مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آذر ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۶۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و چهارم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و چهارم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۵ آذر ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۶۸
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۴
جلسه: ۶۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز پنجشنبه ۲۵ آذر ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
مجلس ساعت ۹ صبح به ریاست آقای مهندس ریاضی تشکیل شد
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
آقایان: آشوریان - اردلان - اسحقی‌نژاد - امیر عشایری - بسیج خلخالی - بهبهانی - پردلی - پور بردباری - پیشوایی- جباری - جعفر جوادی - جوکار - دکتر چهرازی - حاتمی - حیدری - خورشید - ذوالفقاری - رامبد - رئیسی اردکانی - سعادت‌فرد - دکتر سعید - سیفی - شریفی - صبوری یزدی - دکتر ضیایی - طغیانی - عالمی - عطایی - عطارد - قائمی - قاسمی - قربانی نسب کمیلی‌زاده - کیوان - مافی- مجتهدی - معینی قراگزلو- ناظمی - نصیری‌زاده - نظمی - هرزندی - یاسینی - یزدی - الداغی - قریشی
بانوان: جهانبانی - عدیلی - کمالی آزاد - نجیمی - نائینی
- بیانات قبل از دستور بانو کمالی آزاد
۲- بیانات قبل از دستور بانو کمالی آزاد
رئیس- نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم بانو کمالی آزاد تشریف بیاورید
بانو کمالی آزاد- با کسب اجازه از مقام ریاست و نمایندگان محترم به طوری که استحضار دارند امروز مصادف با روز مادر می‌باشد. نظر به اهمیتی که مادران در سازندگی هر اجتماع دارند دین مبین اسلام مقام والایی به مادران عطا می‌کند چنانچه پیامبر اسلام (ص) فرمودند بهشت زیر پای مادران است. (احسنت)
جنت که رضای ما در آن است
- در زیر قدوم مادران است (احسنت)
ارزشی که امروز اجتماع ما برای مادران قائل شده و اهمیتی که تربیت نسل آینده برای فردای بهتر دارد وظایف مادران را بیشتر و خطیرتر می‌نماید.
در اجتماع مترقی امروز ایران که به رهبری شاهنشاه آریامهر به پیشرفت‌های شایان توجهی نائل شده‌ایم و با سرعت هر چه بیشتر به سوی تمدن بزرگ پیش می‌رویم اهمیتی که تربیت نسل جوان امروز مخصوصاً در دامان مادر دارد بسیار شایان توجه است بنابراین ما زنان که به اهمیت شهریار دادگر آزادی خود را باز یافتیم میدانیم که وظیفه بس مهم در این دوره رستاخیز به عهده داریم و به این مسئولیت خطیر به خوبی واقفیم و میدانیم تربیت فرزندان بزرگترین وظیفه‌ای است که اجتماع به ما واگذار کرده و کوشا خواهیم بود این وظیفه مقدس و مهم را به خوبی انجام دهیم. (آفرین)
خوشبختانه شهبانوی گرامی که به حق مادر نمونه می‌باشند در تمام موارد راهنمای ما بوده و از ارشاد معظم‌لها برخوردار بوده و هستیم. که برای هر زن ایرانی افتخارآمیز است هر سال در چنین روزی مادران نمونه سال که نمونه‌ای از فداکاری هستند و فرزندان شایسته و برومندی تربیت و تحویل اجتماع داده‌اند به جامعه معرفی می‌شوند با کمال سرافرازی و افتخار در پنجاهمین سال سلطنت پرافتخار دودمان پهلوی علیاحضرت ملکه مادر به عنوان مادر نمونه سال برگزیده شده‌اند (صحیح است) و ملت ایران افتخار دارد که شاهنشاهی بزرگ در دامان چنین مادری فداکار و والایی تربیت یافته که با رهبریهای خردمندانه و خدمات چشمگیری به ایران و عالم بشریت باعث افتخار و مباهات هر ایرانی است و ما سر تعظیم در مقابل چنین مادری فرود می‌آوریم از طرف کلیه همکاران و مردم شریف ایران این روز بزرگ را به پیشگاه مبارک علیاحضرت حضرت شهبانوی گرامی و علیاحضرت ملکه مادر تبریک و تهنیت عرض نموده و از خداوند متعال بقای عمر و دوام سلطنت شهریاری دادگر و سلامتی علیاحضرت شهبانوی گرامی و والاحضرت نور چشم ملت ایران و خاندان جلیل سلطنت را مسئلت داریم (احسنت)
- تقدیم سؤال به وسیله آقای توتونچیان از وزارت بهداری و بهزیستی
۳- تقدیم سؤال به وسیله آقای توتونچیان از وزارت بهداری و بهزیستی
رئیس- آقای توتونچیان بفرمایید.
توتونچیان- سؤالی است از وزارت بهداری و بهزیستی که تقدیم می‌کنم.
رئیس- سؤال به دولت ابلاغ می‌شود.
- ادامه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به لایحه روابط موجر و مستأجر
۴- ادامه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به لایحه روابط موجر و مستأجر
رحیمی لاریجانی- جناب آقای رئیس، همکاران محترم در لایحه دولت راجع به روابط موجر و مستأجر در جلسات گذشته همکاران گرامی چه در کلیات و چه در مورد اصلاح مواد آن بیانات بسیار اصولی و صحیح و پرارزشی ایراد فرمودند که بنده از تکرار آنها خودداری و فقط دو نکته را به طور اختصار به عرض میرساند:
نکته اول آن که در متن گزارش شور اول تقدیمی از کمیسیون دادگستری به مجلس تصریح شده است که این لایحه در ۲۶ / ۱۰ / ۳۱ یعنی تقریباً چهار سال قل از طرف دولت به مجلس شورای ملی تقدیم شده است یعنی دولت آن را پی‌گیری نکرده و از لوایح معوقه دوره ۲۳ قانونگذاری بوده و حالا طبق تقاضای دولت رسیدگی آن به جریان افتاده است. این مسئله میرساند که در این چهار سال به علت افزایش مشکلات زمین و مسکن دولت خود می‌دانسته است که به جریان انداختن این لایحه و تصویب آن درد تقریباً بی‌درمان موجر و مستأجر را دوا نمی‌کند و اینجا این سؤال پیش می‌آید که پس چرا دولت تقاضای به جریان انداختن چنین لایحه‌ای را در این هنگام که (مشکل زمین و مسکن و تنگناهای ناشی از آن به مراتب شدیدتر از چهار سال قبل شده نموده است) و لازم بود دولت در این مدت ۴ سال برای حل مسئله زمین و مسکن که وضع فعلی موجر و مستأجر با آن بستگی کامل دارد چاره‌جویی می‌کرد.
نکته دوم آن است است که باید عرض کنم با کمال تأسف چنین به نظر می‌رسد که در کمیسیون دادگستری توجه زیادی به اصلاح دین لایحه نشده است زیرا به طوری که ملاحظه فرمودید عده‌ای از آقایان اعضاء کمیسیون خود در کلیات لایحه به عنوان مخالف فرمایشاتی فرمودند، به علاوه نظر کمیسیون مسکن و شهرسازی هم با نظر کمیسیون دادگستری مغایرت داشته است. بنده معتقدم در مسائل به این پر اهمیتی که برای مردم این کشور سرنوشت‌ساز است همه ما نمایندگان دوره رستاخیز باید توجه و همفکری بیشتری داشته باشیم تا قانونی که برای مردم مفید باشد به تصویب رسانیده و پس از توضیح ملوکانه به مورد اجرا گذارده شود.
با عرض این مطالب پیشنهاد می‌نماید این لایحه در کمیسیون دادگستری مورد بررسی دقیق قرار گیرد و همه همکاران محترم هم نظرات و پیشنهادات اصلاحی خود را به کمیسیون تسلیم و حتی با مشارکت حتمی خود در کمیسیون این پیشنهادات را پی‌گیری نمایند و کمیسیونهای دادگستری و مسکن و شهرسازی هم با توجه به این پیشنهادات اصلاحات لازم در این لایحه به عمل آورده و لایحه به همین ترتیب از تصویب بگذرد همان طور که عرض شد مشکلات مستأجر و موجر را نه تنها حل نخواهد کرد بلکه روز به روز این اشکالات و اختلافات و ماجراهای عجیب و غریب موجر و مستأجر که همکاران محترم به شوخی و جدی اشاراتی به آنها نمودند افزوده خواهد شد.
و اما موضوعی که بستگی تام با مسئله موجر و مستأجر دارد و همه نمایندگان محترم به آن اشاره فرموده‌اند توجه به حل مسئله زمین و مسکن است که باید دولت با عنایت به وضع بحرانی فعلی فکر اساسی و عاجلی برای آن بکند ولی همان طور که آقای دکتر عاملی همکار محترم فرمودند از دولت انتظار می‌رود از نظر نمایندگان محترم به حداقل به عنوان کارشناس و مشاور استفاده نماید.
در حزب رستاخیز ملت ایران کمیته‌هایی برای طرح مسائل مختلفه مملکت از جمله زمین و مسکن و موجر و مستأجر تشکیل شده و طبقات مختلف مردم و کارشناسان عالیقدر مملکت در این کمیته‌ها مشارکت داشته و نظرات صائبی داده‌اند که باید دستگاه‌های ذیربط دولت از این نظرات حداکثر استفاده را بنمایند. به علاوه سازمان‌هایی که کار مسکن و زمین جزء وظایف آنهاست مشخص باشد نه این که برای کاری معین و واحد آن قدر سازمان به وجود بیاید که انجام امور تحت‌الشعاع تشکیلات عظیم این سازمانها قرار گیرد خوشبختانه با فرامینی که برای صرفه‌جویی در دستگاه‌های اجرایی دولت از طرف شاهنشاه آریامهر شرفصدور یافته قطعاً این قبیل سازمانها در یکدیگر ادغام خواهند شد.
مطلبی که در این لایحه نمی‌توان به راحتی از آن گذشت این است که اکثر کارمندان دولت و کارگران و طبقات کم درآمد مملکت مستأجرند آقای عباس میرزایی شما خودتان نماینده طبقه کارگر هستید، می‌دانید که این طبقه از لحاظ مسکن گرفتاریهایی دارند و می‌دانید که چقدر مشکلات در این کار هست عرض کنم نمایندگان شهرری و شمیران و خود من که نماینده ورامین هستم می‌توانیم عده زیادی از اهالی تهران را که در حوزه انتخابیه خودمان جا بدهیم نمونه می‌دهیم جناب آقای دکتر شادمان شهرکی به نام شاهین دشت در ۳۰ کیلومتری تهران در شریف‌آباد ایجاد شده ما هر چه راجع به این موضوع به مقامات مسئول نوشتیم به حرف ما توجه نکردند محض رضای خدا با دقت و علاقه‌ای که جنابعالی دارید به این مطلب توجه کنید این شهرک در چند سال پیش شهرک ایجاد شده چهارصد نفر در آنجا سکونت دارند به این شهرک برق دادند آب دادند جاده‌هایش را اسفالت کردند این شهرک هم اکنون برای هزار نفر دیگر در آن محوطه جا دارد می‌خواهند حمام بسازند ناحیه ۶ شهرداری می‌گوید باید اجازه بگیرید می‌خواهند تعمیر کنند نمی‌گذارند می‌نویسیم به فرماندار آقایان اطلاع دارند آنجا یک شهرستان شده وقتی شهرستان شد بخشداری تأسیس شد و شاهین دشت زیر دست بخشدار افتاد بخشدار جوان و فعالش فریاد زد نامه نوشت هیچ کس به تقاضاهایش گوش نداد، نوشتند به استاندار نتیجه این شد که از تهران او را منتقل کردند به استان سمنان حالا خوشبختانه چون آنجا کاری دارد از آن طریق فرماندار مطالبش را به من می‌گوید و من با تلفن به فرماندار می‌گویم، او باز جواب می‌دهد به این ترتیب تلفن گرام درست کرده‌ایم چون با نامه از تهران به ورامین یک ماه طول می‌کشد به شاهین دشت ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ خانه دارد که ۵ هزار نفر می‌توانند در آن سکونت کنند. از آقای سیفی سؤال بفرمایید الان عده‌ای از کارگران چاپخانه در شهر قرچک زندگی می‌کنند چون در ۲۰ کیلومتری تهران است عده‌ای از رانندگان شرکت واحد چون شرکت نتوانست به آنها خانه بدهد در آنجا خانه ساخته‌اند و سکونت کرده‌اند من عرض می‌کنم آقا اجازه بفرمایید شهرک ارزان قیمت نه شهرک گران قیمت متری ۶ هزار تومان که به درد ما و به درد طبقه کم بضاعت نمی‌خورد ایجاد بشود البته یکی دو مورد در جریان است که من از فرماندار سمنان متشکرم دنبال این کار را گرفتند خانه ارزان قیمت می‌سازند و تحویل دولت می‌دهند.
در مورد این لایحه بنده اطمینان دارم جناب آقای نخست‌وزیر هم روز عیدغدیر فرمودند که ما هیچ تعصب نداریم، ما چرا باید تعصب نشان بدهیم که در یک کمیسیون گفته بشود که تبصره ۴۵ نباشد و کمیسیون دیگر بگوید که باید باشد ما که در پشت این تریبون قسم خورده‌ایم که به شاه و به مقام سلطنت، سلطنت مشروطه و مشروطیت خدمت کنیم و وفادار باشیم یک کمی رودربایستی را کنار بگذاریم و منافع مردم را در نظر بگیریم، ساختن خانه حتی خانه گران قیمت متری ۸ هزار تومان هیچ مانعی ندارد در مملکت که سرمایه‌داری هست همان طور که شاهنشاه فرمودند هر کس می‌تواند زمین به هر قیمت بخرد ولی این دولت است که باید کنترل کند امیدوارم این لایحه با دقت مورد امعان نظر قرار بگیرد و لااقل مسأله زمین را که ام‌الفساد است حل بکند.
دکتر عاملی تهرانی- ولی توجه داشته باشید اینجا کشور سرمایه‌داری نیست این مطلب کراراً تذکر داده شده
رحیمی لاریجانی- ولی کشور کمونیستی هم نیست (احسنت)
عباس میرزایی- هیچ زمانی نخواهیم بود.
رحیمی لاریجانی- پس بین سرمایه‌داری و کمونیستی چیزی پیدا کند.
صدیق اسفندیاری- آقا این متری ۴۵ هزار تومان اسمش چیست؟
رحیمی لاریجانی- آقای دکتر عاملی مطلبی فرمودند و بنده یک مطالب را متقابلاً عرض می‌کنم و آن این که چرا جناب آقای بهرون و جناب آقای جابرانصاری وزیر محترم آبادانی و مسکن که بارها در مورد انصاری وزیر محترم آبادانی و مسکن که بارها در مورد مسکن با ایشان صحبت کرده‌ایم همان طور که آقای دکتر عاملی فرمودند که حداقل مثل یک کارشناس معمولی می‌توانند نظر بدهند و راهنمایی کنند و همین آقای دکتر فروزین، آمار و ارقام بسیار با ارزشی دارند چرا گوش به حرف‌شان نمی‌دهید و دعوت‌شان نمی‌کنید در کمیسیونها، شما بگذارید از اول پایه لایحه درست تنظیم بشود نمایندگان مجلس اطلاعات عمومی‌شان کمتر از دستگاه دولت نیست و این همان است که آقای نخست‌وزیر فرموده‌اند باید از نمایندگان استانی دعوت بشوند و به طور جدی نمایندگان در جریان کار شرکت داشته باشند، البته بنده سؤالی دارم از وزارت مسکن و شهرسازی که به مقام محترم ریاست تقدیم می‌کنم در پایان عرایضم مطلبی را به عنوان مثال یادآور می‌شوم پسر یکی از بستگان من در علوم پایه پزشکی دانشمند شد که بنا به امر شاهنشاه باید بیاید به این مملکت و به شاهش و به مملکتش خدمت بکند، او آمد افتخار هم می‌کند که با کمال صداقت به شاه و مملکت خود خدمت کند، از وزارت علوم و آموزش عالی هم خیلی متشکریم و از جناب آقای طوسی خواهش می‌کنم تشکر بنده را به جناب آقای سمیعی ابلاغ فرمایند، ایشان دعوت کرده‌اند که این دانشمند در یکی از این انجمن‌ها هم شرکت داشته باشند. این شخص چون قبلاً خدمت سربازیش را در ایران انجام داده بعد رفته تخصص دیده که این هم افتخار دومش است او حالا که آمده استادیار یا دانشیار می‌شود و ۹ هزار تومان حقوق می‌گیرد که دو هزار تومانش بابت مالیات و سایر چیزها کم می‌شود که دو هزار تومانش بابت مالیات و سایر چیزها کم می‌شود و می‌ماند ۷ هزار تومان و این جوان با زن و سه فرزندش رفته خانه اجاره کند گفته‌اند هفت هزار تومان یعنی تمام حقوقش را باید بدهد اجازه خانه پس این دکتر دانشمند از کجا باید بخورد و زندگی کند (یک نفر از نمایندگان- زمین بخرد) در موقع آمدنش به ایران دولت محبت دیگری کرده آقای نخست‌وزیر دستور داده‌اند از همان روز اول کارها بدون هیچ گونه تشریفاتی انجام بگیرد و ما خیلی متشکریم، به این آقا ۵ بار ۶ بلیط هواپیما دادند و نفری ۱۵۰ کیلو اجازه حمل بار دادند اما این هفت هزار تومان را اگر بخواهد پول اجاره خانه بدهد چه طور و از کجا زندگی کند شما بیایید اجاره خانه را به یک ترتیبی حل بکنید ببینید جوانی که می‌خواهد به وطنش برگردد یکی از اشکالاتش همین هست یا نیست؟ مطلب دیگر این که از جناب آقای دکتر بهرون استدعا می‌کنم این است که در شهرستان سمنان در نظر هست تعدادی خانه و آپارتمان‌های ارزان قیمت ساخته شود خواهش می‌کنم دستور بفرمایند در حدود مقررات قانون و تمام ضوابطی که دارید در دادن اجازه ساختمان اگر مطابق ضوابط بود تسریع کنند، دوم این که اطلاع دارید برای اولین بار در این مملکت آمدند ۲۸۵۰ خانه ارزان قیمت در جنوب شرقی تهران ساختند و دارند می‌سازند و اگرشما هم مثل من که نماینده ورامین هستم و مجبورم از آن مسیر عبور کنم رفت و آمد بکنید اول می‌رسید به یک فاضلاب عجیب که در واقع یک کانالی است و این فاضلاب از طرف وزارت مسکن و شهرسازی حفر شده و به صورتی است که اصلاً آب و چیزهای دیگر را نمی‌کشد و نتیجه این شده که فشار آورده و اسفالت را هم خراب کرده است هر روزی که بنده ساعت پنج برمی‌گردم دچار راه‌بندانی که کثافت این فاضلاب ایجاد کرده می‌شوم جناب آقای دکتر شادمان امر بفرمایید از بازرسی نخست‌وزیری تشریف ببرند و ببینند که این وضع تا کی باید ادامه پیدا کند والا من خودم جرأت نمی‌کنم به شهرداری تلفن کنم چون وقتی می‌گویم نماینده مجلس هستم می‌گویند تشریف ندارد اما سؤال، این ۲۸۵۰ خانه را به کی می‌خواهید بدهید یک بار هم در گروه پارلمانی این سؤال را کردم ولی دنبالش را نگرفتید استدعایم این است که راه حلی برای این مشکل پیدا کنید تا باری از دوش پایتخت برداشته شود و از این ۲۸۵۰ خانه‌ها باز هم بسازید من نمی‌گویم بروید دنبال خانه متری ۸ هزار تومان، نمی‌گویم دولت بسازد ولی آن مایه اولش را دولت باید بدهد دولت هم باید توجه کند، توجه هم دارد ولی این ۲۸۵۰ خانه به مصرف کی خواهد رسید. با عرض تشکر از همکاران عزیزم به عرایضم خاتمه می‌دهم، متشکرم (احسنت)
- تقدیم سؤال به وسیله آقای رحیمی لاریجانی از وزارت مسکن و شهرسازی
۵- تقدیم سؤال به وسیله آقای رحیمی لاریجانی از وزارت مسکن و شهرسازی
رحیمی لاریجانی- با اجازه مقام مقام ریاست سؤال مربوط به تقسیم و انتقال ۲۸۵۰ دستگاه خانه‌های ارزان قیمت را که از وزارت مسکن و شهرسازی شده است تقدیم می‌کنم.
رئیس- سؤال به دولت ابلاغ می‌شود.
