مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ دی ۱۳۱۱ نشست ۱۲۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هشتم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری هشتم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ دی ۱۳۱۱ نشست ۱۲۹
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۸
جلسه: ۱۲۹
صورت مشروح مجلس یکشنبه ۲۴ دی ماه ۱۳۱۱ (۱۷ رمضان ۱۳۵۱)
فهرست مذاکرات:
۱. تصویب صورت مجلس
۲. نطق اختتامیه آقای رئیس
۳. بیانات آقایان فهیمی و اورنگ و دکتر طاهری
مجلس یازده و ربع بعد از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید.
صورت جلسه قبل (همین شب) را آقای مؤید احمد (منشی) قرائت نمودند.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲- نطق اختتامیه آقای رئیس
رئیس- شکر خدا را که مجلس به ایفای وظیفه خود توفیق یافت- و دوره خود را بپایان رسانید (صحیح است) با اشکالی روبرو نشد.
تشنجی که در زندگانی آراء آن راه یافت (صحیح است) در یک افق نورانی و در یک امنیت و راحت جاودانی مرام ملی خود را تعقیب نمود (صحیح است) اگر بخواهیم مردمانی حق شناس و ملتی حق گو و حق گذار باشیم باید اعتراف کنیم که این موفقیت- این شادمانی و کامیابی را مقروض اراده قوی و تصمیمات محکم اعلیحضرت پهلوی خلدالله ملکه و سلطانه هستیم (صحیح است- صحیح است) مجالس اولیه ما نیز در صدد بودند که قدمهائی بجلو برداشته مرامهای ملی و منظورات اجتماعی را سر و صورتی بدهند- لیکن عدم تمرکز کارها- پاشیدگی اوضاع- نامنی مملکت- این افکار خوب- و این نبات نیکو را مثل بخار لطیفی که با تند باد تصادف کند در فق مجاور ما محو نابود می‌ساخت- و وقتی که بحساب خودمان رسیدگی می‌کردیم حاصل جمع عدم و صفر بود (صحیح است) نبوغ و استحکام اراده شاهنشاه ایران- این پراکندگی و تشویش را بوحدت و تمرکز و قوت مبدل ساخت و ما را با بقاء وظایف خودمان توانائی و اقتدار داد (صحیح است) و همین است منظور بنده که گفتم. بی تصادف باشکال و بدون لغزشی سیاسی کار ما حسن خاتمه یافت.
اگر خداوند بما توفیق عنایت کند و بار دیگر باز ما طریق و وسیله اصلاحات باشیم کوشش می‌کنیم که رویه ما همینطور وطن پرستانه و نیکخواهانه باشد- وکاملاً باین لطیفه و نکته آشنائی داریم و یافته‌ایم که عصر حاضر عصر ترقی و پیشرفت است و ما باید از این فراهم بودن اسباب کار برخوردار شده و ساعات و دقایق او را مغتنم شماریم (صحیح است صحیح است) آقای فهیمی
۱- بیانات آقایان فهیمی و اورنگ و دکتر طاهری
فهیمی- در تعقیب فرمایشات آقای رئیس بنده خیلی میل داشتم از زحمات و خدماتی را که ایشان در تمنع این مدت دو ساله دوره هشتم تقنینیه با یک روح صمیمیت و محبتی نسبت به همه متحمل شده‌اند عرایضی بکنم. لکن نظر به آشنائی کاملی که به اخلاق ایشان دارم در نتیجه ارادت یک مدت متمادی میدانم که ایشان از تظاهر و خودنمائی حتی الامکان اجتناب و احتراز دارند (صحیح است) بنابراین از این قسمت بنده هم خودداری می‌کنم و آقایان بهتر از بنده می‌توانند خودشان مطلب را درک کنند (صحیح است) همینطور نسبت به زحمات و خدماتی را که مجلس شورای ملی و همه آقایان نمایندگان متحمل شده‌اند باز هم چیزی عرص نمی‌کنم به قول قدماء دوره‌های تقنینیه و آن فترتهای ممتد