اگر می‌گوید این قدر درآمد و این قدر خرج، بایستی این دو تا با هم بخواند، اگر کسر دارد بروید محل کسرش را تأمین کنید والا به طور کلی بگوییم پیش‌بینی می‌کنیم ۱۹ میلیارد خرج و پیش‌بینی می‌کنیم ۱۵ میلیارد خرج تفاوت هم ۴ میلیارد آن آخرش هم بگوییم در حدود درآمد وصولی خرج می‌کنیم این خبر هرج و مرجی که الان شما در بودجه مملکتی می‌بینید نتیجه‌ای نخواهد داشت شما همه نمایندگان محترم مخصوصاً نمایندگان شهرستان‌ها قطع دارم راجع به بهداشت و راجع به راه یک وجوهی از دو سه سال پیش در اختیار داشتید که در همین مجلس تصویب شد که وجوه ساختمانی بهداشت، راه امسال خرج بشود ولی می‌پرسم که آیا خرج شده؟ (جمعی از نمایندگان- نشده) نشده، چرا نشده، برای این که در حدود درآمد وصولی جلویش گرفته شده است هر جایی که وزارت دارایی بخواهد بدهد در درجه اول حقوق ادارات را می‌دهد آن‌جایی هم که البته به چشم می‌خورد شاید در بعضی از شهرستان‌ها دو ماه و سه ماه حقوق عقب بیفتد آن وقت این‌گونه وجوه را نگه می‌دارد و خرج نمی‌شود، این برای چیست؟ برای این است که بودجه به آن معنی که قانون اساسی قایل شده و وظیفه مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم و دولت این است که طبق این اصول روی بودجه مطالعه کند متأسفانه عمل نمی‌شود لایحه تفریغ بودجه نمی‌آید، ما نمی‌دانیم خرج چه بود، شما در همین لایحه بودجه پارسال تصویب فرمودید که هیچ استخدام جدیدی نخواهد شد، تصویب نفرمودید؟ صحیح هم بود، اما واقعاً مطمئن هستید که استخدام جدید نشده است؟ بنده قطع دارم که شده است، اگر لایحه تفریغ بودجه را بیاورند و به نظرتان برسانند آن‌جا پیدا می‌کنید که دولت از قوانین منحرف می‌شود، استخدام جدید کرده و نتیجه‌اش به هم زدن تعادل بودجه می‌شود، پس این دو نکته‌ای که عرض کردم از نظر اصول تنظیم بودجه به عقیده بنده یک انحراف قانونی و اصولی در این لایحه بودجه است، فقط یک چیز اضافه شده در این بودجه که من از این حیث از خود جناب آقای فروهر تشکر می‌کنم برای این که ایشان عالم به اصول مالی و قوانین دارایی هستند و این نکته را توجه کردند که سابقاً نبود، اگر خاطر آقایان باشد بنده پارسال این‌جا یک تذکری دادم و آن این بود که قانون اساسی این طور تعیین کرده که نمایندگان محترم مجلس هر سال باید اجازه وصول مالیات بدهند، این خیلی مهم است، این طور تصور شده بود که وقتی قوانین مالیاتی گذشت این قوانین خود به خود الی‌الابد اجرا می‌شود، در حالی که قانون اساسی گفته است که هر سال مجلس شورای ملی باید اجازه بدهد و من این اصل را می‌خوانم که آقایان توجه داشته باشند حق‌تان را بدانید، البته می‌دانید معذرت می‌خواهم، تذکراً عرض می‌کنم، متمم قانون اساسی اصل ۹۶ میزان مالیات را همه ساله مجلس شورای ملی به اکثریت تصویب و تعیین خواهد کرد یعنی همین بودجه یعنی این که قوانین مالیاتی که نمایندگان ملت برای مردم وضع می‌کنند.
می‌گویند فلان مالیات گرفته شود روی این اصل است این مأخذ است این مالیات مزروعی ده درصد درآمد است، این‌جا اجازه وصول و اجازه خرج با مجلس شورای ملی است و این وظیفه صرفاً به وسیله لایحه بودجه مملکتی اجرا می‌شود و خوشبختانه آقای فروهر در این ماده واحده‌ای تنظیم شده است این نکته را تذکر داده‌اند که اجازه خرج می‌خواهم و البته این از نظر بودجه‌نویسی جای تشکر است که یک التفات و توجهی به این موضوع شده است و به عقیده من با زنده شدن این مطلب در دستگاه دولت و توجهی که نمایندگان محترم به حفظ قانون اساسی و اجرای حقوقی که ملت ایران به آنان واگذار کرده خواهند فرمود ما امیدوار هستیم که همیشه دولت‌های ما از این اصل یعنی تقدیم بودجه کل مملکتی و اجازه وصول مالیات منحرف نشوند و اصول یک دوازدهم‌های سابق از بین برود و یواش یواش ما بتوانیم با دولت‌های خودمان که واقعاً مورد اعتماد ما هستند و حقیقتاً در دوره ۱۸ حسن تفاهم بین مجلس و دولت بوده است و امیدواریم که در دوره آتیه هم همین طور باشد ما بتوانیم اوضاع مالی و بودجه‌نویسی خودمان را به صورت صحیح دربیاوریم که این اشکالات رفع شود و واقعاً دولت لایحه تفریغ بودجه را بدهد به مجلس شورای ملی، بعد هم لایحه بودجه کل مملکتی را سه چهار ماه قبل بدهد که این بودجه‌ها مطالعه بشود، مجلس شورای ملی که از دولت جدا نیست هر دو قوای مشروطیت هستند و بایستی سعی بکنند که این مملکت را به موجب اصول قانون اساسی جلو ببرند مملکت هر قدر درش قانون اساسی رعایت بشود مردم بیشتر امیدوار می‌شوند ابتکار و استعداد و تمام قواعدی که یک مملکتی را بالا می‌برد و ترقی می‌دهد بالا خواهد رفت ولی هر وقت که انحراف از قوانین واصول شد مردم مأیوس می‌شوند، پژمرده می‌شوند نمی‌روند دنبال فکر، نمی‌روند دنبال ابتکار، نتیجه وضع مملکت انحراف پیدا می‌کند، انحراف در اصول قانونی خیلی زود محسوس می‌شود برای این که در مللی که قواعد قانون اساسی و قدرت پارلمان واجرای اصول و رعایت آن در آن ممالک تأمین شد خیلی جلو می‌روند، آمریکا چرا جلو است؟ انگلستان چرا جلو است؟ چرا؟ برای تثبیت اوضاع‌شان، برای این که به حقوق ملت و قانون اساسی آن‌جا احترام می‌گذارد واجرا می‌کنند، پس با تذکر به این سه اصل از قانون اساسی که به عقیده بنده وظیفه دولت را معلوم کرده است و متأسفانه کاملاً عملی نشده است، و امیدوار هستم بعدها بیشتر عمل کنند، یک قدری هم حالا بپردازم به وظیفه خودمان که ما نمایندگان چه جور باید بودجه را مطالعه کنیم؟ ماده ۹۹ آیین‌نامه می‌گوید لوایح قانونی که از طرف دُوَل به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌شود باید دارای موادی متناسب با اصل موضوع باشد این خیلی مهم است به عقیده بنده اگر در این لایحه یعنی ماده واحده‌ای که بعد وارد بحثش می‌شویم با تبصره‌هایی که ملاحظه می‌فرمایید یک مطالعه اجمالی بشود، خیال می‌کنم که اغلب تبصره‌هایش مربوط به ماده واحده نباشد و برخلاف ماده ۹۹ آیین‌نامه باشد مثلاً در همین جا یک خرید قند و شکر قرض کند، یک ماده‌ای است بنده می‌پرسم از آقایان بودجه ارتباطی با موضوع قرض کردن دولت از بانک برای خریدن قند و شکر دارد؟ البته ندارد برای این که لایحه قرض، اعتبار قرض باید مبنی بر یک قانون خاصی باشد و شاید هم دو شوری باشد، مجلس شورا و مجلس سنا باید رسیدگی کنند، اما وقتی که ما آمدیم یک تبصره‌هایی را غیرمنطقی و غیرمتناسب با موضوع ماده گذاشتیم این انحراف از اصول است این برخلاف ماده ۹۰ است بنده حالا وارد تفصیلش نمی‌شوم، یک ماده دیگری هم داریم در آیین‌نامه یعنی دنبال این تصریح دارد، این عرایضی که می‌کنم توجه بفرمایید، می‌گوید هر گاه لایحه مشتمل بر چند ماده یا ماده واحده‌ای مشتمل بر اجزایی باشد صراحت دارد که باید ارتباط و تناسب کامل، تناسب کامل جناب آقای بهبهانی رئیس محترم کمیسیون بودجه با اصل موضوع و عنوان لایحه قانونی داشته باشد، ضمانت اجرا دارد در غیر این‌صورت باید برای هر موضوع لایحه جداگانه‌ای تنظیم و با ذکر دلایل تقدیم مجلس شورای ملی شود. آقایان این ماده ۹۹ آیین‌نامه تکلیف را معلوم کرده است یعنی روشن کرده است نمی‌بایستی مواردی که مربوط به اصل لایحه نیست ضمیمه بشود و اگر شد بر حسب ماده ۹۹ نمایندگان محترم مجلس باید تفکیک کنند. تجریه کنند، و به دولت اعلام کنند که این تبصره‌ها و موادی که ارتباط کامل به اصل موضوع ندارد این را ببرید و تحت یک لایحه قانونی بیاورید به مجلس شورای ملی طبق قواعد کلی آیین‌نامه رسیدگی شود، عمل شود، مجلس وظیفه خودش را انجام دهد بنابراین این تذکری
بود که بنده از نظر اجرای آیین‌نامه به عرض آقایان رساندم حالا بببینیم که خودمان یعنی کمیسیون بودجه و مجلس شورای ملی چه جور بایستی به بودجه رسیدگی کند تبصره ۱ ماده ۳۹ آیین‌نامه این طور تصریح دارد مقصود از رسیدگی کمیسیون بودجه عبارت از بررسی دقیق در اقلام عواید مملکتی و صحت ارقام هر قلم، بنده نمی‌دانم با این اقلام عوائد کمیسیون بودجه دقیقاً بررسی کرده و صحبت این اقلام را تصدیق کرده با خیر بنده خیال می‌کنم که اگر نظر خودشان (بهبهانی- جناب آقای عمیدی مقصود چیست؟) مقصود بنده این است که این آیین‌نامه می‌گوید که صحت ارقام، صحت ارقام این است به عقیده بنده وقتی که قید شد درآمد گمرک ۲۸۲۰۰۰۰۰۰۰ ریال این درآمد صحیحاً درآمد باشد حتی این درآمد لااقل اگر شما وصولی سال ۳۴ را نداشته باشید و بخواهید برای ۳۵ دو میلیارد و ۸۴۰ ملیون بگذارید و این دو تا منطبق نباشند به عقیده بنده این کلمه صحبت ارقام یک قدری درش اشکال پیدا می‌شود برای این که وقتی آدم می‌تواند یک رقم درآمدی را صحیح تلقی کند و زیرش امضاء کند که این صحیح است که مطمئن باشد که پارسال وصول شده حالا اگر یک چیزی بخواهید به آن اضافه کنید اشکال ندارد، می‌گوید که من پارسال پیرارسال تحقیق کردم از آقایان مطلع به امور بودجه‌نویسی آن‌ها می‌گویند که در تعیین مأخذ درآمد باید درآمد سه سال را داشته باشیم جمع بزنیم حد وسط‌اش را بگیریم این می‌شود درآمد مأخذ این به نظر بنده صحیح‌تر است اگر درآمدی را در سه سال گرفت بعد تقسیم کرد حد وسط را گرفت این صحیح‌تر است آقا بنده از توضیحاتی که خود جناب آقای فروهر دادند خوش‌وقتم که باز خواستند بودجه‌نویسی را ببرند بر روی پایه‌ای که ما ۹ ماه درآمد سال را حساب کردیم بعد هم آمدیم یک چیزهایی را اضافه کردیم این دیگر یک مأخذی شده است، اما آنچه آیین‌نامه به معنای واقعی‌اش می‌گوید نیست برای این که خودشان اظهار کردند و بنده هم از اظهارات‌شان اتخاذ می‌کنم که مثلاً گفتند مالیات غیرمستقیم این‌جا جزء بیانات‌شان بوده است که بنده در روزنامهٔ خودم منتشر کردم گفته‌اند ۱۰۶ میلیون وصولی بوده است، این را کرده‌ایم ۱۳۶ میلیون به نظر من ۱۰۶ میلیون وصول این را یک دفعه ۱۳۶ میلیون کردن یعنی یک ثلث به آن اضافه کنیم این ممکن است صحیح تلقی نشود، دلیلش هم این است که اگر سال آینده مجلس شورای ملی تشیکل شود و آقایان نمایندگان هم انشاءالله بودند اگر این رقم را رسیدگی کنند می‌بینند که این یک ثلثی که به آن اضافه کرده‌اند نیست، من دلیلم را بعد عرض می‌کنم، برای این که بنیه عمومی مردم که بایستی مالیات بدهند متأسفانه امسال بدتر از پارسال است، و خیال می‌کنم با این سیستم اقتصادی که ما داریم سال دیگر باشد و به همین جهت من خیال می‌کنم این رقم پیش‌بینی شده‌ای که یک ثلث بر مالیات غیرمستقیم و مستقیم اضافه شده است وصول بشود، این است که بنده عرض می‌کنم وظیفه آیین‌نامه که صحت ارقام عواید را این جا قید کرده و به عهده کمیسیون بودجه گذاشته، این یک وظیفهٔ بسیار اساسی است و ما با تشکر از کمیسیون بودجه که یک جلسه ۹ ساعته هم تشکیل دادند ناهار هم در مجلس شورای ملی تشریف داشته‌اند و خیلی هم باز متشکریم که یکی از قسمت‌های قابل انتقاد لایحه را که تبصره‌ای بود من خودم بعد از خواندن لایحه بودجه دولت یک مقاله‌ای در روزنامه نوشتم و آن را اصلاح کردم و آن این بود که قانونی دولت پیشنهاد کرده بود که تصویب بودجه‌های تفصیلی سال ۳۵ را خود هیئت وزیران تصویب کند و خرج کنند، تا این‌جا بود توقع دولت و من به سهم خودم خیلی متشکرم از کمیسیون بودجه که این تبصره را حذفش کرد، یعنی به صورت دیگری درآورد که به عقیده من یک ابهامی دارد که البته اگر آن ابهام رفع شد بهتر است ولی ما امیدوار هستیم که در نتیجه همین اصطکاک‌های فکری و مطالعات و تطبیق‌ها روز به روز پایه‌های دمکراسی خودمان را محکم تر کنیم، یک قدری دولت‌ها بیشتر به حقوق مجلس توجه بکنند، یک قدری هم مجلس راه حل پیدا کند تا بتوانیم پایه‌های اساسی قانون اساسی و حکومت مشروطه خودمان را تقویت کنیم و این عرایض و این تذکراتی که ما می‌دهیم همه‌اش از نظر خیرخواهی و از نظر همکاری مجلس با دولت است، و سعی در این است که حتی‌المقدور انحرافات از اصول و قوانین اساسی و آیین‌نامه کم بشود که ما بتوانیم بر روی پایه اساسی و متعادل خودمان بایستیم و موفقیت بزرگ در پیشرفت به سوی تکامل پیدا کنیم والا البته یک بودجه‌ای است که تصویب خواهیم کرد و خود بنده هم با ذکر تمام این تذکرات رأی خواهم داد ولی معتتقد هستم که دولت باید توجه کند به این نکات که در سال آینده لااقل این اشکالات پیش نیاید. عرض کردم که آیین‌نامه تصریح دارد و مطابقت آن با قوانین موضوعه، مطابقت قانون بودجه با قوانین موضوعه خیلی اهمیت دارد و این وظیفه کمیسیون بودجه است و من نمی‌دانم که یک موضوعی که بعد هم به تفصیل درش وارد می‌شوم در مقدمه لایحه بودجه دولت بود و آن ذکر این بود که ما نرخ دلار را ۷۵ ریال می‌کنیم و کردند این کار را و بعد این را به صورت درآمد دویست میلیون ریال جزء ستون درآمد به حساب درآوردند و در ستون هزینه بیش از دویست میلیون اضافه کردند در مقابل آن از همان شرح ریالی، آیا این کار مطابقت با قوانین دارد یا ندارد اما یک نکته‌ای است که بایستی توجه بفرمایید که اصلاَ این کار چرا شده است و بنده معتقدم با بحث مفصلی که از پشت همین تریبون در موقعی که قرارداد نفت مطرح بود شد و دولت این‌جا تعهد کرد که ما نرخ ارز را پایین می‌آوریم برای این که این حق زاید از عدالتی که کنسرسیوم برای خودش قایل بود راجع به فروش ارز به قیمت بازار آزاد، جلوی این را با این کیفیت خواهیم گرفت و این در صورت مجلس هست، خیال می‌کنم آقای خلعت‌بری از جمله اعتراض‌شان بود و آقای دکتر امینی از پشت همین تریبون به نام وزیر دارایی و به نام دولت گفت، حالا بنده در این لایحه می‌بینم با ذکر آن مقدمه‌ای که دولت در لایحه بودجه کرد جناب آقای بهبهانی توجه دارند البته آقایان در گزارش‌شان مرقوم نفرموده‌اند ما متشکریم ولی در ضمن خود بودجه این عمل شد یعنی به اسم اضافه درآمد تفاوت نرخ گواهی فروش و خرید را جناب آقای نراقی توجه دارند که ۲۰۰ میلیون گذاشته‌اند و این را عایدات به حساب آورده‌اند در صورتی که عایدی نیست و در مقابل خرجش بیشتر است و از آن طرف به عقیده بنده یک انحراف اصولی شده است، برای این که ما قانون داریم نرخ لیره ۹ تومان نرخ دلار ۳۵ ریال این هست حالا این را به این اسم در لایحه بودجه مخالف قوانین بیاورند در بودجه بعد هم از تصویب مجلس شورای ملی بگذرانیم به عقیده بنده این جمله از آیین‌نامه دومی که می‌گوید مطابقت آن با قوانین مورد رسیدگی واقع شود در کمیسیون بودجه حق این بود که با توجهی که کردند و مقدمه را حذف می‌کردند در اقلام زیر هم این رعایت را می‌کردند و بنده این‌جا این تذکر را می‌دهم و باید نسبت به این موضوع مجلس شورای ملی توجه بزرگ و مهمی بکند برای این که خیلی مؤثر است در خیلی از کارها و مخصوصاً مبانی اقتصادی ما و روابط ارزی که ما با کنسرسیوم داریم.
