مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ خرداد ۱۲۸۶ نشست ۱۰۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ خرداد ۱۲۸۶ نشست ۱۰۶
مذاکرات روز یکشنبه چهارم جمادی الاول دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز شنبه ۳ آقا سید محمد تقی قرائت کردند.
(امروز وثوق الدوله بنیابت رئیس حاضر بودند).
احسن الدوله – صورت لایحه ایست که از طرف انجمن عرایض در خصوص تمبر بمجلس مقدس می‌رسد سابقا در مجلس قرائت شد خوب است اجازه فرمایید مجددا قرائت شود و رای گرفته شود عجالة از وقتی که این ترتیب را معمول داشته‌ایم مبالغی از عرایض بیهوده کاسته شده لایحه قرائت شد.
سید الحکما – این ترتیب از برای آن است که در جواب عرایض تاکید شود و معجلا جواب بدهند.
موثمن الممالک – آیا لازم است که مجلس مردم را بعریضه نگاری دعوت نماید یا خیر چون از مضمون این لایحه چنین معلوم می‌شود.
احسن الدوله – مقصود خلاف این است بلکه مقصود جلوگیری از عرایض بیهوده و بیجا است.
محتشم‌السلطنه از طرف وزارت داخله بمجلس آمدند و چنین اظهار داشتند که در باب پلیس های شهر مسبوق می‌باشید که چند روز قبل رئیس نظمیه را در اداره نظیمه توقیف و حقوقشان را مطالبه نمودند در صورتیکه گمان می‌کنم کار آنها بهتر از سایرین است در هر صورت پاره اقدامات شده جناب مخبرالسلطنه را فرستادند که آنها را متقاعد سازند ولی آنها قبول نکردند بعد سپهدار رفته و بعد از گفتگوی زیاد سندی از سپهدار گرفتند که به آنها پولی بدهند و بحسابشان رسیدگی نمایند امروز را در خانه سپهدار جمع شده پاره اظهارات کرده‌اند. حاج امین الضرب را فرستادند که آنها را متقاعد نموده وجهی امروز بآنها بدهند و باقی را هم باقساط روزانه بپردازند باز قبول نکرده‌اند که ما تمام حقوق را نقداً می‌خواهیم. حالا هم قبل از شرفیابی بنده باینجا وزیر مخصوص را فرستاده که آنها را باین ترتیبی که حاج امین الضرب قرار داده‌اند راضی نمایند. غرض و مقصود اطلاع دادن بمجلس مقدس است که دو نکته را ملاحظه نمایند یکی اینکه امشب شهر باین حال نماند دیگر اینکه اینها در آنجا نمانند.
آقا میرزا محمود خوانساری – ببینیم جناب وزیر داخله چه صلاح اندیشی کرده‌اند در اینموقع.
محتشم السلطنه – در باب امنیت و حفظ شهر گویا قرار گذاشته‌اند که قزاق گذارده شود و از بابت ماندن آنها هم در آنجا باید جلوگیری شود و آنها را پراکنده کنندو عجالة سربازی گذاشته شود که هرزگی ننمایند.
آقا میرزا محمود خوانساری- دیروز در مجلس عنوان شد که آنها شصت هزار تومان می‌خواهند معلوم نیست از روی جه حسابی است این اندازه مطالبه می‌کنند.
محتشم السلطنه – شصت هزار تومان می‌خواستند بیست هزار تومان و چیزی بآنها داده شد و فعلا قریب سی هزار تومان و چیزی طلب دارند که تمام آنرا نقد می‌خواهند و این ترتیب امروز متعسر است با این وضع حالیه مقصود این بود که مجلس محترم مسبوق باشد.
محقق الدوله – این قرار قطعی که گذارده‌اید بچه ترتیب است مجلس می‌تواند مطمئن شود.
حاج محمد اسمعیل آقا – اطمینان مگر بچه ترتیب می‌توان داد در صورتی که با این حال بی پولی قرض شده که روزی یکهزار تومان به آنها داده شود.
محتشم السلطنه – خوب است یک نفر از طرف مجلس برود تا پاره از اقدامات نشده آنها را متقاعد کنند.
وکیل التجار – گمانم این است که رفتن از طرف مجلس صحیح نیست چند نقر از صاحبمنصبان آنها خواسته شوند و در این جا گفتگو شود.
