مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ۱۳۴۴ نشست ۱۹۸

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ۱۳۴۴ نشست ۱۹۸

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۴ تیر ۱۳۴۴ نشست ۱۹۸

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۲۱

جلسه: ۱۹۸

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۲۴) تیر ماه ۱۳۴۴

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر رشتی- رامبد.

۳- اخطار نظامنامه‌ای آقای خواجه‌نوری طبق ماده ۷۴ آئین‌نامه داخلی.

۴- بیانات آقای وزیر کار و امور اجتماعی.

۵- تعطیل جلسه به عنوان تنفس و تشکیل مجدد آن.

۶- تصویب صورت‌جلسه.

۷- بیانات آقای وزیر کار و امور اجتماعی راجع به سازمان بیمه‌های اجتماعی.

۸- تقدیم پنج فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت جنگ.

۹- طرح سؤال آقای دکتر بهبودی از وزارت راه راجع به مخارج راه‌های آسفالته سراسری و جواب آقایان معاونان وزارت راه- وزارت آبادانی و مسکن.

۱۰- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت راه

۱۱- اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر بهبودی طبق ماده ۱۵۴ آیین‌نامه داخلی.

۱۲- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای دکتر الموتی.

۱۳- شور اول گزارش کمیسیون امور استخدام راجع به استخدام آقایان مصطفی علم و هوشنگ باتمانقلیج و ارجاع مجدد به کمیسیون.

۱۴- شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به تأسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها.

۱۵- تقدیم یک فقره پیشنهاد از طرف نمایندگان راجع به تاکسی‌رانی تهران.

۱۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای دکتر یگانه وزیر مشاور.

۱۷- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.

۱۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده- ختم جلسه.

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۲۴) تیر ماه ۱۳۴۴

مجلس ساعت هشت وسی و پنج دقیقه صبح بریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

رئیس – اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

غائبین با اجازه – آقایان:

دکتر امین – مهندس آراسته – مهندس انصاری – دکتر ناصر بهبودی – دکتر پورهاشمی – حبیبی – دکتر رمضانی – رهبر – دکتر رهنوردی – دکتر مدنی – شفیقی پورکرمانی – صفی پور- طالب زاده رودسری – فخرطباطبائی – فولادوند – کشفی – محسنی – مرتضوی – دکتر مهدی زاده – نیری – بانو جهانبانی.

غائبین بی اجازه – آقایان:

آقایان – ایلخان – روحانی – ساگینیان – شکیبا – دکتر صاحبقلم – دکتر مصباح زاده – ناروئی.

غائبین مریض – آقایان:

دکتر حاتم – خواجه نوری – مهندس زنجانچی – مهندس مالک – دیهیم – دکتر سعید – طهماسبی – ظفر – مصطفوی نائینی – موسوی ماکوئی – دکتر نجیمی – سرلشکر همایونی – دکتر یزدان پناه – بانو نفیسی.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر رشتی – رامبد

رئیس – نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای دکتر رشتی تشریف بیاورید.

دکتر رشتی – با اجازه مقام محترم ریاست مجلس و نمایندگان محترم بنده در اطراف یک مسأله‌ای که جنبه بین المللی دارد ولی واقعاً بازندگی روزمره ما هم سرو کار دارد چند کلمه‌ای بعرض همکاران گرامی میرسانم نمایندگان محترم مطلعند که امسال از طرف سازمان ملل متحد بنام سال همکاریهای بین المللی نامیده شده و دولت‌های عضو سازمان ملل متحد متعهد شده‌اند که در تمام دروه سال یعنی سال میلادی ۱۹۶۵ برای شناساندن سازمان ملل متحد و فعالیت‌های بین المللی بطور کلی در زمینه سیاسی – اجتماعی – اقتصادی، ملل خودشان را مطلع سازند مشکلاتی در دنیای امروز وجود دارد که ظاهراً جنبه سیاسی و گاهی نظامی بخود می‌گیرد ولی واقعاً اساس آن بر مسائل اجتماعی و اقتصادی استوار است مثلا در سازمان ملل متحد و همچنین در کنفرانس اتحادیه بین المجالس چندین مطلب در دستور مذاکرات سالیانه آنها هست مانند مسأله خلع سلاح و یا مسأله تبعیضات نژادی و غیره که این‌ها واقعاً خودشان مسائل بخصوصی است که همه روزه جهانیان آنرا متوجه باشند و حس بکنند نبوده ولی مسلماً بحرانهای بین المللی که امروز وجود دارد مانند جنگ ویتنام و یا اعتشاشاتی که در کشور‌های دیگر دنیا هست اساس آنها بر روی همین مشکلات اجتماعی و اقتصادی است بعبارت دیگر اگر این اختلاف سطح اقتصادی که بین بعضی ملل هست وجود نداشت مسلماً بسیاری از ناراحتی‌های بین المللی و جنگهائی که امروز هست بوقوع نمی‌پیوست ما البته خوشوقتیم که در یک ناحیه‌ای از دنیا قرار داریم که باوجودی که در اطرف ما از لحاظ سیاسی و اقتصادی بحرانهائی وجود دارد و در کشور‌های همجوار ما گاهی اعتشاشاتی بوقوع می‌پیوندد ولی خوشبختانه ما در نهایت ثبات سیاسی و اقتصادی قرار داریم و می‌توانیم بجای اینکه منابع طبیعی خودمان را در راه اخلال در کشورهای آنها و یا جدائی انداختن بین ملل صرف بکنیم در راه توسعه اقتصادی خودمان بکار بریم مسلماً تمام اینها مرهون دور بینی و خیر اندیشی شخص اعلیحضرت همایونی است (صحیح است) که باندازه‌ای در مسائل بین المللی متبحر و واقف هستند که این مملکت را با وجودیکه در یک ناحیه بسیار حساس و بحران آمیزی قرار دارد در مشکلترین مواقع آن را در راه امن و ثبات نگاه می‌دارند (صحیح است) بنده در این سفری که در التزام رکاب بودم در شوروی واقعاً به این نکته خوب پی بردم که تا چه اندازه موقعیت بین المللی مملکت‌ها و رهبری شخص اول مملکت ما مورد اذعان و اعتراف تمام ممالک دنیا قرار دارد (صحیح است) چندین نکته را بنده بعرض میرسانم بطور مثال که این‌ها مبین عرایضی است که قبلا عرض کردم تمام مخبرین جراید و حتی بعضی از دیپلماتها این نکته را متذکر شدند که در این سفر سران دولت شوروی چند بار برای مذاکره و تبادل نظر با شخص اول مملکت ما تقاضای ملاقات کردند یعنی گو اینکه اعلیحضرت همایونی مهمان عالیقدر شوروی بودند وبعنوان رئیس مملکت در آنجا تشریف داشتند ولی رؤسای کشورهای دیگر وقتی به شوروی می‌روند دریک جلسه یا دو جلسه مذاکراتشان تمام می‌شود در صورتی که نمایندگان ایران تحت رهبری و ریاست شخص اول مملکت ما در چهار جلسه با سران شوروی مذاکره کردند و این تقاضا از طرف آنها بود یعنی آنها می‌خواستند از نظریات اعلیحضرت همایونی مطلع شوند چرا؟ برای اینکه مملکت مارا که در یک موقعیت حساس خاورمیانه قرار دارد و می‌بینند که با چه سرعتی بسوی پیشرفت می‌رود و چگونه خودش را از بحرانهای سیاسی که بعضی اوقات بسیار خطرناک می‌شود برحذر می‌دارد واین برای ممالک بزرگ بخصوص بسیار شایان توجه است برای اینکه در سازمانهای بین المللی که خودشان را حافظ صلح دنیا میدانند بار سنگین این حفاظت بردوش ممالک بزرگ

است و ممالک بزرگ بخصوص ممالکی که در جوار خودشان نقاط حساس و بحرانی مشاهده کنند بسیار شایق می‌گردند که آن بحرانها بر طرف گردد خوشبختانه ممالک همجوار ما چه ممالکی که بزرگ هستند و چه ممالک کوچک از این حیث در امانند برای اینکه میدانند از طرف ما یعنی از طرف این کشور هیچوقت اخلالی بوجود نخواهد آمد.

در چند روز پیش جناب آقای وزیر امور خارجه در کمیسیون خارجه تشریف داشتند و اوضاع سیاست خارجی مملکت را برای اعضای کمیسیون تشریح فرمودند و ایشان بمناسبت پستی که دارند و تبحری که در مسائل بین المللی دارند برای نمایندگان عضو کمیسیون بخوبی روشن کردند که وضع سیاسی و خارجی مملکت ما از هر حیث رضایت بخش است و احترامی که این مملکت و این دولت و شخص اول مملکت ما در کشورهای خارج کسب کرده است در تاریخ دیپلماسی امروز و گذشته بی نظیر است (صحیح است) واین واقعاً باید مورد علاقه و تشویق ما باشد از این جهت که ما همه بدانیم که وقتی در این جا زحمت می‌کشیم و سهم خودمان را بعنوان قوه مقننه اجرا می‌کنیم بهدر نمی‌رود (صحیح است) وما میدانیم بطور کلی مملکت ما چه موقعیت بسیار ارزنده‌ای در مجامع بین المللی کسب کرده است البته ما نباید قانع باشیم که چون وضع عمومی مملکت ما خوب است و چون دارای یک ثبات صحیحی هستیم پس اگر خدای نکرده بوظایف خودمان عمل نکنیم مانعی ندارد بنده در اینجا از همکاران محترم اجازه می‌خواهم که یکی دو هفته در باره وظایف خودمان هم که مربوط می‌شود به وضع عمومی مملکت بعرض برسانم. ملاحظه میفرمائید رد ممالک مختلف نحوه همکاری قوه مقننه با قوه مجریه متفاوت است در بعضی کشورها بمناسبت خاصیت حکومتی که دارند تمام امور قانونگذاری بوسیله قوه مقننه انجام می‌شود مانند آمریکا یعنی بهیچوجه دولت نمی‌تواند لوایح و پیشنهادهای قانونی به مجلس بدهد این کار بوسیله خود اعضای قوه مقننه یعنی نمایندگان منتخبه ملت انجام می‌گیرد البته این خاصیت مخصوص حکومت فدرال آمریکا است در بعضی ممالک دیگر مانند انگلستان، فرانسه چون دولت از خود مجلس بلند شده به این مناسبت وقتی که برنامه‌ای از طرف دولت طرح شد و مورد قبول واقع شد خود دولتی‌ها که در قوه مقننه هستند وسایل اجرای آن برنامه را با وضع قوانین جدید و مفید فراهم می‌کنند رد مملکت ما خوشبختانه هر دو راه برای ما باز است یعنی مطابق قانون اساسی ما، هم دولت می‌تواند لوایح قانونی بیاورد و هم خود قوه مقننه یعنی خود مجلسین می‌توانند طرحهائی برای قانونگذاری تهیه کنند بنده می‌خواهم بعرض نمایندگان محترم برسانم که ما برای اینکه واقعاً سهم خودمان را ادا کرده باشیم و در مقابل این همه خدمت اینهمه خیراندیشی که شخص اول مملکت ما دارند و این وضع ثابت و خوب و مفید و آرام را که عرض کردم برای ما فراهم کردند ما هم قدر بدانیم و برای اجرای برنامه‌های انقلابی فعلی اقدام مؤثرتری بکنیم مقصود عرض بنده این است که ما نباید قانع باشیم و این جا بنشینیم که ببینیم دولت هر دولتی فرق نمی‌کند برای ما لوایحی بیاورد و ما آنرا مطالعه کنیم در کمیسیونها واگر اصلاحاتی باشد اصلاحات عبارتی و غیر عبارتی آنها را انجام بدهیم (صحیح است) این تنها وظیفه یک قوه مقننه نیست بنده نمی‌خواهم ادب به لقمان بیاموزم تمام سروران گرامی این موضوع را بهتر از من میدانند و بنده بعنوان تذکر بنام یکی از نمایندگان این مجلس عرض می‌کنم اگر ما قانع باشیم که دولتی بیاید یک برنامه‌ای بیاورد و برنامه را قبول بکنیم و بعد ما اینجا بنشینیم تا خود آن دولت یک مقدار لوایحی بیاورد برای اجرای آن برنامه، بنده معتقدم که این مجلس انقلابی نمی‌تواند افتخار کند که وظائف خودش را آنطور که باید انجام داده باید این مجلس و همه ما‌ها منشأ یک افکاری باشیم یعنی باید برای اینکه دولت را کمک کنیم و این انقلاب را به ثمر برسانیم باید افکاری عرضه بداریم که بصورت لوایح و یا طرح بیاید قانون بشود و بدولت ابلاغ شود چرا؟ برای اینکه ما هستیم که احتیاجات مردم خودمان را بهتر میدانیم یعنی اگر ما که می‌رویم در حوزه‌های انتخابیه و مشکلات مردم را می‌بینیم فقط بیائیم پشت این تریبون و ذکر کنیم که چه مشکلاتی وجود دارد و برای حل این مشکلات راهی نشان ندهیم وظیفه خودمان را کاملا انجام نداده‌ایم (صحیح است) چون مقصود این