- تقدیم لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به پروتکل سومین تمدید کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ به وسیله آقای عصار معاون وزارت امور خارجه
۶- تقدیم لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به پروتکل سومین تمدید کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ به وسیله آقای عصار معاون وزارت امور خارجه
رئیس- آقای عصار بفرمایید.
عصار (معاون وزارت امور خارجه)- با اجازه جناب آقای رئیس و نمایندگان محترم لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به پروتکل تمدید کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ را که شامل ۱۲ ماده و یک مقدمه است برای بررسی و تصویب تقدیم می‌کند.
رئیس- لایحه به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- تقدیم لایحه اصلاح بودجه پیشنهادی ژاندارمری کشور شاهنشاهی برای بودجه مصوب سال ۲۵۳۵ به وسیله آقای دکتر شادمان وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست‌وزیر
۷- تقدیم لایحه اصلاح بودجه پیشنهادی ژاندارمری کشور شاهنشاهی برای بودجه مصوب سال ۲۵۳۵ به وسیله آقای دکتر شادمان وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست‌وزیر
رئیس- آقای دکتر شادمان بفرمایید.
دکتر شادمان (وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست‌وزیر)- با اجازه جناب آقای رئیس و نمایندگان محترم متن اصلاح بودجه مصوب سال ۲۵۳۵ ژاندارمری کشور را تقدیم می‌کنم و خواهش می‌کنم زیرا بررسی و تصویب به کمیسیون بودجه ارجاع و تصمیم متخذه را ابلاغ فرمایند.
رئیس- اصلاح بودجه به کمیسیون بودجه ارجاع می‌شود.
- تقدیم دو لایحه به وسیله آقای دکتر همایونفر معاون وزارت کشاورزی و منابع طبیعی
۸- تقدیم دو لایحه به وسیله آقای دکتر همایونفر معاون وزارت کشاورزی و منابع طبیعی
رئیس- آقای دکتر همایونفر بفرمایید.
دکتر همایونفر (معاون وزارت کشاورزی و منابع طبیعی)- با کسب اجازه از مقامات ریاست دو لایحه یکی مربوط به واگذاری قسمتی از اراضی ملی شده در استان خوزستان و استان اصفهان به شرکت ملی صنایع فولاد ایران و دیگری مربوط به اجازه فروش و اجاره تأسیسات و تجهیزات کشاورزی و دامپروری را برای بررسی و تصویب تقدیم می‌کنم.
رئیس- لوایح به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- تقدیم لایحه الحاق یک تبصره به قانون واگذاری امور مربوط به راهنمایی و رانندگی شهر تهران به شهرداری پایتخت، به وسیله آقای دکتر آگاه معاون وزارت کشور
۹- تقدیم لایحه الحاق یک تبصره به قانون واگذاری امور مربوط به راهنمایی و رانندگی شهر تهران به شهرداری پایتخت، به وسیله آقای دکتر آگاه معاون وزارت کشور
رئیس- آقای آگاه بفرمایید.
دکتر آگاه (معاون وزارت کشور)- با اجازه مقام ریاست، لایحه الحاق یک تبصره به قانون واگذاری امور مربوط به راهنمایی و رانندگی شهر تهران به شهرداری پایتخت را برای بررسی و تصویب تقدیم می‌کنم.
رئیس- لایحه به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.
- ادامه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به لایح روابط موجر و مستأجر
۱۰- ادامه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به لایح روابط موجر و مستأجر
رئیس- آقای دکتر تجدد بفرمایید.
دکتر تجدد- جناب آقای رئیس، همکاران گرامی، طی دو جلسه گذشته گروهی از دوستان ارجمند از زوایا و دیدگاه‌های مختلف لایحه مالک و مستأجر و یا موجر و مستأجر را مورد بررسی و امعان نظر قرار دادند ولی خوشبختانه همان طور که ملاحظه کردید یک نفر هم از این لایحه دفاع نکرد حتی اعضای کمیسیون دادگستری که قاعدتاً می‌بایست مدافع این لایحه باشند. از این لایحه شدیداً انتقاد کردند و همه سخنرانان و نمایندگان به نحوی بر پیکر این لایحه شلاق زدند و من فکر می‌کنم اگر این لایحه به کمیسیون دادگستری برگردد جان و روحی نخواهد داشت که مجدداً در مجلس شورای ملی مطرح شود مگر این که کمیسیونهای مربوط بتوانند در این لایحه با تغییرات اساسی بنیادی جان و روح تازه‌ای به لایحه بدهند هر لایحه‌ای که به مجلس تقدیم می‌شود می‌باید فلسفه‌ای داشته باشد و در قالب این فلسفه مواد لایحه تنظیم و تدوین گردد من هر چه فکر کردم نتوانستم فلسفه‌ای بیایم که بر مبنای این فلسفه لایحه بتواند برای جامعه ایران ثمربخش باشد می‌دانید که لایحه مالک و مستأجر در دی ماه ۱۳۵۱۱ یعنی حدود چهار سال پیش به مجلس تقدیم شد و همان طور که در کمیسیون دادگستری ذکر شده از لوایح معوه دوره بیست و سوم قانونگذاری است. قانون مالک و مستأجر مصوب سال ۱۳۳۹ و سایر قوانین و مقرراتی که سالها قبل وضع شدند هیچ کدام نتوانستند رابطه مالک و مستأجر را براساسی معقول و منطقی قرار دهند و این مشکل بزرگ را حل نمایند. برای این که قانون بهتر و کامل‌تری وضع و تصویب شود موضوع روابط مالک و مستأجر از سوی حزب رستاخیز ملت ایران به نظر خواهی عمومی گذاشته شد جناحهای حزبی هم مدتها درباره این موضوع به بحث و بررسی پرداختند. کمیسیون دادگستری و کمیسیون مسکن و شهرسازی این دوره هم ماه‌ها روی این لایحه بحث و گفتگو کردند و سرانجام لایحه‌ای به مجلس تقدیم شد که فرق اساسی با قانون مصوب ۱۳۳۹ ندارد زیرا با تصویب این لایحه نه تنها روابط مالک و مستأجر بر یک اصول معقول و منطقی قرار نمی‌گیرد و تفاهم و آشتی بین آنها به وجود نمی‌آید بلکه در سراسر این لایحه آثار کشمکش و تضاد و درگیری بین موجر و مستأجر به چشم می‌خورد.
در سراسر این لایحه موجر و مستأجر سر و کارشان با مأمورین اجرا و ابلاغ و اخطار است در قانون قبلی عوامل مختلفی رابطه مالک و مستأجر را تیره کرد و آنها را ماه‌ها و سالها در دادگاه‌ها و مراجع قضایی حیران و سرگردان می‌کرد. یکی از این عوامل تعیین مبلغ اجاره بها از سوی موجر بود که مستأجر محتاج خانه ناگزیر بود از آن تمکین کند و موجران بیاری دلالان و صاحبان معاملات املاک توانستند در سال‌های اخیر اجاره‌بها را چند مقابل افزایش دهند بدون این که درآمد مستأجران به میزان افزایش اجاره بها افزایش یافته باشد.
در قانون قبلی مسائلی از قبیل شرایط تخلیه مشکلات زیادی را برای موجر و مستأجر و دستگاه قضایی مملکت به وجود آورده بود. در این لایحه هم این مشکلات وجود دارد در قانون قبلی موجران می‌توانستند به صلاح اخطارهای دفترخانه‌ای که معمولاً با همکاری و سوءاستفاده عاملان ابلاغ حتی بدون اطلاع اخطار شونده تشریفاتش را به انجام می‌رساندند حکم تخلیه بگیرند. همچنین در قانون قبلی تقاضای تخلیه از سوی موجر به عنوان نیاز شخصی یکی از موارد مهم اختلاف بود که غالباً منجر به صدور اجراییه و تخلیه مورد اجازه می‌شد بدون این که واقعاً موجر نیاز شخصی داشته باشد فرق اساسی بین این لایحه و قانون قبلی تبصره‌های ۴ و ۵ ماده ۱۴ است که مطابق این تبصره‌ها مالکین می‌توانند در مورد اجاره‌هایی که تا ۵ سال از تاریخ انقضاء مدت گذشته باشد پس از دو سال و در مورد اجاره‌هایی که بیش از ۵ سال از تاریخ انقضاء مدت گذشته باشد پس از یک سال مورد اجاره را تخلیه نمایند و این کار هم تنها به نفع مالک است بدون این که فکر کنیم تکلیف مستأجر چه می‌شود و آنها چگونه می‌توانند پس از تخلیه مکانی را چند مقابل اجاره بهای قبلی اجاره نمایند. آیا اجرای مفاد این تبصره‌ها سبب نخواهد شد که اسباب و اثاث مستأجرین را وسط خیابان بریزند و آنها قادر به اجاره کردن محل جدیدی نباشند؟ اکنون بدون توجه به عواملی که همواره سبب تیره شدن روابط مالک و مستأجر بوده و بدون توجه به گرانی روزافزون زمین و مسکن و اجاره بها و بدون توجه به اثرات سوء قانون قبلی همان قانون قبلی را بدتر کرده‌ایم و آورده‌ایم به مجلس و به نظر خودمان اصلاحات اساسی کرده‌ایم. اگر ما می‌خواهیم اصلاح کنیم می‌باید بدانیم چه عواملی را اصلاح کنیم از نظر موجر مسئله این است که از سرمایه‌گذاری‌اش در کار مسکن اطمینان خاطر داشته باشد و سود عادلانه‌ای به دست آورد و ملکی را هم که با اجازه می‌دهد در پایان مدت ملک را بتواند تخلیه کند و از نظر مستأجر هم قبله این است که به تناسب درآمد و موقع اجتماعی خود مسکنی بیابد و اطمینان داشته باشد که اگر در پایان مدت مسکنش تخلیه شد ناگزیر نیست مسکن جدیدی را با چند برابر اجاره‌بهای قبلی اجازه نماید و در نتیجه زندگی‌اش متلاشی شود و می‌باید کاری بکنیم که با سیاست‌های انقلابی و اجتماعی جامعه ما منطبق باشد هدف این سیاست‌ها برقراری عدالت اجتماعی و جلوگیری از تجاوز افراد به حقوق یکدیگر است.
بعضی از همکاران گفتند این لایحه ارتباط زیادی به مسئله زمین و مسکن ندارد و استدلالاتی در این مورد کردند و گروهی از همکاران هم معتقد بودند که این لایحه با مسئله زمین و مسکن ارتباط مستقیم دارد. من هم همین اعتقاد را دارم چگونه ممکن است لایحه روابط موجر و مستأجر با مسئله زمین و مسکن که یکی از مهمترین مسائل روز مملکت ماست ارتباط نداشته باشد و من با اجازه همکاران شمه‌ای از تاریخ سیاه و رقت‌بار زمین‌خواری و زمین بازی را به عرض میرسانم:
همان طور که می‌دانید توسعه شهرنشینی عامل مهم زمین بازی و بورس بازی در این مملکت بوده است. از سال ۱۳۲۰ به این طرف در درجه اول تهران که پایتخت بود مورد توجه مردم سایر شهرها و روستاییان قرار گرفت و چون افزایش سریع جمعیت و توسعه شهرنشینی با افزایش تعداد واحدهای مسکونی متناسب نبود تهرانی‌های اجاره‌نشین و مهاجرین مواجه با کمبود مسکن شدند و در همین ایام بود که کم‌کم موضوع مالک و مستأجر در ستون‌های جراید جا باز کرد و عده‌ای هم بی‌سر و صدا مشغول تصویب زمینهای اطراف تهران شدند و با اعمال نفوذ در دستگاه‌های اداری کشور و سوءتعبیر از قوانین و مقررات موجود اراضی مسیل‌ها موات را به نام خود ثبت کردند.
از سال ۱۳۲۱ تا سال ۱۳۲۶ میلیونها متر از اراضی موات و مسیل‌های تهران به وسیله اشخاص مختلف به ثبت داده شد.
در اسفند ۱۳۳۵ شهرداری تهران اعلام کرد که بیش از سه میلیارد متر مربع اراضی اطراف تهران مورد تجاوز قرار گرفته است و تحت تصرف گروه کثیری می‌باشد و انتقالات متعددی روی آن انجام گرفته. در مهر ۱۳۳۶ شهرداری تهران کلیه اراضی مسیل‌های تهران را که به ثبت داده شده بود متجاوز اعلام کرد و چندی بعد به موجب قانون خاصی کلیه اراضی مسیل‌ها به ملکیت شهرداری درآمد و شهرداری تهران با به دست آوردن میلیونها متر مربع اراضی مسیل‌ها عنوان ثروتمندترین شهرداری جهان را گرفت اما پس از تصویب این قانون در مدتی کمتر از ۵ سال زمین‌داران و زمین‌خواران ضمن تبانی با مأمورین ثبت و شهرداری بخش مهمی از اراضی مسیل‌ها را تصرف کرده به نام خود ثبت دادند و عده‌ای حدود دویست نفر صاحب این زمینها شدند.
در سال ۱۳۳۶ شهرداری تهران اعلام کرد که دوازده میلیون متر مربع از اراضی مسیل‌های تهران به وسیله زمین‌خواران تصرف شده است و افرادی این زمینها را به نام خود به ثبت رسانده‌اند پس از اعلام این موضوع یک هیئت ۵ نفری مأمور شدند به این قضیه رسیدگی نمایند ولی نتیجه اقدامات و رسیدگی‌های این هیأت هیچ گاه روشن نشد. زمین‌خواران برای تصرف زمینها به نیرنگ‌های گوناگون متوسل می‌شدند مثلاً دو زمین‌خوار بر طبق نقشه و توافق قبلی وانمود می‌کردند که بر سر یک قطعه زمین بزرگ با هم اختلاف دارند. یکی از طرفین به دادگاه شکایت می‌کرد و مدعی می‌شد که طرف دیگر زمین موروثی او را تصرف عدوانی کرده است در حالی که زمین موات یا مسیل بود و قبلاً به کسی تعلق نداشته که به دیگری به ارث رسیده باشد. دادگاه براساس شهادت شهود و مقررات ناقص جاری درباره این قبیل ادعاها ناچار به صدور حکم به نفع یکی از طرفین می‌شد این حکم در حقیقت مالکیت فرد حاکم را بر زمین مسجل می‌کرد و بعد دو نفر زمین تصرف شده را بین خود تقسیم می‌کردند.
در برابر این همه فعل و انفعالات مختلف متأسفانه مقامات مسئول و شهرداریها خاموش نشستند و زمین‌هایی را که می‌بایست حفظ و حراست نمایند و در تصرف خود نگهدارند رها کردند و عده‌ای سودجو و فرصت‌طلب زمینها را بردند و خوردند و صاحب میلیونها ثروت شدند و مشکلات کنونی را از نظر زمین و مسکن به وجود آوردند که دیگر حل شدن آن آسان نیست یکی از سناتورها در اواخر شهرداری تهران را اداره می‌کردند و گفت در حالی که خیابانها و پیاده‌روهای مرکزی شهر تهران اسفالت نداشت شهرداری می‌رفت چند فرسخ بیرون شهر و زمینها را برای زمین‌خواران اسفالت می‌کرد که آنها بتوانند زمین‌هایی را که مفت به چنگ آورده بودند به قیمت‌های گزاف به مردم بفروشند بعد از تهران شهرهایی مانند اصفهان - تبریز - اراک - مشهد - اهواز - بندر بوشهر - بندر عباس مورد تجاوز زمین‌خواران قرار گرفت اصفهان از اولین شهرهایی بود که بعد از پایتخت عرصه فعالیت زمین‌خواران تهرانی و محلی شد. زمین‌خواران اطراف تأسیسات کارخانه ذوب‌آهن را تصرف کردند و به بهای گزاف فروخته‌اند و در سال‌های اخیر پر رونق‌ترین معاملات در اصفهان معاملات روی زمین بوده است در بندرعباس سه تن از زمین‌خواران با سابقه و موفق پایتخت اراضی حومه شرقی و غربی بندرعباس را به عنوان اراضی بایر و یا تکیه بر قوانین موجود به ثبت رساندند و اگر هم صاحبانی داشتند به قیمت ارزان خریدند در شمال بندر زمین‌خواران تپه ماهورها را هر کجا دیدند در یک شب ده‌ها بولدوزر و صدها کارگر را به جان تپه ماهورها انداختند و تپه‌ها را تراشیدند و هموار کردند و آنها را ده‌ها متر عقب کشیدند و هزاران متر از اراضی حاصل از این طریق را به نام خود ثبت دادند.
در سال‌های اخیر هر قدمی را که شهرداری تهران و مقامات مسؤل برداشته‌اند باعث بالا رفتن بهای زمین و مسکن شده است. از وقتی که ما محدوده و غیره محدوده درست کردیم بهای زمینهای خارج محدوده به شدت بالا رفت و بهای زمینهای خارج محدوده مدتی ثابت ماند و دوباره بالا رفت. از وقتی که رفتیم برای شهرها نقشه جامع در نظر گرفتیم عده‌ای رفتند زمینها را خریدند و اعمال نفوذ کردند که فلان خیابان و یا فلان پارک از داخل و یا کنار زمین آنها قرار بگیرد و زمین آنها مرغوب شود عده‌ای رفتند زمینهای کشاورزی و مزارع نزدیک شهرها را به بهای ارزان خریدند چند خیابان در این زمینها احداث کردند چاه زدند آنها را قطعه‌بندی کردند و چند صد مقابل بهایی که خریده بودند فروختند. از وقتی که اجازه ایجاد شهرک در خارج از محدوده داده شد که گشایشی در امر مسکن برای گروههای کم درآمد حاصل شود باز می‌بینیم که آپارتمانها و خانه‌های این شهرک‌ها متعلق به ثروتمندان و اشخاص پر درآمد است. در سال ۱۳۵۴ قانون معاملات زمین به تصویب رسید و در جریان تصویب این قانون آقای وزیر مسکن و شهرسازی مصاحبه کردند و گفتند که با تصویب این قانون بهای زمین فوق‌العاده سقوط می‌کند و عرضه بیش از تقاضا می‌شود ولی متأسفانه دیدیم که در طول ۲ سال اخیر قیمت زمین چند برابر شد امروز خیلی‌ها که کار و شغل معینی دارند سعی دارند که به عنوان پر درآمدترین کارها اگر پس‌اندازی دارند آن را در کار زمین به کار بیاندازند چون فکر می‌کنند آنچه را که در پرتو کارهای دیگر به دست می‌آورند در کار زمین زودتر و بیشتر به دست می‌آورند. بورس بازی زمین و کسب درآمدهای زیاد از این راه سبب شیوع بیکاری و کم کاری و یأس گروههای تحصیلکرده و کارمندان و کارکنان دولت است هنگامی که فلان پزشک و یا مهندس ایرانی می‌بیند که عده‌ای بدون این که تحصیلکرده باشند و یا زحمتی متحمل شوند یک قطعه زمین را می‌خرند و در خانه می‌خوابند و بعد از چند ماه دو سه مقابل می‌فروشند مأیوس و دلسرد و ناراحت می‌شوند. زمین بازی در شهرها چون یک بیماری مزمن اقتصاد در حال توسعه کشور ما را رنج می‌دهد و میلیاردها ریال پولی که می‌تواند آهنگ توسعه اقتصادی کشور ما را چند برابر کند و در رشته‌های گوناگون تولیدی سرمایه‌گذاری شود و چرخ‌های صنعت کشور ما را به حرکت درآورد در شکم خاک پنهان مانده است برای آمار رسمی بازده سود سرمایه‌گذاری در رشته کشاورزی ۸ درصد در سال و در صنعت ۱۲ تا ۲۰ درصد در سال و سرمایه‌گذاری در راه خرید و فروش زمین حداقل ۲۰۰ و سیصد و پانصد درصد است. زمین بازی و بورس بازی زمین بزرگترین سد راه پیشرفت صنعت و کشاورزی کشورمان و حتی می‌خواهم عرض کنم بسیاری از صاحبان صنایع کشور که برای توسعه صنایع خودشان میلیونها تومان از دولت وام گرفته‌اند و از پس‌انداز هزاران نفر مردم زحمتکش مردم میهن ما استفاده می‌کنند باز در کار زمین بازی هستند و همین که درآمدی از راه صنعت به دست می‌آورند به جای این که صرف توسعه واحد تولیدی یا بهتر کردن کالاهای خود بکنند در کار معاملات زمین صرف می‌کنند. زمین بازی و بورس بازی زمین نظام اقتصادی و تعادل اقتصادی جامعه ما را به هم زده. زمین بازی و بورس بازی زمین در تمام شقوق اقتصادی و اجتماعی جامعه اثر گذاشته آنهایی که دست اندرکار معاملات زمین هستند آن قدر درآمدشان بالاست که درباره همه چیز اسراف و تبذیر می‌کنند همه چیز را گران می‌خرند ساختمانهای گران می‌خرند، ساختمانهای گران اجاره می‌کنند، خانه‌های متعدد تهیه می‌کنند احتیاجات منزلشان را که از محصولات داخلی می‌توان تهیه کرد از خارج وارد می‌کنند به نحوی تعادل جامعه را به هم می‌زنند که دیگران ناگزیر ضرر و زیان ناشی از تبذیر و اسراف آنها را تحمل کنند و این موضوع نهایت بی‌عدالتی است که مغایر با انقلاب ایران و مغایر با هدفهای رستاخیز می‌باشد در حالی که توزیع عادلانه درآمدها و گسترش رفاه اجتماعی در ردیف مهمترین هدفهای حزب رستاخیز ملت ایران می‌باشد.
