مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ دی ۱۳۲۴ نشست ۱۸۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
دوره چهاردهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۴۶۳
مذاکرات مجلس
جلسه ۱۸۱
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۲۵ دی ماه ۱۳۲۴
مجلس مقارن ظهر به ریاست آقای ملک‌مدنی نایب رئیس تشکیل گردید.
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تصویب طرح قانونی چاپ کتاب فرهنگ دهخدا
۳- بیانات آقای نخست‌وزیر
۴- ختم جلسه
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
- تصویب طرح قانونی چاپ کتاب فرهنگ دهخدا
۲- تصویب طرح قانونی چاپ کتاب فرهنگ دهخدا
- بیانات آقای نخست‌وزیر
۳- بیانات آقای نخست‌وزیر
نخست وزیر- آقایان محترم چنانکه استحضار دارند محرک این جانب در قبول این مسئولیت از روز نخست حب جاه و عشق به مسند نبود بلکه صرفاً به این نیست که شاید بتوانم در این دوره پرآشوب با کمک و تقویت عموم نمایندگان محترم مصدر خدمتی بشوم خواب و راحت را بر خود حرام و بر حس تمایل همه آقایان امر اعلیحضرت همایون شاهنشاه را اطاعت و در تمام این مدت کوتاه جز در راه خیر و صلاح جامعه مطلقاً قدمی بر نداشتم.
در سیاست داخلی- با این همه آشفتگی‌های مملکت آیا ممکن بود در این مدت بیش از آنچه شده‌است کاری کرد؟ چون آقایان خود همه چیز را می‌دانند و می‌بینند حاجت به بسط مقال نیست و اگر مساعی اینجانب ارزش نداشته‌است عذر تقصیر را فقط در این می‌دانم که از آنچه در قوه داشته‌ام ذره‌ای دریغ نکرده‌ام و تمام همّ دولت مصروف آن بوده که ریشه نفاق و خصومت از میان افراد ملت بر افتد و به وحدت ملت و مملکت از هیچ جهت سکته وارد نشود و در این راه از هیچ مشکلی [هراس نداشته‌ایم] چنانکه مجلس شورای ملی هم از این سیاست دولت پشتیبانی نموده‌اند در اینجا لازم است این جمله را تکرار کنم که آسایش خیال و رفاه ملت ایران موقوف به یک رشته اصلاحات اساسی است و هر قدر در اجرای آنها تعجیل کنیم باز دیر شده‌است و به این جهت مجلس و دولت شب و روز باید به فکر انجام و تکمیل این اصلاحات باشند و عموم برادران و هموطنان ما در هر جا که مسکن دارند باید در هر دقیقه و آن متوجه این نکته اساسی و مهم باشند که وظیفه عموم ایرانیان از هر شهر و ناحیه با طایفه و قبیله‌ای که هستند این است که با هم دست یگانگی و هم آهنگی داده با حفظ وحدت و تمامیت استقلال ایران نقایص و معایب موجود و مخاطرات را که قسمتی از آنها نتیجه جنگ و آشوب جهانگیر اخیر و حضور نیروهای خارجی در این کشور است ارتباط دائم و تبادل نظر صمیمانه و برادرانه با همدیگر و از اره اتفاق و اتحاد رفع کنند (صحیح است) نه بوسیله بی مهری و نفاق و شقاق و ایراد و خورده گیری و بدگوئی و عیب جوئی.
