مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ خرداد ۱۳۲۳ نشست ۳۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
جلسه ۳۸
شماره مسلسل - ۱۲۹۵
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۲۵ خرداد ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- مذاکره راجع بدستور
۳- تقدیم یک فقره لایحه از طرف وزارت دارائی راجع بواگذاری مقداری اراضی برای ایجاد گورستان جهت اتباع امریکا بقید دو فوریت و تصویب آن
۴- معرفی آقای دکتر آزموده بمعاونت وزارت کشاورزی
۵- سئوال یک فقره لایحه فوری از طرف معاون وزارت فرهنگ
۶- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف معاون وزارت فرهنگ راجع بحقوق آموزگاران و دبیران و تصویب آن
۷- اعلام وصول طرح قانونی راجع بالغاء انحصار پنبه و ارجاع بکمیسیون مبتکرات
۸- تصویب اعتبارنامه آقای سید مهدی عدل از مشکین شهر
۹- مذاکره در طرح قانونی راجع بآئین نامه مازاد غله و موکول شدن بجلسه آتیه
۱۰- تصویب پنج فقره گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی
۱۱- سئوال آقایان اردلان و مهندس فریور و پاسخ آقای وزیر کشور
۱۲- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یکساعت و نیم قبل از ظهر بریاست آقای آقا سید محمد صادق طباطبائی تشکیل گردید.
صورت مجلس روز سه شنبه ۲۳ خردادماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند.
- تصویب صورت مجلس
(۱- تصویب صورت مجلس)
رئیس- آقای فریور
مهندس فریور- همانطوری که در صورت مجلس نوشته شده دستور امروز طرح‌ها بود و بقیه سئوالات ولی آقای وزیر کشور برای جواب سئوالات تشریف نیاوردند و احتمال می‌رود با این ترتیب تا روزی که برای جواب بیایند اصل موضوع سئوال بکلی از میان برود و موضوعش منتفی بشود خواهش می‌کنم تذکر بدهند که برای جواب بیایند.
رئیس- تذکر داده می‌شود دیگر اعتراضی نیست؟
(گفته شد-خیر)
رئیس- صورت مجلس تصویب شد.
- مذاکره راجع بدستور
(۲- مذاکره راجع بدستور)
رئیس- عده زیادی از آقایان اجازه خواسته‌اند برای نطق قبل از دستور (جمعی از نمایندگان- دستور) آقای روحی شما موافق هستید؟
روحی- بنده موافق با دستور هستم لوایح بسیاری مانده‌است و چندین جلسه‌است که ما وقت مان را بنطق قبل از دستور صرف می‌کنیم امروز دولت چندین لایحه فوری دارد وزارت جنگ لایحه دارد آقایان موافقت بکنند لااقل هفته یک مرتبه جلسه برای نطق قبل از دستور تشکیل بدهیم این ترتیب دارای معایبی است نماینده یا باید سئوال کند یا استیضاح حکومت در دست شما است ناله و ضجه ازنماینده مستحسن نیست این ناله‌های ما مثل آن می‌ماند که اطفال یکنفر در خانه باشد گریه بکنند خود او هم بیاید ناله کند شما بمنزله پدر جامعه هستید باید برای ملت رفاه و آسایش فراهم بکنید
رئیس- آقای دکتر رادمنش
دکتر رادمنش- بنده چند هفته‌است اجازه خواستم عرایضی دارم موضوع هم عمومی نیست موضوع خصوصی است راجع بحوزه انتخابیه خود بنده‌است اگر آقای روحی عوض این فرمایشاتیکه کردند اجازه می‌دادند شاید مطالبی که بنده می‌خواستم عرض کنم تمام می‌شد (بعضی از نمایندگان- بفرمائید) موضوع عرض بنده مربوط به چای است چای در گیلان کاشته‌اند باید دولت بخرد چای را چیده‌اند باید دولت بخرد نمی‌خرد بآقای وزیر دارائی مراجعه می‌کنم می‌گویند که به دکتر میلسپو مراجعه کنید بدکتر میلسپو مراجعه می‌کنم ایشان هم یا مریض هستند یا کمیسیون دارند معلوم نیست کی باید باین کارها برسد مردم داد و فریادشان بلند شده‌است هفته دو سه تا شکایت و تلگراف می‌رسد معلوم نیست بکی باید رجوع کرد وقتی وزیر جواب ما را ندهد دکتر میلسپو جواب ندهد یکی باید مراجعه کرد باید بهمین آقایان بهمین آقای روحی مراجعه کنم آقای روحی هم که میل ندارند عرایض ما را گوش بدهند ولی هر وقت خودشان فرمایش دارند بلبل می‌شوند. (خنده نمایندگان)
رئیس- البته هر طوری که مجلس تصویب بکند ما هم رفتار می‌کنیم ولی کارهای مانده هم خیلی داریم وقت تنگ است بهر حال رأی می‌گیریم. آقایانی که موافقند با ورود دستور قیام کنند (اکثر برخاستند) با چهل و هفت رأی تصویب شد.
- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر دارائی بقید دو فوریت راجع بواگذاری مقداری اراضی برای ایجاد گورستان اتباع آمریکا و تصویب آن
(۳- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر دارائی بقید دو فوریت راجع بواگذاری مقداری اراضی برای ایجاد گورستان اتباع آمریکا و تصویب آن)
رئیس- آقای وزیر دارائی فرمایشی دارید؟
وزیر دارائی (آقای فروهر)- البته خاطر محترم آقایان نمایندگان مستحضر است که از چندین سال باینطرف بلکه بنده می‌توانم بگویم از صد سال باینطرف ملت آمریکا بوسیله اعزام یک عده از اشخاص مبرز و علمای خود و یک اشخاص خدمتگزار به جامعه یک روابط الفت و داد بین ملت ایران و ملت آمریکا ایجاد کرده‌است (صحیح است) ما همیشه ملت آمریکا را با یک نظر دوستی و احترام نگاه می‌کنیم (صحیح است) و سبب آن هم این بوده‌است که همیشه ما به هم در یک عرض واقع شده‌ایم و منافع مشترک ما هیچوقت با هم تماس نداشته‌است آمریکائی‌ها بما کمک می‌کردند ما هم یک ملتی هستیم که ملت قدیمی حق شناس هستیم و ملت مهربانی هستیم و حق خدمات دیگران را میدانیم ما هم در مقابل هر اندازه‌ای که ازمان میسر بوده‌است قلماً و قدماً بآمریکائی‌ها خدمت کرده‌ایم و بطوری که آقای دکتر شفق که در ادبیات و تاریخ تصور می‌کنم فوق العاده مبتحر و وارد هستند در جلسه گذشته با بیانات مخصوص بخودشان (که بنده عاجز هستم ادعای رسیدن بمقام ایشان را بکنم) مراتب دوستی و روابط مودت بین ملتین را اینجا توضیح دادند و تشریح کردند اخیراً هم از وقتی این اوضاع جنگ پیش آمده‌است ملت آمریکا همیشه با ما مساعد بوده‌است روابط ما همیشه برقرار بوده‌است از نقطه نظر سیاسی و علمی و ادبی و غیره هر اندازه که توانسته‌اند طرفین با یکدیگر کمک کرده‌اند از چندی باینطرف سفارت آمریکا یک تقاضائی کرده‌است که این تقاضا را بنده می‌توانم تعبیر بکنم به تقاضای ملت آمریکا از ملت ایران و آن تقاضا عبارت از این است که یک مقدار اراضی در امیر آباد که در حدود بیست و نه هزار متر مربع می‌شود بدولت آمریکا یعنی سفارت آمریکا واگذار شود برای اینکه ایجاد گورستانی بکنند جهت سربازان آمریکائی بنده خیال می‌کنم که تصویب و اجازه این امر و دادن این اراضی بملت آمریکا یا دولت آمریکا (البته در ممالک دمکراسی ملت و دولت یکی است فرقی نیست) ودیعه‌ای خواهد بود که آن ودیعه دوستی ابدی است بین ما و امریکا (صحیح است) اگر آمریکا در اینجا مردگانی داشته باشد همانطور که ما علاقه به مملکتمان داریم و یکی از علاقه‌های هر ملتی به ملت خودش و هر وطن پرستی به مملکت خودش همان علاقه آباء و اجدادی است من تصور می‌کنم چنین علاقه‌ای از طرف ملت دوست ما ایجاد می‌شود باین مناسبت بنده یک لایحه بقید دو فوریت تقدیم می‌کنم و از آقایان نمایندگان محترم استدعا می‌کنم که تقاضای دولت را که مبنی بر حفظ دوستی و وداد و تحکیم مبانی مودت است قبول فرموده با دو فوریت تصویب کنند.
رئیس- لایحه را می‌خوانیم بعد به دو فوریت آن رأی می‌گیریم.
لایحه وزارت دارائی:
از چندی باین طرف کاردار سفارت آمریکا بمنظور ایجاد گورستان جهته اتباع دولت متحد آمریکای شمالی از دولت ایران تقاضا نموده‌است قطعه زمینی در حدود ۲/۸۳ هکتار از اراضی امیر آباد واقعه در حومه تهران بسفارت آمریکا که سمت نمایندگی دولت خود را دارد واگذار شود. هیئت دولت از نظر حسن مناسبات دولتین با قبول تقاضای مزبور موافقت دارد ولی چون از قریه امیرآباد دولت فقط چهار دانک را مشاعاً مالک است و ناچار برای انجام تقاضا باید رضایت مالکین دو دانک دیگر را فراهم نموده و از طرفی چون تصور می‌رود مالکین دو دانک نیز طبعاً از نظر تشریک مساعی با دولت اصولاً مخالفتی با واگذاری سهمی خود نخواهد داشت و وزارت دارائی موفق خواهد شد از راه تعویض یا خریداری و یا طریق دیگر دو دانک دیگر را تملیک کند و از طرفی چون تا بحال متوفیات اتباع آمریکا در تهران امانت گذارده می‌شوند و به مناسبت اقتضای فصل باید صورت قطعی باین امر داد بنابراین ماده واحده ذیل با قید دو فوریت پیشنهاد و تصویب آنرا تقاضا دارد.
ماده واحده- وزارت دارائی مجاز است معادل ۲/۸۳ هکتار از اراضی قریه امیر آباد واقع در حومه تهران را بانضمام مقدار کافی حق شرب از قنات امیرآباد که برای درختکاری آن زمین کافی باشد بمنظور تأسیس گورستان برای اتباع ممالک متحده آمریکای شمالی برایگان بدولت آمریکا بنمایندگی سفارت کبرای آن دولت در تهران واگذار نماید.
وزارت دارائی ترتیب افراز قریه امیرآباد یا تملک دو دانک سهمی مشاع از اراضی و قنات مذکور در بالا را که متعلق باشخاص ثالث می‌باشد با موافقت مالکین و بقیمت عادله با تصویب هیئت وزیران خواهد داد.
نخست وزیر- وزیر دارائی
رئیس- فوریت اول مطرح است رأی می‌گیریم بفوریت اول آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. فوریت دوم مطرح است رأی گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام کنند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) پیشنهادی رسیده‌است از آقای فرهودی قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر اضافه شود! تبصره دولت مکلف است در حین مبادله اسناد واگذاری اراضی رعایت معامله متقابله را تأمین نمایند.
رئیس- آقای فرهودی
فرهودی- عرض کنم که مناسبات بین دو دولت بر آقایان معلوم است که همیشه بر روی معامله متقابله‌است البته حالا مورد احتیاج نیست ولی ممکن است در آینده برای اتباع ایران مورد احتیاج بشود دولت بایستی که در حین معامله این اسناد ترتیبی بدهد که در موقعی که سفارت ایران در امریکا این احتیاج را احساس کرد دولت امریکا هم همین کار را بکند.
جمعی از نمایندگان- مخالفیم.
رئیس- آقا همه مخالفت نکنید ممکن است رد بشود پس می‌گیرید؟
فرهودی- پس می‌گیرم.
رئیس- رأی می‌گیریم بماده واحده.
