مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ فروردین ۱۳۰۶ نشست ۸۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۶
جلسه: ۸۶
صورت مشروح مجلس پنجشنبه ۲۴ فروردین ماه ۱۳۰۶ مطابق ۱۱ شوال‌المکرم ۱۳۴۵
فهرست مندرجات:
۱- تصویب مرخصی آقایان عبدالله خان وثوق- نوبخت-بهار- زعیم - فرهمند- بامداد
۲- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون محاسبات مجلس راجع به استخدام مسیو اتوموزر تبعه آلمان برای مدیریت فنی مطبعه مجلس و تصویب آن
۳- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه راجع به مطالبات کمپانی شنییدر کزور فرانسوی
۴- مذاکره نسبت به خبر کمیسیون محاسبات مجلس راجع به استخدام مسیو ویلهلم وبر برای به کار انداختن ماشینهای مطبعه مجلس و تصویب آن
۵- قانون استخدام مسیو اتوموزر تبعه آلمان جهت مدیریت فنی مطبعه مجلس
۶- قانون استخدام مسیو ویلهلم وبر تبعه آلمان جهت مکانیکی و به کار انداختن ماشینهای مطبعه مجلس
(مجلس سه ساعت قبل از ظهر بریاست آقای پیر نیا تشکیل گردید)
(صورت مجلس روز بیست ودوم فروردین را آقای بنی سلیمان قرائت نمودند)
غائبین با اجازه جلسه ۸۵
آقایان: موقر- ضیاء- حشمتی – محمد آخوند- پالیزی- میرزا ابراهیم خان قوام – جوانشیر- حاج میرزا مرتضی – میرزا عبدالحسین
غائبین بی اجازه
آقایان: علیخان اعظمی – فومنی- محمد تقی خان اسعد – نوبخت- بهار- حاج حسن آقا ملک- حاج غلامحسین ملک –
دیرآمدگان بااجازه
آقایان: روحی- بهبهانی- میرزا حسن خان وثوق –بیات- دشتی- حاج شیخ بیات
رئیس- صورت مجلس ایرادی دارد یانه؟ آقای افسر
محمد هاشم میرزا افسر –بنده راجزو غائبین بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه بنده مریض بوده‌ام اجازه هم خواسته بودم
رئیس- مراجعه واصلاح می‌شود. آقای شیروانی
شیروانی- بند ه یکی دو جلسه است می‌بینم آقاینوبخت را غائب بی اجازه نوشته‌اند درصورتیکه ایشان قطه نظر ازاینکه خودو فامیل شان مریض هستند اجازه هم خواسته‌اند
رئیس- خبرهای کمیسیون عرایض ومرخصی قدری متراکم شده است امروز رأی می‌گیریم وتکلیف این آقایان معین می‌شود صورت مجلس دیگر ایرادی ندارد (گفتند خیر)
رئیس- صورت مجلس تصویب شد اخبار کمیسیون عرایض ومرخصی قرائت می‌شود. خبر مرخصی آقای میرزا عبدالله خان وثوق
(خبر مزبورر اآقای بنی سلیمان بمضمون ذیل قرائت نمودند)
آقای میرزا عبدالله خان وثوق نماینده محترم بواسطه کسالت یکنفر از بستگان ولزوم مسافرت بهمدان ازتاریخ بیستم اسفند – ۵ تقاضای ده روز مرخصی نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافقت نموده وخبر آنرا تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانی که مرخصی ده روزه آقای میرزا عبدالله خان وثوق را تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبردیگر راجع بمرخصی آقای نوبخت
(بشرح آتی قرائت شد)
آقای نوبخت نماینده محترم بو اسطه کسالت ولزوم مسافرت با تقدیم تصدیق طبیب معالج تقاضای سه ماه مرخصی ازتاریخ ۱۵ فروردین ۱۳۰۶ نموده‌اند کمیسیون بادوماه مرخصی ایشان موافقت نموده واینک خبر انرا بعرض مجلس شورای ملی میرساند
رئیس- آقایانی که بامرخصی دوماهه آقای نوبخت موافقند قیام فمرایند (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویبشد. خبرراجع بآقای بهار (باین ترتیب قرائت شد)
آقای بهار نماینده محترم تهران برای تشرف وزیارت اعتاب متبرکه تقاضای دوماه مرخصی ازتاریخ ۲۵ اسفندماه ۱۳۰۵ نموده‌اند کمیسیون بااجازه مرخصی ایشان موافقت نموده‌اند واینک خبر آنرا تقدیم می‌دارد
رئیس- آقایانی که مرخصی آقای بهار رابرای دو ماه تصویب می‌کند قیام فرمایند (عده کثیری قیام کردند)
رئیس- تصویب شد. خبردیگر (بشرح ذیل خوانده شد)
آقای زعیم نماینده محترم کاشان بواسطه کسالت ولزوم مسافرت باروپا برای معالجه وعمل جراحی تقاضای چهار
ماه مرخصی ازتاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۰۶ نموده‌اند کمیسیون عرایض و مرخصی با سه ماه مرخصی ایشان موافقت نموده اینک خبر آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
رئیس – آقای زعیم
زعیم – بنده این مرخصی را قبل از نوروز امسال استدعا کرده بودم برای بیستم فروردین ماه ولی چون تا کنون استفاده نکرده‌ام و موقعش هم گذشته است وهنوز وسائل حرکتم رافراهم نکرده‌ام استدعا می‌کنم ازبیستم اردیبهشت معین شود
رئیس- رأی گرفته می‌شود آقایانیکه مرخصی سه ماهه آقای زعیم را ازبیستم اردیبهشت تصویب می‌کنند قیام نمایند (عده کثیری قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.
(خبر مرخصی آقای فرهمند نیز باین ترتیب قرائت شد)
آقای فرهمند نماینده محترم همدان برای انجام کارلازمی ازتاریخ شب ۲۵ اسفند – ۵ تقاضای یک ماه مرخصی نموده‌اند کمیسیون با تقاضای ایشان موافقت نموده اینک خبرآن رابعرض مجلس شورای ملی میرساند
رئیس- آقای فرهمند
مخبرفرهمند- تقاضای بند ه فقط برای یک هفته بوده است
رئیس- خوب. رأی می‌گیریم آقایانی که مرخصی یک هفته آقای فرهمند راتصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. خبرراجع بمرخصی آقای بامداد
(اینطور قرائت شد)
آقای بامداد نماینده محترم برای جلسات شب ۱۲ وشب ۱۳ وروز ۱۵ فروردین بواسطه امتداد مسافرتی که فرموده بودند تقاضای مرخصی نموده‌اند کمیسیون تقاضای معزی الیه راتصویب نموده و خبر انرا مجلس شورایملی تقدیم می‌دارد
رئیس- رأی گرفته می‌شود بمرخصی سه جلسه آقای بامداد آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (عده زیادی برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبرکمیسیون محاسبات راجع باستخدام یک نفر آلمانی برای مطبعه مجلس قرائت می‌شود (اینطور خواند ه شد)
کمیسیون محاسبات مجلس ازتاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۰۵ مواد شش گانه تجدید کنترات مسیو اتوموزرتبعه آلمان پیشنهاد اداره مباشرت مجلس را برای مدیریت فنی مطبعه مجلس ازتاریخ ۱۲ فر وردین ۱۳۰۶ بمدت سه سال مطرح شورقرار داده ازحیث ضرورت ومقررات مواد کنترات مزبوره موافقت حاصل نموده وبرای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید
رئیس- مواد شش گانه طبع وتوزیع شده است پیش آقایان هم هست بالفعل مذاکرات راجع بکلیات است. آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی- بنده می‌خواهم عرض کنم که بااستخدام خارجی‌ها بقدر ضرورت موافقم وهراندزه که بدانم لازم است موافقت می‌کنم امامشروط براینکه آنها که استخدام می‌شوند برای یکسال ودوسال وسه سال وپنجسال و ده سال لااقل اشخاصیکه درزیر دستشان هستند چیزی بآنها یاد بدهند والا اگر زیردستان آنها کار یا دنگیرند که فایده ندارد. اگر یک کارهای خیلی خیلی مختصر وآسانی هم باشد اینها یاد نگیرند وبازمحتاج بوجود این خارجی‌ها باشیم چه فایده دارد؟ ازقراری که بند ه شنیده‌ام امکان داشت که درظرف این مدتی که ایشان اینجا تشریف دارند ودراین مطبعه کارمی کنند چند نفر راکار یاد بدهد که
حالا مادو مرتبه محتاج نباشیم این شخص را استخدام کنیم با این فقر وفلاکت که ماداریم وبا این اشخاص بیکاری که دراین مملکت داریم وشاید خیلی‌هاشان هم صاحب اطلاع باشند این قبیل استخدام هائی که فایده ندارد ضروری نیست با این ملاحظات بنده مخالف با این استخدام وهراستخدامی که صلاح یعنی قطع به صلاح او نداشته باشیم هستم و این را هم چون قطع به صلاحش ندارم مخالفت می‌کنم وعقیده ندارم