یک مدیرکل سابق بهداری خراسان را در راهروهای وزارت بهداری دیدم گفتم کجا هستی و چه می‌کنی؟ گفت از مشهد به تهران منتقل شده‌ام. گفتم شغلت چیست؟ گفت با چند نفر شریک شده‌ام و بساز و بفروش هستم. گفتم حرفه تو چه ارتباطی به این کار دارد؟ گفت خیلی دیر فهمیدم آنچه را که در طول یک سال اخیر از فروش چند آپارتمان به دست آوردم وزارت بهداری در طول بیست سال به من نداد پس ما کجا می‌خواهیم برویم؟ کی می‌خواهیم تصمیم قاطع بگیریم؟ کی می‌خواهیم سیاست کلی خودمان را درباره زمین و مسکن مشخص بکنیم؟ زمانی که مانه وزارت آبادانی مسکن دیروز را داشتیم و نه وزارت مسکن و شهرسازی دستگاه عریض و طویلی است که برای مملکت خرج بسیار دارد و مردم هم از این دستگاه انتظارات بسیار دارند. این دستگاه می‌باید برنامه‌های دقیق و حساب شده و زمان بندی شده و منظم برای تهیه مسکن گروههای مختلف جامعه داشته باشد. همانطور که رهبر مملکت گفته‌اند ما می‌باید از کارهای نمایشی بپرهیزیم و چیزی از مردم پنهان نکنیم وصاف و پوست کنده با مردم صحبت کنیم مثلا اگر وزارت مسکن و شهرسازی می‌تواند در سال ۳۶ پنجاه هزار واحد مسکونی برای فرهنگیان بسازد اعلام کند و حتما هم بسازد نه اینکه این مطلب را با تیترهای درشت در صفحه اول روزنامه‌های خبری بنویسیم و بعد هم کاری انجام ندهیم و یا اینکه در مقیاس محدودی این کار را انجام دهیم چون این رویه بضرر مملکت، بضرر رستاخیز و بضرر هدفهای انقلابی ماست. گاهگاهی مردم عادی هیچگونه مسولیت اجتماعی ندارند در روزنامه‌ها و یا ضمن صحبتهای خصوصی برای حل مشکل مسکن پیشنهاداتی می‌کنند و نظراتی می‌دهند که اگر عملی گردد به نتایج مطلوب می‌رسیم.
رئیس ـ آقای دکتر تجدد وقت شما تمام شده است.
دکتر تجدد ـ البته جناب آقای رئیس فرمودندکه وقت بنده تمام شده، من مطالب زیادی برای گفتن داشتم.
رئیس ـ آقای تجدد در کمیسیون هم می‌توانید راجع به پیشنهادهایتان توضیح بفرمائید.
دکتر تجدد ـ بسیار خوب متشکرم (احسنت)
رئیس ـ آقای سالار جاف بفرمائید.
سالارجاف ـ باکسب اجازه از حضور آقای رئیس و همکاران محترم، در مورد لایحه مالک و مستأجر، در مرحله اول اگر این لایحه چنانچه که باید اصلاح بشود یک مسکنی برای ملت ایران خواهد بود. در صورتیکه باید یک مریض را معالجه کرد، مسکن مدتی آرام بخش است و بعد از مدتی مریض را می‌کشد (صحیح است) من در این مورد بخصوص انتقاد بخصوصی در موردکمی مسکن نمی‌توانم داشته باشم چون رشد اجتماعی ما و ازدیاد جمعیت ما و رفاه بیشتر ملت ما و اصلاحاتی که درکشور ما شروع شده باعث شده مردم را دور کارها جمع آوری کرده و کارها هم بیشتر در پایتخت و یا مراکز استان باشد، توصیه‌هایی که در این مورد بدولت دارم یکی این است که رفاه را از مناطق پرجمعیت به مراکز دورتر و کم رفاه تر ببرد، این همه مراکز صنعتی که در مرکز و شهرهای بزرگ هست لزومی ندارد باشد، اگر دولت اینها را مجبور کند و امتیازاتی ازلحاظ مالیاتی بآنها بدهد چرا به استانهائی نظیر ایلام و کرمانشاه و خراسان منتقل نشوند یک موضوع را مخصوصا به جناب آقای دکتر همایونفر در مورد کشتارگاه تهران تذکر می‌دهم، ۸۵٪ اهالی جوادیه تغذیه شان از نظر دامپروری و دام فروشی و مسائل مربوط به گوشت و مسائلی که به کشتارگاه ارتباط دارد تأمین می‌شود و همه شان دور کشتارگاه جمع شده‌اند من پیشنهاد می‌کنم که کشتارگاه را صد کیلومتر دورتر از تهران منتقل کنند که این جمعیت هم بیرون از تهران جمع شوند. مطلب دیگر اینکه سازمانهای نیمه ملی و نیمه دولتی مجبور شوند که برای کارمندان و کارگران خود خانه بسازند مانند شهرداری تهران که درآمد سرشاری از اهالی پایتخت دارد و دولت هم کمکهای زیادی به آن می‌کند و خودش هم زمینهای زیادی دارد که می‌تواند برای کارکنانش خانه بسازد، یا در مورد استادان دانشگاه که این گروه بخاطر شغلشان باید مطالعات زیادی بکنند و باید در رفاه باشند اینها با تربیت جوانان ما که فردا چراغ این مملکت را بحرکت در می‌آورند حتما اگر دولت لایحه‌ای که می‌آورد در ان لایحه خانه سازی برای استادان دانشگاه را پیش بینی بکند دانشگاه را مجبور کند از صرفه جوئی‌هایی که می‌کند برای آنها خانه بسازد اگر چنانچه مسائل پرازدحام از پایتخت دور بشود مانند شرکتهای صنعتی که لزومی ندارد که در تهران باشد یا واحدهای دیگر که در خارج از تهران هم می‌توانند بوجه احسن انجام وظیفه کنند اینها بیرون از پایتخت بروند باین ترتیب هم ترافیک ما حل می‌شود و هم مشکل مسکن ما حل خواهد شد. در مورد زمین و زمین خواری صحبتهائی شده که یک عده‌ای زمین خوار هستند و همینها مسبب گرانی مسکن شده‌اند و این مسائل در هر مملکتی هست واگر امروز ما فقط بدولت حمله کنیم بی انصافی کرده‌ایم آنچه کار مربوط به دولت بوده، کرده ولی وقتیکه رشد باندازه‌ای است که مقدورات دولت خارج است، چه توقعی می‌توانیم داشته باشیم از حقیقت عدول کنیم دولت که ۱۲ سال است خدمت می‌کند ما نباید باو اتهام بدهیم که عاجز از حل مسئله مسکن است دیروز یکی از همکاران راجع به مسئله مسکن صحبت کردند مسائل عجیب و غریبی را مطرح کردند که من می‌خواهم جوابش را بدهم.
فرمودند یک مقدار از تحصیلکرده‌های ما که در خارج از کشور هستند بوطن برگشتند چون مسکن نبود برگشتند که دوباره به بیگانه خدمت کنند در صورتیکه اینهااگر واقعا وطن خود را دوست دارند باید در غم وشادی آن هم شرکت داشته باشند آنهائیکه از این مملکت بعنوان کمبود و یا عدم رفاه فرار می‌کنند هموطن ما نیستند زیرا آنها برای منفعت طلبی بیشتر می‌آیند اینها عزیزان ما نیستند اینها ایرانی نیستند تعدادی بی تفاوت هستند که رفاه را بیشتر از ملیت دوست دارند (احسنت) انگیزه‌ای که مراوادار کرد درباره این لایحه صحبت کنم ۹۰ درصدش جواب این مطلب بود اگر کسی ایران را دوست دارد این مملکت و نظام شاهنشاهی را دوست می‌دارد باید در شادی و غم این مملکت شرکت داشته باشد بنابراین امیدوارم دولت بتواند از راههای صحیح و علمی اقدام کند، نه اینکه هزاران آپارتمان رویهم درست شود و بعدا تورم آپارتمان پیدا کنیم. پس دولت برای اینکه جمعیت را در تهران کم کند باید خدمات رفاه را به روستاها و شهرها بدهند. خدماتی برای روستا و رفاهی برای تمامی مردم بطور متساوی و شایسته فراهم کنند وقتی فراهم شد مردم همیشه دور رفاه و فعالیت جمع می‌شوند. استدعای من از دولت خدمتگزار اینست که بفکر آینده نگری وزیر بنای واقعی باشد نه آپارتمان سازی و تورم مسکن. خانه‌هایی که من دیدم و شهرکهائی که درست شده وقتی تمام شود وسط تهران خالی می‌شود و ازدحام تهرام حل می‌شود من استدعایم از دولت اینست که کارهای اساسی بکنید، یعنی تکیه روی این نکته می‌کنم که دولت کارها را بمراکز استانها و شهرستانها ببرد و از پایتخت دور کند و اجازه ندهد که صنعت در تهران متمرکز بشود و اگر امکان تغییر مکان باستانها نباشد الزام و مجبور کند. آن شرکتی که از صدتومان ۳۰ تومان بهره می‌برد اگر برای کارگر و کارمندانش خانه بسازد باین ترتیب یک مقدار از طرف مردم و ۷۵ درصد از طرف دولت این مسئله حل خواهد شد و این جور لایحه بمجلس نمی‌آمد که مسئله‌ای بنام مردم داشته باشید امیدوارم در زیر سایه مبارک اعلیحضرت همایونی شاهنشاه آریامهر ملت ایران و دولت ایران بتوانند با هم حسن تفاهم داشته باشند. جاوید شاهنشاه، پاینده ایران (احسنت).
رئیس ـ تیمسار بیات بفرمائید.
تیمسار بیات ـ
- آغاز کار خویش سپاس از خدا کنیم
- وانگه درود بی حد برانبیاء کنیم
- گوئیم صدثنا به شهنشاه تاجدار
- برمیهن عزیز هزاران دعا کنیم (احسنت).
با کسب اجازه از مقام ریاست و همکاران گرانمایه باستحضار میرسانم، دوستان عزیز و ارجمند و اساتید فن آنچه مطالب اساسی لازم بود تا حال فرمودند بنده کوشش می‌کنم حتی المقدور مطالب تکراری را بعرض نرسانم واگر قرار شد که روی مطلب تکراری تکیه کنم مطمئن باشید که زود می‌گذرم ووقت آقایان محترم را نیمگیرم. درباره مطلبی عرایضی می‌کنم که در اینجا هم درباره اش صحبت شد، راجع به ۸۰ میلیون متر مربع زمین و لایحه ایکه احتمالا در این باره به مجلس شورای ملی تقدیم خواهد شد. بخاطر دارم در جلسه پیش یکی از نمایندگان اظهار داشتندکه چون لایحه مالک و مستأجر در اینجامطرح بوده، دولت بطور نمایشی این مطلب را عنوان کرده است و من آرزو می‌کنم که همینطور باشد چون اگر غیر از این باشد فکر نمی‌کنم چنین لایحه‌ای بتواند هیچ دردی از درد مردم را دوا کند. جناب آقای دکتر بهرون میدانند که تقریبا از یکسال و نیم پیش دوطرح در وزارت مسکن تحت بررسی است.
رئیس ـ تیمسار فعلا لایحه مالک و مستأجر مطرح است راجع به آن صحبت بفرمائید.
تیمسار بیات ـ بله میدانم مطالب من هم بهمان موضوع لایحه مالک و مستأجر مربوط است این ۴۴ میلیون متر زمین لطمل و کن در غرب تهران و ۴۰ میلیون متر زمین لویزان در شرق تهران که بآن اشاره کردم که برای مسکن اختصاص داده شده مسلما ارتباطی بالایحه مالک و مستأجر دارد من استدعا می‌کنم چون مبتدی هستم میان حرفم ندوید زیرا رشته سخن از دستم در می‌رود من معذرت می‌خواهم یکی از دوستان صحبت می‌کردند، ضمن صحبت شروع کردند به خواندن چند ماده از قانون فورا بایشان تذکر داده شد که نخوانید زیرا کتاب قانون چاپ شده و نمایندگان آنرا می‌خوانند. مگر این جا هم موضوع پارتی بازی است مثل این می‌ماند که اگر من از گلستان برای شاهد صحبتم شعری بخوانم بفرمائید چون این شعر در گلستان سعدی نوشته شده است نخوانید در صورتیکه شاید برای اثبات مطلبی لازم باشد که شعری خوانده شود و یا برای روشن شدن مطلبی قسمتی از قانون را بخوانند تا مطلب روشن گردد بنده معذرت می‌خواهم که دولت از مدتها پیش میخواسته روی مسکن اقدام کند ولی یکسال و نیم گذشته و نتیجه اقدامات بجائی نرسیده است اگر این ۴۴ میلیون متر زمین بشود ۸۰ میلیون متر باز همین وضع را خواهیم داشت. من نمی‌فهمم زمین خریدن مگر گناه است مگر کسی که در ایران زمین بخرد عیبی دارد و ننگ است من معتقدم که ننگ برای کسانی است که نمی‌توانند قیمت را کنترل کنند آیا بهتر است من پولم را در خارج از کشور ذخیره و خرج کنم و یا در تهران بمصرف معامله زمین برسانم بارها دولت گفته است که با شن بازی و خاک بازی مبارزه خواهیم کرد پس کو آن مبارزه؟ نتیجه این مبارزه بکجا رسیده است؟ اگر این مبارزه می‌شد آیا مادر حال حاضر این وضع معضل مسکن را داشتیم. همه اینها با هم ارتباط کاملی دارد من از جناب آقای رئیس استدعا دارم اجازه بفرمایند مطالبی که باهم ارتباط دارند و نشان دهنده کم کاری مسئولین امر می‌باشد گفته شود اینجامطرح شد که این قانون مالک و مستأجر بکلی جدا از مسئله مسکن است البته عقائد مختلف است بنده هم معتقد هستم جدا ازآن مسئله است ولی توجه بفرمائید که مسئله موجر و مستأجر به عقیده من مسئله‌ای نیست که با کمبود مسکن بدون ارتباط باشد من نمی‌فهمم که این لایحه چه گناه و چه عیبی دارد؟
یکنفر از نمایندگان ـ از اول تا آخرش عیب است بفرمائید چه حسنی دارد.
تیمسار بیات ـ من از آقایان استدعا دارم چون تجربه زیادی ندارم نگذارید مطلب من قطع شود. معضل مسکن باعث شده است که این لایحه معیوب بنظر برسد والا قانون مدنی ما مسئله موجر و مستأجر را حل کرده است اگر ما احیانا معضل مسکن نداشتیم کجا لازم بود اینقدر درباره لایحه موجر و مستأجر بررسی کنیم؟ توجه بفرمائید اشخاصی که دانا و بصیر هستند مدتها نشستند و بررسی کردند همانهائی که در کمیسیونها صحبت کردند اینجا هم مجددا صحبت کردند شاید بعضیها تصور کنند که آن نمایندگان محتر خواسته‌اند از بحث مطالب اساسی در کمیسیون امساک کرده و دراین جا با مطالب تازه خود خودنمائی بکنند خیر اینطور نیست بلکه با وجود کمبود مسکن تنظیم لایحه‌ای که بتواند ضامن منافع موجر و مستأجر باشد سهل و ممتنع است، مطلب این است که ما می‌خواهیم منافع مالک و مستأجر هر دو را یکجا در نظر بگیریم در صورتیکه این مسئله امکان پذیر نیست مادر لایحه چند فصل داریم که فصول مختلف آن با ظرافت کاری بسیار رسا و قشنگی تنظیم شده که واقعا همه اینها گویا و زنده می‌باشد من ناراحت و شرمنده هستم که به تنظیم کننده لایحه این همه حمله شده است مسولین امر از اینهمه انتقاد تعجب می‌کنند زیرا هیچگونه کم کاری و گناهی اتفاق نیفتاده است ما انتظار داریم لایحه‌ای بیاید که اگر تصویب شد هم مالک راضی باشد هم مستأجر و این امر امکان ندارد اگر این لایحه باز به کمیسیون برگردد و مدتها تحت بررسی قرار گیرد باز نخواهیم توانست این عدالت اجتماعی را برقرار کنیم بعقیده من باید اول بمسئله مسکن توجه شود تا رفع کمبود مسکن نمی‌توان لایحه‌ای تقدیم مجلس نمود که موجبات رضایت موجر و مستأجر را فراهم سازد.