آقا میرزا فضلعلی آقا – قزاق و سربازی که از برای مستحفظی شهر بگذارند بکار نمی‌خورد و مجلس تکلیف ندارد که بفرستد ژاندارم و پلیس را آورده متقاعد سازد وزارت داخله بهر ترتیبی که صلاح میداند آنها را متقاعد نماید.
حاج محمد اسمعیل آقا – اگر اجزاء ادارات چنین بدانند که هر کاری در اقتدار آنها است و دولت نمی‌تواند جلوگیری نماید باعث فساد می‌شود دولت هر قسم می‌تواند باید شهر را حفظ کند.
شرف الدوله – در صورتیکه آنها باین ترتیب متقاعد نشوند همانطوریکه وزارت داخله اظهار داشته‌اند رفتار شود.
در این موقع لایحه از طرف هیئتی از محترمین که همه روزه در دارالشوری حاضر می‌شدند واین ایام بواسطه پاره حرکات که منافی نظم و ترتیب مجلس بود مطلقاً قدغن از ورود شده بودند بمجلس رسید قرائت کردند قریب باین مضمون بود:
- چند روزی است ممنوع از دخول بعمارت بهارستان شده‌ایم با کمال ادب عرض واستدعا می‌کنیم که اجازه دخول فرموده تا بمحض ظهور حرکت خلاف از چند تن تضییع حقوق سایرین نشود و بعد از اینهم بهیچوجه مخالف نظم و ترتیب مجلس مقدس چیزی بروز ننماید.
حاج محمد اسمعیل آقا – بعقیده بنده اذن دخول داده شود صحیح است.
سید الحکما – این موکلین ما در تمام مراتب مثل خود ما هستند و اگر حرکت خلافی صادر شده ناشی از شدت هواخواهی و عشق واقعی آنها باین اساس بوده.
مستشارالدوله – در این که در بعضی از اقدامات آنها وکلا را مجبور کردند شبهه نیست ولی مسلم است از روی غرض نبوده حالا بهمین چند روزه هم قدری متنبه شده‌اند خوب است اجازه داده شود که وارد شوند.
حاج امام جمعه – ملت حق دارند باین مجلس این مطلب هم مسلم است ولی می‌خواهم بدانم آیا حفظ تنظیم این مجلس جز در عهده خود این ملت است پس باید وارد شوند ولی عقلای آنها در پاره اقدامات از بعضیها جلوگیری نمایند.
آقا سید حسن تقی زاده – همین قسمی که حاج امام جمعه گفتند صحیح است ولی عقیده بنده این که این قراقهایی که در مجلس مامور حفظ تنظیم هستند در هر وقعی حرکتی که مخالف نظم و ترتیب باشد ببینند شخص مرتکب را از عمارت خارج نمایند عقلا هم بآنها همراهی کنند نه اینکه ضدیت واقع شود.
در این باب مذاکرات زیاد بعمل آمد متفقا رای دادند که باید وارد شوند ولی حفظ تنظیم هم باید رعایت شود در این موقع لایحه از طرف طایفه زرتشتیان بمجلس رسیده بود قرائت شد و عین آن درج می‌شود.