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو- بنده خیلی میل داشتم که آقای فیروز آبادی برای اطلاع تشریف می‌بردند بمطبعه ویا از مباشرین سؤال می‌کردند وجوابشان را می‌شنیدند وقانع می‌شدند. اداره مباشرت می‌تواند افتخارداشته باشد همان قسمتیکه انها راکنترات کرده بود کاملا مواد کنترات را بموقع اجرا گذاشته است والان هفتادو پنج وهفتادو شش نفردرمطبعه مجلس کارمیکنند وتمام امورات فنی را ازاینها یاد گرفته‌اند چنانکه الان درسر ماشین آلاتی که موجود است وسایرکارهای مطبعه ایرانیها کارمیکنند ودراین قسمتها محتاج باین اشخاص نیستند ولی یک قسمت ماشین آلاتی هست که جدید است وعنقریب واردخواهد شد ونه فقط درایران جدید است بلکه درخود اروپا هم جدیدالاختراع است وبرای این ماشینها یک مدتی وجود اینها لازم است ودرواقع اینها یک سمت معلمی دارند که یا دمیدهند وگمان نمی‌کنم که ایشان هم مخالف باشند با اینکه هرچیزطی که تازه پید اشود ایرانیها هم یاد بگیرند وبتوانند ازعهده بر آیند. مادونفر دراینجاداریم یکی همین مسیو اتو مورزاست که مدیر فنی مطبعه است وازبرای اینکار‌ها لازم است خصوص ازبرای مسئله تمبر که‌ای نشخص تخصص داردهمین طوردرمسئله باند رول واین چیزها وباوجود مذاکراتی که کردیم ودراطرافش مداقه کردیم دیدیم که لازم است برای اینکار عجالتا یک متخصص داشته باشیم. ماهها دراین خصوص صحبت شد ودیدیم که محل احتیاج است بحق خارجه بکسانی هم که تخصص داشتند نوشتیم که ببینیم اگرممکن است یکی از آنجا بیاید درهرصورت صرفه اینطور اقتضا داشت که این شخص راکه درقسمتهای تمبر وباندول تخصص داردکنترات کنیم ولی آن یکی دیگرش سه سال محل احتیاج نیست. یعنی مسیو وبر که کنتراتش بعد خواهد آمد اورا یک ساله فقط استخدام کردیم. چون یک ماشینهای جدیدی درراه داریم واین شخص هم متخصص در نصب ماشین آلادت است ودرهرصورت یکی ازاین دونفر کنتراتشان سه ساله است ودیگری که احتیاجمان کمتر است یک ساله. حالا بسته است بنظر مجلس شورای ملی
بعضی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
رئیس- کافی است؟
عدل- بند هباکفایت مذاکرات مخالفم
رئیس- بفرمائید
عدل- بنده می‌خواستم یک سؤالی در این باب بکنم که خاطر آقایان هم مسبوق باشد. حقوق این شخص را دراین کنترات جدید بقدری اضافه کرده‌اند که سه برابر سابق است. وباید در این خصوص یک مذاکراتی بشود تا معلوم شود که چرا اینقدر اضافه شده
یکنفر از نمایندگان – درضمن ماده راجع بحقوقش بگوئید
زوار (مخبرکمیسیون محاسبات) – ایشان باید راجع بکفایت مذاکرات صحبت بفرمایند ودر ماده چیزی نباید بفرمایند تا موقعش (خنده نمایندگان)
رئیس – رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند (اغلب قیام کردند)
رئیس – معلوم می‌شود کافی است. رأی می‌گیریم
برای ورود در شور مواد آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده کثیری برخاستند)
رئیس – تصویب شد. ماده اول:
(این قسم قرار شد)
ماده اول – اداره مباشرت مجلس شورای ملی مجاز است مسیو اتو مورز تبعه آلمان فعلی تهران را از اول ماه آپریل ۱۹۲۷ مطابق ۱۲ فروردین ۱۳۰۶ لغایت سه سال شمسی برای مدیریت فنی مطبعه مجلس استخدام نماید
رئیس – آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب – بنده مخالفتم دراینجا ازیک نقطه نظر است وآن این است که بااین که همیشه آقای ارباب مواظبت دارند دراین قبیل مسائل چطور شده که اینجا تاریخ ایرانی مؤخر نوشته شده وبنده معتقدم که باید اول فروردین رابنویسند بعد بنویسند مطابق بافلان آوریل نه اینکه آوریل را اول بنوسند. چون آقای ارباب کیخسرو کاملا مواظب هستند که حیثیات تاریخی ملت ایران رادر قوانین ملاحظه نمایندخواستم را عرض رابکنم که فروردین را مقدم برآوریل بدارند یعنی تاریخ ایرانی رااصل قراربدهند وماه آوریل را فرع نه برعکس این عقیده بنده بود
مخبر- البته اگر پیشنهادی درابن باب بکنند ماهم موافقت می‌کنیم
بعضی ازنمایندگان – مذاکرات کافی است
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده اول ...
آقا سید یعقوب- آن پیشنهاد رابند ه قبول بکنم؟
یکنفرا زنمایندگان- مخبر قبول کرد
حاج آقا رضا رفیع- بنده یک سؤال نظامنامه داشتم
رئیس- سؤال نظامنامه نداریم
حاج اقا رضا رفیع- بند ه می‌خواهم عرضم را بکنم باکفایت مذاکرات مخالفم
رئیس – بفرمائید
حاج آقا رضارفیع- می‌خواستم عرض کنم که این کنترات بآ ن ترتیب معین خودش بکمیسیون خارجه هم رفته است یاخیر؟ واگرکمیسیون دراین باب خبری داده است قرائت شود
رئیس- بلی خیر کمیسیون هست وقرائت می‌شود (این قسم خواند ه شد)
کمیسیون امورخارجه پیشنهاد اداره مباشرت رادرباب تجدید کنترات مسیو اتوموزر آلمانی میکانیسین مطبعه مجلس برای سه سال وتجدید کنترات مسیو ویلهلم وبر مکانیسین ماشینهای موجوده برای مدت یکسال مطرح نموده وازنقطه نظر ملیت با تجدید استخدام مشارالیها موافقت می‌نماید
رئیس- این خبر مال کمیسیونی است که درچند روز پیش دوره اش منقضی شده است ایرادی ندارد؟
عده ازنمایندگان- خیر
آقا سید یعقوب- اجازه بفرمائید؟
رئیس- درچه موضوع است؟
آقا سیدیعقوب- راجع بهمین مسئله که الان فرمودید. یک کاری هم بیش تر درمجلس آمد. الان راپورتهای کمیسیون عرایض آمد وتصویب شد درصورتیکه آنهم مال کمیسیون پیش بود. حالا همان کاری راکه درآنجا کردید ردراین مورد هم بکنید
رئیس- گفتند ایرادی ندارد
آقا سیدیعقوب- بسیارخوب
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده اول باتقدیم وتأخیر عبارتی که آقای اقا سیدیعقوب فرمودند آقایان موافقین قیا م فرمایند (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود
(بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده دوم- حقوق فعلی سالیانه مشارا لیه چهارهزار ودویست تومان خواهد بود که دراخر هرماه شمسی سیصدو پنجاه تومان تأدیه شود
رئیس- آقای عدل
عدل- بند ه با کنترات این شخص موافقم فقط اینجا یک مخالفت دارم وآن راجع بتفاوت حقوق این شخص است. ماسابقا این شخص راکه کنترات کردیم سالی هزار وچهارصد تومان بود وامسال اینرا یکمرتبه آورده‌اند وچهارهزار ودویست تومان کرده‌اند. بنده متعجبم که چرا یکمرتبه سه مقابل اضافه اش کرد ه‌اند این راتوضیح بدهند که برای چیست ؟بلکه بنده بعد ازتوضیح قانع بشوم
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو- بنده خیلی متذسفم که اینجا عرض کنم که ترقی حقوق وکنتراتهای این مستخدمینی که ارزان تمام شده بود باعثش دولت است .(نمایندگان- صحیح است) وقتیکه دولت کنتراتهای خیلی گران رابمجلس پیشنهاد کند البته درسایر کنتراتها هم تأثیر می‌کند (صحیح است) وقتی بنده خودم در المان بودم این دونفر راکنترات کردم. خیلی هم ارزان. موقعیت ارزانی هم داشت یعنی وضعیت آنوقت آلما ن طور ی بود که ارزان تما م شد. این اشخاص آمدند اینجا. دراوایل ورودشان هم راضی بودند ولی بمجرد اینکه کنتراتها واجازه‌های پیاپی دولت بمجلس آمد ودیدند همان آلمانیها که دریک قسمتهائی هستند که هم شأن وهم رتبه با اینها بوده‌اند حقوقشان ششصد تومان و پانصد تومان است بخصوص وقتیکه آمدند وآشنا بوضعیت خرج اینجا شدند راضی نشدند وحتی درهمان اوایل خیال معاودت داشتند واداره مباشرت دچاراشکال شد ومطالبرا بهیئت رئیسه اطلاع داد درهمان موقع خود حضرت آقای رئیس حاضر وحضرت آقای مدرس هم تشریف داشتند ومذاکره شد ویک ترتیبی قرار داده شد که ازمحل اعتباربودجه یک کمکی بآنها بشود ودرقانون تفریغ بودجه مجلس هم خود مجلس تصویب کرد وبا این ترتیب حقو این شخص درسابق رسیده بود بدویست تومان. اکنون که خواستیم تجدید کنیم. به کمترا زسیصد وپنجاه تومان راضی نشد درعوض نسبت بکنترات سابق ما یک چیزش راخذف کردیم وآن این بود که دراخر هرسال معادل ماهیانه یک ماه بایستی بآنها انعام داده شود این رادیگرما درضمن کنترات نیاوردیم وبهمین حقوق سیصد وپنجاه تومان هم اورا راضی کرد ن کارمشکلی بودوانقدر ساده نبود. درموقعیکه بنده نوبدم سایرآقایان مباشرین هم قبول زحمت فرمودند وباآنها مذاکره فرمودند حتی وقتی که خود بنده هم امدم خیلی باآنها مذاکره کردم تا بالاخره راضی شان کردم وکمتر ازاین مبلغ را حاضر نشدند حالا دیگر بسته است بنظر آقایان نمایندگان محترم
رئیس- آقای نظامی
میرزا یدالله خان (نظامی) – عرض بنده راجع بهمین قسمت بود که نماینده محترم فرمودند ولی از توضیحاتی که آقای ارباب دادند بنده متقاعد شدم
رئیس- اقای آقا سید یعقوب موافقید
آقا سید یعقوب- کاملا موافقم
رئیس- مخالفی ندارد
بعضی ازنمایندگان- خیر
رئیس- رأی می‌گیریم بماده دوم – آقایانی که موافقند قیام نمودند (عده زیادی قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده سوم (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده سوم –بعد ازانقضای مدت مبلغ دویست تومان مخارج ایاب ومشارالیه منظور خواهد شد.
