مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ خرداد ۱۳۳۳ نشست ۲۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۲۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه بیست و پنجم خرداد ماه ۱۳۳۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- تقدیم یک فقره طرح قانونی به وسیله آقای عبدالصاحب صفایی
۳- گزارش وزارت کار راجع به حادثه کارخانه بلورسازی به وسیله آقای معاون وزارت کار
۴- قرائت گزارش شعبه سوم مبنی بر انتخابات زرتشتیان و نمایندگی آقای رستم گیو و تصویب آن
۵- بقیه مذاکره در لایحه مرجع رسیدگی به جرایم سارقین مسلح خاتمه شور آن
۶- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر دفاع ملی
۷- سؤال آقای بهبهانی راجع به اتوبوسرانی و ارزاق و جواب آقای معاون نخست وزیر
۸- سؤال آقای قنات‌آبادی راجع به تبعید آقای دکتر بقایی و جواب‌های معاون نخست وزیر
۹- تقدیم دو فقره لایحه از طرف آقای معاون وزارت کشور
۱۰- بیانات بعد از دستور آقایان - نقابت و شوشتری
۱۱- تقدیم یک فقره سؤال از وزارت امور خارجه از طرف آقای دکتر پیرنیا
۱۲- بیانات بعد از دستور آقای قراگزلو
۱۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس ساعت ۹ و سی و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
غائبین بااجازه- آقایان: احمد فرامرزی، عبدالرحمن فرامرزی، کاشانی، عرب شیبانی، تربتی، علم، اریه، محمود افشار، موسوی، دکتر عدل، افشار صادقی.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: صادق بوشهری، مهندس شاهرخ‌شاهی، سلطان‌مراد بختیار، غضنفری، کی‌نژاد، دکتر افشار، مصطفی ذوالفقاری، پورسرتیپ، کدیور، صدرزاده، مکرم.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان: لاری ۱۵ دقیقه، سلطان‌العلما ۳۰ دقیقه، ابراهیمی ۵۰ دقیقه، رضا افشار یک ساعت و نیم، صارمی یک ساعت و نیم، دهقان یک ساعت و نیم، مرتضی حکمت یک ساعت و ۳۰ دقیقه، استخر یک ساعت و ۳۰ دقیقه، حمید بختیار یک ساعت و نیم، قوامی یک ساعت و نیم.
دیرآمدگان و زودرفتگان بی‌اجازه - آقایان: نقابت ۳۰ دقیقه، کیکاوسی ۵۰ دقیقه.
رئیس- آقای مهندس شاهرخ‌شاهی.
مهندس شاهرخ‌شاهی- بنده جلسه قبل کسالت داشتم به اطلاع مجلس هم رساندم.
رئیس- چیزی نوشته بودید؟
مهندس شاهرخ‌شاهی- بلی.
رئیس- اصلاح می‌شود، آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی- بنده در صورت جلسه با نهایت دقت نگاه کردم دیدم از طرف بنده اهانتی به هیچ یک از همکاران محترم نشده است ولی برعکس از طرف یکی از همکاران به بنده اهانت شده است اگر مورد تأیید ایشان است اصلاح نشود ولی اگر مورد تأیید ایشان نیست اصلاح بشود.
رئیس- آقای شوشتری.
شوشتری- در بیانات پریروز وقتی که بنده اظهاراتی می‌کردم چون خود آقا، حضرت ریاست محترم و نمایندگان متوجهند که همیشه در دوره شانزدهم و در دوره هجده همیشه تذکر داده‌ام که از ادب خارج نشویم و برگردیم به اینکه اعمال و گفتار و رفتار ما سرمشق و هادی مردم باشد و این حیثیت از دست رفته‌ای که برای مجلس در دوره ۱۷ حالا قانونی یا غیرقانونی کاری ندارم پیدا شد این حیثیت اعاده بشود و مجلس محترم بشود من تشخیص کردم از حیث بیانات و از مدلول بیانات و از مفهوم و منطوق فرمایشات آقایان دارد طوری می‌شود که خیانت مسلمی به عنوان اشتباه در ذهن ملت ایران مجدداً وارد می‌کنند و این دکان مردم‌فریبی باز می‌شود از این جهت اگر تذکری داده‌ام اهانتی نبوده است بلکه حقیقتی هم بوده است (یک نفر از نمایندگان- در نطق قبل از دستور بگویید) نطق قبل از دستور هم می‌کنم.
رئیس- آقای غضنفری.
غضنفری- بنده در جلسه گذشته به واسطه کسالت نتوانستم بیایم.
رئیس- اصلاح می‌شود، آقای مهندس جفرودی راجع به صورت مجلس است.
مهندس جفرودی- چون ایشان تأیید فرمودند بیانات خودشان را خواستم عرض کنم چون ایشان فرمودند برای بنده موجب افتخار است (صدقی- احسنت).
رئیس- آقایان سعی بفرمایید البته به هم بی‌جهت اهانت نکنید و نیش به هم نزنید که مجلس به جریان کار اصلی بیفتد و در این موقع که اصلاحاتی ضروری است انشاءالله موفق بشویم و خدماتی بکنیم دیگر نظری نسبت به صورت مجلس نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب شد.
رئیس- چند نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند این آقایان حق‌شان محفوظ است که بعد از دستور نطق‌های‌شان را بکنند.
۲- تقدیم یک فقره طرح قانونی به وسیله آقای عبدالصاحب صفایی
عبدالصاحب صفایی- اجازه می‌فرمایید عرض مختصری دارم.
رئیس- بفرمایید.
صفایی- یک طرحی است راجع به امور بانکی از طرف عده‌ای امضا شده تقدیم مقام ریاست می‌کنم مقرر بفرمایید به جریان بیفتد.
شوشتری- اجازه بفرمایید قبلاً ما عرایض‌مان را بکنیم.
رئیس- بعد از دستور بفرمایید یک لایحه‌ای است که چندین روز است طول کشیده راجع به سارقین مسلح چند پیشنهاد آن هم مطرح شده موافقت بفرمایید بقیه پیشنهادات آنهم مطرح شود شاید این لایحه امروز تمام بشود بعد آقایان نطق‌های‌شان را بکنند، آقای درخشش.
درخشش- پیشنهادی است که عده‌ای از آقایان نمایندگان محترم امضا کرده‌اند برای اینکه تغییر اشل فرهنگی‌ها مقدم بر لوایح دیگر در دستور قرار بگیرد.
رئیس- صورت دستور که چاپ شده نمی‌شود تغییر داد مگر با امضای ۱۵ نفر و رأی مجلس.
درخشش- بیشتر از ۱۵ نفر امضا کرده‌اند.
رئیس- گزارش کمیسیون استخدام در این موضوع چاپ شده و منتشر شد.
درخشش- بله کمیسیون فرهنگ گزارش داده و چاپ شده است و امروز هم آقای جعفری وزیر فرهنگ تشریف داشتند کار تمام است.
رئیس- بسیار خوب باید منتظر گزارش کمیسیون استخدام هم شد که برسد و در جلسه بعد مطرح شود.
عبدالصاحب صفایی- لایحه آموزگاران که از مجلس سنا آمده.
۳- گزارش وزارت کار راجع به حادثه کارخانه بلورسازی به وسیله آقای معاون وزارت کار
رئیس- در جلسه پیش گویا آقای معاون وزارت کار مشغول بیاناتی بودند گزارشی داشتند به مجلس، بفرمایید.
معاون وزارت کار (دکتر صحت)- با اظهار تشکر از آقایان خواستم استدعا کنم که اجازه بفرمایید این گزارشی که راجع به کارخانه بلورسازی بنی‌هاشمی است به عرض آقایان محترم برسانم.
۱- کارخانه بلورسازی بنی‌هاشمی سال‌ها قبل از تأسیس وزارت کار و وضع قوانین کار و بیمه کارگران با وضعی که منطبق با اصول فنی نبوده تأسیس یافته است.
۲- وزارت کار از بدو تأسیس خود پیوسته تذکرات قانونی را در مورد اجرای قانون کار و قانون بیمه کارگران در باره کارگران به کارخانه نامبرده داده لیکن کارخانه در اجرای دستورات وزارت کار مبنی بر اجرای قانون کار و رفع نقایص فنی اهمال نموده است.
۳- بازرس‌های وزارت کار در تاریخ ۲۳/۱۰/۱۳۳۲ به کارخانه مراجعه نموده و به یک سلسله نواقص فنی برخورد می‌نماید وزارت کار طی نامه شماره ۳۹۹ ر ۱۷۹۹۹- ۲۵/۱۱/۱۳۳۲ کارفرما را به رفع نواقص مذکور متوجه می‌سازد ولی با وجود این کارفرمای مزبور در صدد رفع نواقص فنی مذکور برنمی‌آید.
۴- آقای بنی‌هاشمی صاحب کارخانه به موجب صورت مجلس مورخ ۲۶/۳/۱۳۳۲ تنظیمی در اداره کار تهران تعهد می‌نماید کارگران خود را از اول تیر ماه ۳۳۲ نزد سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران بیمه نماید ولی تا تاریخ وقوع حادثه در امر بیمه آنها اهمال می‌کند.
۵- با وجود اینکه کارگران حادثه دیده بیمه نبوده‌اند معذلک به استناد ماده ۲۷ لایحه قانونی بیمه‌های اجتماعی کارگران مصدومین تحت معالجه و مداوا قرار گرفته‌اند. اکنون در پست امدادی شیر و خورشید سرخ ۴ نفر و در بیمارستان هدایت ۸ نفر و در بیمارستان فیروزآبادی یک نفر و در بیمارستان رازی یک نفر بستری و هزینه معالجه آنها از قبیل دوا و غذا از محل سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران تأمین گردیده و پزشکان سازمان روزانه در دو نوبت از بیماران عیادت می‌نمایند. کارگرانی که جراحات آنها نسبتاً مختصر است و در حدود ۱۶ نفر هستند همه روزه به درمانگاه مرکزی سازمان بیمه‌های اجتماعی مراجعه نموده و به طور سرپایی معالجه می‌شوند. به بازماندگان کارگران متوفی کارخانه به وسیله نصب آگهی در کارخانه و اعلان در جراید اطلاع داده شده است با شناسنامه باطل شده از طرف اداره متوفیات برای برقرار مستمری به سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران مراجعه نمایند و تا این تاریخ بازماندگان ۱۴ نفر از کارگران متوفی مراجعه نموده‌اند. توضیح آنکه طبق صورتی که اداره پزشکی قانونی ارسال داشته تعداد متوفیات ۲۲ نفر می‌باشد.
۶- برای تعقیب مختلف ادعانامه لازم تنظیم گردیده و به دادسرای شهرستان تهران ارسال شده است.
۷- برای اینکه کلیه کارفرمایان مقررات قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران و نظامات و دستورات قانونی را اجرا نمایند لوایح جدید قانون کار و قانون سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران تهیه گردیده و قریباً برای تصویب تقدیم خواهد شد تا با در دست داشتن ضمانت اجرای قانون کار نسبت به تأمین رفاه و آسایش کارگران قدم‌های مفیدتری برداشته شود و رجا واثق دارد که آقایان نمایندگان محترم با حسن نیتی که همواره برای پیشرفت امور کشور به خصوص اصلاحات اجتماعی ابراز می‌فرمایند وزارت کار را در انجام وظایف قانونی خود هدایت و ارشاد فرموده و با تصویب لوایح مذکور بیش از پیش وسایل تأمین رفاه طبقه مولد کشور را فراهم آورند. ضمناً موقع را مغتنم شمرده به این وسیله از اقدامات خیرخواهانه جمعیت خیریه ثریا پهلوی که بنا به امریه علیاحضرت ملکه ثریا پهلوی به بازماندگان کارگران متوفی کمک و مساعدت لازم شده و از آنها تفقد و دلجویی به عمل آمده است سپاسگزاری می‌نماید.
شوشتری- آقا به چه مجوزی اینها را بدون تشریفات قانونی کردید؟
دکتر شاهکار- بنده یک سؤال کوچکی دارم از آقای معاون وزارت کار خیلی مختصر است.
رئیس- اگر سؤال است باید بنویسید که به دولت ابلاغ شود.
دکتر شاهکار- سؤال نیست توضیحی است خواستم بپرسم فعلاً کارخانه بلورسازی کار می‌کند یا خیر؟
قنات‌آبادی- بنده اخطار دارم.
رئیس- طبق چه ماده‌ای؟
قنات‌آبادی- طبق ماده ۱۶۹.
رئیس- ماده ۱۶۹ مربوط به جواب سؤالات است دولت برای جواب سؤالات حاضر است آقایان اگر مایلند یک روز فوق‌العاده تعیین کنند که این سؤالات به عمل بیاید چون روزهای معمولی مجلس کار دارد سابق هم همین کار را می‌کردیم یک روز فوق‌العاده مجلس تعیین کند آقایان وزرا حاضر بشوند سؤالات به عمل بیاید.
قنات‌آبادی- قربان تعیین بفرمایید برای اینکه تا دولت بیاید جواب بدهد آنهایی را که تبعید کرده‌اند از کرمان به جزیره هرمز ممکن است از گرما بمیرند امروز و فردا شدنش باعث تلف شدن جان یک عده‌ای می‌شود.
رئیس- ممکن است مجلس روزی را برای جواب سؤالات معین کند امروز هم سؤالات جز دستور نیست ممکن است بعد از این لایحه مطرح بشود.
قنات آبادی- قبل از این لایحه بفرمایید مطرح بشود.
۴- قرائت گزارش شعبه سوم راجع به انتخابات زرتشتیان و نمایندگی آقای رستم گیو و تصویب آن.
رئیس- آقای مشایخی.
آقای مشایخی مخبر شعبه سوم گزارش شعبه راجع به انتخابات زرتشتیان و نمایندگی آقای رستم گیو را به شرح ذیل قرائت نمودند. پرونده انتخابات زرتشتیان در دوره ۱۸ قانونگذاری حاکی است که از طرف فرماندار طهران از سی و شش نفر طبقات شش گانه و معتمدین محلی برای ساعت ۴ بعد از ظهر شنبه ۱۴/۱/۳۳ دعوت به عمل آمده پس از تعیین هیئت رئیسه و انجام تشریفات لازم روزهای شنبه و یکشنبه و دوشنبه ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ فروردین ماه ۳۳ در جهت توزیع تعرفه و اخذ رأی معین نموده‌اند.
ضمناً از وزارت کشور درخواست شده که به استانداران فارس و کرمان و فرماندار یزد دستور دهند که در نقاط نامبرده حوزه‌های فرعی انجمن را تشکیل اقدامات قانونی نسبت به انجام امر انتخابات به عمل آورده نتیجه را اطلاع دهند و سه نفر از طرف انجمن مرکزی انتخابات به وسیله وزارت کشور به استانداران کرمان و فارس و فرماندار یزد معرفی شده‌اند در روزهای ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ فروردین ماه ۳۳ در حوزه مرکزی طبق قانون تعرفه توزیع و اخذ رأی به عمل آمده پس از قرائت آرا مأخوذه و وصول گزارش انجمن‌های فرعی (۲۵۰۴) رأی مأخوذه آقای ارباب رستم گیو به اکثریت ۲۴۱۴ رأی از طرف زرتشتیان ایران به نمایندگی دوره ۱۸ مجلس شورای ملی انتخاب شده‌اند. و چون در مدت یک هفته مقرره جهت وصول شکایات هیچ گونه شکایتی واصل نگردیده انجمن اعتبارنامه به نام مشارالیه صادر و انحلال خود را اعلام می‌نماید. شعبه سوم به پرونده مزبور رسیدگی و صحت انتخابات زرتشتیان را تصدیق و نمایندگی آقای ارباب رستم گیو را در دوره ۱۸ قانونگذاری که به اکثریت ۲۴۱۴ رأی از مجموع ۲۵۰۴ رأی مأخوذه انتخاب شده‌اند تأیید نموده و اینک گزارش آن را برای تصویب به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر شعبه سوم- مشایخی
رئیس- نمایندگی آقای ارباب گیو تصویب شد. (مبارک است).
۵- بقیه مذاکره در لایحه مرجع رسیدگی به جرایم سارقین مسلح و خاتمه شور آن
رئیس- لایحه سارقین مسلح مطرح است بقیه پیشنهادات قرائت می‌شود پیشنهاد آقای خلعتبری.
(به شرح زیر خوانده شد.)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی.
اینجانب پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل به ماده افزوده شود:
فرمانداران یا استانداران و دادستان‌ها می‌توانند در جریان تحقیق از اشخاصی که به عنوان سارق مسلح تحت تعقیب قرار می‌گیرند نظارت نمایند. ارسلان خلعتبری
رئیس- آقای خلعتبری چون شور دوم است توضیح هم خیلی مختصر بفرمایید (صفایی- آقای خلعتبری پیشنهاد را خود آقا بخوانید).
خلعتبری- بسیار خوب «فرمانداران و استانداران و دادستان‌ها می‌توانند در جریان تحقیق از اشخاصی که به عنوان سارق مسلح تحت تعقیب قرار می‌گیرند نظارت نمایند. (شوشتری- یعنی در محاکمه؟) نخیر، توضیح عرض می‌کنم آقایان توجه بفرمایند حالا ممکن است آقااین اگر پیشنهادی دارند بفرمایند که بنده هم اگر نظر آقایان صحیح باشد اطاعت می‌کنم این قانون وقتی که وضع شد قانون اکثراً صحیح است منتهی در اجرا تشکیلات ما طوری است که یا اکثر اوقات با بعضی اوقات سوءاستفاده می‌شود نقض غرض در قانون به عمل می‌آید می‌خواهید شما روی این قانون سارق مسلح را تعقیب بکنید اما یک مرتبه می‌بینید در یک محلی شما با یک کسی شریک ملک هستید با یک کسی اختلاف دارید آدم شما می‌رود آب بیندازد یک کسی می‌گوید که این آقا سارق مسلح هستند و ممکن است سوءاستفاده‌ای از مقررات قانون بشود این قانون وقتی نوشته شد باید در تمام ولایات اجرا بشود اگر اشخاصی را گرفتند به عنوان سارق مسلح طبق این قانون خواستند تعقیب کنند اگر اشخاصی پیدا شدند خواستند اعمال غرض کنند و اشخاص غیر مقصر را مقصر قلمداد بکنند در یک چنین موقعی آمدند کسی را تحت تعقیب قرار دادند آن وقت این شخص دیگر مرجعی ندارد با وضع فعلی حالا شما می‌بینید مطابق ماده ۵ حکومت نظامی توقیف می‌کنند اشخاصی را که مطابق ماده ۵ حکومت نظامی نباید تعقیب بشوند پس بنابراین اگر شما یک کسی را مطابق این قانون اجازه دادید و آن شخص را تعقیب کردند بردند در مقامات نظامی این شخص دسترسی ندارد که ثابت کند بگوید به من مربوط نیست اگر یک کسی با دیگری اختلاف محلی دارد سر یک ملک ممکن است در ولایات با این قانون مأمورین سوءاستفاده بکنند برای جلوگیری از اعمال غرض و برای اینکه کسی نتواند از این قانون سوءاستفاده بکند بنده گفتم اگر اشخاصی باشند که روی اعمال غرض یا روی دسته‌بندی‌های محلی که در ولایات خیلی زیاد است خواستند اشخاصی را بگیرند و تصفیه حساب بکنند این شخص بتواند پدرش، مادرش، برادرش به فرماندار یک شکایتی بکند که من سارق نیستم من شریک ملک فلان آقا هستم شب رفتم آب ببندم من را به عنوان سارق تعقیب کرده و فرماندار و استاندار فقط می‌توانند نظارت بکنند نه اینکه دخالت بکنند تحقیق مختصری بکنند در جریان تحقیق نظارتی بکنند که این آدم مقصر بوده یا نه تا این عنوان مردم را نبرند تعقیب بکنند جایی داشته باشد برای مأمورین که از این قانون تفویض می‌کنند این رسیدگی را به دادگاه‌های نظامی و مراجع نظامی مرجعی باشد فقط برای نظارت و این مرجع اگر برقرار باشد به عقیده بنده مأمورین احتیاط می‌کنند از اینکه اشخاصی را که مقصر نیستند به این عنوان تحت تعقیب قرار بدهند و هیچ ضرری هم ندارد که فرماندار و استاندار نظارت بکنند برای اینکه جهت ندارد بگوییم فرماندار یا استاندار از یک سارق حمایت می‌کند و مأمورین نظامی محل مخالفت می‌کند بنابراین استاندارها و فرماندارها اگر نظارت داشته باشند یا دادستان هم اگر موافقت بفرمایید که دادستان و دادسرا نظارت داشته باشند بنده موافقت می‌کنم به هر حال این نظارت هیچ گونه ضرری ندارد و تأمین می‌کند اجرای صحیح این قانون را در مواردی که اشخاص بخواهند سوءاستفاده کنند بنده بیش از این لازم نمی‌بینم توضیحی بدهم.