را از میان بردارند (اورنگ- ای والله) (صحیح است) ما خودمان چیزی نمی‌گوییم ولی امیدواریم که مشاهده بهبودی و اصلاحاتی که در اوضاع و احوال مملکت شده است از هر نقطه نظر چه در امور قضائی چه در امور مالی چه در امور معارف امنیتهای متوالی و مؤسسات مفیده و مخصوصاً با مقایسه اوضاع امروز با وضعیات دوره چهارم و پنجم همه کس هر آدم منصفی یقین دارد تصدیق خواهد کرد که هیچ قابل شباهت با هم نیست و ما همه اینها را مدیون هستیم به وجود مقدس علیحضرت بهاوی (صحیح است) که ایشان از ابتدای کار تصمیم فرمودند که فواصل این دوره‌های تقنینیه و آن فتره‌های ممتد را از میان بردارند تا قوه تقنینیه مملکت موفق شود که متوالیاً کارهای خودش را ادامه بدهد و این موفقیت‌های فعلی را تسریع بکند و باز هم امیداورم که خداوند ما را موفق بدارد که در تحت توجهات عالیه ایشان بخدمات عمده برای مملکت موفق شویم. چیزی را که باید بعرض آقایان برسانم و اجازه بدهند این است که از آقای رئیس اولاً استدعا کنیم در مدت فتره تا وقتی که مجلس جدید افتتاح می‌شود ایشان کما فی السابق زحمات مراقبت در کار اداره تقنینیه را تحمل کنند و بعهده بگیرند (صحیح است-صحیح است) مخصوصاً لازخ میدانم در اینمورد از زحمات اعضاء اداره تقنینیه که واقعاً با یک خدمت خستگی ناپذیری کارهای خودشان را مراقبت کرده‌اند و ما را در هیچ موقع معطل نگذاردند و مخصوصاً رئیس اداره تقنینیه آقای طوسی که مخصوصاً زحمت کش است تقدیر کرده باشیم و تشکر کنیم و البته برای تشویق خاطر آنها هم لازم است که کمافی-السابق در تحت مراقبت و توجهات آقای رئیس تا افتتاح دوره آتیه اداره تقنینیه را مراقبت کنند و ثانیاً از اعضاء اداه مباشرت هم لازم است ما قدردانی کنیم برای اینکه آنها هم بنوبه خود زحمات خوبی کشیده‌اند و متحمل همه قسم زحماتی که لازم بوده است برای پیشرفت کارهای مجلس شده‌اند و باید آقای ارباب هم قبول بفرمایند کمافی-السابق ایشان هم مراقب کارهای اداره مباشرت باشند نگذارند یکی در کار پیدا شود بعلاوه بنده یک چیز فوق العاده هم از آقای ارباب کیخسرو و تقاضی می‌کنم و آن این است که وضعیت بنای مجلس بعد از حریق تا یک حدی پیشرفت کرده است و عنقریب مجلس افتتاح خواهد شد البته شخص بزرگی مثل وجود اعلیحضرت باید با نیمجلس تشریف بیاورند و این مجلس را افتتاح بفرمایند و این شایسته نیست که ورود ایشان از این درب موقتی باشد باید که نزدیک محل جدید خیلی باشکوهی البته تشریف بیاورند و مجلس را افتتاح کنند این است که آقای ارباب باید همان جدیتی که تاکنون بخرج داده‌اند در تعمیرات و بنائی مجلس بیش از پیش بکار برند که برای افتتاح مجلس در سرسرا و عمارت جدید حاضر باشد و ما هم افتخار پذیرائی مقدم اعلیحضرت همایونی را دربنای جدید بخودمان ببینیم امیدوارم که آقایان با این عرض بنده موافقت بفرمایند که آقای رئیس و آقای ارباب کیخسرو کارهای خودشان را کمافی-السابق ادامه بدهند و زودتر اسباب تمام شدن بنای مجلس را برای افتتاح دوره نهم حاضر کنند (صحیح است)
رئیس – آقای اورنگ