لایحه زردشتیان
- با کمال التجا و التماس مرض پرداخته خاطر معدلت مظاهر موسسین قوانین انصاف و مردم داری امنا و وکلای مجلس شورای ملی ادامه الله برکاتهم را مستحضر ساخته رجاء واثق داریم که پس از چهار عریضه عاجزانه و لایحه دادخواهانه غور رسی و بجواب شافی و کافی مفتخرمان فرمایید البته خاطر مبارک همه آقایان معظم مستحضر است که غرض از اینهمه مباردت فدویان تحصیل اطمینان و وثوق به بقای جان و مال و ناموس و شرف انسانیت خودمان بوده و هست و آن اطمینان حاصل نشود مگر به توجهات منصفانه آن دادگران واز توجهات دادگرانه آن حامیان عدل و انصاف وقتی تسلی و دل آسائی یابیم که بدست خط مبارک سرفراز و مطمئنمان سازید و رفع القاء شبهات وارد بشود کلیه منظور و مقصود بر آن بوده و هست که ما باوضاع حالیه هیچ امید و اطمینانی به بقاء هستی خود نداریم و اشرار و اوباش و فتنه‌جویان که پیوسته منتظر فرصت‌اند امروزه ما را بانواع و اقسام تهدید و تحویف می‌نمایند و در این حال خوساتار آنیم که بدانیم آیا آنچه میگویند حقیقت دارد یا خیر و چیزی که میگویند اینست که حقوق ما طابعه بکلی در دفتر انصاف ثبت و منظور نشده از شرکت در نعمت مساوات و فیض و رحمة العالمین مجزی شده پس حیات و مماتمان حکم واحد خواهد داشت اگر چنانست که نه بر مرده بر زنده باد باید گریست واگر از حقیقت دور است چرا فدویان را بجواب شافی و کافی مفتخر نمی‌فرمایید. عمده واصل مقصود ما اینست که اگر انسانیم د رحفظ حقوق در شماره ناس محسوب شویم تعیین مقامات انسانیت امکان ندارد مگر بحفظ شرف انسانیت و پاس شرف انسانیت نشود مگر بمساوات در حقوق انسانیت ما عرض نمی‌کنیم در قوانین مذهبی دیگران شریک و سهیم باشیم بلکه عرض ما بر مساوات حقوق مملکتی و مجازات است واین نکته را ما نه فقط برای حفظ یک شرف شخصی طالبیم بلکه برای ثبوت شرف عدالت قانون اسلام و برای شرف رعیت داری شاهنشاه دل آگاه و برای شرف درجات انسانیت و برای شرف دادگری موسسین و مقننین قوانین مملکت داری و آن شرف اخری شرف طایفه‌گی خودمان است بنابراین باین عریض چهارمین که خلاصه عرایض قبل است عرض حال خویش را در حضور وکلای مجلس مقدس ختم می‌نماییم و با کمال رجاء و التجاء استدعا داریم حفظ هر یک از این شرفها منظور شده که جمله بالفاظ گوناگون و مقصود یکی است ما را بدان مژده را فراز نمایید که بیش از این سرگردان وحیران نباشیم (اگر چه کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها) که دستی برسانند و ما را از ورطه هلاک نجات دهند ولی از آنجایی که بمصداق‌الانتظار اشد من الموت هرآنی دچار حرفی و فکری هلاک آمیز و نزعمان طولانی شد مستدعی هستیم تکلیف حیات و مماتمان را در جواب معین و مرحمت فرمایید که هر طرفی هستیم زودتر و اینرا هم ضمنا عرض نماییم که هر گاه حفظ حقوق مملکتی و مجازات عامه رعایا بهمین لفظی که عرض می‌شود بمساوات شرط نشده باشد دیگر امید زیست برای ما نیست و تاب تیغ جفای ظالمین نداریم پس در جواب سایر تکالیف ما را هم معین فرمایند که حاجت بعرایض متعدد نباشد و وقت عزیز آن سروران بیش از این صرف ممدومات نشود زیاده مبادرت نورزیده مجدد مستدعی جوابیم.المطاع –
- فدویان دادخواه زردشتیان.
- با کمال التجا و التماس مرض پرداخته خاطر معدلت مظاهر موسسین قوانین انصاف و مردم داری امنا و وکلای مجلس شورای ملی ادامه الله برکاتهم را مستحضر ساخته رجاء واثق داریم که پس از چهار عریضه عاجزانه و لایحه دادخواهانه غور رسی و بجواب شافی و کافی مفتخرمان فرمایید البته خاطر مبارک همه آقایان معظم مستحضر است که غرض از اینهمه مباردت فدویان تحصیل اطمینان و وثوق به بقای جان و مال و ناموس و شرف انسانیت خودمان بوده و هست و آن اطمینان حاصل نشود مگر به توجهات منصفانه آن دادگران واز توجهات دادگرانه آن حامیان عدل و انصاف وقتی تسلی و دل آسائی یابیم که بدست خط مبارک سرفراز و مطمئنمان سازید و رفع القاء شبهات وارد بشود کلیه منظور و مقصود بر آن بوده