رئیس- آقای دکتر طاهری
دکتر هادی طاهری- یک اصلاح عبارتی رابنده خواستم عرض کنم که باید مخارج ذهاب نوشته شود نه ایاب
یکنفر ازنمایندگان- مراجعت نوشته شود
شیروانی- بازگشت نوشته شود بهتراست
رئیس- ارباب
ارباب کیخسرو – ازاین نقطه نظر ایاب نوشته شده که چون وقتی اینها امدند خرج آمدنشان داده شده حالا هم مخارج بازگشت شان باید داده شود ودرکنترات سابق هم بود ولی چون تجدید شد ومراجعت نکردند پرداخته نشد وحالا درموقع مراجعت بایدپرداخته شود. معنای ایاب وذهاب هم واضح است. حالا ممکن است بازگشت نوشته شود
رئیس- آقای اقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب- بنده هم همین را می‌خواستم عرض کنم که نوشته شود برگشتن
رئیس- آقای فیروزآبادی
فیروز ابادی- بنده کاملا مخالفم بجهت اینکه اولا دویست تومان راکرد ه‌اند سیصد وپنجاه تومان حالا دیگر این دویست تومان حق برگشتنش چیست؟
خوبست بهمانقدر قانعش کنند واین خرج زیاد راآخرکم کنید. چه خبر است؟ همان سیصد وپنجاه تومان بس است. ملاحظه مملکترا هم آخر بکنید. یکقدری هم بمردم ترحم کنید. این مملکت با این ترتیبی که دارد پیش می‌رود فردا مبتلا به یک پیش آمدهای ناگواری خواهد شد. فقر، بیگاری، نبودن پول در مملکت، اینها راملاحظه کنید. این پولها راصرف یک کارهائی بکنید که مصالح ومنافع عامه درشباشد. ما الان داریم سالی چند میلیون پول چراغ اتومبیل می‌دهیم. پول بنزین یمدهیم !! این همه نفت داریم یک چاه نفت در نمی اورند وهمه اش را صرف این کارهای بیمصرفیکه هیچ منفعت ندارد می‌کنند باینجهت بنده مخالفم
مخبر- بند ه بنماینده محترم آقای فیروز آبادی بقول دیانت، تمدن، تدین اطمینان می‌دهم که تمام آقایانی که اینجا نشسته‌اند با مصالح مملکتی موافقند وهمه برای تأمین مصالح مملکتی وآسایش رعیت اینجا آمده‌اند آن اندازه که حضرت مستطاب عالی دلتان به حال رعایا می‌سوزد قول می‌دهم که دل تمام آقایان هم می‌سوزد.
فیروز آبادی- عمل می‌خواهد
مخبر- عملا نشان خواهیم داد وثابت خواهیم کرد. لهذا خواهش مکینم آقا درفرمایشاتشان تکرار نفرمایند که خیراهالی رامیخواهند. ما همه می‌خواهیم اماراجع بسیصد وپنجاه تومان که فرمودند آنرا آقای ارباب جواب داده‌اند. راجع بخرج بازگشت مسیو موزر هم این مسئله درتمام کنتراتها معمول است وماچیزی اضافه نکردیم. ماه بهمان دعوت نکرده‌ایم که وقتی می‌خواهد برود مخارجش راخودش را ازجیبش بدهد وبرود. ما این شخص رالازمداریم برای تخصص فنی درمطبعه ومطابق معمول کنتراتها که نوشته شده و. ازمجلس گذشته بنده هیچ استثنائی رابرای مسیو موزر قائل نیستیم ازاینجهت بنده استدعا می‌کنم آقای فیروز ابادی هم مخالفت خودشانرا دراینموضوع مسترد دارند
رئیس- آقای شیروانی پیشنهاد کرده‌اند لفظ ایاب تبدیل شود به بازگشت
مخبر- قبول می‌کنم
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده سوم با این اصلاح آقایانیکه موافقند قیا م فرمایند
(اغلب قیام نمودند
رئیس- تصویبشد. ماده چهارم قرائت می‌شود (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده چهارم – درصورتیکه مسیو اتو موزر با بقای
این کنترات قبل از انقضاء مدت وفات باید فقط باید مبلغ سیصد تومان به عیال او پرداخته خواهد شد
رئیس- مخالفی ندارد؟(گفته شد خیر)
رئیس- آقایانیکه اینماده راتصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده پنجم قرائت می‌شود (باین نحو خوانده شد)
ماده پنجم – محل سکونت مشارالیه درتهران درخانه متعلق به مجلس شورای ملی است که سابقا با لوازم آن برسم امانت به مشارالیه واگذار شده ودر اخرمدت مکلف است خانه واثاثیه را ردنماید
آقا سید یعقوب- بنده سؤالی دارم
رئیس- بفرمائید
آقا سید یعقوب- تعمیراتیکه محتاج شود به گردن کیست؟
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو- خانه متعلق به مجلس است وقتیکه متعلق به مجلس باشد تعمیراتش هم لابدا بامجلس خواهدبود
رئیس- آقای دولتشاهی
محمد ولیمیرزا (دولت شاهی) – بهمین دلیلی که آقای ارباب فرمودند بنده عرض می‌کنم واگذاری غلط است وباید (سپرده) نوشته شود
مخبر- البته این مسئله ردخارج ازمجلس اتفاق می‌افتاد آنطوریکه حضرت والا فرمودند بایستی عمل شود ولی این خانه که این شخص نشسته است جزء محوطه مجلس شورای ملی است ومعقول نیست که چنین قیدی بشود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده پنجم. اقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده ششم (بشرح آتی خوانده شد)
ماده ششم- اداره مباشرت مجلس مجازاست برطبق ماده دوم قانون کنترات مستخدمین خارجه مصوبه بیست و سوم عقرب ۱۳۰۱ سایرشرایط راتعیین کنترات را امضا نماید
احتشام زاده- بند ه پیشنهادی عرض کرده‌ام تصورمیکنم بایدقبل از این ماده مطرح شود
رئیس- ماده الحاقیه پیشنهادی آقای احتشام زاده قرائت می‌شود (بمضمون ذیل خوانده شد)
ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم. ماده الحاقیه مسیو اتوموزر مکلف است درمدت استخدام خود پنج نفرازکارکنان مطبعه رابکلیه امورفنی مربوطه آشنا نموده آنها راتعلیم وتربیت نماید
رئیس- آقای احتشا مزاده
احتشام زاده- مقصود من این است که ما ایرانیها درکارهائیکه اطلاع نداریم باید مستشار ومعلم بیاوریم بدیهی است. ولی برای اینکه دراتیه مستغنی شویم وهمیشه دستمان بطرف معلومات اروپائیها دراز نباشد بنده معتقدم که یکی ازوظائف حتمی متخصصین باید این باشد که درمدت خدمتشات بقدرکفایت برای ما یک اشخاصی راتهیه بکنند که ازوجود انها مستغنی باشیم باینجهت بنده پیشنهاد کردم که مدیرفنی مطبعه مکلف باشد که پنج نفرازاعضاء مطبعه رابکارهای فنی مطبعه آشنا کند که بعد از انقضاء مدت استخدام آنها ما مجبور نباشیم یک اشخاص دیگری رابرای اداره کردن مطبعه استخدام کنیم
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو- بنده گمان می‌کنم باخواندن این ماده که درکنترات این شخص تصریح کرده‌ایم ایشان قانع شوند وپیشنهادشان را پس بگیرند. این صورت کنترات نامه ایست که امضاء شده است. ماده پنجم کنترات ایشان را بعرض آقایان میرسانم. ماده پنجم – مشارالیه تعهد می‌نماید که ارتعلیم دادن هرگونه اطلاعات فنی خود درهرقسمت اعم ازانواع مطبوعات گراور سازی وغیره به مدیر مطبعه وهریک ازعمال مطبعه بهرعده که اداره مباشرت مجلس معین نماید بهیچوجه عفلت ومضایقه نکند بطوریکه آن عده بتوانند درانقضاء یک سال ازاین تاریخ امتحانات صحیحه مطلوب بدهند
احتشام زاده- چون مقصود بنده تأمین می‌شود مسترد می‌کنم
رئیس- آقای فیروز آبادی هم سه نفر پیشنهاد کرد ه بودند
فیروز آبادی- پس می‌گیرم
رئیس- ماده شش مطرح است. مخالفی ندارد؟
بعضی ازنمایندگان- خیر
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده ششم. آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند)
رئیس- تصویبشد. شور درکلیات است. آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب- بنده خواستم درشورکلیات عرض کنم (چون این لایحه راکه آقای ارباب دادند بنده خواندم) یک موادی درتعهد نوشته شده است دیگرماده ندارد که اگر تخلف ازاین مواد کرد چه خواهد شد. مجازات تخلف چه خواهد بود – این یک مسئله راخواستم دراینجا صحبت کنمو ضمنا خواستم درتحت عنوان مخالفت ازآقا ی ارباب کیخسرو که محل اطمینان بنده واطمینان مجلس است سؤال نمایم که این شخص راکه ما دردوره پنجم آورده‌ایم ومتصدی کاربوده است چه کارهائی کرده است واین سؤال هم برای این است که چون اقای وزیرمالیه تشریف دارند ملتفت باشند که متخصصین خارجی می‌آورند عمل ازانها بخواهند وچون این شخص عمل کرده است مجلس ازروی عمل کرد وبه او اظهار علاقمندی می‌کند واو را کنترات می‌نماید. امروز بواسطه کار این متخصص است که وقتی اقای ارباب کیخسرو که رئیس اداره مباشرت واقعادرمجلس زحمت کشیده‌اند لایحه کنترات رابمجلس می‌دهد مجلس با یک پیشانی بازی استقبال می‌کند. آقای آشتیانی الان ازبنده سؤال فرمودند که سیصد وپنجاه تومان چرا؟ عرض کردم برای این است که این اشخاص یک کاریکرده‌اند که ما از کارهای خارجی مستغنی شده‌ایم که تمبرراهم ازخارجه بیاوریم. بنده خواستم درانی ضمن آقای ارباب کیخسرو ازعملیات این شخص صحبت کنند که سرمشقی برای عملیات کنتراتهای دولت شود
رئیس- (خطاب به آقای سید یعقوب) جنابعالی که مخالفت نفرمودید. اینطور سوابق رانگذارید گمان می‌کنم بهترباشد