رئیس- آقای پیراسته.
پیراسته- عرض کنم که بنده هم با دقت پیشنهاد جناب آقای خلعتبری را وقتی که قرائت فرمودند گوش دادم و همان اظهارات‌شان را با کمال دقت گوش دادم که ببینم پیشنهاد جناب آقای خلعتبری که مردی بسیار اصولی و قضایی هستند چیست؟ متأسفانه با اینکه خیلی میل داشتم با این پیشنهاد موافقت کنم و رأی بدهم ولی از نظر اصولی همان اصولی که آقای خلعتبری همیشه متذکر هستند و پایبند هستند نمی‌توانم موافقت بکنم علتش این است که قانون باید ضمانت اجرا داشته باشد اینجا گفته‌اند که دادستان بیاید نظارت بکند یا فرماندار یا استاندار بیاید در کار محکمه‌ای که کار قضاوت دارد نظارت کند بعد چه کار کند؟ معلوم نیست به علاوه یک تداخلی خواهد شد در کار قوه قضاییه و قوه مجریه قوه مجریه چه حق دارد فرماندار بیاید در کار محکمه دخالت بکند فرماندار که در محل هست و ناظر اوضاع هست اگر می‌بیند که مأموری در حوزه او تخلف کرده است به وزارت کشور گزارش می‌دهد، وزارت کشور هم آن گزارش را به وزارتخانه مربوطه می‌فرستد به نظر بنده با تصویب پیشنهاد آقای خلعتبری هم مسئولیت لوث می‌شود و هم یک اختلاف زیادی در ولایات تولید خواهد شد و بین قوه قضائیه و محاکم و قوه اجرائیه همیشه یک برخوردهایی خواهد شد بنده از موقعیت استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم جناب آقای خلعتبری استدعا می‌کنم این نکته را توجه بفرمایید در دوره گذشته آمدند اختیار عدلیه و اقتدار محاکم را به اندازه‌ای پآئین آوردند که گفتند اگر یک مأمور دولتی را دادستان محل خواست تعقیب بکند این باید با موافقت خود متهم محل محاکمه‌اش تعیین شود آقایان می‌دانند که این واقعاً کفر قضایی است که به متهم اجازه داده می‌شود که وقتی تحت تعقیب قرار گرفت دادستان و بازپرس نتوانند او را احضارش بکنند بگویند که با موافقت خودش یک محلی را تعیین بکند و آن وقت بروند رسیدگی بکنند حالا رسیدگیش چیست؟ این است که آقای وزیر عدلیه باید اجازه بدهد وزارتخانه مربوطه باید اجازه بدهد که یک مأمور متخلفی را می‌خواهند تعقیب بکنند تا این اندازه به عدلیه تجاوز شده و قوه قضائیه را واقعاً به درجه سقوط رسانیده این پیشنهاد جنابعالی درست معکوس این است زیرا خواسته‌اید که قوه دادستان را بیش از آنچه هست بالا ببرید به نظر من نه آن اندازه‌ای که در دوره گذشته که اختیار عدلیه را تضعیف کردند و از بین بردند و نه در کارهایی که مربوط به او نیست دخالت کند به نظر بنده با این وقت کمی که می‌شود توضیح داد عرض می‌کنم که این پیشنهاد آقای خلعتبری موجب می‌شود که اختلافات زیادی در ولایات ایجاد بشود یعنی فرماندار و استاندار که هیچ گونه حق نظارتی در محاکم ندارند و در امور قوه قضائیه حق دخالت ندارند دخالت در امور قضایی بکنند باین جهت به نظر بنده این پیشنهاد قابل قبول نیست.
رئیس- رأی گرفته می‌شود بپیشنهاد آقای خلعتبری آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد.)
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی.
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده اضافه شود.
تبصره- اشخاص و مأمورینی که سوءاستفاده از این قانون نمودند و اشخاصی را در اثر پرونده‌سازی بر خلاف واقع مقصر جلوه دهند به حبس با اعمال شاقه از ده تا ۱۵ سال محکوم خواهند شد.
دکتر جزایری
رئیس- آقای دکتر جزایری.
دکتر جزایری- استدعا می‌کنم همکاران عزیز توجه بفرمایند برای اینکه وقتی این قانون مطرح شد من دیدم خیلی از دوستان و همکاران محترم یک نگرانی دارند از این قانون اختیار رسیدگی به صلاحیت رسیدگی به جرایم سارقین مسلح را به محاکم نظامی می‌دهد البته از این جهت هم موافق بودند برای اینکه واقعاً موضوع سرقت و دزدی در تهران به یک صورت غیر قابل تحملی درآمده (یک نفر از نمایندگان- در همه ایران) در ایران بنده خدمت تیمسار وزیر محترم جنگ هم عرض کردم که شما می‌دانید با این قانون چه مسئولیتی را به عهده گرفته‌اید، امروز هم در محضر محترم آقایان عرض می‌کنم مردم و ملت ایران هم از این وضع ناامنی در عذاب هستند بنده خیلی متشکر هستم که شما قبول فرموده‌اید که این مسئولیت را به عهده بگیرید و ملت ایران هم انتظار خواهد داشت با تصویب و اجرای این قانون واقعاً یک اصلاح محسوسی دیده شود اما دو نگرانی برای ما هست و خدمت‌تان عرض کردم مثل اینکه خودشان هم موافقت فرمودند یکی این پیشنهاد و یک تبصره بعدی اولی این است که یک دسته‌ای در این مملکت از هر قانونی سوءاستفاده می‌کنند و پرونده‌سازی می‌کنند خود آقایان به خاطر دارند که راجع به مجازات قاچاق تریاک مأمورینی پیدا شدند روی اختلافات محلی تریاک را بردند انداختند توی خانه مردم و بعد هم گفتند که قاچاق دارد این یک موضوع اساسی است خیلی مهم است آقایان همه موافقت می‌فرمایید اکثریت قریب به اتفاق، که این امر به محاکم نظامی داده شود اما آنهایی که می‌روند پرونده‌سازی بکنند آنها هم باید مجازات بشوند. (پیراسته- در قانون مجازات عمومی هست).
چند نفر از نمایندگان- یک مرتبه دیگر پیشنهاد قرائت شود.
(به شرح سابق خوانده شد.)
بنابراین آقایان باید بدانند همان طور باید سارق مسلح را مجازات شدید کرد کسی هم که پرونده‌سازی کرد باید مجازات شدید بشود (شوشتری- نمودند را بنمایید بکنید) بنده قبول دارم (بنمایید) بشود.
وزیر دفاع ملی (سرلشکر هدایت)- بنده موافقم با این پیشنهاد (دکتر جزایری- متشکرم.)
رئیس- آقای نورالدین امامی.
امامی- من خیلی تعجب می‌کنم آقایان همه از سارقین مسلح شکایت می‌کنند همه از نبودن امنیت و نداشتن امنیت و از دست سارقین مخصوصاً در شهرستان‌ها ناراحتیم دولت هم برای اینکه جلوی اینها را بگیرد این قانون را آورده حالا می‌خواهید که اگر یک مأموری گفت حسن چرا نیمه شب با خنجر آمده سر حسین آن وقت بیایند خود این را تهدید نکنند که این مأمور دیگر جرأت نکند بگوید احوالت چه طور است توجه بفرمایید یک مأموری اگر بخواهد یک سارقی را تعقیب نکند وقتی فردا او را متهم کردندو به گردنش گذاشتند که اعمال نظر کردی آن وقت حبس با اعمال شاقه به قول یکی از رفقای سابق تیمسار اول اعدامش کنند بعد حبسش، این مأموری دیگر زیر ۳ نمی‌رود که بیاید رسیدگی به این پرونده بکند آقا ما تمام قوانین را داریم منتهی اجرا نمی‌کنیم تمام مواد قانون مجازات عمومی برای این کار است بگیرید و بخوانید (دکتر جزایری- تأکید بکنید) چرا قانون بگذرانید برای
اجرای قانون؟ تأکید لازم نیست شما ناظر بر اجرای قانون هستید نباید قانون بگذرانیم که قانون اجرا بشود این دور تسلسل تا قیام قیامت پیدا خواهد شد قانون داریم دولت باید اجرا بکند باز هم باید قانون برای اجرای آن قانون بگذرانیم اینکه صحیح نیست ما پنجاه تا شصت تا ماده در قانون مجازات عمومی داریم در قانون محاکمات ارتش داریم برای اشخاصی که به این عملیات خلاف اقدام کرده باشد اینکه منافات با این عمل ندارد و بیایید دست مأمورین را باز بگذارید بلکه یک قدری جلوگیری ازاین ناامنی بشود.
دکتر جزایری- جناب آقای وزیر جنگ خودشان موافقت فرمودند.
رئیس- مع‌هذا محتاج رأی است آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر جزایری موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد.)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی.
پیشنهاد می‌نماید که تبصره ذیل به لایحه مجازات سارقین مسلح اضافه شود.
تبصره- مأمورینی که به سارقین در ارتکاب سرقت به نحوی از انحا معاونت کرده و یا وسایل فرار آنها را فراهم آورند مشمول مقررات این قانون بوده و به حبس با اعمال شاقه از ده الی ۱۵ سال محکوم خواهد گردید. دکتر جزایری
رئیس- آقای دکتر جزایری.
دکتر جزایری- عرض کنم نگرانی دومی که مذاکره می‌شد و امیدوارم که همکاران عزیز توجه بیشتری بفرمایند این است که در مملکت ما سابقه داشته است که عده‌ای از مأمورین انتظامی بدبختانه با سارقین کمک و همکاری کرده‌اند راهنمایی کرده‌اند و آنها را فرار داده‌اند راهنمایی کرده‌اند و آنها را قرار داده‌اند این را من به شما اطمینان می‌دهم که اتفاق افتاده است بنده چند سال قبل به خوزستان رفتم و چند نفر از ژاندارم‌ها تفنگ‌های‌شان را به سارقین عرب با اعراب سارق می‌دادند و در آنجا سرقت می‌کردند در تهران چند سال قبل به خاطر دارید که رئیس یکی از ادارات آگاهی رئیس جیب برهای تهران بود (یک نفر از نمایندگان- حالا هم هستند) سروان هم بود وابسته به یک خانواده محترمی هم بود محکومش کردند بیرونش کردند اگر سارق مسلح را باید مجازات کرد مأموری هم که با او همکاری می‌کند باید او را هم مجازات کرد حالا آقایان می‌خواهید رأی بدهید می‌خواهید ندهید.
رئیس- آقای پیراسته.
پیراسته- به نظر بنده این پیشنهادی که جناب آقای دکتر جزایری فرمودند پیشنهاد بسیار خوبی است خیلی قابل مطالعه و مفید است منتهی بخدمت آقای دکتر عرض کردم که عین این مواد در قانون مجازات عمومی پیش‌بینی شده به لسان و عبارت قانونی که اگر پیشنهاد می‌فرمودند که آن مواد مربوط به تخلف قضات در خصوص انحراف از احقاق حق شامل این موضوع هم بشود محققاً هم مجلس رأی می‌داد و هم شاید صحیح‌تر بود اما راجع به اینکه جناب آقای دکتر فرمودند اگر کسی معاونت کرد این شخص به مجازات مرتکب برسد علی‌الاصول در اینکه یک مأموری متخلفی باید تعقیب بشود هیچ کس تردیدی ندارد اما طبق اصول قضایی همیشه مجازات مباشر بیشتر از مجازات معاون است نمی‌شود گفت در یک جرمی معاون و مباشر به یک درجه و میزان مجازات بشوند اگر جناب آقای دکتر موافقت بفرمایند این طور اصلاح بفرمایند که به سه سال (دکتر جزایری- شدیدتر باید باشد) آقای دکتر از نظر اصول قضایی جنابعالی استاد ما هستید نمی‌شود معاون را آورد مجازاتش را به همان میزان مجازات مباشر قرارداد مطابق اصول قضایی نمی‌شود مجازات معاون را به میزان مباشر تعیین کرد و ماده ۲۸ قانون مجازات عمومی تکلیفش را تعیین کرده به نظر بنده جناب آقای دکتر موافقت بفرمایید که میزان مجازات را در این پیشنهاد ذکر بفرمایید تعیین بفرمایید از سه سال تا پنج سال که ما هم رأی بدهیم برای اینکه به نظر بنده برای تخلف مأموری پنج سال حبس کافی است.
رئیس- اصلاح می‌کنید یا به همان پیشنهاد رأی بگیریم؟ (دکتر جزایری- بهمان پیشنهاد رأی بگیرید) پیشنهاد آقای جزایری یک بار دیگر قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
(به شرح سابق خوانده شد.)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد).
مقام محترم ریاست مجلس. اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که از جمله- «همچنین اگر متهم یا متهمین ۰۰۰۰ تا معاف می‌باشند» حذف شود. عمیدی نوری
رئیس- آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- آقایان البته توجه می‌فرمایند که ما یعنی مجلس شورای ملی قانونی که وضع می‌کند برای حفظ حق عموم مردم ایران است یعنی نمی‌بایستی در ضمن قوانین یک مقرراتی و یک عباراتی باشد که حقوق یک افراد دیگری هم به یک اتهامی از بین برود بنابراین ملاحظه بفرمایید همه ما معتقد هستیم که سارقین مسلح باید مجازات شدید بشوند ما خودمان اطلاع داریم که در مازندران گاودزدی به قدری زیاد است که مردم از زندگی افتاده‌اند و از دولت هم متشکریم که دستور داده است که شدیداً با گاودزدها مبارزه بشود این یک اصلی است که باید اجرا بشود ولی در ضمن اجرای یک چنین اصلی نمی‌بایستی طوری عمل بشود که یک افراد عادی هم تحت عنوان متهم اعدام بشوند کشته بشوند بدون محاکمه این پیشنهادی که بنده دادم برایتان می‌خوانم ببینید چیست؟ در تبصره این ماده واحده نوشته «و همچنین اگر متهم ملاحظه بفرمایید نوشته است متهم به محکوم یا متهمین به اخطار مأمورین انتظامات تسلیم نشوند و در نتیجه فرار آنها و تیراندازی مأمورین مجروح یا مقتول گردند مأمورین انتظامی از مجازات معاف می‌باشند» ملاحظه می‌فرمایید اگریک کسی متهم بود صرفاً یعنی به تشخیص مأمور انتظامی متهم بود یعنی یک ژاندارم رفته در ده یک کسی را معتقد است که متهم است بهش می‌گوید این است که تسلیم بشود اگر تسلیم نشد زد او را کشت خون او از بین رفته مأمور انتظامی هم معاف است این مسئله مهم است آقایان شما نمایندگان ملت ایران هستید یعنی در ضمن اینکه باید مجازات سارق مسلح را تعیین بفرمایید باید حق افراد عادی که به عنوان متهم و متهمین تحت تعقیب قرار می‌گیرد حفظ کنید نمی‌بایستی اجازه بدهید که به تشخیص مأمورین انتظامی به محض اینکه تصور کرد که کسی متهم است بزند او را بکشد حتی عبارت طوری کلی است که می‌گوید متهم یا متهمین حتی نمی‌گوید متهم به سرقت مسلح یا هتک ناموس این عبارت کلی فردا دستاویز می‌شود (شوشتری - حین ارتکاب دارد یا نه؟) ابداً خواندم توجه کنید باز هم می‌خوانم «و همچنین اگر متهم یا متهمین چطور می‌شود؟ به اخطار مأمورین انتظامی تسلیم نشوند و در نتیجه فرار آنها و تیراندازی مأمورین مجروح یا مقتول گردند مأمورین انتظامی معاف از مجازات باشند» ما در قانون مجازات عمومی داریم اگر مجرمی مقاومت در مقابل مأمور دولت بکند چند سال حبس دارد کسی از حبس فرار بکند چند سال حبس دارد. یعنی اگر محکومی که به موجب احکام قطعی محاکم او را انداخته‌اند توی زندان و فرار کرد او را که گرفتند چند سال حبس دارد اما اینجا برای متهم مجازات قتل معین کرده‌اند اگر کسی متهم شد همه افراد ممکن است متهم بشوند هر یک از آقایان متهم بشوند من بگویم که هر کس چنین کاری کرد اگر مأمور انتظامی گفت که بایست و آن بیچاره که خودش را مقصر نمی‌داند و می‌گوید من نمی‌ایستم زد و او را کشت از مجازات معاف باشد معروف است و یک اصل مسلم قضایی است همیشه می‌گویند اگر صد مجرم از مجازات معاف بشوند اهمیتش کمتر از آن است که یک بی‌گناه بی‌جهت محکوم بشود یا از بین برود این است که بنده عقیده‌ام این است که نمی‌بایستی چنین اجازه‌ای به مأمورین انتظامی بدهیم که به این کیفیت اجازه خونریزی داشته باشند و هر کسی را بتوانند بکشند مگر اینکه جناب آقای وزیر جنگ یک اصلاحی در این عبارت بفرمایند جوری بشود که اصلاح بشود (دکتر شاهکار- حذفش بهترین راهش است) بنده عقیده‌ام بر حذف است اگر آقایان موافقت بکنند حذف بشود که حق ملت را پایمال نکنند و اجازه خونریزی ندهند به دست مأمورین ژاندارم و مأمورین کوچکی که قطع دارم خود جناب آقای وزیر و دولت هم هیچ وقت علاقه ندارند که کسی کشته بشوند برای اینکه آقایان که هیئت دولت این ملت هستند مورد اعتماد ملت ایران هستند و می‌بایستی حقوق این ملت توجه و دقت بفرمایند به این قسمت اگر این عرض بنده صحیح بود رأی می‌دهند.
رئیس- پیشنهاد حذف فعلاً نمی‌شود رأی گرفت در موقع خودش وقتی می‌خواهیم به ماده واحده و تبصره رأی بگیریم آن وقت پیشنهاد تجزیه بفرمایید چون در آئین‌نامه ماده این است که می‌گوید «پیشنهاد حذف ماده مستقلاً نمی‌توان رأی گرفت و پیشنهاد حذف قسمتی از ماده حکم تجزیه ماده است یک قسمت تبصره را اول رأی می‌گیریم، قسمت دیگرش را که پیشنهاد حذف آن را کرده‌اید بعد رأی می‌گیریم اگر آقایان موافق باشند آن وقت در موقع خودش رأی نخواهید داد (صفایی- محتاج توضیح است) توضیح که دادند پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم در تبصره ماده واحده لایحه سارقین مسلح به جای عبارت (و جلوگیری از بردن مال در محل سرقت) عبارت (خود و یا دیگری) گذارده و نتیجه به آن ترتیب اصلاح شود.
صادق سرمد
رئیس- آقای سرمد.
سرمد- آقایان توجه دارند که این لایحه دو جز دارد یک جز صلاحیت را در ارتش است یک جزئی هم مجازات حق دفاع مشروع، جز صلاحیت البته تصویب شده بنده در مجلس نبوده‌ام و بر طبق پیشنهاد آقای دکتر شاهکار تصویب شده است که این اساس قبول بشود البته بنده موافق نبودم برای اینکه بنده معتقدم حکومت دمکراسی (عبدالصاحب صفایی- مردم باید دزدی نکنند) البته الناس مسلطون علی انفسهم در حکومت دمکراسی دادگستری با حکومت سیویل است.