نیست که بنده بیایم در مورد حوزه انتخابیه‌ام یزد یک موضوعاتی بعرض نمایندگان محترم برسانم و بعد هم نمایندگان دولت هم بشنوند و هیچگونه راهی برای آن مشکل نشان ندهیم بنده معتقدم که اگر تمام ما یک وقتی خدای نکرده اینطور افکار را قبول بکنیم آنوقت قوه مقننه وظیفه خودش را در مقابل قوه مجریه و شخص اول مملکت آنطور که انتظار می‌رود انجام نداده ما در اینجا می‌بینیم که تمام نمایندگان مشکلاتی را که از حوزه‌های انتخابیه خودشان میبنند می‌آیند اینجا ذکر می‌کنند و بعد برای اینکه نشده می‌آیند از دولت خرده گیری می‌کنند هر دولتی فرق نمی‌کند و باز هم عرض می‌کنم دفاعی هم بنده از دولت معین نمی‌کنم بطور کلی عرض می‌کنم اگر بنا باشد که ما برویم در حوزه‌های انتخابیه خودمان و مشکلاتی را مشاهده بکنیم بعد ذکر کنیم و بعد از دو ماه بیائیم بگوئیم که آقا من تذکر دادم که فلان پل ساخته بشود و تا بحال چرا ساخته نشده، بنده معتقدم این کافی نیست باید برای اینکه دولت خوب انجام وظیفه بکند ما هم ارائه طریق بکنیم چرا؟ برای اینکه این مجلس انقلابی مجلسی است از دسته‌های مختلف و از طبقات مختلف اجتماعی تشکیل شده ما متخصص کشاورزی داریم متخصص امور اجتماعی و اقتصادی داریم که دولت منحصراً برای ما لایحه بیاورد و فقط ما سعی بکنیم که بفهمیم چیست و دولت چه می‌گوید و چه می‌خواهد با اصلاحات مختصری اینجا رأی بدهیم و تصویب کنیم این بعقیده بنده کافی نیست (معتمدی – اگر ارائه طریق بشود و دولت انجام ندهد تکلیف چیست؟) آنهم مجلس نظارت دارد در اعمال دولت ولی ارائه طریق هم باید بشود بصورت طرحهای صحیح ونباید اینطور بشود که فلان راه به فلان راه وصل بشود خوب این را دولت میداند هر دولتی را عرض می‌کنم ولی ما باید وظیفه قانونگذاری را بنحوی که این دوره فعلی یعنی دوره انقلاب فعلی از ما انتظار دارد انجام بدهیم حالا چرا من این عرض را کردم بنده مقصودم آموختن ادب به لقمان نیست مقصودم این است که ما مشکلاتیکه داریم، ما که میدانیم و بهتر میدانیم بنظر دولت برسانیم عرض کردم در همان کمیسیون خارجه که در خدمت آقای وزر امور خارجه بودیم نمایندگان محترم عضو آن کمیسیون پیشنهاداتی به آقای وزیر امور خارجه دادند که تمام آنها مورد قبول واقع شد البته چون جلسه خصوصی بود منشی هم وجود نداشت که یادداشت کند خود آقای وزیر امور خارجه یادداشت کردند، منظورم این است که بدولت‌ها گفته بشود که مشکلات حوزه ما این است چون هر وزیری که نمی‌تواند دائماً بدور مملکت در سفر باشد اگر بنا باشد اینطور باشد که بکار خودش نمی‌رسد باید ارائه طریق کنیم ما که نمایندگان ملت هستیم و مشکلات مردم این مملکت را میدانیم البته هر نماینده‌ای از مشکلات حوزه انتخابیه خود واقف است هیچوقت من نمی‌توانم مشکلات مشکین شهر را به اندازه آقای متولی باشی بدانم همانطور که ایشان هم مشکلات یزد را به اندازه بنده نمیدانند پس ما باید همه جمع شویم مشکلات را بگوئیم وبرای حلش هم یک راهی نشان بدهیم اگر اینکار را کردیم آنوقت می‌توانیم بگوئیم که قوه مقننه هم برای نگاهداری این ثبات که با نهایت درایت از طرف بالاترین مقام مملکت شخص اول مملکت شروع شده و حفظ می‌شود وظیفه مان را خوب انجام می‌دهیم آن وقت می‌توانیم بگوئیم که این احترامی است کاملا طبیعی و حفظش هم برای ما بوجود آمده احترامی که در مجامع بین المللی برای ما میسر و آسان است بنده در خاتمه عرایضم خواستم اشاره بنم بهمان مطلبی که در مطلع عرایضم بود و آن سال همکاریهای بین المللی است ملاحظه کنید ما در چه مقدار زیادی از برنامه‌های بین المللی شریک هستیم کسیکه مأمور اداره سازمانهای بین المللی در وزارت خارجه است یک روزی بعنوان تذکر به بنده گفت که دولت ایران در سیصدو هشتاد کنفرانس بین المللی هست که شرکت می‌کند و آیا مجلس شورای ملی امروز اطلاع دارد که دولت این کشور در سیصد و هشتاد کنفرانس بین المللی شرکت می‌کند و باید نمایندگان مختلف از طرف این دولت بروند و در این کنفرانس‌ها شرکت کنند ونظر دولت و ملت خودشان را بدهند واگر کمکی لازم است از لحاظ همکاریهای بین المللی بگیرند درخواست کنند برای اینکه خود اعضای وزارت خارجه هم تمام اطلاع

ندارند چرا اینطور است برای اینکه ما خودمان هم از مشکلات خودمان زیاد اطلاع نداریم همه را دراشل کوچک ناحیه خودمان میدانیم ما اگر بدانیم که مثلا مردم بلوچستان در چه وضعی از زندگی هستند اگر بدانیم راه یزد و بافق چه وضع خرابی دارد آنوقت گله نمی‌کنیم که راه بین دو نقطه مازندران هنوز خوب اسفالت نشده است اگر بدانیم مشکلاتی بزرگتر از مشکلات ما در این مملکت وجود دارد سطح توقعمان کمی می‌شود انصاف ما بیشتر می‌شود و آنوقت برای اینکه تمام برنامه‌های مفید مملکت بخوبی اجرا بشود همکاری بیشتری می‌کنیم بنده این را به این امید عرض می‌کنم که الان ما باید در پایان این سال که سال همکاری بین المللی است گزارشی بدهیم به کمیته مرکزی در نیویورک که چه اندازه تا بحال اقدام کرده‌ایم و برای فهماندن این برنامه‌ها بمردم این مملکت چه اندازه کوشش و تلاش بخرج رفته.

رئیس – آقای دکتر رشتی وقت شما تمام شد.

دکتر رشتی – بهر حال بنده عرایضم این بود گو اینکه مطلب بوسیله جراید و رادیو تعرض مردم ایران و نمایندگان مجلس شورای ملی می‌رسد ولی چون امسال سالی است که الان نصفش گذشته و ما باید همت بکنیم و از راه نشان دادن مشکلاتمان واقداماتیکه تا بحال از طرف سازمانهای بین المللی برای رفع این مشکلات انجام شده و اینکه ما مملکتمان یکی از ممالک مترقی و با ثبات و رو به پیشرفت در دنیای امروزی معرفی شده است قدر این را بدانیم و برای همکاری بیشتر بین المللی هم اقدام بکنیم خیلی معذرت می‌خواهم که وقتتان را گرفتم.(احسنت).

رئیس- آقای رامبد تشریف بیاورید.

رامبد- چند روزی بود بنده کسالت داشتم و امروز هم با وجود این کسالت بنا به تصمیم فراکسیون پارلمانی حزب مردم برای عرض چند مطلبی موظف بودم در مجلس حاضر بشوم امیدوارم تا آخر مطالبم توانائی این را داشته باشم که در این جا بایستم. قریب دوسال قبل یا کمتر از دوسال یک روز غروب نمایندگان آزادمران و آزادزنان، کارگران و زحمتکشان و اکثریت قریب به اتفاق ملت ایران اجتماع کردند و نامزدها و کاندیداهای انتخاباتی مجلس شورای ملی را بملت ایران عرضه داشتند هر کسیکه کمترین توجهی درهریک از طبقات این ملت می‌کرد میدید چه وجد و سروری چه امید و اشتیاقی در تمام ملت ایران و در تمام طبقات پیدا شد بر اینکه این نمایندگانیکه از طرف این کنگره اعلام شدند مردمی هستند پاک، آماده بخدمت (صحیح است) آرزوئی ندارند جز اینکه رو سفید به نزد موکلینشان برگردند (صحیح است – احسنت) (پروین – حالا هم غیراز این نیست) این نمایندگان کسانی بودند که از درد مردم اطلاع داشتند مورد اطمینان مردم بودند و ملت ایران انتظار داشت که اجرای تحولات ناشی از انقلاب بدست این رادمردان انجام گردد (صحیح است) در یک چنین وضعی انتخابات شروع شد من در حوزه گیلان تماس پیدا کردم و اگر میدیدید اهالی لنگرود برای انتخاب این آقای ادیب سمیعی چه سرودستی می‌شکستند یقین دارم که در سایر نقاط هم همینطور بود و این آقای لفوطی رامردم روی دوش به مجلس فرستادند (صحیح است) این نمایندگان آماده به خدمت با کمال حسن نیت در این مجلس مقدس اجتماع کردند در آن روزی که مردم ایران، ملت ایران به این نمایندگان پاک و حقیقی رأی می‌داد اختیار و سرنوشت خودش را بدست این نمایندگان واقعی و دلسوز خود می‌سپرد اسمی از ایران نوین و ایران باستان در میان نبود (صحیح است) آقای قراچورلو بمناسبت یک عمر خدمت به کارگران، کارگران ایشان را انتخاب کردند و گفتند برو آنچه درمصلحت ما و مملکت میدانی عمل کن (صحیح است – احسنت) (مهندس صائبی – ایشان هم عمل کردند) این اجتماع در مجلس برای انجام خدمت به هر راه و نقشه‌ای که ممکن بود برای حفظ مصالح و منافع ملت عملی بشود تسلیم می‌شد و از آن نقشه پشتیبانی می‌کرد بهمین مناسبت روزی که برای انتخاب کمیسیونها و شعب و هیئت رئیسه و امثال آنها ما نمایندگان در اطاقهای دیگر مجلس جلسه می‌کردیم هر کسی که بهتر صحبت می‌کرد بهتر ارائه طریق می‌کرد آمادگی بهتری برای خدمت نشان می‌داد من می‌دیدم این نمایندگان وطن پرست پروانه وار