بعضیازنمایندگان- مذاکرات کافی است
رئیس- مخالفی ندارد (گفته شد خیر)
رئیس- رأی می‌گیریم به خبر کمیسیون محاسبات مشتمل برشش ماده است بااوراق آقایان موافقین اوراق سفید می‌دهند
(اخذ واستخراج آراء‌بعمل آمده نتیجه قرار ذیل حاصل شد
ورقه سفید علامت قبول ۹۵
ورقه کبود علامت رد ۱
رئیس- عده حضار صدو سه نفر باکثریت نود وپنج رأی تصویب شد
اسامی موافقین. آقایان:
مدرس- جوانشیر- خطیبی- ملک مدنی- میرزا حسن آیت الله زاده- میرزا سید علی – حسنعلی خان فرمند- عصرانقلاب- دکترسنگ- شیروانی- ثابت- دادگر- میرزا هاشم اشتیانی- افشار- دکترمصدق- بنی سلیمان- محمود رضا – اسکندرخان مقدم –دیوان بیگی- آقا شیخ محمد علی امام جمعه شیراز- دشتی- احتشامزاده- کی استوان – امیر حسینخان- میرزا ابراهیم خان (افخمی) نجومی- آقا سید کاظم یزدی- دکترطاهری- آقا زاده سبزواری- فهیمی – میرزا حسن خان اسفندیاری- حاج اقا رضا رفیع- زوار- شریعت ازده- فومنی- سلطان محمدخان (عامری) محمد علی میرزا (د. ولتشاهی) کازرونی – جلائی- حاج علی اکبر (امین) میرزا عبدالباقی – بامداد- آقا سید حسین (آقایان) مرتضی قلیخان (بیات) عراقی- یحیی خان زنگنه (اعظمی) حیدری- یاسائی- نگهبان- مفتی- آقا علی (زارع) امیرتیمور (کلالی) آقا سید علی اکبر (آیت الله زاده) ثقه الاسلامی – میرزا ابراهیم (آشتیانی) –طباطبا ئی دیبا- ثقه الاسلام بروجردی- آوانس خان (مساعد) – میرزا ابراهیم (امام جمعه اهر) شیخ الاسلام ملایری- اعتبار- شیخ عبدالرحمن (صالحی) – ملک ایرج میرزا (پورتیمور) – میرزا حسنخان (وثوق) میرزا احمد خان (بدر) زعیم- بهبهانی- معتمد التولیه – حاج آقا حسین (زنجانی) افسر- وزیری – سهراب خان (ساکینیان) امیراسدالله خان (عامری) آقا سید جواد (محقق) وکیلی (طباطبائی) ارباب کیخسرو- دکتررفیع (امین) – نصرت الله خان (اسکندری) ملک آرائی- میرزا حسنخان (ابراهیمی) فرشی- حقنویس- نظام مافی- میرزا عبدالله خان (وثوق) فرمند- دکتر لقمان- میرزا ابراهیم خان (قوام) – ذوالقدر- لیقوانی- خوئی- حائری زاده- میرممتاز- تقی زاده –معظمی
مخالف: حاج سید رضا فیروزآبادی
رئیس- پیشنهاد چند دقیقه تنفس داده شده است مخالفی ندارد؟
گفته شد خیر)
(دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله سه ربع مجددا تشکیل گردید)
رئیس- خبرکمیسیون بودجه راجع به مطالبات کارخانه شنیدر کروزو مطرح است. آقای حائری زاده
حائری زاده- درمملکت ما ازقدیم چند رقم قرض دولتی معمول بوده است یکی قروض داخلی است مستخدمین دولت (چون پول نبوده) حقوقشان نرسیده وجزء طلبکاران دولت شده‌اند ودولت مجبور است این قروض رابپردازد. یا اینکه مثل قروض اداره حمل ونقل که متاعی خریده است. دراطراف این قروض صحبتها شده ودراوایل مجلس قبل یک اعتباراتی بدولت داده شد که آن قروض رابپردازد یک قروض خارجی هم داریم که دوقسم می‌شود. یک قروضی است که قبل ازمشروطیت ابران بوده‌اند این قروض راباید رسیدگی کرد وتحقیق کرد ودید چه اندازه اش حسابی است وچه اندازه اش حسابی نیست. ان قسمتش که حسابی است البته بدیهی است که باید پرداخته شود قبل ازاینکه مجلس دراین مملکت پیدا شود دولتهای ماقیدی نداشتند پادشاه وقت اجازه می‌داد که بروند خریدی بنمایند یا یک کاری رابکنند. دولت وقت هم عمل می‌کرد واین جزء قروض مملکتی می‌آمد. بعضی قروض هم هست که عد از مشروطیت دولتها خواسته‌اند برای خودشان قرض کنند ودرزمان غیبت مجلس یک کارهائی کرده‌اند البته دولتی که طرف اعتماد مجلس است چنین کاری رانخواهد کرد وبنده یقین دارم که مجلس ا نقروض را بهیچوجه طرف اعتنا وتوجه قرارنیمدهد (جمعی ازنمایندگان
صحیح است) با این مقدمات این لایحه راکه آورده‌اند بمجلس بعقید ه بنده یک قرضی است که پس ازتحقیق باید پرداخته شود ولی بنده آنچه شنیده‌ام وعمل درباریهای پیش بوده است ان دقت‌هایی که باید درمعاملات بشود نمیشده تفنگ پانزده هزاری راممکن بود پانزده تومان بحساب دولت آورده باشند. بنده بنظرم می اید یک روز منزل آقای موقر که حالا درتهران تشریف ندارند بودم. آقای نگهبان وآقای کلالی هم تصور می‌کنم تشریف داشتند. صحبت یکی ازاین توپهائی بود ک هدرزمان مظفرالدین شاه خریده شده بود (گویا جزء همین توپها است که آنوقت خریداری شده است یا جلوتر یا عقبب تر) این توپ آمده بود دربنادرجنوب می‌گفتند آن صندوق که وارد شد دستور برای تحویل گرفتنش رسید پس ازتحقیق معلوم شد که سالها این توپ درآنجا کارکرده وبالاخره اسقاط شده و آن مأموری که داشتیم این اسقاطی‌ها را اسقاط شده وان مأموری که داشتیم این اسقاطی هارا خریده ویک حساب سازی برای دولت کرده است. شاید حالا ه متوپش موجود باشد. آقای موقر می‌گفتند کتابچه اطلاعاتش رامن خودم ترجمه کردم اصلا آن توث قابل استفاده نبوده. ان معاملات یک معاملات سفهی گفت. بنابراین درمعاملات سفهی که به بیت المال مملکت تحمیل می‌شود تا وقتی که کاملا رسیدگی نشود وتفتیتش وتحقیق نشود که چه اندازه مملکت بده دارد بنده بسهم خودم نمی‌توانم با آن سوابقی که خودمان درعمل دیده‌ایم موافقت کنم. ولی اگر این قرضه مال بعد ازمشروطیت بود روزی که دولت این لایحه رامی اورد بند ه ورقه استیضاح می‌دادم که درغیبت مجلس شورای ملی بدون اجازه مجلس رفته‌اید واین کار را کرده‌اید اصلا حق نداشتید خصوصا با سابقه که دردوره پیش داریم راجع به موضوع بوداغیانش که بمجلس آمد. بنده آنوقت غائب بودم. درتهران نبودم ولی ازآقایان اذربایجانیها شنیدم که این شخص بایک مبلغ خیلی کمتری حاضربوده است که حقوق نداشته اش را مصالحه کند ویک چیزی حق السکوت بیگرد وبرود بنابراین بنده با آن سوابق بسهم خودم تا این لایحه رادرست نفهمم حقیقت امرش چه جیز است رأی نخواهم داد
رئیس- آقای وزیر مالیه
وزیرمالیه- با اظهاراتی که نماینده محترم فرمودند کاملا وتماما بنده موافقم وتصدیق می‌کنم که اظهارات ایشان ناشی ازیک نظر دقیق واراده حفظ مصالح وخیرمملکت است والبته همینطور که فرمودند درهرقسمت تعهدات قانونی دولتها درانظار باید محترم باشد ومجلس هم هیچوقت تا بحالا درحفظ تعهدات قانونی دولتها مضایقه نداشته است. وبهمان درجه هم درمقابل برای جلوگیری وبرای رفع ودفع تعهداتی که مبناء واساس انها صحیح نبوده است مقاوم بوده است والبته می‌بایستی هم همینطور باشد. درموضوع این مطلب که فعلا مطرح است یعنی مطالبات کارخانه شنیدر کروزو دوسه نکته را آقای حائری زاده اظهارفرمودند که برای اطلاع ایشان بطوراختصار جواب عرض می‌کنم. خودشان تصدیق فرمودند که معامله ازطرف دولت وقت درسال ۱۹۰۵ شده است یک اسلحه خریده شده ویک تعهداتی درمقابل شده ویک اسنادی هم مبادله شده دراین قسمت که تردیدی نیست. نظرایشان این بود که آیا اولا معامله کننده‌ها درموقعی که این معامله راکرده‌اند صرفه دولت رارعایت کرده‌اند چنانکه باید بکنند یا خیر؟ آیا در آنموقع اسلحه که می‌خریدند یک اسلحه صحیح ومقتضی وقتخودش بوده است یا نبوده است؟ درضمن هم البته درفرمایشات ایشان مستتر بود که آیا این اسلحه‌ها آنطوری ک هبایست تحویل شده است ؟به مملکت ایران رسیده است یاخیر؟ وآیا ازنقطه نظر محاسبه درقیمت این اسلحه‌ها وتعهدی که دولت وقت کرده است رسیدگی شده واگر یک پرداختهائی ازآن بابت تابحال
ازطرف دولت بعمل آمده است رسیدگی شده یا خیر؟ اینجا بنده می‌توانم خاطر آقای حائری زاده ونمایندگان محترم رامسبوق کنم که کارخانه که ازش این اسلحه‌ها خریده شده (کارخانه شنیدرکروزو) یکی ازبهترین کارخانه‌های اسلحه سازی دنیای امروز وانروز (که بیست سال بعد هست ودنیا ترقیات زیادی کرده است) محسوب می‌شود. تمام اسلحه ومهمات خود مملکت ودولت فرانسه دراین کارخانه تهیه شده است. تفنگ و توپ ومهماتی هم که دولت ایران هم خریده اغلب آقایان دراینمدت مدید وطولانی مشاهده فرموده‌اند همان تیپ تفنگ وتوپ ومهماتی بوده است که دران تاریخ یعنی ۱۹۰۵ خود دولت فرانسه هم استعمال میکرده. بنده تصور نمی‌کنم که هیچکدام ازآقایان باشند که مطلع نباشند که چندین سال متمادی فقط اسلحه که دراین مملکت بوده است وطرف استعمال دولت بوده همین اسلحه خریداری ازکمپانی شنیدر کروزوبوده است که بطورمستقیم یا غیرمستقیم یعنی آن قسمتی که سیستم دیگربوده وا وبرای دولت ایران خریده. تفنگ سه تیر که دراین مملکت معروف شده وشاید متأسفانه دریک مواقع انقلابی که یک قسمت زیادش بدست مردم افتاد ازهمین راه معروف شد ...