نایب رئیس- آقایان تشریف نبرند بیرون، البته تذکر بنده به آقایان حاضرین نیست به آقایانی است که بیرون می‌نشینند، تشریف می‌برند بیرون و خواهش می‌کنند ما را غایب ننویسید.
عمیدی نوری- عرض کنم که بعد این‌جا یک وظیفه دیگری در آیین‌نامه هست و آن تطبیق صورت‌های ریز در مورد اقلام هزینه است که این وظیفه می‌بایستی انجام شود، بنده در این لایحه بودجه آنچه مطالعه کردم تطبیق در اقلام ریز این بودجه نیامده است، ملاحظه خواهید فرمود یک بودجه‌ای است، یک ماده واحده کلی دارد بعد زیرش یک ستون درآمد دارد یک ستون خرج دارد و به هیچ‌وجه آن اقلام هزینه را که اضافه هست معلوم نکرده است که در این صورت ریز چیست مثلاً واقعاً ما از این دولت علاء متشکریم، دولت مبارزه با فساد، دولتی بوده است که هزینه‌ها را کم می‌کند، دولتی است که وقتی تشکیل شد آمد گفت به این که من بازرسی کل نخست وزیری را حذفش کردم برای این که این گشادبازی‌ها چیست؟ بسیار خوب این درست، باعث تشکر ماست آقا شما در همین لایحه بودجه می‌بینید که برای دستگاه نخست وزیر و خود نخست وزیری این‌جا اضافه قایل شده‌اند، خیلی خوب بنده هم قلمش را می‌بینم، اضافه دستگاه نخست وزیری ۹۷۵۰۰۰۰ ریال اضافه کردند، حالا صورت ریز ۹۷۵۰۰۰ ریال که به دستگاه نخست وزیری جناب آقای علاء که مورد اعتماد و اعتقاد همه ما هستند و برای صرفه‌جویی و رعایت قوانین و غبطه ملت هم توجه دارند چه بوده است؟ چون وظیفه کمیسیون بودجه بوده که اقلام ریز را بررسی دقیق بکند و صورت‌هایش را مطالعه کند، امیدوارم هستم به این که مخبر کمیسیون این اشکال را توضیح مرحمت کنند که شاید از بنده رفع اشکال شود، خصوصاً که یک چیز دیگری هم به دستگاه نخست وزیری اضافه شده است که البته مورد علاقه مجلس شورای ملی است آن ذهم دستگاه شورای عالی اقتصاد است که یک ۶ میلیون ریال هم به همان عنوان اضافه شده وقتی آن ۶ میلیون ریال را هم اضافه خواهید فرمود به این ۹ میلیون و پانصد هزار ریال جمعاً پانزده میلیون ریال بر دستگاه نخست وزیری یعنی بر بودجه نخست وزیری دولت علاء که البته مبارزه با فساد و اصلاحات جزء برنامه‌شان بوده است اضافه شده است، صورت ریز آن‌ها معلوم نیست و حالا بعد وارد می‌شویم که سلیقه عمومی ما چیست؟ و مبانی این بودجه بر کجاها قرار گرفته و این اضافات چه جوری باید گرفته شود آن وقت خیال می‌کنم یک قدری فکر کنیم که اگر ما بیش از این‌ها صرفه‌جویی بکنیم و این گونه مخارج را ولو احتیاج زیاد هم داشته باشیم حتی‌المقدور کسر بکنیم مثل این که به نفع جامعه و مملکت و به نفع خود دولت آقای علاء است که واقعاً مورد اعتماد و علاقه همه است آن وقت یک وظیفه مهمی که برای کمیسیون بودجه قایل شده آن آخرش می‌گوید پیشنهاد صرفه‌جویی بدهد، پس کمیسیون بودجه وقتی که لایحه بودجه می‌رود برایش باید صورت‌های ریز را بخواهد و عوائد را تطبیق کند، صورت‌های ریزش را تطبیق کند، یعنی عین آن را که دولت داد نگوید که همه صحیح است و من همه را قبول دارم پیشنهاد صرفه‌جویی بدهد، از چه راه؟ از راه تقلیل یا حذف اقلام
که غیرضروری تشخیص می‌دهد، البته در این بودجه اقلام بسیار ضروری هست که در درجه اول مال وزارت جنگ است، فرهنگ است، بهداشت است، همه این‌ها صحیح، اما یک اقلامی است که بعد یکی یکی را می‌گویم من باب مثال مال دستگاه نخست وزیری را عرض کردم خیال می‌کنم این‌ها را ما باید صرفه‌جویی کنیم، این‌ها را باید کمیسیون بودجه صورت ریز را بخواهد ببیند و تقلیل بدهد که حتی‌المقدور حفظ حق ملت ایران از راه اجرای آیین‌نامه و قوانین شده باشد با توجه به این نکات قانونی و آئین‌نامه‌ای که البته نمایندگان محترم خودشان روشن بودند فقط بنده مبین افکار و نظریات‌شان در تشریح لایحه بودم وارد بحث در لایحه می‌شوم. بنده واقعاً از مطالعه این ماده واحده بودجه همین اعتقادی را پیدا کردم که یک وقتی یادم می‌آید که من با یکی از وزرای دارایی که با او یک قدری خصوصی‌تر بودم و صحبت می‌کردم به من گفت البته از شهریور ۲۰ الی‌حال همیشه گرفتار عدم تعادل بودجه هستیم فریاد هم می‌زنیم بعد هم می‌گوییم این‌ها با هم نمی‌خواند چه کار بکنیم، بعد می‌بینیم که سال همین طور می‌گذرد و ما درآمدی پیدا نکرده‌ایم و یک خرجی هم کرده‌ایم خوب این واقعاً به نظر معجزه می‌آید که ما کسر داریم و از آن طرف می‌بینیم که سال گذشت و خرج‌های‌مان را هم گذرانده‌ایم این چه جوری است؟ این مسلماً برای بنده حلش مشکل بود. یک روزی از یکی از آقایان وزرای دارایی پرسیدم خوب آقا می‌فرماید که این همه کسر داریم بودجه ما این طور است، درآمد نداریم، خرج داریم، چه جوری شما که وزیر دارایی هستید خرج می‌کنید؟ یک جوابی به بنده داد که خیال می‌کنم این جواب همیشه جاری باشد در وضع دخل و خرج مملکتی ما، آن جواب این است که این مملکت این که شما می‌بیند که در صورت بودجه‌تان هست این قدر دخل و این قدر خرج هیچ کدامش برای ما ملاک نیست، یک حسابی است برای تصویب می‌آوریم که مجلس بگذراند اما باطن آن کاری است که وزارت دارایی می‌کند یعنی هر چقدر پول دستش بود و هر جا توانست خرج می‌کند و هر جا که نخواست نمی‌کند خدا شاهد است حقیقت‌اش همین بوده است، الان هم عمل وزارت دارایی همین است ببخشید خیلی معذرت می‌خواهم، البته این تنظیر شاید به نظر درست نیاید مثل دفاتر تجاری است که یک دفتر برای مالیات بردرآمد تهیه می‌کنند و یک دفتر هم برای عمل‌کرد خودشان، آن دفتر عمل کرد را برای خودش نگه می‌دارد و حساب می‌کند و آن دفتر مالیات بردرآمد را هم پلمپ دارد و حاضر می‌کند برای مأمور مالیات بردرآمد (اریه- بازرگانان هم از دولت یاد گرفته‌اند) خوب البته همه سر و ته یک کرباسیم دولت و مجلس و ملت همه یک جوریم ولی این عرض ما مال آن است که همه‌مان اصلاح شویم و دلیلش هم همان تذکری بود که دیروز آقای خلعت‌بری دادند، محلش هم همین است، اگر یادتان باشد آقای دکتر امینی این‌جا پارسال، شاید دو لایحه بودجه بود یک ماده‌ای در یک لایحه آمده بود که پیشنهاد شد که تمام وجوه از هر جهت متمرکز شود در خزانه‌داری کل، این برای چیست هیچ گرفتار خزانه‌داری نشده‌اید آقایان برای حوزه انتخابیه‌تان؟ آقا معجزه این کار را بدانید که عمل‌کرد وزارت دارایی چه جور خوردی و کردی است شما فرض کنید که یک محلی دارید من خودم این مورد را که مبتلا به من است عرض می‌کنم سه سال پیش یا چهارسال پیش یک اضافاتی از بودجه بهداری بود که پارسال ما تصویب کردیم که آن اضافات بهداری‌ها و ساختمان‌ها تا آخر سال ۳۴ مصرف شود (سالاربهزادی- هنوز نداده‌اند) احسنت همین را می‌خواهم عرض کنم، این را آقایان رأی دادند وزارت بهداری دعوت کرد ما وکلای مازندران که احیتاجات‌مان چیست ما دیدیم که صد وپنجاه هزار تومان از سه سال پیش داریم آقای دکتر آهی تشریف داشتند و آقای خلعت‌بری ۱۵۰ هزار تومان دیدیم اضافه بود، گفتیم آقا این را حواله بدهید به محل که آن درمانگاه خراب را درست کنند این‌جا که دارو ندارید دارو بدهید گفتند چشم و صورت مجلس درست شد، حواله شد و رفت، بنده پارسال در فروردین ماه یادم می‌آید که در مازندران بودم، برای آمل برای هفتم فروردین سی‌ودو هزار تومان از همان محل به نام اعلیحضرت همایونی کلنگ ایجاد درمانگاه در آمل زده شد ولی الان که این‌جا خدمت‌تان ایستاده‌ام غیر از کلنگ اثر دیگری نیست بنده مکاتبه کردم و فشار آوردم که آخر این پول چه شد، این سی‌ودو هزار تومان بیشتر نبود، زمینش را مردم دادند، مردم چه کار کنند، مردم علاقمندند به مملکت و مردم می‌خواهند که جلو بروند، ولی این دستگاه‌های زنگ زده است که کار مردم را خراب می‌کند. آمدند آن‌جا دوهزار متر زمین دادند پنج هزار تومان هم دادند که می‌خواهیم درمانگاه بسازیم، این سی‌ودوهزار تومان حواله شد کلنگ هم زده شد، گاو هم قربانی شد جشن هم گرفته شد و کلنگ هم زدند ولی در عمل هنوز هیچ کاری نشده است چرا؟ بنده مکاتبه کرده‌ام و فشار آورده‌ام و آخرین نامه‌ای که دیشب دریافت کردم از پیشکار دارایی مازندران می‌گوید آقا بروید فشار بیاورید بلکه آقای پیرنیا خزانه دار این پول را بفرستد (دکتر پیرنیا- این طور نیست) این نامه‌اش هست، این برای چیست، این علتش این است که آقای دکتر پیرنیا که اوقات‌تان تلخ شد و اعتراض فرمودید قوانینی که شما تصویب می‌فرمایید غیر از آن چیزی است که وزارت دارایی در پرداخت محاسبات می‌کند، وجوه در آن‌جا متمرکز است وزارت دارایی یک برنامه‌ای دارد الاهم فالاهم خودش هر چه دلش خواست حواله می‌کند خرج می‌شود، و هر جا را که خواست نمی‌دهد، آقا غیر از آن دو دفتری است که بنده عرض کردم؟ یک دفتری خزانه‌داری کل کشور دارد که چه پول‌هایی را باید خرج کند و دفتر ظاهری هم این بودجه کل مملکتی است که می‌آورند و ما تصویب می‌کنیم و یک کسری که خیال می‌کنیم اگر این کسری باشد زمین به آسمان می‌رسد ولی نه، زمین سرجایش هست، و آسمان هم سرجایش است وقتی هم فرمودید این وضع بودجه کل مملکتی ماست این مشکل بودجه‌نویسی و تصویب کردن در مجلس شورای ملی و عمل نکردن به آن این غلط است یک شانسی را هم در دوره دکتر مصدق داشتیم همه ما می‌دانیم که در دوره دکتر مصدق عوائد ما آن قدر کم بود که هیچ جور نمی‌شد که تعادلی بین بودجه خرج و دخل پیش بیاید ولی خدا شاهد است من در همان مواقعی که مبارزه شدید داشتیم با دکتر مصدق یک عده دوستان هم داشتیم که با من هماری می‌کردند و صمیمانه همکاری می‌کردند و اخبار را به من می‌دادند به همین جهت روزنامه داد تنها روزنامه‌ای بود که در دوره مصدق اخبار صحیح را منتشر می‌کرد در همان موقع با یکی از اعضای وزارت دارایی ما جلسه‌ای داشتیم گفت امروز دکتر مصدق به ما دستور داد که باید اداره بودجه وزارت دارایی بینشیند و یک بودجه متعادلی درست کند نشستند و گفتند که ما نمی‌توانیم درست کنیم گفت باید بنویسید که دخل و خرجش بخواند و پاداش هم بگیرید همچو که رقم پاداش آمد جلو، فوری اداره بودجه وزارت دارایی نشستند و یک صورت تهیه کردند خرج مو به مو بودجه متعادل بود و مو نمی‌زد، بردند خدمت جناب آقای دکتر مصدق نخست وزیر مطلق و دیکتاتور مملکت گفتند آقا این بودجه آن وقت انصاف او را ببینید چیست گفت آقا این خیلی هم یکی باشد خوب نیست، یک‌خورده درآمد را کم کنید، یک‌خورده کمتر کردند درآمد را و یک مبلغی هم پاداش دادند به بودجه نویس‌ها و تشریف بردند. این مطلب را عرض می‌کنم آقایان حافظه‌تان وفادار است در پشت همین تریبون از زبان آقای دکتر امینی شنیدید بودجه مجعول که اگر خاطرتان باشد این بودجه مجعولی که آقای دکتر امینی می‌گفت همین بودجه و حالا هم هست همین بودجه من می‌خواهم عرض کنم که آقایان ما باید یک قدری عادت کنیم به صراحت، به حقیقت، حقیقت هر قدر تلخ باشد باید آدم ببیند تلخی حقیقت را تا رفع تلخی‌اش را بکند، اما ما با آن اصول ادبی و شعری خودمان نبایست در اعداد و ارقام و امور