اورنگ- چنانکه همه آقایان اصغاء فرمودند بیانات آقای رئیس و بعد از ایشان بیانات آقای فهیمی کاملاً ادای منظور و مقصود را کرد. لیکن بنده در خاتمه ناگزیرم از تذکر دو سه نکته بطور اجمال و اختصار که بعرض آقایان برسانم. مطلب اولی که بنظرم رسیده این است که قطع دارم همه آقایان هم این معنی را تصدیق دارند که هر نعمتی در عالم مناسب با طبع خودش مناسب با مزاج خودش یک تشکر خاصی دارد (صحیح است) همه نعمت حضرت حق دارای یک نحوه از تشکر نیستند مثلاً اگر زبان انسان گویا و فصیح باشد این البته نعمتی است از جانب خدا خوب تشکر زبان خوب و فصیح و گویا چیست در عالم بر اعتقاد بنده راست گفتن (صحیح است) وقتی انسان زمان خوب پیدا کرد نباید بگوید خدایا تو را شکر خیر تشکر این نعمت راستگوئی است. اقتدار خوب که خدا به یک کسی عنایبت فرمود تشکر این چیست به این است که بگوید خدایا من تو را شکر می‌کنم؟ نه آنچه مقتئر باید عادل باشد عدل تشکر از نعمت اقتدار است. همین طور هر یک از نعمتهای الهی را وقتی که ملاحظه بفرمائید مناسب با طبع خودش یک قسمتی از تشکر را لازم دارد. همه آقایان مسبوقند که ده سال یا کمتر یا زیادتر است که ما مردم ایران دارای یک نعمتی شده-ایم از جانب حق و آن وجود اعلیحضورت همایونی است (صحیح است) و خیال نمی‌کنم کسی در این موضوع و مقدمه بقدر سر خردلی شک و اشتباه داشته باشد (صحیح است) این نعمت برای ما چشمه نعمت است تمام نعمتی که در این مملکت شامل حال ما شده است زائیده شده از این نعمت بخصوص است (صحیح است) درست است؟ (نمایندگان بلی صحیح است) حالا این نعمت را چگونه ما مردم ایران می‌خواهیم تشکر کنیم و چه باید کرده باشیم باید بگوئیم خدایا تو را شکر که همچو نعمتی بما مرحمت کردی؟ به اعتقاد من این نیست تشکرش. عرض می‌کنم بطوریکه همه آقایان موافقت دارند و البته تصدیق خواهند فرمود اعتقاد بنده این است که در مقابل این نعمت که ما واجد شده‌ایم از جانب حضرت حق تمام ما مردمی که ساکن مملکت ایران هستیم ساکن این مرز و بوم هستیم و ساکن خارج از مملکت ایران هستیم هر فردمان برحسب وظیفه خاصی که در طبیعت و معیشت زندگانی بما محول هست رعیت یک وظیفه خاصی دارد که بر او محل است. قاضی یک وظیفه خاصی دارد تاجر یک وظیفه خاصی کاسب یک وظیفه خاصی وکیل یکوظیفه خاصی عسکر و اهل نظام یک وظیفه خاصی وزیر یک وظیفه خاصی دارند هر فردی از افراد برای تشکر از این نعمت الهی بایستی ادای وظیفه خودشانرا در حد خودشان بایمان و عقیده بکنند این تشکر از این نعمت است. یعنی آن رعیت بذر را در موقع خود باید بکارد از بذر ندزددو موقع آنرا از دست ندهد و در موقعش برود و علف بذر را باصطلاح فرخو کند و در موقع حاصل را درون کند حاصل پاک و بی عیب را بیاورد بازار اینتشکر آن رعیت است و آن قاضی بایستی برود از روی موازین قضاء از روی وجدان از روی ایمان قضاوت کند بین متخاصمین تشکر قاضی ادای این وظیفه است از روی ایمان و عقیده تشکر آن تاجر ادای وظیفه است از روی ایمان که بصحت عمل تجارت خودش را شروع کند و تجارت خودش را بپایان برساند. این معنی برای هر فردی از افراد مردم ایران ساکن مرز و بوم ایران و ایرانیان ساکن خارج از منطقه ایران تشکر از وجود این نعمت است یعنی تشکر از این پادشاه است (صحیح است) حالا با این مقدمه که قطع دارم همه آقایان با من مواقفند من فقط خدای تعالی را شاکرم که ما هیئت ما افراد که اسم مان نماینده و مبعوث و وکیل بود و هست تا این دقیقه. ما تشکر می‌کنیم حق را که بما توفیق داد که از روزی