امیرتیمور- بنده تذکری دارم.
رئیس- بفرمائید.
امیرتیمور- البته یکی از خوشبختی‌های کشور ایران دوستی و ودادی است که بین این ملت و ملت امریکا موجود است و در واگذاری این مقدار اراضی یا مقدار زیادتری هم اگر لازم باشد هیچگونه مضایقه نبوده البته با نهایت صمیمیت ما این اراضی را برای گورستان آنها واگذار می‌کنیم در صورتیکه امیدوار هستیم که ابداً مورد احتیاج هم واقع نشود و امریکائی هائی که در ایران می‌آیند همانطور که آغوش ایران برای آنها باز است آنها هم همینطور قبول کنند که ما آنها را در قبرستان مسلمانها دفن کنیم و یک افتخار ابدی برای ایرانی‌ها حقیقتاً باقی بماند بنده خواستم عرض کنم چه از این بابت اراضی واگذاری ما حاضریم و اگر امریکائی‌ها قبول کنند ما در تمام گورستانها آنها را راه می‌دهیم.
رئیس- پیشنهادی آقای فیروزآبادی کرده‌اند که اصلاً مورد ندارد (جمعی از نمایندگان- اعلام رأی فرمودند) (فیروز آبادی- پس گرفتم) اصلاً مورد نداشت آقایانی که با ماده واحده موافقند قیام کنند (نمایندگان قیام کردند) تقریباً بالاتفاق تصویب شد.
- معرفی آقای دکتر آزموده بمعاونت وزارت کشاورزی
(۴- معرفی آقای دکتر آزموده بمعاونت وزارت کشاورزی)
رئیس- آقای وزیر کشاورزی برای جواب سئوال آقای فرهودی حاضرند.
وزیر کشاورزی- آقای فرهودی سئوالشان را بکنند آقای امیر تیمور هم راجع به پنبه تذکر داده‌اند که سئوالی دارند برای جواب حاضرم ضمناً هم از موقع استفاده می‌کنم آقای دکتر آزموده را که یکی از جوانان تحصیل کرده و درستکار هستند بمعاونت وزارت کشاورزی معرفی می‌کنم.
کاظمی- بنده تذکر نظامنامه‌ای دارم.
رئیس- بفرمائید.
کاظمی- بر طبق نظامنامه داخلی لایحه دولت باید با ورقه رأی گرفته شود چون کاملاً جنبه مالی دارد از نظر اینکه واگذاری اراضی است و خرج است علاوه بر این ممکن است دولت آن دو سهم دیگر را هم بخرد یا مبادله بکند بعقیده بنده باید بر طبق نظامنامه با ورقه رأی گرفته شود.
رئیس- آقای دشتی.
دشتی- این فقط اجازه ایست که دولت این اراضی را بدهد بامریکائی‌ها و باین جهت هم ما بدو فوریت آن رأی دادیم لایحه بودجه‌ای که اصلاً دو فوریت ندارد رأی هم گرفته شده و تمام شده کاملاً صحیح است.
- سئوال آقای فرهودی و پاسخ آقای وزیر کشاورزی
(۵- سئوال آقای فرهودی و پاسخ آقای وزیر کشاورزی)
رئیس- آقای فرهودی سئوال تان را بفرمائید.
فرهودی- عرض کنم آقایان محترم البته بخاطر دارند که در ۱۳ بهمن ماه ۱۳۲۱ تمام وزیران کابینه آقای قوام باستثنای وزیر دارائی و بهداری و کشور و جنگ استعفا دادند در ۲۱ بهمن هم خود آقای قوام چون موفق به تشکیل کابینه نشدند استعفا دادند دلیل رسمی این مطلب را هم که عرض می‌کنم عین جوابی است که آقای هژیر در جلسه ۱۶۴ دوره سیزدهم داده‌اند این است که می‌خوانم:«بنده تصدیع زیادی ندارم فقط برای روشن شدن ذهن نمایندگان محترم مجلس شورای ملی خواستم عرض کنم در جلسه گذشته آقای نقابت در ضمن سئوالی که داشتند از وزارت پیشه و هنر و بازرگانی در ضمن بیاناتشان فرمودند مطابق اطلاعاتی که بعرض ایشان رسیده‌است قرارداد معامله‌ای که مورد اعتراض ایشان قرار گرفته‌است ظاهراً در دوره خدمت بنده در وزارت بازرگانی و پیشه و هنر بوده‌است بنده خواستم بعرض آقایان نمایندگان محترم برسانم که بنده هیچگونه اطلاعی از شرایط و مقررات این قرارداد ندارم و نداشته‌ام دلیلش هم همراه خودش است زیرا این قرارداد در اسفند ماه ۱۳۲۱ بسته شده‌است و بنده در ۱۴ بهمن همان سال از خدمت وزارت بازرگانی و پیشه و هنر مستعفی شده بودم»… (بعضی از نمایندگان- مربوط بچه بوده‌است) این قراردادی بوده‌است راجع به تراورس و موضوعی بوده‌است که در مجلس سیزدهم مطرح شده‌است عجالتاً چیزی که بنده خواستم استفاده کنم این است که آقای هژیر در مجلس رسماً گفتند که ما در ۱۴ بهمن ۱۳۲۱ استعفا داده‌ایم بنابراین وزرای کابینه آقای قوام که استعفا دادند در ۱۴ بهمن بوده و بعد هم آقای قوام موفق به تشکیل کابینه نشدند و استعفا دادند دیگر آنها سمت وزارتی نداشتند. یکی از این وزرائی که استعفا دادند آقای احمد حسین خان عدل وزیر کشاورزی بودند ایشان در همانموقع حقوق خودشان را تا ۱۳ بهمن گرفته‌اند اما آن چند روزی که استعفا نداده بودند وزیر بهداری و جنگ و کشور آنها حقوق خودشان را تا روز استعفای خود گرفته‌اند اخیراً شنیدم وزارت کشاورزی در سه ماه قبل درخواستی صادر کرده بنام حقوق هشت روزه آقای احمد حسین خان عدل یعنی حقوق از سیزدهم بهمن تا ۲۱ بهمن وایشان هم این پول را گرفته‌اند در صورتیکه اگر ایشان حقیقتاً تا ۲۱ بهمن وزیر بودند در همان سال ۱۳۲۱ بایستی حقوقشان را گرفته باشند چنانکه وزرائی هم که استعفا نداده بودند در همان موقع این کار را کردند. البته در بادی نظر اسباب تعجب است که چطور وزیری بعد از یکسال و نیم بفکر می‌افتد که حقوق هشت روزه خودش را بگیرد اما اگر آقایان بعلت این کار توجه بفرمایند خواهند دید که تعجبی ندارد مطلب این است که ایشان در روز جمعه ۱۶ بهمن یعنی دو روز بعد از استعفای خودشان دستوری صادر می‌کنند که ششصد تن پنبه بنرخ دولتی بیک تاجری بفروشند تفاوت این معامله با نرخ آزاد قریب پانصد هزار تومان می‌شود این قضیه را آقای روحی در مجلس سیزدهم مطرح کردند و مورد رسیدگی قرار گرفت و تقریباً منجر بیک نوع اعلام جرمی هم شد و روی همین زمینه هم آقای عدل تحت تعقیب قرار گرفتند که چرا در ۱۶ بهمن ۱۳۲۱ در روز جمعه که وزیر نبوده‌اند دستور فروش پنبه را صادر کرده‌اند دلیل دیگر که ایشان در این مدت وزیر نبوده‌اند این است که از ۱۳ بهمن تا ۲۱ بهمن در این هشت روزه در وزارت کشاورزی آثار خدمت آقای عدل نیست مگر همین دستور معامله ششصد تن پنبه در روز جمعه آنهم با تفاوت پانصد هزار تومان بین نرخ دولتی و نرخ آزاد بعد که این قضیه مورد رسیدگی قرار گرفت یک اختلاف صلاحیتی پیدا شد بین دیوان کیفر و دیوان تمیز، دیوان کیفر می‌گفت که چون این شخص بنام وزیر این کار را کرده بنابراین محاکمه اش باید در دیوان کشور باشد دیوان تمیز در جلسه ایکه رسیدگی کرد گفت خیر اینطور نیست ایشان که در ۱۶ بهمن وزیر نبوده‌اند بنابران کار محاکمه ایشان در صلاحیت دیوان تمیز نیست و بعهده دیوان کیفر است پرونده ایشان آمد بدیوان کیفر بعد ایادی ایشان که مشغول کار بودند من جمله آقای منصور السلطنه عدل یک اقدامات خلاف قانونی کردند و آن این بود که یک تصدیقاتی از آقای قوام و غیر آقای قوام گرفتند که ایشان تا ۲۱ بهمن هم وزیر بوده‌اند روی این تصدیقات دیوان کیفر مجبور شد قرار عدم توجه جرم صادر کند پس این عملی که شده یعنی پرداخت حقوق هشت روزه آقای عدل از ۱۳ تا ۲۴ بهمن در سال ۱۳۲۳ یعنی یکسال و نیم بعد این عمل برای پوشاندن جرمی بوده‌است و آن جرم عبارت است از اختیار سمت مجعول برای دستور فروش ششصد تن پنبه بنابراین بنده از آقای وزیر کشاورزی سئوال می‌کنم علت اینکه وزارت کشاورزی این پول غیر قانونی را داده‌اند چیست برای اینکه مطابق قانون محاسبات عمومی حقوق باید در برابر خدمت داده شود در این هشت روز آقای احمد حسین خان عدل هیچگونه خدمتی در وزارت کشاورزی انجام نداده‌اند مگر همین دستور فروش پنبه که آن هم در روز جمعه و در منزل بوده و این عمل و پرداخت این پول غیر قانونی بوده و برای پوشاندن جرمی بایشان داده شده‌است پس در مقابل این عمل وزارت کشاورزی از دو نظر قانونی قابل تعقیب است یکی اینکه حقوق داده‌است در مقابل خدمتی انجام نشده یکی اینکه حقوق داده‌است برای اینکه سمت مجعوله از میان برود و این معامله قانونی بشود بنده اولاً از آقای وزیر کشاورزی تقاضا می‌کنم که توضیحات کافی بدهند ثانیاً از دادستان دیوان تمیز تقاضی دارم که از ماده شش قانون دیماه ۱۳۱۷ استفاده کرده باین پرونده رسیدگی ماهوی بکند یعنی این پرونده دوباره در دیوان عالی تمیز از حیث ماهیت مورد رسیدگی قرار گیرد یک تقاضائی از آقای دکتر میلسپو دارم مراقبت کنند حسابداری شان مخصوصاً حسابداری وزارت کشاورزی که این عمل را انجام داده‌است بیشتر مورد دقت و مؤاخذه قرار گیرند.
رئیس- آقای فرخ
فرخ- اجازه میفرمائید بنده چون در آن کابینه بوده‌ام ممکن است توضیحات بیشتری بدهم
رئیس- در موضوع سئوال موافق نظامنامه از کسی که سئوال شده‌است بایستی جواب داده شود بعد از دستور ممکن است بعنوان بعد از دستور صحبت کنید (یکی از نمایندگان- خود آقای وزیر موافقت کرده با موافقت آقای وزیر و مجلس اشکالی ندارد.)