مالی و اقتصادی‌مان وارد بشویم و قضاوت بکنیم، ما با شعر می‌توانیم یک قامت بلندی را به سرو تشبیه کنیم و بگوییم خوب است اما نمی‌توانیم بگوییم که بودجه متعادل باش و متعادل بشود این صحیح نیست، این است که بنده عرض می‌کنم اسلوب بودجه‌نویسی ما که عیبش آن است ظاهرش این است و نتیجه‌اش هم از وجود این ماده و تبصره پیدا می‌شود ماده واحده به نظر من مثل ماده واحده‌های یک دوازدهم است، منتهی در آن یک دوازدهم قید است و این‌جا دوازده، دوازدهم قید است ماده واحده بودجه سال ۳۵ مطابق صورت شماره یک پانزده میلیارد و خرده‌ای عواید نوشته و مطابق صورت شماره دو ۱۹ میلیارد و هشتصد و چهل میلیون خرج بسیار خوب چه کار می‌کنیم، تصویب می‌کنیم، یعنی فلان بودجه را مجلس اجازه می‌دهد به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که درآمدهای پیش‌بینی شده سال ۳۵ را وصول و کلیه حقوق و مزایای قانونی کارمندان و مستخدمین و هزینه‌های مستمری و سایر مصارف وزارتخانه‌ها را در حدود درآمد وصولی بپردازد این که بنده عرض کردم دو دفتر است این است که خوب شما به کجا در عبارات این ماده واحده روشن کردید و عددی و رقمی شدید و گفتید که ما پانزده میلیارد عایدات و ۱۹ میلیارد خرج داریم این عایدات و خرج باید معلوم شود آخرش گفته‌اید در حدود درآمد وصولی، این یک چیز دیگر می‌شود اعتراض و انتقاد بنده به لاحیه بودجه این‌جایش است و به همین جهت من در عین حال تعریف کردم از این قسمت بودجه‌نویسی که اجازه خرج را جناب آقای فروهر از مجلس شورای ملی می‌خواهد اما بودجه‌ای که در سال گذشته مجلس شورای ملی تصویب کرد یک امتیازی که آن بر این بودجه داشت آن را هم تذکر می‌دهم بنده نمی‌دانم الان جناب آقای فروهر فردا که مواجه با اجرای این بودجه شدید چه خواهید کرد جناب آقای فروهر توجه بفرمایید این حرف من اساسی است موقعی که سال گذشته بودجه‌ای آوردند این‌جا مطرح کردند اگر خاطر آقایان باشد دو سه قسم خرج داشت، یک خرج درجه اول و یک خرج درجه دوم داشت کسر بودجه‌اش را قسمت کرده بود گفته بود که آنچه که پرداخت کردند در درجه اول خرج اهم می‌کنند باقی را که پیداکردند خرج فالا هم می‌کنند. اگر خاطرآقایان باشد این به هرحال مطلب
مسلمی بود که کسر هم داریم، چون این بودجه کسر است، یک کسری داریم بین ۱۹ ملیارد و ۱۵ ملیارد آن کسری را آورده‌اند، چون دو کسری است، یک کسری هم بین درآمد پیش‌بینی شده است که عملی نیست، وقتی که آن را هم حساب کنیم دو کسری است بنده تصور می‌کردم که اگر این بودجه این طور نوشته می‌شد ما دو تا کسر داریم یکی کسر ۱۹ ملیارد و ۱۵ میلیارد و یکی هم کسر درآمد وصولی، این را جمعاً حساب می‌کردند ۶ یا ۷ میلیارد و می‌آوردند و برای خودمان قائل به کسر می‌شدیم آمدیم و این کسری را قیمت می‌کردیم ده میلیارد یا پنج میلیاردش را می‌گفتیم که این اهم، که ما این مبلغ را وقتی وصول کردیم آنچه تا ۱۱ میلیارد بود به این مصرف می‌رسانیم، بقیه‌اش را تا ۱۵ میلیارد و یا ۱۹ میلیارد که وصول کردند مصرف لیست درجه دوم می‌کردند و این کاری بود که در بودجه سال گذشته شد و همین طور هم مجلس شورای ملی تصویب کرد. اما در بودجه امسال بنده نمی‌دانم فردا طرز اجرای این بودجه چه خواهد بود فردا آقایان وزرای محترمی که این‌جا تشریف دارند با نمایندگانی که در حوزه انتخابیه‌شان کار دارند برای وصول اعتباراتی که باید به مصرف برسد و در این بودجه قید شده چه خواهند کرد؟ برای این که این‌جا می‌گوید در حدود درآمد و چون هیچ معلوم نکرده آن کسری را به مصرف کجا بزند هر وزیری که زورش بیشتر بود و دوستی‌اش با جناب آقای فروهر یا با وزیر وقت دارایی بیشتر بود یک پولی می‌گیرد و به کارش می‌زند و آن کسی که نمی‌تواند و زورش نمی‌رسد پولش پرداخت نمی‌شود به خاطر دارم جناب آقای وزیر کشاورزی تشریف دارند پارسال پرتقال‌های مازندران داشت از بین می‌رفت بنده خدمت‌شان تذکر دادم جناب آقای وزیر کشاورزی فصل الان دارد می‌گذرد دوا بفرستید من واقعاً از ایشان متشکرم که با کمال صراحت فرمودند که پول نداریم بروید فشار بیاورید به وزیر دارایی خودشان هم شب در هیئت دولت اقدام کردند و فشار آوردند تا توانستیم پولی گیر بیاوریم و به اکیپ بدهیم و اگر قرار بود که سیستم بودجه کل کشور این جوری باشد یک دخل پیش‌بینی شده و یک خرج مسلم آن هم الاهم فالاهم بعد هم که زورش رسید این چه جور عملی است دولت و مردم هم گرفتار خواهند بود این است که بنده عرض می‌کنم این اسلوب بودجه‌نویسی تطبیق با حقایق نمی‌کند وکار مملکت مارا به همین وضعی که تابه حال ملاحظه فرموده‌اید که ما را به زحمت انداخت و اغلب کارها نمی‌چرخد و عدم رضایت‌ها هست تصدیق می‌فرمایید که بیشتر عدم رضایت‌های مردم روی مزاحمت‌هاست روی بدقولی‌هاست الان همین نکته‌ای که عرض کردم در آمل یازده ماه است که در آن‌جا یک کلنگ زده‌اند و درمانگاه نساخته‌اند این اعتبار دولت را می‌برد اعتبار وکیل را می‌برد نشان می‌دهد که دستگاه‌های ما کار نمی‌کند این همان طور که گفته شد باعث استفاده تبلیغات سوء می‌شود چطور می‌توانیم مبارزه کنیم با آن تبلیغات سوئی که از این خبرها سوءاستفاده می‌کنند پس هرچه ما بتوانیم اساس بودجه مملکتی خودمان را روشن بکنیم برنامه‌های ثابت و استواری را پابرجا کنیم هیچ تردیدی نیست که ما می‌توانیم به مقصود برسیم الان یک یادداشتی جناب آقای نراقی داده‌اند که موقع سم‌پاشی برای درخت‌ها و زراعت نزدیک است هنوز از اشکال تراشی مأمور دارایی، وزارت کشاورزی سم سفارش نداده الان در این بودجه با کمال علاقه تصویب می‌کنید که ۹۰ میلیون ریال اضافه بودجه وزارت کشاورزی پس امسال اضافه بودجه ۹۰ میلیون ریال برای آقای وزیر کشاورزی قایل شدیم و رویش نوشته است که برای دفع ملخ اما به عقیده بنده این ۹۰ میلیون ریال می‌رود جزو آن کسر و داده نمی‌شود الان در زحمت هستید که آقا موقع زراعت گذشت و سم نمی‌شود تهیه کرد و مردم هم می‌گویند چه شد وکیل مجلس و دولت هم مانده‌اند این است که بنده معتقد هستم بایستی این ماده واحده اصلاح بشود از این جهت تقسیم بشود این میزان درآمد برای خرج در درجه اول کسرش را قرض کنیم یا کمک بلاعوض برسد یا درآمدهای‌مان را وصول بکنیم این را هم بگذاریم برای ستون دیگر و دو ستون قایل بشویم برای خرج یک ستون درجه اول و مهم یک ستون درجه دوم همان طوری که پارسال در بودجه امسال این را قایل شدیم و این نقص در این بودجه هست و بنده نمی‌دانم که جناب آقای فروهر چه جور باید این نقص را رفع کنند خوب توجه نمی‌فرمایید آقای وزیر دارایی نباید هم توجه بفرمایید چون حرف حساب که جواب ندارد عرض کنم شما در بودجه مرقوم فرموده‌اید در حدود درآمد و چون بعد چهار میلیارد به عقیده خودتان کسر دارید درآمد وصولی شما هم با این پیش‌بینی‌هایی که شده است کسر خواهد شد، بنابراین ۴ میلیارد ممکن است ۵ میلیارد بشود حالا که ۵ میلیارد کسر دارید حالا بودجه شما را که ما تصویب کردیم فردا موقع پرداخت چه خواهید کرد، شما که خودتان مقرید که کسر دارید اقلاً دو ستون قایل بشوید، یک ستون درجه اول برای خرج درجه اول، و یک ستون درجه دوم برای خرج درجه دوم هم شما راحت و هم دولت راحت و هم مردم راحت همه با هم دست به گریبان نمی‌شوند اما این‌جور که مرقوم فرمودید هر روز روی خصوصیت هر روز باید جناب‌عالی اظهار لطف کنید الان پول توتون‌کاران به کجا داده شده است پول سم داده نشده حقوق هم که درجه اول باید داده بشود خدا شاهد است که یک کارمندی آمد یک ابلاغی به من نشان داد جناب آقای دکتر شاهکار وکیل تهران توجه بفرمایید ابلاغش را به من نشان داد چهار ماه پیش نوشته‌اند که این اضافاتی که به تصویب مجلس رسیده چون این اضافات دوتاست یکی ترفیع و یکی اضافات وزارت دارایی آمده کمیسیون کرده است و گفته است که هر کسی که هم استحقاق ترفیع و هم استحقاق اضافه دارد یکی را به او بدهند خیلی خوب، یکی ابلاغ کرده‌اند که بابت این تفاوت ۲۷ تومان به اضافه ۱۴ تومان می‌شود ۴۱ تومان از اول سال ۳۳ آمده می‌گوید آقا الان به من بدهید می‌گویند نداریم می‌گوید سال آینده ندهید می‌گویند نمی‌دهیم خوب آقا این احکام را چرا به دست مردم می‌دهید شما وقتی که بودجه ندارید، اضافه ندارید، خودتان درآمد ندارید و می‌نویسید درآمد وصولی، این احکامی که به دست مأمورین ادارات خودتان می‌دهید نتیجه‌اش همین می‌شود که جناب آقای وزیر دارایی از پشت همین تریبون گفت که دستگاه فلج است کارمندان ناراضی هستند وقتی که به یک کارمند اعتراض کردید همین می‌شود بیایید و بودجه خودتان را حقیقی کنید، خرج حقیقی‌تان را در مطابق دخل محقق نه خرجی که بعداً عایدی پیدا می‌کنید در مقابل آن، و سعی کنید که حتی‌المقدور این درآمدها به مصرف آن عده افرادی برسد که بیشتر جامعه را تشکیل می‌دهند. هشتاد درصد از مأمورین شما الان این ابلاغ‌ها در دست‌شان است، یک رتبه نهی بود که ۲۷ تومان اضافه برایش قایل شده بودند (دولت آبادی- غیر رتبه ۹ نداریم) جناب آقای دولت آبادی بنده این‌جا یک لیستی آوردم از لیست مستخدمین دولت عراق که یک وکیل مجلس عراق به من داده می‌بینید که چقدر رتبه ۹ هست خدمت‌تان عرض می‌کنم خلاصه هشتاد درصد از مأمورین دولتی شما ابلاغ دست‌شان داده‌اید که ۲۷ تومان به شما اضافه می‌دهیم، خوب بیایید یکی از این اقلام اضافی‌تان را بزنید و آن اکثریت مأمورین ناراضی دولتی را راضی بکنید، خرج‌های مملکتی شما به موجب تبصره یک ماده واحده یک تبصره دارد، این همان تبصره‌ای است که کمیسیون بودجه اصلاحش کرد یعنی اختیار تصویب بودجه تفصیلی را که دولت می‌خواست به اختیار خودش بگیرد تصویب کردند که بعد از آن که از تصویب کمیسیون بودجه گذشت اجراء کند. خیلی متشکریم از جناب آقای فروهر که همکاری کردند با کمیسیون بودجه و حذف کردند، اما عبارت آن طوری که به نظرم رسید وآقای مخبر کمیسیون توضیح دادند توضیح ایشان بنده را قانع نکرد که این یعنی چه، براساس اعتبارات مصوب ۳۴ به شرط این که از حدود اعتباری که به هر وزارتخانه یا اداره یا بنگاه پیشنهادی ۳۵ منظور شده تجاوز ننماید (محمدعلی مسعودی- بنده توضیح مفصل دارم توجه نفرموده‌اید) بنده گوش دادم به تفصیل ولی این را می‌خواهم بدانم که آیا به میزانی که در بودجه ۳۵ خرج دولت شد، حق دارد بکند (محمدعلی مسعودی- کمتر باشد) بیشترش را حق ندارد همان ۳۴ است (محمدعلی مسعودی- بله) من خیلی متشکرم، این همان اصلاح بوده است تذکری که دادند مأخذ و سندی است برای مجلس و تعیین تکلیف دولت، تبصره‌های دیگر هم همان طور که عرض کردم روی آن ماده آیین‌نامه به عقیده بنده اغلب این تبصره‌ها تطبیق با موضوع ماده واحده نمی‌کند و تبصره ۲ برخلاف ماده ۹۹ آیین‌نامه است البته تبصره یکی‌اش تطبیق می‌کرد و به عقیده من اشکالی ندارد اما تبصره ۳ چون تبصره دو هم راجع به اقلام بودجه است که می‌تواند بودجه را وزارت دارایی و