بدور او جمع می‌شدند که بیا دست بدست هم بدهیم و بازوهای همدیگر را حلقه کنیم برای ملت ایران کاری انجام بدهیم (صحیح است) در این اثنا گروهی متحد، متفق، مطالعه کرده با عناوین دکتر، مهندس وتحصیلکرده خود را به این نمایندگان بزرگوار عرضه کردند و گفتند که ما می‌خواهیم پاسداری انقلاب کنیم کیست که آرزوی خدمت به مملکت داشته باشد و ازهمکاری با پاسداری انقلاب سرباز زند. این بود که یکی بعد از دیگری هر کسی که علاقمندتر بود زودتر به این گروه پیوست و اکثریتی قریب ۱۵۰ نفر از این نمایندگان پاک باخته در راه مملکت اکثریت مجلس را تشکیل دادند جماعتی که این تز پاسداری را عنوان می‌کردند همه قبول داریم که در خود انقلاب مؤثر نبودند ولی امید بر این بود که آرمانهای انقلاب را تحقق بخشند (احسنت) بزور آقای محدث زاده‌ها که کرمانی از ایشان انتظار داشت و ایشان را پشتیبانی می‌کرد بزور صائب و صائبی و مهندس صائبی و امثال اینها که تمام کارگران ومردم حوزه انتخابیه شان به آنها ایمان داشتند (خواجه نوری – هنوز هم دارند) و دارند (دکتر بهبودی – وخواهند داشت) (انشاءالله) این اکثریت مجلس، دولتی را که متشکل از همان هسته اولیه و مدعیان داشتن تم و تیم، تزواکیپ، حزب و برنامه بود در اینجا تأیید کرد و یک برنامه ۲۸ صفحه‌ای که توسط ۲۸ گروه و هر گروه شاید متشکل از ۲۸ نفر در ۲۸ ماه این برنامه را تدوین کرده بودند برای بهبود اوضاع مملکت خودشان را پشت این تریبون عرضه کردند از این نمایندگان شما چه می‌خواهید جز آنکه هر لایحه‌ای را آوردید گفتید به صلاح مملکت است رأی دادند (صحیح است) هر لایحه‌ای را آوردند گفتید فوریت می‌خواهم سه فوریتی کردند (صحیح است) دیگر از دست نماینده‌ای که علاقمند به تأیید دولت و انجام خدمت است کاری بر نمیاید و این را اکثریت محترم انجام داد بگذریم از اینکه شرط انصاف وعدالت و همکاری یا حقیقت و صمیمیت این بود که رأی دهنده به لایحه‌ای که در مقابل مخالف بلند می‌شود دفاع می‌کند وخودش رأی می‌دهد و ای بسا نمایندگان محترم روی عشق به پیشرفت کار باطمینان و اعتماد به حسن نیت و حسن تشخیص دولت و گردانندگان حزب با علاقه رأی دادند باید این لوایح قبلا در نزد این دوستان حزبی مطرح می‌شد (قراچورلو – مطرح شده شما خبر ندارید) باید این لوایح در نزد هم مسلکان حزبی مطرح می‌شد (قراچورلو- آنوقت که آقایان یک عده تفریح و گردش می‌کنید این لوایح در کمیسیونهای حزب مطرح می‌شود) تا وقتی که لایحه پتروشیمی در مجلس مطرح می‌شود یک نماینده اکثریت نفرماید که اگر این پنجاه درصد کمتر در اختیار خارجی باشد این لایحه قابل اجرا نیست و ما نماینده دیگر بیاید بر آن اساس پیشنهادی بدهد که قبلا مطالعه نشده بهر حال دولتها و حکومت‌های قبل از انقلاب با دولت‌ها و حکومتهای بعد از انقلاب می‌بایستی یک اختلافی داشته باشند این اختلاف این است که دولت غیر حزبی و قبل از انقلاب روی شخصیت روی تجربه روی مورد قبول بودن این وزیر احضار می‌شود فرمان می‌گیرد رأی می‌گیرد و به سر وزارتخانه می‌رود کاری را شروع می‌کند وای بسا بعد از انتصاب تازه باید مطالعه بکند و دردها را ببیند چیست که معالجه کند اما دولت برنامه‌ای و حزبی و دولت بعد از انتصاب همچنانکه ادعا شد باید در تمام امور مطالعه داشته باشد نواقص و معایب را بداند کجا است نسخه‌های علاج این درد را نوشته باشد طبیب معالج و کسی که این نسخه را بتواند عمل کند باید انتخاب کرده باشد و آنوقت دیگر روی سابقه روی شخصیت و روی عنوان و مورد قبول بودن ملت بحث پیش نیمآید صحبت صحبت حزب است یک فرد گمنامی که تا دیروز پست کوچکی داشته وقتی یک جماعتی به اسم حزب او را امتحان کردند برنامه اش را دیدند و تأیید کردند به اعتبار حزب و نه به اعتبار شخص آن فرد ارائه می‌شود و شروع بکار می‌کند در این برنامه ۲۸ صفحه‌ای سه فصل مجزا و سه سرفصل معین به این وطن پرستانی که هنوز هم روی پاکی سرشت و تعصب حاضرند عیب دیگران را بجان بخرند ارائه شد اصلاح اداری، بهبود اقتصادی و توجه به امور اجتماعی بنده امروز با حال کسالتم قصد وارد شدن به جزئیات مطلب را ندارم جناب آقای قراچورلو شما که صاحب منصب عالیرتبه دولت

هم بودید علاوه برتماس با کارگران آیا برای اصلاح اداری ما باید میدانیستیم چند تا کارمند داریم به چند تا کارمند احتیاج داریم که است زیاد است وعلاوه بر کمیت کیفیت این کارمندها چه باید باشد آنچه که متصدیان امور که اکثراً امروز در حزب ایران نوین مصدر کارعالی هستند خود نیز مدعی هستند و اقرار و اعتراف کردند از لحاظ تعداد مفت خور و کارمند پول بگیر و کارنکن و سرباز اجتماع در ادارات یا بمناسباتی، هر فصل و موسمی عده‌ای استخدام شده‌اند و امروز گرفتاری برا ی دستگاه دولت فراهم کرده‌اند یکسال ونیم گذشت آن کسانی که مدعی اصلاحات اداری بودند امروز شرافتمندانه بیایند بگویند در دروه تصدی دولتی که می‌خواست این کارمندان زائد را بنفع مملکت بیرون بریزد چند هزار کارمند جدید استخدام شده با مال ملت دوست پیدا کردن و حزب تراشیدن کار بسیار آسانی است ولی عواقب وخیمی دارد (صحیح است – احسنت) (مهندس رافع – اینطور نیست این روش سایر احزاب بوده ولی روش حزب ایران نوین نیست) این است که چون این سؤال هم مثل تمام سؤالات دیگر یا بلاجواب می‌ماند یا به تعارف و مجامله برگزار می‌شود مطلب خیلی بهتر و صحیحتری را خدمتتان عرض می‌کنم چون خود دولت هم اطلاع ندارد تا جواب بدهد و آن این است که بر خلاف میل بعضی از دوستان بنده سؤال نمی‌کنم که چند نفر استخدام شده‌اند ولی بشما اطلاع می‌دهم بیش از چندین هزار نفر ببودجه پرسنلی مملکت این دولتی که می‌خواست با رأی مردم شرافتمند کارمندان زائد را کنار بگذارد از دوستان و اغیار و احباب به دستگاه دولت و خرج مملکت تحمیل کرد (صحیح است) (مهندس رافع – در کشوری که برنامه‌های فنی اقتصادی اجرا می‌کند و جلو می‌رود احتیاج به کارمند فنی و وسایل کار دردستگاه هست استخدام برای اتمام کارهائی است که دولت می‌خواهد انجام بدهد) تشکر می‌کنم (خواجه نوری – شاید شما سپاهیان دانش و بهداشت را هم بحساب می‌آورید و انجام این گونه برنامه‌ها کادر لازم دارند بدون کادر نمی‌شود کار کرد) یکی از کارهای دیگر این بود در مملکتی که درآمد افراد را بطور متوسط می‌گویند صد دلار و من می‌گویم دویست دلار کسانی که افتخار خدمتگزاری به ملت را انتخاب کرده‌اند کسانی که بنام از خودگذشتگان و کسانی که از مادیات گذشت کرده‌اند و نشان‌ها و حمایلها را می‌اندازند وبه بارگاه ملوکانه راه می‌یابند باید اینقدر گذشت می‌داشتند که از یک جا و دوجا و سه جا و چهار جا وده جا گوش ملت را نبرند (صحیح است) این کار را که باید می‌کرد؟ این کار را آن جماعتی که آمدند و این سیفی‌های شرافتمند را برای بهبود اوضاع مملکت جمع کردند. اگر سیفی‌های شرافتمند می‌دانستند که بنام او می‌خواهند ۳۰، ۴۰ هزار تومان بین خود تقسیم کنند (سیفی – اصلا پایش را در آن اجتماع نمی‌گذاشت) (صحیح است) (دکتر رشتی – آقای رامبد بگذارید خودشان بگویند چرا از قول آنها صحبت می‌کنید) (صحیح است) بنده دور نمی‌روم از اهواز و خرمشهر و اندیمشک صحبت نمی‌کنم دو قدمی جلوی مجلس شورای ملی که جلوی چشم همه نمایندگان مشهود است می‌گویم و قطره نمونه‌ای از دریاست عمل و برنامه و شخصیت و امکان ارزندگی و برازندگی شهردار حزبی را خودتان به بینید چه بود (مهندس آصفی – کارمندان خاطی شهرداری را بیرون می‌کنند نمایندگان حزب مردم دولت را استیضاح می‌کنند چه کار کنند) ما جلب توریست می‌کنیم برای اینکه پول ما که در خارج مصرف می‌شود پول خارجیان هم بیاید در ایران خرج بشود وعظمت گذشته ایران و ترقیات فعلی ایران که مدیون شاه است و به این حزب ارتباط ندارد ببینند (صحیح است) ولی شهردار شما گداها و دست و پا شکسته‌های حرفه‌ای را به این توریست‌ها عرضه می‌کند (پاینده – خودشان هم شهرداری را مسخره می‌کنند) بنده عرض کردم قصد وارد شدن و فهرست کردن مطالب را ندارم چون مثنوی هفتاد من کاغذ شود. جناب آقای مهندس رافع که به ایشان خیلی اعتماد و احترام دارم و از همان اشخاصی هستند که صرفاً هر چقدر هم امروز بخواهند دفاع از تز کسانی که مصدر کار بنام حزب شده‌اند بکنند در باطن دلشان خدا شاهد است که با من همصدا هستند را جع به کادر فنی صحبت کردند این نمونه‌ای از کار کادر فنی است که بنده عرض می‌کنم «لوله اصلی آب در آبادان ترکید و آب با

فشار خیابان پهلوی و خاقانی را پرکرده هزاران کودک در آبهای خیابان شنا می‌کردند». (دکتر زعفرانلو – هوا گرم بود) جناب آقای مهندس آصفی هرچه بفرمائید بشما احترام می‌گذارم ولی از یک جهت از شما گله دارم یک فرد حزبی در مقابل مصالح مملکت لوله‌ای که نخست وزیر دو روز قبل عنوان کرده است که عالیترن، مدرن ترین، مجهز ترین، مطالعه شده ترین لوله کشی دنیاست و امروز به این ترتیب ثروت مملکت به یغما رفته، اشتباه شده، ندانم کاری شده، کنترل نشده حالا بفرمائید که هوا گرم است شنا می‌کردند از همین حرفها در طول یکسال و نیم گذشته بما تحول دادید (مهندس آصفی – ماشینی که ممکن است ترمزش ببرد چکار دارد به کارخانه سازنده؟) آنهم مربوط است بشما و متصدیان امور که کنترل نکردید بنده مطلب را می‌خوانم صرفاً برای توجه به نحوه برخورد مأمورین با حادثه «منشأ خسارت زاید و قطع عبور و مرور شده» انشاءالله هیچکدام مریض نشوید و لیکن اگر مریضی پیدا کردید برای نمونه کارها و اطلاع از اوضاع مملکت به بیمارستان فیروزگر هم سری بزنید شما فریاد بزنید بسیار عالی است، بسیار عالی است، بسیار عالی است ولی جواب مردم را بدهید بمن نمی‌خواهد بفرمائید بسیار عالی است (قراچورلو – شما که هیچوقت به بیماسرتان فیروزگر نمی‌روید بگذارید آنهائی که آنجا بستری می‌شوند انتقاد کنند) (دکتر پورهاشمی – برای این درست شده است که بیک عده معین از اطباء پنج هزار تومان حقوق بدهند) یکی از مسائلی که مستقیماً با امر کارگر و کارگری و اصلاح زندگی این طبقه تماس مستقیم دارد موضوع بیمه‌های اجتماعی است بنده منتظرم اول بفرمائید خیلی خوب است تا بعدش را بگویم فقط نمونه‌ای عرض می‌کنم جواب بدهید که شرکت ملی نفت که باید در تمام امور تز ملی بودن را تقوین کنند و از این بیمه‌های کارگری ملی ما استمداد می‌کرد چه شده که در کشمکش هستند می‌خواهند بهر طریقی شده خودشان را از شر این سازمان خلاص کنند؟ (قراچورلو – اینطور نیست – شرکت ملی نفت سالها بیمارستان و تأسیساتی داشته و ازاین جهت است که می‌خواهد خودش اقدام کند) (صائبی – تأسیساتش بلااستفاده مانده حالا می‌خواهد استفاده کند) آتیه این اتحادها و اتفاق‌ها بسیار خوب است ولی در ان حدودی که لااقل فرمودند که لوایح لا قبلا مطالعه می‌کردیم ولی نه در حدودی که با پول بیمه‌های ا جتماعی متصدیان امور بیمارستان بسازند و در ماه ۱۰۰ هزار تومان‌ها از مال این ملت برداشت کنند (قراچولو – موردش را بفرمائید) (پاک ذات – یک گوشه‌ای را بفرمائید آقای رامبد ما می‌رویم دنبالش) قرارداد بیمه‌های اجتماعی آقای خسروانی و جناب آقای دکتر شاهقلی را در بخش (بیزنس) Business بفرمائید مطالعه کنید (قراچورلو – دهسال است قرارداد دارد) راه خوزستان به اصفهان به تأیید ۷۱ نفر ازهمین منتخبین ملت مورد احتیاج مملکت است (صحیح است) (معتمدی – جنبه حیاتی دارد اینهم سؤالی است که بنده تهیه کرده‌ام برای این موضوع همه تقاضا می‌کنند و کسی توجه نمی‌کند) آقای نخست وزیر شب عید فرمودند که احتیاجی نیست به این طرح ماخودمان عمل می‌کنیم (موقر – از این وعده‌ها زیاد فرمودند) این ماه ماه چهارم است که گذشت آقای موقر شما بگوئید چه اقدامی شده (حکیمان – راه شروع شده به کهکیلویه می‌کشند)(خواجه نوری – برای اطلاع جنابهالی عرض می‌کنم که این راه شروع شده از کهکیویه) را کهکیویه را نفرمائید آن را بنده هم میدانم. امر تاکسیرانی که از مهام برنامه‌های مترقی متصدیان و گردانندگان این دستگاه دولتی شما است به چشم همه ملت و ساکنین ایران و تهران رسیده است. (دکتر زعفرانلو – راه کهکیلویه راه بسیار خوبی است) (معمتدی – راه بسیار خوبی است ولی با اینکه فاصله راه کهکیلویه اصفهان ۱۰۰۶ کیلومتر است می‌سازند ولی راه اصفهان به خوزستان راکه ۱۴۷ کیلومتر است نمی‌سازند) (خواجه نوری – ساخت این راه عملی نیست مگر شما مهندس راه هستید) (زنگ رئیس).