وزیر کشاورزی- بنده قبلاً توضیح می‌دهم بعد ممکن است ایشان یعنی آقای فرخ تکمیل بفرمایند. پس از وصول سئوال آقای فرهودی بنده از اداره حسابداری وزارت کشاورزی سئوال کردم باین شرح اداره حسابداری به بنده توضیح می‌دهند. جناب آقای احمد حسین عدل حقوق وزارت خودشان را تا ۱۶ بهمن ۲۱ دریافت داشته‌اند بعد مطالبه حقوق از ۱۷ بهمن لغایت ۲۳ بهمن را نموده‌اند وزارت کشاورزی نسبت باین موضوع ضمن شماره فلان مورخه ۲۲/۱۰/۷ از جناب آقای سهیلی استعلام نموده به شماره /۱۹۶۷۰-۲۲/۱۰/۱۳ پاسخ مرقوم فرمودند بموجب صورت جلسه هیئت وزیران و بخشنامه صادر بشماره ۳۷۶۳۲۲-۲۲/۱۲/۳۰ جناب آقای احمد حسین عدل تا ۲۴ بهمن ۲۱ که روز استعفای کابینه جناب آقای احمد قوام می‌باشد بعنوان وزیر کشاورزی در هیئت وزیران حضور داشته و تا آن تاریخ مستحق دریافت حقوق بوده‌اند این نامه رئیس الوزرای وقت آقای سهیلی بوده‌است پس از وصول این نامه جناب آقای نوری اسفندیاری وزیر کشاورزی وقت دستور فرموده‌اند که از اداره حسابداری وزراتخانه‌ها سئوال شود حقوق آقایان وزراء و همچنین جناب آقای قوام تا چه تاریخ پرداخته شده و حسب الامر از حسابداری وزارت خانه‌ها سئوال شده. حسابداری وزارت پیشه وهنر جواب دادند تا ۲۲ بهمن به آقایان وزراء حقوق داده‌اند وزارت امور خارجه و وزارت خواربار جواب دادند که حقوق آقایان تا ۲۶ بهمن داده شده حسابداری وزارت فرهنگ اطلاع دادند که حقوق جناب آقای دکتر سیاسی تا آخر ۲۶ بهمن داده شده و سایر وزارت خانه‌ها هم جواب ندادند مراتب بعرض جناب آقای نوری اسفندیاری وزیر کشاورزی وقت رسیده دستور فرمودند که حقوق آقای عدل پرداخته شود و باین لحاظ مبلغ ۲۴۱۵ ریال بابت حقوق ۷ روزه از ۱۶ لغایت ۲۳ بهمن بجناب آقای عدل پرداخته شده ودر سال ۱۳۲۳ به آقای عدل از طرف وزارت کشاورزی دیناری پرداخته نشده‌است.
فرهودی- اجازه میفرمائید توضیح بدهم کافی نیست.
رئیس- بفرمائید.
فرهودی- عرض کنم که آقای وزیر کشاورزی تقریباً بیانات بنده را تصدیق فرمودند باین ترتیب بعضی از وزارتخانها که جواب داده‌اند همان وزارتخانه هائی هستند که وزرای آنها استعفا داده‌اند و آن وزارتخانه هائی که جواب نداده‌اند دلیل بر این است که تا بیش از ۱۳ بهمن حقوق نپرداخته‌اند من جمله وزارت راه و آقای هژیر و سایر وزراتخانه هائی که جواب آنها رسیده معلوم می‌شود آنها فقط تا ۱۳ بهمن داده‌اند بعلاوه اساساً این مراسله و این اظهار عقیده رئیس دولت وقت برخلاف قانون بوده‌است و اینها همه نشان می‌دهد که یک تشبثاتی شده‌است برای اینکه روپوشی بشود هر یک تصمیم هائی خلاف قانونی گرفته شده و توضیحات آقای وزیر کشاورزی هم بنده را قانع نکرد.
رئیس- اگر مخالفی نیست آقای فرخ توضیح بدهند.
وزیر کشاورزی- بنده یک تذکری دارم اجازه میفرمائید در صورت جلسات هیئت دولت معمول هست که وقتی جلسه تشکیل می‌شود صورت وزرای غایب را در آنجا معین می‌کنند (صحیح است) و وزرائی که حضور دارند در آنجا معین نمی‌کنند دیگر اسمی برده نمی‌شود طبق صورتی که در کابینه آقای قوام موجود است و الآن در هیئت وزراست در جلسه هیئت وزراء آقای عدل غایب محسوب نشده‌است و در جلسه آخر کابینه آقای قوام اسمی از غیبت آقای عدل برده نشده لهذا ایشان را در آنجا حاضر میدانیم و خود بنده آنوقت معاون نخست وزیری بودم از طرف وزارت دادگستری سئوال شده بود همین تصدیق را بایشان دادم که آقای عدل در جلسه آخر کابینه آقای احمد قوام ایشان را حاضر و جزو حاضرین محسوب داشته‌اند لهذا بایستی تاریخ قطعی استعفای کابینه قوام را آقایان در نظر بگیرند این آن روزی است که آقای عدل استعفا داده‌اند (هاشمی- دو روز بیشتر شهرت استعفای ایشان شده بود).
رئیس- آقای فرخ.
فرخ- در بیان استعفای ده نفر از وزراء در کابینه آقای قوام این طور که می‌فرمایند نیست بنده در آن تاریخ وزارت خواربار را متصدی بودم آقای عامری هم وزیر دادگستری بودند در روز ۱۵ ده نفر از وزراء که بنده هم یکی از آنها بودم و آقای عامری هم بودند استعفا دادیم در ساعت ده صبح به بخشید ۱۱ به هیئت وزراء احضار شدیم و استعفای ما پذیرفته نشد و امر شد که مشغول کار خودمان باشیم تا در موضوعی که مورد اختلاف بود رئیس دولت وارد مذاکره بشود و حل کند پس از آنروز چند جلسه دیگر هم هیئت دولت تشکیل شد شنبه و دوشنبه و چهارشنبه و شنبه ۲۴ و در تمام این جلسات هم وزراء حضور داشتند صورت مجلس بامضای همه هست و حتی در وزارت خانه‌هاشان هم کار می‌کردند و هنوز هم آن کاغذها و نوشتجاتیکه امضاء کرده‌اند تمام حاضر است و حتی روز شنبه ۲۴ که آقای قوام شخصاً استعفا داد و کابینه مستعفی شد از طرف اعلیحضرت همایونی شرحی به هیئت دولت نوشته شد و آقای رئیس تشریفات حامل بودند و آوردند بهیئت دولت و قرائت شد تا ساعت ۹ شب هیئت دولت منعقد بود و صورت مجلس روز ۲۴ بهمن ۱۳۲۱ را همه وزراء امضاء کردند آقای عدل هم از آن جمله بودند امضاء کردند بنابراین آنها را نمی‌شود مستعفی دانست و حقوق هم تمام گرفته شده بنده هم گرفتم آقای عامری هم گرفتند تا روز ۲۴ حقوق دریافت شده‌است. اما راجع بعمل آقای حسین عدل بعقیده بنده چون این موضوع در وزارت دادگستری مطرح شده و رسیدگی می‌شود و در وزارت دادگستری محکمه صلاحیت داری رأی داده امروز تصور نمی‌کنم مورد اختلاف باشد که ما وارد در این موضوع بشویم.
- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف معاون وزارت فرهنگ راجع بحقوق آموزگاران و دبیران و تصویب آن
(۶- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف معاون وزارت فرهنگ راجع بحقوق آموزگاران و دبیران و تصویب آن)
رئیس- آقای معاون وزارت فرهنگ بفرمائید
معاون وزارت فرهنگ (آقای وحید)- البته خاطر آقایان مسبوق است که در موقع تصویب قانون متمم بودجه در حقوق آموزگاران و دبیران یک اشتباهی بعمل آمده‌است و اشتباهاً در آنموقع حقوق این آقایان دبیران و آموزگاران مطابق قانونی که معمول بوده‌است حقوق پایه یک آموزگاری ۸۰۰ ریال و حقوق پایه یک دبیری ۱۶۲۰ ریال باشد. سهو شده بود این مبلغ را به ۶۷۰ ریال برای آموزگاران معین کردند و ۱۳۶۰ ریال برای دبیران بعداً وقتی توجه پیدا شد بوزارت دارائی هم تذکر داده شد ولی موقعی بود که دیگر آن لایحه تصویب شده بود در جلسه ایکه برای تصویب لایحه سه دوازدهم مقرر بود آقایان دکتر شفق و نراقی هم در این مورد بیاناتی فرمودند و حتی یک تبصره هم برای این قسمت پیشنهاد شده بود متأسفانه آن تبصره در آنموقع مورد توجه واقع نشد علاوه بر این آقای دکتر شفق هم اصولاً راجع باجرای ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری هم سئوالی از وزارت دارائی کردند بالاخره بعد از آنکه موافقت شد وزارت فرهنگ سعی کرد که با زحمات زیادی که در این مورد کشید توانست تا تعیین اعتبار لازم برای اجرای ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری حقوق این آقایان آموزگاران و دبیران را بجای آنکه زیاد نشده لااقل از حقوق سابق آنها چیز کسر نشود، چون مطابق آنماده که در قانون متمم بودجه تصویب شده‌است حقوق یکنفر آموزگار ۱۳۰ ریال کسر می‌شود و مال یکنفر دبیر هم ۲۶۰ ریال کسر می‌شود وچون بموجب آن قانون هم بنا بود یک ارفاقی درباره حقوق این آقایان بعمل آمده باشد و حقوق آقایان از ۸۰۰ ریال به ۹۶۰ ریال و از ۱۶۲۰ ریال به ۱۹۲۰ ریال اضافه گردد این ماده را هم وزارت فرهنگ بعلت نبودن اعتبار لازم در بودجه ۱۳۲۲ نتوانسته‌است اجرا کند ولی در این بودجه سال ۱۳۲۳ ما اعتبار لازم را پیش بینی کرده‌ایم البته چنانچه وزارت دارائی موافقت بکند و خود آقایان نمایندگان هم یک مساعدتی بفرمایند که این اعتبار تأمین شود آنوقت حقوق آموزگاران و دبیران یک مختصر تأمین خواهد شد و فعلاً برای اینکه از آن مبلغی که می‌گرفتند کمتر نگیرند یک ماده واحده بقید یک فوریت تهیه شده‌است که با کمک آقایان تقدیم می‌شود و استدعا می‌کنم که تصویب بفرمایند. و چون از سال مالی چند روزی بیشتر نمانده‌است تقاضای تصویب آنرا در این جلسه می‌نمایم. (فرهودی- صحیح است احسنت)
(لایحه تقدیمی وزارت فرهنگ بشرح زیر قرائت می‌گردد)
ساحت مقدس مجلس شورای ملی
چون در قسمتی از مواد قانون متمم بودجه ۱۳۲۲ اشل مقرر حقوق پایه یک آموزگاری و دبیری اشتباهاً ۶۷۰ ریال و ۱۳۶۰ ریال نوشته شده و در صورتیکه قبل از تصویب قانون آموزش اجباری حقوقی که در بدو ورود بخدمت بفارغ التحصیل‌های دانش سراهای مقدماتی و لیسانسیه‌های دانسرایعالی داده می‌شد بترتیب ۸۰۰ ریال و ۱۶۲۰ ریال بوده و با آنکه منظور از گذراندن قانون آموزش اجباری ارفاق و مساعدت باین طبقه‌است و بهمین مناسبت حقوق آنان در بدو ورود به خدمت ۹۶۰ ریال و ۱۹۲۰ ریال تعیین گشته از این رو برای رفع اشکال و پرداخت حقوق آنان تا تأمین اعتبار برای اجرای اشل حقوق ماده ۱۲ قانون آموزش اجباری ماده واحده بشرح زیر تنظیم وبا قید یک فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آنرا دارد.
ماده واحده- وزارت فرهنگ می‌تواند از تاریخ تصویب قانون آموزش اجباری تا وقتی که اعتبار اجرای اشل حقوقی ماده (۱۲) قانون مزبور را تأمین ننموده‌است حقوق پایه‌های یک دبیری و آموزگاری را بقرار ماهی ۱۶۲۰ ریال و ۸۰۰ ریال و حقوق سایر پایه‌های دبیری و آموزگاری بمیزان مقرر قبل از تصویب قانون آموزش اجباری بپردازد.