حکومت قلم اول حکومت تیغ
که تیغ بی‌قلم اگه زخیر و شر نبود
اگر چه تیغ ببرد سر قلم لیکن
به جز به حکم قلم تیغ را ظفر نبود (احسنت)
اشکال کارفرما در ضعف قوای دادگستری است ولی راه تقویت و اصلاً قوه دادگستری این نیست که خورده خورده ما از صلاحیتش کش برویم بدهیم دستگاه دیگری قاضی باید درست باشد اینجا و آنجا ندارد حالا از این مرحله گذشته‌ایم سکوت جناب آقای وزیر دادگستری هم تصدیق ضمنی است که ما واقعاً یک دادگستری حافظ جان و مال مردم نداریم (صفایی- یک چنین دلالتی هم ندارد) بنده هم عقیده ندارم ولی بنده معتقدم باید دادگستری را تقویب کرد و اصول را عوض نکرد (یک نفر از نمایندگان- باید اصلاح کرد) اجازه بدهید در هر حال یک استحسانی هم در قضیه هست شاید سارقین مسلح را قاضی مسلح بهتر محاکمه بکند (صفایی- این هم صحیح است) ما حالا از این مطلب خارج می‌شویم در این تبصره که بنده پیشنهاد کردم عبارت جلوگیری از مال در محل سرقت زائد است از بابت اینکه در صدر تبصره نوشته است (در صورتی که ساکنین محل مزبور در مقام مدافعه از مال یا جان یا ناموس) مدافعه از مال خودش یک معنی عامی است و یک حدود وسیعی دارد و دیگر جمله (جلوگیری از بردن مال در محل سرقت) با وجود کلمه مدافعه از مال زائد است یک شق مدافعه از مال عبارت است از جلوگیری از بردنش در محل سرقت دیگر این خصوصیتی ندارد جلوگیری از بردن مال در محل سرقت مگر اینکه توضیح بفرمایید که این یک امر دیگری است که از معنای عام مدافعه از مال خارج است و یک جمله دیگری اضافه بشود که این یک اصل کلی است و حق دفاع مشروع مردم است و در ماده ۱۸۴ قانون مجازات عمومی این طور داریم که هر کس از مال و جان و عرض و ناموس خود یا دیگری دفاع کند از مجازات معاف است اینجا خود و یا دیگری را ندارد و این یک لطمه به حقوق افراد می‌زند زیرا ممکن است ساکنین خانه از حقوق زنش، برادرش، یا همسایه‌اش یا میزبانش دفاع بکند و اینکه کلمه ساکنین اینجا ذکر شده است این مقصود را تأمین نمی‌کند چون ساکن یک لغت مشتقی است یک مفهومی دارد مسکن است تعبیر شود تفسیر شود به یک کسی که سکونت دائم دارد در یک جایی و یک کسی که به عنوان مهمان آمده است آنجا و بر حسب تصادف مورد حمله واقع شده اطلاق ساکن به او نشود در صورتی که اگر کسی از جان میزبانش دفاع بکند این حقاً معاف است بنابراین بنده معتقدم که بعد از عبارت مدافعه از مال یا جان یا ناموس کلمه (خود و یا دیگری) که عین ماده ۱۸۴ قانون مجازات عمومی است در اینجا هم نقل شود و با نقل او و حفظ مدافعه از جان و مال دیگری جلوگیری از بردن مال در محل سرقت هم زائد است این پیشنهاد بنده است.
رئیس- آقای نراقی مخالفید بفرمایید.
نراقی- البته شایسته بود که همان استادان حقوق و مطلعین در امر قضایی در این زمینه فرمایشاتی می‌فرمودند ولی بنده در حدود وظایف خودم عرض می‌کنم یک قانونی به این صراحت و روشنی آمده که محاکمه دزد مسلح به محاکم دادگستری نرود چون وقتی رفت در محاکم نظامی یک سرعتی هست که در دادگستری نیست اگر گفتند که در محاکم نظامی رسیدگی بشود برای این است که در محاکم نظامی یک سرعتی هست که این نمی‌تواند در محاکم قضایی باشد وقتی گفته‌اند در محاکم قضایی محاکمه بشود همان قضیه باعث خواهد شد که دیگر دزدی مسلح نشود بعد هم در تبصره مکمل اصل است در تبصره آنجایی که نوشته مهم مقصود متهمی است که در آن محل است که مفهوم ارتکاب در ضمنش هست مقدمه را که بخوانید در حکم این است که حین ارتکاب جرم است اگر دزد مسلحی به خانه بنده آمد در خیابان دروازه دولت می‌روید در سید نصرالدین یک متهم دیگری را بگیرید در ضمن توضیح پیشنهادی که جناب آقای سرمد فرمودند یک مقدمه‌ای فرمودند که شایسته نیست بیایند واشخاصی را به عنوان اینکه دزد مسلح هستند بکشند (سرمد- بنده چنین چیزی نگفتم) به عقیده بنده هر چه شدت در این امر به خرج بدهیم بهتر است و هر چه زودتر این قانون را بگذرانیم ممکن است یک سرقت مسلحانه نشود ویک عمل خلاف قاعده‌ای صورت نگیرد تبصره‌ها و پیشنهاداتی می‌شود البته آزادی نطق و بیان نماینده ایجاب می‌کند که این تبصره‌ها پیشنهاد بشود ولی بنده هم فکر می‌کنم که این طور در خارج عنوان خواهد شد که مجلس شورای ملی راجع به یک قانون به این صراحت و روشنی که با امنیت عمومی تماس دارد این قدر مسامحه می‌کند خواهش می‌کنم دیگر تبصره‌ای پیشنهاد نفرمایید این قانون صراحت دارد تا متهمی در محل جرم نباشد تا در حین ارتکاب جرم نباشد کسی او را نمی‌کشد این عقیده بنده است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای سرمد آقایان موافقین قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد).
ریاست محترم مجلس شورای ملی- پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به قانون اضافه شود.
تبصره- سارقینی که پس از وضع واجرای ین قانون سه مرتبه مرتکب به سرقت شوند پس از ثبوت دفعه سوم مشمول این قانون خواهند شد. شوشتری
رئیس- آقای شوشتری.
شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم، بنده زیاد پایبند به الفاظ نیستم و الفاظ را قائم بالذات نمی‌دانم یکی از بدبختی‌های ایران را این تعارض و تناقض قوانین زیاد می‌دانم ما که اینجا نشسته‌ایم غرض ما از این قاون غرض وزیر جنگ از این قانون ودولت رفاه و آسایش مردم است، آسایش مردم چه جور فراهم می‌شود، وقتی که راستی راستی بخواهیم رفاه و آسایش آنها را فراهم بکنیم باید وسایل آن را هم فراهم کنیم من یک مختصری عرض می‌کنم من مأمور مخصوص همایونی و بازپرس آستان قدس سریر ارتضا بودم و مفتخر بودم به خاکروبه‌کشی و فراشی آنجا آقای صدر التجار آقای قرشی هستند خراسانی‌ها همه هستند دیدیم جیب‌برها جیب زوار علی ابن موسی‌الرضا (ع) را که از مملکت خارج آمده‌اند سجل و این چیزها را از جیبش می‌زند واین بیچاره با زن و بچه‌شان اغلب کارشان می‌رسد به یک چیزهایی که از دهن من بیرون نمی‌آید آقای رکن‌الملک صدری و آقای مجلسی که خدا حفظش بکند آمدند گفتند چه بکنیم، گفتم آقا شما چشم‌تان را روی هم بگذارید و پایبند این قوانین نباشید اگر من در ظرف سه روز دزدی را از مشهد برنچیدم گفتند می‌کنم بنده دستور دادم این جیب‌برها را ۳۷ نفر بودند گرفتند انشاءالله همه مشرف می‌شوند در بقعه مقدس حضرت ثامن‌الحجج آنجا دربان خانه‌اش یک زیرزمینی دارد، آنها را انداختند در آن زیرزمین اینها اغلب عملی‌اند یعنی چه؟ یعنی حب انداز شیره‌کش وافور کش، این لغت عملی است دربان باشی را خواستم گفتم به حضرت رضا (ع) هر مأموری که به اینها آب بدهد نان بدهد و کمک بکند فوراً خلع درجه می‌کنم و بیرونش می‌کنم اینها را آنجا در سیاهچال حبس کردم قبلاً آنها پول می‌دادند می‌رفتند تا سبزوار برمی‌گشتند می‌رفتند نیشابور برمی‌گشتند این دفعه گفتم اگر برگشتند به گردن من، آن روز اینها بنا کردند به فحش دادن، گفتند ای بی‌دین، ای سید خدا نشناس، من اعتنایی نکردم، فردا افتادند به خمیازه و روز بعد افتادند به دهن دره (خنده نمایندگان) کم‌کم دیدم دارند می‌میرند به تضرع افتادند آمدند گفتم محال است دست از شما بردارم به جدم یا مرگ یا ترک مشهد مقدس گفتند به حضرت رضا می‌رویم آمدند بیرون یکی دو تومان دادیم سوار ماشین‌شان کردیم فرستادم‌شان بیرون دیگر از آن روز جیب‌بری نشد آقایان آن روز جناب آقای صفایی قزوینی فرمودند که البته از لحاظ فقه باید نظر کرد سه مرتبه باید حد جاری شود اما با وضع حاضر آقای رئیس به بنده تذکر فرمودند که قانون شامل به ماسبق نمی‌شود من آمدم این طور پیشنهاد کردم که اگر دزدی جیب‌بری سه مرتبه دزدی کرد چون این سیصد مرتبه دزدی کرده دزدی سه مرتبه دزدی کرد جیب بری کرد در دفعه سوم مشمول این قانون شود برای چه؟ برای نجات مردم آقا اینکه زندگی نیست مدرسه جیب‌بری درست کردن یا آقای دکتر جزایری بیاید اینجا بگوید والله تأسف دارد که ما بگوییم مأمورین انتظامی از دزد حمایت می‌کنند یا مجبور شویم نقایص دادگستری را بگوییم من برای اینکه جلوگیری کنیم از دزدی این پشنهاد را کردم و قول می‌دهم اگر این پیشنهاد را گذراندید صدی هشتاد از جیب‌بری‌ها و دزدی‌ها کم می‌شود (صحیح است.)
رئیس- آقای امامی مخالفید (امامی- بنده عرضی ندارم) آقای مشایخی.
مشایخی- مسلماً آقای شوشتری پیشنهاد جنابعالی پیشنهاد مفیدی است ولی طرز اجرایش را چه جور می‌توانیم با در نظر گرفتن سازمان‌هایی که در ادارات یا در مرکز صلاحیتدار هست تأمین کنیم؟ ملاحظه بفرمایید در قانون مجازات عمومی یک ماده‌ای هست که محکومیت مجرمین درمحل جزایی‌شان ثبت شود همین را می‌رساند ولی این ماده اجرا نشده (شوشتری- نیست آقا) هست (شوشتری- بنه ۱۱ هزار پرونده راخوانده‌ام) این ماده هست ولی عملاً اشخاصی که محکومیت جزایی پیدا کرده‌اند در سجل جزایی آنها ثبت و ضبط نشده و اگر هم مرتکب جرایم دیگری شده‌اند (شوشتری- عملاً هست و اگر هم نیست از این به بعد ثبت کنند) من اصولاً با این پیشنهاد جنابعالی موافقم فقط می‌خواستم توجه آقای وزیر دادگستری را به این مطلب جلب کنم برای اینکه این موضوع به تمام معنی قابل اجرا باشد طرز عمل را به طوری تنظیم بکنند که اگر کسی مرتکب سرقت شد مأمورین سوابق او را به دست بیاورند و ضمیمه کنند چون اینها را اغلب وقتی می‌برند در دادسرا اغلب هویت خودشان را نمی‌گویند این قسمت است که من می‌خواستم اصلاح بفرمایند از نقطه نظر طرز تعقیب والا اصولا با این نظر موافق هستم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود پیشنهاد آقای شوشتری آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده واحده اضافه شود-
تبصره- محرکین و آمرین سارقین مسلح به ترتیب مذکور در ماده واحده محاکمه و به همان مجازات محکوم می‌شوند. محمود رضایی
رئیس- آقای رضایی.
رضایی- آقایان نمایندگان محترم شهرستانه بنده فکر می‌کنم بیشتر به این مطلب توجه دارند که اغلب سارقینی که در بیابان‌ها یا در دهات وجود دارند آنها نوکرهای یک اشخاص متنفذ محلی هستند (صحیح است) و اینها اگر نوکرهای متنفذین محلی نباشد امکان ندارد که بتوانند برای بار دوم مرتکب دزدی بشوند دو تا ژاندارم اینها را می‌گیرند و حبس‌شان می‌کنند و مجازات‌شان می‌کنند اما اینها که هی می‌توانند دو ماه سه ماه یک سال مقاومت کنند از طرف همان متنفذین محلی ضمانت می‌شوند الان در حوزه سبزوار یک سید رشیدی داریم این حتی کارش به جایی رسیده است که پاسگاه و ژاندارمری را خلع سلاح کرده (مهندس
اردبیلی- در همه جا است) و تنها دلیلی که نمی‌توانند این آدم را بگیرند این است که این سارق متکی است به متنفذین محل که دستور می‌دهند این از مجازات معاف باشد او که عمش نیست اگر ده‌ها از این نوکرهایش را بگیرند اعدام کنند بگیرند ده سال حبس کنند ده مرتبه روز از نو روزی از نو دو نفر نوکر دیگر را می‌فرستد به این جهت بنده پیشنهاد کردم و در اینجا استدعا کردم از آقایان که موافقت فرمایند که آفرین به این سارقین مسلح (محمدعلی مسعودی - پس از ثبوت را هم اضافه بفرمایید) حالا به نظر بعضی از آقایان باید پس از ثبوت هم اضافه شود بنده هم موافقت می‌کنم که پس از ثبوت به ترتیب مذکور در ماده واحده محاکمه و به همان مجازات محکوم شوند، صحبت اینجاست آن دهاتی ساده‌ای که آلت دست امثال بنده می‌شود در دهات تفنگ را از من می‌گیرد خرج زندگیش را من می‌دهم این فقط آلت است اکثر سرقت‌هایی که در دهات در بیابان رخ می‌دهد برای تأمین و تسحیل نفوذ بیشتر متنفذین محل است و هیچ دلیل دیگری ندارد بنده وقتی می‌خواهم در یک منطقه‌ای نفوذ پیدا کنم سه نفر را پیدا می‌کنم سه تفنگ هم می‌دهم دسته‌ای می‌شوند هر کس می‌خواهد باشد همین که مخالفت کرد می‌فرستم این سه تا دزد منزلش را می‌چاپند ناموسش را چه عرض کنم، بله بنابراین استدعای بنده این است که این پیشنهاد بنده را آقایان مورد توجه قرار بدهند و رأی بدهند پس از ثبوت هم اضافه شده (یکی از نمایندگان- آن دیگر زائد است) خیلی خوب.
رئیس- آقای امامی.
نورالدین امامی- بنده از پیشگاه محترم نمایندگان استدعا می‌کنم یک توجهی به عرض بنده بفرمایید دولت یک قانونی آورد، که سارق مسلح را ما می‌خواهیم مجازات کنیم، ما تمام مواد قانون مجازات عمومی‌مان را می‌خواهیم به این ماده اضافه کنیم یک همه رشدی نمی‌دانم این چه بود (عبدالصاحب صفایی- همه رشید مال کردستان است) (یکی از نمایندگان- سید رشید) بله یک سید رشیدی که در سبزوار پیدا شده آقایان اکثرشان نمایندگان ولایتند و از درد مردم ولایات مستحضرند و در آنجا از مأمورین می‌نالیند آن وقت یک اساب دیگری به دست مأمورین می‌دهند زیدی آمد در سبزوار گفت آقای رضایی که در تهران نشسته مرا تحریک کرده همین صفحه اول پرونده شد (صحیح است) یک قدری بیشتر استدعا می‌کنم توجه بفرمایید، یک قدری بیشتر آقایان مطالعه بفرمایند اگر ما از مأمورین می‌نالیم آن وقت این اولین صفحه پرونده را نگه می‌دارند تا پس فردا که یک دستگاهی مثل تیمسار هدایت مخالف نورالدین امامی شد همان صفحه اول پرونده را دست مأمورین می‌دهد آن وقت تا قیام قیامت این زنجیر به گردن بنده خواهد بود. (صحیح است.)
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای رضایی آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره به طریق ذیل اصلاح شود، به جای حبس دائم با اعمال شاقه مجازات مختلف انقصال دائم از خدمات باشد. مشایخی.
مشایخی- این پیشنهاد را با تبصره‌ای که آقای دکتر جزایری پیشنهاد کردند پس گرفتم.
رئیس- دیگر پیشنهادی نیست، چون آقای عمیدی نوری پیشنهادی کرده بودند که یک قسمت از تبصره حذف شود ماده واحده و تبصره دو قسمت می‌شود، یک قسمت از اول ماده واحده تا جمله (و همچنین اگر متهم یا متهمین) اول قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
(به شرح زیر قرائت شد.)
ماده واحده- هر گاه یک یا چند نفر برای سرقت وارد منزل یا مسکن اشخاص شوند اگر چه یک نفر آنها حامل سلاح باشد و یا در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برآیند و هیچ یک از آنها هم مسلح نباشند در دادگاه‌های نظامی محاکمه و به مجازات مقرر در بند الف ماده ۴۰۸ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم خواهد شد.
تبصره- در صورتی که ساکنین محل‌های مزبور در مقام مدافعه از مال یا جان یا ناموس و یا جلوگیری از بردن مال در محل سرقت مرتکب قتل یا جرح و یا ضرب سارقین بشوند از مجازات معاف خواهند بود.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده تا این قسمت، آن وقت قسمت اخیر تبصره را که آقای عمیدی نوری پیشنهاد حذف کرده‌اند، اگر لازم بدانید یک توضیح دیگری می‌دهید و بعد نسبت به آن رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند با ماده واحده تا این قسمت که قرائت شد قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا این قسمت خوانده می‌شود، توضیح مختصری می‌دهید یک مخالف هم دارد بعد رأی می‌گیریم.
(به شرح زیر قرائت شد.)
و همچنین متهم یا متهمین به اخطار مأمورین انتظامات تسلیم نشوند و در نتیجه فرار آنها و تیراندازی مأمورین مجروح یا مقتول گردند مأمورین انتظامی از مجازات معاف می‌باشند.
رئیس- آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- هر چند که لازم نمی‌دانم بیش از آنچه عرض کردم توضیح بدهم و حاجتی به تکرار نیست، ولی چون آقایان می‌خواهند رأی بدهند عرض می‌کنم عبارت این تبصره کلی است به طور مطلق نوشته شده است متهم یا متهمین در صورتی که هیچ کس را نمی‌شود در دنیا به عنوان متهم یا متهمین کشت اگر ما رأی بدهیم به این عبارت، مثل این است که ما اجازه داده‌ایم هر کس را مأمورین انتظامی تشخیص دادند به فکر خودشان متهم است، بدون اینکه دادگاه رسیدگی کرده باشد آناً متهم یا متهمین را بتوانند بکشند، بنده تقاضا می‌کنم که این قسمت را حذف کنید و به این قسمت رأی ندهید، ما قوانین داریم متمرد پنج سال حبس و فراری ده سال حبس می‌شود تمام اینها در قانون مجازات عمومی هست.
رئیس- آقای وزیر جنگ توضیحی دارید، بفرمایید.