آقا سید یعقوب –خوشبختانه
وزیر مالیه- اختلاف سلیقه است ببخشید. تفنگ سه تیر راهمه آقایان دیده‌اند وشنیده‌اند بهترین تفنگها بوده است وهنوز هم بعد ازترقیاتی که اسلحه‌ها دردنیا کرده‌اند می‌شود گفت یک تفنگ خوبی است. همینطور توپها که هنوز هم هست وهنوز هم از آنها استفاده می‌نمایند. درمشقها ودرمانورها آقایان ملاحظه فرموده‌اند توپ کوهستانی شنیدر توپ صحرائی شنیدر تمام اینها اسلحه هائیست که ازان کمپانی خرید ه شده است دراین قسمت گمان می‌کنم مراجعه بفرمائید بمتخصصین اینکار (چون درقسمت اسلحه متخصص درمملکت خیلی زیاد است چون همه مملکت عادت بحمل واستعمال اسلحه داشته‌اند) اگرتحقیق بفرمایند همه عقیده شان این خواهد شدکه دراین معامله از حیث جنس متاع یک غبنی برای معامله کنندگان وبرای دولت ایران موجود نبوده است. اما ازنقطه نظر اینکه باین حسابها رسیدگی شد ه یاخیر؟ حساب این خیلی ساده بوده وحالا هم خیلی ساده است. یک قسمتی است که درموقع خرید متفق علیه فروشنده وخریدار بوده. یک تعهدی است به موجب سند که برطبق آ نقسمت نسبت بکمپانی فروشنده بعمل آمده است واسنادی پسرده شده است وقسط بندی شده است که درچند سال پرداخته شود. یک فرعی هم برای آن اصل پیش بینی شده است که بواسطه تأخیر اقساط آن فرع علاوه براصل می‌شود. این یک طرف قضیه است طرف دیگر معامله این است که درفاتر دولتی ودرحسابهای دولتی تشخیص داده بشود که آیا ازاین بده وازبابت این تعهد چیزی دولت ایران پرداخته است یا نه این اقساط رادرموقع خودش رسانده‌اند یا خیر. این قسمت هم رسیدگی شده ویک مبالغی که پرداخته شده بود والبته زیاد هم نیوده گویا مساوی با نصف قسط اول است ویک پرداخت کوچکی که درسال بعد شده اینها همه درنظر گرفته شده است این جمع وخرج چیز تازه نیست مکرر این حساب را کرده‌اند چون این قضیه خیلی طول کشیده است. در موقعیکه گمرک یا بلژیکی هابوده است وخزانه ومالیه نیر باآنها بوده است درراپورتهای که مرناد وخزانه د ار‌های ایرانی درسنوات قبل چاپ کرده‌اند اشاره به این محاسبات شده ولی باین محاسبات البته قناعت نشده است اینها زمینه وملاک رسیدگی بوده است وبا ترتسی جدید مالیه وتمرکز محاسبات مجددا تمام این اسناد ودفاتر ونوشتجات یک رسیدگی کاملتری ازطرف مأمورین فعلی مالیه درتحت نظر متخصصین امریکائی بعمل آمده وبعدا اینطور تشخیص داد هشده است که ازاین مبلغ بدهی
فلان مبلغ پرداخته شده وفلان مبلغ باقی است. بعد باخود کمپانی داخل مذاکره شده‌اند وبواسطه اینکه البته اختلاف تسعیر فرانک هم یک وضعیات جدیدی را پیش می آورده است استفاده کرده وازحق هم نمی‌شود گذشت کمپانی مساعدت کرده است با نظریه دولت ایران زیرا که اسناد اولیه که سپرده شده بالصراحه تعهد فرانک طلا بوده است کمپانی هم مساعدت کرده است وبه یک شکلی ک هبنظر وزارت مالیه بنفع وصرفه دولت است پرداخته شود واگر مقایسه کنید بین قیمت ونرخ فرانک طلا با قیمتی که حالا می‌دهند گمان می‌کنم ازاصل پول علاوه زیاد تداشته باشد یا هیچ نداشته باشد. بانی ملاحظه مالیه مساعدت کرده که به این ترتیبی که به مجلس پیشنهاد شده است تعهد دولت ادا شود. این جریان محاسباتی بود که بنده بطور خلاصه برای اطلاع آقایان بعرض رساندم. درقسمتهای دیگرش هم همانطورکه عرض کردم آقای حائری زاده یک فرمایشاتی فرمودند که حقیقتا غیر ازتقدیس وتقدیر چیز دیگری ازطرف بنده جواب ندارد ویقین دارم همه آقایان هم درش شریک باشند که اگر یک تعهد قانونی ازطرف دولتی موجود باشد هردولت ومجلس درهرموقعی موظف است باینکه حیثیات واعتبار امضای دولت وآن تعهد قانونی راحفظ کند
رئیس- قبلا باید ازآقایان استعلام کنم که برای انتخاب کمیسیونها حاضرند یا خیر؟
بعضی ازنمایندگان –روزشنبه
رئیس- بسیارخوب. آقای طاهری
دکترطاهری- من بااینکه معتقدم که دولت، ملت، افراد، اشخاص همه بایست بامضا وتعهدی که کرده‌اند چنانچه درمجلس پنجم هم مکرر دراین موضوع مذاکره شد ولی مخالفم با اینکه صرف هرادعائی راهم قبول کنم زیرا همانطور که یک ملتی یا دولتی یا شخصی برای پرداخت تعهداتش باید حاضر وخوش حساب باشد نباید درمقابل ادعای هرکسی هم سرتمکین فرود اورد ماغالبا ازتذکرات ومطالب مفیده سوء استفاده می‌کنیم مکرر دردوره پنجم مذاکره شد که چرا دولت بتعهدات خودش وفانمیکند وقروض مردم را نمی‌پردازد وتعرضاتی بدولت می‌شد ولی درنتیجه اینکه اینکار رابکند وحالا لایحه ادعای کمپانی شنیدر رامی اورد بمجلس که چون شما می‌گفتید بایدتعهدات را بپردازید این هم یک تعهدی است این سات ک هبنده معتقدم باید ازافراط وتفریط هردو احتراز کرد این معامله که با این کمپانی شده تقریبا مقارن با مشروطیت وردسال ۱۹۰۵ بوده که بیست ودوسال قبل باشد زیرا اگر درعهد مشروطیت بوده مناسبت اینکه امضای شخص عین الدوله راداشته باشد ندارد. اگردرعهد استبداد بود ه ماباید همانطور که آقای حائری زاده هم اظهار کردند یک مطالعات دقیقی بنمائیم. وازقرار مذاکراتی که می‌شود یک تفاوت قیمتهای فاحشی مابین قیمتی ک هبرای اسلحه معین کرده‌اند وقیمت حقیقی که داشته است وجود دارد. تفنگهائی که داده‌اند چندان قیمت نداشته وبه یک مبالغ خیلی گزافی قیمت گذارده‌اند وبنده معتقدم که بایدباکمال دقت درانی محاسبات رسیدگی شود وچنانچه هزاندازه که حقیقتا مدیون هستیم بپردازیم. دردوره سابق چنانچه تذکردادند یک قضیه بوداغیانی درمجلس پیش آمد وماباید ازهرتجربه یک پندی بگیریم وشخص عاقل ازیک سوراخ دومرتبه گزیده نمی‌شود وازیک راه دومرتبه‌ها نباید صدمه بخوریم. قضیه بوداغیانس که پیش امد بایک صورت ساده بود ولی بعد که تخقیق شد معلوم شد ک هباحقیقت یک قدری فرق داشته ووقتی که تصویب شد خیلی اسباب تأسف شد ولی چاره نداشتیم. ازقرارمعلوم هردوره مجلسی یک قضیه بوداغیانی دارد. این لایحه شنیدر ه مقضیه بوداغیانس دوره ششم است ما نمیدانیم
که این پول تمامش بدردکمپانی شنیدرمیخورد یا بدرد آن کمپانی‌های دیگری هم که هست وخیلی مستحکم است وتوپ شنیدر هم بآن کمپانیها کارنمیکند می‌خورد؟ وبالاخره این عوائد مملکتی راکه ما درخزانه جمع اوری می‌کنیم واین آخرین رمق وآخرین هستی اهالی راکه ما باسم مالیات ازآنها می‌گیریم بایدبرای مؤسسات عام المنفعه که برای رفع بیچارگی اهالی هم فایده داشته باشد صرف بکنیم وبا مسئله نظارت وآ نوظیفه که ماداریم نباید حاضر شویم برای این دعاوی واهی وپوسیده سی سال پیش یک مبالغ مهمی ازاین اشخاص فقیرو بیچاره جمع آوری می‌شود بان شکلی که همه میدانیم درمقابل این دعاوی تقدیم کنیمو دست تطاول وتعدی بخزانه دولت ودست بخشش باین وآن دراز کنیم. اسنادی که در دوسیه بود درکمیسیون خوانده شد مثبت مدها نبود. یک اوراق متفرقی بود که هرورقش را ازیک دفتری پیدا وجمع کرده بودند ومدلولهای مختلفه هم داشت. یک دفعه یک میلیون ونیم معین می‌کرد درهرصورت دردوسیه این مطلب یک اسنادی ک همثبت مدعا باشد نبود ودلیلش این است که اگر طلب ثابتی بود بعد از بیست سال بابودن چندین مجلس وبا تقویت دولت خارجه که کمپانی مربوط باو است البته این طلب راوصول می‌کردند. این است که بعقیده بنده ما اساسا باید دراین قضایا بیشتر دقت نمائیم وبیشتررسیدگی شود تا انچه حقا باید بدهیم معلوم شود چیز علاوه ندهیم
شیروانی (مخبر کمیسیو نبودجه) – اولا توهمی درذهن آقایان مخالفین هست که باید قبلا بنده با یک توضیح ویک راپرتی ازعقیده کمیسیون بودجه رفع آن توهم ر ابکنم، این دعاوی که ازطرف خارجی یا داخلی نسبت بدولت ایران وجود دارد دوقسم است یک دعاوی است که بدون اطلاع مجلس شورای ملی درزمان مشروطیت پیدا شده است که بنده ازطرف خودم وهمکارانم واکثریت کمیسیون بودجه معتقد هستم که نه تنها این دعاوی پوچ وبی اساسی است بلکه اشخاصی هم که مرتکب ایجاد این قبیل دعاوی هستند باید بمحاکمه جلب شوند لکن یک دعاوی هست ازاین قبیل دعاوی آنهم دعاوی تجارتی که قبل از مشروطیت وجود داشته. اینها البته قابل رسیدگی است چون درانموقع قانون اساسی نبوده است که منع نماید دولتها راازاینکه داخل دریک استقراضهائی بشوند. مجلس شورای ملی نبود ه است که دولتها رامکلف کند کوچکترین خرج ر ابتصویب مجلس شورای ملی برسانند بنابراین یک مسائلی بود ه است که همینطور لاینجل مانده وقابل رسیدگی است یعنی باید دردرجه اول رسیدگی شود ودردرجه دوم هم حل شود. کمیسیون بودجه وقتیکه این لایحه مطرح شد البته نمی‌توانست بمحض مراجعه بیک ماده واحده ناقصی که ازطرف دولت پیشنهاد شده اظهارعقیده بکند ورأی خودش رابدهد. کمیسیون بودجه تمام دوسیه مربوطه باین قضیه راازوزارت خارجه وسایر وزارت خانه‌ها خواست وچندین جلسه کمیسیون صرف رسیدگی این دوسیه شد وبالاخره چون کارهای مهم که درکمیسیون بودجه بود خود بنده آنجا پیشنهاد کردم که یک سو کمیسیونی ازطرف کمیسیون بودجه مرکب ازمخالفین این لایحه تشکیل شود که آقای آقا سید یعقوب وآقای افشار بودندو یکنفر دیگر