لطفا توجه بفرمائید مادر حال حاضر ناگزیریم تصمیمی بگیریم که یا بضرر مالک باشد یا بضرر مستأجر، خوب حالا باید بررسی کنیم که بهتر است نفع مالک را در نظر بگیریم یا مستأجر را؟ امکان پذیر نیست که نفع هردو را بتوانیم حفظ کنیم (صحیح است) توجه بفرمائید مالک من، چه گله‌ای از من دارد می‌گوید من یک زمانی منزلی خریده‌ام به قیمت روز به تو اجاره دادم به قیمت روز وامروز براثر سوء سیاست دولت قیمتها بالا رفته و منزل قیمت بیشتری پیدا کرده است و من اجاره زیادتری می‌خواهم ملاحظه بفرمائید ظلمی به صاحب منزل نشده، صاحب منزل سرمایه اش دوبرابر، سه برابر یا ده برابر شده است این من مستأجر هستم که با حقوق ناچیزم بمن می‌گویند منزل را خالی کنید و یا اجاره متناسب با افزایش قیمت خانه بدهید من حاضرم خانه را خالی کنم ولی کجا بروم و با این حقوق کجا را می‌توانم اجاره کنم حساب بفرمائید با این وضع امکان پذیر هست؟ آیا دولت درمبارزه با فساد کوچکترین توفیقی بدست آورده است آیا کدام مأمور دولت است که بالغ برسه چهارم یا تمام حقوقش را بابت اجاره خانه بپردازد و باز هم بتواند با سلامت و پاکی خدمت کند؟ (احسنت) من معتقدم دولت خودش می‌گوید که فاسد باش و هرکاری می‌خواهی بکن. باید قبول کنیم که بین مأمورین ما بحد قابل ملاحظه فساد اجباری رسوخ پیدا کرده است ولی خودشان مقصر نیستند و احتیاجات زندگی باعث این کجرویها می‌شود من می‌توانم سالها پیاز نخورم و پرتقال و سیب زمینی را از لیست خوراکیهایم حذف کنم ولی حتما باید در یک چهار دیواری زندگی کنم و آشیانه‌ای داشته باشم (صحیح است) استدعا دارم خوب توجه بفرمائید، اینهمه لایحه‌های بی نتیجه آوردند و به تصویب رساندن چه نتیجه‌ای دارد؟ بیائیم تصمیم اساسی تری بگیریم بنده زیاد وقتتان را نمی‌گیرم و پیشنهادهائی دارم که اگر بدون توضیح بند بند گفته شود شاید مفهوم نباشد اجازه بفرمائید تا حدودی توضیح بدهم تصور می‌کنم اگر بمطابم توجهی بفرمایند راه حل مناسبی پیدا خواهد شد همانطور که عرض کردم تا مسئله مسکن حل نشود روابط مالک و مستأجر درست نمی‌شود به خاطر دارید که در گذشته خانه ساختن و اجازه دادن خود شغلی بود و منزلی را که مستأجر داشت بهتر می‌خریدند ولی حالا برعکس شده و تا منزلی خالی نباشد خریدار پیدا نمی‌کند چرا؟ برای اینکه منزلی وجود ندارد (یکنفر از نمایندگان ـ خانه خالی فراوان است) من اطلاعات قضائی ندارم ولی تا آنجاکه میدانم جراید درجاتی دارد خلاف، جنحه، جنایت که اگر چندسالی از انجام هریک بگذرد شامل مرور زمان می‌شود بنابراین بعقیده من دولتهای گذشته آنچه قصور کرده‌اند شامل مرور زمان شده است بیائید واقعا ببینم در ۱۳ سال اخیر چه اقداماتی در مورد رفع کمبود مسکن شده است؟ من استدعا می‌کنم نماینده دولت بیاید و روشن بکند که در این سیزده سال چه برنامه هائی را برای خانه سازی پیش بینی کرده و چقدر آنرا انجام داده‌اند آقایان ارجع به رفع کمبود مسکن بخدا بهیچوجه کاری انجام نشده است اولین پیشنهاد من اینست که دولت بایک برنامه ضربتی متناسب با رستاخیز ملی ایران در مدت سه سال نسبت به رفع کمبود و مشکل مسکن در تهران و شهرستانها اقدام کند و لایحه مالک و مستأجر برابر مفاد قانون مدنی ایران تنظیم گردد و در این لایحه گنجانیده شود که مستأجرین تا سه سال دیگر یعنی تا حل معضل خانه مانند گذشته در خانه‌های استیجاری خود باقی بمانند و آنانکه مستأجر چندین سال پیش هستند مبلغی عادلانه بمال الاجاره خود بیافزایند. بنده معتقد و مؤمن هستم که اشکال بزرگ کمبود مسکن مربوط به تعیین خط منحوس خارج از محدوده است توجه دارید که خط خارج از محدوده شکل منظمی ندارد و قسمت اعظم این شکل نامنظم فقط برای رعایت دوستان و انجام نظرات خصوصی بعناوین مختلف ترسیم شده است بطوریکه در جاهای زیادی مناطق نزدیک بمرکز شهر خارج از محدوده اعلام شده و باز بهمان علل یعنی سوء نظر جاهای بسیار دورتری داخل محدوده منظور شده است پیشنهاد دوم من این است که خط خارج از محدوده رابکلی بردارید (احسنت) و بجای آن خطی که نشان دهنده خدمات شهریست بگذارید یعنی یکی از اشکال هندسی مثل دایره، مربع، مستطیل یعنی هرشکل منظمی را که تشخیص می‌دهید خوبست برای محدوده خدمات شهری شهرها در نظر بگیرید و بگویید در داخل این محدوده امسال می‌توانیم خدمات شهری بدهیم و هرکس خارج از آن بود در فلان سال خواهد توانست از خدمات شهری برخوردار شود تا هرکس به تناسب پول و صبرش زمینی بخرد و با ملاحظه خطوط برنامه‌های خدمات شهری سالیان بعد بداند چه زمان می‌تواند از خدمات شهری استفاده کند و باین ترتیب مردم می‌توانند زمین ارزان در نقاط دورتر بخرند و خانه ارزان بسازند و موقتا بوسیله حفر چاه و نصب موتور، آب و برق منزلشان را تأمین کنند (احسنت) و مصرا پیشنهاد می‌کنم خطوط نامنظم و غیر معقول خارج از محدوده تهران و هم شهرستانها برداشته شود و تمام مردم شهرهای ایران بدانند در چه زمان می‌توانند از خدمات شهری زمان بندی شده که ب اشکال هندسی منظم برای جلوگیری از اعمال نظر خصوصی مشخص شده باشد استفاده کنند سومین پیشنهاد من این است که از طرف وزارت کار اقدامی بشود روی مسائل انضباطی کارگران بنده طرفدار طبقه کارگر هستم و کارگران مورد تأیید همه ما هستند ولی تا آنجا که می‌بینم تمام قوانین مورد لزوم بنفع کارگر وضع شده منتها بعضی از کارگران به مسئله انضباط کار توجه ندارند یعنی اگر کارگری نخواست بنحو مطلوب کار انجام دهد می‌تواند و هیچ ضابطه مدون و کاملی در دست نیست که از کارگر بخواهد...
عباسمیرزائی ـ تیمسار شما کار دولت را تخطئه کردید دولت در همه جا کار کرده است، لطفا مادة ۳۴ قانون کار را بخوانید.
تیمسار بیات ـ فرمایشات شما تمام شد؟ آقای عباس میرزائی ما درد را احساس می‌کنیم که این مطالب را میگوئیم و این وظیفه شما نیست در پاسخ من چیزی بگوئید اینجا سه چهار قیافه شناخته شده مثل شما را داریم که هرکس حرف حسابی می‌زند با جسارت می‌دوند داخل حرف و نمی‌گذارند مطالب اساسی بیان شود بنده درست عرض می‌کنم و بدون دلیل هم صحبت نمی‌کنم بنده با دو نفر از مقامات وزارت کار صحبت کرده‌ام و خود آقایان هم مطالبی در این باره گفتند و اگر لازم باشد اسما هم آن آقایانرا معرفی می‌کنم پس از انتقاد من در این باره خود آقایان هم ضمن اظهار خوشوقتی از انتصاب جناب آقای آزمون اظهار کردند ما یک آئین نامه انضباطی در دست تنظیم داریم که تقدیم مقام وزارت خواهیم کرد و این آئین نامه کارگر راموظف خواهد کرد که کارگر کم کاری نکند و در مقابل پولی که دریافت می‌کند کار ثمر بخش انجام دهد بهتر است شما هم بعد از این سنجیده تر و قشنگتر صحبت کنید پیشنهاد پنجم من در مورد سیمان و آجر و سایر مصالح ساختمانی است که باید وسیله دولت به قیمت مورد لزوم تهیه ودر دسترس مردم گذاشته شود پیشنهاد ششم من اینست که شهرداریها استانداردهای...
رئیس ـ تیمسار برای این لایحه تا بحال بیش از یکصد پیشنهاد از طرف نمایندگان داده شده است ممکنست جنابعالی هم ده پیشنهاد داشته باشید لزومی ندارد آنها را در پشت تریبون بخوانید مرحمت بفرمائید در موقع طرح مواد خوانده خواهد شد.
تیمسار بیات ـ... نخیر پیشنهاد نمی‌دهم صحبت می‌کنم، تهیه مسکن در تمام دنیا باین طریق نیست که برای اجازه گرفتن برای ساختمان چهار پنج ماه دوندگی کنند و بازهم به نتیجه نرسند یک استاندارد دارند که مثلا برای این خیابان دو سه متر پیاده رو در نظر می‌گیرند و مشخص می‌کنند دیوارهایش چطور باید باشد و بقیه شرایط را هم همینطور تعیین می‌کنند و مردم را در ساختن با ضوابط معین آزاد می‌گذارند اگر تابحال در کشور ما باندازه کفایت مردم ساختمان نشده علتش اینست که با وضع تشریفات زائد نمی‌گذارند مسکن مورد لزوم مردم ساخته شود شهرداری باید ضوابط ساختمانی هر منطقه را مشخص کند و آنرا در اختیار مردم قرار بدهد تا من بدانم اگر زمینی با مساحت ۵۰۰ متر دارم در این زمین با ضوابط مشخص شده شهرداری چه نوع اقدام کنم و شهرداریها به جای اینهمه دخالت و تشریفات زائد فقط نظارت کنند تا ساختمانها طبق ضوابط تعیین شده ساخته شود اصولا در سازمانهای اداری ما فکر می‌کنند هرچه مراجعه کننده بیشتری داشته باشند شخصیت بیشتری دارند (احسنت).
از اینکه تا اینجا بعرایضم توجه فرمودید متشکرم ولی چون جناب رئیس مخالف هستند که من بیشتر صحبت کنم بقیه پیشنهادهایم را برای درج در صورت جلسه تقدمی می‌کنم.
جناب رئیس اگر علاقمند نیستید که افرادی مثل من آزادانه صحبت بکنند بهتر است از اول اسم ما را ننویسند و من می‌گویم اگر پشت تریبون بیایم هرمطلبی که بمصلحت مردم و کشور بنظرم برسد خواهم گفت.
رئیس ـ تیمسار کی به جنابعالی گفت صحبت نکنید اگر سه ساعت هم بخواهید صحبت کنید من از مجلس رأی می‌گیرم صحبت بفرمائید.
تیمسار بیات ـ نمیدانم چرا بنده حق ندارم در اطراف پیشنهادهایم صحبت کنم؟
رئیس ـ عرض کردم پیشنهادها بعدا در موقع طرح مواد خوانده می‌شود.
تیمسار بیات ـ تمام آقایان اول مطالبشان را که شرح می‌دهند بعد خلاصه آنرا بصورت پیشنهاد تقدیم می‌کنند.
رئیس ـ آقای استانه‌ای بفرمائید.
آستانه‌ای ـ با اجازه مقام ریاست و همکاران ارجمند بهرحال جای شکرگزاری است که دولت متوجه شده است که روابط مالک و مستأجر بجائی رسیده است که قانون تازه‌ای باید روابط آنها را تنظیم کند. چیزی را آوردند که بهرحال بحث مفصلی خواهد شد و به نتیجه‌ای هم انشاء الله خواهیم رسید من فکر نمی‌کنم که هیچ کس به اندازه من به امور موجر و مستأجر وارد باشد زیرا بنده در دوجا موجر و در دو جا مستأجر (احسنت) در تهران مستأجرم ودر شهر خودم موجر هدف از قانون نباید این باشد که ماچیزی را تصویب کنیم که عده‌ای را خوشحال کنیم. اگر هدف این باشد عنوان ریا و سالوس به این قضیه می‌چسبد می‌گویند که قانونگزاران به دنبال ریا رفته‌اند و نباید هدف از قانون این باشد که عده‌ای را راضی کنیم اگر اینطور باشد تصور می‌شود که ما باری بهر جهت کار می‌کنیم هدف از قانون باید این باشد که به همة ملت ایران خدمت کند، به فردای ایران خدمت کند. (احسنت) مااینجا دنبال بحث تحلیلی و تعلیلی هستیم، کمااینکه امروز اینطور شده این ۲۵ سال گذشته را بررسی کنیم، آینده کشور را، انقلاب مایک انقلاب ملی است، انقلاب طبقاتی نیست که چیزی را وضع کنیم به سود عده‌ای و به زیان دسته‌ای دیگر هدف انقلاب ملی رفاه عامه است هنگامی که مامیخواهیم رفاه عامه را در نظر بگیریم باید منطق و علم را برجسم و جان خودمان تسلط بدهیم. اینجا عنوان شده است که شعار دادن برای ما آجر و سیمان درست نیمکند، این شعار دادن جزئی از فرهنگ و سنت ملی ماست، آنروز که فردوسی شعار داد و گفت: چو ایران نباشد تن من مباد، این یک فرهنگ بود این یک فرمان نبود، فرودسی نه به کسی تیرداد نه به کسی کمان داد و نه شمشیر داد، یک فلسفه تازه‌ای را ارائه دادکه هنوز این فلسفه برجسم و جان ما و برجسم و جان همة سربازان و برجان و جسم پادشاه ما هم حکومت می‌کند که: چو ایران نباشد تن من مباد.
ما هم اینجا شعار می‌دهیم آن قانونی که عده‌ای را بترساند و یا به سود عده‌ای باشد مورد نظر دولت و مجلس نیست آن چیزی راکه ما وضع می‌کنیم که خدای نکرده از فعالیت بخش خصوصی بکاهد و آنان را از ساختن ساختمان دلسرد و محروم کند این درست نیست مالا این می‌شود که ساختمانها در مملکت کمتر ساخته می‌شود و مالکان به مستأجران فشار بیشتری می‌آورند اما من متأسفم یک مسئله‌ای را عرض می‌کنم و کسی هم از من نرنجد، اگر هم می‌خواهد برنجد اشکالی ندارد، اشکال عمده اینکار در دست مأمورینی است که در تهران و در ولایات کار انجام می‌دهند و امروز به این جا رسانده‌اند من متأسفم که اظهار کنم که د رتهران خانه‌هایی را اجاره کرده‌اند سیصد هزار تومان و یا چهارصد هزار تومان، من اینقدرها هم بی اطلاع نیستم، واقعا ممکن است خانه‌ای باشد که اجاره اش ششصد هزار تومان باشد، اشکالی ندارد ولی کرایه یک خانه دیگر امکان دارد صدهزار تومان هم زیاد باشد ولی وقتی احتیاج پیش بیاید خانه‌ها را اجاره می‌کنند و این سوء شهرت ماست و باعث می‌شود که سرایت می‌کند به تمام مملکت و به تمام ایران، این در جهت منفی قضیه است من دلم می‌خواهد دولت مأمورین خوب خودش را بگمارد و این خانه‌ها را قیمت کند و خانه‌ای گران قیمت را کنترل کند و ببیند آیا واقعا کرایه اش این بوده است یا بدست کارشناسان دادگستری به این قیمت به کرایه رفته است و باعث بالا رفتن کرایه خانه شده است. من یک مقدار سوء روابط مالک و مستأجر را زیر سر کارشناسان دادگستری میدانم این تشخیص من است مسئله دیگر اینکه خواستند در شهرهای کوچک برای فلان مدرسه، برای شهربانی، برای اداره ثبت برای ژاندارمری خانه بگیرند بمردم گفتند که اگر مایلید خانه ارزان بما بدهید بیائید و آمدند خانه را ارزان تحویل دادند به سیصد تومان و بیست سال است دولت در آن خانه نشسته به قیمت سیصد تومان و یک شاهی هم اضافه نمی‌کند و این چیزی است که دولت یاد می‌دهد که من مستأجر بدی هستم و می‌گوید مردم با موجران خودتان این طور رفتار کنید و این درست نیست، روابط مالک و مستأجر خیلی معذرت می‌خواهم باید از شهر شروع شود روزنامه کیهان و روزنامه اطلاعات را هرروز باز کنید ببینید چه خبر است روسای کلانتری‌ها میدانند که وضع مالک و مستأجر چگونه است و چه وضعی دارند و وضعی است که دادگاه‌ها هم نمی‌توانند آنها را حل کنند، زیرا گفته‌اند هنر نزد ایرانیان است و بس. وقتی قوانین وضع روابط رامنظم کند افراد می‌روند دنبال ابتکارات شخصی و کارهائی می‌کنند که رئیس کلانتری که سهل است قاضی هم در اجرای آن می‌ماند و این همه دعوا و سرو صدا و زد و خورد بین مالک و مستأجر از بین می‌رود، ما اکنون در زیر همین سقف مستأجرینی داریم که ۵۰ هزار تومان به مالک داده و رسید هم نگرفته و ماهی شش الی هفت هزار تومان هم اجاره می‌دهد و باز هم مالک به او قبض نمی‌دهد آیا در این قانون پیش بینی شده است که روابط اینگونه افراد را چگونه تنظیم کند؟ مالک به مستأجر خودش فشار آورده، کارشان رسیده به کلانتری، بمن خبرداده‌اند رفتم دنبال آشتی دادنشان، معلوم شد که مالک یک اطاق داشته که داده است به یک دانشجو وضع زندگی دانشجو را مختل کرده است بعد او را در فشار گذاشته وباو گفته است که باید با دختر من ازدواج بکنی وگرنه از منزل من بیرون برو (یکنفر از نمایندگان ـ مبارک است) و باز صحنه دیگری می‌گویند صاحب خانه‌ای با برادرش می‌آید روبروی دانشجویی و بعد از مشاجره دانشجو را کتک می‌زنند و یا یک شب که پدر دانشجو می‌آید یک شب در اطاق پسرش بماند و فردای آن روز برای زیارت بمشهد برود مالک می‌گوید من خانه را به تو اجاره داده‌ام و به پدرت اجاره نداده‌ام. آیا این روابط انسانی است؟ آیا در این قانون مسئله‌ای راجع به تخلیه پیش بینی شده که بعد از یک یا دو سال باید خانه خالی بشود خوب خالی بشود بعد چه می‌شود؟ اینهاباید بر اساس یک ضابطه‌ای باشد باید روابطی بهتر از این بین مالک و مستأجر باشد که اگر خانه‌ای خالی شد فردا چه می‌شود؟ آنها که بلند شدند تکلیفشان چه می‌شود؟ اینجاباید ضابطه‌ای باشد که مالک طمع نکند گران بفروشد یا گران کرایه بدهد هرجا رئیس مسکن و شهرسازی صلاح دانست این قانون اجرا می‌شود. پس معلوم می‌شود که مجلس شورای ملی هیچ، تصویبنامه دولت هم هیچ، همه اینها را زحمت می‌کشیم و درست می‌کنیم و بعد می‌دهیم دست رئیس مسکن و شهرسازی (دکتر بهرون ـ چنین چیزی نیست) البته بنده اگر اشتباه کردم پس می‌گیرم ولی مثل اینکه درست است (دکتر بهرون ـ کاملا درست است) من مطالب دیگری هم دارم که در کمیسیون پیشنهاد می‌کنم و همین حالا در حضور نمایندگان دولت ادعا می‌کنم که روابط مالک و مستأجر آنقدرها هم مشکل نیست که نتوانیم حل کنیم. اماماباید قوانین خودمان را ساده و راحت وضع کنیم مثل یک باران تابستانی که وقتی ۵ دقیقه می‌بارد هوارا پاک می‌کند و مردم به راحتی نفس می‌کشند.
باید قانون سهل و ساده‌ای باشد و کمتر مالک و مستأجر را به دادگستری بفرستیم. باید در کلانتری محل این رابطه حل بشود، بعد از اجرای قانون نه مثل یک ابر سیاهی بالای سر مردم باشد که از صبح تا غروب بماند و مردم بترسند کشاورزان هم برای برداشت محصول خود دچار حالت افراط و تفریط گردند آنوقت هم این ابرها نبارد و ساعد ۲ و ۳ بعد از نصف شب ببارد مردم صبح بلند می‌شوند برای برچیدن محصول خودشان می‌بینند آن ابری که نباریده بود سرانجام نصف شب که همه خواب بودند بارید و همه چیز را سیل برده البته هر قانونی که دولت بیاورد و مجلس اینجا تصویب کند بالای سربنده است و قبول می‌کنم ولی اگر مطالبی اینجا قبل از تصویب قانون گفته می‌شود این جزو وظیفه آنهائی بوده است که این حرفها را ۱۵ سال قبل می‌گفتند و نگفته‌اند و این وضع و مشکل را برای ما گذاشته‌اند ما علاوه برآنکه پیش مردم و شهنشاه مسئول هستیم پیش وجدان خودمان هم مسئولیم مخصوصا آن کسانیکه میل دارند به مبارزات انتخاباتی خودشان ادامه بدهند و دورة دیگر هم به مجلس بیایند. هم امروز مسئولند هم فردا مسولند زیرا فردا خواهند گفت که مجلس امروز توجه نکرد بهر حال متشکرم که بعرایضم توجه فرمودید از کمیسیونهای مربوطه خواهش می‌کنم که رئیس کمیسیون از من دعوت کند می‌روم آن پائین هم می‌نشینم ما پیشنهادهائی خواهیم داد که مثل آب زلال و روشن باشد به امر ساختمان سازی هم در مملکت لطمه نخواهد خورد هرکاری که امروز موجب بشود فرار سرمایه و عدم فعالیت در مملکت ما را فراهم کند اینکار درست نیست. به پیشرفت ملی مملکت ماصدمه می‌زند و یک وظیفه میهن پرستانه نیست یکی از دوستان مرقوم فرموده‌اند که به بحث خودتان ادامه بدهید بنده عرضی ندارم که ادامه بدهم چهار کلمه حرف حسابی و ناحسابی دارم که می‌زنم و این دیگر مربوط به قضاوت نمایندگان دولت و نمایندگان مجلس است. بنده عرضی ندارم جز اینکه تشکر کنم و فقط استدعا می‌کنم مرا دعوت کنید. من معتقدم اجاره خانه‌ها باید در این مملکت استاندارد بشود سه جور یا سه فرم یک و دو و سه و در آنها بطور مشخص نوشته شود و شاخص بانک ملی هم قیمت را مشخص کند و اضافه کرایه را هم معین کند که سه درصد است، نه درصد است، بیست درصد است، کلک اینکار را بکند. مردک می‌گوید تو حق نداری زیر این سقف بیش از ۱۷ رکعت نماز بخوانی اگر خانه من است نباید بیش از ۱۷ رکعت نماز بخوانی چرا؟ چون خانه من است. اگر اینکار را باینصورت در بیاورید مسئله حل می‌شود. دادگستری خلوت می‌شود وکلای عدلیه یک کمی بیکار می‌شوند و می‌روند دنبال کارهای دیگر، کارشناسان ماهم حق ندارند اینقدر در سرنوشت مردم مداخله کنند. نباید یک خانه ۴ هزار تومانی یک مرتبه ۱۵ هزار تومان بشود بچه دلیل؟ برای اینکه نظر کارشناس چنان قاطع بوده که جلوی هر اقدامی را گرفته و این درست نیست بهرحال بین مردم باید روابط منطقی حکومت کند و این روابط منطقی را هم هیچ مؤسسه‌ای بهتر از بانک ملی و شاخص بانک ملی نمی‌تواند معلوم بکند که می‌تواند قیمت خانه‌ها را معین کند از دوستان عزیز معذرت می‌خواهم و بعرایضم خاتمه می‌دهم (احسنت).