رئیس- بنده تصور می‌کنم که یک فوریت را چون جنبه مالی دارد خودش حائز است بنابراین باید برود به کمیسیون بودجه (کفیل وزارت فرهنگ- خیر خیر)… مگر اینکه بخواهند در مجلس مطرح شود. (نمایندگان- بلی بلی)… آقای نراقی
نراقی- عرض کنم بنده گمان نمی‌کنم که این لایحه مخالفی داشته باشد واستجازه بنده فقط برای این است که آقایان توجه داشته باشند با تصویب این لایحه یک مساعدت و کمک زیادی نسبت بآموزگاران و معلمین می‌کنند و قانونی که می‌گذرد صحیح تر بگذرد در قانون آموزش و پرورش که در دوره ۱۳ گذشت اشلی برای حقوق معلمین معین کرده بودند وزارت دارائی با آن موافقت نکرد تا مساعدتی با طبقات مختلف معلمین بشود در آن اشل پیش بینی شده بود که حقوق یک آموزگار که دیپلمه دانش سرای مقدماتی است /۹۶ تومان در ماه باشد و حقوق یک دبیر دو برابر او باشد آنرا وزارت دارائی موافقت نکرد و اجرا نشد یک کاری کردند که کاملاً بضرر معلمین تمام شد در قانون آموزش و پرورش پیش بینی شده بود که حقوق رتبه یک آموزگاری ۹۶ تومان است سابقاً مطابق رتبه ۲ می‌دادند ۸۱ تومان شد آمدند از قانون آموزش و پرورش رتبه یک را گرفتند و ۶۷ تومان یعنی حقوق قبلی آموزگار را کمتر کردند و بهش ندادند و ۸۰ تومان را مطابق قانون آموزش و پرورش نیز ندادند بلکه حقوقشرا از سنوات قبل که می‌دادند کمتر بهش دادند بنابراین یک چنین سوء استفاده و سوء تعبیری از یک قانونی که خیلی به نفع معلمین بود کرده‌است وزارت فرهنگ از آنموقع با بحال مشغول زد و خورد با وزارت دارائی برای احقاق حق معلمین بود تا بالاخره در پایان سال بودجه که آخر خرداد ماه خاتمه پیدا می‌کند قرار بر این شد که حقوق پایه یک آموزگاری را ۸۰ تومان حساب کنند وحقوق پایه یک دبیری را /۱۲۰ تومان حساب کنند و برود بکمیسیون بودجه و رویش بحث شود و تا پایان خرداد هر چه پرداختی است پرداخت نشود خزانه دیگر قبول نمی‌کند و نمی‌پردازد این است که بنده تمنا می‌کنم که آقایان مساعدت بفرمایند با فوریتش و تصویبش که این بگذرد ضمناً مغتنم میشمارم که بآقای کفیل وزارت فرهنگ تذکر بدهم که آقای وزیر دارائی که تشریف ندارند در این مجلس قول دادند و تعهد کردند و مجلس را مطمئن نمودند که امسال وسایل اجرای قانون آموزش و پرورش اجباری را فراهم و عملی کنند و در بودجه مخصوصاً تعهد کردند که ماده ۱۲ را که تأمین حقوق معلمین باشد کاملاً بموقع اجرا بگذارند و اگر بر خلاف عمل کردند مورد مؤاخذه قرار گیرند.
رئیس- ۷ نفر اجازه خواسته‌اند ولی گمان می‌کنم چون مخالفی نیست رأی گرفته شود آقایانیکه … (نمایندگان عده کافی نیست).
اردلان- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس- آقای دکتر شفق.
دکتر شفق- چون فرمایشات جناب آقای کفیل وزارت فرهنگ با سئوالاتی که بنده کرده بودم در باب لایحه تا حدی تماس داشت و درحقیقت جواب سئوال بنده بود اجازه بفرمائید بنده دو کلمه مختصراً عرض کنم و از حیث آنکه لایحه را دولت آورده‌است از جناب آقای وحید و هم از جناب آقای وزیر دارائی از لحاظ دبیران و آموزگاران متشکرم ولی چون سئوال بنده بیشتر راجع بماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری بود بنده با این جواب اکتفا می‌کنم بشرط اینکه همانطور که آقای نراقی هم فرمودند دولت و آقای دکتر میلسپو فکر اجرای ماده ۱۲ را بفرمایند تا استادان و دانشیاران هم مشمول این قسمت بشوند.
بعضی از نمایندگان- رأی رأی
اردلان- بنده اخطار نظامنامه دارم- آقا این لایحه مالی است ویک فوری است بنابراین یک شور بیشتر نیست و باید برود بکمیسیون بودجه (بعضی از نمایندگان- نه خیر نمی‌رود بکمیسیون) در این صورت بنده مخالفم آقا چون از جزئیات لایحه و فرمایش آقای نراقی چیزی درک نکردم باید برود به کمیسیون بودجه (بعضی از نمایندگان اعلام رأی شده‌است آقا).
رئیس- رأی می‌گیریم به فوریت این لایحه آقایانی که موافقند قیام فرمایند؟ (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است آقای نقابت (نمایندگان- ماده واحده را بخوانید) (ماده واحده بشرح ذیل قرائت شد.)
ماده واحده- وزارت فرهنگ می‌تواند از تاریخ تصویب قانون آموزش اجباری تا وقتی که اعتبار اجرای اشل حقوقی ماده ۱۲ قانون مزبور را تأمین ننموده‌است حقوق پایه‌های یک دبیری و آموزگاری را بقرار ماهی ۱۶۲۰ ریال و ۸۰۰ ریال و حقوق سایر پایه‌های دبیری و آموزگاری را بمیزان مقرر قبل از تصویب قانون آموزش اجباری بپردازد.
رئیس- آقای نقابت
نقابت- بنده مخالف با لایحه نیستم ولی ازموقع استفاده می‌کنم و توجه آقای کفیل وزارت فرهنگ را جلب می‌کنم باین نکته که در تمام شهرستانها برای آموزگاری و برای دبستانها یک عده معلمین استخدام شده که اینها حقوق چهل تومان می‌گیرند و بیشتر هم بآنها داده نمی‌شود بعذر کسر بودجه یعنی تمام تشریفات و تمام قوانین و تمام اضافه حقوق‌ها تقریباً منحصر بتهران شده و شهرستانها محروم مانده‌اند بطوریکه مدارس اجاره با شیشه‌های شکسته اطلاقهای مرطوب شاگردها با چشمهای پر از تراخم و با یک معلم هائی که با این حقوق باید زندگی کنند اسم این دستگاه را هم فرهنگ گذاشته‌اند آقای کفیل وزارت فرهنگ نسبت بوضعیت شهرستانها توجه کنند و بخصوص آن شهرستانهائی که در تمام ادوار ۲۰ ساله یکشاهی اضافه حقوق نگرفتند و تمام قسمت‌های جنوب محروم مانده‌اند از این اضافه حقوق نگرفتند و تمام قسمت‌های جنوب محروم مانده‌اند از این اضافه حقوق بقسمت‌های شادکان و خرم شهر ۷۰ هزار تومان بودجه دارد با سیصد هزار نفر جمعیت و مدتی است زحمت می‌کشیم اولیای شرکت نفت هم موافقت کردند که ادارات فرهنگ شادکان و خرمشهر و آبادان به یکدیگر متصل بشوند و یک رئیس معارف داشته باشند و با مراقبت هائی که از ناحیه آنها می‌شود و مساعدتهائی که از طرف وزارت فرهنگ بشود یک وضعیت خوبی ایجاد شود متخصص شرکت نفت مساعدت کرد که اگر درست آن اعتباری که برای ساختمان دارد در دست آنها بگذارد و آنها حاضر باشند یک مقدار زیادی در این موقع که ۲۰ میلیون در اینجا صرف ساختمان می‌کنند مدرسه بنا کند و به قسط الشهور و به قسط السنوات استهلاک بکند این مطالبات را زیرا موقع جنگ است اسباب نیست وسایل ساختمان نیست وسایل دیگری نیست دولت هم پول زیاد ندارد ما هم نمی‌توانیم توقعات زیادی داشته باشیم ولی خواهشمندم وقتی که زحمت می‌کشند راه پیدا می‌کنند مساعدت مردم را جلب می‌کنند مردم هم همت می‌کنند پول می‌دهند وزارت فرهنگ هم یک قدم بیشتری بردارد که هم حقوق دیگران تأمین بشود هم دستگاه فرهنگ تعطیل نشود اینستکه بنده با این لایحه موافقم و از موقع استفاده می‌کنم و نظر خود را بآقای وحید اظهار می‌کنم و این تذکر با به جناب آقای وحید می‌دهم.
معاون وزارت فرهنگ- بیاناتی که نماینده محترم آقای نقابت فرمودند صحیح است در خود تهران هم هنوز ما مدرسه یعنی محل مدرسه نداریم و محتاج باین هستیم که خانهای اشخاص مختلف را اجاره کرده و آنهم این روزها با یک زحمات فوق العاده زیادی و یک جاهای نامناسبی را محل دبستان قرار دهیم برای نداشتن محل متناسب. هر یک از آقایان نمایندگان هم در حوزه انتخابی خودشان البته اولین و عده‌ای که بآقایان موکلین خودشان دادند اینست که در امور فرهنگی آنجاها یک اصلاحاتی خواهد فرمود (صحیح است) البته این حرفی است صحیح ولی این اصلاحات با دست خالی که نمی‌شود انجام بگیرد بنده هم همانطور که عرض کردم اولاً آقایان نمایندگان ثانیاً هر هیئت دولتی ثالثاً هر روزنامه نویسی و هر حزبی وقتی که تازه تأسیس می‌شود اولین سطر مرامش این است که کمک و توسعه بفرهنگ باید داده شود ولی در مقام عمل بر نمیایند. وزارت فرهنگ بدون داشتن بودجه کافی چطور می‌تواند در اقصی نقاط کشور دبیر یا آموزگار خوب استخدام کند البته یک وجوه زیادی لازمست و اگر ما احصائیه‌های ممالک دیگر را که از لحاظ فرهنگ سالهای زیاد از ما جلو هستند مقایسه کنیم با احصائیه بودجه مملکتی خودمان می‌بینم که وزارت فرهنگ ما چیزی ندارد و سهمی از عایدات دولت نمی‌برد بنده از موقع استفاده کرده عرض می‌کنم که اگر حقیقتاً ما بخواهیم یک اصلاحاتی در امور فرهنگی بشود و همه آقایان هم این عقیده را دارند و معتقدند که هر چه زودتر این اصلاحات باید بعمل آید یک فکری بایستی برای بودجه وزارت فرهنگ کرد و بنده اینرا عرض می‌کنم که در بودجه سال ۱۳۲۳ چه از لحاظ اجرای ماده ۱۲ قانون تعلیمات اجباری که آقای دکتر شفق فرمودند و چه از لحاظ سایر قسمتها وزارت فرهنگ پیشنهادات لازمه را بدولت و بوزارت دارائی خواهد فرستاد ولی بنده نمی‌توانم که حتم و یقین داشته باشم که تمام پیشنهادات ما را وزارت دارائی قبول خواهد کرد یا خیر این دیگر بسته‌است باهتمام خود آقایان نمایندگان بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس- چون مخالفی نیست رأی می‌گیریم با ورقه آقایان موافقین ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمده ۸۶ ورقه سفید شمرده شد)
رئیس- عده حضار موقع اعلام رأی ۹۱ نفر باکثریت ۸۶ رأی تصویب شد.
- اعلام وصول طرح قانونی راجع بالغاء انحصار پنبه و ارجاع بکمیسیون مبتکرات
(۷- اعلام وصول طرح قانونی راجع بالغاء انحصار پنبه و ارجاع بکمیسیون مبتکرات)
رئیس- یک طرحی راجع بالغاء انحصار پنبه داده شده‌است فرستاده می‌شود بکمیسیون مبتکرات.
- تصویب اعتبارنامه آقای سید مهدی عدل از مشکین شهر
(۸- تصویب اعتبارنامه آقای سید مهدی عدل از مشکین شهر)
مجد ضیائی- بنده استدعا می‌کنم اعتبارنامه آقای عدل مطرح شود.
رئیس- اعتبار نامه آقای عدل مطرح است. آقای دولت آبادی بفرمائید.
(آقای دولت آبادی گزارش شعبه پنجم را راجع بنمایندگی آقای عدل از مشکین شهر بشرح زیر قرائت کردند)
گزارش شعبه پنجم راجع بانتخابات مشکین شهر.