آقا سیدیعقوب- آقای بیات
مخبر- بلی ایشان هم بودند واینها کسانی بودند که درخود کمیسیون شدت مخالفتشان ازهمه ما بیشتر بود وچون ما می‌خواستیم بقضیه رسیدگی شود گفتیم آقایانی که مخالفند بروند ازورق اول دوسیه تا آخر را رسیدگی کنند. ما هم تصدیق می‌کنیم که ازاین دوسیه استشمام یک بی ترتیبی هائی می‌شود یعنی یک بی ترتیبیهائیکه زمامداران آن عصر مرتکب شده‌اند. این محل کلام نیست
که درطرز خرید اسلحه، طرز تعهدات، طرز دادن قبض خزانه درمقابل یک دعاوی بالاخره یک کارهای مخلوطی شده است لیکن این هم محرز است که تفنگهای لبل و توپهای شنیدر که الان دست قشون ما است وبالاخره یک مقدار اسلحه خوب ومهم ایران ازاین کمپانی خریده شده وبسرحد مملکت ماهم وارد شده ویک اجازه هم ازوزیر جنگ وقت ما گرفته شده وازگمرک ماهم عبور کرده است ومخصوصا ما دوسیه‌های گمرکی ماهم عبور کرده است ومخصوصا ما دوسیه‌های گمرکی این کاررا خواستیم ولی یک آباهائی وشلتاق هائی هم دراین قضیه بوده است واین محل کلام نیست وبهمین مناسبت بوده است که کمیسیون بودجه معتقد بوده است که این دعاوی رایک مقدار زیادی تنزل بدهد تا بحقیقت امربرسد یعنی فرانک طلائی را مطالبه می‌کردند چون درآن عصر فرانک طلا وکاغذ دریک عرض بوده است قیمتش راماحالا فرانک کاغذ حساب می‌کنیم واین دعاوی راتنزل داده‌ایم وآورده‌ایم پائین وکمیسیون بودجه درحقیقت شانزده یک این دعاوی رابیشتر صحیح نیمدا نسته واین خبری هم که داده شده است بالاخره قطع دعوی را نمی‌کند وباید آقایان یکقدری بیشتربمتن ماده مراجعه کنند این خبر کمیسیون بودجه دعوی راقطع نمی‌کند یعنی ما درثانی بایدیک اسناد ویک مدارک وچیزهائی راکه کمپانی می‌گوید دردست دارد ودرمقابل آنها پرداختهائی نشده آنها رارسیدگی کنیم وهمینطور دولت هم رسیدگی کند برای اینکه ممکن است درموقعیکه محاسبه کمپانی راختم می‌نماید توی آن اسناد ودوسیه‌ها ومدارکی که دردست کمپانی است یک چیزهائی بیرون بیاید که دیگران مدیون باشند ودولت ایران مدیون نباشد اینها یک مسائلی است که درموقع پرداخت معلوم می‌شود. فقط ما یک اعتبار واجازه بدولت داده‌ایم که برود دوباره باکمپانی داخله محاسبه شود وببیند اگر تا این درجه‌ها دولت را مدیون میدانند بپردازند بعضی ازآقایان این موضوع راتشبیه می‌کنید بمسئله بوداغیانس درصورتیکه هیچ شباهت باو ندارد واینجا یک تعهدی است در مقابل یک خریدی از یک کمپانی. این عنوانش این است درصورتیکه موضوع بوداغیانس داخل دراین عنوان نبوده است ثانیا این نکته باید رعایت شود که دو. لت سیاستهای مختلفه دارد سیاست اقتصادی دارد. سیاست خارجی دارد سیاست داخلی دارد اینها همه درمسائل بایدرعایت شود. مسائلی که درمجلس مطرح می‌شود بیشتر بایدجنبه سیاسی آنرا رعایت کرد ومخصوصا امروز که ما یک احتیاجاتی داریم جنبه سیاسی واقتصادی درمسئله بیشترباید رعایت شود. این کمپانی بمناسبت این دعاوی که دارد وهنوزهم نمیدانیم این دعاوی صحیح است یا خیر وبالاخره تا امروز که بیست سال بوده است مشغول رسیدگی بوده‌اند بعقیده بنده من غیر حق یک تبلیغاتی برعلیه سیاست اقتصادی ما درخارج کرده است والبته ماهم مکلفیم دعاوی رارسیدگی کنیم واگر حق دارد باو بدهیم حق هم ندارد باو بگوئیم تو حق نداری وبدنیا هم ثابت کنیم که این پرویا گاندی‌های کمپانی صحیح نیست. درهرصورت این قبیل قضایا باید حل شود وتمام شود ونباید بماند. یکی ازمسائلی که کمیسیون بودجه مخصوصا طرفدار اوست واین خبر رادرروی این سیاست تقدیم مجلس شورای ملی کرده است این است که این قضیه بیش ازاین نباید بماند بالاخره البته رأی اکثریت مجلس ورسیدگی آقایان دردرجه اول قاطع قضیه خواهد بود لکن بایدقطع بشود برای اینکه ما می‌خواهیم امروزداخل یک مراحل جدیدی بشویم ونباید اجازه بدهیم که اینجور حرفها برای این نوع مبلغ جزئی درخارج نسبت بما داده شود اما یک مو ضوع دیگری را هم می‌خواستم عرض کنم وآن این است که البته درمسائل عادی که فرضا فلان لایحه معارف یا مالیه که می اید به مجلس دراینها اعتماد وعدم اعتماد نسبت بدولت آنقدرها معلوم نمی‌شود اینطور مسائل مهمه است که دولتی که طرف اعتماد
اکثریت مجلس است بالاخره باید باو تا درجه اعتماد داشت که این قبیل مسائل راازنقطه نظر خارجی و سیاسی واقتصادی برود حل کند
رئیس- دوفقره پیشنهاد دراین موضوع رسیده است
کازرونی- مذاکرات کافی نیست
رئیس- راجع بدستور مجلساست بای دقرائت شود (بشرح ذیل خوانده شد)
نظرباینکه فرصت رجوع بدوسیه شنیدرپید ابشود تقاضا می‌نماید مذاکره دران بماند برای جلسه آتیه. مدرس بنده پیشنهاد می‌کنم مذاکره درلایحه شنیدربماند برایجلسه شنبه. عراقی
رئیس- آقای مدرس
مدرس- بنده این پیشنهاد را اول نوشته بودم وخیال می‌کردم شاید من رجوع نکرده‌ام وآقایان رجوع کرده‌اند ولی ازمذاکراتی که آقایان کردند دیدم تقریبا همان تردید مرا دارند لهذا تقاضا کردم که باشد برای جلسه دیگر. آقای وزیر یک عقایدی داشتند اما آقای مخبر مثل اینکه یک عقاید اصلاحی درنظر داشتند نه عقاید رأیی. لهذا ماهم بایدرجوع بنمائیم شاید یک چیزی کشف شود بنابراین خوب است بماند روز شنبه مطرح شود
مخبر- البته رأی مجلس قاطع است واگر رأی بدهند تأخیر شود بنده چه عرض کنم ولی بنده نظر اصلاحینداشتم ونظربنده این بود که درکمیسیون اصلاحات شده است ونظر قطعی کمیسیون هم همان چیزی است که تقدیم مجلس شده است
آقا سید یعقوب- بنده مخالفم باپیشنهاد
رئیس- بفرمائید
آقا سیدیعقوب- بنده خواستم این مسئله رابعرض ومجلس برسانم بعد هم قضاوت باخود مجلس است خود آقایان هم کاملا مستحضرند که بنده همیشه نسبت بپول نافی هستم وخود آقایان هم میدانند که بنده نسبت بکابینه آقای میرزا حسن خان مستوفی مخالفم ودردوره پنجم هم که موافق بودم با کابینه که اعلیحضرت تشکیل داده شود معذلک درمسئله پول مخالف بودم اما این موضوع رابنده می‌خواهم بعرض آقایان برسانم. اشتباه نکنید بقدری ما این موضوع رارسیدگی کردیم وپافشاری کردیم ومته بخشخاش گذاردیم ودرکمیسیون بودجه هی آوردند وبردند که چه عرض کنم وبنده برای استحضار آقایان عرض می‌کنم
عمادی- دوسیه باید دیده شود
آقا سیدیعقوب- بلی این رامیفرمائید اما هیچکدامتان نمی ائید دوسیه رانگاه کنید. بقدری ما دوسیه را زیروزیر کردیم ویک چیزهائی دراین دوسیه هست که اگر نگاه کنید تصدیق خواهید کرد که بهترین معامله که درزمان مظفرالدین شاه شده است وبرای مشروطیت نافع بوده است همین بوده است که اگر این معامله نشده بود تفنگ دست ملت نبود که مشروطه را بگیرد بنده عرض می‌کنم بهترین ونافع ترین معاملات این بوده است وحقیقت هم دارد یک معامله بوده است که ابدا غروری نبوده است
رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقایان مدرس وعراقی آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. می‌ماند برای جلسه روز شنبه
وزیرمالیه –می‌خواستم تقاضا کنم اگرممکن است امروز والا درموقع تعیین دستور بقیه لایحه بانک چون چیز زیادی نیست جزو دستورگذارده شود
رئیس- لایحه راجع ببانک مربوط بکمیسیون قوانین مالیه است وفعلا کمیسیون موجود نیست (نمایندگان –صحیح است) خبرکمیسیون محاسبات راجع باستخدام یکنفر برای مطبعه که کنترات ویلهم وبرتبعه