رئیس – اجازه بفرمائید صحبت کنند.

سرتیپ حکیمیان – راه کهکیلویه بسیار راه خوبی است.

دکتر حسینی – برای کهکیلویه بله، ولی برای اصفهان خیر.

رئیس – آقای رامبد ادامه بدهید.

رامبد – بنده قصد وارد شدن در جزئیات کار را نداشتم، نسبت به اشخاص و افراد و دستگاهها هم هیچ حب و بعضی ندارم و اکر روزی که رفتم بمرکز آموزش توپخانه در آنجاها هم سکرترهای ۲۰۰۰ تومانی می‌دیدم و مشمع‌های متری ۲۰۰ تومان خورده شده می‌آمدم پت این تریبون و می‌گفتم (قراچورلو – آنجا که سکرتر نمی‌خواهد ولی خودتان در دستگاهتان سکرتر دارید) رفتم دیدم خوب بود تأیید کردم و بهتر است جناب آقا قراچورلو که خیلی علاقمند به کارگر هستند تشریف ببریند و کاخ بیمه‌های اجتماعی کارگران را نگاه کنند و کمکهائیکه اگر چیزی ماند بکارگران می‌شود مشاهده بفرمائید (قراچورلو – بهترین خدمت را همین مؤسسه می‌کند) این نمونه‌ای از کارهای اداری بود من تعصب و پشتیبانی افراد حزب ایران نوین را خیلی تأیید می‌کنم و تبریک می‌گویم و می‌ترسم ملت ایران با این صداها هم صدا نباشد (صحیح است) (عده‌ای از نمایندگان – اینطور نیست)(صائبی – مادر مجامع کارگری شکایت کارگران را از بیمه‌های اجتماعی باید بشنویم نه از جنابعالی) متأسفانه از جنابعالی بیشتر اطلاع دارم برای اینکه اعمال دولتی که شما پشتیبانش کردید دیگر آن نظری که ابتدا کارگران بشما داشتند حالا ندارند (خواجه نوری – حالا هم دارند) (قراچورلو – حالا هم دارند یک قدری بعد از ظهرهای از اتومبیلتان پائین بیائید ببینید چه خبر است) (صائبی – ما با دوچرخه سرکوره‌ها می‌رویم میبینیم اگر جنابعالی سر کوره‌ها نمی‌روید و اطلاع ندارید نفرمائید) اما راجع به این قسمت‌های اداری شکسته و بسته از گوشه و کنار می‌گویم دو تز خیلی بزرگ اقتصادی که زندگی ملت را تغییر داد از طرف این اقتصاد دانان که مسر منشأ میگرفته و از شورایعالی اقتصاد از آنجائی که صحبت اکسیر متخصص فنی زیاد بگوش مخورد این دو تز بزرگ قند و شکر و بنزین بود (قراچورلو – شورایعالی اقتصاد دردولت شما بود) جناب آقای خواجه نوری من از شما شخصاً یک گله دارم اگر به حیثیت من شما علاقمند هستید و به حیثیت این کارگران محترمی که بازهم به این شکل روی تعصب شما را تأیید می‌کنند چه اصراری داشت دولت شما تز بنزین را که اصلا به مجلس مربوط نبود به مجلس بیاورد و عبد در تمام مملکت شایع بکند که زیر سر مجلس بود (صحیح است، احسنت)(دکتر معتمد وزیری – مردم ایران باهوش تر از این هستند که این را قبول کنند) تز قند وشکر و بعد هم از همه مضحک تر و خنده دار تر طومارهائی که افراد حزب برای خوشحالی از گران شدن بنزین تنظیم می‌کردند (پاینده – بفرم دکتر مصدق) من از یک مطلب بسیار خوشوقتم خیلی خوشوقتم و آن این است که خداوند رحم کرد به این مملکت که بحمد الله همه افراد کابینه حزبی نبودند والا خدای نکرده تز اصلاحات ارضی ما هم دستخوش همین مسائل می‌شد (خواجه نوری – بزرگترین سرباز اصلاحات ارضی آقای سالور از افراد حزب ایران نوین است) (دکتر بهبودی – برای همین از وزارت کشاورزی برداشتند) البته بنده نسبت به اشخاص صحبت نمی‌کنم آقای سالور بتحقیق خدمات ذیقیمتی انجام داده است ولی همانطور که عرض کردم همه این مردمان شریف آن موقعی که آن خدمات را انجام میداند با برنامه‌های گروه مترقی و حزب ایران نوین و این صحبت‌ها ارتباط نداشتند. آقای نخست وزیر نطق می‌کند که رغبت مردم به سرمایه گذاری خصوصی زیاد نیست من برای آقای هویدا احترام خیلی زیادی از یک جهت قائلم برای اینکه یک شخص منصب یک انسان کامل را بر یک نخست وزیر بد مرجح میشمارم خود ایشان یهچوقت ادعا نکردند که نخست وزیر خوبی است ولی عملش نشان داد که مرد راستگوئی است بنده علت را خدمت شما عرض می‌کنم اگر جناب مهندس آصفی بعوض گفتن اینکه خوشوقتم که لوله آب ترکید و بچه‌ها تویش شنا می‌کنند (مهندس آصفی – بنده نگفتم تحریف نکنید، بنده زنده هستم میدانم چه می‌گویم) چه فرمودید؟ (مهندس آصفی – عرض کردم در همه جای دنیا است این قبیل اتفاقات بیفتد کما اینکه ممکن است ترمز یک تومبیل هم ببرد و این دلیل بدی کارخانه سازنده نیست) راجع به شنا

صحبتی نبود؟ (مهندس آصفی – شنا را شخص دیگری گفت به بنده چه ربطی دارد) بسیار خوب اگر در آن موقعی که برنامه دولت مطرح بود عرایض اینجا شد نه تنها از طرف من حزب مقابل حتی از طرف خود آقایان بدولت تذکر دادند که سرمایه گذاری لازمه اش جلب اعتماد و اطمینان است آنروزی که در پشت این تریبون فریاد می‌کشیدیم با لایحه سه فوریتی، سلب اعتماد مردم را نکنید برای این بود که به این صحبت نرسیم (قراچورلو – ربطی بهم ندارد) متأسفانه دارد این دیگر حرفه من است کارگری حرفه شما است و این حرف من است باید امنیت احساس شود و از اعمال این دولت و لوایح و ضد نقیض و سه فوریتی سرمایه دار احساس امنیت نخواهد کرد با کمال آرزوندی روزی که حزب ایران نوین تشکیل شد من امیدوار بودم هنوز هم امیداوار هستم و این مطلب را صرفاً بر ای این می‌گویم که از صدتا یکی هم اثر بکند جلب اعتماد مردم باز تا حدی خواهد شد و شما هم موفق می‌شوید. گفتیم که حزب را در مملکت تخطئه نکنید گفتیم که با قدرت و پول دولتی افراد را جمع نکنید که این عمل دوام نمی‌کند (قراچورلو – پول دولت به حزب چکار دارد)(صائبی – یکسال و نیم است افراد درحزب هستند هنوز کارت عضویت نگرفته‌اند) به کسانی حکم داده می‌شود که انکت عضویت را پر کنند اطلاع ندارید برای اینکه متأسفانه اگر اطلاع داشتید امروز دیگر حتی در آن ردیف نمی‌نشستید (خواجه نوری – این ردیف ردیف مقدسی است) در مجلسی که آقای صائبی در آن است پیش از چراغهای نئون وعرض کردن پایه‌های بتونی فولادی ساختن خانه‌های سازمانی در قراء و بخش‌های دور افتاده‌ای که صرفاً مأمورین بعلت نداشتن منزل و مأواء حاضر به رفتن آنجا نیستند بایدتقدم داشته باشد (صحیح است) (قراچورلو – هر دو لازم است هم تیر بتونی و هم خانه) خوب این مطلبی بود که هم ما می‌دانستیم و هم وجداناً این دوستان من می‌دانستند و هم تمام ملت ایران و اما آنچه که موجب عرایض امروز من با این مقدمه طولانی شد، مقاله‌ای درجریده وزین ایران نوین که کلماتی را آنجا نوشته بودند دو سه کلمه‌ای را که مردم می‌گویند من به آن اضافه می‌کنم انتصاباتی که بر سر میز قمار و منزل یا انجام می‌گیرد مملکت را نمی‌تواند اداره کند (احسنت) مجلس اغیار و محفل احباب را به آن اضافه کنید (احسنت) نویسنده این سرماله هرکس هست دو مطلب جداگانه متوجه او است یکی این است که احسنت به صراحت و راستگوئی او ولی یک مطلب دیگر هست و آن فرق حکومت حزبی و غیر حزبی است که ابتدا اشاره کردم در حزب افراد، در طول مدت خدمت شناخته می‌شوند با تأیید و تعیین کادر حزب تعیین می‌شوند و شکست آنها شکست حزب است (قراچورلو – در جریان کار اگر منحرف شدند حزب باید آنها را سرکار نگهدارد؟) پس معلوم شد افراد تجربه شده‌ای نبودند بر می‌گردیم به یکسال و نیم قبل صحبت من، و خوشبختانه جناب قراچورلو بعد از یکسال و نیم با من همصدا شدند و گفتند در این کابینه قیافه‌های شناخته شده و آزموده‌ای می‌بینیم که البته غیر حزبیها بودند و قیافه‌های تازه آشنا و برای ملت ایران مشکوک که شما با من هم عقیده شدید (قراچورلو – هیچوقت هم عقیده نستم خدا نکند هم عقیده باشم).

رئیس – آقای رامبد وقت جنابعالی تمام شد.

رامبد – بنده ابتدای مطالبم شروع شده و وقت هم تمام شد اگر اجازه بفرمائید بعرایضم ادامه بدهم واگر اجازه نفرمائید بعداً عرض خواهم کرد.

موقر – آقای رئیس رأی بگیرید و اجازه بفرمائید آقای رامبد صحبت کنند.

رئیس – طبق آئین نامه مدت نطق قبل ازدستور در یک ساعت محدود است وراج به رأی هم اشاره‌ای نشده است.

رامبد – بنده استدعا می‌کنم جلسه بعد بصورت مجلس عرایض این جلسه توجه داشته باشید و آن را ملاحظه بفرمائید تا حاضرالذهن باشید و مطالبی که در جلسه بعد عرض می‌شود خیلی غیر مطلوب نباشد (احسنت).

۳- اخطار نظامنامه‌ای آقای خواجه نوری طبق ماده ۷۴ آئین نامه داخلی

خواجه نوری – بموجب ماده ۷۴ آئین نامه تقاضای صحبت دارم.

موقر – ماده ۷۴ را بخوانند.