رئیس ـ آقای عبداللطیف شیخ الاسلامی بفرمائید.
عبداللطیف شیخ الاسلامی ـ قبل از اینکه بنده صحبتم را شروع کنم عرض می‌کنم که مشکلات مملکت ما اکثرا بستگی به هم دارند یعنی هیچ مشکلی را نمی‌توان جد از هم دانست بهمین مناسبت عرض می‌کنم که اگر بنده برای اثبات عرایض خودم راجع به یک مطلب دیگر صحبت کردم از جناب آقای رئیس استدعا می‌کنم که تذکر نفرمایند که از کلیات خارج شدی. بارها از طرف نمایندگان مجلس شورای ملی در مورد مهاجرت روستائیان به شهرها تذکراتی داده شده جناب معاون وزارت کشاورزی اینجا تشریف دارند ما تذکر می‌دادیم که مشکلات زیادی مهاجرت روستائیان فراهم آورده که یکی از آنها، مشکل مسکن است البته عرض نمی‌کنم که مشکل مسکن را فقط مهاجرت روستائیان فراهم کرده ولی خودتان تصدیق بفرمائید در ارقام سرشماری مهاجرت روستائیان نشان می‌دهد که جمعیت روستاها از ۷۵ درصد به ۵۰ درصد رسیده این خودش نشان می‌دهد که مشکل مسکن در شهرها را مهاجرت روستائیان مشکل تر کرده در اکثر شهرها این مشکل مسکن وجود دارد ولی بااین مشکلی که در جهان وجود دارد مانباید دست روی دست بگذاریم و بگوییم که چون در کشورهای دیگر مشکل مسکن وجود دارد پس ما مشکل مسکنمان را می‌گذاریم تا خود بخود حل شود در دنباله عرایضم که در مورد مهاجرت روستائیان بود عرض کردم یکی از اثرات سوء اش همین مشکل مسکن است و دوم سوء سیاست کشاورزی است. یکی از همکاران مجلس چند روز پیش صحبت می‌کرد و می‌گفت ماشانس خوبی نداریم چون وقتی ما نماینده مردم و کشاورزان در مجلس شدیم که سیاست برخرابی روستاها است نه برعمران روستاها (اسدی ـ اینطور نیست) اشتباه نیست بنده خودم بارها با وزیر کشاورزی تماس گرفتم و سیاست شهرک سازی را که الان دارند دنبال می‌کنند گفتم بمعنی کوچ دادن بتدریج روستائیان به شهرها و در نتیجه خالی کردن روستاها و مهاجرت روستائیان است در دنباله فرمایش جنابعالی عرض می‌کنم آن روستاهائی که الان دارند خالی می‌شوند البته رژه غرور آفرین ۲۱ آذرماه را دیدید که قبل از رضاشاه کبیر با شتر روستائیان می‌رفتند برای دفاع از شهر و دیارشان، روستائیانی که من افتخار می‌کنم یکی از آنها هستم با سینه خودشان بدون تماس با دولت مرکزی از تمامیت ارضی ایران دفاع می‌کردند (صحیح است ـ احسنت) و دفاعشان هم بحق بود و هیچ قدرت بیگانه نتوانست درروح وطن پرستی آنها خدشه وارد کند (اسدی ـ کسی منکر این قضیه نیست) راجع به لایحه عرض کنم بنده اجاره نشین نبودم ولی در این مدتی که افتخار نمایندگی مجلس را پیدا کردم این درد مستأجری راهم یواش یواش چشیدم بنده معتقدم برای حل مشکل مسکن در وهله اول باید محدوده شهرها از بین برود آنوقت خودبخود این بورس بازی زمین از بین می‌رود من نمیدانم چرا می‌گذارند این زمین خواران مثل عقاب زیر بالشان را نگاه کنند تا می‌بینند در یک منطقه دولت دارد امکانات شهری را پیاده می‌کند ازسه سال قبل زمینها را می‌خرند اینهامیدانند که اصلا صاحب زمین بدبخت اطلاعات ندارد می‌آیند زمین را می‌خرند ووقتی امکانات شهری در آنجا پیاده شد یک متر زمین ۵ تومانی را ۵ هزار تومان می‌فروشد بنده پیشنهادم در مورد لایحه مالک و مستأجر این است که اولا محدوده شهر برداشته بشود، الان محدوده شهر برای این است که دولت نمی‌تواند خدمات و امکانات زندگی رابرای مردم فراهم کند ولی عرض کنم در حال حاضر مردم امکانات زندگی را نمی‌خواهند الان دولت به آنها اجازه بدهد که هر جا دلشان می‌خواهد خانه بسازند و بعد هم هروقت توانست خدمات را مثل آب و برق و غیره برای آنها فراهم کند عرض کنم مصالح ساختمانی را دولت با تسهیلاتی که الان در اختیار شرکتها می‌گذارد در اختیار افرادی که می‌خواهند خانه بسازند بگذارد من الان از شرکتهائی که در منطقه خودمان کار می‌کنند دل خوشی ندارم و کارخوبی برای مملکت انجام نداده‌اند و خیلی بضرر مردم و مملکت کار انجام می‌دهند مثلا در جاده مریوان یا جاده همدان ـ قروه می‌خواهند امکانات شهری پیاده کنند یک شرکت می‌آید و برنده می‌شود بلافاصله وقتی برنده شد استاندار یا فرماندار یا آن مسئول می‌آید در مصاحبه‌ای به مردم مژده می‌دهید که جاده فلان جا در دست ساختمان است یک سال و دوسال و سه سال می‌گذرد و خبری از جاده نیست و سطح فکر مردم هم آنقدر بالانیست که فکر کنند مثلا آن پیمانکار کوتاهی با قصور کرده است هرقصوری که پیمانکار می‌کند مردم از دستگاه میدانند و باعث می‌شود که مردم بیشتر به دستگاه بدبین شوند و این کار فاصله مردم و دستگاه را زیادتر می‌کند من استدعا می‌کنم آن امکاناتی را که دولت در اختیار شرکتها می‌گذارد در اختیار خود مردم بگذارد. یک مستأجری که الان درخانه‌ای نشسته اگر بداند که ۳۰۰ متر زمینی در خارج ازمحدوده دارد بهر ترتیب است آن را درست می‌کند البته این مشکل مالک و مستأجر که الان وجود دارد مشکل خیلی حادی نیست که تا حالا سه جلسه دربارة آن صحبت شود. قبل از انقلاب زارعین یعنی ۷۵ درصد مردم مثل من بدست یک عده فئودالیست خونخوار گرفتار بودند ولی بایک فرمان شاهنشاه آریامهر و توجه دولت از بین رفتند من روستانشین که قبل از انقلاب حق نفس کشیدن توی خانه خودم را نداشتم الان باکمال افتخار پشت بلندگوی ساحت مقدس مجلس شورای ملی دارم صحبت می‌کنم خیلی ساده است اگر دولت توجه کند خیلی زود این موضوع حل می‌شود در مورد ترافیک می‌خواستم صحبت کنم ولی برای من فضولی بود چون نماینده تهران نبودم و حق نماینده تهران بود که در این مورد صحبت کند. آنوقت می‌خواستم بگویم اگر فقط وسیله رفت و آمد در اختیار کارگران و کارمندان دولت و شرکتها گذاشته شود ترافیک صدی صد پائین می‌آید الان هر ماشینی را می‌بینیم یک نفر توی آن نشسته یعنی فرض بفرمائید سه ماشین در حرکت و سه نفر درآن هستند این این موضوع خیلی ساده حل خواهد شد بنده مطالب دیگری هم نوشته بودم ولی چون کلیات مربوط به لایحه مالک و مستأجر است می‌ترسم که تذکر داده شود (فرهنگ بیگوند ـ شما بفرمائید اگر ارتباط نداشت تذکر می‌دهند) ولی بنده عرض کنم اگر دولت توجه کند یعنی اینقدر که بحث و گفتگو و حرف می‌شود یک قدم آن عمل بشود فکر می‌کنم تمام مشکلات حل می‌شد عرض دیگری ندارم (احسنت).
رئیس ـ آقای دکتر فرزان امیری بفرمائید.
دکتر فرزان امیری ـ بنام خدا و بنام شاهنشاه آریامهر جناب آقای رئیس، همکاران محترم، خانمها و آقایان خوشبختانه همکاران ارجمند با صحبتهای مستدل باورود در کلیات بجا و صحبتهای شیرینشان حق مطلب را ادا کردند و مشکل بنده را هم حل کردند و باربنده را کمتر، اما چون مسئله مهمی است اگر صحبت من گاه گاهی تکرار مکررات بوده استدعا می‌کنم تکدر خاطری برای دوستان ایجاد نکند اما ببینیم فلسفه وجودی این لایحه چیست یا بفرمایش دوستان این مسئله چیست؟ مسئله مسکن است. اگر هر کسی مالک آن مسکنی بود که در آن می‌نشیند اقلا این لایحه وجود نداشت و روابطی بین مالک و مستأجر احساس نمی‌شد. پس ایجاب می‌کند که مایک کمی در مورد مسکن بیشتر دقت کنیم و تکیه گاهمان را بگذاریم روی مسکن من اغلب می‌بینم که مشکلات در تهران متمرکز است و بحث از آن می‌شود من با عرض معذرت از نمایندگان محترم تهران و اهالی محترم تهران که تقریبا ۸۰، ۹۰ درصدشان را شهرستانیها تشکیل می‌دهند عرض کن م که این مسئله مبتلا به همه ایران و شهرستانها است اینجا بحث می‌شود که روستانشینان به شهرها هجوم می‌آورند در تهران ساکن می‌شوند این را می‌خواهم عرض کنم که روستائی در روستای خودش هم مالک خانه‌ای نیست و اگر این کار طرح و فرمان شاهنشاه نبود و انقلابی وجود نداشت، روستائی صاحب زمین هم نبود (صحیح است) صاحب زمین شدن روستائی فقط و فقط مربوط است به فرمان انقلاب شاه و ملت ولی همه میدانیم که روستائیان عصرهای متمادی در یک اطاق سیاه کاهگلی پردود، سیاه و پرمنفذ زندگی می‌کردند و مالک آن هم نبودند و متعلق به مالک بود. حالا در اینجا هم که می‌آیند جائی ندارند. اگر به روستائیان بیشتر دقت کنیم وزیر نظر بگیریم می‌بینیم که آنها به دو دسته تقسیم می‌شوند. روستائیانی که به شهر می‌آیند یک عده آنها هستند که در کنار خیابانها می‌خوابند، یک عده هم آنهائی هستند که در لوکس ترین ساختمانها زندگی می‌کنند بایک اما! یعنی تا آن وقتی که این ساختمان لوکس درو پنجره ندارد، نمور است و گچ و آهک در ان ریخته‌اند و بالاخره قابل استفاده نیست بمحض اینکه این واحد لوکس و این ساختمان قابل بهره برداری شد اوهم ازآن خارج می‌شود می‌رود به یک ساختمان دیگری تا برای بهره برداری مهیا کند. عرض کردم این مشکل مربوط به همه مملکت است حوزه انتخابیه خود من یکی از مشکلاتش آنوقتی است که یک فردی خارج از آن حوزه، وارد آن می‌شود عزا می‌گیرند که جای خالی برای او ندارند، حتی اگر از افرادی باشد که برای تشکیل یک مؤسسه ضروری وارد شهر شده باشد ما برای چند اداره این مشکل را داشتیم که جائی برای اسکان افراد این مؤسسه نداشتیم. و من خجالت می‌کشم که بگویم ما پیشنهاد نمی‌کردیم این مؤسسه‌ای که برای شهر لازم است ایجاد شود. و یا خود اهالی خداخدا می‌کردند اگر کسی اینجا می‌آید اقلا آشنا نباشد که مدتها تحمیل آنها خواهد شد. این مسئله مبتلا به اکثر شهرها و شهرستانها است. یک مورد هم من می‌خواهم تذکر بدهم راجع به آپارتمانها، ساختمانها و اجاره منزلها و آنچه در این لایحه رابطه‌ای را اینجا می‌کند. در این لایحه من می‌خواهم بگویم یک عده از افراد مسئول سازمانهای دولتی موجب می‌شوند که کرایه‌ها زیادتر شود. نمونه اش را خیلی واضح دارم، در شهرستان اگر خانه‌ای پیدا شود برای اجاره یا خانه‌ای را فکر می‌کنند که مؤسسه‌ای اجاره کرده و الان دارد تخلیه می‌شود. مؤسسات دولتی که خودشان نباید از جیبشان کرایه بپردازند مسابقه‌ای برای اجاره کردن آن خانه ایجاد می‌شود هرقدر هم گران باشد. من چند روز پیش ناظر بودم فردی اعلام می‌کرد که صدهزار تومان دارم و می‌خواهم خانه‌ای را اجاره کنم. نمی‌گفت با چه مشخصات و ابعادی؟ ولی می‌گفت صدهزار تومان را می‌خواهم بدهم برای کرایه یک خانه. حالا این مربوط به مؤسسات داخلی مملکت است یا موسساتی که مهمان ماهستند. آنها هم فرق نمی‌کند تابع ضوابطی هستند که در مملکت ما حکمفرماست ما صحبت می‌کنیم از روابط حسنه مالک و مستأجر، حق هم همین است. برآنها باید روابط انسانی حکم فرماباشد. دو نمونه متضاد را من مثال می‌زنم. ساختمانی را یک مؤسسه دولتی در ده سال پانزده سال قبل از این اجاره می‌کند با ماهی ۲۰۰ ـ ۳۰۰ تومان خوب، الان که کرایه‌ها گران شده و من اعتراض دارم باین گرانی، همان کرایه ده پانزده سال قبل را می‌پردازد، از طرفی بخشنامه شده اکه اگر مؤسسه دولتی همین ساختمان را تخلیه کرد حق ندارد به مالکش برگردانند، باید اعلام شود تا در اختیار استانداری، فرمانداری، تا بخشداری و یا هر مؤسسه‌ای که مسول است قرار بگیرد تا اگر یک مؤسسه دیگر دولتی خواست اجاره کند با قیمت پانزده سال قبل اجاره نماید. این عادلانه نیست و نمی‌تواند الگویی برای رابطه حسنه بین مالک و مستأجر باشد عرض کنم یک فردی، مستأجری در چند سال قبل می‌آید خانه‌ای را از موجری اجاره می‌کند که در آن زمان این مستأجر هرچه که موجر بگوید قبول می‌کند چون نیاز دارد به این خانه و این مسکن که سرش را زیر این پناه بگیرد هرچه موجر بگوید آن را قبول می‌کند، در اینجا مستأجر مظلوم واقع می‌شود، همه هم باو حق می‌دهند.
اما سه چهار سال میگذردو موجر مراجعه می‌کند برای گران کردن خانه، استدلال میکندکه ملکی که الان هزار تومان اجاره داده‌اند، اینجا موجر مظلوم واقع می‌شود و مستأجر ظالم که حق موجر را دارد می‌خورد. من در اینجا یک مطلبی عرض می‌کنم آیا ایم ملکی که گران شده موجر در مقابل آن کار مثبتی انجام داده؟ بیل زده و عرق ریخته و کف دستش آبله کرده است که این ملک گران شده و مطالبه اجاره بیشتری می‌کند؟ و بزعم ما هم موجر مظلوم واقع شده و مستأجر ظالم! اما این استدلال پیش می‌آید که موجر ملک مجاورش گران شده است، اما یک چیز در این وسط هست آیا چه چیز باعث شده که زمین گران شود؟ این را قبول دارم، می‌گوییم زمین هم گران شده و اگر سرمایه گذاری جای دیگری شده بود. استفاده بشتری عاید می‌شد و زمین هم شاخص دارد و شاخص آن بانک مرکزی است و باید یک چیزی به قیمت آن اضافه شود، اما با چه شاخصی؟ با شاخص صددرصد دویست درصد، هزار درصد؟ چه مبلغی؟ شما مقایسه کنید آنزمانی که هزار تومان اجاره داده‌اند و الان پنج هزار تومان اجاره می‌دهند، زمین با چه معیاری گران شده است؟ اما قسمتی را که جنابعالی فرمودید در ده سال پیش از این ساختمان حداکثرش متر مربعی سیصد تومان بود، با ساختمان خوب، مصالح خوب و کارگر خوب، در آن زمان کارگر ده تومان بود و حالا شده ۵۰ تومان یعنی پنج برابر. آجر ۷۰ تومان بوده و حال ۳۰۰ تومان شده، این را هم قبول داریم. آهک خرواری ۲۰ تومان بوده و حالا ۵۰ تومان است یعنی دوبرابر شده، قبول داریم. سیمان آنچه نرخ دولتی آن است ـ من نرخ بازار آزاد را قبول ندارم ـ یکی دو تومان فرق کرده و اضافه شده است گچ خرواری بیست، بیست و پنج تومان بوده و حالا ۵۰ ـ ۶۰ تومان است، خیلی خوب بااین نرخهای ۵ برابر قیمت ساختمانها را هم پنج برابر حساب کنید، نرخ سیصد تومان را پنج برابر کنید و ۱۵۰۰ تومان حساب کنید، شش برابر، هفت برابر، هشت برابر و حتی ده برابر حساب کنید. سیصد تومان را سه هزار تومان بفروشید، چرا ششهزار تومان و ده هزار تومان فروخته می‌شود؟ این برای مسکن درد واقعی است. آنست چرائی که باید جلویش گرفته شود. من یک سؤال می‌کنم، چون خودم نمیدانم این جریان چیست؟ و به کجا می‌کشد؟ ما یک سازمانی داشتیم بنام دفتر مهندسی، بعد تغییر نام پید اکرد به آبادانی و مسکن و بعد به مسکن و شهرسازی تغیر نام پیدا کرد آیا فلسفه وجودی این وزارتخانه مسکن و شهرسازی چیست؟ در ظرف ده سال چند دستگاه ساختمان ساخته شده است؟ آیا غیر از وزارت مسکن و شهرسازی ما می‌توانیم مسئول دیگری بشناسیم؟ بعقیده من نه. اما ببینید کرایه خانه‌هایی که همین وزارتخانه برای مؤسسات خودش می‌دهد، اگر همین کرایه‌ها را جمع کرده بودیم و درجائی متمرکز کرده بودیم و از بانکها پول قرض کرده بودیم و ساخته بودیم از ۱۵ سال پیش که آبادانی و مسکن دفتر فنی بود مسئله مسکن تا حدی حل شده بود بانکه می‌توانند صد میلیون و پانصد میلیون تومان قرض بدهند ولی به مؤسسه دولتی قرض نمی‌دهند، اجاره‌ای که در این مدت ۱۵ سال مؤسسات دولتی بابت ساختمانهایی که اجاره کرده‌اند به موجرین داده‌اند اگر آنها جمع شده بود الان خودمان مالک ساختمانهای دولتی بودیم و مشکل مسکن برای مؤسسات دولتی هم حل شده بود. من یک حرف دیگر دارم، بازهم از تهران صحبت می‌کنم که مورد اعتراض خود من هم بود، جمعیت زیادی در تهران از خیابان شاهرضا به پائین تشکیل می‌دهند و از بیست سال پیش باینطرف هم آنچه ساختمان ساخته شده از بلوار الیزابت فعلی و نهر کرج قدیم به بالا بوده. از شاهرضا به پائین هیچ کاری کرده‌ایم؟
یکی از افتخارات دولت ایجاد کوی نهم آبان است. اما حق این بود که کویهای نهم آبان را زیادتر بکنیم تا کمی که در جنوب تهران وجود دارد مردم بتوانند از مسکن استفاده کنند. من یک نکته‌ای را گوشزد می‌کنم در ظرف پانزده سال از بلوار الیزابت به بالا ساختمانهائی ساخته شده شما الان یوسف آباد را در نظر بگیرید بدترین خیابانها و بدترین تراکم را دارد. ببینید عباس آباد و تخت طاوس و خیابان پهلوی و شمیران را بصورت مربع و مستطیل درآورده‌اند برای جلوگیری از تراکم ترافیک ولی اگر در مدتی که این خیابانها ساخته می‌شد اصول شهرسازی رعایت می‌شد و نظارت کامل بود و شهرساز کامل پیاده می‌شد در آن صورت آیا مشکل ترافیک را داشتیم؟ از الان هم خواهش می‌کنم یک نظارت کامل برای ایجاد مؤسسات برای ایجاد مسکن و خانه برای مردم بشود که ما ۲۰ سال دیگر نگوییم و یا جانشینان ما نگویند که چرا خانه ساخته نشد، من یک نکته‌ای را استنباط کردم ولی نمیدانم این را چگونه تشریح کنم و یا استنباط خودم را چگونه بیان کنم معمولا مؤسساتی بنام شرکتهای تعاونی ایجاد می‌شود به منظور خدمت به مردم است بطور اعم، اما در غرب تهران دارد جائی بسیار آبرومند درست می‌شود بنام فرح زاد زمینهایش را متری ۶۰۰ تومان بمردم فروخته‌اند با شرایط معین، ولی همین زمینها دارد متری ۳۰۰۰ تومان معامله می‌شود آیا این معاملات شرعی است عرفی است، قانونی است؟ آیا قانونا حق دارند این کار را بکنند یا نه؟ اینها رکودی ایجاد می‌کنند در ایجاد شهرسازی برای مردم، موقعی که زمینش گران شد و هیچ کاری انجام ندادند مسلما فردا ساختمانی ایجاد نمی‌شود که مردم از این استفاده کنند من استنباطم این سات که آپارتمانها با مشخصات تقریبا یک نواخت دارای نرخهای متفاوتی است از ۲۶۰ تومان وجود دارد تا چند هزار تومان آپارتمانهائی که بصورت شرکتهای تعاونی هستند از ۲۶۰ تومان تا ۸۰۰۰ تومان می‌فروشند آیا اختلاف قیمت در مصالح و ایجاد کارهم وجود دارد یا فقط دل بخواه است و یا روی زمینهای آنها قیمت فرق می‌کند درهر حال من شاید بیش از حق خودم صحبت کردم و لایحه موجود را نمی‌توانیم موکولش کنیم به آن موقعی که مسئله مسکن حل بشود ماباید این لایحه را تصویب کنیم الان مسئله‌ای، مشکلی، دردی وجود دارد درد فعلی را باید به یک وضعی که مجلس صلاح میداند باید حل کرد برای درست کردن این لایحه پیشنهادهائی که می‌شود و اصلاحاتی که در آن می‌شود هرچه کمیسیون مربوط صلاح میداند باید انجام بدهد و بعد این لایحه دوباره به جلسه مجلس بیاید بهر نحوی که صلاح باشد تصوب بشود، فعلا مسکنی که برای این درد است بوجود بیاید برای کسانیکه بدرد مستأجری و موجری گرفتارند، باید روابطی وجود داشته باشد بین آن افرادی که بنام موجر وجود دارند (پزشکپور ـ ماقانون الان داریم ولی دردی را دوا نمی‌کند) بلی همانطور که فرمودید این لایحه هم هیچ دردی را دوا نمی‌کند ولی من پیشنهاد می‌کنم ضابطه‌ای برای اجاره خانه‌ها و برای رابطه بین مالک و مستأجر ایجاد شود و به آن عمل شود خیلی متشکرم. (احسنت)
رئیس ـ آقای اشرف حریری بفرمائید.