و هست که ما باوضاع حالیه هیچ امید و اطمینانی به بقاء هستی خود نداریم و اشرار و اوباش و فتنه‌جویان که پیوسته منتظر فرصت‌اند امروزه ما را بانواع و اقسام تهدید و تحویف می‌نمایند و در این حال خوساتار آنیم که بدانیم آیا آنچه میگویند حقیقت دارد یا خیر و چیزی که میگویند اینست که حقوق ما طابعه بکلی در دفتر انصاف ثبت و منظور نشده از شرکت در نعمت مساوات و فیض و رحمة العالمین مجزی شده پس حیات و مماتمان حکم واحد خواهد داشت اگر چنانست که نه بر مرده بر زنده باد باید گریست واگر از حقیقت دور است چرا فدویان را بجواب شافی و کافی مفتخر نمی‌فرمایید. عمده واصل مقصود ما اینست که اگر انسانیم د رحفظ حقوق در شماره ناس محسوب شویم تعیین مقامات انسانیت امکان ندارد مگر بحفظ شرف انسانیت و پاس شرف انسانیت نشود مگر بمساوات در حقوق انسانیت ما عرض نمی‌کنیم در قوانین مذهبی دیگران شریک و سهیم باشیم بلکه عرض ما بر مساوات حقوق مملکتی و مجازات است واین نکته را ما نه فقط برای حفظ یک شرف شخصی طالبیم بلکه برای ثبوت شرف عدالت قانون اسلام و برای شرف رعیت داری شاهنشاه دل آگاه و برای شرف درجات انسانیت و برای شرف دادگری موسسین و مقننین قوانین مملکت داری و آن شرف اخری شرف طایفه‌گی خودمان است بنابراین باین عریض چهارمین که خلاصه عرایض قبل است عرض حال خویش را در حضور وکلای مجلس مقدس ختم می‌نماییم و با کمال رجاء و التجاء استدعا داریم حفظ هر یک از این شرفها منظور شده که جمله بالفاظ گوناگون و مقصود یکی است ما را بدان مژده را فراز نمایید که بیش از این سرگردان وحیران نباشیم (اگر چه کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها) که دستی برسانند و ما را از ورطه هلاک نجات دهند ولی از آنجایی که بمصداق‌الانتظار اشد من الموت هرآنی دچار حرفی و فکری هلاک آمیز و نزعمان طولانی شد مستدعی هستیم تکلیف حیات و مماتمان را در جواب معین و مرحمت فرمایید که هر طرفی هستیم زودتر و اینرا هم ضمنا عرض نماییم که هر گاه حفظ حقوق مملکتی و مجازات عامه رعایا بهمین لفظی که عرض می‌شود بمساوات شرط نشده باشد دیگر امید زیست برای ما نیست و تاب تیغ جفای ظالمین نداریم پس در جواب سایر تکالیف ما را هم معین فرمایند که حاجت بعرایض متعدد نباشد و وقت عزیز آن سروران بیش از این صرف ممدومات نشود زیاده مبادرت نورزیده مجدد مستدعی جوابیم.المطاع –
آقا محمد وکیل التجار – چنانچه خود آنها عرض کرده‌اند قصد تساوی در حقوق اسلامی ندارند مقصود آنها تساوی در حقوق مجازاتیست گویا دیروز نبوده‌اند تساوی حقوق سیاسی در قانون اساسی منظور شده در اینصورت مقصود آنها بعمل آید.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – گویا اذهان آنها بترتیبات سابق و پاره حرکات که بخلاف شرع با آنها می‌شد مسبوق نیست باید بدانند که حالا مثل سابق نیست البته تمام حقوق آنها از حیث مال و جان محفوظ خواهد بود و کسی متعرض آنها نخواهد شد خوبست حجج اسلام هم در جواب آنها مرقوم فرمایند که بحکم اسلام مال و جان شما محفوظ است.
آقا میرزا محمود خوانساری- اینها جواب خواسته‌اند اعتقاد بنده این است که در انجمن جداگانه نشسته هر طور جوابی که صلاح است داده شود.
حاج امام جمعه – اینها ۱۳۰۰ سال است با ما بوده‌اند و حقوقی داشته‌اند و با آنها رفتار شده حالا ما حتی‌الامکان درصدد هستیم که حقوق آنها را زیاد و محکم نماییم نمیدانیم محرکین آنها کیانند که این قسم اصرار می‌کنند.
آقا سید حسن تقی زاده – هرچه میگوییم بطرف خودمان میگوییم و در این چهار مرتبه تماما بکنایه گذشته و ما میدانیم که حقوق شرعیه تغییر پذیر نیست ما هم می‌خواهیم که حقوق آنها را زیاد و محکم نماییم ولی باید فهمید که این تظلم از کجا است و جهة چیست محرک لازم ندارد ظلم خودش محرک قوی است تاکنون هیچ میدانید چه ظلمی بآنها شده است و آنها خیال دارند که مهاجرین خود را بوطن اصلی خود عودت دهند پس باید حتی الامکان حفظ حقوق آنها را بکنیم.