رئیس – ماده ۷۴ قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ماده ۷۴ – اگر در ضمن مذاکره صریحاً یا تلویحاً نسبت سوئی بیکی از نمایندگان داده شود یا عقیده واظهار او برخلاف واقع جلوه دهنده و نماینده مذکور برای رد آن نسبت یا رفع اشتباه در همان جلسه اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت به او اجازه داده می‌شود و نطق او نباید از پانزده دقیقه تجاوز نماید.

رئیس – آقای خواجه نوری بفرمائید و پانزده دقیقه بیشتر وقت ندارید.

خواجه نوری – با اجازه مقام ریاست و با اجازه جناب آقای رامبد (رامبد – خواهش می‌کنم بفرمائید) بنده چند کلمه‌ای می‌خواستم عرض کنم جناب آقای رامبد مطالبی فرمودید در خصوص انتقال از حزب و دولت و این چیزی است که ما خودمان در داخل حزبمان می‌خواهیم و عمل کرده‌ایم از ابتدای تأسیس حزب و عمل هم خواهیم کرد بارها بعرض شخص جنابعالی و نمایندگان محترم مجلس شورای ملی رساندم که یکی از افتخارات حزب نوین ایران این است که باب انتقاد را در داخل حزب و در مجلس شورای ملی به بهترین وجه باز می‌کند و همه دوستان می‌توانند از اعمال قدرت حاکمه انتقاد کنند و حتی راهنمائی بکنند ماهم چندین بار از اقلیت از این باب اظهار تشکر کردیم و لیکن انتقاد سازنده با مطالبی که جنبه سمپاشی و ایجاد اخلال در داخل یک حزبی باشد فرق دارد چندین بار به شخص بنده که لیدر این اکثریت هستم (صحیح است) چه در این جلسه و چه در جلسات قبل اهانت فرمودید بنده جواب ندادم امروز در درصدد این نیستم که به اهانت‌ها شما جواب بدهم (احسنت) و لیکن دو کلمه بنده عرض می‌کنم و ان این است که افرادی که این حزب را تشکیل می‌دهند چه در داخل مجلس و چه در خارج از مجلس مردم با ایمانی هستند همینطور که فرمودید برنامه دارند برنامه هایشان را بموقع اجرا گذراردند و با دقت و ایمان هم دنبال وظایف خودشان هستند (صحیح است) و لیکن همینطور که مادر روز نامه ارگان حزب خودمان گفتیم هیچکس نیست که خالی از خطا باشد هیچکس نیست که ادعا داشته باشد که اشتباه نمی‌کند نخست وزیر ما با انصاف کامل این مطلب را بیان می‌کند بنده هم که لیدر اکثریت هستم این مطلب را می‌گویم آنکس که ادعا دارد که کار خبط نمی‌کند بزرگترین خبط را در همان موقع مرتکب می‌شود (صحیح است) اداره کردن یک مملکت وسیع مانند ایران که درحال توسعه و ترقی است شاید کار مشکلی است قبل از دولت ما دولتهای دوست ما بودند مرتکب خطاهای خیلی بزرگتری شدند (صحیح است) ولی جناب آقای رامبد انصاف بدهید آن موقعی که مرحوم منصور رئیس الوزراء بود و مملکت در نتیجه خشکسالی تهدید به قحطی شده بود اگر شجاعت و رشادت این مرد نبود آیا مملکت ما دچار گرسنگی و قحط و غلا نمی‌شد آیا حق نداشت در آن موقع دست بسوی ملت دراز کند و بگوید مبلغ زیادتری باتب نفت و بنزین بدهید که من پول این گندم را بپردازم (صحیح است) بعد هم که گشایش حاصل شد قراردادهای نفت منعقد شد و پذیره هائی دریافت شد و اضافه درآمدهایی وصول شد خود آن مرحوم کسی بود که پشت این تریبون گفت که من قیمت نفت را به قیمت اولیه برمی گردام من استدعا می‌کنم بفرمائید این مرد که حالا مرده است ولیکن در زمان حیاتش خدمات بزرگی انجام داده است بموقع هر کاری را انجام داد هم بوقع گندم خرید و هم بموقع قیمت نفت را بالا برد و هم بموقع قیمتش را پایین آورد اگر شما مقتضیات زمان و مکان را در انتقادات خودتان رعایت بفرمائید هیچوقت این حملات زهرآگین را متوجه یک اکثریت با ایمان که واقعاً می‌خواهند به این مملکت خدمت کنند توجه نمی‌دادید بنده جناب آقای رامبد یک مطلب را می‌خواستم عرض بکنم این لقب پرچمدار انقلاب، پاسدار انقلاب را عرض کنم، اصلاحاتی که از ششم بهمن شروع شده است این لقب را ما بخودمان نداده‌ایم شخص شاهنشاه این لقب را داده است (صحیح است – صحیح است) و با کمال رشادت سرباز وار در راه اجرای خدمات خودمان فدا کاری خواهیم کرد (احسنت) این مرحله دوم اصلاحات ارضی که بسیار و مشکلتر از محله اول اصلاحات ارضی بود با همین تیمی که شما مسخره می‌کنید با این افرادی که شما قبول ندارید انجام پذیرفت و بحمدالله در سرتاسرمملکت در حال اجرا است و بدون سرو صدا و بدون ناراحتی همه جا کشاورزان دارند بحق قانونی خودشان می‌رسند و هیچ نوع اختلافی بین مالک و کشاورز رخ نداده جناب آقای رامبد بنده می‌خواهم عرض کنم که این افرادی که شما

اسم بردید و سایر افرادی که اسم نبردید اینها محتاج به این نیستند که اسمشان جائی برده شود اینها می‌خواهند مانند سرباز گمنامی برای مملکت خدمت کنند (صحیح است) و هیچ ادعائی هم ندارند که اسمشان جائی برده شود و جائی از آنها تمجید شود ولی یک مطلبی را عرض کنم و آن این است که تا آخر این دوره و انشاءالله دردور‌های بعد خواهید دید که روز بروز ما متشکل تر با ایمان تر و قوی تر خواهیم شد و نیات خیر شاهنشاه را بموقع اجرا خواهیم گذاشت (احسنت) جناب آقای رامبد فرمودید که نمایندگان مجلس کور کورانه رأی می‌دهند (قراچورلو – اشتباه کردند) این نهایت بی خبری است از اوضاع داخلی حزب ما، حزب ما کمیسیون‌های فنی درد هر لایحه‌ای را که دولت می‌خواهد به مجلس بیاورد در کمیسیون مربوطه مطرح می‌شود و و اظهار نظر کمیسیون در فراکسیون مطرح می‌شود در باره آن لایحه اصلاحات انجام می‌شود و فراکسیون رأی می‌دهد بو بعد لایحه تقدیم مجلس می‌شود با وجود این جناب آقای رامبد مادر مقررات داخلی حزبمان آزادی وکلا رامحدود نکردیم (صحیح است) وکیل حزبی ما حق دارد که بیاید از نظرات خودش پشت تریبون دفاع کند و اگر من لیدر اکثریت بفهمم که یک هم مسلکی نظر صحیحی در همین جا داده است نظر او را تأیید می‌کنم همانطوریکه بارها کرده‌ایم (صحیح است – احسنت) جناب آقای رامبد ما تعطیل چند ماهه در پیش داریم و مسلماً از این تعطیل استفاده خواهیم کرد برای اینکه مبانی حزبی خودمان را مستحکم تر کنیم در این دوره ما بیشتر دور هم جمع خواهیم شد و برای برنامه‌های سال آینده بیشتر فکر خواهیم کرد واگر نقائصی خود ما پیدا کردیم واگر نقائصی جنابعالی فرمودید که واقعاً بنظر ما صحیح باشد آن نقائص را برطرف خواهیم کرد بنده باز عرض می‌کنم ما از انتقال نمی‌ترسیم ازانتقاد استفاده می‌کنیم برای تکمیل خودمان برای رفع نقائص خودمان از این بابت هم همیشه متشکر هستیم ولیکن جناب آقای رامبد انصاف داشته باشید خدمات یک حزبی را نادیده نگیرید خدمات یک جمعی را که آمدند سپاه دانش را ببهترین وجه در این ممکلت عملی کردند سپاه بهداشت را به بهترین وجه مجهز کردند به دورترین نقاط این مملکت فرستاده‌اند دولتی که آمده است مرحله دوم اصلاحات ارضی را به بهترین وجه انجام داده است دولتی که آمده است شرکتهای تعاونی همه جا تأسیس کرده است اعتباراتی در اختیار کشاورزان گذاشته است قدر این دولت را و این اکثریت را بدانید و اگر ما نخواهیم قدر زحمات خدمتگزاران را بدانیم ایجاد یأس و نا امیدی کرده‌ایم و این گناه است (صحیح است) ولیکن بنده باز هم قبل از اینکه تریبون را ترک کنم برخلاف بی لطفیهائی که آقای رامبد فرمودند از ایشان اظهار تشکر می‌کنم برای این که مطالبی بسیار آموزنده از گفتار ایشان یادداشت کردم و انشاءالله برای رفع نواقص حزبمان از این تذکر ایشان استفاده خواهیم کرد وانشاءالله حزب ما بعد از این چند ماه تعطیل و فراکسیون ما بعد از این تعطیل تابستانی با برنامه تر و منظم تر و متشکل تر انجام وظیفه خواهد کرد و چون مجلس شورای ملی محلی است برای انجام کار و من شخصاً بشهادت تمام دوستان فقط در مواردی که ضروری است پشت تریبون آمدم بیشتر برای دفاع از برنامه حزبی آمده‌ام نه برای سخن پراکنی از این طول مقام معذرت می‌خواهم و باز هم از این لطف و کرمی که تمام نمایندگان محترم فرمودند و به سخنان بنده گوش دادند کمال تشکر را دارم (صحیح است – آفرین).

۴- بیانات آقای وزیر کار و امور اجتماعی

رئیس – آقای وزیر کار بفرمائید.

خسروانی (وزیر کار و امور اجتماعی) – جناب رئیس، نمایندگام محترم خیلی خوشوقتم که می‌بینم تز حزب ایران نوین برای انتقاد، برای آزادی در همه جا هست (مهندس والا – اجازه بفرمائید لایحه‌ای مطرح نیست)(قراچورلو – بنشین آقا) مجلس شورای ملی یکی از مظاهراستقلال و آزادی است ...

مهندس والا – آقای رئیس چه لایحه‌ای مطرح است؟ (همهمه نمایندگان).

رئیس – ایشان اجازه خواستند راجع به سازمان بیمه‌های اجتماعی توضیح بدهند.

رامبد – بنده اخطار می‌کنم ایشان حق ندارند راجع به نطق قبل ازدستور صحبت کنند.

قراچورلو – اخطار با آقای رئیس است (زنگ رئیس)

رئیس – اجازه بفرمائید، ایشان راجع به بیمه‌های اجتماعی می‌خواهند صحبت کنند.

رامبد – اینجا جای تبلیغات حزبی برای دبیر حزبی نیست، بنده سؤالی عنوان نکردم که ایشان بخواهند جواب بدهند (ههمه نمایندگان) (زنگ رئیس).

رئیس – جنابعالی به بیمه‌های اجتماعی صحبت کردید، ایشانهم اجازه خواستند که در آن مورد توضیح بدهند.

رامبد – عرض کردم اگر سؤال کرده بودم ایشان حق داشتند جواب سؤال بنده را بدهند، هنوز به سؤالاتی که از دولت شده جواب نداده‌اند (همهمه نمایندگان).

مهندس والا – بنده مدتی است که راجع به بقند و شکر سؤال کرده‌ام جواب نمی‌دهند.

رئیس – این چه وضعی است این صحیح نیست.

مهندس والا – عرض کردم چرا به سؤالی که راجع بقند وشکر کرده‌ام جواب نمی‌دهند (زنگ ممتد رئیس)

رئیس – آقای مهندس والا چرا رعایت نظم جلسه با نمیفرمائید.

خواجه نوری – چرا نمی‌گذارید آقا مجلس کار کند. (همهمه نمایندگان).

خسروانی (وزیر کار و امور اجتماعی) – اگر جناب آقای رئیس اجازه بفرمایند راجع به لوله‌ای که گفته شد ترکیده درحالیکه چنین نیست و مختصری نشست کرده مطالبی عرض کنم و الا تابع نظر مجلس هستم (احسنت).

رامبد – مجلس تابع آئین نامه است (همهمه نمایندگان).

