مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۶ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۶
صورت مشروح مجلس یوم پنجشنبه بیست وششم برج قوس ۱۰۳مطابق بیست ویکم جمادی الاولی ۱۳۴۳
(مجلس یکساعت ونیم قبل از غروب بریاست آقای مؤتمن المملک تشکیل گردید)
(صورت مجلس یوم سه شنبه بیست وچهارم قوس راآقای اقبال الممالک قرائت نمودند)
رئیس-آقای حائریزاده (اجازه)
حائریزاده-بنده قبل ازشروع به دستورعرض داشتم
رئیس-آقای طهرانی (اجازه)
آقاشیخ محمدعلی طهرانی-پیشنهادی که بنده وآقای حاج سیدالمحققین تقدیم کردیم درصورت مجلس نوشته شده قابل توجه نشدوحالتی که درآن موضوع رأی گرفته نشدوموکول باین جلسه گردید.
رئیس-اصلاح میشود.آقای احتشام الحکماء.(اجازه)
احتشام الحکماء-عرض بنده قبل ازدستوراست.رئیس-گویادرصورت جلسه دیگرایرادی نباشد ؟
(گفتند-خیر)
رئیس-آقای حائریزاده (اجازه)
حائری زاده-بنده یک حدی رابرای جواب سؤالات ندیدم حتی سؤالاتی که خوددولت هم تقاضاکندمعلوم نیست که چه وقت جوابش راخواهنددادوابداً حدی برای سؤالات منظورنشده.خودبنده درششماه قبل برحسب تقاضادولت سؤالی ازوزیرمالیهنموده ام وبرای جواب حاضرنشده اندوحالامقدمه اش راعرض میکنم که آقایان مسبوق می شوندودراین قبیل قضایا که تولیدگرفتاری های زیادبرای مردم میشود.دولت که عهده دارامنیت است رفع مزاحمت ازمرم م بکندویک تکلیفی برای جواب سؤالات در آتیه معلوم نمایند.درکمیسیون نفت آقای مدبرالملک وزیرمالیه وآقای ذکاءالملک که آن روزوزیرامورخارجه بودندتشریف داشتندیک اطلاعاتی راجع بعبادان رسیده بودکه کمپانی بمردم تعدیات زیادی میکندونیزازتعدیاتی که فرستاده های شیخ خزعل بمردم میکردندیک صورت مفصلی ببنده رسیده بودکه به عناوین مختلف ازمردم بیچاره پول می گیرند.بنده باآقای وزیرمالیه فرمودندخوبست یک سؤالی بکنید بلکه یک اقدامی بشودبنده همان روزسؤالی نوشتم ودادم حالامدت ششماه است گذشته وبرای جواب نیامده اندمن خیال میکردم دراین موقع که آقای سردارسیه بآن حدود بشریف میبرنداین قضایا اصلاح می شود بعدمعلوم شدکه ایشان مهمانی تشریف برده اندوحالاهم مراجعت میکنندوترتیب اثری بعرایض مردم داده نشد خواستم این رابعرض مجلس برسانم که خوب است برای سؤالات یک حدی معین بکنند.وعبادان یک چیزهائی رابمردم کنترات ومقاطعه داده اندازقبیل نان وغیره وکارگرها که اتباع ایران هستندودرآنجاسکونت دارندمجبورندوتمام اینهاراشیخ خزعل به مقاطعه داده است نان رامقاطعه داده است به آقاسیدحسن شیرازی بپنجاه وچهارهزارروپیه آنوقت خودش بهرقسمی که میخواهدبفروشدبفروشدفقط درسال ازبابت کنترات نان ۵۴ هزارروپیه بایدبشیخ بدهدگوشت رابحاج عبودبغدادی بصدهزارروپیه.تریاک رابحاج حسن شیرازی بصدوهجده هزارروپیه.مشروب ومیهمان خانه رابه حمیله نصرانیه بهفتاددوهزارروپیه.حمال رابه آقاسیدحسن شیرازی بچهل هزارروپیه ماهی تازه وخشک رابحاجی عبودبغدادی بشصت هزارروپیه. هیزم راباحمدبغدادی چهل وپنج هزارروپیه.تآتررابآکرهای نصراوی بسی وشش روپیه.سبزی وعخم مرغ وصرافی ونان کماج وعلف گاووینجه وشربت ویخ وکله پزی الی آخره تمام رابمقاطعه دداده است همچنین بعضی چیزها هست که بطورامانی است وازآنجا عبورمیدهندیک مبالغی بطورامانی می گیرند وآن کسی که این اطلاع داده وکسب اطلاع کرده است نتوانسته است عایدی قسمت اخیرراامیین کندوهمچوعوارض درهیچیک ازنقاطب که ظلم مأمورین خیلی زیادباشدنیست..
مدرس-چرادرراه هاوهای راه همینطوراست.بلکه بیشترشود حائرزاده-ومن برحسب تقاضای تقضای خودوغت مسءل کردم که تعقیب نمایندومردم راراحت کنندکه دیگراینقدرعوارض راندهندتابحال که برای جواب حاضرنشده اندکه ببینم آیا اقدامی دراین خصوص شده است یانه اطلاعاتی که میرسد مراداردمأیوس می کندکه دولت خیال دارد دراین خصوص اقدامی بکند این است که بعرض مجلس رسانم که خوب دراین باب یک تصمیمی بگیرندواین نحوعوارضی که مردم رادرزحمت بگذاردوالان بطوری که آقای مدرس فرمودنددرتمام مملکت هست اینهارانسخ کنند.جهت نداردکه نمایندگان دولت اینقدرمردم رااذیت کنندویک عوارضی که سابقه نداردازمردم مطالبه بکنندولی برای جواب سؤالات هم یک حدی درنظامنامه که درتحت نظرکمیسیون است معین بشودکه یکماه دوماه سه ماه شش ماه هشت ماه بعدوزراءبیایندوجواب بدهند بدیهی است این سؤالاتی که ازوزراءمیشودبرای این است که مردم یکقسمت ازممکت درتحت فشاروزحمت هستندووکیل آنها ازوزراءسؤال میکندوبعرض مجلس میرساندواگربناباشدبعدازانقضاءعمرمجلس آقایان وزراءیک اقدامی بکنندیانکنندو برای جواب سؤالات هم حاضرنشوندحقیقتاً گمان میکنم هیچ فایده ازاین مجلس عایدمردم نشود.
وزیرمالیه-اینکه آقافرمودندوزیرمالیه گفته است دراین خصوص سؤال کنیدبنده که بایشان عرض نکرده ام.
حائریزاده-مدبرالملک وزیرمالیه سابق راعرض کردم
وزیرمالیه-ممکن است ولی بنده راجع بمذاکراتی که آقامیفرمایندعرض می کنم اگرمقصودآقایاداوری باشدبرای دولت که اقداماتی دراین خصوص بکندورفع تعدی ازمردم بکندبسیارخوب است ولی اگرمقصودشان اعتراض باشدبنده نمیدانم چه صورتی داردآنهم دراین موقع که تازه خوزستان داردیک سروصورتی پیدا کندوبطوری که آقایان اطلاع دارندآقای رئیس الوزراءباآن اهتمامی که ملاحظه فرمودنددرباب اصلاح امرخوزستان دارندومشغول اقدامات هستندمن نمیدانم حالا چه موقع این سؤالات است البته این مطالب هرکدامش حقیقت داشته باشددولت درصدبرخواهدآمدکه اصلاح کند.
حائریزاده-اجازه میفرمائید ؟
رئیس-سؤال میخواهیدبکنید
حائریزاده-خیرخواستم عرض کنم که جواب عرایض بنده راندادند.
رئیس-جنابعالی سؤالی نکردید که جواب بدهند.آقای احتشام.(اجازه)
احتشام الحکماء-مقصودبنده تذکری است بمجلس شورای ملی.مقصودازتأسیس مجلس واجتماع آقایان نمایندگان برای حفظ جان ومال وناموس وشرف سی کرورنفوس ایران است امروزوضعیات طوری شده است که خودآقایان نمایندگان هم درکوچه وخیابان هیچ امنیت ندارند.
(همهمه بین نمایندگان)
نجات-اینطورنیست.
احتشام الحکماء-چراهمینطوراست.آقای شیروانی پهلوی جنابعالی نشسته اندازایشان بپرسیید.بنده درواقع نمیدانم مسئول حفظ جان ومال وشرف وناموس مردم کیست؟پریشب بآقای شیروانی که وکیل این مملکت است بی احترامی شده ممکن است نسبت بسایرین هم همینطورسوءاحترام بشودبااین ترتیب نمیدانم آیامقتضی است که جلسات مجلس تاشب ادامه داده شده ونسبت بنمایندگان یک عملیات سوئی بشودیاخیر.بنابراین بنده پیشنهادمیکنم مجلس کمافی السابق طرف صبح تشکیل شود.
(همهمه بین نمایندگان )
نجات-یک شب یک اتفاقی افتاده است مرتکب هم مجازات میشود
وزیرمالیه-بنده خیلی تعجب کردم ازاینکه نماینده محترم میفرمایندامنیت نیست درصورتی که بنده نمیدانم بچه ملاحظه این فرمایش رامیفرمایندوچه واقع شده است درصورتیکه توی ک.چه دونفرباهم دعوابکنندچه ربطی بامنیت داردچه ربطی داردباینکه جلسات مجلس راصبح قراربدهندمگرشب وروزچه تفاوتی داردبرای کشی که میخواهدبیک کسی صدمه بزنددویفرباهم حرفشان شده ودعواکرده اند
شیروانی-اینطورنیست.
وزیرمالیه-چراهمینطوراست.خودتان درمحضررئیس محترم مجلس فرمودیدغرض من این است که ازاین قبیل مسائل ممکن است خیلی اتفاق بیفتدعصرهم ممکن است.صبح هم ممکن است.شب هم ممکن است واقع شود.بلی بنده ازوقوع این کمال تأسف رادارم.اگرچنانچه آقای شیروانی وکیل هم نبودندخوب نبوداین اتفاق بیفتدحالاهم که نماینده مجلس شورای ملی هستنددیگربیشترمحل تأسف است.ولی این فرمایشات چیزاست
رئیس-قضیه که بآن اشاره شدمتأسفانه پریشب واقع شده است وهان ساعتی که این اتفاق افتادبنده یک چیزی بآقای وزیرمالیه نوشتم که شخص ضارب راتعقیب کرده انداستنطاقاتی هم شده بوددوسیه هم تشکیل شده بودوبنده هم دوسیه رادیدم خودآن سیدراهم امروزآوردنددرمجلس وحالاهم درتحت توقیف است.ویک تحقیقات ابتدائی ازاوشده ولی بنده گمان میکنم تاتحقیقات کامل نشودصلاح نباشدکه دراینجامذاکره شودبهتر این است همینطور که بتحقیقات شروع کرده ایم تأمل بفرمائید تا تمام شودبعداگرناراضی بودیدواعتراضی داشتیددرمجلس بفرمائیداحشام الحکماء-استدعامیکنم سیاست اوعلنی بشود
مدرس-ینده یک تذکرری دارم اجازه میفرمائید
رئیس-آقای حاج میرزاعبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزاعبدالوهاب-چندروزقبل یک سؤالی ازآقای وزیرمالیه که فعلاکفالت ریاست وزراءباایشان است کردم راجع بآن چیزهائی که درروزنامه نامه امید درج شده بود که چه اقداماتی دولت دراین خصوص کرده است خوبست اقداماتشان رادرمجلس علنی بفرمائیدتاهمه مردم متذکرشده وبداننددولت ازاین قبیل چیزها جلوگیری می کند.ازقراریکه شنیدم یعنی چندروزقبل ناظر شرعیات رادیدم بمن گفت که راپرت خودم راتقدیم کرده ایم ازقراریکه دیروز شنیده ام این شخص دیروزباداراه استیناف تظلم کرده.اداره استبناف هم ازمقام وزارت کسب تکلیف کرده وزارت هم جواب داده است که هنوزناظرشرعیات راپت خودش رانداده است خواستم ازکفیل وزارت معارف سؤال کنم که آیاناظرشرعیات راپورتش راداده است یانه ؟وترتیب این کارچه شده است ؟بگوئیدتاماهم مطلع شویم
کفیل وزارت معارف-ناظرشرعیات یک راپرتی راجع بقضیه ناهیدبوزارت معارف داده است ولی میبایستی درآن راپرت نظریاتی شده ودروزارت معارف تصمیمی گرفته شودپس ازآن بهیئت وزراءنوشته شودوهنوزآن تصمیم گرفته نشده است.