مجلس شورای ملی
در تاریخ ۲۲/۵/۲۵ انجمن نظار طبق ماده ۱۴ قانون انتخابات دعوت و تشکیل گردید و طبق ماده ۲۱ قانون انتخابات آگهی دائر بشروع و توزیع تعرفه و اخذ رأی انتشار داده و از روز پنجشنبه ۴ اسفندماه ۱۳۲۲ روز یک شنبه ۲۱ اسفندماه ۱۳۲۲ مدت برای توزیع تعرفه و اخذ رأی معین شده و نماینده برای انتخابات فرعی پیله سوار وانگود و مغان اعزام ولی بر حسب دستور استانداری استان ۳ در تاریخ ۲۲/۱۲/۲۰ اخذ رأی تعطیل شده و مراتب را در تاریخ مزبور انجمن مرکزی به حوزه‌های فرعی ابلاغ و در همان تاریخ حوزه‌های مزبور از اخذ رأی خودداری نموده ولی هنگام وصول ابلاغ استانداری به انجمن‌های فرعی کار خود را خاتمه داده بودند با اینکه دستور خاتمه دادن انتخابات مجدداً صادر واز روز ۲۷ فروردین ۱۳۲۳ تا روز ۲۸ فروردین ۱۳۲۳ اخذ آراء خاتمه و نظر باینکه نمایندگان حوزه‌های فرعی برای قرائت آراء حاضر شده بودند صندوقهای فرعی قرائت و سپس خواندن آراء صندوق مرکزی شروع و در روز ۲۳/۲/۲ بکلی خاتمه یافته در نتیجه از مجموع کلیه آراء آقای سید مهدی عدل با اکثریت ۵۷۸۲ رأی واجد اکثریت گردیده و انجمن نظار انتخاب ایشان را بنمایندگی حوزه مشگین شهر اعلام و در مدت قانونی شکایاتی از جریان انتخابات رسیده که خلاصه آن بشرح زیر می‌باشد:
۱) بخشدار مستخدم صاحب رتبه نبوده.
۲) در روز دعوت اولی انجمن عده حاضر ۲۳ نفر بوده‌اند
۳) شاکیان اظهار داشته‌اند که روی ورقه هویت بعضی از مردگان اشخاصیکه دارای صغر سن بوده‌اند تعرفه صادر شده.
۴) پاره از آراء در قرائت اشتباهی خوانده شده و در مقام تأمین دلیلی بوسیله دادگاه بر آمده‌اند و انجمن که قانوناً مسئول حسن جریان انتخابات است تسلیم باین عمل نشده و طبق صورت مجلس مفصل و مشروحی که در پرونده می‌باشد اعتراضات را غیر وارد دانسته و بهر یک مفصلاً جواب داده و بموجب قانون ورقه استوارنامه بنام آقای سید مهدی عدل که حائز اکثریت بوده صادر نموده‌است شعبه ۵ نیز با درنظر گرفتن شکایات و پاسخ مفصل انجمن نظارت محل و محتویات پرونده صحت انتخاب آقای سید مهدی عدل را تصدیق و گزارش آنرا برای تصویب بمجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به اعتبارناه آقای عدل آقایانیکه موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
- مذاکره در طرح قانونی راجع به آئین نامه مازاد غله و موکول شدن بجلسه آتیه
(۹- مذاکره در طرح قانونی راجع بآئین نامه مازاد غله و موکول شدن بجلسه آتیه)
رئیس- طرحی است از طرف عده از آقایان وکلاء قریب ۴۵ نفر تقاضای دو فوریت هم شده‌است خوانده می‌شود.
مهندس فریور- لوایحی که در دستور بود آنها مقدم است. یک طرحهائی است هفت هشت جلسه‌است همینطور مانده…
رئیس- نوبت آنها هم می‌رسد تأمل بفرمائید. آقای هاشمی بفرمائید طرح را قرائت کنید
مجلس شورای ملی
بطوریکه خاطر نمایندگان محترم مستحضر است آئین نامه‌ای که آقای دکتر میلسپو تنظیم و منتشر نموده که رعایای دیم کار را هم مشمول مقررات راجع بپرداخت مازاد غله قرار داده‌است و حال آنکه بر نمایندگان ملت و فرد فرد اهالی کشور پوشیده نیست که سهم عایدی هشتاد درصد از رعایای کشور و زارعین نقاط دیم زار برای نان شش ماهه خانواده آنها کفایت نمی‌کند- بنابر ثبوت این حقیقت ونظر باینکه با فشار روز افزون مأمورین نظام وظیفه و ژاندارمری و خواربار و غیره (که در رفع آن نیز شایسته‌است نمایندگان ملت هر چه زودتر تصمیمات مؤثر اتخاذ و اجراء آنرا بر دولت الزام فرمایند) اعزام دسته‌های دیگر از مأمورین بعنوان جمع آوری مازاد غله قطعاً بر آلام و مصائب طبقه زحمتکش و تولید کننده خواهد افزود- از این روی امضاء کنندگان زیر ماده واحده ذیل را بعنوان طرح قانونی پیشنهاد و تصویب آنرا بنام تأمین آسایش توده زارعین و زحمتکش مملکت درخواست می‌کنم با قید دوفوریت.
ماده واحده- وزارت دارائی و سازمانهای خواربار مجازند مازاد غله سهم رعایا را برضایت آنها در برابر تسلیم قند و شکر و چای و قماش ببهائی که بین اهالی کشور و از طرف دولت توزیع می‌شود بقیمتی که در هر یک از نقاط کشور برای جمع آوری مازاد غله بمالکین پرداخته می‌شود خریداری و جمع آوری کنند.
تبصره- جمع آوری سهم غله رعایا جز بترتیب مذکوره در بالا ممنوع و کلیه مقرراتی که با این قانون منافی باشد در مورد جمع آوری مازاد سهم رعایا ملغی است.
آقای فولادوند و جمعی از آقایان نمایندگان امضا کرده‌اند
رئیس- دو فوریت تقاضا شده حالا فوریت اول مطرح است کسی مخالف نیست؟
ملک مدنی- اجزه بفرمائید بنده توضیح بدهم
رئیس- توضیح ندارد.
ملک مدنی- بنده هم مخالفتی که دارم نه با اصل موضوع است برای اینستکه اساساً این پیشنهادیکه شده توجه نفرموده‌اند آقایان نمایندگان که دکتر میلسپو حق نداشته‌است این آئین نامه را صادر کند زیرا در دوره ۱۲ وقتی که ما خواستیم برای جمع آوری غله قانونی بگذرانیم در این مورد مذاکرات مفصلی شد و پیشنهادی چندین نفر از ما تهیه کردیم که رعایا را کلیتاً از جمع آوری غله و تعرض مأمورین دولت معاف کردیم پیشنهاد را بمجلس دادیم در مجلس هم مذاکره شد آنوقت خوب خاطرم هست که آقای آهی وزیر دادگستری بود و او مدافع بود بالاخره مجلس موافقت کرد و در یک آئین نامه اختیار داد به کمیسیون دادگستری که آن آئین نامه غله را کمیسیون دادگستری و دارائی تواماً وضع کنند و آئین نامه جزء و ضمیمه قانون است با اینکه در آنجا رعایا را ما بکلی معاف کردیم ایشان بکلی بر خلاف قاعده رفتار کردند برای اینکه آئین نامه دکتر میلسپو عطف باختیارات ۱۳ اردی بهشت است ما باو دادیم اختیارات ۱۳ اردیبهشت که داده شده‌است نمی‌تواند قانون مجلس و آئین نامه کمیسیون رسمی دادگستری و بازرگانی را که بر حسب تصمیم مجلس در وقاع مجاز بر وضع قانون و آئین نامه بوده‌است لغو بکند این یک امری است که خیلی واضح است بنده ملایر بودم وقتی که دیدم این آئین نامه را آقای دکتر منتشر کرده بنده تصور می‌کردم که آقایان توجه می‌فرمایند و این را متذکر می‌شوند که اساساً این اقدام مخالف قانونست در هر حال بنظر بنده شایسته نیست و آئین نامه نباید حکومت برقانون کند آئین نامه تابع قانونست والا اصل این مطلب در جای خود صحیح است و بسیار نظریه بجا و موردی است و من تعجب می‌کنم از دستگاه دولت و این جریانی که در خارج است دولت متأسفانه در تهران نشسته از حال و روز زارع و دهقان و مردم خارج از تهران اطلاع ندارد که آنها با چه سختی و مشقتی دارند زندگی می‌کنند. بنده در این یک ماهه که بیرون بودم و البته یک قسمتهائی که سوابق داشتم در ایاب و ذهاب هم مصادف و مواجه با وضعیت آنها شدم باور بفرمائید عرضی که بنده می‌کنم مبالغه نیست از ده نفر ۹ نفرشان لباسشان پاره پاره و تکه تکه‌است (صحیح است) همان عمله که سرجاده دارد کار می‌کند زراعتش را ول کرده و آمده سرجاده و جلو آفتاب کار می‌کند سه تومان حقوق می‌گیرد یک مقدار نان و قند باو می‌دهند باز قادر نیست که پیراهن و شلوار کرباسی برای خود تهیه بکند مردم آقا فقیرند همه مملکت تهران نیست شما تهران که آقای دکتر میلسپو تصور کنند تمام مردم متمکن و متمول هستند مردم فقیر و بیچاره هستند کمرشان زیر این سنگینی مالیاتها م شده‌است بیرون بروید و به بینید چه خبر است بنده هیچوقت عادت ندارم پشت این تریبون عرایضی بکنم که باعث ایجاد توهم و نگرانی بشود ولی متأسفانه زمستان سال گذشته زمستان خشکی بوده‌است و یک برف نیامده باران هم نیامده البته یک قسمتهائی از مملکت هم بوده که در آنجاها خشکی نبوده و سختی هائی پیدا نشده‌است ولی البته اگر چنین اداره باشد برای اینکه ایجاد سوء تفاهم نکند غله هائی که ما داریم تکافوء می‌کند برای مصرفی که داریم اما این دستورات غیرضروری و غیر موجه که جز زحمت برای رعایا و زحمت برای خرده مالک بیچاره هیچ ثمری نمی‌دهد فقط نتیجه اش این می‌شود که یک قسمت مأمورین دولت استفاده می‌کنند (صحیح است). اینها هیچ نوع قابل اجرا نیست مردم دیگر تاب و تحملشان سر آمده‌است. طاقت ندارند که این دستورات را بدهند بچه مناسبت. بنده اینجا صریح عرض می‌کنم برخلاف قانون و برخلاف مقررات است برخلاف نظریه عمومی مجلس است که الآن چهل پنجاه نفر امضاء کردند تمام مجلس با آن موافقند و کدام یک از آقایان می‌گویند که بروند از حق زارع سهم بگیرند و اگر کسی هست بفرمائید این موضوع را همه گفته‌اند ولی توجهی نمی‌کنند الآن همه اطلاع دارید مأمور فرستاده‌اند شروع کرده‌است به مزاحمت مردم توجه بفرمائید بنده عقیده‌ام این است که مراجعه بفرمائید آقایان طبق سابقه قانونی که هست اصولاً این آئین نامه ملاک قانونی ندارد و خود بخود ملغی است و ما نباید اجازه بدهیم به دولت که این آئین نامه‌های خلاف قانون را صادر بکند والا بنده در اصل موافقم.
رئیس- آقا یک ماده از نظامنامه‌است آقایان ملاحظه بفرمائید منطبق می‌شود با این طرح یا نه- ماده ۴۲ می‌گوید: اگر طرح قانونی که از طرف نماینده پیشنهاد شده‌است راجع به یکی از وزرای مسئول باشد موافق اصل ۴۰ قانون اساسی باید آن وزیر را مطلع نمود که خود یا معاون او حاضر شده مذاکرات در حضور او بعمل آید. آقای مهندس فریور در این موضوع فرمایشی داشتید؟
مهندس فریور- عرض کنم کراراً اینجا اتفاق افتاده جه در خود مجلس چه در کریدورها که موضوعات مربوط به دکتر میلسپو رجوع شد به آقای وزیر دارائی و ایشان بالصراحه اظهار کردند که به من مربوط نیست من مسئولیتی ندارم مردم هم گرفتارند آقا الآن فرمایشات ملک مدنی با لتمام صحیح است که این آئین نامه خلاف قانون است و ملغی است اما مأمورین الآن رفته‌اند در همین شمیران و دهات کوهپایه و دارند مردم را اذیت می‌کنند و مشغول هستند.