مهندس والا – بنده عرض کردم هنوز جواب سؤال بنده را راجع به قند و شکر نداده‌اند چرا دولت جواب آن سؤال را نمی‌دهند (زنگ ممتد رئیس).

۵- تعطیل جلسه بعنوان تنفس و تشکیل مجدد آن

رئیس – چون آقایان رعایت نظم جلسه را نمی‌کنند ناچارم جلسه را ترک کنم (در ساعت ده صبح مقام ریاست با اعلام تنفس صندلی ریاست را ترک فرموده و در ساعت ده و ده دقیقه مجدداًٍ جلسه بعنوان بعد از تنفس تشکیل گردید.)

۶- تصویب صورت جلسه

رئیس – راجع بصورت جلس روز گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود آقای مهندس والا بفرمائید.

مهندس والا – تلگرافهائی رسیده راجع به سیل اخیر آذربایجان که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

۷- بیانات آقای وزیر کار و امور اجتماعی راجع بسازمان بیمه‌های اجتماعی

رئیس – وارد دستور می‌شویم آقای وزیر کار فرمایشی دارید بفرمائید.

خسروانی (وزیر کار و امور اجتماعی) – با اجازه جناب آقای رئیس و خانمها و آقایان نمایندگان خواستم در بدو امر بعرض برسانم که سازمان بیمه‌های اجتماعی یک از سازمانهای بسیار مفید و مورد علاقه تمام ملت ایران است (صحیح است) بسیار شایسته عمل کرده و از روز تولد بچه کارگر تا روز فوت انواع مستمریها را می‌دهد (صحیح است) ولی متأسفم که بعضی از آقایان درخارج مطالعه نکرده و ندیدند (قراچورلو – وارد نیستند) و آماری نخواسته مطالبی می‌گویند علت آنکه اخیراً راجع به سازمان بیمه‌های اجتماع مطالبی گفته می‌شود طبق تصمیمی که شورای عالی سازمان گرفته است کارمندان دفتری شرکتها را مشمول بیمه کرده (صحیح است)(صائبی – خوب کرده) و ما این گسترش بیمه را درکلیه قسمتها می‌دهیم مجبوریم برای ما فرق نمی‌کند را در کلیه قسمتها می‌دهیم مجبوریم برای ما فرق نمی‌کند که در این شرکت سهام داخلی است یا خارجی ما مایستی بیمه کنیم ما در آینده نزدیکی خدمات دیگری هم خواهیم کرد البته الان قریب یک میلیون و ششصد هزار نفر بیمه شده داریم این بیمه شده از همه گونه وسایل استفاده می‌کند باز هم کارگر اگر کله‌ای داشته باشد طبق روشی که داریم چه در حزب و چه در وزارتخانه صد در صد حرفها را گوش می‌دهیم و مطالب را بررسی می‌کنیم و اگر هم نظر صحیح داشته باشند صد در صد در دستور و روشی که پیش گرفتیم تصحیح می‌کنیم و در یک میلیون و ششصد هزار نفر بیمه شده اگر فرض کنیم که ده درصد کسانی باشند که کسالت داشته باشند و مریض

هستند ودر حال کسالت صحبت می‌کنند و به صحبت در حال کسالت نمی‌شود زیاد توجه کرد وقتی کسالت دارند (رامبد – آقای خسروانی مریض شخص شما هستید که مملکت را به مرض خودتان دچار می‌کنید)

رئیس – آقای خسروانی چرا چنین مطلبی میفرمائید.

خسروانی – صحبت راجع به کارگر بیمه شده است (رامبد – شما راجع به این قرارداد با آقای شاهقلی رفیقتان صحبت کنید) اگر ده درصد از یک میلیون و ششصد هزار نفر به علل مختلف یا عدم توجه به مقررات یا درخواست خارج از حد یا اینکه توقع بی جا داشته باشند می‌شود ۱۵۰۰۰۰ نفر پس ۱۵۰ هزار شکایت ماهیانه عادی است باید رسیدگی بشود و اگر واقعاً قوانین در باره اش خوب رسیدگی نشده باشد بایستی خوب اجرا کرد راجع به قرارداد بیمه‌های اجتماعی با آقای شاهقلی که بسیار مرد شریفی هستند (صحیح است) (صائبی- مربوط به دهسال پیش است) ایشان بیمارستانی دارند ما همیشه تمام کارها را می‌بینیم که مردم می‌توانند انجام بدهند به مردم واگذار می‌کنیم، سازمان بیمه‌های اجتماعی وظیفه دار بیمه و معالجه است. هر دستگاه عمومی چه دولتی و چه وابسته به دولت و چه شخصی چنانچه بیمه شده‌ای داشته باشد و یا وسیله معالجه داشته باشد با آن سازمان قرارداد می‌بندیم (صحیح است) همانطور که با شرکت نفت و چندین شرکت دیگر بستیم (صحیح است) ما کنترل و نظارت را برای خودمان نگهمیدایم (صحیح است) و امر بیمه را به آنها واگذار می‌کنیم بیشتر شرکتهای مقاطعه کاری هم قرارداد بسته‌اند سازمان بیمه‌های اجتماعی در سه سال قبل متوجه شد که تختخواب بحد کافی برای بستری کردن بیمار ندارد عده‌ای از جوانان تحصیل کرده و عده‌ای پزشک متخصص بیمارستانی تهیه کرده بودند و آمادگی خود را برای بستری کردن بیمار اعلام کردند بدیهی است قرارداد محرمانه نیست (دکتر بهبودی – بر خلاف قانون است) (قراچورلو – نه خیر مادة ۱۲ قانون بیمه‌های اجتماعی است) (صائبی – قانون را مطالعه کنید) قانون بیمه‌های اجتماعی بما اجازه داده این است که ما باید رضایت کارگر را فراهم بکنیم بعلت نداشتن بیمارستان کافی نمی‌توانیم بیمار را به بیمارستان نفرستیم ولی بعد از اینکه آقای دکتر شاهقلی شاغل کار دولتی شدند استعفا دادند و بیمار نپذیرفتند و روی این اصل صحیح قرارداد بسیار مناسب و بجائی است آنچه که مربوط به روش و مرام است هم مسلک ما جناب آقای خواجه نوری فرمودند وارد این مطلب نمی‌شویم عده‌ای از جوانان پیشرو و کارگران روشن (صحیح است) دهقانان وطن پرست دور هم جمع شدند و حزب ایران نوین را با یک روش منطقی و صحیح واصولی بوجود آوردند (صحیح است) و از طرف شاهنشاه رهبر انقلابی ما لقب پاسدار گرفتند (صحیح است) این اصل است که برای ما افتخار است و ما افتخار می‌کنیم که در روش ما آزادی برای افراد وجود دارد می‌توانند انتقاد کنند ولی انتقاد با کارهای عوام فریبانه بسیار اختلاف دارد (صحیح است) و از هم بسیار دور است در باره لوله آب آبادان فرمودند که لوله آن ترکیده و چنین و چنان شده است. چنین اتفاقی نیفتاده برای لوله‌های اصلی که لوله‌های ۲۴ اینچی است یک لوله ۴ اینچی (دکتر زعفرانلو – چیز مهمی نیست اتفاقی میفتد و در همه جا هست) وبعد از ۲۴ ساعت هم لوله تعمیر شده و نمیدانم این نوع اخبار به دست ایشان چطور می‌رسد و ایشان با که مشورت کرده‌اند و چه کسی به ایشان اطلاع داده است نیمساعت ترکیده بوده است خود آقای رامبد هم اطلاع دارند یک لوله ۴ اینچی بوده که دو ساعت ترکیده بود و خود آقای رامبد که در امور فنی واردند در کارهای دقیقتر هم اطلاع دارند که اتفاقهای بزرگتری می‌افتد این که چیز مهمی نیست تا باعث ناراحتی آقایان وکلا بشود من امیدوارم اگر مطالب دیگری گفتند که من حضور نداشتم جناب آقای دکتر یگانه پاسخ بگویند (احسنت).

رامبد – اطلاع من ناشی از یک روزنامه بود ممکن است فرمایش جناب آقای دبیر درست باشد فقط خواهش می‌کنم اقدامات تعقیبی که در باره نشر اکاذیب می‌فرمایند به اطلاع مجلس برسد.

۸- تقدیم پنچ فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت جنگ

رئیس – تیمسار سپهبد شکیبی بفرمایند.

سپهبد شکیبی (معاون وزارت جنگ) – عرض

می‌کنم بنده پنج لایحه دارم که تقدیم کرده و استدعای رسیدگی و تصویب آنها را دارم و به ترتیب حضورتان توضیح عرض می‌شود یکی اصلاح مادة ۴۳ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی است راجع به افسرانی که آموزشگاه افسری جزء را طی کرده‌اند و بعداً در اثر تحصیلات عالیتر، لیسانس در رشته‌های مختلف می‌شوند که مورد استفاده ارتش هست و برای اینها تکلیف معین نشده که ازنظر پیشرفت و ترقی شان در ردیف لیسانسیه‌ها که به این ترتیب اصلاح می‌شود. لایحه دوم چون در قانون استخدام نیروهای مسلح راجع به بازنشستگانی که در حین بازنشستگی مرتکب جرائمی می‌شوند. تکلیفی روشن نشده و بخصوص بعضی سازمان‌های که ملحق شده‌اند به قانون و رویه سابقی که داشته‌اند ترک می‌شود و ازنظر قانون استخدام بلا تکلیف خواهند بود لایحه‌ای تدوین شده که مادة ۱۰۲ اصلاح بشود و تکلیف اینگونه بازنشستگان مشخص بشود تقدیم مقام ریاست می‌کنم. لایحه سوم نظریه پیشرفت سریع نیروی هوائی شاهنشاهی احتیاج هست که روز بروز سطح علم و معلومات اولیه داوطلبانی که وارد خدمت می‌شوند بالا برود (صحیح است) ولی چون داوطلبان به آموزشگاه تکنسین نیروی هوائی که کادر فنی تربیت میکرده با تحصیلات سوم متوسطه وارد می‌شدند و درسهای علمی این آموزشگاه را خوب درک نمی‌کردند ناچار شدند داوطلبان را با تحصیلات عالیتر بپذیرند بنابراین قانون تهیه شده است که قانون عالی درجه داری نیروی هوائی شاهنشاهی اصلاح می‌شود و با تحصیلات دیپلم متوسطه وارد این آموزشگاه می‌شوند تقدیم مقام ریاست می‌کنم (پروین – بسیار خوب است) لایحه دیگر بطوریکه اطلاع دارند رسته موزیک در ارتش که یک رسته بسیار مشکلی است و همیشه سلامتی کادر خدمتگذاریش مورد تهدید است و بهیچوجه از مدد معاش فنی استفاده نمی‌کنند چون ضرورت داشت لایحه‌ای تقدیم می‌شود که مدد معاش فنی برای اینها قائل شوند (یکنفر از نمایندگان – بسیار خوب است) تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

رئیس – لوایح به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

۹- طرح سؤال آقای دکتر بهبودی از وزارت راه راجع به مخارج راههای اسفالته سراسری و جواب آقایان معاونین وزارت راه و وزارت آبادانی و مسکن

رئیس – سؤال آقای مهندس بهبودی از وزارت راه مطرح است آقای مهندس بهبودی بفرمائید.

دکتر مهندس بهبودی – بنده ابتدا استدعا می‌کنم عین سؤال را دستور بفرمائید آقایان منشی‌ها قرائت بفرمایند پس از جواب نمایندگان محترم دولت عرایضم را عرض خواهم کرد.

رئیس – سؤال آقای مهندس بهبودی از وزارت راه قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

خواهشمندیم به جناب آقای وزیر راه اطلاع فرمائید در وقت مقرر در آئین نامه در مجلس شورای ملی حاضر شده و پاسخ سؤال زیر را بدهند:

۱- هزینه ساختمان راه محور بندر شاهپور – بندر پهلوی – قصر شیرین – همدان جمعاً چقدر بوده است؟

۲- بودجه‌ای که برای نگاهداری و حفظ این راه بزرگ که در اختیار وزارت راه می‌باشد چقدر است؟

۳- برای ساختن راههای فرعی جمعاً چقدر پیش بینی شده است؟

۴- برای نگاهداری این راهها که تماماً اسفالته می‌باشد چقدر اعتبار لازم است و این اعتبار را از چه محلی تأمین خواهند کرد؟

با تقدیم احترام فراکسیون حزب مردم. مهندس ناصر بهبودی.

رئیس – آقای دکتر گنجی بفرمائید.