اما در سیاست خارجی- نصب العین دولت همواره این بوده‌است که با صیانت و احترام اساسی استقلال تام و تمام مملکت و حفظ حدود و ثغور کشور مناسبات دولت ایران با عموم دُوَل صلح دوست عالم و همسایگان خودمان مخصوصاً با سه دولت بزرگ دنیا در نهایت صفا و دوستی باشد (صحیح است) و نسبت به دو همسایه عظیم‌الشأن روابط کاملاً متساوی و یکسان و بر پایه مودت و صداقت استوار گردد. برای انجام این منظور دولت کمال جد و جهد را بکار برد که شالودة چنین مناسباتی با دولت اتحاد جماهیر شوروی بر پایه متین برقرار شود و آئینه روابط دو دولت از هر گونه غباری که به وهم و تصور بیاید پاک و صافی گردد لیکن با کمال تأسف باید بگویم که در این راه چنانکه امیدوار بودیم تاکنون مقصود حاصل نگردیده و مساعی و مجاهدات ما در تهران و مسکو هنوز بجائی نرسیده‌است. این جانب همانطور که به علاقه کامل مجلس شورای ملی و ملت ایران به دوستی خالی از شائبه دولت اتحاد جماهیر شوروی اطمینان دارم به این نکته نیز یقین قطعی حاصل است که مجلس شورای ملی و ملت ایران با نهایت علاقه و امید انتظار دارند که دُوَل بزرگ و عدالتخواه و دوست ما کشورهای متحده آمریکا و دو دولت بزرگ همسایه ما پیمان سه جانبه و اعلامیه معروف تهران را معناً و لفظاً اجرا (صحیح است – صحیح است) و این ملت ستمدیده و متفق را که در سال‌های جنگ رنج فراوان کشیده و تمام مساعی و کوشش خود را برای غلبه متحدین بکار برده از کمک و مساعدت‌های خود برخوردار نمایند (صحیح است) که بتوانیم با خارج شدن سریع نیروهای خارجی و عدم مداخله در کار ما با اجرای نقشه‌های اصلاحی که برای آسایش و آرامش ملت و مملکت ضروری و حتمی است موفقیت حاصل نمائیم. تا امروز سیاست داخلی و خارجی دولت همواره از طرف مجلس شورای ملی تصدیق و تأیید شده (صحیح است) و همین حسن توجه ما را به خدمتگذاری تشویق می‌نموده ولی اکنون مشاهده می‌کنیم که اختلاف نظری نسبت به دولت من ایجاد شده و شاید تصور می‌فرمائید برای تعقیب و تکمیل اقداماتی که بعمل آمده بایست فکر دیر کرد و رویه دیگری در نظر گرفت. تعیین تکلیف این امر متوجه به تصمیم مجلس شورای ملی است و اینجانب مطمئن هستم و همانطور که با توجه مخصوص و تمایل عموم آقایان نمایندگان محترم و به امر اعلیحضرت همایون شاهنشاه بسر کار آمده‌ام حالا نیز مهیا هستم که بلادرنگ کنار بروم ولی نکته‌ای که باید در این موقع سخت و مشکل کمال اهمیت را می‌دهم وطن پرستی و صمیمیت مرا وادار می‌کند که به آقایان که خود نیز کاملاً متوجه هستند یادآوری نمایم این است که بیشتر صدمات وارده به ما با اوضاع سال‌های اخیر دنیا همانان عدم اتحاد کامل و دائم بوده و هست (صحیح است) و از آقایان تمنا دارم اتفاق فرموده و هر تصمیمی که به مصلحت و منفعت ملت و کشور ایران تشخیص می‌دهند اتخاذ فرمایند (صحیح است) که بحران طول نکشد ضمناً باستحضار مجلس شورای ملی می‌رسانم که برای جواب استیضاح آقای تهرانچی نماینده محترم حاضرم و هر موقعی را که معین بفرمایند برای جواب آماده هستم و به نتیجه آن کاری نداریم و از هم اکنون برای کناره گیری از خدمت مهیا هستم و هر نوع کمکی برای جلوگیری از بحران از دستم برآید خودداری نخواهم نمود و خاتمه لازم می‌دانم به بعضی نکات مهم دیگر که در این ایام اخیر در مجلس شورای ملی و مطبوعات از آنها ذکر رفته اشاره نمایم.