دولت اجازه بدهد که از این قلم برود به آن قلم درصورتی که این هم یک قدری عجیب به نظر می‌آید چون جناب آقای بهبهانی قانون اساسی تکلیف را معلوم کرده برای دیوان محاسبات که باید دقت بکند که بودجه قلمش به مصرف همان برسد از یک قلم به قلم دیگر نرود این را بنده مخصوصاً این‌جا خدمت‌تان خواند. (بهبهانی- منافاتی با قانون ندارد) چرا حق دارد خود دولت ملاحظه بفرمایید در تبصره دو جناب آقای بهبهانی می‌گوید نقل و انتقال در فصول و مواد هر یک از بودجه‌های جزء سال ۱۳۳۵ که به تصویب کمیسیون بودجه رسیده باشد از ماده‌ای به ماده دیگر با موافقت وزارت دارایی قابل اجرا بوده وزارت دارایی مجاز نخواهد بود قبل از رسیدگی و تشخیص و ضرورت قطعی آن با اصلاح بودجه‌های مورد تقاضای وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی موافقت نماید به هر حال نقل و انتقال اعتبارات منظور در فصل کارگزینی به مواد فصول هزینه‌های اداری ممنوع است. بنده می‌خواهم ببینم که منظور از این تبصره چیست در حالی که ما در اصل ۱۰۲ قانون اساسی تکلیفی برای دیوان محاسبات قایل شده‌ایم که به موجب آن کیفیت دیوان محاسبات باید دقت بکند که هر قلمی به مصرف خودش برسد این قانون اساسی است از آن طرف هم این‌جا یک اجازه‌ای هست که هر وقت بخواهند از یک فصل بگذرند به فصل دیگر (یکی از نمایندگان- به غیر از فصل کارگزینی) غیر از فصل کارگزینی به عقیده من این یک انحراف از قانون اساسی است چون وقتی که شما این‌جا جزء به جزء اقلامش را معلوم کرده‌اید و گفتید که این بند باید به مصرف این کار برسد خوب این چه خاصه و خرجی است که دولت دلش بخواهد یا یک جریان دیگری باشد یک فصلی را بیاورید به یک فصل دیگر آن‌هم با اجازه کمیسیون بودجه
برای چه باید این کار بشود، این خودش ناقض این بودجه‌ای است که شما تصویب می‌کنید یعی تقریباً یک بودجه چهار دیواری کلی می‌شود که این قدر دخل و این قدر خرج خرجش هم دست دولت و کمیسیون بودجه است که هم قلم را به جای هر قلم، هر فصل را به جای هر فصل که دلش خواست بیاورد و تصویب کنند فردا ممکن است شما بیایید فصل فرهنگ را ببرید به جای فصل کشاورزی این صحیح نیست یعنی این‌ها مخالف اصول بودجه‌نویسی است این‌جا عرض کنم مثلاً یک ماده دیگری است راجع به استخدام اشخاصی که لیستی تهیه کرده‌اند که هفت نفر از آقایانی که در وزارت خارجه هستند و مشغول کار هم هستند مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد که این آقایان که اسامی‌شان این‌جا نیست و در لایحه پیشنهادی دولت بود (صادق بوشهری- اسم ببرید) در لایحه‌ای که دولت به کمیسیون بودجه داد اسم‌شان را نوشته بود و در گزارش مخبر کمیسیون اسم ننوشته بود گفتند ۷ نفر (سعید مهدوی- حالا اسم‌شان را می‌نویسند) خوب حالا به قول آقا اسم‌شان را می‌نویسند من با اسم‌شان هم مخالفم به طور کلی با این اصل مخالفم دلیلش هم این است که همان طور که ماده ۹۹ آیین‌نامه را قرائت کرده ارتباط به لایحه بودجه ندارد این یک لایحه استخدامی است که بایستی مطابق ماده ۹۹ دولت لاحیه‌اش را بیاورد که این ۸ نفر یا ۹ نفر را برای این که مدت خدمت‌شان را با این که رسمی نیستند مستخدم رسمی حساب بکنیم. این‌ها نورچشمی‌ها هستند و اگر یادشان باشد آن روز تشریف داشتند در موقعی که حضرت جلال بایار رئیس جمهوری ترکیه تشریف آورده بودند در ایران این‌جا تشریف آوردند در مجلس شورای ملی، آقایان هم تشریف داشتند ویک مترجمی هم همراه‌شان بود که این آقا وابسته سفارت ایران در ترکیه است این آقا قارسیس به قدری خوب بود که مترجم بود و مجلس شورای ملی را ترجمه می‌کرد مجلس شوروی و وقتی که در سالن دانشگاه تهران که اعلیحضرت همایونی هم تشریف داشتند و آقایان هم اغلب‌شان بودند حضرت جلال بایار نطق می‌کرد با این که ترجمه‌اش را قبلاً نوشته بود نمی‌خواست بخواند که بالاخره اعلیحضرت همایونی با حداکثر لطف و محبتی که به همه دارند نتوانستند خودشان را نگه دارند و آن‌جا قدری اوقات‌شان تلخ شد معهذا این آدم فرض کنید الان در سفارت آنکارا نشسته است و ماهی هزار لیره ترک هم پول می‌گیرد و تصور می‌کنم یکی از هفت نفر همین شخص باشد ما چرا بیاییم این‌جور خاصه خرجی برای سوابق خدمت ۷ نفر آدم بکنیم تا آن کارهایی که این‌ها کرده‌اند جزو مدت رسمی حساب بشود و اول اسم ببریم، بعد نبریم و بعد بیاوریم توی لایحه بودجه دیروز یکی از رفقا به بنده می‌گفت که یکی از اعضای وزارت خارجه آمده بود دنبال من شاید جناب آقای نقابت بودند و فرمودند که یک کسی آمده بود دنبال من که کاری بکن که این هفت تا هشت تا بشود ایشان فرموده‌اند که من نه این پیشنهاد را می‌توانم بدهم و نه موافقم با این فکر نتیجه این خاصه و خرجی‌ها و این تبعیض‌هاست که ایجاد عدم رضایت در مردم می‌کند، ایجاد حس تشبث در مردم می‌کند که بروند با اسلوب تشبث استفاده بکنند این ترتیب‌ها در غیر مورد قانونی و در غیر فصل خودش این جور قوانین و تبصره‌ها را می‌آورند ما هم فکر می‌کنیم که شب عید است خسته شده‌ایم و تمامش کنیم این صحیح نیست آقایان تبصره چهارده راجع به مالیات از اتومبیل‌های سواری بنده جداً موافقم که مالیات و عوارض از اتومبیل‌ها گرفته بشود خوب جوری هم تنظیم شده است که از اتومبیل‌های لوکس همه می‌گیرند اما من از آقایان می‌پرسم جای لایحه مالیاتی یعنی مالیات گذاشتن در لایحه بودجه است؟ خوب جناب آقای فروهر که تشریف داشتند و لایحه مالیات بر درآمدشان را هم که دادند به کمیسیون قوانین دارایی، این لایحه که پنجاه وهفت صفحه بود یک تبصره هم می‌گذاشتند در آن‌جا از اتومبیل‌ها این قدر مالیات گرفته بشود به نظر من صحیح‌تر بود از نظر اصول قانون‌نویسی و اصولی که دولت و مجلس رعایت کنند چون این آیین‌نامه‌ای که بنده عرض می‌کنم ماده ۹۹ مال من نیست این مال مملکت است یعنی وزرا و دولت بایستی رعایت این آیین‌نامه را بکنند، پس جناب آقای فروهر هم وقتی که یک چنین آیین‌نامه‌ای را تنظیم می‌کنند و بنده هم با ایشان موافق هستم و بایستی پرداخت، این را اگر در جای خودش می‌گذاشتیم بسیار خوب هم بود حالا برخلاف ماده ۹۹ آیین‌نامه جایش آمده این‌جا و به نظر بنده اشکال قانونی و آیین‌نامه‌ای دارد، اما وارد می‌شویم بعد از این انحرافاتی که از نظر ماده ۹۹ در خود لایحه به عرض رساندم در این که این بودجه‌ای که این‌جا آورده‌اند و به نظر آقایان نمایندگان رساندند با این مقدمه‌ای که در گزارش بودجه نوشته شده بود آیا وضع بودجه ما جلو رفته یا عقب چون این خیلی مهم است، جناب آقای مسعودی واقعاً گزارش مبسوط و مدللی مرقوم فرموده‌اند، امروز صبح هم بنده باز از رادیو گوش می‌دادم شاید چندین مرتبه منتشر شده و بسیار خوب است که همه مردم ایران مطلع باشند که حوادث شوم تا قبل از ۲۸ مرداد باعث این وضع بد و انحرافی در اساس مملکت و بودجه شده است، و همین طور که فرمودند تثبیت اوضاع ایران تا شهریور که اساس و پایه اصلاح امور مالی ما مبتنی بر همان امنیت و تثبیت اوضاع مملکت بود بسیار به جا و لازم بود و این دو عامل مؤثر در وضع مالی و بودجه ما شده است بسیار نظر صحیح است بنده هم موافقم بنده برای تأیید نظر شما حتی آماری دارم چون دنیای امروز جناب آقای مسعودی روی آمار است که قضاوت می‌کنند به تثبت اوضاع مملکت، در این‌جا یک آماری ماده یک شخصی راجع به چای در دانشگاه حقوق مطالعه‌ای کرده کنفرانسی داده وقتی که ما نگاه می‌کنیم به آمار چای از سال ۱۳۱۵ تا سال ۱۳۲۰ می‌بینیم ارقام واردات چای مساوی بوده است مثلاً در سال ۱۳۱۵، ۹۷۱۱ تن چای وارد شده چون هنوز باغات چای در شما تازه ایجاد شده بود و رو نیامده بود در سال ۱۳۱۶، ۷۵۳۵۰ تن و در سال ۱۳۱۷، ۶۸۰۰ تن در سال ۱۳۱۸- ۳۲۰، ۷۰۹۲ تن، ملاحظه می‌کنید تثبیت اوضاع در مملکت واقعاً یکی از مهم‌ترین مزایای سلطنت گذشته اعلیحضرت فقید در دوره بیست سال بود این نتیجه را بار می‌آورد که از طرفی میزان واردات چای در این سال‌ها با هم می‌خواند از آن طرف هم در مقابل باغات چای روی تشویقی که اعلیحضرت فقید می‌کردند با یک ترتیبی می‌آید بالا که چای واردات را بگیرد اما از شهریور ۲۱ تا ۳۳۰ ملاحظه بفرمایید در ۳۲۲ یک دفعه ۱۶۴۲ تن می‌شود از ۶۰۰۰ تن به ۱۶۴۲ تن می‌رسد، جناب آقای صفاری چون در مورد چای است توجه بفرمایید، این چه شده است؟ عدم ثبات اوضاع و هرج و مرج بوده است، عدم ثبات اوضاع بوده است و پنج هزار تن به صورت قاچاق وارد شده است و مصرف شده، سال بعدش اصلاَ در سال ۲۳ چای آمار ندارد که چه مقدار وارد شده، به دلیل این که اوضاع مملکت وضعش طوری بود که گمرکات جنوب در اختیار دستگاه نبود که آمارگیری کند بعد هم سال‌های بعدش مختلف می‌شود یک سال می‌شود چهارهزار تن، یک سال دیگر یک هزار تن فقط در ظرف دو سال که حمایت از چای شد، جناب آقای وزیر بازرگانی به این آمار توجه کنید، که سال ۱۳۳۱ و یکی هم سال ۱۳۳۲ تا آن اواخرش دو سال ۲۴۹۳ تن سال ۳۱ و ۳۰۴۲ تن سال ۳۲ (صفاری- قاچاق بسیار زیادتر است) بلی خود همین آمار هم نشان می‌دهد می‌خواهم عرض کنم که اوضاع وقتی تثبیت بشود در مملکت، در اوضاع سیاسی و امنیت عمومی و در اوضاع اقتصادی تأثیر زیادی دارد، ما می‌بایستی در درجه اول همان طور که آقای وزیر دارایی گفتند که در درجه اول بودجه‌مان را صرف امنیت کنیم، این بسیار صحیح است، اما نکته‌ای که بنده این‌جا عرض می‌کنم و جناب آقای مسعودی توجه خواهند فرمود این است که ما ققط نمی‌توانیم مردم را دلخوش به این حرف بکنیم که چون اوضاع مملکت ما تا شهریور ۲۰ تثبیت بود و بعد از آن در اوضاع هرج و مرج وعدم تثبیت به وجود آمد و اتفاقات عجیبی پیش آمد کرد تا مرداد ۳۲ و الان هم سه سال است ۳۲ و ۳۳ و ۳۴ می‌گذرد باز هم مردم را دلخوش کنیم که چون آن اوضاع دارد سپری می‌شود، قبول این صحیح نیست، مردم ایران این را نمی‌توانند قبول کنند دولت‌های ما هم نمی‌توانند در سیر خرابی اوضاع گذشته ناتوانی‌ها یا عدم انجام وظایف خودشان را منتسب به این نکته بکنند. آقا قبول دارید جناب آقای مسعودی که از ۲۸ مرداد ۳۲ در نتیجه تحولی که در مملکت ما پیش آمد مملکت ما رفت روی آرامش، بسیار صحیح، ولی نتیجه آن آرامش همین طور که استدلال کردید باید بهتر باشد این را قبول دارید؟ (محمدعلی مسعودی- صحیح است) یعنی اگر در ۳۲ وضع ما طوری بود، کراراً گفته شد که حتی بعد از ۲۸ مرداد باند در بیمارستان‌ها نبود که به مصرف مریض‌ها برسد حالا یک قدری وضع مالی و عواید ما باید بهتر باشد یعنی در ۳۴ ما بایستی بهتر از ۳۳ و در ۳۳ بهتر از ۳۲ و بالنتیجه بودجه امسال ما باید بهتر از بودجه پارسال باشد این را که آقا قبول دارید متأسفانه و متأسفانه بنده می‌بینم که بودجه‌ای که امسال تنظیم شده نشان می‌دهد که وضع ما بهتر از پارسال نیست و این مخالف آن مقدمه و استدلالی است که خودتان فرمودید و بنده حالا وارد تشریح مطلب می‌شوم و تصدیق خواهید فرمود که عرض بنده چیست، در بودجه پارسال جناب آقای فروهر از عایدات نفت دیناری به حساب عایدات مملکتی گذارده نشد، دولت وقت معتقد بود که تمام درآمدهای نفت باید صدی صد به مصرف عمرانی برسد به وسیله سازمان برنامه یا بودجه عمرانی، بنابراین خودتان هم در این مقایسه در این صورت مقایسه درآمدهای پیش‌بینی شده مرقوم فرموده‌اید در ستون درآمد امسال که در مقابل ستون پارسال مفید است آقایان هم اگر بودجه خدمت‌تان باشد زود می‌توانید پیدا کنید. یک رقم ۲ میلیارد و خورده‌ای از درآمد نفت گذاشته‌اید برای امسال و یک رقم یک میلیارد هم باز اضافه بر دو میلیارد و خورده‌ای که گذاشته‌اید به عنوان سهمیه دولت از درآمد نفت به عنوان مازاد درآمد نفت یعنی ۳ میلیارد و خورده‌ای جناب آقای فروهر، شما از درآمد نفت آورده‌اید گذاشته‌اید به حساب درآمد مملکتی یعنی ۳ میلیارد و خورده‌ای و این در پارسال نبود، حالا هست، از آن طرف هم معتقد هستید که ۴ میلیارد و خورده‌ای کسر درآمد است بسیار خوب ۳ میلیارد از درآمد نفت این‌جا گذاشته‌اید، ۴ میلیارد و خورده‌ای هم کسر دارید بنابراین ۷ میلیارد و خورده‌ای بودجه امسال کسر دارد نسبت به بودجه پارسال در حالی که پارسال دوازده میلیارد و خورده‌ای درآمد بود و پانزده میلیارد خرج و مابه التفاوت ۳ میلیارد بود بودجه امسال ۷ میلیارد است، این عرایضی