که این وظیفه بر شانه ما تحمیل شد تا این دقیقه که این وظیفه مقدس را در زمین می‌گذاریم موفق شدیم تشکر خودمان را از وجود این پادشاهمان بکمال درستی و صداقت و سلامت شروع کردیم و بپایان رساندیم بیش از این و بالاتر از این نبایستی تشکر کنیم و فوق این تشکری نیست (صحیح است) تا ما کرده باشیم. بعد از ادای این مقدمه مسئله را که می‌خواستم عرض کرده باشم آن را بطور اجمال راجع به هیئت محترم دولت است. موضوع هیئت محترم دولت و خودمان الفاظی را من جستجو کردم که ادا کرده باشم بین خودمان و هیئت دولت هر کدام از الفاظ را که دست مردم دیدم نمی‌تواند آن لفظ عهده دار آن معنی باشد که در ضمیر ما است نسبت به هیئت محترم دولت خودمان بعباره اخری الفاظ کوتاه است برای ادای مقصود مجبورم این یک فراز را بگویم (بقول یککسی می‌گفت که لغت را ترجمه کنید بشعر تا معنی حقیقی لغت پیدا شود) تا این فراز آن معنائی را که مابین ما و هیئت دولت است بتواند انجام بدهد و تبین کرده باشد. هیچوقت در عمرتان مشاهده فرموده‌اید یا شنیده‌اید یا کتابی خوانده‌اید که یک دستی در عالم از یک چشمی بیاید اظهار تشکر کند یا یک چشمی بیاید در عالم از یک دستی اظهار تشکر کند یک روح واحد در یک کالبدی هست چشم یک وظیفه خاصی دارد. دست یک وظیفه خاصی سایر اعضای بدن هم همینطور برای انجام آن روح واحد یک وظیفه خاص بخودشان دارند اما این وظایف طوری با یکدیگر و این اعضاء اختلاط و امتزاج پیدا کرده‌اند که یکی شده‌اند اما یکی نیستند هر کس بگوید دست چشم است غلط گفته است چشم دست است غلط گفته است همین طور قوای ظاهره و باطنه اینها یک وظیفه را برای یک روح واحد انجام می‌دهند و تمام این وظایف در موقع و وقتی که می‌خواهد اجرا و انجام شود تمام این اعضاء یک وظیفه واحد را انجام می‌دهند. ما و هیئت محترم دولت وظایفی را که برعهده خودشت داشت در زیر سایه این پادشاه که آخر دقیقه انجام وظیفه خودش را با ایمان و عقیده و راستی و درستی ایفاء کرد بنابر مقدمه اول وظیفه خودش را انجام کرد ما هم که وظیفه خاص دیگری داشتیم آن وظیفه خاص دیگر را تا دقیقه آخر انجام کردیم پس مورد ندارد که این دست‌ها و چشمها بگویند که ما از شما متشکریم با مورد ندارد آن چشمها باین دست‌ها بگویند ما از شما متشکریم حالا هر وظیفه که بین چشم و دست هست ما همان وظیفه را نسبت به هیئت محترم دولت داریم با همان وظیفه که آنها نسبت بچشم دارند نسبت بما داشته باشند حالا این بیانرا برای این کردم کهالفاظ کوتاه بود برای رساندن این معنی لهذا بنده بهمین مقدار برای این موضوع قناعت می‌کنم اماموضوع سوم گو اینکه آقای فهیمی فصیح تر و عالی تر این معنی را ادا کردند منهم برای اینکه کلافی آورده باشم بنوبه خودم از طرف خودم و از طرف همه آقایان که به من تذکر فرموده‌اید و امر فرموده‌اید من حقیقتاً تشکر می‌کنم از موقع و مقام ریاست مجلس که ایشان با همان روح مخصوص بخودشان و آن عواطف مخصوص بخودشان آن لهجه صریح اما در عین حال نرم و ملایم و پر محبت مخصوص بخودشان اجرای وظایف مقرره بخودشان را کردند (صحیح است) از طرفی در عین حال چنانچه این را هم مشاهده فرموده‌اید غالباً اجرای وظیفه را مجری وقتی در حین اجرا است زیاد تو با جذب قلب نیست قلوب مختلف است همین طور که بشر در صورت مختلف