حاجی امام جمعه – صحیح است اگر سابقا ظلم می‌شد بماها هم ظلم می‌شد ولی از این ببعد برخلاف رفع ظلم خواهد شد.
حسام الاسلام – زردشتیها اولاد ایران هستند همانطور که سایرین بیدار شده‌اند آنها هم بیدارشده‌اند نمی‌شود جلوگیری کرد اینها در این آب و خاک حق دارند. در قانون بنویسید تا راحت شوند.
وثوق الدوله – وزیر مالیه برای ترتیب مالیه امسال تکلیفی نوشته بودند که بحکام تلگراف شود با اینکه این مطالب از تکالیف ایشان است چنین اظهار داشتند که محض همراهی تلگرافی هم از طرف مجلس بحکام بشود.
صورت تلگراف بحکام قرائت شده قریب باینمضمون:
- کمیسیون مالیه مشغول تصفیه دستورالعمل است شاید چند روزی طول بکشد از طرف وزارت مالیه دستورالعملی تلگراف شده البته حکام با احتشام بهمان ترتیب رفتار نموده مالیات را با تفاوت عمل وصول نموده دستورالعمل پرداخت حقوق مردم هم داده خواهد شد چند روز دیگر هم دستورالعمل دیوانی می‌رسد.
گفتند قید تفاوت عمل بطور مطلق صحیح نیست باید صورت آن تلگراف وزیر مالیه دیده شود.
آقا محمد وکیل التجار- این که گفته شد دقت نظر شود بجهة آنست که اکثر حکام مثل پارسال باتمام تعدیات که حکومتها می‌کردند مشغولند با وجود این بطور مطلق نوشتن نمی‌شود باید تلگراف وزارت مالیه را دید.
آقا سید حسن تقی زاده – دو ماه پیشتر شکایات فوق العاده از همه طرف شنیده و بهر ترتیب اقدام شد رفع نگردید بالاخره قرار شد که فهرست شود بوزارت داخله فرستاده شود نوشته و فرستاده شد حال ده روز است جواب نیامده مخصوصا مسئله حاج آقا محسن که سه روز مسافت است بهمین ترتیب مانده خوب است یادداشت شود که از وزارت داخله جواب مطالبه شود.
آقا سید مهدی – بنده عقیده‌ام این است در باب دستورالعمل وصول مالیات یک اعلانی شده بتمام ولایات منتشر شود که سند در دست مردم بوده بهمان ترتیب مالیات خود را بدهند.
آقا محمد – از طوالش تلگرافات سخت رسیده که چند انجمنی که داشتند متفرق ساخته‌اند جمعی پراکنده و فرار کرده‌اند چند نفر هم از قرار معلوم مقتول شده‌اند حالا سه چهار هزار جمعیت از تلگرافخانه آستارا متظلم بعرض آنها هم رسیدگی نشده ارفع السلطنه مشغول ظلم است.
حاج سید نصرالله – تمام تقصیر خودمان است یک مطلبی که مطرح می‌شود اقدام نمی‌کنیم که نتیجه از او گرفته شود چنانچه امروز چند مطلب مطرح شده و هیچکدام بجایی نرسیده حالا این تلگراف مالیه اگر لازم است تمام بشود واگر لازم نیست چرا مطرح شده است.
وثوق الدوله – معلوم است که وصول مالیات باختلاف بوده از بعضی جاها دو ماه بسال مانده و بعضی شش ماه از سال گذشته حالا از اکثر جاها گرفته شده است پس لازم است دستورالعملی از طرف وزارتمالیه داده شود. و اگر حالا دستورالعمل داده نشود دچار پاره مشکلات خواهیم شد تلگرافی در این خصوص بحکام کردند بهمان ترتیب که مجلس تصویب نموده که همان تفاوت عملی که حکام کل می‌دادند زیادتر گرفته نشود.)
وثوق الدوله – وزارت مالیه اول سال از مامورین مالیه التزام گرفته‌اند و صورت داده‌اند تفاوت عملی که حکام کل می‌دادند زیادتر گرفته نشود اگر تخطی نمایند لابد وزارت مالیه مواخذه خواهد کرد در این صورت تلگراف ضرری ندارد.