که من می‌کنم البته مبتنی بر مطالعه است که دراین ارقام کرده‌ام، جناب آقای فروهر خلاف عرضی نمی‌کنم (محمدعلی مسعودی- جواب دارد) (وزیر دارایی- از جهتی درست است و از جهتی خیر) این را در صفحه هفتم رقم ۱۲ سهمیه دولت از درآمد نفت ۰۰ ر ۰۰۰ ر ۶۵۰ ر ۲ میلیون، جناب آقای فروهر صحیح است (نایب رئیس- مباحثه بین الاثنین نفرمایید) (وزیر دارایی- بعد جواب عرض می‌کنم) در رقم ۱۲ صفحه هفتم سهمیه دولت از درآمد نفت ۲ میلیارد و ششصد و پنجاه میلیون در ستون درآمدهای پیش‌بینی شده برای سال ۳۵، در ستون درآمدهای ۳۴ جایش سفید است، البته جواب داده می‌شود، بنده مطلب را عرض می‌کنم، بنابراین ۲ میلیارد و ششصد و پنجاه میلیون از درآمد نفت درستون درآمد گذاشته‌اید، در قسمت ۱۲ هم یک میلیارد باز از درآمدهای ۳۵ هست که در ستون ۳۴ نیست، این را گذاشته‌اید دریافتی از شرکت ملی نفت بابت مازاد درآمد، بنابراین آن رقمی که عرض کردم می‌رسد به سه میلیارد و بیست و پنج میلیون و چهار میلیارد و کسری هم که جناب آقای معسودی در خود ماده واحده کسرش مشخص است در ماده واحده نوشته شده: ۰۰۰ ر ۲۲۶ ر ۷۸۳ ر ۱۵ ریال، از قسمت درآمد و ۱۸۰ ر ۳۳۰ ر ۸۴۰ ر ۱۹ ریال هم خرج است این مابه التفاوتش می‌شود ۴ میلیارد و صد میلیون این‌جا، ۳ میلیارد و دویست میلیون هم آن‌جا این شد هفت میلیارد و سیصد میلیون این رقم را دارید، رقم پارسال را هم البته در نظر گرفته‌اید یا اگر نگرفته‌اید خدمت‌تان هست رقم پارسال ۱۵ میلیارد و سیصد و نود و سه میلیون خرج بود و درآمدتان ۱۲ میلیارد و ششصد و شصت وپنج هزار و پانصد و چهل و هشت هزار این دوازده میلیارد را از این ۱۵ میلیارد که کسر کنید ۳ میلیارد می‌شود، بنابراین در بودجه پارسال ۳ میلیارد کسر داشتید و درآمد نفت را هم به حساب نیاورده بودید یعنی اساس درآمدتان را گذاشته بودید به روی درآمدهای عمومی، در بودجه امسال چهار میلیارد کسر دارید با نفت و وقتی درآمد نفت را بیاورید این‌جا و حساب کنید می‌شود هفت میلیارد و سیصد میلیون (محمدعلی مسعودی- جوابش یک کمله است بودجه‌هایی که علاوه شده آن‌ها را هم حساب کنید ببینید چقدر تفاوت پیدا کرده است) خواستم این نکته را به عرض آقایان برسانم که در این مقدمه‌ای که مرقوم فرموده‌اید نه هر قدر آرامش باشد مملکت وضعش به نحوی می‌رسد که قدرت تولید بالا می‌رود عواید مملکتی هم بیشتر می‌شود بودجه متعادل می‌شود، متأسفانه با قبول این استدلال شما که عقیده و فکر همیشگی من است و رویش حرف می‌زنم و می‌نویسم این‌جا ما عکسش را می‌بینیم (محمدعلی مسعودی - اما شده است) اما شدنش اگر قرار بشود جناب آقای مسعدی از ۳۳۲ ر ۳۳۳ ر ۳۳۴ قدمی به جلو نرویم و بایستیم باز یک چیزی، اما عقب برویم صحیح نیست من می‌گویم عقب نبایستی رفت توقف هم نبایستی کرد، جلو باید برویم (محمدعلی مسعودی- صحیح است) این عقیده من است می‌گویم عقیده شما چیست روی ارقام به من نشان بدهید، این مقدمه‌ای که جناب‌عالی به نام مخبر کمیسیون زحمت کشیدید خیلی هم متشکریم این مقدمه را با رقم شما ثابت کنید که آیا ما امسال که بودجه ۳۵ را داریم می‌نویسیم وضع بودجه ما بهتر از ۳۴ است یا بدتر؟ این رقم و عدد است، من این ارقام را خدمت‌تان عرض کردم به این ارقام توجه بفرمایید و البته جواب هم خواهید داد خیلی متشکرم اما من معتقدم که جلو نرفته‌ایم، حالا عرض می‌کنم چرا؟ دلایلش را عرض می‌کنم، این که فرمودید که اضافه شده اگر ما بخواهیم حساب کنیم برای این که ما یک اضافات نسبت به سال‌های پیش از نظر خرج گذاشته‌ایم آن را باید به حساب بیاوریم آن را هم بنده بعد تفصیلش را خدمت‌تان عرض می‌کنم که این اضافات با تناسب اضافات بودجه سال پیش باز هم این تناسب که عرض می‌کنم به قوت خودش باقی است یعنی فاصله هفت میلیارد و اضافاتی که شما برای خرج گذاشته‌اید هست و چون شما کاهش در درآمدها دارید جناب آقای مسعودی این آن چیزی است که یک مملکتی را اذیت می‌کند. مملکت قائم به وجود درآمد است درآمدهای ملی، درآمدهای مملکتی وقتی کم شد آن مملکت وضع مالیش بد است مالیات‌ها هم که زیادتر شد دلیل بر این است که باز وضع مردم بد است و بیشتر هم کسر پیدا خواهد کرد برای این که در دلیل این اصل هست مالیات را وقتی بردید بالا قاچاق مالیات بیشتر است تبانی مؤدیان با مأمورین بیشتر است این‌ها یک مبانی اصولی و اساسی است که در بحث اقتصادی هست که هیچ کس نمی‌تواند منکر شود، بنده می‌خواهم عرض کنم حالا بعد وارد بحث کاهش درآمد پارسال‌تان و اضافاتی که قایل شدید می‌رسم و آن را هم جلوی‌شان با آمار خواهم گذاشت و تصدیق خواهید فرمود که وضع ما بهتر که نشده بدتر هم شده و این حقیقت تلخ را ما با آن مواجه بودیم و چون تا انسان درد را تشخیص ندهد نمی‌رود دنبالش ما نباید دل‌مان را خوش کنیم با الفاظ، نباید با این حرف‌ها حقیقت تلخ را فراموش کنیم و نرویم چاره کنیم ما باید دنبال چاره این کار باشیم چاره این کار را بعد عرض می‌کنم، البته خوشبختانه آقای مسعودی هم فرمودند و همین طور جناب آقای فروهر پری‌شب در پشت این تریبون تشریح فرمودند که راه کار چیست، تجدید نظر در سازمان‌ها، بسیار کار اساسی است اگر جناب آقای فروهر نخواهند وارد این بحث شوند به نتیجه نخواهند رسید و به خدا وقت از دست می‌رود یا این که مرقوم فرمودید صرفه‌جویی رعایت حد اعلای صرفه‌جویی و مباشرت در وصول عواید حقیقی و تجدید نظر در سازمان‌ها علاج کار و این‌هاست اما متأسفانه این عبارات این‌جا می‌آید ولی مفهوم پیدا نمی‌کند دلیلش این است من الان یک مثال عرض می‌کنم ممکن است جناب‌عالی به عنوان یک وزیر دارایی اگر امروز هم نشد بحث است برای فردا می‌شود بیایید از پشت این تریبون به ملت ایران اعلام کنید که مجموع مستخدمین دولت شما چقدر است و مجموع رتبه‌های آن‌ها چقدر است ما فقط این را می‌خواهیم و اگر شما توانستید این یک رقم راز پشت این تریبون به نمایندگان ملت، به مطبوعات به ملت ایران بگویید آن وقت من می‌فهمم که این حرفی که می‌زنید تجدید نظر در سازمان‌های دولتی ممکن است که رویش فکری بکنید اما من متأسفم در عین تقدیری که می‌کنم اظهار تأسف هم می‌کنم ما در عراق مهمان بودیم، مهمان پارلمان عراق بودیم هفده نفر وکیل مجلس و سناتور با ما تماس داشتند حداکثر تجلیل هم کردند یک روز به یکی از وکلای پارلمان عراق گفتم چون همان روز بحث بودجه‌شان بود یعنی ایامی که ما در آن‌جا بودیم بودجه در مجلس مطرح بود و بحث می‌شد جناب آقای افشار صادقی تشریف داشتند تصدیق خواهند فرمود موقع مباحثه بودجه بود جناب رئیس آقای اردلان هم تشریف داشتند معذرت می‌خواهم بنده از یکی از وکلای عراق پرسیدم خوب آقا بودجه شما مطرح است و بحث می‌شود آیا ممکن است به منم بگویید تعداد مستخدمین شما چقدر است من خیال کردم همین طوری که ما هم از وزرای‌مان چون کراراً پرسیده‌ام و به من جواب نداده‌اند چون فکر می‌کنم جناب آقای فروهر صورت را مرحمت بفرمایند همه می‌دانند بعد که صحبت پیش آمد بنده از ایشان پرسیدم وآن وکیل هم آقای محمدمهدی وهاب وکیل کربلا بود و اتفاقاً وکیل عدلیه هم هست و این نکته را هم عرض کنم خدمت آقایان پارلمان عراق با این که ۱۴۰ وکیل دارد ۴۰ الی ۵۰ نفر وکیل عدلیه هم هستند، حالا اگر ما چند نفر هستیم و مزاحم‌تان می‌شویم به بخشید خلاصه آن وکیل مجلس وکیل کربلا به من گفت فردا به شما جواب می‌دهم فردا صبح که آمد مهمان‌خانه این ورقه را آورد و گفت تا این ورقه را جناب وزیر دارایی ما نیاورد به مجلس ما بودجه دولت را تصویب نمی‌کنیم و این صورت مستخدمین سال ۱۹۵۶ است که الان بودجه‌اش را دارند تصویب می‌کنند، این لیست چاپ شده مستخدمین کشور عراق است، اجازه می‌فرمایید که بنده دو سه کلمه را خدمت‌تان بخوانم (یک نفر از نمایندگان- جمعش چقدر است؟) این را هم خدمت‌تان عرض می‌کنم که کشور عراق را معتقدند بین ۵ الی ۷ میلیون نفر جمعیت دارد، سرشماری که کردند در چند سال پیش به بیان خودشان و مشغول تهیه مقدمات‌اند برای یک سرشماری عمومی که قریباً انجام خواهد شد (احمد فرامرزی- به پنج میلیون نرسیده، در حدود پنج میلیون است) جمع مستخدمین کشوری عراق ۱۸۷۱۹ نفر است بنابراین اگر ما جمعیت کشورمان چهار برابر پنج میلیون است چهار برابر هیجده هزار نفر خیر یا چهار برابر بیست هزار نفر می‌شود هشتاد هزار نفر، حالا بنده خواهش می‌کنم صورت بیاورند ببینیم از دویست هزار نفر کمتر است اگر از دویست هزار نفر جناب آقای وزیر دارایی صورت دادند که مستخدمین کشوری ما کمترند بنده عرضی ندارم آن وقت ببینیم رتبه‌های مستخدمین عراق چیست؟ هیجده رتبه دارند و حقوق‌شان از حداقل هشت دینار شروع می‌شود تا صد دینار حداکثر، آن وقت تعداد افراد رتبه‌ای که صد دینار می‌گیرند چند نفر است چون رتبه صد دیناری آن‌ها با رتبه ۹ ما یکی است بنده یک وقتی یک لیستی سازمان برنامه به عنوان بودجه‌اش فرستاده بود من مطالعه کردم هر چه در این صورت نگاه کردم از رتبه ۸ و ۹ کمتر ندیدم (دکتر پیرنیا - در این صورت آموزگاران و دبیران هم هست؟) همه‌شان هست، حتی قضات‌شان بیشتر از ماست این را هم بدانید من دیدم که در آن صورت سازمان برنامه غیر از رتبه ۸ و ۹ نیست و رتبه هشتا هم ضباط هستند این‌جا در قسمت رتبه هیجده که صد دینار حقوق می‌گیرند این صد دینار یعنی صد لیره، دو هزار و دویست و حداکثر ۳۹ نفر است آقایان توجه کنید از ۱۸۷۱۹ نفر مستخدم دولتی کشور عراق ۳۹ نفر حقوق بگیر صد دیناری است فقط ۳۹ نفر حقوق‌بگیر صد دیناری است فقط ۳۹ نفر رتبه عالی دارند یعنی رتبه ۹.