وزیر جنگ (سرلشکر هدایت)- مسلماً همان طور که توجه فرموده‌اید مقصود از این ماده که الان قسمت اعظمش هم به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است جلوگیری از این عملی است که مسلماً عمل بسیار ناپسندی است که شب یک کسی خوابیده سارق مسلح برود بالای سرش و به نظر بنده آقای عمیدی نوری یک مطلبی را اشتباه می‌فرمایند این است که سارق وارد خانه شده ساکنین خانه برای مدافعه مطابق این قانون حق دفاع دارند، ولی حالا آمدیم این متهم این کسی که متهم است و به این دلیل می‌گوییم متهم است که هنوز محاکمه نشده این متهم از خانه رفت بیرون صاحب خانه هم هنوز بی‌اطلاع است یا فریاد می‌زند او را بگیرید مأمور انتظامی ایست داد همیشه به نفع انتظامات است که به یک کسی ایست می‌دهند بایستد اگر مقصر نیست می‌ایستد (صحیح است) این قسمت مربوط به وقتی که ایست داد باید بایستد، به نظر بنده به نفع انتظامات عمومی کشور است که وقتی ایستاد اگر گناهی نکرده است که می‌رود و اگر گناهی مرتکب شده است که می‌گیرندش (عمیدی نوری- این ایست که نباید موجب قتل شود) می‌گوید اگر متهم (عمیدی نوری- اصلاح بفرمایید مرتکب یا مرتکبین در حین ارتکاب) در حین ارتکاب قبلاً حل شده و شما الان تصویب فرموده‌اید (عمیدی نوری- نیست آقا) چرا قربان وقتی تصویب نموده‌اید که اگر ساکنین برای دفاع از مال و جان و ناموس بزنند آن معاف است آن تمام شد حالا آمدیم بیرون از خانه اگر مأمور انتظامات ای است داد باید بایستد چرا نایستد؟
عمیدی نوری- کی تشخیص بدهد صرف ادعای مأمور انتظامی که نمی‌شود.
رئیس- شما که توضیح‌تان را دادید آقای عمیدی نوری.
وزیر جنگ- موضوع سر ایستادن و نایستادن است چیز دیگری نیست مأمور انتظامی هر جا و هر موقع به یک نفر ایست داد این به صلاح انتظام عمومی است که آن شخص بایستد.
رئیس- مجدداً قسمت آخر تبصره که آقای عمیدی نوری پیشنهاد حذف آن را کرده‌اند قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.
دکتر پیرنیا- اجازه بفرمایید بنده یک توضیحی بدهم.
رئیس- توضیح ندارد قرائت می‌شود.
(بقیه تبصره به شرح زیر قرائت شد.)
و همچنین متهم یا متهمین به اخطار مأمورین انتظامات تسلیم نشوند و در نتیجه فرار آنها و تیراندازی مأمورین مجروح یا مقتول گردند مأمورین انتظامی از مجازات معاف می‌باشند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این قسمت آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادی رسیده که قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
مقام شامخ ریاست محترم مجلس شورای ملی. تقاضا دارم تبصره پیشنهادی آقای شوشتری از اصل ماده تجزیه شود و علی‌حده رأی بگیرند. نقابت
نقابت- اجازه می‌فرمایید.
رئیس- توضیح ندارد آقای نقابت باید این طور بشود ملاحظه بفرمایید در مسائل و مواردی که پیشنهاد تجزیه می‌شود دیگر بحثی ندارد و آئین‌نامه می‌گوید پیشنهاد حذف قسمتی از ماده در حکم تجزیه ماده است پس باید این کار خودبه‌خود بشود الان هم رأی می‌گیریم. حالا آقای دکتر جزایری و بعد علی‌حده پیشنهاد آقای شوشتری. فعلا رأی می‌گیریم به ماده واحده آقایانی که با این ماده و تبصره موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا تبصره آقای دکتر جزایری (یک نفر از نمایندگان- دو مرتبه بخوانید) بسیار خوب قرائت می‌شود. (به شرح ذیل خوانده شد.)
تبصره- مأمورینی که به سارقین در حال ارتکاب سرقت به نحوی از انحاء معاونت کرده و یا وسایل فرار آنها را فراهم آورند مشمول مقررات این قانون بوده و به حبس با اعمال شاقه از ۱۰ الی ۱۵ سال محکوم خواهند گردید.
رئیس- رأی می‌گیریم به ماده واحده و تبصره‌ها و این تبصره آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد آقای شوشتری قرائت می‌شود بعد رأی گرفته می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد.)
سارقینی که پس از وضع و اجرای این قانون سه مرتبه مرتکب سرقت شوند پس از ثبوت دفعه سوم مشمول این قانون خواهند شد.
رئیس- آقایانی که با این تبصره موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
حالا یک رأی نهایی به ماده و تمام تبصره‌ها (نقابت- بنده در شور کلیات مخالفم) کلیات ندارد چون ماده واحده است دیگر شور در کلیات ندارد وقتی مواد باشد شور کلیات دارد. آقایانی که موافقند با این ماده و تبصره‌ها قیام می‌فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پس قانون برای اظهارنظر مشورتی به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر جنگ
رئیس- آقای وزیر جنگ فرمایشی داشتید.
وزیر جنگ- بنده از تصویب این لایحه کمال تشکر را دارم و امیدوارم که با اجرای این قانون وظایف خودمان را کاملاً در نظر بگیریم و به ترتیبی هم‌قطاران بنده این قانون را اجرا کنند که به نفع عموم باشد و بنده اطمینان دارم که آقای دکتر جزایری وقتی اشاره‌ای به بعضی از مأمورین انتظامی کردند مقصودشان همه نبوده است و همان طور که اشخاص باصلاحیت و خدمتگزار هستندت گاهی هم اشخاص بد هستند که بایستی آنها را با دقت جستجو کرد و مجازات کرد (صحیح است) ضمناً یک لایحه‌ای برای استخدام ۱۰ نفره متخصص برای کارخانه‌جات تسلیحات ارتش تهیه شده است که تقدیم می‌شود (میراشرافی- از کجا؟) از آلمان.
رئیس- به کمیسیون استخدام و کمیسیون خارجه فرستاده می‌شود.
۷- سؤال آقای بهبهانی راجع به اتوبوسرانی و ارزاق و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
رئیس- حالا سؤالاتی که آقایان کرده‌اند و آقایان وزرا برای جواب حاضرند مطرح می‌شود (شوشتری- آن نامه تربیت بدنی را خواهش می‌کنم قرائت بفرمایند) در آخر جلسه خوانده می‌شود آقای بهبهانی سؤال شما مطرح است بعداً هم آقای قنات‌آبادی. آقای بهبهانی بفرمایید.
بهبهانی- به طوری که آقایان استحضار دارید بنده در دفعه قبل راجع به خواربار عمومی و وضع اتوبوسرانی شهر از دولت سؤال کردم (عده‌ای از نمایندگان- بلندتر بفرمایید) بله بنده صدایم خیلی بلند نیست به طوری که اطلاع دارید بنده دفعه قبل از دولت راجع به خواربار و وضع اتوبوسرانی و اتوبوس‌های مرسدس بنز سؤالی کردم و جناب آقای فولادوند هم جوابی به بنده دادند که بنده را قانع نکرد و خیال می‌کنم که آقایان هم قانع نشده باشند (صحیح است- صحیح است) (میراشرافی- ما هم قانع نشدیم) در تعقیب جواب آقای فولادوند جناب آقای دکتر شادمان وزیر اقتصاد ملی در رادیو نقطی ایراد فرمودند و کسانی را که سؤال می‌کنند در مجلس و یا اعتراضی دارند آنها را غیر ایرانی معرفی فرمودند (عده‌ای از نمایندگان- چه گفتند؟) مغرض قلمداد فرمودند (عبدالصاحب صفایی- اشتباه می‌کنید این طور نیست منظورشان دیگران بوده) شما از رادیو شنیدید (صفایی- خیر) بنده شنیدم مغرض گفته‌اند اگر آقایان شنیده باشند (میراشرافی- اگر کسی سؤال بکند مغرض است؟ ...) اگر شما از رادیو نشنیده‌اید بنده خودم شنیدم (یکی از نمایندگان- تحریف کرده‌اند مطلب ایشان را) (عبدالصاحب صفایی- عرض کردم خود جناب آقای نخست وزیر وقتی مجلس تشکیل شد فرمودند آقایانی که سؤال می‌کنند اینجا خوب است غرض‌های خصوصی خودشان را کنار بگذارند و بگذارند وقتی که کار نفت به اتمام رسید به سؤال خودشان ادامه بدهند و مخصوصاً این موضوع را در مجلس سنا بیشتر تشدید کردند بنده خیلی متأسفم که جناب آقای نخست‌وزیر یا معاون محترم ایشان یا وزیر اقتصاد ملی خیال می‌کنند که اگر کسی از دولت سؤال کند غرض خاصی داشته بنده خدا را شاهد می‌گیرم که غرض خاصی از این سؤال ندارم فقط برای رفاه و آسایش مردم است آقایان خودتان اطلاع دارید وضع اتوبوسرانی شهر را مشاهده فرموده‌اید که در عرض این چند ماه چقدر بد شده و هیچ کس از این کار راضی نیست بنده می‌خواستم من‌باب مقدمه توضیح بدهم بعد بروم سر سؤال- در دولت گذشته دولت جناب آقای دکتر مصدق در عرض این سه سال (عبدالصاحب صفایی- منهای جناب) (میراشرافی- جنابش را حذف بفرمایید شما خودتان هم که مخالف بودید) در عرض این سه سال هر کس که می‌خواست از وضع بد مردم به ایشان تذکری بدهد یا صحبتی بکند اعم از وکیل یا غیر وکیل مورد تهمت و افترا قرار می‌گرفت هر کس می‌گفت آقا وضع مردم بد است اوضاع اقتصادی خراب است پول نیست و بی‌کار هستند هر کس این صحبت‌ها را می‌کرد می‌گفتند تو مغرضی تو جوجه استوکس هستی تو بی‌وطنی تو غیر ایرانی هستی (میراشرافی- نوکر اجانبی) نوکر اجانبی بنده می‌خواستم به دولت و جناب آقای معاون نخست‌وزیر که اینجا تشریف دارند تذکر بدهم خواهش می‌کنم که دیگر این طرز نفرمایند و سؤالات ما را حمل بر غرض نفرمایند ما فقط برای رفاه و آسایش مردم صحبت می‌کنیم و غرض مخصوص و معینی نداریم به عقیده بنده برای تحقیق آمال و خواسته‌های ملت ایران و حتی پایان دادن به وضع مشکل نفت که الآن مورد ابتلای عموم است بایستی طبعاً وضع عمومی مملکت بهتر شود و آرزوی هر فرد ایرانی است که وضع اقتصاد و جلوگیری از فقر عمومی رو به بهبودی برود و خود جنابعالی هم حتم دارم که با نظر بنده موافق هستید ولی متأسفانه در عرض این ۹ ماه وضع اقتصاد عمومی و خواربار مملکت روزبه‌روز بدتر می‌شود بنده می‌خواهم عرض کنم که صددرصد و پنجاه درصد خواربار عمومی مملکت ترقی کرده است و می‌خواستم از جنابعالی تقاضا کنم که تشریف بیاورید اینجا و علت خرابی این وضع را برای آقایان نمایندگان و برای بنده تشریح بفرمایید شما ادعا می‌فرمایید که ترقی قیمت‌ها محصول ترقی نرخ ارز است این یکی از علل است در صورتی که نرخ ارز از ۹ ماه پیش به این طرف ۵ الی ۶ تومان تنزل کرده است در صورتی که بهای ارزاق عمومی به نسبت معکوس ترقی نموده است بنده می‌خواستم عرض کنم که ترقی قیمت‌ها را بایستی معلول سه عامل اصلی دانست یکی ترقی ارز خارجی یکی صدور مایحتاج عمومی از مملکت یکی هم کمیابی و نبودن مواد اولیه ضروری و عدم وسایل نقلیه در مورد اول عرض کردم نرخ ارز از سابق خیلی تنزل کرده چهار پنج تومان تنزل کرده در صورتی که نرخ خواربار و ارزاق عمومی ترقی کرده است در خصوص صدور مایحتاج عمومی و جلوگیری از قاچاق بنده می‌خواستم عرض کنم که دولت از اول تا حال ...
رئیس- تأمل کنید آقای بهبهانی اکثریت نیست (پس از چند لحظه با ورود چند نفر اکثریت شد) بفرمایید.
بهبهانی- لازم بود که دولت مبارزه جدیدی که امروز پس از ۹ ماه برای مبارزه با قاچاق کرده زودتر می‌کرد که مقدار زیادی خواربار عمومی که بنده خودم دیدم از مملکت خارج می‌شد خارج نشود الآن ملاحظه بفرمایید که مقدار زیادی اجناس ممنوعه خارجی در این مملکت در دسترس عموم مردم است و هیچ فکری نسبت به این امر نشده است و نسبت به عدم وسائل نقلیه و به علاوه نبودن مواد اولیه باید عرض کنم که همه آقایان شاهد هستند که مواد اولیه امسال و سال گذشته بسیار خوب بوده و در تمام ولایات ایران و از سال‌های پیش خیلی بیشتر بوده و عدم وسائط نقلیه بنده خودم یادم می‌آید که در زمستان امسال حضور جناب آقای نخست‌وزیر شرفیاب شدم به ایشان عرض کردم که زغال خیلی کمیاب است و فقرا نمی‌توانند زغال تهیه کنند ایشان فرمودند که ما کامیون نداریم و نمی‌توانیم حمل زغال بکنیم زغال در مراکز موجود است ولی حمل نمی‌شود (شوشتری- یک عیب دیگر هم دارد که بعد به شما عرض می‌کنم از دست دولت خارج شده) در صورتی که بنده انتظار داشتم که دولت تصمیمی بگیرد دولت ۵۰۰ دستگاه اتوبوس مرسدس بنز خرید (یکی از نمایندگان- کامیون هم خریده‌اند) حالا تازه خریده‌اند بنده در آن جلسه راجع به اتوبوسرانی به ایشان عرض کردم ایشان فرمودند اتوبوس‌ها فرسوده شده بود و نمی‌توانند مردم را سوار کنند آقایان ملاحظه می‌فرمایید که این اتوبوس‌های فرسوده بیشتر در شهر هست و این اتوبوس‌های بنز هم اضافه شده و اما فرمودند که آن اتوبوس‌ها دکان‌ها را خراب کرده و ترمزشان نمی‌گیرد و دکان‌ها را خراب می‌کند به علاوه دولت سعی کرده است که جلوگیری بکند از کشتن و تصادف بنده اتفاقاً آماری دارم که در این مدت کشتار و تصادف بیشتر از سابق شده حتی در روز چهارشنبه ۱۹ آمار تصادف در تهران ۸ نفر بوده که ۸ نفر مقتول شده‌اند حالا می‌خواستم از جناب آقای فولادوند تقاضا کنم که تشریف بیاورند اینجا و بفرمایند که به چه مناسبت وضع اتوبوسرانی مردم را اصلاح نمی‌کنند و هر چه مردم فریاد می‌کنند و به ما مراجه می‌نمایند اصلاً توجهی نمی‌کنند و ما هم هرچ به دولت مراجعه می‌کنیم اصلاً جواب ما را نمی‌دهند راجع به این اتوبوس‌ها می‌خواهم عرض کنم که طبق یک قراردادی که بین ایران و امریکا منعقد شده صادرات ایران به آمریکا از حیث قالی و چند چیز دیگر از آن گمرک کمتر گرفته شود (نقابت- پشت بلندگو بفرمایید صدای‌تان کم می‌آید) عرض کردم یک قراردادی بین ایران و امریکا بسته شده بود که مصنوعات ایران که به امریکا می‌رود از آن گمرک کم بگیرند و مال آنها هم که به ایران می‌آید کمتر بدهند این اتوبوس‌های از آمریکا خریداری نشده و بلکه از آلمان خریداری شده آن را هم مشمول همان ماده خرید محصولات ایران و امریکا کردند در صورتی که این خرید از آلمان بوده ثانیاً گمرک به موجب یک تصویب‌نامه‌ای از آنها گرفته نشده (محمودی- کم گرفته‌اند) هنوز گرفته نشده ۲۵ درصد که باید بگیرند ۲۰ درصد هم تا به حال نگرفته‌اند از شاسی آن فقط گمرک گرفته‌اند و ورود اطاق ساخته شده طبق قانونی که از مجلس گذشته ممنوع بوده و برخلاف قانون اساساً نگرفته‌اند دلارش را هم ۳۵ ریال حساب کرده‌اند در صورتی که دلار ۹ تومان و یک قران فروخته می‌شود بنده دیگر عرضی ندارم و می‌خواهم بیایند توضیح بدهند و ذهن نمایندگان محترم را در این موضوع روشن بفرمایند (نقابت- راجع به طرز سوار شدن و پیاده شدن و تقسیمات هم بفرمایید نصف روز مردم باید بایستند تا پیاده و سوار شوند) عرض کردم که مردم صدای‌شان درآمده خود آقایان می‌دانند ناظر وضع رقت‌بار مردم هستند و خدا شاهد است که از آن روز شاید متجاوز از دو سه هزار نامه و تلفن به بنده رسیده که
بیایم اینجا بگویم خود آقای دکتر جزایری می‌دانند آن روز بنده منزل تشریف آوردند آنجا به حالت عصبانی می‌گفتند که یک ساعت و نیم منتظر اتوبوس بودم.
دکتر جزایری- نمی‌توانستم پیدا بکنم.
بهبهانی- خود آقا می‌دانند و خود آقایان هم می‌دانند.
صدقی- آقای دکتر یک اتومبیل از سازمان برنامه بگیرند.
بهبهانی- بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس- آقای فولادوند بفرمایید. آقای دکتر شاهکار شما هم یک دقیقه تأمل بفرمایید دو نفر بیایند بعد بیرون تشریف ببرید.
معاون نخست‌وزیر- بنده از لحاظ اراداتی که خدمت آقای بهبهانی دارم واقعاً از این مأموریتی که دولت برای پاسخ به بنده داده است باطناً دلگیر هستم زیرا در دفعه پیش هم که جواب جناب آقای بهبهانی را دادم تا دو سه روز دیدم که بر من بی‌مهرند من نمی‌دانم چه بکنم اگر جواب ایشان را عرض کنم بی‌مهر می‌شوند اگر عرض نکنم که انجام وظیفه نکرده‌ام (بهبهانی- قانع‌کننده بفرمایید) این آئین‌نامه داخلی مجلس حکایت دارد نماینده‌ای که سؤال کرد در یک موضوع و دولت پاسخ داد دیگر تکرار آن سؤال مخصوص نمی‌شود زیرا اگر بخواهیم به این ادامه بدهیم تسلسل پیدا می‌کند تا آخر دوره ۱۸ بنده باید هر روز بیایم اینجا راجع به اتوبوسرانی جواب بدهم و فردا باز نماینده محترم مجدداً سؤال کنند این در آئین‌نامه مجلس نیست (فرود- آقا رفع گرفتاری مردم را بکنید) جنابعالی هم اگر سؤال بکنید می‌آیم جواب می‌دهم بعد هم سؤال قاعده دارد آئین‌نامه می‌نویسد که سؤال نماینده برای دولت فرستاده می‌شود و دولت پس از مطالعه سؤال برای جواب حاضر می‌شود این دفعه آقای بهبهانی این طور مرقوم فرموده‌اند که چون سؤالاتی که قبلاً در خصوص گرانی ارزاق و اتوبوس‌ها نموده بودم جوابی که از طرف دولت داده شده قانع‌کننده نبود لذا سؤال قبلی خود را مجدداً تکرار و استدعا دارم مقرر فرمایند دولت برای توضیح کافی‌تر بعد از اینکه سؤال بنده توضیح داده شد جواب بدهند این دو سه تا ایراد دارد.
رئیس- سؤال این دفعه یک اضافاتی داشت.
معاون نخست‌وزیر- راجع به اتوبوس‌ها بنده جواب دادم بفرمایید آقایان از روی مذاکرات مجلس همان را بخوانم یا لازم نیست (فرود- نمی‌خواهد) آقای فرود باید بدانند که ایشان سؤال نکرده‌اند و آقای بهبهانی سؤال کرده‌اند جواب ایشان را می‌خواهم عرض کنم مطابقب این آماری که از اداره راهنمایی و رانندگی گرفته شده در تهران ۷۵۰ اتوبوس کار می‌کرده این را حساب بفرمایید الآن در تهران ۷۰۰ اتوبوس از اتوبوس‌های سابق کار می‌کند ۱۱۰ اتوبوس مرسدس بنز کار می‌کند این ۸۶۰ تا الساعه از سابق ۱۱۰ اتوبوس بیشتر کار می‌کند (یکی از نمایندگان - پس چرا وضع بدتر شده است) عرض می‌کنم تشریف بیاورید اداره راهنمایی و رانندگی ملاحظه خواهید فرمود در ۸ روز پیش که بنده از اداره راهنمایی و رانندگی سؤال کردم از این ۵۰۰ دستگاه اتوبوس جدید ۱۲۰ دستگاه دیگر هم رسیده که هر روز وارد خطوط می‌شود مثلاً خط فرعی شمیران را ملاحظه می‌فرمایید الآن ۶۵ تا اتوبوس بدون نمره کار می‌کند (یکی از نمایندگان- بسیار هم خراب است) اینکه به نظر جنابعالی جمعیت بیشتر از سابق ایستاده است بنده هم قبول دارم.