مدرس-بعدهم گرفته نخواهدشد.
وزیرمالیه-البته ناظر شرعیات بوظیفه قانونی خودعمل خواهدکردوزارت معارف هم همین طور.ولی چون آقافرمودندکه دراین باب چه اقداماتی شده واقدامات خودشان راعلنی کنند.عرض میکنم آقایان مسبوقندکه هیئت دولت اقدامات خودراکرده واقدااتش مخفی هم نبوده است بمحض اینکه این روزنامه درآمدوهیئت دولت ازآن مطلع شدهم روزنامه وهم شخص نویسنده رادرنظمیه توقیف کردآلان هم درحبس وتوقیف است وازاواستنطاقات میکنندومنتظرنتیجه آن استیطاقات هستند.ناظرشرعیات ومدعی العموم عدلیه هم البته بوظیفه خودعمل خواهندکردغرض این است که هئیت دولت دراین باب ابداً کوتاهی نکرده ویک امرمخفی هم نبوده است
حاج میرزاعبدالوهاب-بطوربنده شنیده ام عده مشغولندوکاغذدرست میکنند که این شخص خلاف شرعی نکرده است واین چیزی که نوشته است برخلاف شروع نبوده البته آقایان میدانندممیزاین کارها کسبه واصناف نیستندممیزاین کارها آقایان حجج اسلام وعلماءاعلام هستندوالاستشهادبازاروکسبه که این شخص چیزخلاف شرعی نگفته است تنیجه نداردکه فرداهم یک کاغذتبرئه بدستش بدهندوبیشتراسباب بدنامی بشود.اگرمیخواهند یک ورقه تبرئه بدست اوبدهند.پس خوب است اصلاولش کنند
وزیرمالیه-بنده ازآقاتقاضامیکنم که اینطورعنوانات رااینجانفرمایندواینطورسوءظن پیدانکننداگرخوداین ضخص یک اقداماتی که دولت دراین خصوص کرده است ومیکند.دولت اورادرتحت توقیف درآورده وناظرشرعیات وپارکه عدلیه هم که قانوناً مکلفنددراین باب شروع باقدامات کرده انددولت هم امرداده است که دراین باب اقدامات جدی وفوری بکند.بنابراین نمیدتنم این فرمایشات چیست.هروقت دولت استشهادات راآوردومدرک قراردادبرای بی گناهی اوآن وقت اعتراض بفرمایندوالاماخوب میدانیم هرکسی که یک جرمی مرتکب شد وقتی اورابمحکمه قانونی وپارکه عدلیه جلب کردندمتوسل باستشهادواین چیزها میشودولی محکمه قانونی حکمی راکه ازروی قانون داد آن شخص یاتبرئه ویامحکوم میشود.استشهادبازاروکسبه مناط امرهیست راجع باین شخص هم ازطهران وازخارج طهران چیزهائی برعلیه وله اوگفته ونوشته میشودولی هیچکدام رادولت منشاء اثر قرارنمی دهد آنچه که منشاء اثر قرارداده میشوداقدامات قانونی وحکم محکمه قانونی است.
آقاسیدیعقوب-بنده تقاضامیکنم وارددستورشویم.کمال امنیت هم درمملکت هست برای تمام افراد وبنده حرف ها رامناسب نمیدانم.
رئیس-اجازه می فرمائیدوارد دستور شویم؟
مدرس-یک تذکری است بایدعرض کنم.
رئیس-هفت نفرقبل ازجنابعالی اجازه خواسته اند.
مدرس-چیزی نمیخواستم عرض کنم میخواستم لفظ توقیفی راکه آقا فرمودندتوضیح بدهید چون سابقه ندارد که کسی درمجلس توقیف شودخواستم به بینم این افظ توقیف که فرمودید معنایش چه چیزاست؟
رئیس-می فرمائید رهایش کنیم.
مدرس-خبرمقصودم این بودکه توقیف درمجلس سابقه ندارد.
رئیس-ایشان راآوردند دراینجا تعدخواستیم بفرستیم نظمیه یرفت بنابراین گفتم همینجاتوقیفش نمایند.
مدرس-بسیارخوب خودش نرفته است.
رئیس-وقتی که این شخص راآوردند اینجا تعدازاستنطاق قرارشد ببرندش نظمیه ولی خودش نرفت وبنده دیدم نمی شود اورامطلق العنان گذاشت گفتم حالاکه نمی رود همین جاباشد.
مدرس-صحیح است.
رئیس-ماده نهم قانون بودجه مطرح است.مذاکراتی هم درانی باب شده است.آقای شیروانی.(اجازه)
شیروانی-بنده دیگرعرضی ندارم.
رئیس-آقای حاج میرزاعبدالوهاب-عرضی ندارم.
رئیس-آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب-عرضی ندارم.
رئیس-آقای داور. (اجازه)
داور-بفرمائیدماده رابخوانندببینم چه چیزاست.
رئیس-ماده نهم است طبع وتوزیع هم شده است.معذلک قرائت می شود.
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده نهم-وزارت مالیه میتواندازمحل صرفه جویی های اعتبارات مصوبه هذه السنه ۱۳۰۱راکه پرداخت ننموده است تأدیه نماید.
داور-عرضی ندارم.
رئیس-آقای شریعت راده.(اجازه)
شریعت زاده-بنده هم عرضی ندارم.
رئیس-آقای دیوان بیگی.(اجازه)
دیوان بیگی-عرضی ندارم.
رئیس-آقای احتشام الحکماء(اجازه)
احتشام الحکماء-عرضی ندارم.
رئیس-آقای ضیاءالواعظین.(اجازه)
ضیاء الواعظین-بنده دراین ماده عرضی ندارم فقط میخواهم جلب کنم نظرآقایان راباین ماده پیشنهادی هم دراین خصوص تقدیم شده است دراین ماده می نویسد: وزارت مالیه می تواندازمحل صرفه جوئی های اعتبارات مصوبه هذه السنه ۱۳۰۳حقوق ومخارج مربوطه ببودجه های مصوبه ایت ئیل ۱۳۰۱راکه پرداخت ننموده است تأدیه نماید.درحالی که وزارت شست وبلگراف یک قروضی داردبمردم.آقای یاسائی وآقای قمی هم شرحی دراین خصوص فرمودندکه ازقم دامغان وسمنان وشاهرودعدهازوزارت پست وتلگراف طلبکارندهم چنین دراطراف شیرازاشخاصی هستندکه مطالباتی ازوزارت پست دارندوزارت پست ببهانه اینکه دربودجه چیزی منظورنشده است مطالبات مردم رانمیدهد.بنده توجه میدهم آقایان راباین نکته که باید اعتبارات دولت همیشه حفظ شود.دولت امضاء میدهد که یک کنتراتی باید بریک خطی می ببندد مدیرمشغول کارمیشودواقداماتی باعتبارامضای دولت میکند وبازحمت زیاد علیق ازبرای اداره حمل ونقل تهیه میکندواگرچه انچه وزارت پست ویاادارات دولتی امضای دولت راحفظ بکنندازاین ببعد مردم حاضر نمیشوند بادولت وارد درمعامله بشوندوکنترات ببندنداین است که بنده توجه آقایان رادراین خصوص جلب کرده وپیشنهادی درهمین زمینه تقدیم میکنم البته درموقع خودش مطرح خواهدشد.
مخبر-مطالباتی که آقای ضیاء الواعظین فرمودندمطمح نظردولت وکمیسیون بوده است.فلسفه که اساس این ماده که دراینجا نوشته شده است برای همین مسئله است که صرفه جوئی های وزارت خانها بابت هذه السنه بمصرف معوقه های سندایت ئیل وزارت خانها برسدو وزارت خانها بایک دیگر مساعدت نمایند واین ماده که بگذردمقصودجنابعالی راکاملا تأمین میکند.
رئیس-آقای سرکشیک زاده.(اجازه)
سرکشیک زاده-بنده عرضی ندارم.
رئیس-آقای رئیس التجار.
رئیس التجار-بنده هم عرضی ندارم.
رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-عرضی ندارم.
رئیس-آقای هایم.
(غائب بودند)
رئیس-آقای تهرانی.(اجازه)
آقاشیخ محمدعلی طهرانی-بنده هم عرضی ندارم.
رئیس-آقای یاسائی.(اجازه)
آقای میرزاحسن کاشانی-بنده هم عرضی ندارم.
رئیس- آقای یاسائی.(اجازه)
یاسائی-نظریات بنده همان است که آقای ضیاء الواعظین فرمودند ولی چیزی که هست گویاایشان فرمودند که فلانکس مطالباتی دارد.بنده شخصاً مطالباتی ندارم واظهاراتی هم که کردم راجع بمطالبات اهالی سمنان ودامغان است.
ضیاء الواعظین-بنده جنابعالی راعرض نکردم.
رئیس-آقای محمدولی میرزا (اجازه)
محمد ولی میرزا-بنده عرض ندارم.مذاکرات را هم کافی میدانم.خوبست رأی گرفته شود.
آقاسیدیعقوب-بنده عرض دارم اجازه میفرمائید؟
رئیس-آقای مشار اعظم.(اجازه)
مشاراعظم-صرفه جوئی هائیکه از اعتبارات وزارت خانه ها می شودخیلی مبلغ زیادی است ازصدی چهاروصدی پنج الی صدی ده است وبنده که بعنوان مخالف اجازه گرفتم برای این بود که عرض کنم این قسمت که نوشته شده از صرفه جوئی های هذه السنه حقوق و مخارج مربوط ببودجه های ایت ایل ۱۳۰۱رابپردازد گمان می کنم نصف این مبلغ کافی است ونصف دیگرش باقی بماند چون مطابق سوابقی که ماازآن اطلاع داریم غالباً این صرفه جوئی ها درخودوزارت خانه ها بیک مصارفی که خودشان درنظر دارندمیرسد که شاید ضروری هم نباشد. مثلا پارسال دریک وزارتخانه خیلی صرفه جوئی شده بود تقریباً بالغ برعشربودج اش ۷۵یا۸۶هزارتومان صرفه جوئی کرده بودندودرموقع خودش با جلب نظروزارت مالیه وهینت دولت یک مخارجی میکنند و از آن محل می پردازند.درصورتی که آن مخارج چندان لزومی ندارد ومیشودآن را بیک محل مهم وعام المنفعه برسانند.بنابراین قریب ۲۵نفر از آقایان یک لایحه قانونی را امضا کرده اید که نصف این مبلغ ضبط و حفظ شود که در سنه آتیه صرف مؤسسات صحیحی و توسعه معارف آذربایجان بشود.نصف دیگرش راهم برای همین محلی که اینجا در ماده نهم منظور شده برسانند تقاضای فوریت هم برای این لایحه شده است تقدیم میکنم قرائت شودواول باین لایحه رأی گرفته شود بعد به ماده نهم.