است در اخلاق هم متفاوتند غالباً دیده‌ایم اشخاص ادای یک وظیفه را که می‌کنند یک مسئولیتی هم برای آنها در حین انجام وظیفه هست و زیاد متوجه این نیستند که جذب و جلب قلوب هم کرده باشند مثل اینکه این دو معنی متضادند. ایشان در عین حال که وظیفه خود را اجرا می‌فرمودند بجلب قلوب هم موفق شدند باری از ایشان هم تشکر می‌کنم از طرف خودم و همین طور هم از طرفرفقا که به من تذکر داده‌اید و امر فرموده‌اید از ایشان استدعا می‌کنم که در این بین المجلسین چنانچه مراقبت تام می‌فرمودند در تمام جزئی‌ها و کلی‌های کارهای مربوطه را حالا هم کلی و جزئی کارها را تحت نظر داشته باشند و مراقبت تام داشته باشند که سر سوزنی فتره و فتوری و رخنه در کارها پیدا نشود بعد از این مقدمه عرض دیگر دارم راجع به هیئت تقنینیه که بنوبه خودم از فرد فرد اعضاء و اجزاء هیئت نقنینیه مجلس تشکر کنم و برهان عملشان ملاحظه فرمودید امشب در یک ربع ساعت قبل مجلس تشکیل شد و قوانینی از طرف هیئت دولت پیشنهاد شد و کلاً تصویب شد تصویب شده-اش پاکنویس شده و بامضاهای لازم رسیده الآن به هیئت محترم دولت تسلیم شد اینها در هر جزئی و کلی که مسئولیتی بعهده خودشان بود با نهایت عقیده و کمال ایمان قدم برداشته‌اند و قدم گذاشته‌اند و مسئولیت خودشان را انجام داده‌اند همینطور هیئت محترم مباشرین مجلس از آقای ارباب کیخسرو و سایر اعضای هیئت مباشرت که در جزئی و کلی کارها حقیقتاً مشقت تحمل می‌کنند و کرده‌اند مشاهده می فرمائید بنائی نمونه از خدمات آنها است و بعد از هیئت محترم مباشرت از فرد فرد مستخدمین داخلی مجلس از سرایدار و فراش و پیشخدمت و همه اجزاء مربوطه بمجلس من تشکر می‌کنم که هر یک هر یک آنها وظیفه خودشان را چنانکه به آنها محول بوده انجام کرده‌اند. (صحیح است) این بود اصل عرایض بنده.
رئیس- آخرین خطیب آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری- اگرچه بنده بعد از فرمایشات آقای فهیمی و آقای اورنگ با آن فصاحت و بلاغت دیگر عرضی ندارم چون قبلاً اجازه خواسته بودم برای اینکه در عرض تشکر و اظهار احساسات با آقایان شریک باشم که مختصری عرض کنم خیلی خوشوقت هستم که مجلس خدمات ملی خود را در تحت حمایت اعلیحضرت اقدس شهریاری که تمام اصلاحات مربوط و مدیوت بشخص ایشان است با تشریک مساعی هیئت محترم دولت بخوبی و با موفقیت انجام داد (صحیح است) امیدوار هستیم که مجلس آتیه بزودی افتتاح شود و هیئت محترم دولت هم پروژه‌ها و لوایح لازمه که برای بهبودی و تکامل اوضاع مملکتی مفید باشد در اینمدت تهیه کنند و ما هم موفق شویم که در تعقیب اصلاحات و اقدامات سابق بخدمت ملی خود ادامه دهیم گرچه حسن اداره مقام محترم حضرت آقای رئیس مکررا مذاکره شد و بعرض رسید ولیکن برای اینکه کاملاً این شکرگذاری شده باشد بنده هم بنوبه خودم از طرف خود و رفقا اظهار تشکر کنم و حست اداره و حسن مراقبت و مواظبتی که آقای رئیس در اداره مجلس فرمودند و از سایر اعضاء هم بنوبه خود همه رضایت داریم مخصوصاً بعد از آقای رئیس در اداره مباشرت از آقای ارباب کیخسرو که بنده هم بنوبه خودم از طرف خود و رفقا تقاضا دارم که زحممت سرپرستی را در مدت فترت مقام ریاست همینطور تحمل بفرمایند و همینطور در قسمت مباشرت آقای ارباب و سایر مباشرین. دیگر عرضی ندارم.