اشرف حریری ـ جناب آقای رئیس همکاران محترم بنده عرایضم درباره کلیات این لایحه خیلی مختصر خواهد بود و امیدوارم که آقایان و خانمهای محترم مثل همیشه حوصله داشته باشند در یک جامعه انقلابی و پیشرفته مثل جامعه ایران هرفرد باید منافع خودش را درحد اعتدال و در قالب منافع جامعه جستجو کند و هرقانونی هم باید ناظر برمنافع جامعه باشد و بهیچوجه مغایرتی با اصول انقلابی نداشته باشد (احسنت) بنده عقیده دارم لایحه مالک و مستأجر که شور اول آن مطرح است منافع جامعة مارا در برندارد و یا اصل انقلابی مبارزه با گرانی و تعدیل نرخها موافق نیست (صحیح است) جامعه شناسان اجزای متشکله یک جامعه را به پره‌های یک چرخ تشبیه کرده‌اند که اگر هماهنگی بین این پرده‌ها وجود نداشته باشد تعادل آن چرخ بهم می‌خورد جامعه هم همینطور است باید هماهنگی در آن باشد ما نمی‌توانیم در این لایحه و یا هر لایحه دیگر فقط یک ظرف قضیه را بنگریم ما نمی‌توانیم یک سوی معادله را بنگریم و به بالا بودن سرسام آور اجاره بها و کمبود مسکن توجهی نکنیم و بعد بیائیم فشارمان را فقط برطبقه مستأجر وارد کنیم و با تصویب این لایحه قدرت موجرین که الان هم در موضع قدرت هستند بازهم زیادتر کنیم باید ببینیم این طبقه مستأجرین که ما می‌خواهیم براساس این لایحه حکم تخلیه صادر کنیم و اثاث البیت و زن و بچه شان را در خیابان بریزیم چه کسانی هستند مستأجر اگر کارمنداست، آن کارمند شریفی است که دزدی نکرده و رشوه نخورده زمین بازی نکرده، کارمندی صادق و درستکار بوده در نتیجه نتوانسته صاحب خانه باشد (صحیح است) و اگر پیشه ور بوده گران فروش نبوده بنابراین اینها یک گروه شریف اجتماعی هستند و مانمی‌توانیم نسبت به منافع اینها بی تفاوت باشیم و مجلس رستاخیز در شأنش نیست که به ضرر یک گروه شرافتمند رأی بدهد ما باید وقتی این لایحه را میگذرانیم ببینیم فکر کنیم وقتی حکم تخلیه گروه عظیمی صادر شد اینها کجا خواهند رفت بااین وضع اقلیمی با این آب و هوای کشور ما بااین سرمای چندین درجه زیر صفر آیا کسی حاضر خواهد بود که هموطنانش، زن و بچه، پیرزنان و پیر مردان با اثاث خانه شان بروند در کوچه‌ها و خیابانها سرگردان بمانند بنابراین ماباید قبلا به فکر مسکن باشیم (آفرین) قبل از اینکه ضابطه‌ای برای اجاره بها تعیین نکرده‌اید و رابطه معقولی بین میزان درآمدها و میزان اجاره بها ندارید و هزینه مسکن نود درصد هزینه کل زندگی را تشکیل می‌دهد چطور می‌توانیم چنین لایحه‌ای را صحه گذاریم یک طرف معادله را نبینید این پره‌های چرخ را جدا ازهم حساب نکنید همه اینها بهم مربوط است بنابراین بنده همانطور که عرض کردم سخن را کوتاه می‌کنم و پیشنهاد می‌نمایم تا زمانی که برای کارمندان و برای جامعه ایرانی فکری نشده و خانه سازی نشده و برای اجاره بها ضابطه‌ای تعیین نشده و بین درآمد ومیزان اجاره معقولی معین نیست ما نباین این لایحه را تصویب بکنیم (صحیح است ـ احسنت).
رئیس ـ در این دو جلسه چند نفر از همکاران محترم پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌اند من از آنها معذرت می‌خواهم اگر پیشنهادشان را مطرح نکردم، چون ما وقت کافی داریم و عجله‌ای در کار نیست و بهتر است هرکدام از نمایندگان محترم راجع به لایحه هر نظری دارند بیان بفرمایند، آقای توتونچیان بفرمائید.
توتونچیان ـ جناب آقای رئیس بنده شرحی نوشته بودم ولی اینجا مختصرا عرض می‌کنم ازبیانات نمایندگان محترم در این چند روز همه استفاده بردیم اگر بخاطر داشته باشید بنده روابط موجر و مستأجر را در جلسات ماهیانه که با حضور جناب آقای نخست وزیر و نمایندگان و سناتورها درخانه جوانان تشکیل می‌شود متأسفم که تشکیل نمی‌شود مطرح کردم و باز خوشحالم که جناب آقای دکتر شادمان اشاره فرمودند که باز هم تشکیل خواهد شد بنده این مسئله را مطرح کردم که مورد تأیید سناتورها و نمایندگان قرار گرفت، البته در اینجا هر کس روی سلیقه و استنباط خودش صحبت می‌کند و هیچکس حق ندارد از صحبت کسی گله مند باشد بنده معتقدم که گرفتاری مسکن را ۶۰٪ قوانینی که قالب حمایت از مستأجر از تصویب گذشته است بوجود آورده و ۴۰٪ دیگر را من معتقدم مربوط به کمی مسکن است که باز آن ۴۰٪ را ارتباط می‌دهم به آن ۶۰٪ به این دلایل که خدمتتان عرض می‌کنم و باز اعتقاد دارم در تمام زمینه‌ها باید نقش نظارت و کنترل داشته باشد خانه سازی تجارت و کارخانه داری و اموری از این قبیل بنظر من نبایستی در دست دولت باشد و ما نباید از دولت بخواهیم که در این امور دخالت کند بلکه دولت باید مشکلات کار و برنامه را برطرف کند. والا مرتبا داد بزنیم که دولت برای ما خانه بسازد برای ما نان بیاورد دولت برای ما گوشت بیاورد درست نیست دولت وظیفه اش معین است و مردم هم درمورد لایحه مالک و مستأجر وظایفی دارند نظر من بر دو قسمت تقسیم می‌شود در مرحله اول چون دوره رستاخیز است هرکس باید نظرش را باقطعیت و شهامت بگوید ولو اینکه مورد تأیید قرار نگیرد من معتقدم روابط مالک و مستأجر را قانون مدنی تعیین کرده است حتی همین چیزی که کمیسیون دادگستری تصویب کرده است که بعد از خاتمه مدت اجاره موجر یکسال وقت داشته باشد و بعد به دادگستری برود این مسئله را حل نمی‌کند بنده پیشنهادم این است که اگر می‌خواهید معاملات زمین بصورتی که الان هست ادامه پیدا نکند و از زمین بمنظور خانه سازی استفاده بشود زمین داخل محدوده شهرها را مالکین موظف باشند در مدت معینی ساختمان کنند و اگر نکردند مالکیت آنها موقتا سلب شود (یکنفر از نمایندگان ـ مصالحش را از کجا بیاورد؟) اجازه بفرمائید در مورد پیشنهادم توضیح بدهم در اینکارها بی تجربه نیستم در خارج از محدوده هم در یک شعاع معینی که یک کمیسیون صلاحیتدار حدودش را معین می‌کند بایستی مالکیت اراضی موقتا از صاحبش سلب شود تا اینکه در مدت معینی که قانون تعیین بسازد و وقتی ساخت سند مالکیت زمینش باو داده شد و جز این وضع مسکن حل نمی‌شود البته ممکن است کسانی که خارج از محدوده و یا داخل محدوده زمین دارند ناراحت شوند اما این عقیده بنده است و اول هم عرض کردم هرکس می‌تواند نظرش را بگوید راجع به مصالح ساختمانی و رفع کمبود نیروی انسانی هم برای تأمین مسکن برای طبقه کم درآمد یک تصمیم فوری لازم است من معتقدم دولت تمام ساختمانهای لوکس را برای مدتی ممنوع کند چه در شهر و چه در ییلاق در یک مدت معین ممنوع کند تا مصالح ساختمانی بطرف ساختمانهای مورد نیاز جامعه سوق داده شود اما در مورد روابط موجر و مستأجر بنده اعتقاد دارم هرکس هرجائی را اجاره می‌کند باید با سند رسمی باشد و بعد از خاتمه مدت اجاره نه یکسال و نه یک روز و نه یک ساعت اگر محل مورد اجاره را تخلیه نکرد اثاثش را بیرون بریزند و اگر با سند رسمی نبود هیچ مرجعی بشکایت او رسیدگی نکند این پیشنهادها در حال حاضر مسئله مسکن را مقداری حل می‌کند باین معنی که بیش از صدها هزار خانه در این مملکت هست که خالی است و باجاره واگذار نمی‌کنند بعد از این به بازار عرضه می‌شود و پولهائی هم که در بانک است و مردم از ترس اینکه خانه بسازند و اجاره بدهند و نتوانند اجاره بگیرند در بانک راکد گذاشته‌اند در کار ساختمانها بکار می‌اندازند و مسئله مسکن باین ترتیب حل می‌شود اگر دولت به مالکین اعلام کند که ظرف مدت معین بسازند و اگر نساختند مالکیتشان سلب می‌شود و پول هم با بهره کم و مصالح ساختمانی هم در اختیارشان بگذارد در مدت کوتاهی اینکار بسر منزل مقصود می‌رسد. (احسنت)
رئیس ـ آقای کبیری بفرمائید.
کبیری ـ با اجازه مقام ریاست و همکاران ارجمند، برای نمایندگان عصر رستاخیز افتخار آمیز نیست اگر لایحه‌ای دارای نقص و عیبی است پیشنهاد کفایت مذاکرات بدهند بهتر مااست که بنشینیم و بالاخره آنرا اصلاح کنیم و اینها همه میرساند که ماتحت رهبریهای داهیانه شاهنشاه بمرز خودکفائی نزدیک شده‌ایم در مورد مسکن و شآن نزول این لایحه فرمایشات بسیاری بوسیله همکاران عزیز و دانشمند ایراد شد و هریک در جای خودش برای بثمر رسیدن منظور این مجلس رستاخیز کمال مطلوب است ولی بنده یک پیشنهادی دارم وآن این است تازمانی که زمین از صورت یک کالای تجارتی خارج نشده و بصورت یک کالای مصرفی و غیر انتفاعی درنیامده است نمی‌شود اطمینان بوضع موجود و آینده مطلوب داشت بعضی از دوستان فرمودند که ما به الکوهای خارجی نیاز داریم بنده عرض می‌کنم الگوی ما در انقلاب ششم بهمن برای خیلی از کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته است آنها از ما الگو گرفته‌اند و ما نیازی به الگوی خارجی نداریم اما ازلحاظ نفس عمل واقعا ببینیم این قاعده مستحدث برای چی بوجود آمده برای همین هجوم غیرقابل تحمل مخصوصا به تهران، واقعا مردم شریف تهران، افرادی نیستند که نه اجاره را بالا ببرند و نه می‌برند ولی خوب در هر اجتماعی یک اقلیت نامطلوب وجود دارد و ما بحثی روی آن اشخاص شریف نداریم و برای آن اقلیت است که ما سه روز است این جا بحث می‌کنم و مقام ریاست و نمایندگان محترم مجلس و دولت با صبرو حوصله نشسته‌اند تا بهترین راه برای رسیدن به مطلوب بوجود آید اما همانطوریکه بارها و بارها همکاران عزیز فرمودند بروستاها توجه کنید اوضاع امروز معلول علت دیروز است اگر روز گذشته بسراغ روستاها می‌رفتیم مردم روستانشین باین جا نمی‌آمدند آقایان محترم ما در سنگر مقدس انقلاب رستاخیز قرار داریم و امروز دولت باید متوجه باشد یک نماینده‌ای که پشت تریبون مجلس مطالبی می‌گوید باید بآن توجه شود ولی من در روز ۹ آذر پشت همین تریبون عرض کردم که ادغام وزارتخانه تعاون و امور روستاها در وزارت کشاورزی برای من امید بخش است نتیجه اش از همین الان معلوم شده که وزیر کشاورزی دارد بسیار خوب عمل می‌کند و من به آتیه وزارت کشاورزی بسیار امیدوار شدم چون نقطه نظرهای آقای مهندس روحانی برای رفاه کشاورزان مملکت از هم اکنون آغاز شده است بنده نه استادم و نه معمارم و نمی‌خواهم بگویم چقدر باید مصالح خرید و چطور عمل کرد، وقت آقایان را هم بیش از این نمی‌گیرم برای اینکه بنده ناطق بیستم هستم و عرض دیگری ندارم (احسنت).
رئیس ـ آقای متولی بفرمائید.
متولی ـ در لایحه‌ای که مطرح است از سه جهت این لایحه مورد بحث قرار گرفت اول ارتباط این مسئله بازمین خواری و زمین بازی دوم موضوع کمبود مسکن در ارتباط بااین مورد و سوم نفس لایحه مالک و مستأجر بنده معتقدم موضوع زمین خواری و زمین بازی بمرحله‌ای رسیده است که هیچ قسمتی از فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی و مادی و معنوی زندگی ما از آن برکنار و مصون نیست اگر بحث راجع به کشاورزی ما از آن برکنار و مصون نیست اگر بحث راجع به کشاورزی باشد باید به زمین خواری و زمین بازی توجه کرد اگر بحث راجع به صنعت کارخانه داری داریم باید به زمین و زمین خواری برسیم اگر بمطب پزشکان برویم از زمین دونبش و سه نبش و قمیت زمین گفتگو دارند دوا فروش زمین خوار است مهندس زمین خوار است معمار زمین خوار است این بلای جان مملکت است حدو حدود آنهم بهمه جای مملکت رسیده در اینمورد خاص همه باید دست نیاز بسوی تنها چاره ساز مملکت یعنی شاهنشاه آریامهر دراز کنیم و از حضورشان استدعای بذل عنایت کنیم بنده دیگر در اینمورد عرض نمی‌کنم دوستان همه به تفصیل گفتند دوم موضوع ارتباط مسکن بالایحه موجر و مستأجر است دوستان همه بالاتفاق معتقد بودند که از عناصرمهم این مسئله یکی مسکن است یعنی مسکن کافی و مناسب بحال همه طبقات باید باشد تا جنگ موجر و مستأجر تمام یا تا حدی تعدیل شود ولی این مسئله را بنده از دید دیگر می‌نگرم البته دوستان و همکاران از مسکن که بحث کردید همه عنایت آقایان بتهران نبود قطعا شهرهای بزرگ دیگر و نقاط دیگر را هم در نظر داشتند ولی چون اندیشه آدمی چون جسم آدمی به محدوده‌ای که هست بیشتر توجه می‌کند قطعا نظرها بیشتر متوجه تهران بوده است ولی آقایان این محدوده که شمال آن کوههای کن و توچال و گردنه قوچک است و شرق آن کوی بی بی شهربانو و بالاخره از حدی همه چیز به بهشت زهرا ختم می‌شود اگر زمین مکه فرض کنیم اگر برق سدهای خوزستان یا نکای مازندران را که بعدا ساخته می‌شود بیاوریم و اگر برقهای اتمی آینده را هم بیاوریم قطعا مسئله برقش حل است از لحاظ زمین هم دامنه بس فراخ است ریگزارها تا دشت قزوین و فیروز کوه از طرف دیگر در دسترس است اگر به جنوب هم برویم تا نمکزارهای قم و کاشان آزاد است. آب را هم فرض کنیم که نه تنها لار که سه چهار میلیارد تومان خرج می‌کنیم حتی آب دریای مازندران را بتوانیم شیرین کنیم و پمپاژ کنیم به این محدوده مقدس بیاوریم ولی یک چیز اساسی دراین محدوده لنگ است و آن هوا است آقای این محدوده در چنبره کوههای شمالی و شرقی گرفتار است باد کمتر می‌وزد ناچار آنچه دود کثیف و آغشته است در این محدوده همیشه سرگردان است همه را به خفقان آورده است، فرض کنیم همة اعتبارات موجود دولتی یا غیر دولتی را که مربوط به مسکن است صرف مسکن سازی و خیابان سازی و غیره و غیره کنیم همانطور که اکنون صدی هشتاد امکانات ساختمانی مملکت خصوصی و عمومی به اینکار اختصاص دارد هوا را نمی‌توانیم به این محدوده بیاوریم در اینجا اکنون اشباع شده‌ایم دیگر در حال خفقانیم هرنقشه هر طرحی برای این محدوده در اینجا محدود می‌شود بنظر بنده این هم مسئله‌ای است که با بحث و با حرف حل نمی‌شود بلکه با تعمق و تفکر در کارهمه مملکت قابل حل است و این مسئله اینست که شهرهای فعلی ما تا کجا باید بروند و چرا باید بزرگ شوند و در چه حدی بمانند و آیا می‌توان شهرهای تازه مزارع تازه و سرزمینهای تازه را مورد امعان نظر قرار داد و به آنها پرداخت مردم را از این دود و دم از این بلای ترافیک از این مخمصة جانکاه خلاص کرد. این مسئله که تاکنون بنده بارها عرض کرده‌ام و همکاران محترم قطعا عنایت دارند که مملکت ما تهران بزرگ نیست شهرهای بزرگ نیست برو بوم ما مزارع ما روستاهای ما همه و همه سرزمین ما هستند بیائید از این محدوده خفقان آور خارج شویم و امکانات مملکت را در مسیر دیگر ببریم و اما نفس لایحه مالک و مستأجر دوستان معتقد بودند که این لایحه مشکل را حل نمی‌کند فرقی با گذشته ندارد. بنده گزارش توجیهی از طرف دولت ندیدم که نظر خود را در این زمینه بفرمایند که این لایحه تا چه حد نیازمندی و گرفتاری را حل و فصل می‌کند و چه تأثیری دارد کسی هم چیزی نمی‌گوید آماری هم در دسترس نیست که آیا موجرین در چه حد حرف حساب دارند و در چه حد تعدی و تجاوز می‌کنند وضع مستأجرین بچه صورت است و حال و روز آنها چیست آنچه همه میدانیم در هر دو طبقه بد هست خوب هست بی انصاف و با انصاف هست قعطا مستأجرین ناراحتی و گرفتاری بیش از اندازه دارند. این گرفتاریها و این ترافیک در هم وبرهم و این هوای آلوده بروح مدرم برحسم مردم شلاق می‌زند اخلاق مردم را ضایع کرده است اما قطعا دولت معتقد بوده که این لایحه در کار مردم گشایش ایجاد خواهد کرد که تقاضای طرح آنرا کرده است بنظر بنده گفتنیها همه گفته شده بگذاریم نماینده محترم دولت بیایند اعتقاد و منظور خود را بفرمایند بعد جناب آقای رئیس چه می‌خواهند رأی بگیرند چه نگیرند به کمیسیون برگردانند به کمیسیون برویم هر نظری ممکن است ارائه دهیم اگر صورت مفیدی پیدا کرد کمیسیو بیاورد مجلس تصویب شود ـ در کمیسیون نظر خود را بیان کنیم بلکه راه حل بهتری ارائه شود. از جمیع جهات این مسئله را برسیم ودر ضمن ببینیم لایحه‌ای که شایع اس دولت می‌خواهد در مورد زمین ارائه دهد چیست به کجا می‌کشد بنده فعلا تا رفتن به کمیسیون پیشنهادی نمی‌دهم مشکلات این لایحه روشن است مخصوصا ارجاع کار در همه موارد به دادگستری حل مسئله نیست بلکه مسائل را زیاد و گرفتاری را زیادتر خواهد کرد. لذا بنده از همکاران محترم استدعا دارم برویم در کمیسیون ببینیم چه چیزی را بوسیله قانون ما باید حل کنیم (احسنت).