(پیشنهاد فوق را تقدیم مقام ریاست نمودند)
مخبر-البته برای این محلی که آقایان پیش نهاد فرموده اند تصور میکنم همه آقایان موافق باشند ولی دوسه جمله آقای مشاراعظم فرمودند که میخواهم جواب عرض کنم.یکی اینکه فرمودند صرفه جوئی هائی که میشود خیلی بیش از معوقه های سنه ایت ئیل است.این رابنده نفهمیدم که آقا ازکجا حساب فرمودند وصرفه جوئی های بودجه هذه السنه راازکجا فهمیدند این قدرخواهد شد که برایش محل معین میفرمائید؟نمیدانم این راازکجا فهمیدند ؟همچنین نفهمیدم آقا از کجامطلع شدند که معوقه ایت ئیل هریک ازوزارت خانه چقدراست ؟ بنده که عضو کمیسیون ومخبر کمیسیون بودجه هستم نمیدانم معوقه های ایت ئیل وزارتخانه ها چقدر است.منتهی راجع ببودجه وزارت پست وتلگراف نظربشکایاتی که بعضی ازآقایان نمایندگان رسیده وبخودمن هم رسیده است از سمنان ودامغان وبعض جاها این است که این قسمت رامسبوق شدیم ولی سایر وزارتخانه ها صورت جزئش را خواستیم نه بکمیسیون آمده است نه میدانیم معوقه اش چقدراست ونه میدانیم صرفه جوئی هذهالسنه آنها چقدر خواهد شد.پس چون مبلغ صرفه جوئی هذه السنه ومبلغ قروض ایت ئیل معلوم نیست این پیش نهاد نصف موضوعی ندارد و عملی نخواهد بود. اما اینکه فرمودند وزارت خانه صرفه جوئی هائیکه میکنندبعد برایش یک محلی درست میکنند و بانظروزارت مالیه بمصرف میرسانند بنده این را هم تصدیق نمیکنم.اگرمراجعه بلایحه تفریغ بودجه سنه ماضیه (که بمجلس آمده)فرموده بودند ملاحظه میفرمودند که بعضی از وزارتخانه ها اصلا باندازه بودجه مصوب خودشان ازوزارت مالیه حقوق نگرفته اند یعنی آن اندازه که صرفه جوئی شده بود دروزارت خانه شان اصلا وزارت مالیه بآن ها بپرداخته وهمینطورباقی است مثلافارس اگر ۶ ماه نداشته باشدوزارت مالیه حقوقش را نمی دهد بوزارت داخله ودرخودوزارت مالیه جمع شده وجمع عایدات دولتی محسوب میشود.
بعضی ازنمایندگان-صحیح است.مذاکرات کافی است.
رئیس-آقایان مذاکرات راکافی میدانند.
(گفتند-بلی)
رئیس-پیشنهادات قرائت میشود.
(پیش نهاد جمعی ازآقایان نمایندگان بشرح ذیل قرائت شد)
(نصف وجوهی که ازمحل کل اعتبارات هذه السنه بعنوان صرفه جوئی از مخارج جمع آوری میشود برای توسعه مؤسسات صحی کل مملکتی وتوسعه معارف آذربایجان درسنه آتیه ضبط وحفظ خواهدشد)
رئیس- (خطاب بمشاراعظم)آقا این راجع بسنه آتیه است وجزءقانون امسال بودجه نیست واین را باید بعد مستقلاپیش نهاد کنید.پیش نهاددیگر:
(اینطورقرائت شد)
بنده پیش نهادمیکنم درماده (سنه تنگوزئیل ۱۳۰۲)هم علاوه شود.
یاسائی-اجازه میفرمائید این پیشنهاد راتغییر داده و پیش نهاد دیگری دارم تقدیم میکنم.(پیش نهاددیگری تقدیم نمودندوبشرح آثی خوانده شد)بنده اصلاح ماده نهم رابنحوذیل پیشنهاد میکنم: وزارت مالیه میتواند ازمحل صرفه جوئی های اعتبارات مصوبه هذه السنه ۱۳۰۳حقوق ودیون ومخارج مربوطه ببرج های مصوبه ایت ئیل ۱۳۰۱وتنگوزئیل ۱۳۰۲راکه پرداخت ننموده است تأدیه نماید.یاسائی
رئیس-(خطاب به یاسائی)بفرمائید
یاسائی-درماده نهم راپرت کمیسیون بودجه قیدشده است فقط حقوق ومخارج معوقه سنه ۱۳۰۱راازمحل صرفه جوئی های هذه السنه بدهنددرصورتی که شاید وزارت خانه ها یک مبلغی مدیون باشند ویک قسمت ازمخارجی که باید ازاین محل صرفه جوئی ها بشودهمان دیون دولت است مثلاسرقت هائی که دراداره پست شده است دولت موافق قانون پستی باید غرامت این اموال مسروقه رابدهد.یک قبوضی هم ازاداره پست دردست مردم است چه ازبابت سنه ایت ئیل وچه ازبابت ینه تنگوزئیل وزارت پست هم مکلف است ازمحل صرفه جوئی های خودش این دیون رابدهد.این است که بنده در این پیشنهاد دورقم بعدازنقطه حقوق دیون هم رااضافه کردم که نوشته شودحقوق ودیون ومخارج.مطلب دیگر اینکه بنده در پیشنهادم اضافه کردم سنه تنگوزئیل نمایند آن هم بترتیب الاقدم فالاقدم یعنی اگر چنانچه ازبابت سنه ایت ئیل دادندودیگرچیزی باقی نماندونبود که هیچ والا دیون سنه ۱۳۰۲را به پردازند علی ای حال بنده چندان ضرری نمی بینم که لفظ دیون وسنه تنگوزئیل ۱۳۰۲هم علاوه شود.
مخبر- مقصود از حقوق ومخارجی که در این ماده ذکر شده است همین چیزهائی است که آقا فرمودند مثلا راجع بدیون که فرمودند دولت که مستقیماً از یک اشخاصی استقراض نکرده است یک دیونی همانطور که فرمودند از سورچی وتاچر وغیره از بابت حقوق وپول علیق وکاموجو باقی مانده که تمام اینها جزو مخارج است وتأدیه خواهد شد. راجع بمسروقات پستی هم البته دولت مطابق قراردادی که دارد هر امانتی که سرقت شود بعد از مدت معینی باید غرامتش را بصاحب آن امانت بپردازند ومیپردازند.پس در واقع اینها جزو مخارج آن سال میشودوبا کلمه حقوق ومخارج هم گمان می کنم مقصود آقا حاصل میشود.
رئیس- رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن اصلاح پیش نهادی آقای یاسائی.
شیروانی: (اینطور قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم درماده نهم بعد از جمله (ایت ئیل ۱۳۰۱ ) اضافه شود: (ودیون دولت )
رئیس- بفرمائید.
شیروانی- اینجا فقط از مخارج وحقوق اسم برده شده واگر چنانچه لفظ دیون را اضافه نکنیم ممکن است طلب طلبکارراندهندو بعلاوه خوب است اقلا با این باصاحبان حقوق موافقت نمائیم که کلمه دیون در اینجا اضافه شود که اگر از همین صرفه جوئی ها چیزی پیدا کردند بدیون هم بدهند.
مخبر- نظریه کمیسیون همان بود که عرض کردم.
رئیس- آقای سهام السلطان (اجازه)
سهام السلطان- اینجا آقای عماد السلطنه مخبر هم فرمودند که مقصود کمیسیون این بوده که مخارجی رابپردازند که درواقع جزء بودجه مصوبه ایت ئیل باشد یعنی آن چیزهائی که دربودجه آن سال بوده است یا نه اگر بوده است بموجب این رأی که میدهید میتوانند بدهند اگر جزء بودجه آن سال نیست یک تصویب تازه از مجلس لازم دارد.باید بتصویب مجلس برسد ویک لایحه جدیدی لازم دارد که باید دولت پیشنهاد بکند ومجلس تصویب کند که بپردازند والا اگر خارج از تصویب بودجه تفصیلی باشد البته بدون اجازه مجلس نمی توانند بپردازند.
رئیس- آقایانی که پیشنهاد آقای شیروانی راقابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد.پیشنهاد آقای اخگر عین پیش نهاد آقای یاسائی است که ردشد.
اخگر- گمان می کنم فرق داشته باشد.
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیش نهاد می کنم ماده اینطور اصلاح شود: بقروض داخلی مربوط بسنه ۱۳۰۱ واگر اضافه بماند بقروض داخلی مربوط بسنه ۱۳۰۲ تأدیه نماید.
اخگر- اجازه میفرمائید
رئیس-عق همان است: ۱۳۰۱ و ۱۳۰۲
اخگر- مقصود بنده قروض بود اجازه میفرمائید توضیح بدهم؟
رئیس- گمان می کنم هردوش یکی باشد.مخبر- برای اینکه رفع نگرانی خاطر آقایان بشود بآقایان سابقه میدهم یک قانونی که دردوره چهارم مجلس گذشته است قانون غرامات پستی است که بعضی از آقایان راجع بآن اظهار نگرانی فرمودند مجلس هم تصویب کرده که پرداخته شودومحل نبوده است. حالا وقتی که ازصرفه جوئی های امسال محلی پیدا شد بمصرف آن مخارجی که در بودجه مصوبه ایت ئیل بوده وداده خواهد شد. پس برای آقایان دیگر نگرانی نخواهد داشت.
رئیس- پیشنهاد آقای مشاراعظم:
(بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می کنم بماده ذیل باین نحو نوشته شود: وزارت مالیه میتواند نصف از وجوه صرفه جوئی های اعتبارات مصوبه هذه السنه رابابت حقوق ومخارج مربوط ببودجه مصوبه ایت ئیل ۱۳۰۱ که پرداخت ننموده است تأدیه نماید.
مشارالعظم- همان پیشنهادی هم اول عده از آقایان نمایندگان امضاء کرده بودند تقریباً مطلبش همین بود و مربوط به همین سنه بود و اینکه نوشته شده بود برای سنه آتیه یعنی ابتدای مصرفش از ابتدای سنه آتیه باشد. ولی کسر آن وجوه صرفه جوئی بابت هذه السنه است. حلا بنده پیشنهاد کردم که آن ماده عبارتش عوض شود که نصف از این صرفه جوئی نمیتواند تصرف کند وباید ضبط و نگهداری کند. این همان منظور است حالا مقصود عرض من این بود که به آقایانی که آن لایحه اولی راامضاء کرده بودند تذکر بدهم که اگر این را تصویب کنند آن محل را میتوانند برای مصرفی که در نظر گرفته شده است بگذارند اگر این ماده هم نواقص عبارتی دارد ممکن است آن نواقص را اصلاح کرد و تقدیم مجلس کرد.