دکتر جزایری- خطوط عوض شده دولت نمی‌خواهد بفهمد که بد عوض کرده.
رئیس- آقای بهبهانی حق دارند که یک مرتبه دیگر بیایند صحبت کنند ساکت باشید آقا بیانات‌شان را بکنند.
معاون نخست‌وزیر- یک وقت آقایان می‌خواهند از دولت ایراد بگیرند (نقابت- مربوط به شهربانی است با دولت نیست) (دکتر جزایری- این راهنمایی‌هاست به دولت ایراد نمی‌خواهم بگیرم راهنمایی می‌کنم) اگر نظر آقای دکتر باشد که اهل این شهر هستند و در این شهر سکونت دارند می‌دانند که در تهران این طور بود که در هر نقطه‌ای که مردم دل‌شان خواست ماشین سوار شوند دست بلند می‌کردند اتوبوس می‌ایستاد که مسافر سوار کنند فقط شهربانی می‌گوید مردم در ایستگاه‌های معین بایستند این عده‌ای که در طول خیابان امیریه اتوبوس برای آنها توقف می‌کرد حالا در دو سه ایستگاه می‌ایستند به این جهت در نظر جنابعالی این طور می‌رسد که اینها بیشتر از سابق معطل می‌شوند.
دکتر جزایری- این حرف صحیح نیست.
رئیس- آقای دکتر جزایری خواهش می‌کنم.
معاون نخست‌وزیر- آقای دکتر جزایری با تحصیلاتی که دارند باید اجازه بفرمایند.
دکتر جزایری- خودتان که اتوبوس سوار نمی‌شوید تا بفهمید وضع اتوبوس‌ها از چه قرار است بنده مجبورم هر روز سوار اتوبوس بشوم.
معاون نخست‌وزیر- عرض کنم ۱۱۰ اتوبوس الآن بیشتر از سابق کار می‌کند (دکتر مشیر فاطمی- دروغ عرض کرده‌اند) و ۱۲۰ دستگاه دیگر وارد شده که هر روز اضافه می‌شود (فرود- دروغ می‌گویند آقا) ۵۰۰ دستگاه که خواسته‌اند ۱۲۰ دستگاه دیگر هم رسیده که باز هر روز به خط‌ها اضافه می‌شود (ثقةالاسلامی- خلاف عرض کرده‌اند) اگر می‌فرمایید خلاف است تشریف بیاورید اداره راهنمایی و اما راجع به گرانی ارزاق که در سؤال دوم قید شده چون سؤال نماینده محترم روشن نبود ناچار به استعلامی از نماینده محترم هستم و آن این است که آیا معتقدند واقعاً این دولت گوسفند از کشور برای تهیه ارز خارج نموده و سبب کمی گوشت روغن شده است؟
و یا واقعاً مسبب گرانی ارز و از دست دادن منابع ارزی و نتیجه گرانی زندگی این دولت می‌باشد؟
و یا باعث گرانی اتومبیل و کامیون و اتوبوس و لاستیک و اشیاء یدکی اتومبیل و سایر اجناس و نتیجه گرانی کرایه و غیره این دولت بوده؟ (بهبهانی- جواب عرض می‌کنم)
و آیا واقعاً عقیده ندارند که این دولت با ایجاد امنیت و جلب اعتماد خارجی‌ها سرمایه‌هایی وارد کشور نموده و میلیون‌ها ارز خارجی تهیه که در نتیجه از ترقی سرسام‌آور ارزانی و گرانی بیشتر جلوگیری نموده است؟
بنا به مراتب باید عرض شود دولت تیمسار سپهبد زاهدی تحت حمایت و دستورات و اوامر شاهنشاه به این کشور خدمت کرده و از گرانی ارز و اجناس جلوگیری نموده و موجب شده است که مردم اجناس را به چند برابر امروز نمی‌خرند و تا اندازه‌ای که ممکن بوده از گرانی جلوگیری شده و خواهد شد و در این مورد دولت کوشش فوق‌العاده نموده و می‌نماید.
و در این زمینه بنده می‌توانم توضیحات مفصلی بدهم لیکن بیش از این تصدیع آقایان را جائز نمی‌دانم.
فقط باید بگویم اگر نماینده محترم با توجه به جریانات سابق دست به دست دولت بدهند و راهنمایی‌های لازم بفرمایند روزبه‌روز وضع بهتر شده و به نتیجه مطلوبه خواهیم رسید و مصلحت نمی‌داند همان اظهاراتی را که دشمنان مملکت برای تضعیف دولت و مجلس می‌نمایند دوستان نیز تکرار کنند.
(شوشتری- جناب آقای فولادوند موضوع گوشت و ذغال پرونده جدا دارد) (فرود- ماده ۹۰) و اما اینکه فرمودید آقای دکتر شادمان گفته است که هر کس سؤالی از دولت بکند مغرض است آقای دکتر شادمان و هیچ وزیری همچو موضوعی نکرده و بنده جداً تکذیب می‌کنم و اگر هر وزیری همچو عرضی کرده باشد خائن به مملکت است.
فرود- ماده ۹۰
رئیس- ماده ۹۰ مربوط به شما نیست شما که بیانی نکردید تا به شما توهین بشود یا مطالب شما تحریف شود.
فرود- آقای فولادوند به بنده توهین کردند گفتند که این سؤالات حمل بر غرض است و ما تقاضا داریم که این سؤالات را نکنید و عرایض بنده را حمل بر غرض کردند.
رئیس- شما که فرمایشی نکردید، سؤال مربوط به دیگری است بگذارید خودشان هم بگویند آقا هم یک سؤالی مرقوم بفرمایید خودتان سؤال کنید و جواب بشنوید، نمی‌شود یک کسی که سؤال کرده ده نفر دیگر هم جواب بدهند، آقای بهبهانی بفرمایید.
بهبهانی- گفتند ابوعلی سینا می‌خواست جلوی حوضی وضو بگیرد شاگردهای او هم در آن موقع حضور داشتند هزار دلیل آورد که این حوض آب ندارد (شمس قنات‌آبادی- سوفسطی بوده) شاگردها دیدند که آب در حوض هست گفتند، که آب در جلوی دست شما است می‌گویید که حوض آب ندارد این چه دلیلی است؟ گفت این اسمش سفسطه است. بنده به جنابعالی عرض می‌کنم جناب آقای فولادوند که مردم در این مملکت به خصوص در تهران وضع‌شان از لحاظ اتوبوسرانی خیلی بدتر از سابق است دلیل هم عرض می‌کنم، دلیلش این است که هزار نفر پانصد نفر در خیابان‌ها می‌ایستند برای اتوبوس سوارشدن و باز هم توفیق پیدا نمی‌کنند جنابعالی می‌فرمایید مأمورین به شما همچو گزارشی داده‌اند شهربانی و اداره راهنمایی این طور گزارش داده بنده به گزارش شهربانی چه کار دارم بنده عرض می‌کنم که وضع اتوبوسرانی بد است وضع مردم بد است، مردم ناراضی هستند همه آقایان مطلع هستید، اصلاً آمدن این وضع مردم و ایستادن آنها در انتظار اتوبوس رقت‌بار است و جنابعالی می‌فرمایید که از وضع سابق بهتر شده است (فرود- بدتر شده است) اتوبوس‌های کهنه را آوردند در خطوط کار می‌کنند ۱۱۷ هزار تومان از هر اتوبوس جدید پول گرفتند و تازه وضع مردم این طور شده تصادفات هم بیشتر شده است بنده دیگر چه بگویم دیگر چه توضیحی خدمت آقا عرض کنم (سید احمد صفایی- فایده‌اش این است که در توی اتوبوس‌ها مردم را مثل گوسفند می‌ریزند) (نقابت- شهربانی لجاجت می‌کند) بنده دست آقا را می‌گیرم می‌برم تماشا کنید ببینید چقدر مردم ایستاده‌اند برای سوار شدن اتوبوس (شوشتری- آقای فولادوند اقدام کنید که اینها اصلاح بشود) (نراقی- پیشنهاد بفرمایید چه جور اصلاح بشود) بنده خواهش می‌کنم تذکر بدهید به دولت و بفرمایید وضع اتوبوسرانی بد است مردم ناراضی می‌شوند پس فردا گرما می‌شود آن وقت این مردم بیچاره تکلیف‌شان چیست چرا به دردهای مردم رسیدگی نمی‌کنید قانونی گذشته است از مجلس شورای ملی راجع به اتوبوسرانی دولت آن قانون را اجرا کند، اصلاً معلوم نیست
که این اتوبوس‌هایی که خریده شده مال دولت است، دولت خریده شرکت ملی خریده آقای صمد سودآور خریده و چقدر سوءاستفاده کرده‌اند راجع به خواربار که فرمودند بهتر شده است جواب آقا در این مورد هم مثل بیان جواب راجع به اتوبوسرانی است بنده از آقایان می‌پرسم وضع خواربار مملکت حالا بهتر است یا ده ماه پیش بهتر بوده حد متوسط ده مقابل بالا رفته است، گوشت بالا رفته است سبزی بالا رفته است پیاز بالا رفته است حمام بالا رفته است، سینما بالا رفته است تمام ضروریات مردم بالا رفته است (صحیح است) جناب آقای فولادوند توجه بفرمایید، می‌فرمایید که این دولت مقصر نبوده است او گوسفندانی را از مرز خارج ننموده است، این دولت در عرض این ده ماه که می‌توانسته جلوگیری بکند الان هم گوسفند از مرز خارج می‌شود چطور شد یک ماه گوشت هیچ نبود نمی‌توانستند مردم گوشت تهیه کنندت یک مرتبه زیاد شد و گوشت وارد کردند هیچ نبود جز اینکه می‌خواستند گوشت را گران بکنند (نراقی- تابستان مردم گوشت کمتر می‌خورند) از بس گران است نمی‌توانند بخورند اخیراً این دولت نهصدمیلیون تومان کمک از آمریکا گرفته است و این پول مطابق بیشتر از نصف بودجه مملکت است در مقابل اخذ این نهصد میلیون تومان از آمریکا چه کاری برای این مردم کردید (شوشتری- وقتی جنس گران شد دیگر کاسب پآئین نمی‌آورد)
رئیس- آقای فولادوند بفرمایید.
فولادوند- بنده اولاً به آقای فرود اهانتی نکردم، عرض کردم سؤالی آقای بهبهانی فرموده‌اند و بنده برای جواب سؤال ایشان حاضرم اگر جناب آقای فرود هم سؤالی دارند بفرمایند تا دولت برای جواب سؤال ایشان حاضر بشود لهذا بنده به جناب آقای فرود اهانت و جسارتی نکردم و اما راجع به این سؤال که جناب آقای بهبهانی می‌فرمایند آیا واقعاً عقیده ندارید که ۵۰۰ دستگاه اتوبوس خریداری شده است (بهبهانی- خریده شده اما دو سه میلیون سوءاستفاده شده است) اتوبوس‌های سابق کم بوده برای مملکت.
رئیس- آقای بهبهانی شما ۵ دقیقه دیگر هم حق داشتید چرا نفرمودید و حالا تذکر می‌دهید.
فرود- دلیل می‌آورید که اینجا چراغ نیست.
فولادوند- دو دو تا چهار تا تمام مردم به دلیل واضح دیده‌اند که ۵۰۰ دستگاه مرسدس بنز خریداری شده و ۱۲۰ دستگاه به اتوبوس‌های تهران اضافه شده است آقایان اگر در خرید و یا جهات دیگر اشکالی دارید آن مربوط به اتوبوس و رانندگی شهر و راحتی مردم نیست بنده جواب دیگری هم ندارم که به آقایان بدهم.
۸- سؤال آقای قنات‌آبادی راجع به تبعید آقای دکتر بقایی و جواب آقای معاون نخست‌وزیر
رئیس- آقای قنات‌آبادی بفرمایید سؤال آقا مطرح است.
شمس قنات‌آبادی- بنده بارها اعلام کردم که با قلدری و دیکتاتوری از ناحیه هر کس که باشد و از طرف هر مقامی که باشد مخالف بوده و هستم و مبارزه خواهم نمود (نمایندگان- احسنت صحیح است) خواه این ظلم و جور متوجه دوستان و هم‌فکران من باشد و خواه متوجه کسانی باشد که از نظر سیاسی و فکری با آنها اختلاف عقیده و نظر دارم مخالفت‌هایی که من در دوران زندگی پارلمانی خودم با حکومت‌های نظامی کردم منشأاش همین بوده است چون من معتقدم وقتی که بنا باشد کار دست حکومت نظامی و ماده ۵ این حکومت افتاد عدالت و قانون در اجتماع محو می‌شود و مأمورین و اجراکنندگان ماده ۵ هر عملی که دل‌شان بخواهد مرتکب می‌شوند و هر کس را که بخواهند می‌گیرند و هر کسی را که بخواهند راضی کنند آزاد می‌کنند با یک مراجعه به این تاریخ ده ساله و پرونده‌های حکومت نظامی این ده یازده ساله این مطلبی که به عرض آقایان نمایندگان می‌رسانم روشن می‌شود من آن روزی که لایحه حکومت نظامی اینجا مطرح بود عرض کردم دولت‌ها از ماده ۵ و از هر حکومت نظامی آن‌طوری که منظور مقننن بوده است هیچ وقت استفاده نکرده و نمی‌کنند بلکه همه دولت‌ها از این قانون و این ماده عجیب و غریب استفاده می‌کنند برای از بین بردن مخالفین و به زنجیرکشیدن انتقادکنندگان از دولت و رویه دولت فعلی هم همین بوده است جناب آقای سرلشگر هدایت وزیر محترم دفاع ملی فرمودند که بیایید و نشان بدهید که دولت کدام یک از مخالفین خود را گرفته است (صحیح است) البته من مجالی پیدا نکردم که آن موقع جواب ایشان را عرض کنم ولی حالا عرض می‌کنم اشخاصی که در زندان‌ها هستند مخالف کدام دولت‌اند، (ثقه‌السلامی- اخلال‌گرند) به تفسیر و معنای این کلمه اخلالگر هم انشاءالله می‌رسیم یک مقداری حوصله کنید اما یک سند زنده‌تری که دارم و دلم می‌خواست الساعه جناب آقای سرلشگر هدایت اینجا تشریف می‌داشتند به ایشان نشان می‌دادم که آقا لطفاً عطف توجهی به جزیره هرمز بشود یعنی به کسانی که الان در ۵۰ درجه حرارت گرفتار و بر طبق اطلاع اشخاصی که مطلع هستند از اوضاع جزیره هرمز ۶ ماه از سال مردم آن جزیره را تخلیه می‌کنند و کسی در آنجا سکونت نمی‌کند از نظر بدی آب و هوا اگر ایشان تشریف داشتند عرض می‌کردم الساعه ده نفر از هم‌وطنان ما که فقط مخالف دولت هستند و فقط مخالف این دولت هستند در آنجا در شدیدترین شرایط دارند زندگی می‌کنند، ببخشید زندگی نمی‌کنند دارند به تدریج جان می‌دهند (بهبهانی- راجع به جراید هم بفرمایید) اجازه بفرمایید به جراید هم خواهیم رسید اصلاً اختناق جراید و سانسور جراید و به زنجیر کشیدن مدیران روزنامه‌ها و شکستن قلم‌ها همیشه در این مملکت مقدمه‌ای برای ظلم‌ها و ستم‌ها بوده است این مطلب را مفصلاً عرض خواهم کرد همه آقایان محترم می‌دانند که دکتر بقایی یک فرد کرمانی‌الاصل است و البته اگر آن مقداری که بنده اطلاع از اوضاع و احوال کرمان دارم البته آقایان نمایندگان محترم تعجب نفرمایید که من اظهار عدم اطلاع می‌کنم چون من با خانواده‌های محترم کرمان منسوبم و اطلاعاتی از نزدیک دارم مردم کرمان روی مبارزاتی که آقای دکتر بقایی در طول این مدتی که در زندگانی اجتماعی خودشان شروع کردند قطع نظر از احترامی که برای پدر بزرگوار آقای دکتر بقایی قائل بودند روی اصل مبارزاتی که شخص آقای دکتر بقایی برای نهضت مقدس ملی ایران و برای خود قانون اساسی ایران و برای نگهبانی دین و استقلال مملکت در طول این مدت عمل کرده‌اند احترام بسیار بسیار فوق‌العاده‌ای برای آقای دکتر بقایی قائلند و لذا انتخابات این دوره هم که شروع شد، مردم کرمان قاطبتاً اعلام داشتند که آقای دکتر مظفر بقایی کاندید مردم کرمان است برای انتخابات دوره هیجدهم قانونگذاری (کی‌نژاد- صحیح نیست) شما یک فردید حق دارید که بگویید صحیح نیست شما می‌توانید بگویید که صحیح نیست، آقا را به جا نمی‌آورم آقای کی‌نژاد ایشان هستند؟ متشکرم شما باید بفرمایید صحیح نیست برای اینکه اولاً نمی‌دانید کرمان کجا است (کاشانی- از دلار صحبت کنید) بنده خیلی مشعوفم از زیارت جناب آقای کی نژاد مشرف فرمودید (رئیس- بین‌الاثنین صحبت نفرمایید) بین‌الاثنین نیست- خیر مقدم به ایشان عرض می‌کنم چون ایشان مدتی در کارهای اقتصاد و در خارج از این مملکت زحمت می‌کشیدند و با دست پر هم تشریف آوردند باید خیر مقدم عرض کنم جناب آقای دکتر کی‌نژاد و باید هم این صحیح نیست را بفرمایید بنده علی‌رغم شما و اطلاعاتی که شما دارید و صحیح نیست اگر بخواهید بفهمید که صحیح هست یا نیست باید لطفاً تشریف ببرید به کرمان و از فرد فرد مرد و زن و کوچک و بزرگ مردم کرمان بپرسید این عرضی که بنده اینجا می‌کنم صحیح هست یا نیست آقایان نمایندگان محترم کرمان هم اینجا تشریف دارند ممکن است از آقایان هم بپرسید تا بدون اطلاع قضاوت نفرمایید آقای دکتر بقایی کاندید قاطبه مردم کرمان هستند بنده اینجا شنیدم که بعضی از آقایان نمایندگان محترم و جناب آقای سپهبد زاهدی فرموده‌اند که دکتر بقایی گفته است من کاندیدا برای نمایندگی دوره هجدهم از کرمان نیستم و هر فردی حق دارد این حرف را بزند همان طوری که حق دارد بگوید که من کاندیدم برای نمایندگی هر فردی هم حق دارد بگوید که من شخصاً کاندید نیستم اما مطلب اینکه مردم دل‌شان بخواهد دکتر بقایی هم بگوید من کاندید نیستم دو تا هست مردم حق دارند بگویند آقای دکتر بقایی شما کاندید مردم هستید علاوه بر اینکه آقای دکتر بقایی خودش کاندید نمایندگی نیست و خودش اعلام کرده، به زعم دولت و جناب آقای دکتر بقایی تمام حقوق و مزایای یک فرد ازش سلب شده است آیا آقای دکتر بقایی حق ندارد که در موطن در شهر و مولد و محل تولد خودش در مبارزات انتخاباتی دخالت بکند؟ و مبارزه انتخاباتی بنماید (نراقی- کسی مانعش نشده) مانع اختیار دارید آقای نراقی، شما که خیلی لطف دارید آقای دکتر بقایی را فرستادند به جزیره هرمز آنجا مبارزه انتخاباتی بکند (نراقی- آنجا حکومت نظامی نیست کمیسیون امنیت فرستاده) به کمیسیون امنیت هم می‌رسیم یک خورده حوصله داشته باشید من نفهمیدم که آقایان می‌خواهند از دولت دفاع بفرمایند یا از عمل کمیسیون امنیت خوب است یک خورده حوصله داشته باشند مطالب هر کدام به نوبه خودش حلاجی شد راجع به همان مطلب صحبت کنند مسلماً در نزد هر عاقل و هر فردی گرفتن دکتر بقایی از کرمان و برخلاف موازین قانونی و تبعید او و یک عده دیگر به جزیره هرمز فقط و فقط برای این بوده است که دکتر بقایی را از مبارزه انتخاباتی به زور و جبر و عنف و تهدید باز دارند و مردم کرمان را مرعوب کنند (نراقی- بی‌لطفی می‌کنید) والا معنی ندارد قربانت گردم جناب آقای دکتر نراقی و جناب آقای دکتر کی‌نژاد که آقای دکتر بقایی را بگیرند و روانه جزیره هرمز بکنند که بخواند قسمت شماها بکند ساعتی آنجا نزول اجلال بفرمایید و از آب و هوای خنک آنجا استفاده بنمایید و شما آقایان را بدون مراعات موازین قانونی بفرستند آنجا و آن وقت آقایان بفرمایید که دکتر بقایی را مانع نشدند که در مبارزات انتخاباتی شرکت کند (نراقی- هر چه از دوست می‌رسد نیکو است قبول داریم) اولاً من یک نکته‌ای را می‌خواهم به آقایان نمایندگان محترم عرض کنم و خواهش کنم به این عرض بنده توجه بفرمایید و باور بفرمایید من وقتی یک مطلبی را عرض می‌کنم اعتقادم است و روی خوش‌آمد دسته و یا فرد و یا زید و بکر و عمرو نیست من اساساً به اینکه دولت یک فرد مخالفش را بگیرد مخالفم این چیزی است که من اعتقاد به او دارم و روی این
مطلب مبارزه کردم و یک مرتبه هم به عرض آقایان نمایندگان محترم رسانیدم و این مطلب یک عملی است که دولت‌های گذشته با خود من کردند و من می‌دانم که این کار چقدر دردناک است دوره گذشته موقعی که همین آقای سپهبد زاهدی را دولت گذشته گرفت و در زندان کرد و ما و رفقای ما جداً به این مطلب اعتراض کردیم و جداً گفتیم به چه مجوز قانونی آقای سپهبد زاهدی را گرفته‌اید و به استناد ماده ۵ در زندان انداخته‌اید آنها هم گفتند اخلالگر است چه هست چه نیست از این لغت‌هایی که اگر الآن به دولت بگوییم وقتی بیایند پشت این تریبون که جواب عرایض مخلص را بدهند خواهند گفت که این آقای دکتر بقایی خواسته برود آنجا اخلال بکند و امنیت و نظم آنجا را مختل سازد و اوضاع عمومی را برهم بزند و دولت هم چون موظف هست امنیت برای مردم به دست بیاورد او را گرفته و به جزیره هرمز برخلاف مقررات قانون تبعیدش کرده اما همان طوری که جناب آقای نراقی ما آن روز قبول نکردیم ...