نایب رئیس- تأمل بفرمایید اکثریت نیست (پس از چند لحظه اکثریت حاصل شد) بفرمایید آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- عرض کنم وزارت معارف را که سؤال فرمودید ۱۱ رقم هست صورت‌های ریزش هم هست عرض کنم این جا نوشته مدارس الثانویه مدرسه متوسطه است ۲۹۷۸ نفر تمام اقلام زیر هست منظور عرض بنده این است که عالی‌ترین رتبه‌ای که صد دینار است رتبه ۱۸ است که ۳۹ نفر هستند آن وقت کشور عراق ۱۴ استان دارد یعنی کوچک کوچک کرده که بتواند آسان‌تر خودش را اداره کند و استاندارش هم قوی و مؤثر است مثلاً ما وارد شهر کرکوک
شدیم در شهر کرکوک یک عمارت قدیمی هست که جناب آقای اردلان به آن توجه داشتند چون این‌جا را چهل سال پیش تشریف برده بودند، دیده بودند فرمودند این عمارت اسمش سرا بوده و چهل سال پیش این عمارت بوده و این عمارت مرکز استانداری شهر کرکوک بوده است آقای متصرف که استاندار بودند آقای رئیس شهربانی وآقای رئیس آمار و رؤسای همه ادارات در آن‌جا جمع بودند در یک عمارت استانداری و شهر کرکوک اداره می‌شد آقای استاندار و رؤسای ادارات جمع بودند و تمام امور را حل می‌کردند استاندار هم ریاست فائقه‌اش با حرف نبود بلکه واقعاً اتوریته داشت و کار هم به خوبی می‌چرخید و البته نتیجه آن صرفه‌جویی این خواهد بود اما بنده از آقایان می‌پرسم از خود جناب آقای وزیر دارایی، یک روز راه بیفتید در خود این تهران اگر در ۲۴ ساعت توانسید تمام عماراتی که ادارات دولتی و تأسیسات تابعه وزارتخانه‌های ما جمع کرده‌اند برسید و یک دفعه ببینید، چرا ارباب‌رجوع ناراضی هستند برای این که کارش گیر وزارتخانه است کارش گیر اداره است اصلاَ نمی‌تواند برسد بعد هم که رسید آقای رئیس اداره تشریف ندارند، کمیسیون دارند بعد هم بدبخت باید برود ردیف اتوبوس یک ساعت بایستد (دکتر عدل- اتوبوس همه جای دنیا همین طور است ایتالیا تشریف ببرید ببینید) البته همه جا این طور است منظور بنده جناب آقای دکتر عدل اگر سعی کنیم تشیکلات اداری‌مان را با اصول صرفه‌جویی اداره کنیم و مستخدمین خودمان را هم در حدودی که اعاشه بشوند حقوق بدهیم نه این که ابلاغات دست‌شان است و حواله روی یخ است هیمن طور تعداد زیادتر می‌شود جمعیت اداری زیاد می‌شود بعد هم حقوق‌شان به آنان نمی‌رسد و در ادارات همین طور متفرق هستند قسمت عمده بودجه ما خرج پرسنل است و خرج عمارت می‌شود این فایده ندارد چند وقت پیش در کمیسیون برنامه آقای صدرزاده یادشان هست یکی از اقلامی که آورده بودند مهندسی زراعی بود (صدرزاده- صحیح است) گفتیم مهندسی زراعی چیست گفتند یک هفت هشت تکه نمونه کشاورزی در بعضی شهرها داریم یک هکتار دو هکتار این را چون اصل چهار اداره می‌کرد وحالا به ما واگذار کرده است و گوسفندهای‌مان آن جا مانده و این چند هکتار دارد از بین می‌رود ما حساب کردیم دیدیم که این اصلاَ برای ما خیری ندارد خوب یک مطالعات نمونه‌ای در بعضی نقاط می‌کنند که گندم خوب را چه کار کنند بنده پری‌روز می‌گذشتم از یکی از خیابان‌ها یک عمارت بزرگ سه طبقه خدا شاهد است سه طبقه بود ۲۰ اطاق داشت بنای خیلی وسیعی با یک فضای بزرگی آنچه نوشته بود اداره مهندسی زراعی که اگر بنده پیاده عبور نمی‌کردم شاید اصلاَ نمی‌دانستم یک چنین اداره‌ای آن‌جا هست این وضع که ما در کمیسیون برنامه به آن رسیدگی می‌کردیم نتیجه‌اش این بود، حالا وارد آن عمارت بشوید دستگاه کل، کارگزینی کل، مدیر کل دفتر و چه و چه نتیجه تراکم این‌جور تشکیلات هست که بودجه ما متورم می‌شود حقوق ذوی‌الحقوق به آنان نمی‌رسد و الان در ادارات ما هستند بی‌چاره‌هایی که تکلیف کار اداری روی دوش آن‌ها است و همان‌هایی هستند که اضافات و ترفیعاتشان با این که می‌آید صلح می‌کند که یک رتبه و یک اضافه را یکی به او بدهند باز هم نمی‌دهند، حق دارد آقای وزیر دارایی و باید عرض کنم که واقعاً متشکرم از این وعده‌ای که جناب آقای فروهر دادند که تجدید نظر در سازمان‌ها می‌کنند امیدوار هستم که این کار را بکنند و اگر هم واقعاً معتقد هستند خوب است یک تکلیفی هم برای‌شان بشود من عقیده‌ام هست حالا که این ماده واحده با تبصره‌هایش همه چیز تویش هست عیب ندارد ما هم یک تبصره‌ای پیشنهاد می‌کنیم که دولت مکلف است لااقل این سازمان‌ها را تجدید نظر بکند در ظرف شش ماه و لایحه‌اش را بدهد به مجلس آینده که این وعده نباشد، چون این وعده‌ها در این مملکت همیشه داده شده است و عمل نمی‌شود، این حسابی که بنده خدمت‌تان عرض می‌کنم این اشکالی است که پدید می‌آید، پس بنده معتقد هستم جناب آقای فروهر که ما باید سعی کنیم بودجه خودمان را متعادل کنیم و آن را روی یک پایه‌ای ببریم و در تشکیلات‌مان تجدید نظر کنیم و حتی‌المقدور سعی کنیم صرفه‌جویی بکنیم مثل کشورهای دیگر، ترکیه هم رفتم دیدم تشکیلات اداری مختصر بود به وزارت خارجه‌اش رفتم با یک تیپ مطبوعاتی بودیم، باور کنید چند اطاق بیشتر نبود، در ترکیه در هیئت مطبوعاتی که بنده عضو بودم ما را دعوت کردند باور بفرمایید که در اتومبیل کرایه‌ای سوار می‌شدیم اصلاَ یک اتومبیل زیادی دولت ترکیه نداشت، پنج تا اتومبیل کرایه‌ای رو به روی مجلس شورای‌شان که مهمان‌خانه بود می‌ایستاد ما تاکسی سوار می‌شدیم و برنامه خودمان را اجرا می‌کردیم، در همین عراق از این ۵ اتومبیل که در اختیار ما گذاشته بودند من با یکی از رانندگان صحبت می‌کردم چرا یکی دو تا مال مجلس بیشتر نبود، بقیه‌اش کرایه‌ای بود، امروز دنیا سعی می‌کند روی صرفه‌جویی برود و حتی‌المقدور از اقلام مخارج بکاهد و عواید ملت خودش را زیاد کند ما با کمال تأسف بودجه خودمان را روی عایدات نفت لغزانده‌ایم وقتی که امسال ما در بودجه‌مان سه میلیارد و سیصد میلیون از عواید نفت آوردیم و داریم استفاده می‌کنیم خوب این یک مأخذی می‌شود برای دفعه اول در حالی که در بودجه گذشته نبود بنده قطع دارم سال آینده پنج میلیارد می‌شود می‌گویید نه، این پیش‌بینی بنده ضبط می‌شود در صورت مجلس تا سال آینده، از این طرف هم وارد بحث نفت بشویم، دولت علاقه دارد که عوائد نفت ما زیادتر شود، به کنسرسیوم فشار وارد آورده می‌شود که عوائد نفت ما را زیادتر کند یک خبری هم بنده در روزنامه‌ها خواندم که این‌جا وظیفه دارم از پشت این تریبون بگویم و خیال می‌کنم نمایندگان محترم هم با من موافق باشند. من در روزنامه‌ها خواندم که یک ماده سری در قرارداد نفت هست با کنسرسیوم که اگر هر میزان بالا رفت از قیمت بین‌المللی به آنان تخفیف بدهند. بنده که یکی از تصویب‌کنندگان لایحه نفت بودم و به این قرارداد رأی دادم تصور می‌کنم همچو مادهٔ سری راجع به قرارداد نفت نبود (نمایندگان- صحیح است) بنابراین، این مطلب باید روشن شود چون مطبوعات خارجی روزنامه‌های انگلیسی و آمریکایی نوشته‌اند (وزیر دارایی- ماده سری وجود ندارد در قرارداد) و البته وظیفه دولت بود که این را تکذیب بکند، نکرد ولی من به سهم خودم از نظر مطبوعاتی موظف بودم و معتقد بودم که این مطلب این‌جا گفته شود که رفع اشتباه بشود و بی‌جهت صحبت نکنند، بنابراین ما، ماده سری در قرارداد نفت نداریم ولی بایستی تکلیف ما با کنسرسیوم حل شود و حالا که وضع درآمدهای ما به نحوی شده که ما مجبور شدیم از عواید نفت استفاده برای مخارج جاری بکنیم، باید کنسرسیوم توجه داشته باشند که وضع نفت ما را از این میزان کمی که استخراج می‌شود خارج بکند، این وضع نیست جناب آقای فروهر در کرکوک ما دیدیم این طور که شرح دادند از چند چاه ۲۴ میلیون تن نفت از کرکوک استخراج می‌کردند با لوله می‌بردند به بنادری که در دریای مدیترانه بود همین طور در کویت، همین طور در بحرین درسعودی به ترتیب میزان استخراج نفت را بالا می‌برند ولی از اضافه کردن استخراج نفت ما خبری نیست، حتی در جلسه‌ای که چند شب پیش مصاحبه مطبوعاتی آقای مدیر عامل کنسرسیوم دعوت کرده بودند و من چون در مجلس شورای ملی بودم نتوانستم خودم بروم ولی مخبر روزنامه من رفت و متن مصاحبه را آورد و من منتشر کردم همان فردا آنچه مطالعه کردم جز آیهٔ یأس چیزی ندیدم، دیدم صحبت نفط سر این است که ما بازار نداریم، وسائل حمل نداریم مشغولیم که در بندر معشور و کجا برای بارگیری کشتی جا درست کنیم بنده تعجب می‌کنم از این صحبت، ما که اضافه بر آنچه قبل از کاری که مصدق کرد در این مملکت و روزگار ما را سیاه کرد و به این‌جا رساند اضافه بر آن که نمی‌خواهیم، آن روز ۳۲ میلیون تن جناب آقای وزیر پست و تلگراف استخراج می‌کردیم. جناب آقای دکتر پیرنیا تشریف دارند، در این حدود این آخرین رقمی بود که صادر می‌کردیم بنابراین ما وسایل کافی برای استخراج ۳۲ میلیون تن که داشتیم چهار سال پیش، پنج سال پیش ما داشتیم این حرف‌ها چیست که کنسرسیوم به ما می‌زند که آقا شما وسایل ندارید که ما استخراج بکنیم یا صحبت بندر معشور پیش آوردن یعنی چه؟ مگر از همین خرمشهر نبود که ۳۲ میلیون تن حمل می‌شد و نقشه ۵۰ تن داشته شرکت نفت نقشه پنجاه میلیون تن داشت (یک نفر از نمایندگان- ۶۴ میلیون تن) ۶۴ ملیون تن این نقشه‌هایی بود که خواست انجام بدهد حالا روزگار به جایی رسیده است که ما به کنسرسیوم بگوییم که نفت ما را بیشتر استخراج کنید کنسرسیوم هم این جواب را به ما بدهد آن وقت برای تأمین بودجه مملکتی ما یعنی کسرش هم این عایدی است یعنی عایدی منفی است که کنسرسیوم می‌خواهد ذخیره چاه‌های نفت ما را نگاهدارد برای آینده در حالی که ما می‌خواهیم زنده باشیم و جلو برویم و اگر واقعاً خودمان لیاقت پیدا کردیم خودمان کار نفت‌مان را اداره کنیم، بنابراین بنده جداً با این نظری که کنسرسیوم در مصاحبه داده مخالف هستم استدلالش به هیچ وجه صحیح نیست، نه از نظر نفت و نه از نظر وسایل، عطف به وسایل سابق بکند، به علاوه کنسرسیوم یک اشکال دیگر برای ما کرد و گفت من بازار ندارم، خاطر آقایان اگر هست نخست وزیر سابق در کمیسیون مشترک نفت گریه کرد و گفت اگر پنج درصد اگر سه درصد امید داشتم بر این که وضع اقتصادی ما ساقط نمی‌شود این لایحه نفت را نمی‌آوردم به مجلس با این کیفیت از خودگذشتگی کرد مجلس شورای ملی ایران و این قراردادی که اگر امروز ۵۰ درصد به ما می‌دهد در واقع جزء ۵ ر ۱۲ نیست و بقیه‌اش مالیات بردرآمد است این مالیات بردرآمد را هم اعضای کنسرسیوم در کشورهای خودشان حساب می‌کنند و به آن‌جا مالیات نمی‌دهند یعنی ۵ ر ۱۲ درصد نفت خام را به ما می‌دهند مازادش را تا ۵۰ درصد که نقد می‌دهند به وزارت دارایی، برسم مالیات بردرآمد است، برای این که در کشورهای خودشان قانون دارند که اگر مالیات بردرآمد در این‌جا دادند آقایان معاف می‌شوند از مالیات بردرآمد دادن در کشور خودشان منت هم سر ما می‌گذارند حالا این حرف یعنی چه می‌گویند بازار ندرایم؟ مگر نه این بود که به ما می‌گفتند اساس اشکال نفت نبودن بازار بود که گفتند تمام این آقایان نفتی‌ها متحد هستند، یکی هستند بازارها را تقسیم کرده‌اند و به همین جهت هم ما نمی‌توانیم نفت‌مان را بفروشیم و به این جهت ما ناچار شدیم با این شرایط موضوع نفت
را قبول کردیم برای این که خودشان بازارهایی که در مونویل خودشان هست جای بازار نفت ما را باز کنند از آن طرف هم از استاتیستیک‌هایی که به دست آقایان می‌رسد خودشان تصدیق دارند که به میزان مصرف نفت ۱۲ درصد اضافه شده است، خوب از یک طرف قبول دارند که میزان مصرف ۱۲ درصد اضافه شده از آن طرف هم بازارها به دست خودشان است دیگر این چه جوابی است که ما بازار نداریم، بایستی برویم بازارها را جا به جا کنیم و جایی برای مصرف نفت شما پیدا کنیم تا زیاد استخراج کنیم این به نظر بنده مخصوصاً از حضور نمایندگان محترم خودمان در شرکت ملی نفت ما جناب آقای اسکندری و جناب آقای دولت‌آبادی خواهش می‌کنم به این عرایض توجه کنند و در شورای عالی نفت در این موضوع پافشاری بکنند و از دولت خواهش می‌کنم تمنا می‌کنم که یک دقتی به مصاحبهٔ آقای مدیرعامل کنسرسیوم بکنند و چون نظر خود بنده در این است که عواید نفت ما بیشتر وصول بشود تا ما بتوانیم از درآمدش همان طور که فکر کردیم کسر بودجه را تا سه سال ۴۰ درصد از درآمد نفت را برای بودجه گذاشتیم ۶۰ درصد برای برنامه، آقایان باید خاطرشان باشد که تا سه سال دیگر ۸۰ درصد مال برنامه است و ۲۰ درصد مال دولت خواهد بود طبق قانونی که برای برنامه گذشت، پس با این مضیقه‌ای که برای‌تان هست بایستی بیشتر پافشاری کنید جواب‌های آقای براوئر مدیر عامل کنسرسیوم را رد کنید تا تکلیف این کار روشن بشود، شما الان آقای فروهر پایهٔ یک آوانتاژی را برای کنسرسیوم در این لایحه گذاشته‌اید که تا اندازه قابل بحث است شاید تشریف نداشتید آن موقع که در دولت جناب آقای دکتر امینی وزیر دارایی وقت بود وقتی لایحهٔ نفت این‌جا مطرح بود یکی از اشکالات اساسی که راجع به لایحهٔ نفت در این مجلس بحث شد و در کنسرسیوم و شرکت نفت هم بحث شد این را قبلاً تذکر داده بودم ولی چون حالا حضور دارید عرض می‌کنم بحث راجع به این بود که شرکت نفت ایران و انگلیس سالی ۲۰ میلیون لیره شاید بیشتر در حدودی که آن وقت استخراج می‌کرد بعد هر چه جلوتر رفت بیشتر تا یادم می‌آید درسال ۲۹ شاید بیست میلیون لیره برای مخارج خودش در کشور و به دست آوردن ریال به ما می‌فروخت و چه جور می‌فروخت؟ لیره‌ای ۹ تومان، ما چه می‌کردیم؟ از لیره ۹ تومان استفاده می‌کردیم و دولت ایران اولاً لیره آزاد هیچ وقت از ۱۸ تومان ۱۷ تومان بالا نرفت نرسید امروز که ۲۲ تومان یا ۱۴ تومان است، ثانیاً این را به تجار هم می‌فروختیم به صورت آزاد مابه التفاوتش بین ۹ و ۱۸ تومان ۹ تومان بود و این هم عایدات دولت بود بنابراین علاوه بر عایداتی که از شرکت نفت ایران و انگیس به صورت حق مقطوع روی حق الامتیاز یا جهات دیگر می‌گرفتیم سالی ۲۰ میلیون ۳۰ میلیون با بقیه‌ای که داشت شاید ما سالی ۵۰ میلیون لیره این‌جوری از این‌ها پول می‌گرفتیم در خرج هم شرکت نداشتیم از مابه التفاوت این‌ها هم لیره‌ای ۹ تومان ۱۰ تومان استفاده می‌کردیم موقعی که لایحه این‌جا مطرح بود یکی از حرف‌هایی که مجلس داشت همین بود که آقا به چه مناسبت در قرارداد کنسرسیوم قید شده است که آقایان حق داشته باشند که لیره و دولار خودشان را به قیمت آزاد به دولت بفروشند؟ این معنی ندارد، این بزرگترین ضرری است که به شما می‌خورد برای این که سالی ۲۰ میلیون ده تومان ما استفاده داشتیم یعنی ۲۰ میلیون تومان یعنی ۲۰۰ میلیون ریال وزیر دارایی وقت گفت که آقا کنسرسیوم می‌گوید من هم مثل سایر تجارم، من هم باید مثل سایر تجار حساب کنم، همان طوری که هر تاجری ارز خودش را به قیمت بازار آزاد می‌فروشد من هم می‌فروشم، ما زیر بار این ضرر فاحش نمی‌رویم آقای دکتر امینی این‌جا یک تعهدی کردند گفتند نرخ ارز دست خودمان است ما جبرانش را این‌جوری می‌کنیم که قیمت ارز را می‌آوریم پایین، وقتی ما قیمت ارز را آوردیم پایین بازار سیاه می‌آید پایین بنابراین وقتی به بازار سیاه یعنی بازار آزاد فروختند این استفاده حالا را نخواهند داشت.
این در صورت مجلس ضبط است و به همین جهت هم یکی از بحث‌هایی که بین مجلس شورای ملی و آقای وزیر دارایی در مسایل اقتصادی و مالی پیش آمد همین مطلب بود، در سنا هم در این موضوع زیاد پافشاری شد که بایستی نرخ ارز بیاید پایین، البته پارسال هم یک پنج ریال یک تومانی برای یک کیفیاتی برای یک نمایشی آقای وزیر دارایی وقت پایین آورد و بعد هم گفت که ما ضرر کردیم و از این حرف‌ها ولی حالا دیده می‌شود که در این لایحه به عنوان دویست میلیون ریال تفاوت خرید و فروش گواهی‌نامه ارز آن مطلبی را که در لایحه بودجه، در مقدمه لایحه بودجه جناب آقای فروهر مرقوم فرموده بودند که بایستی نرخ ارز را تثبیت کنیم و صلاح دانستیم که نرخ دولار ۷۵ ریال و لیره ۲۱ یا ۲۲ تومان باشد این را تثبیت کردید و نفع این کار به جیب کنسرسیوم است این نفعی برای مملکت ندارد برای این که حالات که نرخ قانونی و رسمی ارز از حیث لیره ۹ تومان است و از حیث دولار ۳ تومان و خورده این‌قدر بازار سیاه ارز بالا هست فردا که تثبیت شد به ۷۵ ریال مطمئن بدانید که بازار ارز سیاه بالا خواهد رفت خوب ما چرا این کار را بکنیم در جایی که جناب آقای فروهر از یک طرف این‌جا در ستون هزینه دویست میلیون به عنوان درآمد مابه التفاوت خرید وفروش گواهی نامه ذکر شده است از آن طرف ۱۵۰ میلیون بر بودجه وزارت خارجه اضافه شده است (فروهر- محدود به همین نیست) اما بنده در یادداشتی که دارم در فرمایشات روز پیش‌شان فرمودند که آقا ارزان شد ما بایستی حقوق مأمورین خودمان را این‌جور حساب کنیم اگر این ۱۵۰ میلیون اضافه بودجه وزارت خارجه مربوط به این نیست آن وقت این بحث پیش می‌آید که آقا ۱۵۰ ملیون لیره برای وزارت خارجه که ۱۶۰ میلیون بودجه قبلی آن بوده با صدو پنجاه میلیون می‌شود بیش از دو برابر وزارت خارجه ما چه کرده است برای مملکت از پارسال به این طرف که حالا یک برابر بودجه‌اش را اضافه کنیم بودجه وزارت جنگ، من یک مقایسه‌ای دارم از بودجه شاید از بودجه عدلیه ما به تناسب کمتر اضافه شده ولی بودجه وزارت خارجه اضافه بشود که در ارقام خواهم گفت که من معتقدم بودجه وزارت جنگ باید بیش از این بشود حسابش را بنده می‌دهم به وزارت جنگ به تناسب سابقش یک ثلث اضافه شده است شما اگر این اضافاتی را که این‌جا به وزارت خارجه اضافه کرده‌اید ۱۵۰۰ میلیون بوده است و حالا هم ۱۶۰ میلیون اضافه کرده‌اند چه خبر است اگر مثل احتیاجات دیگر است که گفتند مانند فرهنگ و بهداشت ۱۵۰ میلیون برای وزارت خارجه که باز هم بنده نمی‌دانم این چه جریانی است (وزیر دارایی- اشتباه می‌کنید بعد عرض می‌کنم) حالا می‌رسیم بنده ناچارم که ارقام را خدمت‌تان عرض کنم خلاصه اگر یک چیز اضافی است که بی‌ربط است اگر می‌خواهید ارزی را که به مأمورین خارجی می‌دهید مابه التفاوتش را احتساب کنید به این جهت ۱۵۰ میلیون حساب کرده‌اید پس این دویست میلیون را چرا این‌جا آورده‌اید آنچه به عنوان تفاوت نرخ خرید و فروش بوده چرا خرج حساب کرده‌اید؟ به علاوه، برای دانشجویان ایران که در خارج تحصیل می‌کنند علی‌السویه ارز به نرخ دولتی بفروشید، ارز نرخ دولتی هم که در وزارت فرهنگ عمل می‌کنند به نرخ لیره‌ای ۹ تومان دلاری ۳۵ ریال عمل می‌کنند، الان هم جناب آقای وزیر فرهنگ تشریف دارند این قانون از مجلس گذشته است که می‌بایستی به دانشجویان ایران که در مدارس عالی تحصیل می‌کنند ارز به قیمت دولتی داده شود این صحیح بوده و هست عمل هم می‌شود یک موقعی هم بحث شد جناب آقای وزیر فرهنگ هم بلند شدند و تصدیق کردند و گفتند داده می‌شود خوب در این صورت تکلیف آن‌ها چه می‌شود؟ آیا دانشجویان ایرانی که در آن‌جا تحصیل می‌کنند به آن‌ها هم باید ارز به نرخ تجاری یعنی دولاری ۷۵ ریال داده شود یا لیره‌ای ۲۲ تومان؟ قانون ما این بود که دلار ۳۵ ریال و لیره ۹ تومان باشد، در قانون بودجه هم باید قوانین رعایت بشود آخر این صحیح است و باید رعایت بشود فقط استفاده‌ای که بنده خیال می‌کنم این‌جا بشود برای کنسرسیوم است آن هم آن کنسرسیومی که می‌گوید من نفت شما را اضافه استخراج نمی‌کنم آخر چرا ما این کار را بکنیم؟ آقای کنسرسیوم مصاحبه می‌کند می‌گوید من نفت اضافه استخراج نمی‌کنم بودجهٔ ما متکی است به قلم نفت ارز را هم می‌خواهیم تثبیت بکنیم به ۷۵ ریال که دیگر اطمینان باشد که روزی به ۹۰ ریال و ۳۵ نمی‌آید فایده این کار چیست و چرا ما در لایحه بودجهٔ کل مملکتی ضمن یک قلمی، همین طوری یک چنین کارهایی بکنیم که به نظر بنده برخلاف عقل و وظیفه خودم می‌دانم و مجلس شورای ملی هم روالی که در این کار داشت به عقیده من به کلی منافی این بود و باید این مسائل بحث بشود، جناب آقای وزیر دارایی روشن کنند چون استنباط و فهم من این بوده است و ممکن است در نتیجه توضیحات‌شان استنباط من تغییر پیدا کند و روشن بشوم که دویست میلیون راجع به تفاوت نرخ خرید و فروش چیست؟ ۱۵۰ میلیون خرج اضافه وزارت خارجه چیست؟ تکلیف ارز دانشجویان چیست؟ این‌ها را که تکلیفش را روشن فرمودید البته روشن می‌شود که ما باید نسبت به این موضوع مطالعه بیشتری کرده باشیم، این‌جا یکی از آقایان یادداشتی موقع بحث نفت مرقوم فرموده‌اند که راجع به بحرین اسم ببرید که بحرین جزء ایران است به نظر بنده این یک مطلبی است که مورد تردید نبوده است و نیست (صحیح است) این یک امر محققی است و تمام ملت ایران این عقیده را دارد و غیر از این نخواهد بود، ما باید قوای خودمان را در آن‌جا مستقر بکنیم و حق‌مان هم در آن‌جا همیشه محفوظ است (صحیح است) همان طوری که راجع به قانون فلات قاره نفت زیرزمین (وزیر دارایی- زیر دریا) زیرزمین دریاست بنابراین باز هم زیرزمین است ما قانون فلات قاره را تصویب کردیم و تذکر دادیم که قسمتی از حدود نفت ما که در آن‌جاست ممکن است بعضی از همسایگان تجاوز کرده باشند و دولت مکلف است که راجع به قانون فلات قاره عمل بکند و حدود استفاده ما را راجع به نفت‌های آن‌جا به حساب بیاورد و این هم از مسایلی است که البته تذکرش در این‌جا لازم است، اما به عقیدهٔ بنده همان طور که قبلاً عرض کردم که بودجه متعادل، بودجه را جناب آقای فروهر توجه بفرمایید که هیچ وقت نبایستی مبنایش را بر یک امری مثل امر عوائد نفت بگذاریم برای این که امور نفت،