مخبر- پیشنهادات آقایان یکقدری نقیض است از یکطرف عقیده اغلب بلکه اتفاق مجلس این است که اگر از بابت سؤالات گذشته چه ایت ئیل چه قبل از ایت ئیل یا بعد از آن اشخاص باعتبار دولت ونمایندگان دولت یک پولهائی داده اند یا جویا کاه یا مطالبات دیگر بعد از این مدت پرداخته شود ودوچار اشکال نشود از یکطرف آقای مشاراعظم پیشنهاد میفرمایند این محلی را هم که امسال پیدا کرده اند برای پرداخت آن معوقه ها نصفش توقیف ونصفش رابپردازند. در صورتیکه اگر برای معارف آذربایجان یا صحنه مرکز وولایات نظری دارند ممکن است بگذارند برای سال آتیه وفعلا سال بآخر رسیده است و صرفه جوئی هائی که امسال می نمائیم بمصارف خودش یعنی پرداخت معوقه ها برسد اگر اضافه بیاید درمالیه خواهد ماند وجائی نخواهد رفت آخر سال که صورت دادند می توانند این جا یک لایحه یا طرح قانونی درست کنند وبگویند بقیه صرفه جوئی هائی که بعمل آمده است بکدام مصرف برسید و بحالا مربوط نیست. وزیر مالیه بابیان آقای مخبر که خیلی صحیح بود. بنده هم میخواهم یکی دوفقره مطلب را برای تذکر خاطر آقایان اضافه کنم و آن این است که این پیشنهادات تاثیری که دارو بعقیده بنده اینست که اصل ماده را هم بی اثر و باطل میکند بدو جهت یکی اینکه اولا امسال وزارت خانه ها یک صرفه جوئیهای فوق العاده مثل سال گذشته دربودجه ها نخواهند داشت زیرا آقایان محترم مسبوقند که امسال بوزارت خانه ها ازبعضی جهات ازحیث اعتباری که برای آنها مقرر شده است خیلی تضیبق شده. عرض نمی کنم که هیچ صرفه جوئی نمیشود ولی چندان چیزقابلی بنظر نمیآید مسئله دیگر این است که باز یاد آوری میکنم بآقایان محترم که حالا حساب دولت کاملا معلوم نخواهد شد یعنی جمع وخرج صحیح نمی شود وبالاخره صرفه جوئیهائی که میشود مشخص نخواهد شد مگر در اواخر سال آینده واینکه میفرمایند نصف صرفه جوئی ها رابفلان مصرف برسانیم نتیجه اش این می شود که ما ازصرفه جوئیها دیگر هیچ مصرف نمیتوانیم بکنیم مگر دراواخر سال آینده که بدانیم چقدر صرفه جوئی شده آن وقت هم موقع گذشته است یعنی این اجازه راکه می دهند که بحقوق معوقه پرداخته شود آنها راکه نخواهند کرر وباید بگذارند تا آخر سال که هیچ بلکه آنچه راهم که میخواهند این نصفه بمصرف اوبرسد آنهم نمیرسد چون دراواخر سال آینده موقع گذشته پس بنا براین بهتر این است که آقایان تصویب کنند که همین صرفه جوئی های بالنسبه ناقابلی که امسال خواهد شد بمصرف معوقه های سال ایت ئیل برسد وازاین جهت یکمقداری خاطر دولت واعضاء ادارات دولت وطلبکارهای دولت جمع بشود وراحت ومطمئن بشوند. ضمناً این راهم تذکری دهم که تمام این چیزهائی که باقی مانده است دولت باید بپردازد . آنچه دیون است فرق پیدا کرده وپرداخته نشده واینهائی که طلب دارند طلب است مخارجی هم که دولت نکرده است آنهم دین دولت است یعنی مخارجی که وقوع پیدا کرده و پرداخته نشده واینهائی که میفرمایند طلبکار دولت هستند این ها هم طلب کار هستند وعمده دیونی که دولت دارد ازهمین قبیل است وهمه این طلب کارها رادولت ازحیث مخارج بآنها مدیون است فرق نمی کند چه اشخاص متفرقه باشند چه اعضای ادارات دولت. درهر حال فرق نمیکند دولت بآنها مدیون است این چیزیکه ما صرفه جوئی می کنیم ومیخواهیم پرداخته شود تمام راجع بدیون دولت است. رئیس- آقایانی که پیشنهاد آقای مشاراعظم را قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی برخاستند)
رئیس-قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای ضیاءالواعظین:
(بشرح ذیل خوانده شد)
بنده پیش نهاد می نمایم که درماده نهم سطر سوم بعد از ایت ئیل ۱۳۰۱ جمله به یل علاوه شود: (وهمچنین دیون سنه ۱۳۰۱ و ۱۳۰۲ وزارت پست و تلگراف)
رئیس-بفرمائید.
ضیاء الواعظین- خلاصه این پیشنهاد را درموقعی که راجع باصل ماده اظهار می کردم عرض داشتم حالا در این خصوص فقط چیزی که لازمست عرض کنم این است که خوبست آقایان متوجه بخطوط پستی وارتباطات پستی باشند مخصوصاً آن قسمتی که مملکت رابدریا وخارجه مربوط میکند هرقدر بیشتر سعی نمایند که آن خطوط منظم تروسلیس تر وپست ها سریع تر حرکت کند برای اقتصادیات ومطالب دیگر مفیدتر است. (دراین خصوص رعایت کامل شده است یا نه آن یک موضوعی است علیحده) درقسمت فارس وراه فارس مدتها بوده است که همین طور مختل وخراب ورشته نظمش گسیخته وپست ها همه روی هم ریخته بود یک مدیری آمده است وقبول کرده راه رادایر کرده بعد وزارت پست متعذر شده است که دربودجه محلی برای حقوق او موافق کنتراتی که بسته شده نیست. دراین قسمت که پیش نهاد شدعلاوه برحقوق ومخارجی که ذکر شده است دیون هم علاوه شود آقای عمادالسلطنه مخبرفرمودندمراد هم همین گونه مخارج است بنده هم عرض میکنم اگرتصریح شود که دیون اداره پست وتلگراف راجع باداره حمل و نقل وراهها (اگرممکن شد)ازمحل صرفه جوئی ها پرداخته شود خیلی بهتر است وآبروی دولت هم بهتر حفظ شده است.
مخبر- بنده که یک مرتبه هم عرض کردم البته درهروزارتخانه هرقدر صرفه جوئی بشود اولی واحق پرداخت دیون خودش است یعنی دروزارت پست وتلگراف اگر صرفه جوئی های خودش کافی شد برای پرداخت دیون خودش البته میپردازد واگرکافی هم نشد ازسایروزارتخانه ها کمک میکنند بوزارت پست وتلگراف و پرداخت میشود واساساً این کاروزارت مالیه است که عایدات تمام درآنجا تمرکز دارد ومعوقه هائی که راجع بهروزارتخانه هست باید بپردازد.
رئیس- اقایانی که پیش نهاد آقای ضیاء الواعظین را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. اصلاح پیش نهاد آقای قائم مقام:
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیش نهاد میکنم درماده نهم قروض دولت رابابت غرامت مسروقات پستی نیزمنظوردارند.
رئیس- آقای قائم مقام (اجازه)
قائم مقام- عرض میشود که قریب دوسه سال است تجاراسترآبادی یک مبلغی مال آنها درپست سرقت شده و مکرر عریضه داده اند وتلگراف کرده اند توسط بنده بمجلس شورای ملی وازاین جا رجوع شده است بوزارت پست وجواب داده که محل نیست وحال آنکه مردم وقتی که بپست امانت میدهند ووجه بیمه میدهند برای این است حرفها رانشنوند حالا چون میگویند محل نیست من تصور میکنم بهتر از این محلی برای اینکه جواب مردم رابدهند نیست این را در همین ماده منظور بدارند که ازمحل صرفه جوئی های حاصله مال مردم را بدهند.
مخبر-بنده دراین موضوع الان توضیح دادم. دردوره چهارم دراثرهمین شکایاتی که ازاسترآباد وغیراسترآباد رسیده بود وزارت پست پیش نهادکرد ومجلس هم تصویب کرد منتهی محل نبوده که بپردازند حالا دولت برای پرداخت همین مسئله وسایرقروضی که ازاین قبیل است این ماده راپیشنهاد کرده. کمیسیون هم تصویب کرده مخصوصاً آن وقتی هم که توضیح میدادند این مسئله درکمیسیون از طرف وزارت پست وتلگراف اظهارشد.
قائم مقام- پس سرقت پست راهم این جا علاوه نمائید.
رئیس- رأی میگیریم آقایانی که این پیش نهاد راقابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(معدودی برخاستند)
رئیس- قابل توجه نشد. رأی گرفته میشود بماده نهم.
معتمد السلطنه- بنده پیش نهادی تقدیم کردم.
رئیس- پیش نهاد جنابعالی تبصره است. رأی گرفته می شود بماده نهم. آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند.
(غالب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. تبصره پیش نهادی آقای معتمدالسلطنه قرائت میشود:
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیش نهاد میکنم- تبصره ذیل بماده نهم اضافه شود.
تبصره: صرفه جوئی هریک ازوزارتخانه محل پرداخت معوقه های ایت ئیل ۱۳۰۱ وزارتخانه مربوط بوده و اضافه آن بمصرف معوقه های ایت ئیل سایر وزارت خانها خواهد رسید.
رئیس- آقای معتمد السلطنه. (اجازه)
معتمد السلطنه- این مطلب خیلی روشن است. مقصود این است که اگر وزارت پست و تلگراف فرضاً پنجاه هزارتومان صرفه جوئی داشت این مبلغ بایستی بدواً بمصرف معوقه های خود آن وزارت خانه برسد وهرگاه اضافه داشت وزارت مالیه آن رابمصرف سایر وزارت خانها برساند نه اینکه صرفه جوئی معارف وپست و تلگراف فرضاً بمصرف معوقه وزارت خارجه برسد آن وزارت خانه که صرفه جوئی دارد پرداخت دیون معوقه خودش مقدم باشد.
مخبر- بنده پیشنهاد آقاراکه شنیدم خیال کردم مطابق همان توضیحی است که خودبنده دادم ولی توضیحات ایشان مخالف نظریه کمیسیون است ونظریه کمیسیون این است که من حیث المجموع اگر یک صرفه جوئی هائی دروزارت خانه ها بعمل آیدبمصرف کلیه معوقه هائی که ازبابت سنه ایت ئیل باقی مانده است برسد مقصود کمیسیون ودولت این است واین ماده راهم که پیشنهاد کردند تصور میکنم لزومی نداشته باشد.
معتمد السلطنه- یک مرتبه دیگرتقاضامی کنم قرائت شود.
(مجدداً بشرح سابق قرائت شد)
رئیس- رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن این تبصره آقایان موافقین قابل توجه قیام فرمایند.
(چند نفری قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد. ماده دهم قرائت می شود.
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۰- ازبودجه پیشنهادی هروزارت خانه دو درصد کلیه مصوبه برای پرداخت مخارج غیرمترقبه وزارت خانه مربوطه تخصیص خواهد یافت.
رئیس- آقای شیروانی (اجازه) شیروانی- عرضی ندارم
رئیس- آقای حاج میرزا عبدالوهاب (اجازه)
حاج میرزاعبدالوهاب- عرضی ندارم.