نراقی- بنده ما از ماده نود استفاده می‌کنیم.
رئیس- چرا وارد صحبت افراد می‌شوید که از ماده نود بخواهید استفاده بکنید سؤالی کردند از دولت و دولت هم خودش جواب می‌دهد.
نراقی- اسم بنده را آوردند.
رئیس- شما چرا قطع کلام می‌کنید؟ بفرمایید آقای قنات‌آبادی.
قنات‌آبادی- برای اینکه شما بتوانید از دو تا ماده ۹۰ استفاده کنید باز هم می‌گویم جناب آقای نراقی.
رئیس- آقای قنات‌آبادی شما هم مطلب خودتان را بفرمایید.
قنات‌آبادی- چشم بنابارین چیزی که مسلم است این است که انتخابات کرمان در شرف و جریان است و آقای دکتر بقایی مسلماً کرمانی است و مسلماً حق دارد در انتخابات شهر خودش شرکت بکند و مردم کرمان هم مسلماً این حق را دارند هر کسی را که دل‌شان بخواهد کاندیدا برای انتخابات بنمایند آقای دکتر بقایی هم یک فردی است آزاد می‌تواند بگوید که من اعلام می‌کنم کاندید هستم و یا تعارف بکند بگوید من کاندید نیستم اگر مردم به من رأی دادند به مجلس شورای ملی می‌روم از حقوق مردم دفاع می‌کنم، به فر این مطلب که دکتر بقایی گفته باشد من کاندید نیستم این مجوز برای این نمی‌شود که کمیسیون امنیت برخلاف قانون بنشیند و رأی بدهد که دکتر بقایی را با نه نفر دیگر به جزیره هرمز تبعید کنند آقای دکتر بقایی این سفر که وارد کرمان می‌شود علی‌رغم اخباری که به دولت رسیده اخبار هم اکثراً مخدوش است در اجتماعی که در مسجد جامع کرمان می‌شود همان طور که رویه ایشان بوده است ایشان سخنرانی می‌کنند و به مردم می‌گویند که ما آمده‌ایم برای مبارزه انتخاباتی یعنی برای مشروع‌ترین مبارزات و از دولت هم می‌خواهیم که در امر انتخابات مداخله نکند و نخواهد کسی را که مورد قبول و توجه اکثریت مردم کرمان نیست تحمیل بکند این نطق آقای دکتر بقایی در مسجد جامع بوده و می‌روند منزل (میراشرافی- بعد از نماز بوده یا قبل از نماز) بعد از نماز ظهر بوده نه بعد از نماز عشاء.
یک نفر از نمایندگان- آقای قنات‌آبادی بازرس فرستاده بودند به کرمان؟
رئیس- آقای قنات‌آبادی یک ربع وقت جنابعالی تمام شد می‌توانید تقاضای وقت بکنید یک ربع ساعت صحبت کرده‌اید بعد از جواب سؤال هم شما می‌توانید صحبت کنید.
(بعضی از نمایندگان- وقت می‌دهم)
قنات‌آبادی- بنده هنوز چیزی نگفته‌ام.
رئیس- یک ربع ساعت حق داشتید مگر مجلس رأی بدهد چون بعد هم می‌توانید صحبت کنید.
قنات‌آبادی- صحبت بعد را باید در جواب نماینده دولت بگویم و فعلاً باید اصل عرایضم را عرض کنم و یک ربع ساعت وقت می‌خواهم اگر آقایان اجازه دادند که صحبت می‌کنم و اگر ندادند که خیر عرضی ندارم.
رئیس- آقایانی که موافقند آقای قنات‌آبادی یک ربع ساعت دیگر صحبت بفرمایند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
نراقی- بنده هم رأی دادم.
قنات‌آبادی- بنده هم در اضافه صحبت شما در ماده ۹۰ رأی می‌دهم بنده چون یک ربع ساعت بیشتر وقت ندارم (نراقی- بیشتر هم می‌دهم) می‌خواهم استفاده کنم و توجه آقایان نمایندگان محترم را به این چند موضوع جلب کنم و مخصوصاً توجه نماینده دولت را جلب کنم در این موضوعات و آن طرز گرفتن آقای دکتر بقایی است آقای شمس ملک‌آراء که مأمور دولت در کرمان و اطراف کرمان بودند طبق تلگرافی که الآن پیش من است و از کرمان رسیده است ایشان مخصوصاً آنجا رفته‌اند و کارشان را گذاشته‌اند و به مداخله در امر انتخابات پرداخته‌اند ایشان می‌روند در منزل یکی از تجار محترم کرمان به نام آقای آگاه به آقای آگاه می‌گویند آقا دکتر بقایی حاضر است روی موضوع انتخابات یک موافقتی بکند بدون اینکه سروصدایی بلند بشود آقای آگاه که از دوستان دکتر بقایی است می‌گوید بلی آقای شمس ملک‌آرا می‌گوید شما به دکتر بقایی هم تلفن کنید بیاید اینجا بنشینیم صحبت بکنیم ترتیبی اتخاذ بکنیم تا بلکه در انتخابات و در جریان کار جدال و کشمکش پیش نیاید آقای آگاه به دکتر بقایی تلفن می‌کند که آقای دکتر بقایی آقای شمس ملک‌آراء اینجا منزل من است و آمده صحبتی پیشنهادی دارد آیا شما حاضرید بیایید مطلب را حل کنید؟ دکتر بقایی تلفناً جواب می‌دهد من حاضرم و برای بیست دقیقه دیگر به منزل شما یعنی منزل آقای آگاه می‌آیم بعد از اینکه مسجل می‌شود ۲۰ دقیقه دیگر آقای دکتر بقایی به منزل آقای آگاه می‌آید آقای شمس ملک‌آرا می‌گوید پس من می‌روم به ستاد لشگر تا آقای دکتر بقایی بیاید مراجعت می‌کنم صاحب منزل هم می‌گوید اشکالی ندارد بفرمایید آقای شمس ملک‌آرا مستاد لشگر تشریف می‌آورند دکتر بقایی هم می‌آید به منزل آقای آگاه ساعت ۵/۸ شب یا نه بوده است بیست دقیقه از ورود آقای دکتر بقایی به منزل آگاه نگذشته بود که مأمورین از دیوار منزل آقای آگاه بالا می‌آیند و وارد خانه می‌شوند دکتر بقایی را دستگیر می‌کنند دکتر بقایی می‌گوید شما حکمی در اختیار دارید که من را بگیرید مأمورین می‌گویند بلی دکتر بقایی می‌گوید نشان بدهید آنها هم سر نیزه را به طرف دکتر بقایی نشان می‌دهند و حواله می‌کنند این عمل قطع‌نظر از دستگیری و قطع نظر از گرفتاری و قطع نظر از زندان و حبس و تبعید این عمل یعنی سرنیزه نشان دادن به افراد از آن چیزهایی است که من همیشه با آن جنگیده‌ام و می‌جنگم و مبارزه می‌کنم و به صلاح هیچ کس هم نیست که حکومت سرنیزه را بر مردم ببیند و خاموش بنشیند (صحیح است) زیرا مسلم است که اگر امروز به سراغ آقای دکتر بقایی رفت فردا هم به سراغ یک‌یک آقایان خواهد آمد و اما راجع به تشکیل کمیسیون امنیت مطابق قانون کمیسیون امنیت بر فرض که تشکیل بشود اولاً به آقایان عرض می‌کنم که این کمیسیون امنیت به استناد قانون امنیت اجتماعی تشکیل می‌شود و هیچ مستند دیگری ندارد (صارمی- قانونی نیست) اجازه بفرمایید بنده دارم عرض می‌کنم خیلی متشکرم که می‌فرمایید (یک نفر از نمایندگان- باید لغو بشود) خیلی متشکرم از همه آقایان نمایندگان محترم که می‌گویید این قانونی نیست و باید لغو شود (غضنفری- خیلی اشخاص را می‌گیرند به استناد این قانون) این کمیسیون امنیت که به استناد قانون امنیت اجتماعی که در دوره گذشته با آن مبارزه کردیم و خود دکتر بقایی هم با آن مبارزه کرد و آقایان هم قبول دارند که قانونی نیست مطابق مقررات همین قانونی که آقایان می‌فرمایند قانونی نیست وقتی که کمیسیون رأی به نفی بلد شخصی صادر کرد باید به آن شخص ابلاغ شود او حق دارد تا ده روز در آن محل باشد و در ظرف ده روز اگر اعتراضی دارد بکند و این کمیسیون امنیت غیر قانونی کرمان با وجودی که چند نفر از اعضای آن گویا شنیدم آقای دادستان و رئیس دارایی بوده‌اند رأی به این عمل ندادند معذلک کلیه به استاد آن رأی غیر قانونی نیمه‌کاره آمدند دکتر بقایی را گرفتند و بدون اینکه همان حکم غیر قانونی نیمه‌کاره را به ایشان ابلاغ کنند با یک عده دیگر بدون اینکه اجازه از آن فرصتی که همین قانون ظالمانه غیر قانونی برای این قبیل اشخاص پیش‌بینی کرده است استفاده بکنند یکسره ایشان و عده‌ای را به جزیره هرمز تبعید کردند این را بهش چی می‌گویند این را می‌گویند تمایل دولت به دستگیری مخالفین حدی و قطعی در امر انتخابات (صحیح است) چون همه مانورها برای این شده که اکثریت قطعی و قاطع مردم کرمان را مرعوب کنند و انتخابات را در یک محیط رعب و وحشت و زور انجام بدهند و آن کسی را که دل‌شان می‌خواهد از صندوق بیرون بیاورند و اگر بنا به این باشد این عمل معنای تهدید و ارعاب در امر انتخابات نداشته باشد باید پرسید از آن آقایانی که می‌خواهند از این وضع دفاع کنند بفرمایید ارعاب و توقیف در انتخابات چیست و اگر این کار معنایش ارعاب و تخریب و ایجاد رعب در امر انتخابات نباشد بیایند به ما بگویند پس معنی و چه موردی است موردش چیست و معنایش کدام است. بعد از اینکه این جریان اتفاق افتاد تلگراف کردند از کرمان به بنده و بنده رفتم وقت شرفیابی از اعلیحضرت همایونی خواستم و غروب روز پنجشنبه گذشته یعنی غروب روز عید فطر به اتفاق آقای حاجی سید مصطفی کاشانی شرفیاب حضور اعلیحضرت همایونی شدیم، بنده خدمت اعلیحضرت یک مطلب را گفتم و خواهش می‌کنم توجه داشته باشید و حالا هم این مطلب را می‌گویم و همیشه هم این مطلب را تکرار می‌کنم آقا در مبارزاتی که ماها با یکدیگر می‌کنیم و در تصادماتی که بین افراد به وجود می‌آید نباید دشمنی شخصی را در تلافی با دشمنی به ملت ایران انجام بدهیم یعنی اگر من با آقا بد هستم نباید تلافی بدی با آقا را به سر مردم دربیاورم هر عملی به هر شخصی انسان خواست بکند اشکالی ندارد ولی اگر بنا شد تلافی یک ظلم را به سر یک ملتی درآورید این اصلاً یک ظلم و یک گناه غیر قابل بخشش و جبران‌ناپذیر است (صحیح است) بنده به اعلیحضرت همایونی عرض کردم که آقای دکتر بقایی با دولت آقای سپهبد زاهدی روی جریاناتی مخالفت کرده و مخالف شده هیچ اشکالی ندارد آقای سپهبد زاهدی با شخص دکتر بقایی مخالف باشد. اما آیا حق این است و انصاف و مروت در این است و این گونه اقتضا می‌کند که دشمنی با آقای دکتر بقایی را انسان با دشمنی به مردم کرمان بکند یعنی تلافی دکتر بقایی را به سر مردم کرمان دربیاورد؟ آقایان یادشان باشد آن روزی که در تمام این کشور بلشویک‌ها هر کجا بودند علیه رژیم ما شعار می‌دادند
تنها شهری که جرئت می‌کردند تلگراف بکنند و از رژیم سلطنتی حمایت بنمایند کرمان بود (میراشرافی- عشایر آذربایجان هم بودند) بلی تکذیب نمی‌کنم (اردلان- معناً تمام ایران بودند) معناً قبول دارم جناب آقای اردلان (اردلان- این حرف ممکن است سوءاثر داشته باشد) به سر پیغمبر وقتی آمد در کربلا خیلی اشخاص با جهاد او موافق بودند اما در تاریخ جهاد و فداکاری از خودگذشته، تنها آن راد مردانی بودند که در رکاب پسر پیغمبر ایستادند و خون خودشان را ریختند (دکتر جزایری- از خوزستان هم تلگرافاتی شده) از کجا دیگر رسیده؟ بنده به اعلیحضرت همایونی عرض کردم که این معنای عدالت نیست که مخالفت با آقای دکتر بقایی به مخالفت با مردم کرمان بشود، قاطبه مردم کرمان با این اشخاصی که رفته‌اند آنجا خودشان را کاندید کرده‌اند و قوای دولتی که از آنها حمایت می‌کند موافق نیستند و برای اینکه اکثریت مرعوب بشوند دکتر بقایی و یک عده دیگر را گرفتند و به جزیره هرمز تبعید کردند ولی قاطبه اهالی کرمان از این اشخاص بیزارند و با آنها مبارزه می‌کنند چرا آنها مخالفت می‌کنند برای اینکه این اشخاص منتسب به یک دسته‌ای هسند که آن دسته تا چندی پیش یک فکر بسیار بسیار زننده‌ای داشتند (صدقی- چه فکری داشتند) اعلیحضرت همایونی فرمودند که بنده با این کار مخالفم و فردا هم به دولت پیام فرستادند و گویا آقای علم رفته بودند و گفته بودند و همان روز صبح جمعه ما شنیدیم که تلگرافی شده است که آقای دکتر بقایی را به طرف تهران هدایت کنید البته آقایان محترم یک تلگرافی خود آقای دکتر بقایی کرده است که الآن متن تلگراف در دست بنده است و من هم تقدیم مقام ریاست می‌کنم برای اینکه دستور بفرمایند دولت حداقل روی این تلگراف عمل بند و در این تلگرافی که دکتر بقایی کرده است از مقام ریاست خواسته است و تقاضا کرده است که اگر دولت با شخص او مخالف است و او هم با دولت مخالف است و دولت دلش می‌خواهد که دکتر بقایی را در جزیره هرمز نگه دارد هیچ اشکالی ندارد ولی جوان‌هایی را که گرفته‌اند و با آقای دکتر بقایی برده‌اند در جزیره هرمز و توقیف کردند و در حالی که سکنه بومی و مردم آنجا را تخلیه کرده‌اند و رفته‌اند حداقل این اشخاص را از این مرگ تدریجی نجات بدهند و از روز جمعه گذشته تاکنون مرتب می‌گویند دکتر بقایی آزاد شده است از جزیره هرمز (ثقةالاسلامی- از جزیره هرمز آزاد شده است) آنجا هم آزاد نیست (میراشرافی- در اتاقش آزاد است) و همین روزها آمده یا می‌آید بنده در جلسه گذشته سنا در لژ تماشاچی نشسته بودم که جناب آقای سپهبد زاهدی گفتند یا آزاد شده یا امروز آزاد می‌شود و یا فردا می‌آید با مراجعه به صورت مذاکرات مجلس محترم سنا این مطلب روشن می‌شود اما من به آقایان عرض می‌کنم که تا امروز نه آزاد شده و نه گذاشته‌اند آزاد بشود و دکتر بقایی را با ۹ نفر دیگر از یارانش نگه داشته‌اند فقط و فقط به منظور تهدید و ارعاب مردم کرمان که آن دو نفر را به مردم کرمان تحمیل کنند و این کار با وجود بودن مجلس شورای ملی امکان ندارد و من چند دفعه بلکه بارها تکرار کرده‌ام و اعلام کرده‌ام اگر اینهایی که از کرمان تبعید شده‌اند به جزیره هرمز یک نفر آنها مبتلا به بیماری و یا کسالت و یا خدای نکرده صدمه‌ای ببیند مسئولیتش با دولت است و لاغیر البته من زاید می‌دانم که این مطلب را به آقایان نمایندگان عرض کنم چون همه آقایان اهل قانون و این قدر وارد و مطلع هستند این کارهایی که در کرمان کردند و اشخاصی را گرفتند مطابق قانون مجازات عمومی و مطابق قانون اساسی جرم مسلم است و من علیه آن کسانی که مرتکب این اعمال شده‌اند به استناد قانون و به استناد همان قانون اساسی که آقایان نمایندگان محترم برای حفظ و صیانت آن از هر گونه تجاوزی به کلام‌الله مجید سوگند یاد فرموده‌اید اعلام جرم می‌کنم و جداً تقاضای تعقیب مرتکبین را خواهم کرد قانون مجازات عمومی می‌گوید «هر یک از اشخاص مذکور در ماده قبل یعنی وزرا و اعضای پارلمان و صاحب‌منصبان و مأمورین دولت مشمول در ماده قبل که برخلاف قانون آزادی شخصی افراد ملت را سلب کنند یا افراد ملت را از حقوقی که در قانون اساسی (یکیش مداخله در امر انتخابات است) به آنها داده محروم نمایند از شغل خود منفصل و از ۵ تا ۲۰ سال از حقوق اجتماعی محروم می‌باشند. این قانون مجازات عمومی است، قانون اساسی که من و شما برای حفظش قسم یاد کرده‌ایم می‌گوید: افراد مردم از حیث جان و مال و مسکن که متأسفانه هیچ کدام از آنها در امان نیست و شرف محفوظ و مصون از هر گونه تعرضی هستند و متعرض احدی نمی‌توان شد مگر به حکم قانون و ترتیبی که قوانین مملکت تعیین می‌نماید ممکن است که آقای محترم نماینده دولت بیاید در پشت این تریبون بفرماید که متعرض آقای دکتر بقایی و یک عده که شده‌اند به حکم قانون امنیت اجتماعی بوده در صورتی که خود آقایان آن قانون را قبول ندارند و به علاوه آنها نیمه‌کاره عمل کردند و می‌گویند که به حکم همان قانون بوده است در صورتی که آقایان می‌دانند که به مواد همان قانون غیر قانونی هم عمل نشده است و مقرراتش مراعات نشده است و البته من در خاتمه عرایضم این نکته را می‌خواهم به آقایان نمایندگان محترم عرض کنم که آقایان در دنیا به امروز بسته نمی‌شود دنیا هم همین امروز نیست، فردایی هم هست آینده‌ای هم هست و برای اینکه در هر حال می‌دانیم که اکثر آقایان سعی‌شان این است که در پیشگاه خدا و وجدان مسئول نباشیم بایستی از حقوق ملت ایران دفاع کنیم (صحیح است) حقوق ملت ایران در درجه اول آزادی فردی و شخصی است (صحیح است) آقا چرا با بلشویک‌ها طرفیم، چرا مخالفیم مگر ما با نجات و حمایت طبقه زحمتکش و محروم مخالفتی داریم ابداً مخالفتی نداریم مخالفت ما با این دسته از این نظر است که آنها از مکان‌هایی الهام می‌گیرند که در این مکان‌ها آزادی فردی و شخصی از بین رفته و پایمال شده و به کلی از بین رفته است (صحیح است) و با مردم طوری رفتار می‌کنند که در قرون وسطی هم رفتار نمی‌کردند والا من گمان نمی‌کنم هیچ یک از آقایان نمایندگان محترم با حفظ حقوق و جان و زحمت طبقات زحمتکش و محروم و رنجدیده مملکت مخالفتی داشته باشند آقایان نمایندگان محترم مخالفت‌شان به جلادی است، مخالفت‌شان با ترور است، مخالفت‌شان با از بین رفتن آزادی فردی است پس بنابراین شما آقایانی که متفقاً این عقیده را دارید اجازه ندهید چون قانون اساسی هم اجازه نداده است که آزادی‌های فردی در این مملکت تحت عنوان موج اخلالگر از بین برود همه می‌دانند اگر بنا باشد که دکتر بقایی در این مملکت اخلالگر باشد هر کس که وارد در سیاست و وارد در امورات اجتماع است بلااستثنا اخلالگر است و حال اینکه این طور نیست هر کس حق دارد مبارزه کند وارد مبارزه شود دارای عقیده باشد، دارای مسلک باشد به شرطی که برخلاف دین و اجتماع هم نباشد و در اجتماع مبارزه کند نه اینکه اگر کسی مخالف دولت شد با چوب اخلالگر او را کوبید اگر ما این را قبول کنیم این چوب فردا به سر یک‌یک ما فرود می‌آید.