دکتر گنجی (معاون وزارت راه) – با کسب اجازه از مقام ریاست، نماینده محترم جناب آقای دکتر مهندس ناصر بهبودی سؤالی در چهار قسمت از وزارت راه کرده‌اند که پاسخ قسمت سوم آن که مربوط به وزارت آبادانی و مسکن می‌شود بوسیله جناب آقای وزیر آبادانی و مسکن بعرض مجلس شورای ملی خواهد رسید و اینک اینجانب بتقدیم پاسخ مربوط به سه قسمت دیگر سؤال نماینده محترم مبادرت می‌ورزد.

در خصوص هزینه ساختمانی راه بندر شاهپور بندر پهلوی و قصر شیرین همدان بطوریکه استحضار دارند

ساختمان راههای مزبور در دوره برنامه دوم که سازمان برنامه رأساً مجری طرحها بوده انجام گرفته است و بطوریکه از سازمان مزبور اطلاع داده شده راههای نامبرده بوسیله مهندسین مشاور و از طریق مناقصه بوسیله پیمانکاران انجام یافته و هزینه انجام شده بقرار زیر است:

۱- هزینه راه همدان – کرمانشاه – خسروی بطول تقریباً ۳۷۷ کیلومتر طبق صورت وضعیت‌های قطعی و یا آخرین صورت وضعیت‌های موقت در حدود ۱۷۳۸۰۰۰۰۰۰ ریال.

۲- هزینه راه بندر پهلوی – اهواز – خلف آباد – سر بندر به اضافه راه اهواز – خرمشهر بطول ۱۳۵۷ کیلومتر در حدود مبلغ ۹۱۹۵۰۰۰۰۰۰ ریال بوده است در مورد قسمت دوم سؤال نماینده محترم در خصوص هزینه نگهداری عادی- ۱۷۳۴ کیلومتر راههای فوق در سال مبلغ ۴۳۸۰۰۰۰۰ ریال اعتبار بر آورد گردیده که در اعتبارات وزارت راه تأمین شده است ضمناً برای اینکه در بعضی قسمتها امکان این هست که کارهای فوق العاده‌ای انجام شود تا در اثر تردد روز افزون وسائل سنگین امروزی راه موجود از بین نرود وزارت راه مقداری ماشین آلات که مخصوص این نوع کارها است سفارش داده که در سال جاری و شاید اوائل سال آینده بمرور در دسترس قرار گیرد بنابراین اکیپ‌های مجهزتری در آینده نزدیکی در اختیار خواهیم داشت برای نگهداری آن قسمت از راههای فرعی که ساختمان آنها طبق قانون برنامه عمرانی سوم توسط دفاتر فنی استانداریها و فرمانداریهای کل و وزارت آبادانی و مسکن صورت گرفته است و بوزارت راه تحویل گردیده بموجب تصمیمات متخذه وزارت راه نگاهداری این قبیل راهها را تا پایان سال ۱۳۴۴ تقبل نموده است ولی ضمناً توافق حاصل شده است که سازمان برنامه ووزارت آبادانی و مسکن از سال ۱۳۴۵ به بعد برای نگاهداری هر ۴۰۰ کیلومتر وسایل و اعتبارات زیر را در اختیار وزارت راه قرار دهند.

۱ - گریدر متوسط دو دستگاه

۲- کامیون کمپرسی چهار دستگاه

۳- بارکن یکدستگاه

۴- پیکاپ یکدستگاه

ضمناً برای دستمزد رانندگان ماشین آلات فوق و کارگران تعمیراتی و هزینه سوخت و نگهداری وسائل برای هر چهار صد کیلومتر سالیانه چهارمیلیون ریال اعتبار از بودجه وزارت راه اختصاص داده خواهد شد.

۱۰- تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای معاون وزارت راه

دکتر گنجی – بنده از فرصت استفاده می‌کنم و یک لایحه‌ای راجع به فوق العاده افسران پلیس راه تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

رئیس – به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود آقای دکتر فیروزیان بفرمائید.

دکتر فیروزیان (معاون وزارت آبادانی و مسکن) – در پاسخ بند ۳ و ۴ سؤال جناب آقای دکتر مهندس بهبودی به استحضار نماینده محترم با کسب اجازه از مقام ریاست میرسانم در برنامه سوم جمعاً ۱۴۲۸۳ کیلومتر راه فرعی برای سراسر کشور در نظر گرفته شده که مقرر گردیده ۲۹۲ رشته بطول ۱۱۳۲۰ کیلومتر طی برنامه سوم ساخته شود و بقیه یعنی ۲۹۶۳ کیلومتر اقدامات تهیه پروژه و طرح در طی برنامه سوم انجام خواهد شد ولی ساختمان راه در برنامه چهارم بمرحله اجرا در خواهد آمد- از ۱۱۳۲۰ کیلومتر راه فرعی که بایستی در طی برنامه سوم ساخته شود هزار کیلومتر توسط دفاتر فنی استانها و فرمانداریهای کل و یا با کمک مردم از راه طرح ۵۰- ۵۰ یا بوسیله گردان مهندسی ارتش شروع شده که ۳۱۴ کیلومتر آن خاتمه یافته و تحویل شده و بقیه نزدیک به اتمام است که شاید در ۶ ماه آینده بطور کلی تمام شود (دکتر الموتی – تشریفاتش خیلی زیاد است آقای دکتر) عرض می‌کنم به آنجا هم می‌رسیم از بقیه ۱۱۳۲۰ کیلومتر، ۱۰۳۲۰ کیلومتر باقی می‌ماند که بطریق زیر خاتمه خواهد یافت این ۱۰۳۲۰ کیلومتر توسط ۱۳ گروه مهندسین مشاور در دست تهیه طرح و پروژه است که به نسبتی که طرحها و پروژه‌ها تهیه خواهد شد و اجرای آن شروع خواهد شد (دکتر مهندس بهبودی – چند سال از برنامه پنجساله سوم باقیمانده است؟) عرض می‌کنم به آنجا هم خواهم رسید گواینکه این سؤالی که میفرمائید ارتباطی به آن بند ۳ ندارد ولی بنده جواب می‌دهم (دکتر مهندس بهبودی – مطالبی هم شما میفرمائید ارتباطی ندارد) پیمان ساختمان ۷۲ رشته دیگر بطول ۲۲۶۰ کیلومتر منعقد شده که بموجب قرارداد و اکثر آنها بایستی تا خاتمه سال ۴۴ تمام شود و

همچنین در سه ماه اول سال جاری تشریفات مناقصه در حدود هزار کیلومتر راه تمام شده و ساختمان آن شروع خواهد شد و طبق برنامه‌ای که تنظیم شده قرار است تا پایان سال جاری ساختمان ۴ هزار کیلومتر راه فرعی از همان ۱۱۳۲۰ کیلومتر به ترتیبی که پروژه تمام می‌شود و به تصویب می‌رسد بمناقصه گذارده شود بنابراین از ۱۱۳۲۰ کیلومتر راهی که ساختمان آن در برنامه سوم پیش بینی شده و باید خاتمه پیدا بکند ۳۷۴۶ کیلومتر باقی می‌ماند که تشریفات مناقصه آن در سال ۴۵ انجام خواهد شد و سعی ما اینست که با خاتمه برنامه سوم یعنی تا اواسط سال ۴۶ این بقیه ۳۷۴۶ کیلومتر هم تمام بشود و برای کلیه راه‌های مذکور اعم از هزینه مطالعات و ساختمان تاکنون هفت میلیارد ریال به تصویب رسیده و مبلغ هشت میلیون و نیم دلار هم از محل وام بانک بین المللی توسعه وترمیم تأمین شده اما باید این نکته به استحضار مجلس محترم برسد که بعلت تغییر مشخصات راههای فرعی به این معنی که راههای فرعی را که در نظر دارند بسازند یک عده از راههای فرعی که جنبه اساسی دارد طوری ساخته شود که امکان تبدیل آن براههای اصلی امکان پذیر باشد این ترتیب اگر در آینده از نظر عرض راه و از نظر فنی پیچ‌ها و غیره خود آقای مهندس بهبودی بهتر استحضار دارند طوری باید ساخته شود که در آینده امکان تبدیل این راهها براههای اصلی باشد اینستکه اعتبار ساختمان این راههائیکه عرض شد از میزان پیش بینی شده تجاوز کرده و متجاوز از ۱۴ میلیارد ریال بالغ شده است (دکتر الموتی – یک توضیحی بفرمائید مسئول ساختن راههای فرعی کیست آیا وزارت راه است، وزارت آبادانی و مسکن است یا سازمان برنامه یا دفاتر فنی استانها؟).

عرض کنم راجع به این مورد که در متو سؤال نیست راههای فرعی بعد از توافقی که در اواخر سال گذشته بین سازمان برنامه و وزارت راه و وزارت آبادانی و مسکن بعمل آمده ساختمان راههای فرعی با وزارت آبادانی و مسکن است و نگاهداری راههای فرعی هم همانطوریکه جناب آقای دکتر گنجی فرمودند و بنده هم اشاره خواهم کرد. البته اعتبارات این راهها از طرف سازمان برنامه تأمین می‌شود اجرای این کارها یک مقدار بوسیله دفتر فنی در استانداریها و فرمانداریهای کل که جزو کادر وزارت آبادانی و مسکن هستند انجام خواهد شد و آنچه که در مرکز امکان پذیر هست بوسیله دفاتر فنی مرکز انجام خواهد شد ولی وظیفه اجرای راههای فرعی با وزارت آبادانی و مسکن است و در مورد قسمت چهارم همانطوری که به استحضار رسید با توافقی که بین وزارت آبادانی و مسکن و سازمان برنامه و وزارت راه بعمل آمده نگاهداری راههای فرعی باوزارت راه است یعنی بمحض اینکه راه خاتمه پیدا می‌کند راه فرعی تحویل وزارت راه خواهد شد و وزارت راه مسئول نگاهداری از این راه خواهد شد و بودجه ایکه برای نگاهداری هر کیلومتر راه در نظر گرفته شده اگر با ماشین آلات و غیره به حساب بیاوریم برای هر کیلومتر در حدود بیست هزار ریال خواهد شد و وزرات راه به ترتیبی که این راهها آماده بشود اعتبار لازم را در بودجه وزارت راه پیش بینی می‌کند عرض دیگری ندارم اگر سؤال دیگری هست بفرمائید جواب عرض می‌کنم.

رئیس – آقای مهندس بهبودی تشریف بیاورید.

دکتر مهندس بهبودی – موقعیتی شد که دوست ارجمندم معاون پارلمانی وزارت آبادانی و مسکن وارد بحثی که مربوط به سؤال من نبود بشوند و اقداماتی را که در این مدت وزارت آبادانی و مسکن در مورد راههای فرعی می‌خواهد انجام بدهد بعرض مجلس شورای ملی برساند بنده باز تشکر می‌کنم لااقل اینقدر به مجلس گزارش فرمودند ولی موضوع سؤال من اعتباری بود که برای ساختن راه اصلی بندر شاهپور- بندر پهلوی خرج شده که البته علت سؤال هم لایحه‌ای بود که دولت برای اخذ وام تقدیم مجلس کرده بود که حزب مردم با این وام مخالف بود و علت مخالفت این بود درست است که برای کار عمرانی است ولی برای کار عمرانی که لااقل نگهداری بشود و برای نسلهای بعد که زیر فشار وام هستند محلی برای پرداخت آن باقی بماند همین الان بین اهواز و خرمشهر اسفالتش بعلت عدم مراقبت و بعلت نداشتن وسیله ترک طولی خورده که اگر خیلی زود به آن نرسند و ترمیم و مرمت نکنند خسارت جبران ناپذیری به مملکت و وزارت راه وارد خواهد شد (صحیح است) جناب آقای معاون وزارت