رئیس-آقای اخگر (اجازه)
اخگر-اینجا که نوشته شده است دودرصد کلیه اعتبارتت مصوبه بنده میخواستم آقای مخبرتوضیح بدهند که مقصود چیست مقصود ازکلیه اعتباریعنی مثلابرای وزارت معرف هشتصدهزارتومان معین میشود دودرصد این هشتصد هزار تومان باید بمصرف مخارج غیرمترقبه برسد یااینکه علاوه براین است یعنی یک اعتباری که دروزارت خانه معین شده برای مخارج غیرمترقبه این دودرصد مربوط بآن میشود ؟ چون یک قدری مبهم نوشته شده است بنده خواستم توضیح بدهند
مخبر- آقایان این خیلی واضح است مقصوداین است که هروزارتخانه ای هرقدری که مجلس برایش تصویب کرد ازآن مبلغ تصویبی دودر –صدش رابایستی برای مخارج غیرمترقبه بکارببرد
رئیس- مخالفی ندارد
(اظهاری نشد)
رئیس- رأی گرفته می شود به ماده دهم. آقایانی که تصویب می کنند قیام فرمایند.
(اکثربرخاستند)
رئیس- تصویب شد. اگراجازه بفرمائید چون تاریک است تنفس داده شود
دراین وقت جلسه برای تنفس تعطیل وبعد ازنیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)
رئیس- ماده ۱۱قرائت میشود:
(بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۱- وزارت مالیه می تواند بسرویس ارزاق اجازه بدهد که عایدات خودراازبابت فروش جنس برای خرید وحمل غله که محل لزوم مقاصد ارزاق است بمصرف برساند
رئیس- آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- عرضی ندارم
رئیس- آقای حاج میرزاعبدالوهاب(اجازه)
حاج میرزاعبدالوهاب- عرضی ندارم.
رئیس- آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – فعلا عرضی ندارم مگربعد.
رئیس ـ آقای مفتی
(حاضر نبودند)
رئیس- آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده – عرضی ندارم
رئیس-آقای دیوان بیگی (اجازه)
دیوانبیگی- عرضی ندارم
رئیس- آقای احتشام الحکماء (اجازه)
احتشام الحکماء- عرضی ندارم
رئیس- آقای ضیاء الواعظین (اجازه)
ضیاء الواعظین- عرضی ندارم
رئیس- آقای سرکشیک زاده (اجازه)
سرکشیکزاده- عرضی ندارم
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- بنده هم عرضی ندارم.
رئیس- آقای هایم (اجازه)
(درمجلس نبودند)
رئیس- آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی- عرضی ندارم
رئیس- شاهزاده محمدولی
میرزا محمدولی میرزا- درعمل معین شده است که اداره ومؤسسه ارزاق طهران خیلی نافع ومفید واقع شده است هراندازه که درولایات جزء ازقبیل همدان وعراق وزنجان وبعضی نقاط که دایراست وبعضی جاها که دایرنیست وخواستند دایر بکنندحال اهالی بوده است درعوض طهران خیلی سفید واقع شده است والبته آقایان فراموش نفرموده اند مناظر فجیع سنه ئیلان ئیل وسنوات مجاعه وگرانی راکه بواسطه فقدان تنظیمات درامورارزاق چطورمردم ازحیث فراهم کردن آذوقه ومعیشت دچارفشارومضیقه بودند وازآن تاریخ که اداره ارزاق دایرشده است ازانصاف نمیشود گذشت این اداره دارای یک تنظیماتی هست وآقایان درنظردارند که ازآن وقت تا بحال درظرف پنج شش سال وضعیت ارزاق تهران چطور مرتب بوده وهمیشه وفوروارزانی بوده ودولت توانسته است نانرابیک میزان ویک قیمت بمردم بفروشد بنده فقط بطوریکه قبلا هم پیشنهاد داده بودم یک موضوعی رالازم میدانم تذکر بدهم ومخصوصاً خاطر آقای وزیرمالیه رامتوجه سازم که تاکنون مخصوصاً دراین بودجه که مطرح واقع شده است بهیچوجه راجع بمحاسبه اداره انبارهیچ قلمی نبوده است که نمایندگان محترم بتواننددرآن خصوص یک قدری دقت کنند وبعضی ازمسائل که همه مطلع هستیم آنهارابتوانیم مطابق یک اقلامی دربیاوریم که دولت صحت آنراتصدیق کرده باشد که درمذاکرات دراطراف اداره انبارصحبت هائی می شود بدانیم چیست. مسئله انبارامروزیک اهمیت فوق العاده ازحیث جریان ودادوستد وتقریباً تصور میکنم اداره ارزاق تهرانن درسال متجاوزاز نودهزارخروارچه جنس مالیات وخالصجات دولتی وچه جنس های خریداری حمل می کند واز یک طرف بخبازها ونانوائی ها می دهد. در این مدت البته آقایان بخاطر دارند که نرخ ومیزان وقیمت جنس مخالف بوده است وبخرج ارزان ومناسبی دولت میتوانسته است جنسی را ازبلوکات واطراف تهران چه نقاط نزدیک وچه نقاط بعیده خریداری کند وآن ها رابتفاوت باکرایه های مختلفی حمل ووارد انبارخود نمایدولیکن آقایان خوب درنظر دارند که درتمام این مدت درتهران قیمت نان یک میزان بوده است وهیچ ترقی وتنزل نکرده است والبته همینور که تنزل نکرده است دولت واداره ارزاق سعی کرده اند دربعضی موارد هم که جنس رابیک میزان نگاهداری نماید ولی این مسئله مسلم است که اداره ارزاق بخبازخانه ها گندم رافروخته است دربیست وچهار تومان وبیست وپنج تومان ومدتی هم دربیست وشش تومان واگذارکرده بوده است ولی نرخی که ازطرف خبازها بمردم داده شده است وحافظ آن نرخ هم دریک میزان خوددولت است خرواری بیست وچهارتومان بوده است که همیشه این نرخ رامحفوظ نگاهداشته اند ولی این جنس که ازطرف بقیمت های مختلف خریده اند (این یک حساب تخمینی است صحت آنراهم بنشه خودم نمیتوانم نطع داشته باشد)تخمیناً بنده پیش خودم حساب کردم بیک میزان متوسطی ازهفده تومان وهیجده تومان بیشتروارد انبارشده است. چون نرخ جنس مختلف بوده است وبطوریکه عرض کرده ام میزان متوسطی که گرفته ام رویهمرفته درسنوات ارزانی وسنواتی که یک قدری جنس ترقی داشته است وگران بوده است وجنسی که ازنقاط بعید باکرایه که وارد شده است تقریباً بنده تصورمیکنم تماماً خرواری هیجده تومان وارد شده باشد (حالا شاید بیشترهم باشد نمیدانم چون این حسابی است که خودم پیش خود کرده ام ) ولی همیشه نان راازبیست وچهارتومان بمردم کمترنفروخته اند نتیجه که بنده میخواهم بگویم این است که اداره ارزاق که یک معملات خیلی وسیعی داشته است مسلماً عواید زیادی هم داشته است بنده عرض کردم دربودجه که دردست ماست هیچ تذکری نداده اند که مابتوانیم اطلاعات خارتج راباآن تطبیق کنیم وبصحبت وسقم آنها رسیدگی بنمائیم وازیک طرف هم میدانیم مطابق یک صورتی که اخیراً ازکمیسیون بودجه بطبع رسیده بود(تصورمیکنم بنده درآنجا دیدم ولی ازخارج هم یک صورتی دارم) تقریباً یک میلیون ونهصدهزارتومان بعنوان مساعده اداره ارزاق منظورمیشودیک ملیون دوهزارتومان اخیراً درهزارونهصد وبیست وچهاربعنوان مساعده اداره ارزاق ازبانک شاهنشاهی اخذکرده است وبطوری که غرض شد چون بنده تصورمیکنم که اداره ارزاق بطریقی که عرض کردم اگرمحاسبه که پیش خودم کرده ام صحت داشته باشد باید یک عایدات خیلی زیادی داشته باشد. این مساعده که دریافت شده است نمی دانم چه صورتی دارد چون عرض کردم دربودجه پیش بینی نشده است وبرای آقایان نمایندگان قابل تفتیش نیست بنده نمی دانم این یک ملیون ونهصدهزارتومان راازهمان عوایدی که باید انبارقاعدتاً داراباشد مساعده که گرفته است همانطورپس داده است یااینکه این یک ملیون ونهصدوهزارتومان یک باری است که عمومی یعنی برمالیه دولت تحمیل می شود. البته دراین موضوع آقای وزیرمالیه ۳توتضیحاتی میفرمایندکه خاطرنمایندگان روشن شود بعلاوه بطوریکه درپیشنهادم عرض کردم. معتقدم که محاسبه سنواتی اداره ارزاق طبع وبتوسط وزارت مالیه بین نمایندگان توذیع شودکه بتوانند یک دقتهائی بکنندواطلاعاتی حاصل کنندوضمناًاین راهم تذکرمیدهم که غیرازحساب برداشتی که عرض کردم یعنی قیمت خرید قیمت فروش وواگذاری خبازها که بعدنان می شود وبمردم داده میشود.غیرازاین اداره انباروارزاق یک تفاوتهائی همه میدانیم بعنوان آفت کسرمیکند چون آفت هم خیلی زیاداست مخصوصاً درهذه السنه بمناسبت وضعیت خراب محصول اطراف طهران وبقاطی که محصولات آنها مبتلا بزنک بوده است آفتی که اداره انبارکسرکرده است ازصدی پنجاه تجاوز کرده است . امسال هم البته انبارمقدوربوده است چون نانی که باید باهالی بدهد باید نان خوب باشد والبته گندمی که آفت دیده باشد باید آفت حساب کنند ولی بطورکلی بنده می خواهم که این حساب آفت درآن محاسبه که بنده تقاضا میکنم طبع شودالبته راجع باین آفت هم یک توضیحات کافی درآن صورت خواهنددادکه آقایان نمایندگان یک استحضارکاملی پیداکنندوغیرازهذه السنه که بمناسبت وضعیت خرابی محصول مقداری بعنوان آفت کم شده است درسنوات عادی که محصول خوب بوده بازهم حساب آفت انبارخیلی زیادبوده است وهیچ دیده وشنیده نشده است که بهترین جنس رابیاورند تحویل انبارندهند وانباردرحدود صدده وصدپانزده بعنوان آفت کم شده است درحساب نکند این است که پیشنهاد کرده ام محاسبه انبارمخصوصاً محاسبه سنه ماضیه وسنه سیچقان ئیل طبع وبین نمایندگان توزیع شود. وزیرمالیه- البته وزارت مالیه هیچ امتناعی ندارد ازاینکه نه تنهاحساب انباربلکه هرحسابی راکه آقایان نمایندگان بخواهندبطبع برساندوانتشاربدهدوبنده حالا این مسئله رایادداشت میکنم وازاداره ارزاق وانبارمبخواهم که حساب خودرابدهد تابمجلس فرستاده شودامادرخصوص مساعده که فرمودندیک میلیون ونهصدهزارتومان نیست. بلکه درپارسال یک میلیون مساعده گرفته شده است ودرهمان عایدات ارزاق وانبارردشده است وازاین باب هیچ تحمیلی نشده است ولی تفاوتی که امسال پیداکرده است برای این است که امسال محتاج نبودیم مثل پارسال یک میلیون مساعده بگیریم. اولا خاطر آقایان رامتوجه میکنم که چرا مساعده میگیریم برای اینکه دریک موقع ازسال اداره محتاج است باین که یک مبلغ معینی وجه نقدداشته باشد که تامین ارزاق هم تمام سال بلکه مقداری ازسال آتیه رابنمایدوآن وقت اگر بخواهند منتظر باشندکه عایدات تدریجی مملکت راجمع کنندممکن است کارمختل شودوبرای اینکه کارهای اداره ارزاق که اهمیت آن راهمه میدانندحتی خودحضرت والا هم تصدیق کردندمختل نشودیک مرتبه یک مساعده گرفته میشودوبعد بتدریج ازهمان عایدات انباروارزاق پرداخته میشودچنانکه امسال مساعده بگیریم بلکه امسال فقط نهصدتومان مساعده گرفته می شودومثل پارسال ازعایدات انباروارزان پرداخته خواهدشد وهیچ تحمیلی هم بربودجه مملکتی نخواهد شد.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب. (اجازه)
آقاسیدیعقوب- بنده موافقم
رئیس-آقای معتمدالسلطنه. (اجازه)
معتمدالسلطنه- بنده هم موافقم.