رئیس- آقای قنات‌آبادی وقت شما تمام شد.
قنات‌آبادی- یک دقیقه اجازه بفرمایید آقایان نمایندگان محترم، اکثر آقایان در گذشته شاهد بودند و ما برای اینکه بتوانیم آزادی فردی را در این مملکت حفظ کنیم و در عین حال افراد را به وظایف حقه و قانونی خودشان آشنا بکنیم لازم است که جداً از مطبوعات آزادی طرفدار کنیم و سعی کنیم در مملکت ما مطبوعات آزاد باشد (صحیح است) آقایان نمایندگان محترم این اختناقی که امروز برای مطبوعات فراهم کرده‌اند و این سانسوری که حکومت نظامی از مطبوعات مملکت می‌کند این سر به آنجا خواهد زد که یک خفقان کلی در تمام مملکت به وجود بیاید و مملکت تبدیل به گورستان بشود و این به مصلحت مملکت ما نیست.
حمید بختیار- حکومت نظامی را لغو کنید.
شمس قنات‌آبادی- من حاضرم طرحی تهیه شود آقایان همه امضا کنیم که حکومت نظامی لغو شود.
صدقی- بنویسید آقا الآن امضاء می‌کنیم.
قنات‌آبادی- الآن می‌نویسم.
رئیس- آقای فولادوند
فولادوند (معاون نخست‌وزیر)- در این مورد که آقای قنات‌آبادی از دولت سؤال کردند آقای جمال امامی هم در مجلس سنا همین سؤال را از دولت کردند و آقای نخست‌وزیر جواب دادند که بدواً جواب روزنامه‌ها را خواندیم) راجع به آقای دکتر بقایی در مجلس شورای ملی و در مجلس سنا سؤال کردند اولاً موضوع انتخابات نبود اشتباه شده دکتر بقایی هم در تهران و هم در کرمان اظهار کرده بود که کاندید ان نیست، دکتر بقایی اینجا یک عده از رفقای‌شان (قنات‌آبادی- آن عده را بفرمایید) پیش من آمدند آقای حائری‌زاده و بقیه اظهار کردن که دیگر ایشان کاندیدای انتخابات نیستند ولی بعد ایشان بدون اینکه به رفقای خودشان بگویند به کرمان رفتند و در کرمان هم در روز ورود اظهار کردند که داوطلب برای نمایندگی کرمان نمی‌شوند ولی صحبت‌هایی کرده و تحریکاتی کرد که کمیسیون امنیت در آنجا نشستند و تصمیم گرفتند (کاشانی- و قصاص قبل از جنایت کردند) بدون اینکه به دولت بگویند طبق وظیفه‌ای که داشتند ایشان را با ۹ نفر دیگر گرفته‌اند و تبعید کرده‌اند از کرمان برای اینکه اگر اتفاق بدی می‌افتاد باعث آبروریزی بود که می‌گفتند در عصر اتم یک عده به نام شیخی و غیره به جان هم افتاده‌اند و همدیگر را می‌کشند که این صلاح نیست و این کار را کرد وقتی بنده مستحضر شده با یک شرحی تلگراف کردم که نظر به اینکه آقای دکتر بقایی از دوستان من بودند و در این نهضت قدم‌هایی با ما برداشتند و با بنده هم‌قدم بودند بنده تلگراف کردم که ایشان را آزاد کنند آنجا دوباره کمیسیون را تشکیل دادند روی میل من و احترام من آزادی ایشان را به‌شان ابلاغ کردند حتی شاید امروز و فردا تا چند روز دیگر خلاص بشوند و بیایند حتی گفتند بیایند تهران یا کرمان فرق نمی‌کند هر جا می‌خواهند می‌توانند بیایند.
حاج سید مصطفی کاشانی- پس چرا نیامدند آقا؟
شمس قنات‌آبادی- نقل قول فرمودند.
فولادوند- عرض کردم این اظهارات نخست‌وزیر بود، بنده بر اثر سوابقی که در ادوار ۱۵ و ۱۶ با جناب آقای دکتر بقایی شخصاً داشتم از جناب آقای نخست‌وزیر تقاضا کردم که من را از جواب‌گویی به سؤال
آقای قنات‌آبادی که با ایشان هم البته رفیق هستم و سوابقی دارم معذور بفرمایید (کاشانی- کاملاً صحیح است وجدان‌تان اجازه نمی‌دهد) آقای نخست‌وزیر به بنده فرمودند شما از طرف من که رئیس شما هستم مأموریت دارید همان جوابی را که من در مجلس سنا عرض کردم در مجلس شورا عرض کنید و به آقایان عرض کنید که دولت دستور توقیف و تبعید آقای دکتر بقایی را نداده بلکه کمیسیون امنیت که خود شما هم یک قدری از پایه‌گذاران آن بودید رأی داده است.
شمس قنات‌آبادی- خلاف به عرض‌تان رسانده‌اند.
رئیس- آقای قنات‌آبادی
قنات‌آبادی- عرض کنم به حضور محترم آقایان جای آقای فرامرزی هم خالی که اینجا از مثال‌های به‌جا و شیرینی بفرمایند یک دهاتی از شهر خود به اصفهان رفت دید عجب خربزه‌های خوبی دارد هوس کرد و گفت یک خربزه خوبی می‌خرم می‌برم به ده و این خربزه را خرید که ببرد با اهل عیال خودش بخورد توی راه تشنه‌اش شد آب گیرش نیامد خربزه را پاره کرد و یک قاچ خورد بعد دید خیلی خوشمزه است یک قاچ دیگر خورد خلاصه تمام خربزه را خورد گفت پوستش را می‌گذارم اینجا که اگر کسی آمد از اینجا رد شد بگوید یک خان والامقامی از اینجا رفته خربزه را خورده و پوستش را گذاشته برای نوکرهایش، بعد دلش نیامد پوستش را بگذارد پوستش را هم خورد و با خودش گفت خان اصلاً نوکر نداشته گفت پس تخم خربره را می‌گذارم برای استر، بعد تخم خربزه را می‌گذارم برای استر، بعد تخم خربزه را هم خورد و چیزی از خربزه نماند گفت چه مانعی دارد و هر که آمد از اینجا رد شد می‌گوید نه خانی آمده و نه خانی رفته جناب آقای فولادوند آمدند اینجا گفتند نه خانی رفته و نه خانی آمده است و گفتند که نه در کرمان انتخابات بوده است، نه دکتر بقایی را گرفته‌اند و نه طوری شده و باز هم همان جواب چند روز پیش را که جناب آقای نخست‌وزیر بیان فرمودند اینجا تکرار کردند من یک نکته‌ای را در موقع طرح سؤال فراموش کردم عرض کنم این موضوع جنگ مذهبی جناب آقای فولادوند این موضوع در کرمان منتفی است جنگ موقعی قرار می‌گیرد که دو قوه نامتساوی یا با شدت و ضعف در مقابل هم قرار گرفته باشند اساساً در کرمان جنگ مذهبی وجود ندارد (میراشرافی- صحیح است) اگر هم مخالفت‌هایی باشد بعضی از این حرف‌ها را بهانه می‌کنند والا بنده چهار پنج سال در کرمان بودم و اطلاع دارم که اکثریت قطعی مردم کرمان همه‌شان پیرو مذهب حقه جعفریه اثنی‌عشریه هستند و هیچ جنگ و جدالی هم با یکدیگر ندارند این حرف‌ها بهانه است بهانه آوردنش غیر از جواب دادنش است آیا این حرف‌هایی که شما فرمودید که آیا اتوبوس خریده شده است یا نه من از شما سؤال می‌کنم که آیا در حین انتخابات کرمان دکتر بقایی را گرفته‌اند یا نگرفته‌اند به استناد چه قانونی بوده است و اگر به استناد قانون امنیت اجتماعی بوده است اولاً خود شما و دولت شما قانون امنیت اجتماعی را قبول دارید یا ندارید؟ اگر ندارید چرا استناد می‌کنید و اگر قبول دارید چرا به آن عمل نمی‌کنید چرا وقتی کمیسیون امنیت تشکیل شد و دکتر بقایی و یک عده را محکوم به تبعید کرد چرا ده روز فرجه قانونی را به آنها ابلاغ نکردید (کاشانی- اصلش را هم ابلاغ نکردند تا چه رسد ده روز فرجه) چطور شد آنجایی که به نفع دولت است شما قبول می‌کنید یعنی قبول دارید که کمیسیون امنیت اجتماعی بنشیند و رأی به تبعید اشخاص و سلب آزادی فردی بدهد برخلاف قانون اساسی اینجا را قبول دارید اما آنجایی که اجازه داده همان قانون که ده روز وقت داشته باشد اعتراض بکند و در ظرف همان ده روز هم باید در محل باشد جنابعالی این مطلب را قبول ندارید بنابراین چون بعد هم سؤال دوست عزیز آقای درخشش می‌خواهد مطرح شود من بیشتر از این نمی‌خواهم عرض کنم و عرض می‌کنم که آقا این عمل جرم بوده است فقط و فقط دخالت در امر انتخابات و ارعاب و تهدید و تخویف اکثریت مردم کرمان بوده و هنوز هم دکتر بقایی را آزاد نکرده‌اند هم دکتر بقایی و هم نه نفر دیگر که دو نفر از آنها حال‌شان بسیار بسیار سخت است در جزیره هرمز در تحت اسارت دولت دارند زندگی می‌کنند و این اعمال و رفتار در این زمان و این موقع این طوری است که اگر عمل کنید مسلماً ضررش را هیئت حاکمه بیشتر خواهد دید بکنید تا نتیجه‌اش را زودتر ببینید.
کاشانی- آقای فولادوند
فولادوند (معاون نخست‌وزیر)- جنابعالی آقای کاشانی که سؤال نفرمودید (کاشانی- آقا ما علاقمندیم مملکت‌مان وظیفه‌مان است و به علاوه من در نطق قبل از دستور گفتم) شما که خودتان می‌دانید دولت در هیچ یک از نقاط ایران در انتخابات دخالت نکرد (خنده نمایندگان) بنده قبلاً هم عرض می‌کنم که دولت در انتخابات کرمان دخالتی نکرده (قنات‌آبادی- کلنگ هم از آسمان افتاد و نشکست) و رأی هم که داده شد کمیسیون امنیت داده برای تبعید آقای دکتر بقایی از کرمان و بعد هم به من دستور فرمودند به نام نخست‌وزیر از کمیسیون امنیت خواهش کردم تجدیدنظر کند و باز به بنده فرمودند به عرض جناب آقای قنات‌آبادی برسانید که تجدیدنظر هم کرده‌اند و به آقای دکتر بقایی هم اجازه داده‌اند تشریف بیاورند و آن رفقای ایشان را هم گویا محل تبعید و توقیف‌شان را عوض کرده‌اند و الآن در جزیره هرمز نیستند و به طوری که آقای معاون وزارت کشور فرمودند اینها مراجعت کرده‌اند.
قنات‌آبادی- ابداً این طور نیست و به اطلاع آقای معاون وزارت کشور هم خلاف رسانده‌اند و خواهش می‌کنم آقای رئیس اجازه بفرمایند که آقای نراقی هم از ماده ۹۰ استفاده کنند.
۹- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت کشور
رئیس- آقای معاون وزارت کشور
معاون وزارت کشور (دکتر افخم حکمت)- بنده عرضی نداشتم یک لایحه‌ای است راجع به لوله‌کشی تهران و همچنین یک ماده واحده‌ای است مربوط به اختیارات مدیر عامل سازمان برنامه که تقدیم می‌شود.
میراشرافی- اختیارات می‌خواهند که باز آنجا دزدی کنند باید برود به کمیسیون برنامه.
رئیس- به کمیسیون بودجه فرستاده می‌شود.
نراقی- اجازه بدهید که بنده از ماده ۹۰ استفاده کنم.
رئیس- آقا شما صحبتی نفرمودید ماده ۹۰ مربوط به وقتی است که کسی بیاناتی بکند و بیانات‌شان سوءتعبیر بشود در اینجا ماده ۹۰ وارد نیست.
نراقی- چرا آقا اسم بنده را آوردند.
رئیس- وارد نیست، در جلسه پیش که آقای شوشتری بیاناتی راجع به ورزش کرده بودند از سازمان تربیت بدنی اظهار تشکر کرد و سپاسگذاری از مجلس شده است که نسبت به ورزش و ورزشکاران توجهی مبذول گردیده است.
درخشش- آقای رئیس بنده عرضی دارم تمنی می‌کنم جواب سؤال بنده را بفرمایید که بیایند بدهند.
رئیس- به وزیر دادگستری اطلاع داده شد که برای جواب حاضر شوند.
درخشش- جواب بنده را وزیر دفاع ملی باید بدهد.
رئیس- به هر دو آقایان اطلاع داده می‌شود چون برای وزیر دادگستری هم فرستاده‌ایم که برای جواب شما حاضر باشند.
۱۰- بیانات بعد از دستور آقایان نقابت و شوشتری
رئیس- شروع می‌شود به نطق‌های قبل از دستور که به آخر جلسه موکول شد آقای نقابت بفرمایند.
نقابت- با اطلاع اینکه آقایان محترم خسته هستند و قطعاً گرسنه هم هستند (صحیح است) دلیل دارند که زود تشریف ببرند ... (در این موقع چند نفر از آقایان از تالار جلسه خارج می‌شدند).
رئیس- آقایان تشریف نبرید که مجلس از اکثریت می‌افتد.