رئیس الوزراء (آقای حاج مهدیقلی خان هدایت)- از میان فرمایشاتی که اینجا شد من چشم و دست را موضوع عرایض خودم قرار می‌دهم البته چشم از دست تشکری ندارد دست هم از چشم تشکری ندارد ولی این هر دو با موافقت هم ازشان کار ساخته است و الا چشم به بند دست کاری ازش ساخته نیست و مصرفی ندارد (صحیح است) برعکسش هم همینطور است دست هر کاری که بکند چشم می‌خواهد که ببیند ولی این هر دو چنانچه گفته شد باید از روح تشکر داشته باشند آن جان انسانی یا روح انسانی باید فرمانده هر دوی اینها باشد اگر آن نباشد هم دست بمصرف می‌ماند و هم چشم (صحیح است) این روح امروز در مملکت ما کیست؟ البته وجود مبارک اعلیحضرت بهاوی است (صحیح است-صحیح است) و این دست و این چشم خیلی باید کار بکنند و مراقب باشند تا عشری از اقشار آنچه در منافع مملکت و خیر ملت محل توجه اعلیحضرت است بتوانند انجام دهند ما در قسمت خودمان که مستخدمین دولت هستیم به تصور خودمان معترفیم که ما نتوانسته‌ایم آن جوری که اعلیحضرت توجه دارند بکارها و میلشان است که مقاصد مملکتی و ملی پیشرفت کند ما که هرچه دویدیم نرسیدیم هنوز (صحیح است) البته مجلس شورای ملی آنچه ما آورده‌ایم توجه کرده‌اند و انجام داده‌اند و در همکاری موافقت‌های لازم کرده‌اند اما این را هم بنده باید عرض کنم که با توجهات ملوکانه و آن شوقی که دارند به اینکه مقاصد مملکت و ملت انجام بگیرد لوایحی که تقدیم شده است همه در خبر مملکت و در خیر ملت بوده است (صحیح است) البته این جور لوایح طرف توجه مجلس هم واقع می‌شود و البته این دوره‌های مجلس را می‌شود بر دوره‌های پیش گفت که خوب خیلی بهتر کار کرده‌اند چرا برای اینکه یک مدرسه ایست هر دو سالی سه سالی که انسان در یکمدرسه کار بکند البته چالاکتر می‌شود چابکتر می‌شود مقاصد را بهتر میداند آرزوی هر ملتی اجرای قوانین است (صحیح است) قوانین می‌گذرد وقتی که اجرا نشود مصرفش چیست (صحیح است) این اجرای قوانین ما ببینیم در این دوره‌های سابق میشده؟ خیر نمی شده (صحیح است) حالا این اجرای قوانین است که اسباب تشکر هم دولت می‌تواند بشود و هم ملت که چشم دست باندازه که توانستند کار خودشان را کرده باشند و نمونه اجرای قوانین می‌توانم عرض کنم که آرزو بود که در موقعی که یک دوره نقنینیه انجام خدمت خودش را کرده باشد اجزاء دوره بعدش حاضر شده باشند (صحیح است) و الآن در این دوره اجرای قوانین و مراقبت هیئت اجرائیه طوری بوده است که دوره آتیه الآن اعضایش حاضرند و همه انتخابات هم تمام شده است و در خاتمه بنده از برای چشم و دست هر دو توفیق می‌خواهم که بتوانند از عهده خدمات آن روح برآیند (صحیح است- صحیح است- احسنت)
رئیس- اجازه میفرمائید مجلس را ختم کنیم (صحیح است)
(ساعت دوازده بعداظهر مجلس ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- دادگر