(جمعی گفتندمذاکرات کافی است)
رئیس- پیشنهادهاقرائت میشود.
پیشنهادآقای میرزایدالله خان. (بشرح آتی خوانده شد)
بنده پیشنهادمیکنم درآخرماده ۱۱بعداز کلمه بمصرف برساندجمله ذیل اضافه شود. (و صورت جمع وخرج وسرمایه هرساله راوزارت مالیه بمجلس شوراتقدیم کند)
آقامیرزایدالله خان- اظهارات شاهزاده محمدولی میرزامخالف بااداره ارزاق نبود بلکه مقصودشان این بودکه جمع وخرج اداره ارزاق ومسئله افت ومساعده وآن چیزهائی که هست بیاورندوآقایان ملاحظه کنندو گمان میکنم اداره مساعده ازهرکس گرفته باشد پرداخته است. بنده هم پیشنهاد کردم که درآخرماده ۱۱اینن جمله اضافه شود وصورت جمع وخرج سرمایه هرساله وزارت مالیه بمجلس شورای ملی تقدیم کند
مخبر- اظهارات آقای میرزایدالله خان توضیح فرمایشات شاهزاده محمد ولی میرزابوددرصورتیکه خودشاهزاده هم توضیحات مفصلی دادنددرهرحال خودبنده هم بااین پیشنهادموافقم ولی درصورتی که آقای وزیرمالیه فرمودندتحقیقات می کنم وصورت جمع وخرج انبارراهم میفرستم دیگردراینجاموقعی که شمامیخواهیدقانون بگذرانیداین پیشنهاد مورد ندارد برای اینکه بطوری که آقای وزیرمالیه فرمودندصصورت آن رابکمیسیون خواهند فرستاد وبنظرآقایان میرسد
آقامیرزایدالله خان- باشرحی که آقای وزیر مالیه اظهارکردندپیشنهادخودم رامستردمیدارم.
رئیس- پیشنهادآقای محمدولی میرزاقرائت میشود. (بشرح ذیل قرائت شد) مقام محترم ریاست ماده ۱۱رابشرح ذیل پیشنهادمیکنم وزارت مالیه میتواندباداره ارزاق اجازه بدهدکه عایدات خودراازبابت فروش جنس برای خرید و غله که محل لزوم مقاصدارزاق است بمصرف برساندوخلاصه محاسبات وعملیات اداره راازبابت هذه السنه سیچقان ئیل وزارت مالیه طبع وباطلاع نمایندگان برساند
محمدولی میرزا- بااظهاری که آقای وزیرمالیه فرمودنداین پیشنهاددیگرموردپیدانمیکند
رئیس- آقای اخگر و عظیمی پیشنهادکرده اندکه لفظ سرویس مبدل شودباداره
مخبر- این رابنده قبول میکنم
رئیس- رأی گرفته میشودبماده ۱۱باتغییرسرویس باداره یکنفرازنمایندگان- مؤسسه بهتر است.
مخبر- مؤسسه واداره هردویک معنی دارد. خوب آقایان حالامیفرمایندمؤسسه مؤسسه باشد.
رئیس- رأی گرفته می شودبماده ۱۱ باتغییر سرویس به مؤسسه- آقایانی که تصویب میکنندقیام فرمایند
(اکثرقیام نمودند)
رئیس- تصویب شد- ماده ۱۲دوازدهم قرائت میشود
(بمضمون آتی قرائت شد)
ماده ۱۲-وزارت مالیه مجازاست کلیه مستمریات وشهریه هاومستمریات اتباع خارجه وگمرکی ومخارج بمحصلین ومصارف رابرطبق تصویبات وقوانین موضوعه مجلس چهارم وبنرخ سنه ماضیه تنگوزئیل ازمحل هشت صدهزارتومان پرداخت نماید.
رئیس- آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- بنده اجازه خودم راواگذارمی کنم بآقای داور
رئیس-آقای داور (اجازه)
داور- دوقسمت دراین ماده هست که بنده باآن مخالف هستم یکی راجع بقسمتی است که مخارج تحصیل محصلین راذکرمیکندویکی دیگرهم قسمتی که مربوطه بمستمریات وشهریه هاهست بااین تفصیلی که حالا عرض میکنم قسمت محصلین بعقیده بنده یکی ازبهترین وضروری ترین مخارجی است که مملکت میکندوباید آن رابیشترکرد اشخاصی که برای تحصیل بخارجه فرستاده میشوندبرای این است که اصول زندگانی جدیدرابیاموزندوبیاینددرمملکت خودشان ولیاقت خدمت راپیداکنندلیکن بدبختانه ازچندین سال پیش که ایران شروع باین کارکرده یعنی یک عده رابخارجه فرستاده وحتی دراین اواخرگاهگاهی هم ازطرف دولت مختصراقدامی شده است. متاسفانه نتیجه ای راکه میبایستی بگیریم نگرفتیم و آن از این جهت بوده است که بطوری که باید ما سعی نکردیم آن مخارجی بشودبنده کاری باین قسمت ندارم ولی بعضی ازآقایان بعضی چیزهابنظرشان میرسدومیگویندبعضی ازاشخاصی که دولت میفرستداصلا احتیاج ندارندبرای این که کسان واولیائشان استطاعت دارندکه آنهارابخرج خودشان بخارجه بفرستندباین قسمتها من من نمیخواهم اهمیتی بدهم واگربایستی دریک مملکتی دراین زمینه ها مخارجی بشوداگرآن طوری که لازم است دقت شدکه آن مخارج مفید بودبایدقبول کردکه آن خرج بشوداما اگربناشدیک خرج خوبی رابیک شکلی بکنیم ونتیجه را ازآن میخواهیم بگیریم نگیریم آن رابدخرج کرده ایم الان یکعده محصل بممالک مختلفه اروپارفته اند می بایستی تحصیل کنندبعضی ها بچه های بیست ساله بیست ودوساله وبعضی ها بیشترهستندعده ای ازآنها درشهر آلمان هستند بعضی درشهرهای فرانسه اونقاط دیگر ولی اگراز روی احصائیه حساب کنیم می بینیم ازصدنفر شاگردی که باروپا می رودومخارجی که برای آنهامیشودشاید پنج نفرشان نتواننددوره تحصیلاتشان راتمام کنندوبالاخره بدون این که تصدیق ودیپلمی داشته باشندوبدون اینکه معلوم شود چه کرده اندبرمیگردند بایران این ازبرای این است که ماخیال کردیم همینقدرکه یکی رابخارج فرستادیم بعدازچندسال اویک شخصی عالم وفاضلی بر میگرددخیراینطورنیست برای اینکه آنچه که آنها راوادارمیکندکه کاربکنندعبارت ازاین است که بدانندبرای کارکردن درجامعه خودتحصیلات صحیحی لازم است ویکی ازدلائل تحصیل این است که شخص ببینداگرمعلومات صحیح نداشت درجامعه خودش ترقی نخواهد کرددرصورتیکه بدبختانه اینطورنیست واین ضرورت رااطفال ایرانی احساس نمی کندزیرامی بینندکه فضل ومعلومات چیزی نیست که درجامعه لازم باشد بلکه گاهی هم مانع ترقی است بنابراین وقتی که یک طفلی رابه اروپا میفرستنددریک جامعه که بکلی غیرازجامعه مااست ووسوسه هائی که درآنجا میشود البته طفل میخواهد راحت کندیاجوان میخواهدتعیش نماید وهمینطورازاین سال بسال بعد وازاین دوره بدوره دیگر کارهای خودش راانبار میکندووقتی که چندسال گذشت ومدتی که نگاهداری اوبعهده دولت بودتمام شدبی اجازه برمیگرددوبدون اینکه معلوماتی داشته باشد. پس حالا که ما این خرج رامیکنیم بایدسعی کنیم که این مخارج بطورصحیح بشودوسعی کنیم که کارمحصلین درتحت یک انتظاماتی درآیدوتصورمیکنم که آقایانی که دراین اواخرباروپا رفته اندمیدانندکه وضعیت محصلین درآلمان وسایرنقاط چقدر بداست وعاقبت ازاین کارنه تنها ازنقطه نظرمخارج وبیرون رفتن پول ازایران کرده ایم ازنقطه نظردیگرهم فوق العاده بد خواهد بود وبالاخره باید جلوگیری کردوجلوگیری هم نمیشودمگراینکه بعدها در انتخاباتی که میکنید دقت بکننددیگر اینکه درآنجا یک سرپرستی داشته باشندکه آنها را اداره بکندومواظب باشندکه کارکنندوامتحان بدهند و اگردیدندلایق نیستنددستشان رابگیرندوباین مملکت برگردانندوازاین راه اگراقداماتی بشودقطع داشته باشیدکه ازفرستادن شاگردبخارجه نتایج خوبی خواهیم گرفت وبنده میخواستم حالامطلب راگفته باشم که درآتیه یک توجه بشودکه نمیتواننداین کاررابکنند
Page 8 missing
حقوق تخصیص داده شود باطفال مردمان بضاعت که بطور مسابقه انتخاب و اعزام شوند
رئیس-آقای روحی (اجازه)
روحی-بنده عقیده دارم که باید محصلیتی که میفرستند بارویا بطور مسابقه باشد و بیشتر هم از طبقه سوم انتخاب شوند چون این طبقه تمول ندارند بلکه لااقل از اینراه بتوانند اولاد خودشانرا برای تحصیل بفرستند و یک استفاده بکنند
مخبر-آن پیش نهادی که حالا آقای داور تقدیم کردند بنده خودم و چهل و پنج شش نفر از آقایان هم آنرا امضاء کرده اند همان پیش نهاد نظریه جنابعالی را هم تأمین میکند ولی این مربوط بسال آتیه است شرایط مسابقه و غیره هم در آنجا نوشته شده است. بآن پیش نهاد مراجعه فرمده و اگر مایل باشید ضمن آن پیش نهاد را امضاء بفرمائید چون از بابت امسال گذشته است و عملی نیست .
رئیس-آقایانی که بک این پیش نهاد موافقند قیام فرمایند.
(چند نفر قیام نمودند)
رئیس-قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال
(بشرح آتی قرائت شد)
بنده در قلم ۱۸ماده دوم قانون بودجه پیش نهاد مینمایم . اول مخارج تحصیل جزء بودجه معارف منظور گردد. دوم بمناسبت جهانی که برقراری شهریه و وظایف را ایجاب کرده بوزارتخانه ها تفسیم گردد. سوم چنانچه علت برفراری شهریه و وظایف صرف استیصال و پریشانی گیرنده شهریه باشد جزء بلدیه حوزه اقامتگاه گیرنده شهریه و وظایف گردد.
رئیس –بفرمایید
آقا شیخ جلال-بند نظرم این است که کلمه (شهریه و وظایف)از بودجه ممکلت و قاموس مملکت خارج شود.البته از طرف دیگر نمیخواهم عرض کنم کسانیکه استحقاق و جهتی از جهات قانونی پولی از دولت میگیرند از آنها سلب کنند و ندهند. ولی از نقطه نظر دیگر تصور میکنم این پول هائی که بمردم داده میشود ا ز دو راه خارج نیست یا صرف از جهت استیصال و پریشانی یک شخصی است که بدبخت و پریشان و بی چیز است و از دولت یک پولی باو داده میشود و معتقدم که از نقطه نظر وظایف مملکت راجع بداراعجزه است و جزء بودجه بلدیه مملکت باید منظور شود. اگر از نقطه نظر استحاق و خدمت به دولت است که باید جزء وزارتخانه مربوط شود. مثلا اگر راجع بوزارت داخله است جزء بودجه وزارت داخله اگر چنانچه راجع بوزارت خارجه است جزء بودجه وزارت خارجه منظور شود. همینطور سایر وزارتخانه ها وقتی این اصل رعایت شد. طبیعتاً کتاب شهریه و مستمری از بین میرود و بر میگردد بوزارت خانه مربوطه و حقوق آن شخص که در آن وزارتخانه مربوطه یک خدمتی بمملکت کرده و مستحق حقوق شده است در جزء بودجه همان حا منظور شود. همینطور بنده اینجا پیشنهاد کردم خرج تحصیل چون مربوط بوزارت معارف است جزء بودجه معارف منظور شود بطوری که بنده اطلاع پیدا کرده ام این خرج تحصیل هم عبارت از این است که آقایانی که مستخدم دولت بوده اند همین که فهمیدند مطابق قانون نمیتوانند از دو جا حقوق بکیرند آمده اند و حقوق دیوانی شان را باسم خرج تحصیل اولادهاشان منظور کرده اند و در سال مبالغ هنگفتی از خزانه دولت باسم حقوق شخصی و خرج تحصیل میگیرند (علاوه براینکه از طرف دیگر بواسطه سابقه کارشان یک تمول زیادی هم دارند)وآقا زاده هاشان را میفرستند بفرنگ . غرض این است برگردد و جزء بودجه معارف بشود و اگر در واقع استحاق دارند داده شود والقطع ننمایند .
مخبر-کاملا مقصود آقا را نفهمیدم ولی یک قسمت از فرمایشاتشان بیشتر بآمال شبیه بود هنوز ما نمیتوانیم بگوئیم یکمرتبه مستمری و شهریه را از قاموس و بودجه این مملکت برداشت .چرا؟برای اینکه فلسفه دادن مستمری و شهریه همه اش آن دو اصلی نیشت که آقا در نظر گرفته و فرمودند که یکی از را استحقاق گرفته است و یکی وسایلی داشته و برقرار کرده.خیر اینطور نیست . یک اشخاصی در نتیجه خدمات ۲۰ساله سی ساله .چهل ساله –۵۰ساله که بدولت کرده اند دولت های وقت و همان دولت های استبدادی ( که در اینموارد خیلی دقیق بودند و در مورد تعادل جمع و خرج خیلی دقت میکردند ) از روی خدمت و استحقاق بآنها داده اند. هم چنین مجلس های دوره دول و دوم و سوم و چهارم بیشتر از این مجلس وارد در جزئیات این اقلام شدند. چنانکه در دوره چهارم خود بند در کمیسیون بودجه و یکی از مأمورینی بودم که از طرف کمیسیون انتخاب شده بودم وبیک یک این اقلام رسیدگی کردیم. بنده عرض نمیکنم که در تمام اقلام شهریه و مستمری یک نفر یا ۴ نفر یا ۵نفر نیست که استحاق نداشته باشد ولی وجود این ۴یا ۵ یا بیست نفر دلیل براین نیست که پانصد یا هزار یا دو هزار نفر که در نتیجه خدمات و زحمات یا اینکه بعضی ها پدرشان یا پسرشان در راه خدمت کشته شده و این شهریه ها در حقشان برقرار شده است و مجلس ها تصویب کرده اند حقوقشان از بین برود و این اغت از قاموس ما برداشته شود. اگر جنابعالی بخواهید یک قدم عملی بردارید همانطور که خودتان فرمودید یک عده محصلین بروند بک رویا و در تحت سرپرستی وزارت معارف باشند. خوبست پیشنهادی را که آقای داور امضاء کرده اند حضرت عالی هم آنرا ملاحظه و امضاء بفرمائید. نظر جنابعالی هم از اول سال آتیه تأمین خواهد شد واین یک سال هم اگر بی جاداده شده است روی همه و اگر هم بجا داده است امسال هم داده شود.
آقا شیخ حلال –بنده توضیح مختصری دارم.
رئیس-میخواهد توضیح نظامنامه بدهید؟
آقا شیخ جلال-بلی
رئیس-راجع بکدام ماده؟
آقا شیخ جلال-راجع بآن ماده که مربوط باین است که آقای مخبر از عبارت بنده درست استفاده نکردند. بنده عرض کردم که یک قسمت عمده از شهریه ها مستند بخدماتی است که از برای مملکت کرده اند. بنابراین توضیحات آقای عماد السلطنه مربوطه بعرایض بنده نبود.
رئیس-رأی میگیریم بقابل بوجه بودن پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال آقایانی که موافقند قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس-قابل توجه نشده پیشنهاد آقای طهرانی قرائت میشود.
(بشرح آتی قرائت شد)
بجای پیشنهادی که تقدیم شده است کلیه شهریه های دوره های فترت حذف شود و اشخاصی که منتظر خدمت هستند حقوق دریافت دارند و اشخاصی که مستحق هستند و تاکنون شهریه میگیرفتند دولت علیحده پیشنهاد بمجلس نموده تا پس از تصویب داده شود.
آقا شیخ محمد علی طهرانی –در اینکه عده از مردم هستند که خدمت به مملکت کرده و مستحق شهریه هستند و دولت و ملت باید نظر بحیثیاتی که دارند بآنها چیز بدهند حرفی نیست لیکن متأسفانه بیشتر از شهریه ها در موقع فترت تصویب شده واز روی استحقاق و لیاقت و خدمت بملکت و ملت نبوده . کجا رواست که ملت فقیر ایران زحمت بکشد و باشخاص نالایق حقوق بدهد. ما اشخاص که لایق هستند گمان نمی کنم هیچیک از افراد این مملکت دارای هر مسلک سیاسی هم باشند منع کنند که نسبت باشخاص لایق و خدمتگزار یا اشخاصی که آباء آنها باین آب و خاک خدمت کرده اند حقوق بدهند . ملاحظه کنید ببینید در دوره اول چقدر شهریه بوده . در دوره دوم چقدر و در دوره سوم چقدر و در دوره چهارم چقدر شده . اگر ما بخواهیم باین ترتیب جلو برویم و بین هر مجلس سه ماه یا پنج ماه فاصله باشد باید تمام بودجه مملکت را صرف شهریه ها کنیم . در یک موقعی مبلغ شهریه ها پنجهزار تومان بود یکمرتیه دیدیم پنجاه هزار تومان شده است .بنابراین وزرائی که بعدها در دوره های فترت روی کارمیآیند باید بدانند که ملت بخادمین خود حقوق میدهد نه بآن کسانی که بواسطه خاطر یک حملات یا یک گفتگوهائی برای این که صدایشان در نیاید و فقط برای شکم پر کردن که صدایشان در نیاید و حرف نزنند بآنها حقوق میدهند آن وقت بگویند هر کاری که میخواهیم می کنیم و هر قراردادی که می خواهیم می بندیم . بنابراین بنده پیشنهاد کردم اشخاصی که در دورده های فترت برایشان حقوق معین شده است آنها را از سایرین تفکیک کنند وبآنها ما رأی نمی دهیم و نسبت بسایرین هر کدام که مستحقند وخودشان وآبائشان بمملکت خدمت کرده اند برای آنها بک کمال افتخار رأی میدهیم بلکه در ممقابل بآنها بدهند اما اشخاصی که فقط در تحت تأثیر تهاجم بدولت یا سکوت در موقعی که استقلال مملکت مورد مخاطره است آنها لایق از برای گرفته یک پول نیستند. مخبر-البته آقایان متوجه توضیحات آقای طهرانی شدند. این مطالب که جنابعالی اینجا فرمودید برای یک اشخاص بی اطلاع بد نبود یا برای یک اشخاص عوام در یک جائی کنفرانس بدهند بد نبود ولی در مجلس شورای ملی از طرف یک نفر نماینده و برای یکعده اشخاصی که همه حقایق مطلب را میدانند ابداً منطق نداشت .جنابعالی داخل شدید در یک موضوعی که می فرمائید کلیه شهریه هائی که در دوره فترت داده شد ه لغو شوداگر مراجه بقانون فرموده بودید. اگر این اندازه مجال داشتید که قانون شهریه هائی که از دوره چهارم مجلس گذشته ملاحظه میفرمودید میدیدید که در اینجا نوشته شده است در ماده اول شهریه‌هائی که بدون تصویب مجلس شورای ملی باشد منسوخ وهر گونه تصمیماتی که در این مورد در ایام فترت گرفته شده است لغو است . اگر مراجعه باین ماده میفرمودید آن وقت این فرمایشات را که یک قسمتش ابداًمربوط بشهریه ومستمری نبود نمیفرمودید یک قسمت دیگر فرمودید : در دوره اول شهریه چقدربوده . دوره دوم چقدر . سوم چقدر و اگر باین ترتیب پیش برویم چقدر میشود این را هم اشتباه فرمودید در دوره اول که خودتان هم افتخار عضویت داشتند چهار کرور تومان مستمری بود . حالا که آنقدر شده تمام درنتیجه ایام فترت است . در همان دوره فترت اگر یک مستمری بیک کسی میدادند در عوض یکدفعه هم یک تصویب‌نامه صادر کردند تومانی پنجقران داده‌شود‌و‌یک‌مرتبه‌تصویب‌نامه‌صادر‌کردندتومانی دو ریال داده شود این است که چهار کرور مستمری رسیده است بهشتصدهزار تومان . این هم شاید پنجاه هزار تومان یا صد هزار تومانش در عمل کمتر شود پس این فرمایش جنابعالی منطق نداشت . و یک قسمت دیگر فرمودید یک اشخاصی در نتیجه تهاجم بدولت شهریه گرفتند . اینها اسم ندارند ؟ خوب بود برای مثل یکی‌اش را اسم میبردید که آقایان بدانند .
رئیس – پیشنهاد ختم جلسه شده است از طرف آقای مقوم الملک . بفرمائید .
مقوم الملک – نظر باینکه شب جمعه است بنده پیشنهاد کردم جلسه یک قدری زودتر ختم شود .
( خنده نمایندگان )
رئیس – آقای روحی مخالفند ؟
روحی – بلی . عرض میکنم چندین فقره پیشنهاد بوده است در جلسات قبل مخصوصاً جلسه که آقای رئیس هم تشریف نداشتند پیش‌نهاداتی از طرف شاهزاده سلیمان میرزا و غیر شده و همه اینها در مورد این ماده بو د . و باید درباره‌اش رأی گرفته شود . این ماده چندین جلسه وقت مجلس را گرفته است و میخواهند باز هم درآتیه همینطور بکنند بلکه بتوانند این شهریه ناهنجارراتصویب کنند . بنده جداً مخالفم با با ختم جلسه و عقیده‌ام اینست که باید همین امشب این ماده تمام بشود و باورقه رأی گرفته شود کی رأی میدهد و کی رأی نمیدهد .
رئیس – آقایانی که تصویب میکنند جلسه ختم شود قیام فرمایند
( عده قلیلی قیام نمودند )
رئیس – تصویب نشد . رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای طهرانی آقایان موافقین قیام فرمایند .
( عده قلیلی برخاستند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد شاهزاده شیخ الرئیس .
( بشرح ذیل خوانده شد )
پیشنهاد میکنم کلیه مستمریات و شهریه‌ها که قبل از مشروطیت بوده و مجلس اول تصویب کرده با شهریه‌هائی که از پنجگانه گذشته این دو قلم از کل تجزیه شود و بقیه شهریه‌های زمان فترت جدا شود .
محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس – نظر بنده و آقایان محترم یعنی آنچه بنظر بنده میرسد نظر آقایان در‌دو‌طرف افراط و تفریط واقع شده است . یک مطلبی را اول باید در مد نظر گرفت و آن این است که قسمت کنم بیک اشخاصی ولواینکه وقف هم باید بمصرف صحیح برسانم ولی وقتی که ببنده اجازه اجازه دادند از یک کسانی بگیرم و بیک کسانی بدهم باید هر‌دو طرف را مراعات کنم و بآن شدت که آقایان تصور میکنند نباید تصور کرد که بدون هیچ اشکالی میشود پنج کرور ده کرور را تصویب کنم از یک اشخاصی بگیرند و بیک اشخاصی بدهید باین جهت بنده نظری که مخصوصاً دارم این است که فرق می‌گذارم بین مستمریات و شهریه‌هائی که قبل از مشروطیت بوده است و در مجلس اول تصویب شده است یا در مجالس دیگر ترتیبات قانونی که دولت پیشنهاد کرده است و با مقدمه که مشتمل بر ادله بوده و از مجلس گذشته اینها را فرق می‌گذارم با شهریه‌هائی که در دوره های فترت گذشته اینها هیچ شبیه نیست بجهت اینکه یک وقت یک مقدماتی بوده است و دولت مصلحت دانسته است که صد تومان یا دویست تومان بورثه فلان‌ژاندارم یا پلیس که کشته شده داده شود مجلس هم تصویب کرده است که تا سن بیست و یک یا بیست و دوسالگی بدهند این‌هارا بنده با مستمریات قدیم ا زاقسام دیون عمومیه میشمارم و اگر چنانچه هر سال مجلس ا زنقطه نظر بودجه تصویب میکند از مد نظر اجازه پرداخت در سال جاری است ولی در ایام فترت بنده نمیدانم ا زچه نقطه نظری بوده است که بعضی دولت‌ها شهریه داده‌اند . اصلاُ مجلس شورای ملی و وکیل که مستقیماً مداخله در امر مالیه مملکت میکند و یک حق بزرگی داده که حتی مجلس سنا هم این حق را ندارد و این حق فقط از مختصات مجلس شورای ملی است نباید این حق خودش را متزلزل کند و اجازه بدهد که در غیبت او یک اشخاصی یک شهریه‌هائی بدهند بعد بیاورند و از مجلس بگذارنند . اما راجع بآن ماده که آقای عماد السلطنه تذکر دادند بلی بنده هم خودم در مجلس چهارم بودم و میدانم ولی این اجازه پرداخت از نقطه نظر بودجه سالیانه است و دلیل نمیشود که چون آن سال بنده رأی داده‌ام تا پنجاه سال دیگر هم باید رأی بدهم و بعضی از شهریه‌ها چون مقدمات قانونی را طی نکرده و بر طبق قانون اساسی مراتب معینی را طی نکرده است . باید بمجلس پیشنهاد شود و حتی یک قسمت از این شهریه‌ها را اگر امروزه دولت پیشنهاد کند بنده قبول میکنم ولی یک قسمت‌هائی هم هست که نمیدانم چه باید بشود درهر حال باید بطرز قانونی اینها به مجلس پیشنهاد بشود . علی‌ای‌حال چون در موقع رأی دادن بنده تکلیف خودم را نمیدانم عقیده دارم تجزیه شود و باقلامی که مقدمات قانونی را طی کرده و از مجلس گذشته است رأی بدهیم و مستمریات و شهریه‌های ایام فترت را هم موافق بشوم با پیشنهاد بعضی از آقایان که مراجعه شود بیک کمیسیون منتخب از شعب و رسیدگی شده بعد جدا جدا رأی بدهیم باین جهت بنده از نقطه نظرحق آزادی در رأی خودم این پیشنهاد را تقدیم کردم که این دو قسمت تجزیه شده و بعد رأی بدهم والا ممتنع میشوم .
مخبر – بنده نمیتوانم این تجزیه را از طرف کمیسیون قبول کنم و تعجب میکنم از حضرت والا و همانطوری که خودشان فرمودند در دوره چهارم ما با هم در کمیسیون بودجه برویم و خودشان هم یکی از مأمورین رسیدگی باین کار بودند که باقلام شهریه‌ها رسیدگی کنند و خودشان هم یکی از اشخاصی بودند که در همان دوره رأی دادند بمستمری و شهریه‌ها الآن هم رأیشان حاضر است و اگر انکار کنند ممکن است بفرستیم از اداره بیاورند در اینصورت حالا یک پیشنهاد غیر عملی میکنند که ما باید لااقل یک ماه چهل روز در کمیسیون صرف وقت کنیم و این اقلام را از هم تفکیک کنیم آنهم در این موقع که سال بآخر رسیده است و هفت ماه هم رأی داده شده نمیدانم چه صورتی پیدا میکند
رئیس – آقایانیکه پیش نهاد شاهزاده شیخ الرئیس را قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( عده قلیلی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد . آقای آقا سید یعقوب پیشنهادتان راجع بکدام ماده است ؟ در ضمن قانون بودجه که نمیشود نسبت بیک قانون دیگری پیشنهاد کرد .
آقا سید یعقوب – پس میگیرم .
رئیس – نسبت بمستمریات پیشنهادی از طرف آقایان سلیمان میرزا و شیروانی و مدبر الملک رسیده که مستمریاتی که تومانی تومان داده میشود تومانی دو ریال داده شود ( خطاب بسلیمان میرزا ) بفرمائید
سلیمان میرزا – بنده در جلسه که این مطلب مطرح بود و مجلس بریاست آقای نایب الرئیس اداره میشد توضیح مفصلی راجع باین قضیه عرض کردم حالا هم مجدداً مختصری بعرض آقایان میرسانم : بنده سه پیشنهاد تقدیم کردم . علتش هم این است که امسال بعقیده بنده مبالغ کلی از بودجه معارف کسر شده منتهی در صورت ظاهر بعنوان کسر چیزی کاسته نشده یکی مساعدت‌هائی که بمعارف‌ایالات و ولایات در سال گذشته میشده است امسال نخواهد شد و بعنوان مالیات مملکتی ضبط مالیه خواهد شد . مثلاً یکی از آنها پوطی پنج شاهی گیلان است امسال دیگر معارف گیلان با آن پوطی پنج شاهی اداره نخواهد شد و از همین هشتصد هزارتومان باید اداره شود یکی دیگر بیست هزار تومان اوقاف است که پارسال جزو معارف بوده است و اگر امسال کسر شود یک کسر تازه ایست . دیگری افتتاح مدرسه صنعتی است که آنهم حقوق خودش را امسال خواهد گرفت همچنین سال گذشته قریب هفده یا بیست و دو هزار تومان از محل نیم عشر اوقاف بمدارس کرمان و عراق و بعضی نقاط دیگر داده میشد که اگر امسال آنهم اینجا تصویب بشود جزو عایدات دولت خواهد شد و معارف آن حدود از محل همین هشتصد هزار تومان باید اداره شود بنابر این از برای اینکه امسال معارف از سال گذشته عقب تر نرود باید یک محلی از برایش پیدا کنیم و آن محل را بنده بنظر خودم تأمین کرده بودم یعنی اگر آن سه پیشنهاد بنده تصویب شود مبلغ دویست و پنجاه و هشت هزار تومان از محل این پیشنهادات پیدا میشود . البته همانطوریکه آقای داور فرمودند یک قسمت از این اشخاص که حقوق و مستمری و شهریه دارند شاید مشغول کار باشند و فرضاً از این بابت مبلغ پنجاه هزار تومان کسر شود باز تقریباً دویست و کسری هزار تومان باقی میماند و لااقل این مبلغ میتواند یک کمکی بمعارف ما بکند که از سال گذشته عقب نماند . یکی از آن پیشنهادات تومانی دو ریال بود .در کتاب مستمریات که بمجلس آورده‌اند تقریباً چهل هزار اسم است وقتی دقت بفرمائید قریب سی و هفت هشت هزار نفر از آنها تومانی دو ریال میگیرند و مقدار قلیلی که اسامی‌شان هم معین است تومانی تومان میگیرند در هر حال این مستمریات بهر فلسفه که داده میشود بهتر این است که بطور تساوی و یک نواخت بهمه داده شود اگر همه مستحق هستند بهمه بیک میزان داده شود اگر هم همه در مقابل خدمت میگیرند باز بطور تساوی بگیرند بهتر است . دلیل ندارد یک عده دو ریال و یک عده پنجقران و یک عده یک تومان بگیرند . هر فلسفه که دادن مستمری را ایجاب کرده استحقاق . خدمت . زحمت هر چه هست بطور تساوی داده شود البته در وسط آن اشخاصی که تومانی دو ریال میگیرند اشخاصی هستند که زحمت کشیده‌اند و مستحق هستند همچنین در وسط آن اشخاصی که تومانی تومان یا پنج قران میگیرند یک عده هستند که متمول و بی احتیاجند یا شاید بممملکت خدمتی هم نکرده باشند اسم هم نمیبرم که کی‌ها هستند . خلاصه اگر آقایان محترم موافقت بفرمایند و کلیه مستمریات را تومانی دوریال تصویب بفرمایند و تفاوتش را هم در پیشنهاد خودم عرض کرده‌ام قریب صدو هشتاد هزار تومان میشود دیگر بسته بنظر آقایان نمایندگان محترم است .
رئیس – آقای شیروانی ( اجازه )
شیروانی – بنده عرضی ندارم
رئیس- آقای مدبرالملک ( اجازه )
( حاضر نبودند )
رئیس – چون عده کافی نیست جلسه را ختم میکنیم .
وزیر مالیه – چند روز قبل معاون وزارت پست و تلگراف یک لایحه تقدیم مجلس نمود را بکنتراتی که با یک کمپانی فرانسوی برای حمل و نقل زتهران تا سر حد غرب منعقد شود و بتصویب مجلس شورای ملی برسد چون هئیت دولت بعضی نظریات تازه درآن کنترات میخواهد بنماید تقاضا میکنم آن لایحه را مسترد فرمائید ثانیاً تقدیم مجلس میشود .
رئیس – مسترد میشود
( مجلس دو ساعت و ربع از شب گذشته ختم شد )
رئیس مجلس شورای ملی – مؤتمن الملک
منشی علی اقبال الممالک
منشی – معظم السلطان