۱- چنانچه استحضار دارند در تعقیب و تکمیل مذاکراتی که در تهران و مسکو برای روشن شدن بعضی مسائل و تشیید روابط حسنه با دولت اتحاد جماهیر شوروی داشتیم پیشنهاد نمودیم به مسکو برویم و از نزدیک کارهایی داریم انجام دهیم چون جوابی نرسید و کنفرانس وزیران خارجه سه دولت در مسکو تشکیل شد تقاضا نمودیم کنفرانس تصمیم قوری در بیرون بردن نیروی خارجی از ایران اتخاذ و جلوی آزادی عمل دولت را بیش از این نگیرند و ضمناً یادآوری نمودیم بدون مشورت با خود ما در اموری که مربوط به ماست نمی‌توانند تصمیمی اتخاذ نمایند (صحیح است) پیشنهاد رفتن به مسکو را در مدتی که کنفرانس دائر بود و پس از خاتمه کنفرانس مسکو نیز یادآوری نمودیم در این ضمن دولتین آمریکا و انگلیس شفاهاً اطلاع دادند که هر سه دولت در مسکو مذاکره نموده‌اند که هرگاه دولت ایران هم رضایت داشته باشد کمیسیونی از طرف آنها به ایران بیاید شرایط و وظایف کمیسیون را هم به ما گفتند. ما پیشنهاد مزبور به صورتیکه آنها در نظر گرفته بودند بدون تأمل و فوری جواب رد دادیم سپس از ما پرسیدند که اگر اساساً با آمدن نمایندگان آمریکا و شوروی و انگلستان برای مدت خیلی کوتاه مخالفتی نداریم نظر خودمان را درباره شرایط و وظایف آنها اظهار داریم که هر گاه فقط برای مدت چند ماه هیئتی مرکب از نمایندگان سه کشور بزرگ متحد ما به ایران بیایند که باتفاق نمایندگان خودمان مقررات عهدنامه سه جانبه و اعلامیه معروف سران سه دولت را کاملا در مد نظر بگیرند و موجبات تسریع خارج شدن نیروی بیگانه را پیش از دوم مارس ۱۹۴۶ که رسماً تعهد کرده‌اند از ایران فراهم آورند (صحیح است) موافق هستیم و باید هر سه دولت در مدت بسیار کوتاه مزبور سعی نمایند که به دولت ایران در تجدید اوضاع عادی درا ین کشور کمک شود و اوضاع غیر عادی که فقط نتیجه حضور نیروی خود آنها در ایران است بر طرف گردد و تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی نیز که اعلان انتخابات آنرا دولت طبق قانون داده‌است با حضور کمیسیون انجام گیرد. منظور این دولت این بود که بدین ترتیب از گرفتاری هائی که باعث و موجد آن متأسفانه حضور نیروی خارجی است که آزادی عمل دولت را سلب نموده‌اند خلاص شویم زیرا توقف متجاوز از چهار سال آنها در ایران و مداخله در تمام شئون این کشور عدم آزادی عمل دولت است که ما راز اقدام به هر خدمت و اصلاحی در این کشور باز داشته (صحیح است) بدیهی است هر گاه سه دولت با این نظر موافقت می‌نمودند بلافاصله مراتب را باستحضار مجلس شورای ملی می‌رساندیم سپس رسماً آنرا به هر سه دولت و دنیا اعلام می‌کردیم. چون پیشنهادهای آنها را راجع به کمیسیون سه نفری همان روز که شفاهاً به ما اطلاع دادند فوری رد کردیم و آنها هم تا کنون به پیشنهاد ما جواب موافق نداده‌اند مراجعه به مجلس شورای ملی ضرورت نداشت.