نقابت- آقایان شما را به خدا نروید شما را به امام زمان نروید برای خدا بنشینید من نه با دولت طرفیت دارم و نه به کسی حمله می‌کنم (نادعلی کریمی- در معامله قسم نداشتیم) یک عرضی دارم و آن این است که سه هزار نفر از خواهران و برادران ما و شما در نتیجه خرابی سیل زیر آفتاب سوزان مانده‌اند (صحیح است) بنده خواستم در مقابل این بلای عظیم که برخلاف استحقاق یک ملت ضعیف توجه به یک منطقه‌ای کرده است اولاً عطف آقایان را بایستی جلب کنم ثانیاً از مراحم کسانی که نسبت به این مردم آواره کمک کرده‌اند تشکر کنم، وظیفه اخلاقی است وظیفه انسان‌دوستی است وظیفه شرافت و حیثیت هر کسی است بنده بدواً از توجهات شخص شخیص اعلیحضرت همایونی تشکر می‌کنم که به محض اینکه مطلع شدند اوامر اکید برای سدسازی و برای حمایت صادر فرمودند بلافاصله انجمن خیریه علیاحضرت ملکه ثریا تحت‌نظر ایشان اقدامات عاجلی کرد و خانم تیمسار سپهبد زاهدی نخست‌وزیر به اتفاق چند نفر از خانم‌های خیرخواه و فداکار که در این طور موارد از هیچ چیز بیم و هراسی ندارند مخصوصاً با گرمای شدید خوزستان با اینکه یک قدری هم در اثر یک سانحه‌ای ترن ۱۴ ساعت در راه تأخیر داشت به خوزستان تشریف بردند هزار دست لباس به علاوه مقداری آذوقه و برنج بردند و باز متشکرم از جناب آقای نخست‌وزیر که مطلع شدند به تمام دستگاه‌ها دستور دادند که تحت نظر استاندار محل مشغول فعالیت بشوند و متشکریم از آقای تیمسار سرتیپ کمال استاندارد و فرمانده لشگر که واقعاً مثل یک سرباز فداکاری تمام وقت خودشان را در زیر باران و زیر آفتاب در هوای سخت به هر صورت صرف کردند و یک سدسازی به طول ۱۲ کیلومتر انجام دادند حمایتی که شد از لحاظ مالی فقط پنجاه‌هزار تومان دولت آن هم با جدیت آقای نخست‌وزیر برای آوارگان اعطاء شده است، اگر جایی گفته می‌شود که پول‌ها و اعتبارات زیادی بوده و مصرف شده این یک حس بدبینی است که غالباً در بعضی از موارد گفته می‌شود ولی حقیقت ندارد، دستگاه شیر خورشید مساعدت کامل کرد ۱۵۰ چادر داد و یک فقره پنجاه‌هزار تومان و یک فقره هشتادهزار تومان توسط شیرخورشید به مصرف آوارگان رسانیدند اهالی خرمشهر هم اعاناتی جمع کردند کمیسیونی دایر کردند و مساعدت بسیار کردند بنده از این خیرخواهی از این حمایت فوق‌العاده از جانب مردم تشکر
می‌کنم و برای اینکه وضعیت روشن بشود و یک قدری توجه بیشتری بفرمایید به اوضاع آب و سرچشمه‌های طغیان آب از فرات و دجله و کرخه و طرقی که آب به سمت فلات خوزستان حمله‌ور شده است یک نقشه‌ای تهیه کردیم با زحماتی که طبع کردیم و دیروز هم منتشر کردیم حضور آقایان هست امیدواریم مورد دقت و توجه واقع شود و فلسفه‌ای که از این نقشه داشتیم این است که در خانه آقایان یک نسخه باشد و به دیوار بزنند اولاً یک قسمت از مملکت است تا اولاد ما بخوانند و از این محل اطلاع داشته باشند و این سابقه بماند چون این طغیان آب در سال ۲۵ هم شد و خیلی هم خسارت زد و به محض اینکه سال ۲۶ شد ما فراموش کردیم هفت سال گذشت و این طغیان دومرتبه تجدید شد و چه می‌دانید که سال دیگر دو سال دیگر باز تجدید نشود و در مقابل این خطرات همیشه ملل متمدن و دنیای بیدار یک یادداشت‌های مهندسی، یک یادداشت‌های علمی دارند که اینها را مورد تجربه قرار می‌دهند و از بودجه‌های محل خودشان یک سدی می‌سازند و یک راهی می‌سازند و جان و مال مردم را حفظ می‌کنند منظور از فرستادن این ورقه‌ها همین بود که به عرض آقایان برسد البته در این موقع بنده استفاده می‌کنم از این یک وقت کوتاهی که این همه به زحمت به دست می‌آید یعنی سه بعد از نصف شب باید حرکت کنیم بیاییم پشت در قراول را از خواب بیدار کنیم و بنشینیم تا ساعت ۸ صبح اجازه یک ربع صحبت بگیریم آن وقت هم چند نفر از رفقا تقاضا دارند که ۵ دقیقه، ۲ دقیقه تقدیم آقایان کنیم و بنده فکر کردم که این وقت را خوب است مثل یک داروی مشفی در یک ظرف آب بریزیم و ما چند قاشق همه دورش بنشینیم و قاشق قاشق بخوریم والا یک ربع که نمی‌شود (شوشتری- پس همه آب بخوریم) علی‌ایحال این وقتی که به این ترتیب به دست می‌آید در این موقع استفاده می‌کنم از تنگی وقت و در غیاب دولت آخر وقت با خستگی کلی شاید صدای بنده به گوش یکی از ارباب حاجت برسد و چند نکته راجع به وضعیت خوزستان تذکر می‌دهم. خوزستان مبتلا به این قدر بدبختی و بیچارگی در ادوار گذشته هیچ نوع کمکی نگرفت زیرا تصور می‌شد که شرکت سابق با انتفاعات فراوانی که دارد آبادی و عمرانی در آنجا بکند بعد از شهریور ۲۰ بلافاصله قشون اجانب به آنجا حمله‌ور شد تیفوس و مالاریا و آبله و امراض دیگر به آنجا حمله‌ور شد و سال بعد هم سال ۲۵ دچار حمله آب بود تاکنون دچار بلیات زیادی شد، خوزستان گرفتار است، نسبت به وضعیت کشاورزی و ا قتصادی خوزستان هیچ گونه توجهی نشده و به مصداق این شهر بر لب آب حیات تشنگیم کشت، کنار آب کارون گندم استرالیا دادیم خورد و نتوانستیم از دل آن خاک لقمه نانی به دست بیاوریم (حمید بختیار- راجع به کارگران مسلول بفرمایید) حالا هم به همین منوال است راجع به کارگران جناب آقای دکتر بختیار تذکر دادند خوزستان شهر آبادانش در حدود ۲۵۰هزار نفر به طور مسلم جمعیت دارد که ۷۶هزار نفر کارگرند و بقیه هم طبقات مختلف و باز هم کارگرند زیرا که طبقه اعیان و اشراف در آن منطقه به معنی اصطلاحی کلمه نداریم و البته همه اشرافند زیرا که با عرق جبین نان می‌خورند و در هوای بد زندگی می‌کنند و نانی را با زحمت به دست می‌آورند این عده کارگران روز چهل ریال حقوق دارند مطابق قانون کار و نسبت به چهل ریال حقوق یک مرد و یک زن و دو بچه با ۴۰ ریال باید زندگی کند زندگی آنجا گران‌تر از تهران است راجع به گرانی زندگی اینجا بحث شد باید عرض کنم که آنجا گران‌تر است تقریباً دو برابر است با این کیفیت در کمال عسرت و زحمت هستند یک عده حمال در گمرک هستند تقریباً ۷۵۳ نفر حمال‌های گمرک خرمشهرند و اینها ۵۰ یا ۶۰ نفرشان در بیمارستان خوابیده‌اند بر اثر بار سنگین یا ستون فقرات‌شان شکسته و یا پای‌شان شکسته و یا افتاده‌اند زمین مجروح شده‌اند، اداره گمرک روزی ۲۵هزار تومان از تجار پول حمالی می‌گیرد که بارشان را از توی انبار بگذارند توی ماشین یا بالعکس روزی ۲۵هزار تومان می‌گیرد ولی به این ۷۵۳هزار نفر روزی پنج‌هزار تومان از قرار روزی ۴۰ ریال می‌دهد و روزی ۲۰هزار تومان از دسترنج آنها استفاده می‌کند (شوشتری- روزی ۴۰ ریال به هر نفر که دوهزار تومان می‌شود) آخر کارمند دفتری دارد پاسبان دارد (شوشتری- فرع زادیر بر اصل) بله فرع زاید بر اصل و روزی ۲۰هزار تومان از حقوق آنها استفاده می‌کند و می‌گوییم این ۲۰هزار تومان پول عمله‌ها را چرا برمی‌دارید این عرق جبین این افراد است می‌گویند می‌خواهیم جراثقال بخریم ماشین بخریم، وسایل بخریم (داراب- سابق مقاطعه‌کار بوده است) درست است سابقاً مقاطعه بوده است آقای داراب یک کسی مقاطعه می‌کرد و روزی ۷ یا ۸ تومان اینها گیرشان می‌آید این را تبدیل کردند اول به اداره بندر اداره بندر ابواب جمعی خودش را درست کرد یک گارد مسلح گمرکی درست کرد نه میلیون تومان از عایدات گمرک را صرف گارد مسلح کردند که هفت میلیون تومان آن در تهران داده می‌شود و دومیلیون تومان در محل این مبلغ را هم در محل به مأمورین نداده‌اند جیپ و وسایل موتور لنج و موتور بوت و غیره نداده‌اند (شوشتری- برای حفظ قاچاقچی‌ها) وسایل استفاده در شط را هم ندارند با این کیفیت اداره بندر تأسیس شد گمرک می‌گوید گردن اداره بندر است اداره بندر می‌گوید گردن گارد مسلح است گارد مسلح می‌گوید گردن گمرک است این مسئله دور می‌زند همین طور به اطراف و قال الیهود لیست النصاری شیئین و بالعکس و به این کیفیت وضعیت تا به حال این طور است آن وقت از این جریانات با این وضع کشاورزی و اقتصادی مردم هم گرسنه مانده‌اند تقاضا کردیم که در وضع مالکیت مردم خوزستان یعنی فلاح و رعیت صاحب زمین را تربیت بکنند خاطر آقایان هست چندین کمیسیون به خوزستان رفت هیچ کاری نکرد آقای روستا آقای شیخ محمدی یزدی و یک دسته دیگری رفتند این کمیسیون‌ها فقط رسیدگی کردند به تقاضای اراضی که از تهران به آنجا می‌رفت نسبت به مردمی که صد سال، صد و پنجاه سال در آنجا مقیم هستند احیا کردند خانه ساخته‌اند بذل عنایتی نشد دولت اعتراضی به ثبت اینها کرد حتی به ثبت یک خانه ۵۰متری در داخل شهر و بیش از ۲۰هزار پرونده اعتراض به ثبت در دیوان دادرسی دارایی جمع شد بعد از انحلال دیوان مزبور آنها به دادگستری رفته به عدلیه آبادان رفته و همه به گردن یک قاضی علیل و مظلومی افتاده و اساس مالکیت در آنجا ثابت نیست مردم دلگرم نیستند که سرمایه‌های خودشان را روی زمین‌ها بریزند وسیله آبیاری مطلقاً نیست باید با تلمبه آب کشید و یک تلمبه هم چون برق نیست یک الکتروموتور نمی‌تواند بگذارد آب بیاورد و باید یک دستگاه مولد برق و ژنراتور گذاشت آقایان مهندسین در مجلس هستند می‌دانند برای این کار بیش از صد و پنجاه‌هزار تومان لازم دارد و کمتر از این کمتر از این اگر باشد نمی‌تواند چنین دستگاهی بیاورد در مقابل این دستگاهی که به وجود می‌آید اداره دارایی محل عرض حال تصرف عدوانی می‌دهد و بعد قرارداد می‌گذارد که بیست درصد بهره مالکانه بگیرد و صدی بیست هم قانون سابق به این اضافه کرد علاوه بر این پول نفت سیاه و سوخت و غیره هم باز باید اضافه شود (در این موقع لحظه‌ای مجلس از اکثریت افتاد و مجدداً اکثریت حاصل شد) اما راجع به وضع کشاورزی (ببخشید آقایان را خسته کردم) اقداماتی کرده‌ایم وکلای خوزستان متفقاً طرحی تهیه کرده‌ایم نظاماتی نوشتیم با دولت رفتیم مذاکره کردیم و تقاضا کردیم یک بنگاه عمرانی خوزستان به وجود بیاورید و همه اختیارش دست دولت قوانین و مصوباتی هم که تاکنون گذاشته است اجرا کنید هیچ قانون دیگری هم نمی‌خواهیم یک دینار هم از بودجه دولت کمک نمی‌خواهیم فقط شما امنیت قضایی و امنیت اجتماعی برای مردم ایجاد کنید تمام اینها انجام می‌شود همین الآن یک شرکتی رفته سد ساخته زحمت کشیده برای سدی که ساخته ۶ دریچه آهنی از آلمان خواسته این دریچه‌ها آمده مدتی است در گمرک مانده اجازه مرخصی نمی‌دهند (مهندس اردبیلی- قاچاقچی‌ها را ببینید درست می‌شود) چرا اجازه نمی‌دهند می‌گویند پروانه تجارت ندارید آقا شرکت سهامی کشاورزی تأسیس شده رفته‌اند کلنگ اول را زدند جشن گرفتند تمام اینها باشد حالا این چند دریچه در گمرک مانده دم سرحد مانده اداره گمرک می‌گوید که چون پرونده تجارت ندادید این دریچه‌هایی که یک‌میلیون خرج کرده‌اید در گمرک بپوسد اینها را به آقایان وزراء گفتیم اینها درددلی است حمایت بکنید آقایان ...
رئیس- وقت شما تمام شده، آقای شوشتری بفرمایید.
نقابت- چشم فردا دو بعد از نصف شب می‌آیم.
رئیس- آقای شوشتری
شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم بنده برآن بودم و وعده کرده بودم که روزی در مجلس شورای ملی ...
رئیس- اکثریت نیست قدری تأمل کنید، آقایان خارج نشوند تا چند نفر دیگر بیایند (پس از لحظه‌ای اکثریت حاصل شد).
دکتر شاهکار- مطالب‌تان را بگذارید برای جلسه بعد
شوشتری- به طوری که استنباط کردم مقام ریاست اجازه نمی‌دهند و اگر اجازه بفرمایند من حاضرم که در جلسه آینده مفصلاً صحبت کنم، بنده در نظر داشتم روزی در این مجلس طبق این صورت‌مجلس‌های دوره شانزدهم و کتاب مذاکرات کمیسیون نفت اثبات کنم که عده‌ای اولاً یک جمله را عرض کنم کلمه نهضت ملی را اگر دقت کنید، علاقه به مملکت داشته باشید از شخص بایستی جدا کنید، آقای دکتر مصدق یک پرونده دارد افکار ملت ایران یک پرونده دارد در این کتاب (اشاره به مذاکرات مجلس) در برنامه منصور در دوره شانزده بنده اینجا توضیح کردم و صحبت کردم دو ساعت و هیجده دقیقه طول کشید در برنامه دولت آقای علی منصور مخالفت کردم و در اینجا گفتم می‌خواهم مختصر عرض کنم اگر می‌خواهید تمام مطالب را مطلع شوید در این کتاب بخوانید گفتم مملکت ایران دویست سال است که دچار سیاست مرموز شده که این سیاست مرموز به انحاء مختلف گاهی دویی انداختن، اختلاف مذهبی ایجاد کردن گاهی معجزه برای سقاخانه درست کردن و گاهی به صورت التیماتوم درآمدن، گاهی اسکناس بانک را زمین زدن گاهی بانک استقراضی قبرستان را خریدن قبرستان سید ولی و امثاله این مملکت دچار این تشنج و سیاست مرموزی شد که مردمش نتوانستند به کار خود برسند حتی با آقای سید جلال تهرانی در اینجا مزاح کردم گفتم من اگر رمال بودم رمل می‌انداختم در قواعد رمل این است که مرجع زمین را یک عده از
معتقدین به این عمل می‌گویند از امهات است و یک عده می‌گویند از نبات است اما اغلب از رمال‌ها معتقدند که در این ۱۶ خانه رمل یکیش انگلیس است و یکیش هم لحیان انگلیس ضد لحیان است گفتم آقای سید جلال تهرانی شما که در این عمل واردید آیا مرجع زمین را از انگلیس می‌دانید یا لحیان (ثقةالاسلامی- ایشان رمال نبودند) اجازه بدهید رمال بودند جفار هم بودند و رمال بودن عجیب نیست هر انسانی باید از هر عملی بهره‌مند باشد این چه فرمایشی است این شوخی را کردم و در اینجا اثبات کردم که ایرانی بدبخت دچار مصیبتی شده است روی طلا دارد راه می‌رود عریان است و لباس ندارد به جایی رسید که جناب رئیس و نمایندگان آن دوره شاهدند اول آقای زند وزیرکشور دستمال دست گرفت و گریست بعد هر کس برای بیچارگی ایرانی من که آن طور گفتم چون مخالف آن سر مرموز و مخالف آن رمز سیاسی بودم آنهایی که می‌خواستند از نهضت ملی و از این کلمه مقدس و این تنفری که عموم ایرانیان از اجانب به نحو کلی یعنی آن اجنبی که در امر ایران مداخله دارد استفاده کردند و بر خر مراد سوار شد و هر خدمتگذاری ...
رئیس- تأمل بفرمایید اکثریت نیست.
(پس از دو دقیقه اکثریت حاصل شد).
من خودم معتقد بودم به اینکه این نوع از کلمات و آن جلسه هم عرض کردم ملت ایران از این حرف‌ها خسته شده میل دارد موضوع نفت حل شود اما به نفع مملکت ایران (صحیح است) و استیفای حقوق ملت ایران حالا ما در این موقع بیاییم بگوییم آن آقا اشتباه کرده به امریکا حمله کنیم ممکن است همین سیاست مرموز امروز دارد این اختلافات را می‌اندازد من به آقای ارسلان خلعتبری ارادت دارم با پدرش امیر اسعد دوست بودم با جدش محمد ولیخان نصیرالسلطنه آشنا بودم (یک نفر از نمایندگان- آقا چند سال دارد؟) بله بله جد بزرگش سالارالدوله را هم دیدم (خنده نمایندگان) آنها از مریدهای دودمان ما هستند من نمی‌خواهم اسائه ادب بکنم اما جناب ارسلان ممکن است، ایمان، عقیده و فکر شخصی گاهی به قدری تحریک شود که در اثر دو کلمه یک مرتبه همان فکری را پیدا کند که از اصل قضیه منحرف شود خودش نتواند و نفهمد که این کلمه‌ای را که می‌گوید ممکن است سنگی گذارده باشند پیش پایش و چاهی کنده باشند جلوی پایش من استدعا دارم گذشتم اینجا به آقایان که گفتم خیانت، من دو ساعت وقت می‌گیرم و این تناقض بیانات را که از سفر برگشت چه گفت، قبلاً اینجا در مقابل آقای سردار صحبت کرد انگلیس را بزرگ کرد و بزرگ کرد همه را ترساند، وحشت انداخت در تمام مردم آقای ارسلان به حق خدا او نمی‌خواست نفت ملی شود من که می‌گویم او بعد از واقعه شهریور من پیشگو نبودم این دفتر من است چهار ماه قبل به نظمیه موضوع جمهوریت را نوشتم بعد از واقعه منحوس شهریور ۲۰ جهار ماه گذشته بود عزیزالله خضرایی داماد دکتر غنی مردم را دعوت کرده بود به عقدکنان و در آن مجلس ایشان هم وارد شدند پهلوی من نشست به جان برادرم یک ذره پس و پیش ندارد گفت آقا این نامه‌های سرگشاده‌ای که راجع به اسرار خراسان به شاه عرض کردید خواندم به‌به از این قلم شیوا آن وقت شروع کرد یک مقداری فحش دادن به مرحوم فروغی که نگذاشت شر کنده شود، به یک عبارتی گفت که چون اسائه به مقام سلطنت است در پش تریبون نمی‌گویم گفت که ما باید این ریشه را بکنیم اینکه من قبلاً می‌گفتم این آقا یک مقصودی داشت جمهوریت او کجا می‌خواست مسئله نفت حل شود شماها مسلمانید یک آدمی که الآن ده ماه است در زندان است بروید مسلمان‌ها بپرسید این یک دفعه نماز خوانده سرش به سجده رسیده، این دروغگو است من او را نجس می‌دانم. نگویید که اشتباه کرده است.
۱۱- تقدیم یک فقره سؤال از وزارت امور خارجه از طرف آقای دکتر پیرنیا
رئیس- آقای دکتر پیرنیا
دکتر پیرنیا- یک سؤالی است از وزارت امور خارجه کرده‌ام تقدیم می‌کنم.
رئیس- ابلاغ می‌شود چون امروز از وقت معمولی هم گذشته آقای قراگوزلو هم نفر سوم هستند اگر آقایان موافقت دارید هفت هشت دقیقه بنشینید والا صرف‌نظر بشود.
چند نفر از نمایندگان- می‌نشینیم.
۱۲- بیانات بعد از دستور آقای قراگوزلو
رئیس- آقای قراگوزلو
قراگوزلو- بنده عرایض مختصری دارم و آن راجع به تلگرافی است که به بنده رسیده که تقدیم مقام ریاست کنم تلگرافی از همدان رعایای دهات مرحوم امیرنظام قراگوزلو توسط اینجانب و آقای نراقی به مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی مخابره کرده‌اند که تقدیم حضورشان می‌نمایم لازم دانستم آقایان نمایندگان محترم نیز به این مطلب واقف باشند در چندی قبل مرحوم حسین قلی امیرنظام قراگوزلو کلیه دارایی غیرمنقول خودشان را که در حدود چهل و چند قریه می‌باشد و در حدود سالی یک میلیون تومان عایدات آنهاست طبق چند نسخه وقف‌نامه که در دست عده‌ای از رعایا می‌باشد برای امور عام‌المنفعه از قبیل بیمارستان، مدرسه و دارالایتام و دارالعجزه وقف نموده (صحیح است) و قبل از فوت‌شان و عمل جراحی که داشتند به سفارت ایران در پاریس رفت طبق این نوشته که عکس آن در نزد اینجانب است آن وقف‌نامه‌ها را تأیید نموده و به تصویب سفارت ایران در پاریس رسانده‌اند (صحیح است).
تیمسار معظم نخست‌وزیر خودت شاهد این قضیه هستند و خیلی بیشتر دستورات مؤکدی در این موضوع فرموده‌اند حالا از جناب آقای حکمت رئیس محترم مجلس شورای ملی نیز استدعا دارم که در این موضوع مساعدت‌های لازمه را با رعیت بکنند به حضورشان تلگراف کردند بفرمایید بنده تعجب می‌کنم در موقعی که اعلیحضرت همایون شاهنشاه املاک‌شان را به زارعین واگذار می‌فرمایند و املاک خالصه را هم می‌خواهند به زارعین بدهند یک املاکی که مسلماً وقف است می‌خواهند به صورت مالکین بیرون بیاورند و تقاضا می‌کنم که رسیدگی بفرمایند که این املاک از دست مردم خارج نشود.
نقابت- یک عده‌ای که می‌خواهند بخورند می‌گویند سند عادی است.
فرود- بنده هم سؤالی تقدیم کردم.
۱۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- بله سؤالی داده‌اید که به دولت ابلاغ می‌شود جلسه را ختم می‌کنید جلسه آینده روز پنجشنبه ساعت ۹ صبح خواهش می‌کنم آقایان سر وقت تشریف بیاورند و دستور هم بقیه همان دستورهایی که چاپ شده.
(مجلس پنجاه دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت