مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ خرداد ۱۲۸۷ نشست ۲۸۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ خرداد ۱۲۸۷ نشست ۲۸۸
مذاکرات پنجشنبه ۱۸ جمادی الاولی ۱۳۲۶
دو ساعت قبل از غروب مجلس بطور سری منعقد شد پس از مدتی مذاکرات سه ربع قبل از غروب علنی شده شرحی که از طرف عموم انجمنها بمجلس مقدس عرضه شده بود از قرار ذیل قرائت گردید:
- عرضحال نمایندگان انجمنهای ملی
- حضور محترم اعضاء کمیسیون رئیسه مجس مقدس شورای ملی شیدالله ارکانه
- سه روز است که تلگرافهای کثیره از طرف اعضاء انجمنها و سایر اشخاص باداره مرکزی تلگرافخانه فرستاده‌اند که به ولایات مخابره شود تاکنون مخابره نکرده همه را توقیف کرده‌اند چون سد راه مخابرات خصوص در این موقع و وضع حالیه بکلی مخالف آزادی و حریت و مواد قانون اساسی است علیهذا از اعضاء کمیسیون رئیسه استدعا می‌شود که باید مقام رد مانع و انسداد ابواب مخابرات لطفا برآمده که رفع وحشت عامه ناس از این فقره بشود یا اجازه فرمایند که صاحبان تلگراف خود مستقیما باداره تلگرافخانه مرکزی رفته تلگراف چیان رامجبور نمایند که تلگرافات مخابره و متعاطبه بشود استدعای ثانی آنکه بذل مرحمت فرموده زودتر جوابی صادر شود که تکلیف معلوم گردد.
آقا سید حسن تقی زاده – دو سه روز است که این مسئله در بین مردم خیلی شهرت داشته است ولی امرور بمنتهی درجه رسیده و این فقره اسباب هیجان فوق العاده مردم خواهد شد و بموجب قانون اساسی نمی‌شود جلو مخابرات را گرفت علاوه بر جلوگیری نمودن پول مردم را هم می‌گیرند و مردم هم لابد بجهت رسانیدن مطالب خود نمی‌توانند قاصد از اینجا بکرمان بفرستند بعقیده بنده اگرچه نقض قانون اساسی شده اما مجلس شورای ملی باتهام اقتدارات خود برقرار است و می‌تواند حفظ قوانین را نماید پس مجلس باید مستقیماً در این کار اقدام نموده و بوزارت داخله اکیداً بنویسند که رفع این مانع را نمایند زیرا که محتمل است آشوب بزرگی بشود وعلاوه بعد از تحقیق ما متفقاً از شخصی که مرتکب این کار شده اظهار نفرت نموده و او را خارج از این ملت میدانم.
آقا میرزا مرتضی قلیخان- بنده از این بابت خیلی چیزها شنیده‌ام بعد خواستم تحقیقات کنم آنچه تحقیق کرده‌ام چنین نیست تلگراف را هیچ مخابره نکنند یا تلگرافات را توقیف نمایند مقصود اینست که تلگراف امروز را فردا یا پس فردا مخابره می‌کنند و عمده چیزی که محل اشکال است این است که اگر کسی بخواهد تگلرافی بنماید و در آن بشعار ببعضی از مطالب داشته باشد یا اینکه مورد توهم نیست ببعضی از مراتب شود آن تلگراف را افشا می‌کنند و در صورتی که تلگرافخانه باید محل اسرار مردم باشد و همیشه آن مطلب مستور بماند این مسئله اسباب اشکال شده اما اینکه هیچ تلگراف را مخابره نکنند و توقیف نمایند این مطلب گویا حقیقت ندارد تلگراف می‌شود ولی پس از چند روز.
سیدالحکما- اصل بیست وسیم قانون اساسی که راجع باین مطلب است در اینکه تلگرافات آزاد است نقض شده واین جماعت کراراً آمده‌اند واظهار شکایت کرده‌اند که هر چه تلگراف می‌دهیم مخابره نمی‌شود البته در این خصوص لازم است که مجلس اقدامی نماید.
آقا شیخ حسین – بنده عرض می‌کنم آنچه آقای میرزا مرتضی قلیخان گفتند صحیح است ولی وقتی که این قانون اساسی نوشته می‌شد خیلی در این ماده گفتگوها شد و شخصی درموقع لزوم می‌خواهد تگلراف نماید وقتی که درآن موقع آن تلگراف مخابره نشد موقع آن گذشته دیگر فایده ندارد پس خود این تاخیر نقض قانون است و همانطور که جناب تقی زاده گفتند باید بوزارت داخله نوشته شود که رفع این معذورات بنمایند.
آقا سیدحسین – این هیجان ملت چند روز است که هست و هر روز می‌آیند در اینجا که ببینند چه خبری شده و تلگرافات هر روز از ولایات آمده و میاید و هیچ جوابی از آنها داده نشده است خود این ندادن جواب اسباب اضطراب و تشویش و هیجان آنها خواهد شد و این تلگرافاتی که از ولایات برای وکلا یا بعنوان مجلس می‌آید برای این است که تمام وکلا بدانند و مسبوق به آن مطلب شوند و باید تمام آن تلگرافات در مجلس قرائت شود استدعا می‌کنم که اجازه بفرمائید آن تلگرافات قرائت بشود تا اینکه وکلا و ملت بدانند و یک تلگرافی امروز از آذربایجان آمده استدعا دارم که مخصوصا آن تلگراف را قرائت کنند و باید دانست که چرا تلگراف از آن طرف می‌آید ولی از این طرف توقیف می‌شود و مخابره نمی‌کنند برای این است که آن طرف تلگرافچی را مجبور بمخابره می‌نمایند پس باید از برای این طرف هم مجلس اقدامی کند که رفع معذور شود.
رئیس- تلگرافی که از ولایات و ایالات رسیده یکی دو تا نیست بلکه سیصد چهارصد تلگراف است و هنوز هم مقتضی نشده که در مجلس قرائت شود و مراد از تلگراف آذربایجان هم کدام تلگراف است.
آقا سید حسین – تلگراف اخیری که از آذربایجان رسیده عرض کردم.
آقا سید حسن تقی زاده – از خارج تا دو روز قبل می‌شنیدیم که تلگراف توقیف نمی‌شود لکن معطل می‌نمایند ولی از قرار تحقیقات کامله که بعمل آمده معلوم می‌شود که توقیف می‌نمایند حتی اینکه سانسور هم می‌نمایند یعنی هر یک از کلمات مطابق میلشان نیست قلم برده و تغییر می‌دهند و در باب قرائت تلگرافات هم همه آنها فعلا صلاح نیست قرائت شود و بعلاوه وقت نیست وهر کدام مناسب است خوب است در کمیسیون رئیسه تصویب شود و در مجلس قرائت شود وگویا این ترتیب عیب ندارد.
آقا شیخ محمدعلی – ما هر چه حالا گفتگو کنیم بی حاصل است و بایدکار کرد ونتیجه گرفت بعقیده بنده خوب است بوزارت داخله اظهار شود که علت توقیف تلگرافات مردم چیست و البته باید این ترتیب بوزارت داخله اخطار شود.
اسدالله میرزا – در مملکت هر وقت انقلابی پیدا شود یا در اداره ترتیب خلافی رفتار شود باید از وزیر مسئول تحقیق شود و پس از تحقیق باید اصلاحش هم از خود آن وزیر خواسته شود والا مذاکرات زیاد فایده ندارد.
رئیس- این مذاکره برای این است که همه وکلا بدانند که همه روزه نقض قوانین اساسی را می‌نمایند والا خود من می‌دانستم که بوزارت داخله باید رجوع شود و اینکه در مجلس اظهار شد برای این بودکه همه وکلا بدانند که همه روزه نقض قانون اساسی می‌شود و بدانند که انتظام مملکت را ببعضی قطاع‌الطریق سپرده‌اند واین هم تگلرافی است که آقا سید حسین می‌گفتند از آذربایجان رسیده قرائت می‌شود.
(قرائت شد از قرار ذیل:)
- از تبریز ۱۸ جمادی الاولی – نمره ۲۶۶:
- وضع شهر حالتی پیداکرده که از تحریر و تقریر عاجزیم از طرفی جوانان ملت داوطلبانه سوار و پیاده برای وقایه مقصود مقدس و حراست دارالشواری جان بکف گرفته در حرکتند و از طرف دیگر کمیسیون اعانه تشکیل واهالی با کمال بشاشت بدادن اعانه بر یکدیگر سبقت می‌جویند علم الله و شهد زنهای غیوره آذربایجان امروز شرف ملیت را از تمام عالمیان ربوده و اتصالا گردن بند و گوشوراه و دست‌بند است که بصندوق اعانه با هزار نیاز تقدیم می‌کنند و تمام اهالی با جان و مال در حفظ مقصود مقدس حاضرند و البته آن حضرات هم از وقایع طهران ما را محروم نفرمایند.
- انجمن اتحادیه تبریز.
آقا سید حسین – همانطور که وکلای ملت در حفظ حقوق ملت مجاهدت دارند همانطور هم عموم ملت در همراهی وکلا و حفظ این اساس با جان ومال حاضرند پس با این ترتیب ما نمی‌توانیم ببینیم یا بشنویم که خلاف قانونی شده است و این همه تعطیل عمومی تمام مملکت بواسطه نقض یک اصل از قانون بوده است و حالا همانطور که گفته شد همه روزه یک نقض قانون دیگر می‌شود معلوم است در این حال وکلا و ملت یک وظیفه دارند ولی منتظرند که جواب لایحه که از طرف مجلس حضور مبارک اعلیحضرت همیونی عرض شده از طرف اعلیحضرت برسد و البته پس از رسیدن جواب وکلا و ملت بوظیه خود عمل خواهند کرد.
وکیل التجار – در واقع این جوانمردی که اهالی آذربایجان و سایر مردم کرده‌اند برای اینست که چون اساس زندگانی صحت وامنیت است واگر روز در زحمت هستند شب در راحت باشند و در صورتیکه امنیت در اینجا نباشد ناچار بهمه جاسرایت می‌نماید در سابق اگر کسی امنیت نداشت خود را بجایی متصل می‌کرد ولی از دو سال قبل اساسی گذاشته شده که عموم مردم آسوده و راحت باشند حال چند روز است که آن اساس رو بتزلزل و اضطراب است و مردم امنیت ندارند لابد مردم هم مجبورند که این اساس را محکم بگیرند و در استحکام آن همه قسم جاناً و مالاً بکوشند.
آقا شیخ محمدعلی – بدیهی است فاصل بین سلطنت و ملت همان قانون اساسی است ولی در این موقع مجلس لازحه بحضور اعلیحضرت همایونی عرض کرده ومنتظر جواب است و گمان هم نمی‌کنم که وزرا باین زودی در صدد تحصیل جواب بریند پس بعقیده بنده خوب است هیئتی از طرف مجلس که مؤتمن مجلس است مثل آقای حاجی امام جمعه و غیره انتخاب شده و حضور اعلیحضرت همایونی مشرف شده وگفتگو کنند که آیا صدور جواب این لایحه چند روز مدت لازم دارد و تکلیف را معلوم نمایند اگر بخواهید نتیجه بگیرید باید زودتر تحصیل جواب نمایید.
مخبرالملک – از مذاکرات مجلس چنین معلوم می‌شود که هنوز مجلس وزرا را مسئول میدانند و بنده نمیدانم معنی مسئولیت امروز چیست آنروز که آن سه نفر راگرفتند در صورتی بود که وزرا برای معرفی در مجلس آمده بودند همان مطلب مسئولیت را از عهده آنها برداشته واز آنروز تا حال اینها یک واسطه غیررسمی بین مجلس ودولت هستند اگر درحقیقت مجلس آنها رامثل بیست روز پیش از این مسئول میداند باید بآنها اخطار کند که آنها هم تکلیف خود را بدانند مثلا اینکه میگویند انتظام شهر را بیک نفر قطاع‌الطریق میسپارند در این صورت وزرا چگونه می‌توانند مسئول باشند.
آقا شیخ حسین – بنده دو عرض دارم یکی آنکه گفته شد در سابق هر کس خودش رابیک جایی تکیه می‌داد و حوایج خود را صورت می‌داد بنده می‌گویم حالا خود ملت در گرفتن حوائج خود نهایت اتفاق و اتحاد و قدرت را دارند و یکی دیگر اینکه عرض می‌نمایم و صدایم را بعموم موکلین خود میراسنم که حفظ حقوق ملت خواهد شد در نهایت سلم و صلح و باید این ملت در کمال سکونت و آرامی حرکت نمایند و همانطور که تاکنون نجابت خود را بتمام عالم مدلل داشتند حال هم باید همان رویه پسندیده را از دست ندهند و تا از آنجاییکه باید اشاره شوداشاره نشده حرکتی ننمایند.
وکیل الرعایا- آن تلگرافی را که از آذربایجان کرده‌اند البته آنها بهتر و بیشتر پی بحقوق خودشان برده‌اند و آن طلاآلات را که امروز برای حفظ حقوق خودشان بمصرف میرسانند همان طلاآلاتی بود که در سابق بظلم وجور از آنها می‌گرفتند وآنها فهمیده‌اند که باید چه بکنند و امیدواریم که از این اقدامات بعدها اخلاف ما آنچه راکه ذخیره کرده‌اند بتوانند حفظ و نگاهداری کنند اما در باب مسئولیت وزرا ما آنها را مسئول دانسته و میدانیم وهیچ مانعی هم از برای مسئولیت آنها نیست وهر گاه که از آنهاکاری ساخته نیست بیایند در مجلس اظهار کنند و موانع را بگویند تا اینکه وکلا و ملت تکلیف خودشان را بدانند.
رئیس- مقصود تلگراف آذربایجان بود خوانده شد وهر کس اظهار تشکری کرده اما در خصوص مسئولیت وزراء معلوم است که آنها مسئول بوده و هستند و در باب تلگرافخانه بوزارت داخله نوشته شده است که رفع این محذور را بنمایند.
مجلس ختم شد.