ابوالقاسم امینی- از رعایا می‌گیرند
مهندس فریور- بنده هم همین را می‌خواستم عرض کنم اگر پا منبری نفرموده بودید. دارند مردم را اذیت می‌کنند دارند می‌گیرند از دهاتی کوهپایه که ۵۰ من گندم می‌کارد و ۲ خروار برداشت می‌کند رفته‌اند یقه شان را گرفته‌اند و گفته‌اند این مازاد دارد اگر خوب نیست فوراً از طرف مجلس باو نوشته شود که جلوگیری شود.
رئیس- آقای شریعت زاده
شریعت زاده- عرض کنم که اینجا دو مطلب مذاکره شد یکی اینکه این قبیل لوایح از نظر ارتباط با مسئولیت وزراء در مجلس قابل طرح نیست و ماده ۴۲ خوانده شد بنظر نبده ماده ۴۲ راجع به لوایحی است که برایش قید فوریت نشده‌است زیرا که در این ماده تصریح نشد هاست که مجلس نمی‌تواند در مواقع مقتضی یک طرح یا یک لایحه‌ای را با قید فوریت مطرح کند و از نظر اصول نمی‌توان این قدرت را از مجلس سلب کرد (صحیح است) پس این مطلب صحیح نیست اما راجع باینکه چرا موافق نیستم با طرح این پیشنهاد با قید دو فوریت بنظر بنده در عین حال با اینکه طرح یعنی تصویب این ماده با این حال ضرورت قطعی دارد از لحاظ اینکه آقای دکتر میلسپو با وسایل دقیق مطالعه برایشان مهیا نیست و یا کار زیاد نمی‌گذارد مطالعه مناسبی در کارها بعمل آورند در این موضوع بخصوص پیشنهادی که کرده‌اند بسیار موجب زحمت توده مولد ثروت این مملکت است و بنظر بنده آقای دکتر میلسپو باید بدانند که استخدام ایشان برای کمک کردن وایجاد لوازم سرنوشت بهتری برای ملت ایران است بنابراین هر جریانی که آناً موجب زحمت باشد و معلوم نباشد که ارزش تحمل این زحمت این خواهد بود که در آتیه می‌توان انتظار بهتری از آن داشت ما نمی‌توانیم با آن موافقت کرده یعنی نمی‌توان گفت الآن یکدسته از مأمورین را بایستی برای جمع آوری مازاد این زارعین گسیل نمایند ولی در عین حال متوجه می‌شویم که این لایحه را آقایان نمایندگان ملت برای اینکه با یک فوریت تصویب بشود موافقت بفرمایند بهتر است که در کمیسیون وزیر مالیه هم حاضر بشوند و حتی اگر آقای دکتر میلسپو هم لازم بود حاضر بشوند و حتی اگر آقای دکتر میلسپو هم لازم بود حاضر بشود و آنجا با مطالعه تصویب بشود این است نظر بنده.
مهندس فریور- تا آنوقت جان مردم هم درآمده‌است
رئیس- عرض کنم آقا بنده نظرم اینست که از نقطه نظر نظامنامه و قانون اساسی توجه بفرمائید که این جریان و این موضوع آیا شامل ماده ۴۲ نظامنامه هست یا نیست با این حال بسته‌است بنظر آقایان هر طور نظر آقایان باشد آن طور خواهد شد ولی توجه باین ماده قانون اساسی بفرمائید که آیا شامل این موضوع خواهد یا خیر آقای نقابت بفرمائید.
نقابت- اجازه بفرمائید همان تذکر آقا را بدهم در مورد نظامنامه و قانون اساسی اصل چهلم مقرراتی وضع شده‌است که در موقع مذاکره و مداقه لایحه مذکور در اصل سی و نهم یعنی طرح تقدیمی نمایندگان چه در مجلس و چه در انجمن تحقیق اگر لایحه مذکور راجع بیکی از وزرای مسئول باشد مجلس باید بوزیر مسئول اطلاع دهد که اگر بشود شخصاً والا معاون او بمجلس حاضر شده مذاکرات در حضور وزیر یا معاون او بشود مواد لایحه و منضمات آنرا باید قبل از وقت از ده روز. آقای فرهودی! قانون اساسی است بنده قرائت می‌کنم توجه بفرمائید مواد لایحه و تقسیمات آنرا باید قبل از وقت از ده روز الی یکماه باستثنای مطالب فوری از برای وزیر مسئول فرستاده باشند همچنان روز مذاکره باید قبل از وقت معلوم باشد. پس از مداقه مطلب با حضور وزیر مسئول در صورت تصویب مجلس و اکثریت آراء رسماً لایحه نگاشته و بوزیر مسئول داده خواهد شد که اقدامات مقتضیه را معمول دارند این اصل ۴۰ اصولاً دارای دو جزء است که آنرا نظامنامه هم مراعات کرده‌است یک جزء از آن عدم حق طرح است بدون حضور وزیر و قضیه اش این است که دولت مسئول امور کشور است و اگر تخلفاتی بشود که آثاری بر آن تخلفات بار بشود بایستی از دولت استیضاح کرد چه اگر این کار را نکنیم دولت حق دارد بگوید یک مقرراتی را خودتان وضع کرده‌اید بدون مراجعه بما و اگر حوادثی رخ داد ما مسئول نیستیم و این باعث مداخله مجلس مداخله قوه مقننه در قوه مجریه‌است اما جزء دوم آن که ۱۰ روز تا یکماه است استثنا می‌کند موارد فوری را می‌گوید لایحه را اطلاع بدهید بخواهید شان بیایند برای حضور آقا آن یکماه و ده روز در حالت عادی است و آن کلمه فوری را که آقای شریعت زاده متذکر شده‌اند در اینصورت نیست یعنی در هر صورت حضور وزیر لازم است اما اگر گفته شود که آقای وزیر دارائی بیان کرده‌است که این جریانات را من مسئول نیستم اگر دکتر میلسپو این حرف را گفته‌است مجلس این حرف را از وزیر دارائی نمی‌شود زیرا در موقعی که اختیارات دکتر میلسپو اینجا تصویب می‌شد بنده خودم مخبر کمیسیون بودجه بودم و اینجا مکرر بعنوان نظر کمیسیون توضیح دادم که در صورت مجلس‌ها هست آقای دکتر میلسپو مطیع قوانین و مقررات کشور است و باید اطاعت از این قوانین را بکنند این حرف در صورت مجلس‌ها نوشته شده و این موضوع هم کاملاً مذاکره شد و مسموع نیست از ایشان این حرف و بنده تقاضا کردم برای جلسه آتیه بآقای وزیر دارائی اطلاع داده شود حاضر شوند و در خصوص این لایحه مذاکره شود ودر جایش هم البته عرایضی دارم که در موقع عرض خواهم کرد.
رئیس- آقا یک ماده دیگر هم هست از نظامنامه که بایستی اینجا خوانده بشود و آن ماده ۳۵ است:
ماده سی و پنجم- پس از آنکه ۱۵ نفر مذاکره طرحی را تصویب نمودند اگر طرح مزبور به کمیسیون مبتکرات رجوع راپرت آن کمیسیون باید اقلاً ۲۴ ساعت قبل از مذاکره طبع و توزیع شود هرگاه به کمیسیون مبتکرات رجوع نشده باشد روز مباحثه منوط بقرارداد مجلس است وباید اقلاً ۲۴ ساعت قبل آن طرح طبع و توزیع شده باشد.
فاطمی- بنده یک پیشنهادی دارم اجازه میفرمائید؟
رئیس- آقای دهستانی یک پیشنهادی داده‌اند بعد خوانده مشود. آقای فاطمی بفرمائید
فاطمی- در اینکه وضع بسیار مبهم است هیچ محل اشکالی نیست و چون در این فصل و الآن زارعین مشغول جمع آوری جنس خود هستند و این فرستادن مأمورین بنقاطیکه مشغول جمع آوری هستند اصلاً اسباب اختلال کار جمع آوری جنس مالکین عمده را فراهم می‌کند و یک اشتباه بزرگی که کرده‌اند که ناشی از بی اطلاعی متصدیان امر بوده‌است همین موضوع است و الا آن زارعی که فرضاً ۸ خروار گندم داشته باشد ۴ خروارش برای خودش است و آن ۴ خروار دیگرش را مجبور است بفروشد برای اینکه چیت بخرد قند بخرد و سایر چیزهای دیگر بخرد این مسئله مستلزم این است که آقایان پیشنهاد دهندگان موافقت بفرمایند مقام ریاست به آقای وزیر دارائی ودولت اطلاع بدهند که آقای وزیر دارائی در جلسه آتیه بیایند اینجا و ما مطالب را بگوئیم و این یک موضوعی نیست که بکمیسیون برود و طول بکشد و ما اگر این کار را بکنیم آنها هر کار بخواهند می‌کنند.
رئیس- پیشنهاد آقای دهستانی هم همین است که آقای فاطمی کرده‌اند قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم که طرح پیشنهادی در جلسه آتیه مورد بحث قرار گیرد و ضمناً باسرع وقت به وزارت دارائی از طرف مجلس نوشته شود که اقدام خلاف قانون را ترک نموده و آئین نامه را اصلاح نمایند.
رئیس- بهرحال چون مجلس مخالفی ندارد موضوع را می‌گزاریم بجلسه آتیه (صحیح است)
ملک مدنی- جزء دستور جلسه آتیه‌است که باید در اولین فرصت مورد بحث و شور واقع شود و به دولت هم البته تذکر داده شود که الآن زارعین گرفتارند مأمورین را نباید بگذارید این طور بکنند.
رئیس- بآقای وزیر کشور تذکر دادم که بآقای وزیر دارائی اطلاع بدهند برای جلسه آتیه بیایند. (صحیح است)
- تصویب پنج فقره گزارش کمیسیون مرخصی
(۱۰- تصویب پنج فقره گزارش کمیسیون مرخصی)
رئیس- چند فقره مرخصی است و چند فقره طرح قانونی
جمعی از نمایندگان- طرح‌ها مقدم است
رئیس- این گزارشهای مرخصی مدتی است مانده‌است خبر مرخصی آقای صفوی قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون عرایض و مرخصی بمجلس شورای ملی:
آقای صفوی برای مشاهده اوضاع و احوال عمومی حوزه انتخابیه خود و ترتیب امور خواربار آنها مسافرت نموده و در نتیجه ۳۸ روز از تاریخ چهاردهم اردیبهشت ۱۳۲۳ غائب بوده‌اند اکنون درخواست کرده‌اند مجاز منظور شود کمیسیون عرایض و مرخصی با تقاضای ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به گزارش کمیسیون مرخصی راجع بمرخصی آقای صفوی آقایانیکه موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد گزارش کمیسیون مرخصی راجع بمرخصی آقای عماد تربتی قرائت می‌شود:
آقای عماد درخواست دو ماه مرخصی از تاریخ دهم تیرماه ۱۳۲۳ نموده‌اند و کمیسیون عرایض و مرخصی با یکماه آن موافقت نموده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس- رأی گرفته مشود به مرخصی آقای عماد تربتی آقایانیکه موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد گزارش دیگری است راجع بمرخصی آقای نبوی از کمیسیون عرایض و مرخصی که قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) آقای نبوی برای رسیدگی بامور انتخابیه حوزه خود درخواست دو ماه مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با یکماه آن موافقت نموده اینک گزارش آن بعرض مجلس شورای ملی می‌رسد.
صمصام- اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید.
صمصام- بنده می‌خواستم عرض کنم که کمیسیون عرایض بایستی در نظر بگیرد که مرخصی هائی را که تصویب می‌کند طوری نباشد که مجلس از اکثریت بیفتد.
مخبر کمیسیون عرایض و مرخصی (مهندس فریور) کمیسیون عرایض این مطلب را در نظر گرفته‌است همیشه یک مارژی (marge) موجود باشد یعنی یک عده زیادتری هم باشند که مجلس از اکثریت نیفتد.
رئیس- آقایانیکه موافقند با گزارش کمیسیون راجع بمرخصی آقای نبوی قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد گزارش دیگری است در خصوص مرخصی آقای مؤید قوامی (بترتیب زیر قرائت شد)
آقای مؤید قوامی بموجب گواهی پزشک معالج پنجاه و دو روز از تاریخ چهاردهم اسفندماه ۱۳۲۲ بیمار و عاجز از حرکت بوده‌اند و از حضور در مجلس معذور بوده‌اند اکنون درخواست اجازه نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی عذر ایشانرا موجه تشخیص داده اینک گزارش تقدیم می‌شود.
رئیس- آقایانیکه موافقند با مرخصی آقای مؤید قوامی قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد.
- سئوال آقایان اردلان و مهندس فریور و پاسخ آقای وزیر کشور
(۱۱- سئوال آقایان اردلان و مهندس فریور و پاسخ آقای وزیر کشور)
اردلان- اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید.
اردلان- آقای وزیر کشور تشریف آوردند و برای جواب سئوالات حاضرند.
وزیر کشور (آقای هژیر)- دو سئوال از وزارت کشور شده بود یکی از طرف آقای مهندس فریور و دیگر از طرف آقای اردلان بنده برای جواب حاضرم.
رئیس- آقای مهندس فریور.
مهندس فریور- بنده آقا دو سئوال از وزارت کشور کرده بودم در دو تاریخ یکیش راجع به تعویق در شروع انتخابات بعضی جاها بود (یکی از نمایندگان- شروع شده‌است) بله یکمقداریش شروع شده‌است و باز یک جاهای دیگر هنوز شروع نشده (دکتر رادمنش- گرگان شروع نشده‌است) مثلاً گرگان و بنده واقعاً این قضیه را نمی‌توانم بفهمم این امر انتخاباتی که در تمام ممالک دنیا در یک نصف روز انجام می‌گیرد چرا در مملکت ما یکسال یکسال و نیم طول می‌کشد؟ نمایندگان آن نقاط کی باید بیایند؟ ما چه حقی داریم که حق یک عده اهالی جاهائی که هنوز انتخابات آنها شروع نشده‌است ضایع کنیم و وقت آنها را تلف کنیم؟ خواستم علتش را بدانم و اگر علتی دارد که نباید ما بفهمیم آن هم یک امری است علیحده این سئوال را متجاوز از یکماه و نیم دو ماه است که بنده کرده‌ام و هنوز جوابی داده نشده‌است سئوال دوم من راجع باین بود که بچه مناسبت روزنامه هائی را که توقیف کرده‌اند و مدیرانشان در محاکم صالحه تبرئه شده‌اند باز هم از انتشار آنها جلوگیری می‌کنند؟ این یک مسئله‌است، اولا بنده می‌خواستم اینجا تذکر بدهم که توقیف روزنامه‌ها اساساً باید بموجب رأی محکمه باشد (صحیح است) برای اینکه از این مطلب استفاده نشود که من مخالفم اساساً با توقیف روزنامه عرض می‌کنم خیر بنده اساساً با نحوه توقیف مخالفم، توقیف بامر شخصی بامر فرد برای اینکه علاوه بر اینکه این یک عیب خلاف قانونی بودن دارد یک اثر پسیکولوژیک هم دارد و آن این است که اگر یک روزنامه بامر یک فرد توقیف شد می‌رود دنبال اینکه زور پیدا کند و روزنامه اش را از توقیف خارج کند و این دفعه بیشتر شروع می‌کند به هتاکی کردن و فحاشی کردن، یا می‌رود بالتماس از توقیف بیرون می‌آورد این دفعه دیگر مجبور است از عقاید حقه خودش هم صرف نظر کند و ننویسد
در هر دو صورت هم مضر است روزنامه را اگر خواستند توقیف کنند باید بموجب حکم محکمه باشد. این یک مطلب مطلب دیگر این است که مدیر روزنامه‌ای را که روزنامه اش را توقیف کرده‌اند مدیرش را هم برده‌اند بمحکمه مثلاً روزنامه کیفر مدیرش دکتر شکیبی است که دکتر طب است و یک آدمی حسابی است این رفته در محکمه و بعد از اینکه محکمه تبرئه اش کرده‌است باز هم از انتشار روزنامه اش الآن چندین ماه است جلوگیری می‌کنند. آقا این خسارت مادی و معنوی دارد خسارت اخلاقی دارد این معنایش چیست؟ خواستم جواب بدهند.
وزیر کشور-سئوالی که تاکنون از آقای مهندس فریور به بنده رسیده‌است فقط مربوط بود بعلت تعویق انتخابات جهرم و آباده و لار و شهرری در باب این سئوال دومی که فرمودند به بنده تا بحال چیزی نرسیده‌است.
مهندس فریور- از هیئت رئیسه باید تشکر کنم.
رئیس- هیئت رئیسه آقا مرتباً می‌فرستد.
وزیر کشور-و ضمناً خواستم این نکته را هم بعنوان تذکار عرض کرده باشم بطور کلی اگر سئوالی را می‌فرمایند اگر بهمین وجه هم که فرمودند فرستاده شده بود جوابش مشکل بود چون جرائدی که تاکنون توقیف شده‌است و بعد حکم آزادیشان صادر شده‌است چطور از توقیف بیرون نیامده اند؟ ناچار باید بموردش اشاره بفرمایند تا بشود جواب داد…
مهندس فریور- عرض کردم روزنامه کیفر موردش است.
وزیر کشور- اما راجع باصل موضوع چون تصدیق میفرمائید قضیه مربوط بحکومت نظامی است و از وظایف وزارت جنگ است بنده این موضوع را به آقای وزیر جنگ عرض خواهم کرد و ایشان جواب می‌دهند. در باب تعویق انتخابات عرض کنم تاریخ این سئوال مرقومه ریاست مجلس شورای ملی بوزارت کشور سی ام اردیبهشت است و آن موقع بنده در مسافرت بودم ولی تصور می‌کنم دو نکته را آقایان نمایندگان محترم خودشان تصدیق دارند یکی اینکه مقصود از سئوال یادآوری دولت است باموری که محو شده باشد از نظر مأمورین اجرائی یکی هم اینکه آقایان در نظر دارند که آن مطلب اجرا شود والا بخصوص فایده‌ای بر سئوال مترتب نخواهد بود و الا اگر آقایان هر چیزی که می‌خواهند امروز مرقوم بفرمایند و ما فردا جواب بدهیم فایده ندارد. هر وقت هر گونه از این مرقومه‌ها از طرف هر کدام از آقایان به بنده می‌رسد وظیفه‌ام این است که سعی کنم هر چه زودتر مقصود آقایان اجرا شود و آن اهمال و مسامحه که در اجرای بعضی از امور پیش آمده رفع شود و خیال می‌کنم که آقایان هم با بنده موافق هستند که نباید جواب در همان روز گفته شود. اما عرض کنم که انتخابات شهر ری شروع شده‌است انتخابات جهرم خاتمه پیدا کرده‌است و نماینده اش هم معلوم شده‌است انتخابات لار یک مختصری ازش باقی است که همین چند روزه بعرض آقایان خواهد رسید آباده می‌ماند و فیروزآباد…
جمعی از نمایندگان- و گرگان
وزیر کشور-راجع بگرگان که سئوالی ببنده نرسیده‌است بعلاوه انتخابات گرگان آقایان میدانند که شروع شده بود زلزله مانع شد از اینکه تا آخر جریان پیدا کند وحاکم گفت عجالتاً موافقت کنید یک قدری بتأخیر بیفتد و بنده هم یکقدری فکر کردم دیدم که فعلاً مردم آنجا در زحمت زلزله و پریشانی هستند و در واقع خدا هم ابا دارد که دو بلا در یک موقع نازل شود (خنده نمایندگان) و ما صبر کردیم که آن زحمت اولیه ازشان مرتفع بشود و بعد از اینکه بهبودی در وضع مردم آنجا حاصل شد شروع بانتخابات کنیم. حالا تلگرافاً از حاکم آنجا سئوال شد که وضعیت آنجا مناسب است برای انتخابات و چنانچه موافقت می‌کند تلگراف کند…
ایرج اسکندری- حاکم تلگراف کرده‌است آقا
وزیر کشور-خوب اگر اطلاعات آقایان طوری است که قبل از اینکه حاکم از آنجا تلگراف مخابره کند شماخبر دارید بنده دیگر عرضی نمی‌کنم راجع بآباده و فیروزآباد هم خواستم عرض کنم که استانداری که جدیداً معین شده‌است برای تهیه مقدمات امر از هر جهت دستوراتی باو داده شده‌است که همانطوری که منظور مجلس شورای ملی است امنیت خطه فارس تأمین شود و هر چه زودتر انتخابات جریان پیدا کند.
مهندس فریور- بنده خیلی متشکرم که آقای هژیر سئوال را یک علت تذکری میدانند و می‌فرمایند بمحض اینکه سئوال بمن رسید اقدام می‌کنم این هم البته یک نحو استدلالی است بنده خیال می‌کنم اقدام یک وزارتخانه نباید موکول به سئوال باشد و حتماً یک کسی باید سئوال بکند که چرا نشده‌است تا اقدام بکنند باید در حال عادی شده باشد و همان طوری که عرض کردم سئوال آنقدر تاریخش طول کشید که یک مقداری از آنها شروع شده‌است حالا مطابق استدلال خود آقای هژیز بنده نتیجه می‌گیرم که انتخابات سایر جاهای دیگر را هم شروع نشده‌است دیگر منتظر سئوال نشوند و شروع بکنند انتخابات باید در یک موقع معین شروع و در موقع معین خاتمه پیدا کند.
رئیس- آقای اردلان
اردلان- بنده سئوالی از آقای وزیر کشور راجع بانتظامات اورامان و مریوان از حوزه کردستان نموده بودم و خیلی خوشوقتم که تشریف آوردند برای اینکه جوابی در این خصوص بفرمایند خواستم بعرض آقایان نمایندگان برسانم که در شهریور ۱۳۲۰ یک اشخاصی در محبس تهران بودند اینها مستخلص شدند رفتند و یک چند نفری هم در عراق بودند اینها هم آمدند دست بدست همدیگر دادند و حوزه انتظامی اورامان و مریوان را بهم زدند و تشکیلاتی که دولت در آنجا داشت از حیث هنک از حیث ژاندارمری از حیث قشون از حیث بخشداری از حیث دارائی و گمرک تمام اینها بر هم خورد و فعلاً وضعیتی که در آنجا است همین قدر می‌توانم بطور خلاصه عرض کنم که شبیه به سایر نقاط ایران یعنی تشکیلاتی که ما در سایر نقاط ایران داریم و مردم از این تشکیلات بهره مند می‌شوند در حوزه اورامان و مریوان نیست و چون تقریباً نزدیک بسه سال است که از این مقدمه می‌گذرد بنده خیلی علاقه داشتم ببینم وزارت کشور چه طرحی را در نظر گرفته‌است برای اعاده انتظامات آنجا و برای اینکه وضعیت آنجا بطور عادی برگردد برای اینکه آنجا که یکی از نقاط مهم این مملکت ما است باین وضع باقی نماند و خیلی متشکر می‌شوم در این خصوص به بنده جواب بدهند.
وزیر کشور-البته یکی از محسنات اینکه نمایندگان محترم در مجلس شورای ملی تشریف دارند این است که همیشه از اوضاع محل اطلاع داشته باشند یعنی در واقع محلی باشند و دولت بتواند در هر موقع از مسائل مبتلا به هر حوزه از وجود آقایان و اطلاعات ذی قیمتی که دارند استفاده بکند بعد از شهریور ۱۳۲۰ در نتیجه اوضاعی که بر مملکت گذشت البته یکقسمت از نوحای مختلف دچار مصائب و بلیاتی شد که ملاحظه عواقب او دولت وقت را مجبور کرد تصمیماتی بگیرد برخلاف تصمیماتی که تا آن موقع از حیث اجرای مقررات مرکزی مملکت برقرار بود و من جمله قسمت کردستان بود (صدرقاضی-کردستان نفرمائید اورامان و مریوان بفرمائید) در نتیجه حوادثی که آنجا اتفاق افتاد البته آقایان اطلاع دارند که حتی منجر به تصمیمات قشونی هم شد بالاخره نظر اولیای وقت بر این شد که بیشتر از قوه نفوذ مردم متنفذ محلی استفاده بکنند این امر مستلزم این بود که موقتاً یک ترتیبی برای اداره آن ناحیه داده شود تا دولت بتواند با فراغ بال معمول اصول حکومت را آنجا فراهم کند حالا همانطور که آقای اردلان خودشان توضیح دادند دوام این وضع بطور کلی بصلاح اداره مملکت نیست و بایستی هر چه زودتر باین ترتیب خاتمه داده شود که باقرار موافقتی که با خود ایشان حاصل شده‌است و در نتیجه استمداد فکری با خود ایشان و سایر نمایندگان ایشان مسبوق خواهند شد و هم بنظر مجلس شورای ملی خواهم رساند در هر صورت نظر وزارت کشور هم همین است که اصول عمومی همانطور که در تمام نقاط مملکت مستقر است در حوزه‌های سرحدی هم برقرار است.
اردلان- بنده خیلی متشکرم از اظهاراتی که آقای وزیر کشور فرمودند و خواستم این نکته را هم خدمتشان
عرض بکنم و آن این است که از اطلاعات محلی که فرماندار محل و فرمانده لشکر و رئیس ژاندارمری داشته باشند می‌توان استفاده کرد و تمنی می‌کنم که تلگرافاً دستور بدهند که در فرمانداری آنجا از اشخاص فوق کمیسیونی تشکیل بدهند که بچه نحو اعاده انتظامات را در حوزه اورامان و مریوان برقرار می‌کند و بنده دو ماه دیگر نتیجه اقدامات را از آقای وزیر کشور سئوال خواهم کرد.
رئیس- از آقای وزیر کشور استدعا می‌کنم بفرمایند که کدام سئوال بایشان نرسیده‌است. چونکه چندی پیش یک همچو سئوالی فرستاده شده و از دفتر آن شماره را هم نشان دادند حالا خواستم بفرمایند که معلوم شود.
وزیر کشور-آقای مهندس فریور الآن اینجا اظهار فرمودند که سئوالی راجع به توقیف روزنامه کرده‌اند اگر از بنده سئوالی شده‌است خواستم عرض کنم که به بنده نرسیده‌است و اگر وزارت جنگ شده‌است که به بنده مربوط نیست.
رئیس- آقای فرخ فرمایشی دارید؟
فرخ- عرض کنم قریب یکماه و نیم بیشتر است که از وزیر دادگستری و نخست وزیر بنده سئوالی کرده‌ام و هنوز هیچکدام نیامده‌اند جواب بدهند.
رئیس- برای اطلاع آقایان عرض کنم سئوالاتی که داده می‌شود بنده فوراً می‌دهم بآقای هاشمی که منشی هستند و موظف باینکار هستند و ایشان می‌دهند بدفتر و همان روز یا فردا حاضر شده بنده امضا می‌کنم می‌فرستم. آقای دکتر کشاورز.
دکتر کشاورز- ماده ۵۴ نظامنامه تصریح می‌کند که نمایندگان می‌توانند در بدو یا ختم مجلس از وزراء سئوالات نمایند از موضوع سئوال باید قبل از وقت وزیر را مستحضر نمود در این ماده اصولاً ذکر نمی‌شود که فرجه برای وزیر وجود دارد که بیست روز یا یکماه جواب دادن را معطل کند…
یکی از نمایندگان- باید سئوال را کتباً بفرستد.
دکتر کشاورز- آن راجع باستیضاح است راجع بسئوال نیست این ماده ازش مفهوم می‌شود که همینکه بوزیر اطلاع داده شد موضوع سئوال چیست باید باسرع اوقات حاضر شده جواب بدهد آقای فرخ که حوصله و صبرشان یکماه است بنده یکقدری حوصله‌ام کمتر است بنده از آقای وزیر دارائی قریب بیست روز است سئوالی راجع باختلاس در انحصار تریاک شده و مقداری کوپن قاچاق در طهران پخش شده کردم حالا گمان می‌کنم آن اختلاساتی که شده‌است همه مرتب شده‌است و از هضم رابع هم گذشته‌است و هنوز کسی حاضر نشده‌است برای جواب.
رئیس- آقای کام بخش.
کام بخش- بنده در حدود یکماه است سئوالی داده‌ام به آقای وزیر کشاورزی و هر دفعه که ایشان حاضر شدند از ایشان پرسیدم و سئوال کردم ایشان جواب سئوالات دیگر را می‌دهند ولی این موضوع که خیلی مهم است تصور می‌کنم که ایشان مایل نیستند جواب بدهند.
وزیرکشور- بنده البته خیلی از اموری که برایم معلوم شده (زیرا مجهولاتم که لا تعد و لاتحصی است) در نتیجه یکی دو سالی بوده‌است که خدمت آقایان بوده‌ام. اخطار نظامنامه از اوامر داخلی مجلس شورای ملی است که هیچ ارتباطی با وزرا ندارد. آقای دکتر کشاورز می‌فرمایند هر وقت از دولت سئوالی شد باید فوراً حاضر شوند و جواب دهند اگر این اخطار نظامنامه را بمناسبت عرض بنده در باب اظهار آقای مهندس فریور فرمودند به بنده اصلاً مربوط نیست اگر برای این فرمودند که در همان موقع که سئوال می‌شود جواب داده شود آن جواب بدون جمع آوری و تحصیل اطلاعات خبر قطعی و صحیحی نخواهد بود ولی البته این فرمایشی که فرمودند باید هر چه زودتر بیایند (صحیح است) و بنده هم یادداشت کردم فرمایشاتی که آقایان فرمودند و به آقایان وزرای مختلف عرض می‌کنم که هر چه زودتر جوابها را بعرض مجلس شورای ملی برسانند.
مجد ضیائی- بنده اخطار نظامنامه دارم اجازه میفرمائید؟
رئیس- بفرمائید
مجد ضیائی- در اینجا ماده ۵۴ می‌گوید نمایندگان می‌توانند در بدو یا ختم مجلس از وزراء سئوالات نمایند از موضوع سئوال باید قبل از وقت وزیر را مستحضر نمود. اینجا مشروط کرده‌است سئوال نماینده را که قبل از وقت خبر بدهند دیگر اینجا مقید نکرده‌است که وزیر جواب بدهد این را خواستم تذکر بدهم که وکیل می‌تواند سئوال کند ولی وزیر الزامی ندارد که در همان جلسه جواب بدهد.
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- عرض می‌شود در مواردی که در نظام نامه اشکال پیدا می‌شود رجوع می‌کنیم به عمل مجلس که خودش تفسیر نظامنامه‌است، خود عمل مجلس تفسیر نظامنامه‌است عمل بر این جاری بوده که سئوال را کتباً می‌نوشتند بمقام ریاست و رونوشت آنرا فوراً برای وزیر مسئول فرستاده می‌شد.
ایرج اسکندری- عمل برخلاف نظامنامه بوده‌است.
یکی از نمایندگان- پس فرق سئوال با استیضاح چیست؟
هاشمی- اجازه بفرمائید باید حرف را بشنوید آن وقت اگر دیدید درست است تصدیق کنید اگر دیدید درست نیست تصدیق نکنید بالاخره آقای ایرج اسکندری در جلسه پیش اشکال می‌کردند که وکیل باید در جلسه قبل از وزیر سئوال کند و نوشتن هم لازم نیست و وزیر باید در جلسه بعد بیاید جواب بدهد بالاخره باید وزیر مسئول برود رسیدگی کند اسناد و مدارک مربوطه را تهیه کند و سئوال هم باید اثر کتبی در پرونده‌های مجلس داشته باشد بهر حال قصور از طرف مجلس و دفتر مجلس نسبت بارسال سئوالات آقایان نمایندگان نمی‌شود و امروز هم بنده خدمت جناب آقای رئیس عرض کردم بعد از این تاریخ ارسال سئوال نمایندگان را با تاریخ وصول بدفتر وزارت مربوطه روی یک ورقه در خارج مجلس اعلان می‌کنیم (صحیح است) (بسیار خوب)
رئیس- عرض کنم آقا (اگر چه عده کافی نیست و مذاکره رسمی نیست) ولی عمل مجلس خودش تفسیر مواد قانونی است تاکنون روش مجلس این بوده که قبلاً اطلاع بدهند بعد وزیر هم باید برای جواب حاضر شود همیشه اینطور بوده‌است
دکتر زنگنه- اجازه میفرمائید؟ بنده سئوالی از آقای وزیر کشور داشتم ایشان هم حاضرند.
رئیس- عده کافی نیست تأمل بفرمائید اگر عده کافی شد بفرمائید وگرنه جلسه را ختم کنیم.
جمعی از نمایندگان- ختم جلسه- چون عده کافی نیست.
- موقع و دستور جلسه آتیه- ختم جلسه
(۱۲- موقع و دستور جلسه آتیه- ختم جلسه)
رئیس- اگر موافقت میفرمائید جلسه را ختم کنیم.
بعضی از نمایندگان- روز جلسه آتیه را معین بفرمائید.
رئیس- اجازه بفرمائید جلسه آتیه روز یک شنبه دستور هم همان طرحی است که تقدیم شد و آقای وزیر دارائی هم باید حاضر باشند و تقدیم طرح‌های دیگر است جلسه هم سه بظهر مانده خواهش می‌کنم آقایان زودتر تشریف بیاورند.
(مجلس نیمساعت بعد ازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- سید محمد صادق طباطبائی
قانون‌های تصویب شده
قانون اجازه واگذاری مقداری از اراضی قریه امیر آباد جهت گورستان اتباع ممالک متحده آمریکای شمالی
ماده واحده- وزارت دارائی مجاز است معادل ۲/۸۳ هکتار از اراضی قریه امیرآباد واقع در حومه تهران را بانضمام مقدار کافی حق شرب از قنات امیرآباد که برای درختکاری آن زمین کافی باشد به منظور تأسیس گورستان برای اتباع ممالک متحده آمریکای شمالی برایگان بدولت آمریک بنمایندگی سفارت کبرای آن دولت در تهران واگذار نماید.
وزارت دارائی افراز قریه امیرآباد یا تملک دو دانک سهمی مشاع از اراضی و قنات مذکور در بالا را که متعلق باشخاص ثالث می‌باشد با موافقت مالکین بقیمت عادله با تصویب هیئت وزیران خواهد داد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده‌است در جلسه بیست و پنجم خردادماه یکهزار و سیصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- سید محمدصادق طباطبائی
قانون اصلاح ماده ۱۲ قانون متمم بودجه ۱۳۲۲ راجع بحقوق پایه‌های یک دبیری و آموزگاری
ماده واحده- وزارت فرهنگ می‌تواند از تاریخ تصویب قانون آموزش اجباری تا وقتی که اعتبار اجرای اشل حقوقی ماده (۱۲) قانون مزبور را تأمین ننموده‌است حقوق پایه‌های یک دبیری و آموزگاری را بقرار ماهی ۱۶۲۰ ریال و ۸۰۰ ریال و حقوق سایر پایه‌های دبیری و آموزگاری را بمیزان مقرر قبل از تصویب قانون آموزش اجباری بپردازد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده‌است در جلسه بیست و پنجم خردادماه یکهزار و سیسصد و بیست و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی- سید محمدصادق طباطبائی