آلمانی است مطرح است. طبع و توزیع هم شده و پیش آقایان موجود است. آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی – بنده آنوقت هم عرض کردم که اگر ما محتاج هستیم استخدام کنیم و اگر محتاج نیستیم این کنترات را در باره ان شخص اول نکنیم بعد گفنتد خیر کمال احتیاج را داریم و اینها کارهای بر جسته کرده‌اند حقوقش را هم گفتند سال اول صد تومان بوده رسید به سیصد وپنجاه تومان وخرج سفر وخانه وسایر مخارج هم بایشان داده شود ومجلس هم رأی داد وصلاح دانست. البته صلاح است. حالا یکنفر دیگر رابازهم برای مطبعه می‌خواهند بنده عرض می‌کنم دراین شهر مطبعه خیلی امده است ببینیم هیچکس متخصص آمریکائی یا آلمانی برای آن اورده است. بنده گرچه تصدیق می‌کنم که این مطابع کوچکتربوده وکارهای این مطبعه بزرگتر است وکارهای بزرگتر می‌کند ولی یکنفر آلمانی که استخدام کردیم تقریبا سالی شش هزار تومان می‌شود باکرایه خانه واینها همان یکنفر این اداره رااداره کند ومارا محتاج بیکی دیگر نکند. برای یک مطبعه یک المانی بس است دیگران هم درتحت نظراو کارمیکنددیگردومی چرا؟ حالا هم اگر این عرایض بنده را نمی‌شنوید دونفر دیگرپنج نفردیگر بیاورید ولی استدعا می‌کنم ملاحظه بکنید آیا صلاح ما هست صرفه ما هست بکنید اگرنیست یک رحمی باین مملکت بکنید که اینقدر این خرجها نشود
رئیس- آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو- بنده نیمدانم آقای فیروز آبادی که اینقدر راجع بصلاح وصرفه مذاکره می‌فرمایند تشخیص صلاح وصرفه راچطور داده‌اند؟ میفرمائید کارخانه بیاورندآیا عقیده دارند که کارخانه بیاورند بی معلم وبی متخصص باشد؟ این چیز غریبی خواهد بود! می‌فرمایند یک ماشین جدید بیاورید بدون انکه کسی خبر داشته باشد که چطوراین را باید نصب کرد ماشین را ازفرنگ بیاورند وتجارهای اینجا آنرا نصب کنند واصلاح کنند؟ متأسفانه ایشان رئیس کمیسیون محاسبات هستند ولی هیچ وقت تشریف نمی اورند که دقت دراین قبیل قضایا بکنند این مطبعه مجلس است ودرمحوطه مجلس است. دوائر دولتی که نیست اگرواقعا میخواستد دقت درعمل بفرمائید پا می‌گذاشتید درمطبعه ومطلع می‌شدید. اداره مباشرت زیردست خودتان است تشریف می اوردید آنجا وملاحظه می‌فرمودید وانوقت تصدیق می‌کردید که اتو موزر کارش درقسمت فنون مطبعه است که الوان راچطور راچطور ترکیب کنند کاررا چطور ترتیب بدهد تمبر راچطور بیرون بیاورد ولی این شخص کارش این نیست این شخص کارش نصب ماشین آلات است. یا اگر خرابی درماشین آلات پید اشد آنهارااصلاح کند وقتیکه نبده این شخص را درآلمان کنترات کردم اطلاع ازهمه ماشین آلات نداشت ما ازبیست وهفت کارخانه ماشین خریدیم واین شخص سه ماه تمام رفت واطلاعات آن کار خانجات راحاصل کرد تصور می‌فرمایید که هرکس آمد اینجا می‌تواند همه کاربکند و درهرچیزی دخالت کند ؟یک مثل مختصری عرض می‌کنم بنده رفتم ازکمپانی تلفون درآلمان توضیحاتی خواستم راجع بیک دستگاه تلفن مهندسی رابه بنده معرفی کردند که توضیحات به بنده بدهد تا یک حدی به بنده توضیحات داد ودرقسمت دیگرگفت که تکلیف من نیست واینها رادیگر من اطلاع ندارم ومهندس دیگری باید توضیح بدهد درآن قسمت که متخصص است پس تصور نفرمائید که هرکس آمد اینجا متخصص درهمه کارها است ومی‌تواند درهرکاری مداخله کند ما کوشش خودمان راکردیم که اگرممکن باشد هیچ نخواهیم. دیدیم نمی‌شود زیرا ماشینهای جدیدی خواسته‌ایم که درراه است ومیرسد وباید این شخص بماند وماشینها راسوار
کند وچنانچه خرابی پیدا کند اصلاح نماید وبیک اشخاص هم یاد بدهد وبرود ازاین جهت هم بود که فقط یکساله اورا استخدام کردیم که این عملیات رابکند واین راهم اداره مباشرت لازم دانسته است. حالا اگر اقا لازم نمیدانند مختارند
جمعی ازنمایندگان- مذاکر ات کافی است
رئیس- رأی گرفته می‌شود بشور درمواد آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده اول (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱- اداره مباشرت مجلس مجازاست مسیو ویلهلم وبرتبعه آلمان مقیم فعلی تهران را ازاول آپریل ۱۹۲۷ مطابق ۱۲ فروردین ۱۳۰۶ لغایت یکسال شمسی برای مکانیکی ماشینهای موجوده وسوارکردن وبکارانداختن بقیه ماشینهای مطبعه مجلس استخدام نماید
رئیس- آقای ارباب
ارباب کیخسرو- می‌خواستم عرض کنم آن قسمتی راکه تاریخ ایرانی مقدم باشد برتاریخ مسیحی اصلاح بفرمائید
رئیس – آقای آقا سیدیعقوب
آقا سید یعقوب- بنده دیگر عرضیندارم
رئیس- آقای عراقی
عراقی- بنده هم همین قسمترا می‌خواستم عرض کنم که آقای ارباب فرمودند
رئیس- باتقدیم وتأخیر این قسمت رأی می‌گیریم آقایانیکه موافقند قیا مفرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد ماده دوم
(اینطورخوانده شد)
ماده دوم – حقوق سالیانه مشارالیه دوهزارو چهارصد تومان خواهد بود که درآخرهرماه شمسی مبلغ دویست تومان تأدیه شود
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- بنده موافقم
رئیس- آقای عدل
عدل- بنده دراینجا هم ناچارم بعنوان مخالفت عرایضی بکنم که راجع بمسئله حقوق است. اولا راجع به اتوموزر که آقای ارباب دفاع کردند ودفاع ایشان بند ه راقانع نکرده فرمودند این تقصیر دولت است که بقدری حقوق اتباع خارجه رابالابرده‌اند که اینها هم تاسی کرده‌اند بآنها. بنده عقیده‌ام این است که آقای ارباب این مطلب درموقعیکه کنترات خارجی‌ها بمجلس می امد بایدبفرمایند والبته فرمایششان هم صحیح است ولی این راهم باید ملاحظه کرد که اشخاصی راکه دولت کنترات می‌کند غیرازاینها هستید زیرا دولت برای اداره کردن راه آهن یا برای اداره کردن جنگل وبرای مستشاری فلان وزارت خانه یک اشخاصی را می اورد که مقامشان غیرازاینها است ..
ارباب کیخسرو- حقوقشان هم غیر ازاین است
عدل- صحیح است ولی خود آقای ارباب اینها رادرآلمان استخدام کردند بایک مبلغ ارزانی ماهم خیلی تمجیدکردیم که اینها راخوب استخدام کردند اما حالا یک مرتبه حقوقشان سه برابر بشود بنده تصور می‌کنم خیلی بی موقع وبی مأخذ باشد فرضا هم اینها راضی نشوند ممکن است یک نفر دیگر را استخدام بکنند وبالاخره بند ه عرض می‌کنم شما وقتی یک پول بی حسابی بمطبعه بدهید این مطبعه هی وسعت پیدا خواهد کرد. و لی بابد دخل وخرجش را ملاحظه بفرمائید فرضا هم که ما مطبعه لازم داریم تاچه اندازه
باید دخل وخرج داشته باشد؟ حالا مدت این کنترات هم که مقتضی شد باز سه مقابل این مبلغ علاوه خواهند کرد وبالاخره تمام عوائد مطبعه می‌رود توی جیب اینها
مخبر- اولا این مطبعه برای مجلس نیست اسمش مطبعه مجلس است وکارهای مهمی این مطبعه کرده است ویک قسمت احتیاجات مارا ازخارجه رفع کرده است ازقبیل چاپ کرد نبعضی اوراق بهادار وتمبرهائی که حقیقتا خیلی برای ما اسباب زحمت شده بود. ثانیا می‌خواهم بآقای فیروز ابادی هم یک مسئله راتذکر بدهم که این مطبعه مربوط بسایر مطامع نیست این مطبعه بقوه برق کارمیکند سایر مطابع بقوه دست کارمیکنند ومتخصص لازم ندارند آقای عدل فرمودند دوسه مقابل حقوق اینها بالارفته است بنده نمیدانم ازکجا می‌فرمایند؟ بعلاوه برای یکنفر متخصص خارجی دویست تومان کمتر که نمی‌شود داد زیرا امرش نمی‌گذرد بنابراین تصورمیکنم اشکالی نداشته باشد
رئیس- آقای ارباب
ارباب کیخسرو- درموضوع ضرورت مطبعه یا عدم ضرورت آن بنده نظری ندارم وگمان می‌کنم بعد از آنکه مجلس مکرر رأی داد دیگرمذاکره درآن باب موضوعی ندارد ومطبعه یک مطبعه ایست که مجلس رأی نداده است اداره بماشرت مطیع اکثریت مجلس شورای ملی است واداره خواهد کرد ودرقسمت سایر متخصصین هم که فرمودند البته اگراین شخص وآن شخص دارای هما ن مقام مهندسی درجه اول بودند اداره مباشرت هم هما ن حقوق را پیشنهاد می‌کرد ولی دویست تومان برای یک نفر متخصص مکانیک که از آلمان بیاید اینجا زیاد نیست ودرآنجا بنده عرض کردم درموقعی که بنده اینهارا زیاد نیست ودرآنجا بند ه عرض کردم درموقعیکه بنده اینها را استخدام می‌کردم یک وضعیت مخصوصی درآلمان بود کارگر خیلی ارزان بود وممکن بود بااین مبلغ استخدام کنیم ولی آن وضعیت باقی نماند وما همه این حسابها راکرده‌ایم اگرما این شخص راجواب کنیم ومطابق کنترات سابق یکنفر دیگراستخدام نمائیم مخارج آمدن راهم بدهیم تازه آن وقت با این مقیاسی که دولت برای کنترا تها گرفته است وبالارفته است آیا موفق می‌شویم باین ارزانی کنترات نمائیم دیدیم که این بصلاح نزدیکتر است لیکن چون محل احتیاج خودمانرا ت ایکسال دیدیم بیش ازیکسال کنترات نکردیم
رئیس- آقای فیروز ابادی پیشنهاد کرده‌اند که درسال یکهزار و دویست تومان داده شود