رئیس ـ آقای اشرفی بفرمائید.
اشرفی ـ بنام خداوند بخشنده مهربان و بنام شاهنشاه بطور کلی پدیده‌های اجتماعی و تمدن هرقومی تنها از نظر کلاسه نمودن قابل تفکیک است و در عمل بصورت منتجه قوائیست که موجب پیشرفت و یا سیر قهقرائی هر ملتی خواهد شد. خوشبختانه ایران با داشتن رهبری توانا که الهام بخش ترقیات شگرف امروزی خصوصا در دوران رستاخیز با حزبی که در برگیرنده ملت و درآمدی سرشار و همانطور که از نیات عالیقدر و گفتارهای مکررشاهنشاه مستفاد می‌شود لازم است در مدتی کوتاه بمرز تمدن بزرگ و مقامی والا در جامعه بشری نائل گردد. برای نیل به هدف در مسیر این جاده علاوه برداشتن راهنمائی دانا و راننده ماهر و وسیله مرتب قبلا لازم است مطالعات کافی برای پیچ و خمها ـ گذرگاهها و سایر خطرات پیش بینی کرد و عملیات ساختمان این مسیر را با فداکاری و داشتن ایمان، اخلاق و فضیلت که بگفته پیشوای متقیان علی ابیطالب چکیده اسلام است پی ریزی و هموار نمود.
متأسفانه در برخی موارد این سرعت زیاد بدون توجه بداشتن زیربنائی مستحکم که ظرفیت کشش لازم برای سرعت منظور را داشته باشد و تصمیم‌های عجولانه ذهنی قبل از بحث و تجزیه و تحلیل در سطح افراد کارشناس با خواستن نظریات مردم از طریق حزب و یا سمینارها دردانشکده مربوطه قبل از بررسی استادان فن که بصورت نظریه علمی تدوین شود و دردسترس عموم قرار گیرد در دولت و یا مجلس مطرح و بصورت مادة واحده و یا تبصره بصورت قانون درآمده و موجب این تنگناها و مشکلات می‌شود با یک بررسی اصولی آماریکه در سرشماری اخیر بدست آمده و همکار محترم آقای پزشکپور بآن اشاره نمودند روشن خواهد شد که شهرهای بزرگ بسبب مهاجرت روستانشینانی که امکان بهره دهی و کاردارند با تراکمی بسیار نامتعالی دچار نقصان محل سکونت می‌باشند. از سوی دیگر با اوامری که همواره شاهنشاه آریامهر در مورد فراهم ساختن امکان کار و پیشرفت در مراکز استانها ـ شهرستانها ـ و حتی روستا و واگذاری کار مردم بمردم صادر فرموده‌اند متأسفانه در ذهن مردم مملکت ما بصورت یک قطعیت غیر قابل تردید درآمده که فقط اقامت در پایتخت و یا شهرهای بزرگ است که می‌تواند ضامن پیشرفت اجتماعی و در آمدهای مادی بیشتر باشد و بهمین علت بایستی علت اصلی مشکل خانه را در عدم تعادل درآمدها خصوصا در آمد کشاورزان که روزبروز در نقصان است جستجو کرد در حال حاضر تصور گسترش پایتخت بعنوان تهران بزرگ که زبان زد همه ماست می‌تواند تصویری از سری بسیار وسعت یافته و بزرگ برپیکر ناتوان شهرهای کوچک و روستاها ترسیم نماید برای تعلیل عوامل سازنده وضع نامساعد موجود ه سبب ارائه لایحه معوقه و طرح مجدد مالک و مستأجر در سال ۱۳۵۱ از جانب دولت شده است قبل از بحث در مقوله روابط مالک و مستأجر بنظر می‌رسد گفتگویی درباره دلایل بوجود آمدن این شرایط لازم باشد. همکاران ارجمند در سه جلسه اخیر به نکاتی اساسی در این باره اشاره فرموده و اینک توضیحاتی در چند ماده بطور اختصار بعرض مجلس محترم میرسانم:
۱ـ دولت در مرحله اول و اصولی وظیفه هدایت و نظارت در امور کشور و ایجاد تعادل در سطوح مختلف را باید داشته باشد نه وظیفه ساختمان و چنانچه بخواهند در این امر مباشرت کنند بهتر است که برای کارمندان خود خصوصا متخصصین و کارشناسان خارجی که در همه جا موجب بالارفتن سطح اجاره شده‌اند و دولت را بصورت بزرگترین وولخرجترین مستأجر هر شهر درآورده‌اند اقدام نمایند و ساختمانهای اداری و منازل کارمندان دولت خصوصا فرهنگیان را با شرایط سهل فراهم آورند.
۲ـ تشویق مصرف و فراهم آوردن زندگانی لوکس و امکان ولخرجیهائیکه در هیچ کجا دیده نمی‌شود برای افرادی که از این بازار آشفته ثروتهای بی حساب بدست آورده سرمشقی شده است که اغلب افراد خصوصا جوانان درهر سطحی که هستند زیاده خواه باشند بدون اینکه سعی و مجاهدت لازم را برای بدست آوردن ثروت مورد لزوم انجام دهند.
۳ـ تولیدات کلی کشور خصوصا تولیدات کشاورزی تحت الشعاع سرعت ترقی قیمتها و هزینه‌ها خصوصا قیمت زمین قرار گرفته و می‌توان گفت سنگینی این هزینه‌ها مستقیما بردوش کشاورزان کشور بوده است.
در اینجا یاد دوست در گذشته‌ام مرحوم مهندس هدا نجم آبادی آمده که در چندین سال قبل در کانون مهندسین سخنرانی کرده بود و با توجه ترقی قیمت زمین از سال ۱۳۲۰ تا دوران انقلاب با تهیه آمار ثابت کرده بود که مردم تهران تا آن زمان با تفاوت قیمت زمین زندگانی کرده‌اند این فکر پدید می‌آید که آیا با ترقی سرسام آور قیمت زمین در دوسه سال اخیر در سطح کشور خدای نکرده باین نتیجه نرسیم که همه و همه بخواهند بعوض کارهای تولیدی بدنبال زمین و زمین بازی بروند پیشنهاداتی ه در متن لایحه بعرض می‌رسد:
۱ـ از بین بردن واسطه‌ها و دلالها که در تمام شئون امور اقتصادی موجبات از بین بردن تولید کننده و پرداخت حداکثر بهاء از طرف مصرف کننده ایجاد کرده‌اند. این امر با بودن شرکتهای تعاونی مسکن در اغلب سازمانها، بخش دولتی و کارخانجات لازم است بعوض کمک بمقاطعه کاران خارجی و بزرگ متوجه ساختمان ارزان قیمت برای کارمندان دولت خصوصا فرهنگیان بدست خود شرکتهای تعاونی مسکن آن وزارتخانه و یا کارخانه انجام شود.
۲ـ در نحوه توزیع کالای ساختمانی تجدید نظری بعمل آید که این هفت خن رستم فعلی از بین برده شود بعنوان مثال کیسه سیمانی که از نظر ظاهر بقیمت ۹۰ ریال باید فروش شود بمبلغ یک هزار ریال بدست نیاید. چه اشکالی دارد که برای سرمایه گذاری در ایجاد کارخانجات سیمان مقرر شود که در مقابل یک کیسه سیمان بقیمت دولتی مبلغ ۱۰۰ ریال به بانک ملی پرداخت و این قبض تعیین کننده نوبت و میازن مصرف و سهامی باشد که افراد ملت در تأسیس کارخانجات آتی سرمایه گذاری خواهند نمود.
ایجاد اجاره نامه رسمی و نمونه وتعیین قیمت منطقه منازل برای اجاره براساس قیمت منطقه زمین بااستفاده از سوابقی که برای دریافت عوارض نوسازی وضع و تهیه شده است می‌تواند کمک مؤثری برای رفع مشکل بین موجر و مستأجر باشد.
نکات اساسی دیگری بنظر رسیده بود که همکاران قبلا بآن اشاره فرموده لذا با تشکر فراوان در استماع سخنان اینجانب بمطالب خود خاتمه داده و چنانچه ضرورت ایجاب نماید پیشنهاداتی در تعقیب این عرایض به کمیسیونهای مربوط تقدیم خواهد شد.
رئیس ـ آقای دکتر رئیسی بفرمائید.
دکتر رئیسی ـ با اجازه جناب آقای رئیس و همکاران گرامی مجلس، مجلس رستاخیز است و لایحه‌ای مطرح است که با زندگی مردم سروکار دارد جلسات متعددی است که همکاران گرامی من هرکدام بفراخور برخوردهائی که در اجتماع نسبت به این لایحه داشته‌اند بحث کردند واشکالاتی که، چه از طرف موجر و چه از طرف مستأجر مطرح بوده بیان کردند متجاوز ار ۱۰۰ پیشنهاد در قبال این لایحه داده شده و من در مقام آن نیستم که سؤال کنم آیا این لایحه چه خوب و چه بد، چه شد که ۴ سال در کمیسیون دادگستری مدفون شد و آیا از نتیجه یکسال و نیم جرو بحثی که کمیسیون دادگستری روی این لایحه شد چه تغییراتی انجام گرفت بهرحال بحثهایی که در قبال این لایحه شد استنباط من این بود که این لایحه موجب آن شد که همکاران گرامی آن اشارایت که در قبال نابسامانی زمین و مسکن داشتند در اینجا بیان بفرمایند. و غیر از این هم نمی‌شود انتظار داشت، چرا برای اینکه ما مظوف هستیم درد دل مردم را که از موضوع مسکن زجر می‌کشند در اینجا بیان کنیم من وارد این قسمت هم نخواهم شد که این لایحه با امر زمین و مسکن تا چه حدی رابطه دارد و مسلم هم رابطه دارد، اگر زمین و مسکن باندازه کافی در اختیار مردم می‌بود شرایطی که در آنموقع برای مالک و مستأجر فراهم می‌شد باشرایط امروزی فرق می‌کرد هرچقدر عرضه مسکن بیشتر باشد در بازار و در عرضه و تقاضا، خواهی نخواهی مستأجر راحت تر خواهد بود. در قبال این مسئله دولت هم مسلما وظایفی داشته در آن مقام نیستم که بگیم دولت هم کاری نکرده ولی این را میدانم که این می‌بایستی بشود و بنحو اکمل نشده است.
اگر خانه سازی شده بیشتر خانه سازی در قسمتی شده که برای تیپ مرفه بود و آن تیپی می‌شود که بهش کلمه مستأجر را اطلاق کرد هنوز کمبودهای شدیدی دارد یک مقاله می‌خواندم از سال ۱۳۱۶، آقای مهندس سپاهی مأمور بود که از طرف رضاشاه فقید یک کارخانه ۲۰ تنی سیمان ایجاد کند می‌گوید در آن موقع مصرف مملکت در روز یک تن بوده ما بمناقصه گذاشته بودیم که کارخانه ۲۰ تنی ایجاد کنیم وقتی بعرض رساندیم گفتند صدتنی ایجاد کنید و ما می‌گفتیم بااین صد تن چه کنیم و چطور مصرف کنیم امروز مملکت ۶ میلیون تن سیمان در سال تولید می‌کند دو سه میلیون تن هم با نارسائیهای بنادر و راهها وارد می‌کند و بطور مسلم این سیمان کم است و پیش بینی می‌شود در سال آتی هم کم خواهد بود ولی حرفی که داریم این است آن قسمتی که باید در امر مسکن سرمایه گذاری شود باید برای مسکنهایی باشد که ارزانقیمت باشند من خودم بخاطر می‌آورم که در زمان طفولیت صبح جمعه با یک بقچه می‌رفتم حمام عمومی، امروز بچه من می‌خواهد که حمام در خانه اش باشد شوفاژ در خانه اش باشد حقش هم هست وقتی مسئله انقلاب و پیشرفت سریع مطرح می‌شود حق هرکس است که از نعمات متعادل این مملکت استفاده بکند اما اگر بچه من حمام مرمری و وان کریستال و یا چنین تجملاتی خواست معاذالله، این وظیفه دولت نیست که بمن کمک کند، دولت تا آنجا وظیفه دارد که بتواند شرایط متعارف مسکن را برای اکثریت مردم و تیپ کم درامد فراهم کند، در عرض این چند روز البته دوستان بهتر از من گفتند چون بنده در قوانین مربوط باین لایه نه وارد هستم و نه صاحب نظر، ولی وقتی این شور و شعف را در همکاران عزیزم در زمینه این امر ملی و میهنی دیدم درصدد برآمدم که مطالعاتی در این زمینه کرده باشم، از آمار جدیدی که اخیرا بوجود آمد کمک گرفتم از بانک مرکزی و خواستم بدانم وزارتخانه‌ای که باسم مسکن و شهرسازیست برای مردم چه کرده، گفتند که ۳۵ هزارخانه در بخش خصوصی که از قسمت‌های مختلف و وامهای مختلف کمک گرفته‌اند و خانه می‌سازند مجموعا ۹۵ هزار خانه که با رقمی در حدود ۹۵ میلیارد ریال این خانه‌ها یحتمل مقداری از آنها که ما دیدیم تیپ خیلی پردرآمد که امکانا از کسانیکه ذکر شد ودر قسمت خرید و فروش هم مداخله دارند برخوردار می‌شوند، این با دولت است که اجازه ندهد از اینهمه امکانات آنها که خانه دار هستند خانه دارتر شوند و آنهائی که خانه ندارند خانه خراب شوند، باز پرسیدم آیا تعداد خانه خالی شده و خانه‌ای که خالی هست در حال حاضر چند هزار هست، جواب رسمی نوشتند که مابین ۳۵ هزار تا ۴۰ هزار، اگر در نظر بگیریم با تعداد خانه‌ای که موجود هست در پایتخت که برآوردی نزدیک به ۷۰۰ هزار است و با آمار جدید هم مطابقت می‌کند در حدود ۵ الی ۶ درصد است و من از دنیا الگو بگیریم فقط آمار را گرفتم و نتیجه گرفتم که در کشورهائی که اقتصاد آزاد هست این رقم خانه خالی تا حدود ۱۰/۱۰ درصد می‌رسد و در کشورهای کمونیستی تا ۱/۱ درصد هم می‌رسد و در کشورهای آفریقائی ۳/۰۴ و در بعضی قسمتها تا حدود ۵٪ هم می‌رسد و شرط عقل اینست که تا ۵ درصد خانه خالی موجود داشته باشد چرا، برای اینکه اگر خالی وجود نداشته باشد پس برای چه باجاره بدهند و بعد چه معامله‌ای بکنند، بهرحال اگر در بازر آزاد خانه‌ای خواستند برایتان وجود دارد، باز پرسیدم که آیا میزان اجاره و اجاره نشینی در تهران و در پایتخت چقدر است، خوشبختانه در قبال این سؤال مژده بدهم که رقم خوبی ارائه شده، ۶۲٪ در سل ۱۳۴۵ بود ببخشید که بتاریخ قدیم می‌گویم یعنی در حدود دهسال قبل، ولی برآوردی که الان کرده‌اند ۷۰٪ از مردمیکه در پایتخت هستند خود صاحب خانه هستند، البته من ضامن این آمار نیستم و فقط بازگو کننده هستم یعنی ۳۰٪ کرایه نشین هستند البته رقم بالایی است و میرساند که مردم ایران شدیدا علاقه بمملکت خود دارند و حاضرند ولو اینکه خیلی گران تمام شود سرمایه گذاری کنند ویک چاردیواری برای خودشان اختیار کنند و باین امر هم تمایل شدید دارند البته از خدا بی خبرانی هم هستند که پیدا شدند و خون مردم را می‌مکند و پولهایش را هم بخارج فرستادند و دیناری هم برای مملکت خودشان و برای مسکن خودشان سرمایه گذاری نکردند و بعنوان مستأجر سربار جامعه شدند و خود را بین مستأجرینی که هرروز ابراز ناراحتی می‌کردند جازدند، بااین فرمی که خدمتتان عرض کردم شخصا منهم احساس می‌کنم درامر زندگی و مسکن وضع بهم خورده، درآمدها و معیارها را بهم زده و اغلب کسانی که زندگی می‌کنند باحقوقی که مقایسه کنید می‌بینید مسکن امر مهمی شده و اغلب درآمد را می‌گیرد، بارها گفتم و بازهم می‌گویم مشکل است، قبول بفرمائید یک پاسبان که باید از ما دفاع و حمایت کند و باید در امنیت مملکت مؤثر باشد و گاهی هم در معرض خطر باشد و شب و نیمشب کشیک بدهد ۱۵۰۰ تومان حقوق می‌گیرد و حداقل هزار تومان باید بدهد بیک اطاق که آنهم اگر گیرش بیاید، آیا با بقیه پول می‌تواند یک عائله براحتی زندگی بکند و از این پول هم خرج رفت و آمد بدهد و هم پول آب و برق بدهد و بازهم بتواند زندگی آبرومندانه‌ای داشته باشد؟ باید در حداقل مدت دولت بنشیند و با تسهیلاتی که قائل می‌شود در امر مسکن کار اساسی تشکیل بدهد و آنهم عبارت از این نیست که یک عده از شرکتهای خارجی را مأمور ساختن خانه‌ای ارزان قیمت در شمال شهر بنماید، بلکه زمین از دولت و امکانات از دولت و تسهیلات از دولت شرکتهای تعاونی که برحسب صنف و برحسب شرایط و درهر کجا که بوجود آید در قسمتهایی باشد که مردم کم درآمد ساکن هستند و امروز زندگی می‌کنند و ساختمان برایش درست کنید چه ایرادی دارد که ماصدها هزار خانه صدمتری که مجموعا متری ۷۰۰ و ۸۰۰ تومانی باشد ساخته شود و وام کم بهره در اختیار آنها بگذاریم و اینها را بایک پیش قسط ۱۰ و ۲۰ هزار تومانی در اختیار اینها بگذاریم و با اقساط طویل المدت در عرض یکی دوسال می‌شود این گره و این درد را از بین برد و من مطمئن هستم که در قبال این، دولت هم در فکر و دنبال آن هست و شدیدا در صدد است که فکری در اینمورد بکند ولی در مودر لایحه مالک و مستأجر اگر بنشینیم و بگوییم تا مشکل مسکن حل نشود ما مشکل مالک و مستأجر را حل نخواهیم کرد این از طرف گشادسازدمیدن است، اول قبول داریم که ۳۰ درصد مردم درشهر پایتخت مستأجر هستند.
(پزشکپور ـ بیشتر است) شاید هم بیشتر باشد.