۲- پیش از تشکیل مجمع عمومی ملل متفق دولت در نظر داشت حل مشکلات ایران را از مجمع مزبور بخواهد و عرضحالی که لازم است با اسناد مدارک به مجمع ملل متفق تقدیم دارد و وضع اسف اشغال خود را در پیشگاه مجمع تشریح نماید زیرا پس از محنت و رنج فراوانی که ملت ایران در تمام دوره جنگ تحمل کرده و مساعدت‌های شایانی که به متفقین خود نموده و یقین داشت پس از خاتمه جنگ بلافاصله نیروی آنها ایران را ترک خواهد نمود زیرا آنها برای استفاده از راه‌ها و راه آهن و وسایل و وسائط و خدمات مردم ایران برای حمل مهمات و لوازم جنگی به کشور اتحاد جماهیر شوروی به این کشور آمده‌اند همه نوع استفاده از ایران نموده‌اند دولت و ملت ایران هر مساعدت و کمکی که در امکان بود به متفقین خود نمود و انتظار داشت آنها نیز به وعده خود عمل و به پاداش استفاده‌هایی که از مهمان نوازی ایرانیان نموده‌اند هر چه زودتر ایران را تخلیه و برای عمران و آبادی این کشور و ترمیم خرابی‌ها و خسارات وارده نیز به ما مساعدت بنمایند (صحیح است) متأسفانه ماه هاست جنگ تمام شده و با وجود تقاضاهای متوالی دولت ایران در خارج کردن قوای خودشان پیش از دوم مارس ۱۹۴۶ تأمل دارند و در کارهای ایران مداخله می‌نمایند ولی چون هنوز مذاکرات مستقیم در تهران و مسکو در میان بود امیدوار به انجام مقصود بودیم و استنباط نمودیم که شاید مراجعه ما در آن موقع به مجمع ملل متفق و گذاردن موضع ایران در دستور مجمع مخالف انتظار متفقین ما باشد لهذا از این اقدام خودداری نمودیم ولی بعد همینکه معلوم شد از مذاکرات مستقیم به منظور نمی‌رسیم ناچار به ریاست هیئت نمایندگی ایران در مجمع ملل متفق دستور دادیم که موضوع ایران را در مجمع ملل متفق طرح و مطابق اساسنامة سازمان ملل متفق درخواستی که لازم است به شورای امنیت بدهیم (صحیح است)
۳- در خاتمه لازم می‌دانیم این مطلب را باستحضار برسانیم در این اواخر بر خلاف انتظار دولت و ملت ایران متأسفانه از یکی از بزرگترین و خدمتگزار ترین رجال ایران در اینجا برخلاف حق و حقیقت ذکری رفته‌است. یقین دارم نمایندگان محترم مجلس شورای ملی با اینجانب کاملاً هم عقیده می‌باشند که جناب آقای سید حسن تقی زاده در تمام عمر جز خدمت به این کشور و ملت کاری نکرده‌اند (صحیح است) همواره در هر شغلی بوده‌اند اعم از مشاغل ملی و دولتی مصدر خدمات بزرگ به ملت و دولت ایران واقع شده‌اند و در وطن پرستی و صمیمیت و راستی و درستی و خدمت به ملت و دولت ایران از مردان [؟؟؟] وجود این کشور می‌باشند. (جمعی از نمایندگان- صحیح است) (فداکار- صحیح نیست) و هیچ مرد وطن پرست و مطلع بیغرضی نمی‌تواند به این مرد شریف و جلیل القدر خُرده بگیرد چون دولت تشخیص داد که آقای تقی زاده کمال شایستگی و لیاقت را برای ریاست هیئت نمایندگی ایران در مجمع ملل متفق دارند ایشان را به این سمت انتخاب نمود، ایشان نیز همانطور که همیشه در خدمات ملی و دولتی خود ثابت کرده و نشان داده‌اند با کمال صمیمیت و علاقمندی از روز نخست به وظایف این خدمت و مأموریت عمل نموده‌اند و دولت از ایشان و اعضاء نمایندگی ایران که با کمال دقت برای خدمت به این مملکت انتخاب شده‌اند نهایت رضایت را دارد و امیدوار است به خوبی از عهده خدماتی که دارند بر آیند.
- ختم جلسه
۴- ختم جلسه