فیروز آبادی- خود آقای ارباب تصدیق فرمودند که این شخص متخصص رفت وسه ماه کارر ایادگرفت پس معلوم می‌شود که اینکارمهمی نیست اولا کاری که درظرف سه ماه یا دگرفته می‌شود چراباید ایرانیها یاد نگرفته باشند برفرض اینکه ایرانیها یاد نمی‌گیرند یا نمی‌روند یاد بگیرند این شخص که سه ماه رفته است یا دگرفت هاست صد تومان اورابس است برای اینکه متخصص کارگذاشتن ماشینهای مطبعه است بنابراین دویست تومان حقوق برای اوزیاد است گرچه بنده هرچه عرض می‌کنم نتیجه بعکس می‌بخشد ولی نتیجه حر فهای بنده یک وقتی ظاهر می‌شود ونتیجه اش متوجه خود مجلس می‌شود
مخبر- بنده بنوبه خودم تشکرمیکنم ازآقای فیروز آبادی که پازادایره مخالفت بیرون گذاردندوصد تومان جلو آمدند بنابراین همانطور که گفته شد این یک نفرمتخصص است برای سوار کردن ماشینهای مطبعه وغیر ازاین هم ما متخصص نداریم والساعه ماشین الات درراه هست واگرمابخواهیم ازاین شخص صرف نظرکنیم آن ماشین هائی که وارد می‌شود ازبین می‌رود وبطوری هم که گفته شد یک نفر متخصص آلمانی نیمتواند با ماهی صدتومان زندگانی کند وبنده
بنام موافقت ازنماینده محترم تمنا می‌کنم همراهی بفرمایند وصدتومان دیگر هم اضافه کنند
رئیس- رأی می‌گیریم. آقایانیکه پیشنهاد آقای فیروز ابادیراقابل توجه میدانند قیام فرمایند (چند نفر قیا م نمودند)
رئیس- قابل توجه نشد رأی می‌گیریم بماده دوم اقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شدماد هسوم (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۳- بعد ازانقضای مدت مبلغ دویست تومان مخارج ایاب وذهاب مشارالیه منظورخواهد شد
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی – بنده موافقم
رئیس- آقای آقا سید یعقوب
آقا سید یعقوب- بند ه هم موافقم
رئیس- آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی- بنده عرض می‌کنم ازاینجا تا آلمان حق یکنفر مستخدمی که سه ماه زحمت کشیده وچیز یا دگرفته است چقدراست؟ دویست تومان ؟آخر چرا بنده هرچه دراین جزئی‌ها مخالفت بکنم خواهند گفت که دردویست تومان وسیصد تومان مخالفت می‌کند ولی درپانصد هزارتومان مخالفت نمی‌کند ولی بنده امیدوارم نسبت به چیزهائی که عقیده ندارم مخالفت کنم ت ابمقصود برسم
رئیس- آقای ارباب
ارباب کیخسرو- تصورمیکنم این سوء تفاهم فقط برای آقای فیروز آبادی حاصل شده است. بنده عرض نکردم که این شخص سه ماه تحصیل کرده است بنده عرض کردم این شخص متخصص بوده است درمکانیکی چون ازکارخانه‌های متعدد ماشین خریداری شده است وهرکارخانه هم بیک سبک وسلیقه مخصوص ماشین بیرون می‌دهد وهرمهندسی هم نمی‌تواند درماشین کارخانه‌های دیگری دخالت کند. لهذا این شخص رفته است واطلاعات کارخانجات دیگر را هم تحصیل کرده است ازاین جهت بوده است بعلاوه اگر آقای فیروز آبادی اشکال درخرج مسافرت بفرمایند حق دارند برای اینکه ایشان اطلاع ازفرنگستان ندارند استدعا دارم نشان بدهند درتمام کنتراتهای دولت کجا این مبلغ نوشته شده هرکی هرچه باشد وقتی آمد باین مملکت ازروی معلوماتش حقوق می‌گیرد ولی بالاخره مخارج مسافرت که فرق نمی‌کند! اتومبیل است وراه آهن همه اینها یک جور مخارج دارند بعلاوه استدعا دارم آن لفظ (ایاب) راهم بازگشت بفرمایند مثل همان فقره اول
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده سوم با تبدیل ایاب به بازگشت آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده چهارم (بمضمون ذیل قرائت شد)
ماده ۴- محل سکونت مشارالیه دراطاقی است ازاطاقهای عمارت مطبعه مجلس که سابق بالوازم امانتا بمشارالیه سپرده شده ودرانقضای قراردادمکلف است رد نماید
رئیس- آقای کازرونی
کازرونی- بنده گمان می‌کنم این عبارت دیگر لزومی نداشت که جای آن دریکی ازاطاقهای مطبعه مجلس است وبعد پسمیدهد منزلش راخود اداره مباشرت می‌دهد هرکجا صلاح بداند
رئیس- آقای ارباب
ارباب کیخسرو- اینکه مخصوصا جزئیات ذکر می‌شود برای این است که ما مکررامتحان کرده‌ایم اگریک تذکرات جزئی داده نشود بعد‌ها دچار اشکال می‌شویم ازاین جهت بوده است که این تذکر داده شده است
جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
رئیس- رأی گرفته می‌شود بماده چهارم آقایانیکه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. ماده پنجم (بشرح آتی خوانده شد)
ماده ۵- اداره مباشرت مجازاست برطبق ماده دوم کنترات مستخدمین خارجه مصوب ۲۳ عقرب ۱۳۰۱ سایرشرایط راتعیین وکنتراترا امضا نماید
رئیس- مخالفی ندارد ؟(گفتند خیر)
رئیس- رأی می‌گیریم بماده پنجم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثرقیان نمودند)
رئیس- تصویب شد. ماده الحاقیه (بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که متخصص مزبور مکلف است که بعدازانقضاء مدت پنجنفر متخصص ازااهل ایران تحویل بدهد فیروز آبادی
رئیس- آقای فیروز ابادی
فیروز آبادی- غرضم ازاین پیشنهاد این بود که لااقل وقتی که این شخص می‌خواهد برود یکطوری باشد که ما محتاج نباشیم باینکه بازبرای اینکار یکنفراستخدام کنیم بنابراین این پیشنهاد راکردم که پنجنفر راتعلیم بدهد ویا دبدهد زیرا سوار کردن ماشین چندان اهمیتی ندارد بنده تعجب می‌کنم ازاهل این مملکت که نیمخواهند چیز یاد بگیرند یا اگر بخواهند یا دبگیرند کسی نیست که یادشان بدهد بنده نیمدانم چطور بهشان برنمیخورد آخر این چه وضعی است؟
رئیس- آقای ارباب
ارباب کیخسرو- همانطور که درکنترات آن شخص اولی بعرض رساندم اینجا هم یک کاده کنترات این شخص هست که عرض می‌کنم: (ماده ۵: مشارالیه تعهد می‌نماید که ازتعلیم دادن هرگونه اطلاعات فنی خود درهرقسمت بمدیرمطبعه وهریک ازعمال مطبعه بهرعده که اداره مباشرت مجلس معین می‌نماید غفلت ومضایقه نکند ولی یک مطلبی آقای آقا سید یعقوب فرمودند که فرصت نشد جواب عرض کنم بنده خیلی میل داشتم فرصت بود وتمام این مواد بعرض آقایان می‌رسید که اگرممکن بود دولت هم این مواد رادرکنتراتها میگذاردند اینجا مخصوصا دراین کنتراتهابنده قید کردم که اگراینها غفلت نمایند مجازاتشان چیست. وبعلاوه اگرمورد محاکمه واقع شوند اینها تابع محاکمات مملکت ایران هستند وبالاخره اینها تمام قید شده است وخودشان هم امضا کرده‌اند
فیروز آبادی- وقتی که مقصود بنده تأمین بشود واینها مجبوربیاددادن باشند بنده پیشنهاد خودرا مسترد می‌دارم
رئیس- درکلیات مخالفی نیست (گفتند خیر)
رئیس- رأی گرفته میشو دباین کنترات که مشتمل برپنج ماده است آقایانی که تصویب می‌کنند اوراق سفید می‌دهند (اخذ واستخراج آراء بعمل آمده ونتیجه بقرار ذیل حاصل گردید)
ورقه سفید علامت قبول ۹۱- ورقه کبود علامت رد۱-
رئیس- عده حاضرین نود ونه نفر باکثریت نود ویک رأی تصویب شد
صورت اسامی موافقین ومخالفین
اسامی موافقین:
آقایان :شیروانی – حاج آقا حسین زنجانی –احتشام
+زاده –فرمند- زوار- دشتی- دکترسنگ- غلامحسین میرزا- عصرانقلاب- اعظمی- کازرونی- آقا سید یعقوب- میرزا سید علی – میرزا حسن آیت الله زاده – میرزا ابراهیم آشتیانی- ملک مدنی- مدرس- معتمد التولیه- میرزا حسنخان وثوق- بدر- خطیبی- امام جمعه اهر- زعیم- آوانس خان مساعد- ثقه الاسلامی – شیخ الاسلام ملایری- کی استوان- فومنی- اسکندرخان مقدم- طباطبائی دیبا- آقا سید علی اکبرآیت الله زاده- امیرتیمور کلالی- نظام مافی- اسفندیاری- بیات- شریع تزاده- دولتشاهی- حاج آقا رضارفیع- حاج میرزا حبیب الله امین – لیقوانی- حیدری- سید حسین آقایان- ملک ایرج پور- تیمور- میرزا عبدالباقی- بامداد- جلائی- خواجوی- ملک آرائی- حاج علی اکبرامین- ارباب کیخسرو- وزیری- جوانشیر- مفتی- تقی زاده- فرشی- آقا علی زارع- معظمی- سهراب ساکینیان- صالحی- محمد ولی میرزا- خوئی- اسکندری- حائری زاده- ذوالقدر- دکتر رفیع امین- طاهری- ثابت- ابراهیمی – میرممتاز- عراقی- فرهمند- دکترمصدق- افسر-حقنویس- میرز ابراهیم خان قوام- سید جواد محقق- دکرتلقمان- فهیمی – آقازاده سبزواری- سید کاظم یزدی- نجومی- افشار- افخمی- محمود رضا- امام جمعه شیراز- امیرحسین خان- دیوان بیگی- سلطان محمد خان عامری- بنی سلیمان-
اسم مخالف: حاج سیدرضا فیروز آبادی
رئیس- لایحه تفریغ محاسبات بودجه ۱۳۰۴ مجلس ازطرف اداره مباشرت داده شده است مراجعه می‌شود بکمیسیون محاسبات. جلسه آتیه روز شنبه دستورهم ازقراریست که عرض می‌کنم:
اولا خبر کمیسیو نبودجه راجع بکمپانی شنیدر کروزو ثانیا خبرکمیسیون بودجه راجع به عباس خان کردستانی بازهم خبرکمیسیون بودجه راجع به فرخ خان ولد کاظمخان. مخالفی ندارد (گفتند خیر)
(مجلس یک ربع ساعت بعد ازظهر ختم شد)