عوائد نفت و عوائد تحت‌الارضی همین طور که در همه کشورها هست یک عوائد موقتی است یک عوائدی است که ذخیره و ودیعه‌ای است برای یک ملتی و نسل آینده‌شان شاید همین طور که الان بحث است و از قدرت اتم هم دارد استفاده می‌شود شاید برسد به روزی که موضوع نفت اصلاَ از بین برود چنان که در حال حاضر موضوع زغال سنگ تقریباً منتفی است ما معادن ذغال سنگ داریم ولی از استخراجش استفاده نمی‌کنیم نفت به نحوی که در کمیسیون برنامه هم آقایان تشریف داشتند آقای ابتهاج تذکر دادند یک روز هم دو سه مرتبه به این موضوع اتکاء کردند گفتند به عقیده من تا ۲۵ سال دیگر موضوع نفت از بین می‌رود برای این که قدرت اتم و انرژی که از آن به دست می‌آید و با خرج ارزان‌تری که به دست می‌آید قائم مقام نفت می‌شود و الان در خیلی از کشورها مشغول استفاده از کوره‌های اتمی هستند من چندی پیش فیلمی دیدم که کارخانه برق اتمی را در یکی از کشورها تأسیس کرده‌اند و نشان هم می‌داد که این کارخانه برق اتمی دارد کار خودش را می‌کند و خرجش هم خیلی کمتر و قائم مقام نفت هم می‌شود، به همین جهت است که بنده معتقدم که جناب آقای فروهر می‌بایستی کاری بکنند که پایه متعادل بودجه خودشان را از استفاده از درآمد نفت برگردانند و ببرند بر روی وضعی که ملت ایران تولیدش بالا برود و مخارجش کمتر بشود و ما بتوانیم زندگی بکنیم، یکی از مسائلی که بنده خیال می‌کنم در مملکت ما بتواند بودجه ما را متعادل کند این است که ما باید سعی بکنیم که صادرات ما بیشتر بشود و واردات‌مان کمتر، اگر ما بتوانیم صادرات و واردات ملت خودمان را تعادل بدهیم یعنی سطح تولید را ببریم بالا و میزان صادرات ما به مأخذ خودش بالا برود طبقه ملت نیرو می‌گیرد ملت نیرومند به طور معتدل و عادی مالیات می‌دهد ودیگر فرار نمی‌کند از پرداخت مالیات خودش دیگر جنگ بین مؤدی و دولت نیست خودش به طیب خاطر می‌دهد، مالیات که زیادتر شد درآمد زیادتر می‌شود و مملکت کارش درست می‌شود و درآمد خزانه زیاد می‌شود و درآمد خزانه که زیاد شد مملکت وضعش خوب می‌شود، اما چه جور ما باید این کارها را بکنیم سیاستی که دولت در برنامه‌های عمرانی و بودجه خودش پیش می‌گیرد آن سیاست هدایت می‌کند راهنمایی می‌کند و این وضع را به وجود خواهد آورد یکی از مهم‌ترین اقلام وارداتی کشور ما که تعادل بین صادرات و واردات را به هم می‌زند قند و شکر است متأسفانه اسم قند و شکر همین طور که خودش شیرین است انسان را وارد این بحث می‌کند که هر وقت صحبت قند و شکر را شنیدیم بیشتر توأم با اعلام جرم و گزارش بر علیه وزیر یا منع تعقیب و یا دیوان کیفر راجع به کمیسیون‌های مربوط به قند و شکر بود و شاید هم یکی از دلائل این که زیاد عقیده ندارند بر این که بودجه‌های تولیدی و عمرانی یا پول‌های سازمان برنامه به مصرف ایجاد کارخانجات قند در این کشور برسد من استنباطم این است شاید می‌فهمم علتش همین باشد که بازار معاملات قند و شکر با خارجی‌ها وجود داشته باشد، به همین جهت هم هست که بنده می‌بینم ایران کشور فلاحتی، کشور چغندرکار، کشوری که خدا رحمت کند رضا شاه را او پایه ایجاد کارخانجات قند را در ایران گذاشت و هفت هشت کارخانه تا شهریور بیست ایجاد شد و نشان داد که ملت ایران می‌تواند خودش چغندر بکارد و قند تولید کند، به جای این که از شهریور بیست به این طرف بیاییم کارخانه‌های قندمان را زیاد کنیم، جز یک کارخانه دو کارخانه که آن هم در جریان است، در ظرف ۱۴ سال نتوانستیم فراهم کنیم در حالی که فراموش نکنید که در دوره بیست ساله گذشته فقط ۱۴ سال بود که اعلیحضرت فقید توانست کار کند ۶ سال می‌بایستی مملکت را تثبیت بکند، در آن چهارده سال هفت هشت کارخانه قند ایجاد کرد و نشان داد که کشور ایران هم می‌تواند فلاحتی باشد هم صنعتی آن هم صنعتی که مکمل زراعتش است ولی تا به حال این کار را نکرده‌ایم با این که با کمال تأسف تا کنون این موضوع را در کمیسیون برنامه به شهادت آقایان رفقای عضو کمیسیون من پافشاری کردم همه اعضا موافقت کردند ۱۵۰ میلیون تومان به برنامه کارخانه قند اضافه کند بنده معتقدم بر این که جزو برنامه‌های تفصیلی که می‌خواهد بیاید باز هم موضوع قند را به همان میزان سابق روی ۵ ر ۱۱ میلیون تومانی که قبلاً بود، روی همان میزان نگاه داشته‌اند، بنده تعجب می‌کنم مملکتی که با قرض دارد خودش را اداره می‌کند مملکتی که از عوائد نفتش سه میلیارد ریال استفاده می‌کند مملکتی که امتحان کرده است که قند و کارخانه قند مفید به حالش است، چرا این مملکت با نداشتن پول نمی‌رود دنبال این که سرمایه کارخانه‌های قند و شکر خودش را زیاد بکند در حالی که جناب آقای فروهر وزیر دارایی فرمودند سیصد هزار تن ما مصرف در سال داریم پنجاه شصت هزار تن بیشتر نداریم خوب مجبوریم وارد کنیم بنده شنیدم که معامله قند و شکر را گاهی به مناقصه می‌گذارند گاهی نمی‌گذارند در کمیسیون برنامه من این تذکر را به آقای دکتر سجادی دادم ایشان فرمودند محال است تا موقعی که من هستم بدون مناقصه کاری انجام بشود و بعد هم رعایت حداقل خواهد شد.
حالا می‌شنوم که باز هم یک معامله قند و شکری در جریان است و بدون مناقصه در لندن شد و به جایی نرسید و حالا می‌گویند می‌خواهیم بدون مناقصه با یک نفر انجام بدهیم، این‌ها از همان مسائلی است که بیشتر نشان می‌دهد که در این مملکت علت این که توجه به این نیست که سطح تولیدات برود بالا و طوری بشود که بین صادرات و واردات ما تعادل به وجود بایید، برای همین است که بایستی متأسفانه و بسیار متأسفانه ایران بازار واردات خارجی باشد، بنده جداً مخالفم با این فکر و هیچ به آن معتقد نیستم، آقایان همکاری که در پیمان بغداد بین ملت ایران و ملل عضو به وجود آمد نتیجه‌اش نباید این باشد که اسمش بشود همکاری اقتصادی و نتیجه همکاری اقتصادی هم این باشد که یک وزیری در یک مجلسی افتخار بکند که اقتصادش بالا رفته است برای این که ۱۷ میلیون لیره جنس به ایران فروخته است. فروش ۱۷ میلیون جنس به ایران یعنی چه؟ یعنی ایران باید همیشه بازار جنس خارجی آن هم بازار هم پیمان‌های ما باشد. چرا باید این طور باشیم؟ به چه مناسبت ما باید کاری بکنیم که تعادلی بین صادرات و واردات ما نباشد؟ از همکاری‌های خودمان با دولت‌ها و کشورها استفاده بکنیم و بنیه عمومی ملت خودمان را بالا ببریم، هندوستان جناب آقای فروهر چهار سال پیش که سفری به هندوستان رفته بودم دو کارخانه بزرگ را دیدم یکی کارخانه کود شیمیایی‌سازی یکی کارخانه لکوموتیوسازی، قطع دارم جناب آقای دکتر مهران که در این مسافرت در رکاب اعلیحضرت همایونی بوده‌اند این دو کارخانه را دیده‌اند. جناب آقای دکتر مهران ملاحظه فرمودید که این دو کارخانه ضامن تعادل بودجه هندوستان شده است یعنی هندوستان بازار خرید کود شیمیایی بود برای زراعتش و بازار خرید لکوموتیو بود برای راه آهنش، راه آهن هندوستان پیش از صد سال پیش ساخته شده جشن صد ساله‌اش را چند سال پیش گرفتند تنها ترافیک مؤثر آن‌جا هم این راه آهن است و به قدری ترافیکش زیاد است که سالی ۱۵۰ لکوموتیو بایستی کنار برود و ۱۵۰ لکوموتیو وارد کار می‌شود، بنابراین هندوستان سالی ۱۵۰ لکوموتیو احتیاج داشت و نداشت و به او می‌فروختند، از آن طرف کود شیمیایی هم چون هندوستان جمعیتش زیاد است ۳۶۰ میلیون نفر است اراضی آن احتیاج به اصلاح دارد و به اسلوب جدید فلاحتی را عمل می‌کنند نه این که مثل ما که اصلاَ با کود شیمیایی آشنایی نمی‌خواهیم داشته باشیم، تمام کود شیمیایی که هندوستان مصرف می‌کرد از خارج می‌آوردند آخر این ملت هند نقشه‌های ایجاد کارخانه لکوموتیو و ایجاد کارخانه کود شیمیایی‌سازی را تهیه کرد به محض این که اعلان آزادی واستقلال ملت هند شد فوراً این دو کارخانه را شروع کرد به ساختن و ساخت و تمام کرد چهار سال پیش وقتی که بنده کارخانه لکوموتیوسازی را دیدم کسی که از ما پذیرایی می‌کرد گفت ما برنامه‌مان این است که ۱۵۰ لکوموتیو بسازیم و تا به حال موفق شده‌ایم از ۱۵۰ لکوموتیو صد تایش را ساخته‌ایم ۵۰ تا باقی مانده حالا شنیدیم این پنجاه تا هم تأمین شده است و با همان کارخانه لکوموتیوسازی صد در صد احتیاج خودش را تأمین کرده است و دیگر لکوموتیو از خارج وارد نمی‌کند همین طور کود شیمیائی کارخانه کود شیمیائی را هم دیدیم بسته‌هایی هم داد برای نمونه امتحان کردیم دیدیم این دو کارخانه سالی سیصد میلیون پول به خارج می‌داده و این‌ها را می‌خریده است، این دیگر رفت از بین و آن سالی که بنده هندوستان بودم سال ۳۳۱ بود در روزنامه‌ها یک آماری دیدم بین صادرات و واردات هندوستان که به انگلستان که تنها کشوری بود که زیاد خرید و فروش و صادر و وارد می‌کرد توجه کنید ۱۱۲ میلیون لیره جنس داده بود به انگلستان و ۱۰۲ میلیون لیره از انگلستان گرفته بود یعنی کشور هندوستان ده میلیون لیره اضافه جنس داده بود به انگلستان و لیره گرفته بود حالا خواهید گفت که جنس‌هایی که هندوستان گرفت چی بود؟ جنس‌هایی که تمامش کارخانجات بود تصور نفرمایید که پارچه گرفته یا ماتیک گرفته است، کارخانه گرفته و نصب کرده است مواد اولیه، چای داده، گونی داده، در کنگره حزب‌شان رفتیم جناب آقای خلعت‌بری کنگره حزب را دیدیم تمام روی زمین نشسته‌اند ستون‌هایی هم که در آن محل نصب کرده بودند از چوب خیزران بود و رویش کتان پهن کرده بودند و نازبالش گذاشته بودند یک پارچه هم به سرشان پیچیده بودند این‌ها کی‌ها بودند؟ رئیس‌الوزراءها وزراء و وکلاء گفتم آقا این چیست؟ گفتند که گاندی به ما نصیحتی کرده است گفته است خوبی‌های تمدن خوب را بگیرید و خوبی‌های تمدن خودتان را نگه دارید با اختلاط این دو تمدن زنده باشید و به این ترتیب ملت مستقلی باقی خواهید ماند.
۲- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.
نایب رئیس- جناب آقای عمیدی نوری ۵ ر ۲ ساعت جلسه شده است بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه آینده ساعت پنج بعدازظهر امروز خواهد بود.
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد).
نایب رئیس مجلس شورای ملی- اردلان