جناب آقای پزشکپور مأخذ را عرض می‌کنم و من این آمار را از مرکز آمار گرفته‌ام و هیچ تعصبی هم ندارم و آمار را از خودم نقل نمی‌کنم.
(پزشکپور ـ این آمار را من تکذیب می‌کنم از هرکجا باشد صحیح نیست).
بهر حال من این آمار را از مرکز آمار ایران گرفته‌ام و تعصبی هم رویش ندارم حالا ۴۰ درصد، پنجاه درصد یا ۷۰ درصد هرچه می‌خواهید حساب کنید من از مستأجر حمایت می‌کنم من از دوستان ارباب جراید خواهش می‌کنم که گوش بدهند که مجلس مدافع مستأجر است (احسنت) منهم بعنوان دفاع از مستأجر اینجا صحبت می‌کنم درهر صورت آیا اینقدر مستأجر وجود دارد آیا نمی‌باید بین این همه مالک و مستأجری که وجود دارد قانونی حکوم تکند و آیا نمی‌باید قانونی روابط اینها را تعیین کند؟ چرا و اما این قانون چطور باید باشد این لایحه الان شور اول است و این مطالب را فقط از لحاظ اعتقاد باین که وارد باین مطلب بشویم می‌گوییم و اگر این مطالب در شور دوم کمیسیون بنفع اکثریت نبود شور دومش را تصویب نکنید که در خارج اینطور اشاعه پیدا نکند که مجلس می‌خواهد لایحه‌ای را بگذارند که بنفع موجر است، همه میدانیم که مستأجر کسی است که بهر دلیل تا امروز به هرطریق ولو زد و بند یا بطریق دیگر که وارد آن مقوله نمی‌شوم در منزلی سکونت دارند و اینها بیشتر کارمندان دولت هستند که نتوانستند خانه تهیه کنند و این را همه مجلس که بنده ارادتمندشان هستم درک می‌کنند، حالا بحثی که در این لایحه شده یا صحبتی که در آینده خواهد شد بطور کلی ساختمانهائی که در سال ۱۳۵۴ ساخته شده و بفروش رفت کوچکترین اثری در این قانون از آنها نیست و آنها طبق ماده ۴ معاملات زمین آزاد هستند که بین خود معامله کنند پس مسئله آنها نیست که قبلا خانه خود را باجاره داده‌اند و امروز چون یک دفعه قیمت زمین و مصالح ساختمان بالارفته، کاربدست کارشناس افتاده می‌گویند وقتی آن ساختمان متری هشت هزار تومان برآورده شده من این ساختمان قدیمی را متری دوهزار تومان کمتر نمی‌توانم قیمت بگذارم، این خانه کدام خانه بود همان خانه کلنگی بود که یک موقع که می‌خواستند خراب کنند یک چیزی هم بابت خراب کردنش و بردن مصالحش می‌دادند، حالا اگر ما بیائیم قانونی بگذاریم که دو سه سال به مستأجرین مهلت بدهیم که اینها پاشوند و بروند آیا اینها به کجا باید مراجعه کنند، باید بدادگستری شکایت کنند، آیا دادگستری کشش این کار را دارد، این با ماست که بنشینیم و ببینیم که شاخص بهتر است یا کارشناس و آیا کارشناس ممکن نیست که یکوقت طرف موجر را بگیرد، بنده شخصا به بعضی از مواد این لایحه اعتقاد ندارم و هروقت در کمیسیون مطرح شود از نظراتم دفاع خواهم کرد، جناب آقای هنرمندی ما به قضات اعتماد داریم ولی تشریفات زائد که در این قانون پیش آمده موجب شلوغی دادگستری خواهد شد، من دلم می‌خواست آمار داشتیم که امروز چند درصد از مراجعین دادگستری مربوط باختلافات ملکی است. طبق همان آماری که ممکن است مورد قبول دوستان نباشد ۴۷ درصد همین امسال افزایش و تمایل بساختمان وجود داشته است.
اگر چنانچه اینها منتفع نشوند اینجور استقبال نمی‌کنند و باز قبول می‌کنید که بخش خصوصی مقدار زیادی از این رقم را تا کنون بدوش گرفته البته اینرا هم باید بدانیم که ساختمانهائی که ساخته شده برای اجاره دادن نبوده بلکه بخاطر این بوده که متری دوهزار تومان تمام کنند و متری شش هزار تومان بفروشند و این با دولت است که در این امر نظارت کند این خوب معلوم است کسیکه در یک قسمت گران شهر متری دوهزار تومان خرج یک ساختمان می‌کند براحتی می‌تواند آنرا متری شش هزار تومان بفروشد ولی در جنوب شهر اگر متری هزار تومان خرج کند مشکل بتواند متری ۱۵۰۰ تومان بفروشد در نتیجه تمایل بساختمان در قسمت اعیان نشین و شمال شهر پیدا می‌کنند منتهی یک قسمت زیادی از این آپارتمانها مال بساز و بفروشها بود که عدة زیادی از آنها روی دستشان مانده اینجاست که باید ترتیبی بعمل آورد که بخش خصوصی هم با آن فرمولی که گفتیم در این امر کمک کند منتهی در قبال دادگستری آن قسمت از لایحه که یک مرحله ایست که تصمیم قاطع است و در دادگاههای بخش گرفته می‌شود خوب است چه این حاکم چه آن حاکم، بهرحال ماباید دست تخطی را در این لایحه کوتاه کنیم ولی آن قسمت را که بدادگستری دادیم اعتماد می‌کنیم ولی قوانین تشریفاتی که در آئین نامه دادرسی مدنی هست باید حذف کنیم ببینید در یک قسمت این قانون ماده‌ای وجود دارد بنام مادة ۱۰۹ که اگر مأمور ابلاغ رفت و ابلاغیه را بخانة کسی که خوانده است ابلاغ گردد اگر اسم خودش را خوانا و واضح ننوشت ویا تاریخ را بعدد نوشت دادگاه این ابلاغ را قبول نمی‌کند و زمان دادگاه را برای ششماه دیگر تجدید می‌کنند اگر ما بقضات اعتماد کنیم اگر چه ممکن است مسائل کوچکی پیش بیاید که دو درصد شاید بیشتر نباشد و مابرای این دو درصد نباید منافع عمومی را فدا کنیم. یکروز از یک بانکدار سوئیسی سؤال شد که چرا شما هرچکی می‌آورند بدون رسیدگی پرداخت می‌کنید گفت چکهائی که تا فلان مبلغ باشد بدون رسیدگی پرداخت می‌کنیم و اگر خواستیم رسیدگی کنیم تعداد کارمندی که می‌خواهیم اینقدر خواهد بود و بعد میزان مخارجی که در سطح مملکت و دنیا یا با شعبمان روبرو خواهیم شد مبلغی خواهد شد در حدود ۱۷ برابر آنچه که مردم بخواهند احیانا تقلب بکنند و لذا با قاطعیت باید تصمیم گرفت نظر مجلس رستاخیز هم همین است که قاطع باشد وقاطع تصمیم بگیرد و از رفت و آمد در کریدورهای دادگستری جلوگیری شود ما این امتحان را قبلا کردیم و نتایج خوبی گرفتیم. دادگاههای خانواده و شورای داوری اینها خودشان یک مقدار از مراجعین به دادگستری را نگذاشتند بروند و دادگاه خانواده نتیجه خوبی هم داد ۵۰ کمیسیون در دادگستری است که این ۵۰ کمیسیون همه ساله دریک مرحله و با قاطعیت رأی می‌دهند البته من راجع به قانون هیچ گونه اظهار نظری نمی‌کنم و از عهده من خارج است فقط از نظر تشریفات و زائد بودن بعضی از قوانین صحبت می‌کنم چطور در ماده ۱۰۰ کمیسیون سه نفری تشکیل می‌شود یکی از طرف وزارت کشور یکی از طرف انجمن شهر و یک قاضی می‌تواند بنشیند تصمیم بگیرد و برود میلیونها تومان پول مستأجر را هدر بدهد ولی در قبال یک مسئله مردم که گفتیم قانون باید حمایت از مستأجر کند این را رفت و آمد می‌گذارند و مستأجر را باین طرف و آنطرف می‌کشند، لذا آنچه میدانم من معذرت می‌خواهم من ناطق ردیف آخر قرار گرفتم مجلس که کاملا خسته بود و مدتی در قبال این لایحه بحث کردیم و برخورد کردیم ولی این مسئله رستاخیز است ما رستاخیز را قبول کردیم بله راجع به چنین لایحه‌ای سه روز یا پنج روز بحث می‌کنیم امیدوارم که این مورد تعصب در کمیسیونهای دادگستری قرار نگیرد و به بهترین نحوی ادا شود و مادر آنجا بتوانیم یک قانون بملت ارائه بدهیم که ضامن حقوق اکثریتی باشد که از درآمد کمتری برخوردار هستند لااقل امیدوارم که آقای دکتر بهرون از صحبتهای من این نتیجه را بگیرند و بروند و ببینند این ۳۵ هزار خانه که دردست آبادانی و مسکن است (یکنفر از نمایندگان ـ کجاست؟) لااقل این خانه‌ها را به این طبقه کم در آمد اختصاص بدهید من میدانم که دولت تاجر و خانه ساز خوبی نیست هرچه ساخته ضرر کرده. ولی هرچه موجود است اختصاص به کسانی بدهید که نیاز واقعی دارند من کسانی را می‌شناسم که عنوان مستأجری دارند ولی مستغلات زیاد و املاک زیادی دارند که در اجاره سفارتخانه‌ها هست من باز میدانم که خارجیها مستأجرینی بودند که اینها قیمتها را بالا بردند ولی می‌گویم که یکی هم خود دولت بود از خدابی خبران آمدند ساختمانی را شروع کردند بعنوان اینکه این ساختمان را بقیمتهای دولتی اجاره بدهند امیدوارم که دولت باین فکر باشد که لااقل خودش دیگر مستأجر نباشد ویکی از اشکالاتی که پیش آمد و این همه بحث رویش شد قانونی که بظاهر بنفع مستأجر در باطن بضرر مستأجر بود و آن قانونی که راجع به تثبیت اجاره بها بمجلس شورای ملی آمد که ظاهرا قیمت اجاره بها را ثابت نگه می‌داشت ولی باطنا باعث شد که هیچ کس خانه اش را به کسی دیگر ندهد پس دوستان باید قانونی وضع شود که رابطه ما بین مالک و مستأجر را امروز تعیین کند اگر شرایط مسکن بهتر شد فبها که انشاء الله بهتر خواهد شد و عرضه بیشتر خواهد شد ولی اگر صبر کنیم که تا آن تمام شود این باخر نخواهد رسید. متشکرم (احسنت).
رئیس ـ آقای دکتر شادمان بفرمائید.
دکتر شادمان (وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر) ـ با اجازه جناب آقای رئیس، من خیال می‌کنم همانطور که فرمودید فضای رستاخیزی در مجلس حکمفرماست و اینجا گفته شد لایحه‌ای که بمجلس داده شده در فضای غیر رستاخیزی بوده، هرلایحه‌ای متناسب با زمان خود باید تهیه شود این است که عرض می‌کنم دولت بهیچ عنوان، همانطور که بارها آقای نخست وزیر فرمودند هیچگونه تعصبی در مورد لوایحی که تقدیم مجلسین می‌کند، ندارد یکی از آقایان نمایندگان بنده را شرمنده فرمودند و گفتند که ما را بعنوان مشاور قبول کنید باید عرض کنم ما شما را بعنوان نماینده ملت و نماینده رستاخیز قبول داریم و فرمایشاتتان را تمام و کمال گوش می‌دهیم و با فکر و دست شما امیدواریم یکی از گره‌هایی را که در کار مملکت هست بگشاییم اینجا خیلی مختصر عرض می‌کنم چون جناب دکتر رئیسی فرمودند که من ناطق آخر هستم ولی واقعا مثل همیشه خیلی خوب صحبت کردند و بنده و همکارانم در مدتی که اینجا بودیم فرمایشات همه آقایان نمایندگان را اصغاء کردیم و یادداشت کردیم و باز می‌گویم نه دولت چیزی را از شما پنهان می‌کند و نه تاحال کرده و نه بعدها خواهد کرد (احسنت) دوتا بحث در اینجا شد که بطور کلی گرفتاری مسکن محسوب می‌شود یکی این لایحه‌ای است که خدمتتان تقدیم شده و روی آن بحث شده و می‌شود یک مقدار واقعیاتی در بردارد که ماقبول داریم چون نمی‌شود انکار واقعیات کرد و گرفتاریهایی وجود دارد. مردم گرفتار مسکن هستند و از شما هم کمک می‌خواهیم که در این مشکل همکاری کنید که هرچه زودتر برطرف شود و آن آمار که اینجا خوانده شد لامحاله ۷۰درصد به ۴۰ درصد برسد درهر حال به خود کفائی برسیم در این مرحله ناچار یک قوانین و مقرراتی باید رابطه این دوتا را که وجود دارد اصلاح کند در لایحه‌ای که تقدیم حضورتان شده یک مطلب اصل تخلیه است که شاه بیت لایحه است و دیگری میزان اجاره بها است همه ما ضامن آنچه که قبلی‌ها کرده‌اند هستیم و آنچه که بعد از ما خواهند گفت باید قبول کنیم لایحه‌ای که تقدیم مجلس و به کمیسیون ارجاع شد و آنچه که اینجا عده‌ای بهش اعتراض کردند و گفتند جناب آقای رئیسی گفت که این لایحه زبان مجلس نیست با عرض معذرت آنطور فکر نکنید که آنچه که کمیسیون دادگستری و کمیسیون مسکن قبول کرده ما قبول نکرده‌ایم خیر آنچه را که مجلس شورای ملی بپذیرد ما موظف باجرای آن هستیم در اینجا دو تبصره اضافه شده که بیشتر جنجالها بآن مربوط می‌شد و شاید بی پایه و مایه نباشد و دولت هم باآن مخالف است و آن خدای نکرده تجاوز بحقوق مستأجر است (احسنت) دولت بهیچوجه نمی‌خواهد که گرهی برمشکلات مستأجرین بیفزاید بنابراین اصلاح آنرا از شما می‌خواهیم شاید این توهم برای ارباب جراید که لغت ارباب را دیگر حتی برای جراید هم نباید بکار برد، خدای نکرده فکر کنند مجلس و مبعوث آن دولت بخواهد تخطی بحقوق مستأجر بکند انشاءالله مواد مفیدی بنفع این دسته از مردم با کوشش و همکاری شما تدوین خواهیم کرد و همکاران شما در سنا هم نظراتشان را ابراز خواهد کرد جناب آقای نخست وزیر همیشه فرموده‌اند بهتر از چیزی که تقدیم می‌کنیم تحویل می‌گیریم. موضوع دوم میزان مال الاجاره بود که اینجا بحثهائی شد که قوانینی که موجود است ناقص است ضابطه‌ای پیشنهاد شد که آنهم شاید ناقص باشد بسیارخوشوقت خواهیم شد که مجلس بیاید دولت را هدایت بکند قانونی را وضع کنید که برای مورد خاص اجاره، میزان ترقی، یا شاخص قیمت را قبول کنند آقایان معذرت می‌خواهم چون خانمی را در مجلس نمی‌بینیم مرتب خطاب به آقایان عرایضم را گفتم (خانم دکتر صنیع ـ من پشت سر شما نشسته‌ام) معذرت می‌خواهم، بهرحال بنده استدعایم براین است که اگر مجلس شورای ملی یک ضابطه خاصی برای این کار بخصوص بوجود بیاورد بعد از بررسی و سبک و سنگین کردنها بایان استقامتی که در آقایان می‌بینم توفیق پیدا می‌کنیم و راه حل عادلانه‌ای پیدا خواهیم کرد الان مطالبی آقای دکتر رئیسی فرمودند و آقای هنرمندی و بهرون یادداشت برداشتند بنظر من چه اشکالی دارد که اینها را طبقه بندی کنیم همانطور که بعضی پرونده‌ها به شورای داوری می‌رود یا به شوراهای دیگر اینجا هم همینطور عمل شود خوشوقتم که باستحضارتان برسانم جریان مذاکرات مجلس را کماهو حقه باطلاع دولت رسانده م و اینجا بنا به وظیفه اداری موظف هستم عرض کنم جناب نخست وزیر از اینهمه اظهار لطفتان تشکر فرمودند و این مأموریت را به بنده دادند که بگویم تمام نظریات ابراز شده در حزب بنام نظر خواهی به کمیسیون فرستاده شد آنچه که در جناحهای حزب گفته شد تقدیم کمیسیون شد و آنچه بعدا فرستاده خواهد شد بررسی می‌شود بنده بعنوان یک خدمتگزار باشما از لحاظ نماینده دوران رستاخیز یک واحد هستیم و این وظیفه‌ای را که بخواست ملتمان و فرمان شاهنشاه بعهده گرفته‌ایم به بهترین وجه انجام خواهیم داد (انشاءالله) بهیچوجه تعصب در کار نیست آنچه را قبلا داده‌ایم و در کمیسیون دادگستری وشهرسازی تصویب شده خدای نکرده هیچوقت این رویه دولت نبوده که مجلسین را در مقابل یک امر انجام شده قرار بدهد و بگوید خیر، آن شما هستید که بما می‌گویید چه باید بکنیم و ما اجرا می‌کنیم امیدواریم با همت و کمک شما این لایحه هرچه زودتر، البته ما هیچ عجله‌ای نداریم تمام وقتمان را در اختیارتن می‌گذاریم بصورت خوبی درآید من و همکارانم حاضریم ساعتها بیائیم و اینجا در خدمتتان باشیم آقای دکتر عاملی فرمودند لااقل ما را بعنوان مشاور قبول داشته باشید من باز عرض می‌کنم شما نماینده ملت هستید و مشاور ملت هستید و از طرف مردم انتخاب شده‌اید و همچنین دیگران که در مجلس هستند و سایر مراجع برفکر وایده شما صحه می‌گذارند (احسنت).
ختم جلسه
رئیس ـ نظر دیگر در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد).
بورود در شور مواد رای می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. چون در حدود یکصد پیشنهاد رسیده است و نزدیک ساعت یک بعدازظهر است بااجازه همکاران محترم بحث در مواد رابه جلسه آینده موکول می‌کنیم دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(بشرح زیر خوانده شد)
دستور جلسه ۶۹ روز یکشنبه ۲۵۳۵/۹/۲۸
۱ـ سوال آقای پرویز ظفری از وزارت بهداری و بهزیستی.
۲ـ گزارش یک فوریتی تعمیرات اساسی ساختمانهای مؤسسات آموزشی شمارة چاپ ۴۶۳.
۳ـ گزارش شور اول کنوانسیون بین المللی ارتباطات دور شماره ترتیب چاپ ۴۶۲.
رئیس ـ علاوه بر دستوری که خوانده شد لوایحی که از دستور جلسه امروز باقی مانده در جلسه بعد مطرح خواهد شد جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یکشنبه خواهد بود.
(ساعت دوازده و چهل دقیقه جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ عبدالله ریاضی
- پرسش‌های نمایندگان
- پرسش‌های نمایندگان
سؤال آقای توتونچیان از وزارت بهداری و بهزیستی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
با تقدیم یک صفحه از روزنامه اطلاعات که سه نفر پزشک داروشناس مشروحا مرقوم داشته‌اند (۴۰ داروی مرگبار آزادانه در ایران فروخته می‌شود) در حالیکه اکثر داروها بدون نسخه مرتبا دراختیار خانواده‌ها قرار گرفته و مورد مصرف عمومی است و بهمین سبب مرگبار بودن آنها موجب نگرانی عامه گردیده و تاکنون مقامات مسئول پاسخی برای استحضار مردم انتشار نداده‌اند. تقاضا می‌شود مقرر بفرمائید جناب آقای وزیر محترم بهداری و بهزیستی توضیحات لازم در مجلس بیان بفرمایند و وسایل ارتباط جمعی هم موضوع را برای اطلاع عامه انعکاس دهند.
علی اکبر توتونچیان ـ نماینده مجلس شورای ملی.
سؤال آقای رحیمی لاریجانی از وزارت مسکن و شهرسازی
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون واگذاری هر تعداد خانه ارزان قیمت به افراد کم بضاعت و مستحق واقعی تأثیری بسزا در امر عرضه مسکن خواهد داشت لذا خواهشمند است مقرر فرمایند از وزارت مسکن و شهرسازی سؤال شودکه ضابطه تقسیم و انقال ۲۸۵۰ دستگاه خانه‌های ارزان قیمتی که در جنوب شرقی تهران ساخته شده است باشخاص کم بضاعت چه خواهد بود.
رحیمی لاریجانی.