راه فرمودند که در محور همدان- خسروی ۱۷۳۸ میلیون ریال و در محور بندر شاهپور و بندرپهلوی ۹۱۹۵ میلیون ریال یعنی جمعاً متجاوز از ده هزار میلیون ریال سرمایه گذاری شده است این سرمایه گذاری را فقط با ۴۳ میلیون ریال اعتبار می‌خواهند نگهداری بکنند سرمایه ملت و هزینه صرف شده راه اصلی نیز با مشخصات اصلی ساخته شده ولی اگر نگهداری نشود مثل اسفالتهای تهران خواهد شدکه یکی از علل خرابی اسفالتهای تهران عدم نگهداری است ولی متأسفانه وزارت راه بودجه‌ای ندارد الان وزارت راه بموجب آماری که خودشان منتشرکرده‌اند ۲۷ هزار کیلومتر راه دارد از این ۲۷ هزار کیلومتر شش هزار کیلومتر راه اسفالته است و ششهزار کیلومتر راه درجه یک است و پانزده هزار کیلومتر راه فرعی است و راه درجه دو است با یک حساب ساده ملاحظه می‌شود که هفتاد میلیارد ریال برای ساختن این راهها ملت ایران سرمایه گذاری کرده ولی این هفتاد میلیارد ریال در طول بیست و هفت هزار کیلومتر فقط با ۵۵ عدد بولدوزر و ۱۵۰ عدد گریدر که چهل درصد این ماشین آلات قابل مصرف هستند نگهداری می‌شود البته نحوة نگهداری کردن خیلی خوب برای نمایندگان محترم واضح و آشکار است یعنی پول دور ریختن و غیر از این هم هیچ نیست یعنی آنچه را که بعنوان نگهداری خرج می‌کنند پولش را دور می‌ریزند به اضافة آن پولی که ملت بعنوان سرمایه گذاری گذاشته است و اما در مورد راههای فرعی بنده از فرمایش آقای معاون پارلمانی وزارت آبادانی و مسکن اتخاذ سند می‌کنم که فرمودند همه این راه‌ها انشاءالله تا اواسط سال ۴۶ که پایان برنامه پنجساله سوم هست تمام می‌شود بنده استدعا می‌کنم که در صورتجلسه قید بشود که در آن موقع هر کسی افتخار نمایندگی را داشت و خواست از گفته‌های آقایان وزراء اتخاذ سند کند بداند آنموقع و وظیفة نمایندگیش را انجام بدهد، فرمودند چهارده میلیارد ریال جمع پولی است که برای ساختن راههای فرعی تاکنون تأمین اعتبار شده ولی چون مشخصات تغییر خواهد کرد این چهارده میلیارد ریال هم اضافه خواهد شد ولی برای این ۱۴ میلیارد ریال چقدر هزینه نگاهداری پیش بینی کردند همین قدر قانع شدند که بگویند بموجب آن چیزی که ما پیش بینی کردیم و محاسبه کردیم هر کیلومتر دو هزار تومان خرجش هست یازده هزار کیلومتر هست بیست و دو میلیون تومان می‌شود بچه ترتیب در بودجه می‌گذارند معلوم نیست فقط برای اینکه اطلاع آقایان نمایندگان محترم اضافه بشود بعرض میرسانم که بانک بین المللی حاضر نبود به دولت ایران وام بدهد مگر اینکه آقای وزیر راه تعهد بکنند که نگهداری راههای فرعی را متعهد می‌شوند آقای وزیر راه هم یک چنین تعهدی دادند بدون اینکه بدانند می‌توانند بودجه اش را در بودجه مملکتی تأمین کنند یا نمی‌توانند و با این ارقامی که آقای دکتر فیروزیان بعرض مجلس رساندند تصور نمی‌کنم این بودجه‌ها قابل پادار کردن باشد و بعد هم به امید خدا برنامه فقط ساختن راه است و نگهداریش به امید خدا. نکته دیگری که می‌خواستم بعرض برسانم موقعی که من سؤال کردم سؤال فقط از وزارت راه بود به چه علت معاون وزارت آبادانی و مسکن جواب داد نمیدانم بنده لازم دانستم که متن قانون تأسیس وزارت آبادانی و مسکن را بعرض نمایندگان محترم برسانم و بدانم که آیا تطبیق می‌کند که وزارت آبادانی و مسکن به امر راهسازی هم بپردازد یا نه؟ مادة ۱ لایحه تأسیس وزارت آبادانی و مسکن به این شرح است:

مادة ۱ – بمنظور ایجاد تمرکز و هماهنگی در تهیه و اجرای برنامه‌ها و طرحهای ساختمانی و تهیه مسکن همچنین جهت تهیه و اجرای طرح‌های شهرسازی و دهسازی و طرح‌های آبادانی وزارت آبادانی و مسکن با تشکیلات لازم برای انجام وظایف اساسی زیر تأسیس می‌گردد.

الف- تهیه و اجرای طرح‌ها و برنامه‌های تهیه مسکن و مؤسسات دولتی.

ب- تهیه و اجرای طرحهای ساختمانی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی.

ج- تشریک مساعی با شهرداریها بمنظور تهیه و اجرای طرحهای آبادانی شهرها.

د – نظارت بر توسعه شهرها از طریق تشریک مساعی در تهیه نقشه شهر.

ه- تشریک مساعی با مراجع و سازمانهای مربوط در تهیه و اجرای برنامه‌های دهسازی.

و – تنظیم موازین و مشخصات فنی برای طرحهای تهیه مسکن و امور شهرسازی ودهسازی ساختمانهای دولتی.

ز – تهیه و اجرای طرحهای ساختمانی که برای آنها سازمان مجهز دولتی وجود ندارد.

از نظر ما بموجب قوانین موجود وزارت راه مسئول اجرای مقررات راههای مملکت می‌باشد و بهیچ ترتیبی نمی‌تواند روزی این تقصیر انجام ندادن برنامه‌های راهسازی یا انجام نگرفتن برنامه نگهداریشان را محول بکند به وزارتخانه دیگر، امروز من سؤال دیگری هم راجع به طرح‌های برق خوزستان داشتم که متأسفانه بطوریکه آقای مهندس روحانی وزیر آب و برق اطلاع دادند نتوانستند به مجلس تشریف بیاورند وموکول شد بوقتی که ایشان کسالتشان انشاءالله مرتفع شود (موقر – نمایندة دولت می‌آید جواب می‌دهد) اگر آقای وزیر آب وبرق نیامدند نماینده دولت جواب می‌دهند.

۱۱- اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر بهبودی طبق مادة ۱۵۴ آئین نامة داخلی

دکتر بهبودی – بنده ضمناً یک اخطار نظامنامه‌ای هم داشتم مطابق مادة ۱۵۴ اجازه بفرمائید به عرضتان برسانم.

«مادة ۱۵۴- دولت مکلف است از تاریخ ابلاغ سؤال ظرف یک هفته مهیا بودن خود را برای جواب سؤال اعلام کند والا از طرف رئیس مجلس بازخواست می‌شود مگر در مورد مطالبی که دولت استتار آنها را لازم بداند. در آن صورت دولت در جواب سؤال لزوم استتار را ظرف همان مدت اظهار می‌دارد .»

از طرف فراکسیون پارلمان حزب مردم آخرین سؤال را آقای مهندس والا در مورد قند و شکر سؤالی راجع به فروشگاه فردوسی و راجع به اسفالت سرد شده که مطابق آئین نامه داخلی مجلس رفتار نشده و بنده از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم استدعا می‌کنم که مادة ۱۵۴ را به اطلاع دولت برسانند.

۱۲- تقدیم یک فقره سؤال بوسیله آقای دکتر الموتی

رئیس – آقای دکتر الموتی بفرمائید.

دکتر الموتی – سؤالی است از دولت کرده‌ام در مورد افتضاحی که تاکسیرانی شهر تهران دارد و تمام مردم از این وضع ناراضی هستند و یکی هم وقایعی که در راه آبعلی و تهران اتفاق افتاده و چند کامیون مردم را قتل عام کرده‌اند دولت باید یک فکری بکند مردم تهران الان احساس ناامنی می‌کنند از این وضع. سؤال را تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

۱۳- شور اول گزارش کمیسیون امور استخدام راجع به استخدام آقایان مصطفی علم و هوشنگ با تمانقلیج و ارجاع مجدد به کمیسیون

رئیس- گزارش شور اول لایحه استخدام آقایان مصطفی علم و هوشنگ باتمانقلیج در وزارت امور خارجه مطرح است قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

گزارش شوراول از کمیسیون امور استخدام وسازمانهای اداری به مجلس وشورای ملی

کمیسیون امور استخدام وسازمانهای اداری در جلسه ۱۳ تیرماه ۱۳۴۴ با حضور آقای میرفندرسکی معاون وزارت امور خارجه لایحه شمارة۱۸ / ۲۰۴۷ /۲۳۴۸۳- ۱۳۴۲/۱۰/۲ دولت مربوط به تصویب نامه شمارة ۴۹۳۲۰/ت مورخ ۴۱/۱۱/۱۷ راجع به استخدام آقایان مصطفی علم و هوشنگ باتمانقلیج را که به شمارة ۲۹۸ چاپ گردیده مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.

به استناد ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ ماده واحده ذیل تصویب می‌شود.

ماده واحده – وزارت امور خارجه مجاز است آقایان مصطفی علم و هوشنگ باتمانقلیج را بمنظور تقویت کادر سیاسی وزارت امور خارجه در امور اقتصادی و سازمانهای بین المللی و منطقه‌ای به خدمت بپذیرد.

مخبر کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری – سید علی صائب

گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور خارجه در جلسه ۱۷ تیر ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای میرفندرسکی معاون وزارت امور خارجه لایحه شمارة ۱۸ / ۲۰۴۷ /۲۳۴۸۳- ۱۳۴۲/۱۰/۲ دولت مربوط به تصویب نامه شمارة۴۹۳۲۰/ت مورخ ۴۱/۱۱/۱۷ راجع به استخدام آقایان مصطفی علم و هوشنگ باتمانقلیج را مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون امور استخدام و سازمانهای اداری را عیناً تأیید و تصویب نمود.

اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون امور خارجه – فتح الله مافی

رئیس – کلیات این لایحه مطرح است آقای پاینده بفرمائید.

پاینده – البته با کمال تأسف این در جزء تصویب نامه هائی است که از اجراء هم گذشته واین آقایان گویا سه چهار سال است مشغول انجام وظائف محوله هستند بنده می‌خواستم از جناب آقای معاون وزارت امور خارجه با کمال احترام بپرسم این وزارت خارجه ایکه جزو وزارتخانه‌های سر بسته است و از امتحان و آزمایشهایش هم همه کس نمی‌توانند بگذرند تعداد زیادی از مردم تحصیلکرده از مملکت هوس آمدن به وزارت امور خارجه دارند و این هوس بصورت یک آرزوئی در آمده است بنده نمی‌فهمم که این جا قانون برای چه بگذاریم برای نفر قانون بگذارنیم قانون بگذارنیم برای آقای میرزا حسنعلی و لااقل می‌خواستند در قالب این بریزند که کسیکه چنین سمتی دارد نه اینکه بنویسند برای تقویت کادر سیاسی وزارت امور خارجه یک کلمه ایکه ما باهمه هنری که در تصویب کارهای خودمان داریم یک کلمات متناسبی برای سیمانته کردن مطالب عمومی پیدا بکنیم که گویا این وزارت خارجه ایکه ۹۰ سال سابقه دارد و بیشتر از عمر آقا، این وزارت خارجه اینقدر بیچاره مانده است که برای تقویت کادر سیاسی احتیاج دارد به این دو نفر آدم که هر چه باشند علامه دهر هم که باشند که نمیدانم، بهر حال دو نفر هستند گرفته و آورده و این کلمه گذاشته شده که بنده و فلان آقا را مرعوب بکند که رأی بدهیم بنده نیمدانم این دو نفر آقایانی را که هیچکدامشان را نمی‌شناسم بعضی را اگر شاید می‌شناختم، شاید ارادت می‌داشتم آنوقت یک قانون بگذرد برای دو آقا آنهم برای تقویت کادر سیاسی، کلمه یک قدری بیش از آن است که بنده لااقل بتوانم فکر بکنم بنابراین می‌خواهم استدعا کنم توجه بفرمائید چه دلائلی اقتضا کرده است که اولاً برای صدمین دفعه قانون برای نفر تصویب می‌شود ولابد خواهند گفت فلان قانون و فلان قانون هم هست سابقه دارد یک مقدار سابقه غلط بسیار غلط که آقای دکتر یگانه هم خودشان اطلاع دارند بهر حال بنده نمیدانم که تقویت کادر سیاسی یعنی چه که خود این سابقه‌ها مجوز می‌شود که لاحقه‌ها هم دنبال بشود بهر حال بنده هیچ مناسب نمی‌بینم که این قانون را تصویب بکنیم که دو نفر بیایند و بروند تا کادر سیاسی وزارت امور خارجه را تقویت کند (احسنت – صحیح است) اگر وزارت خارجه اینقدر ضعیف است معاون محترم باید فکر دیگری بفرمایند چون اینطوری تقویت نمی‌شود.

رئیس – آقای صائب بفرمائید.

صائب (مخبر کمیسیون استخدام) – همانطور که جناب آقای پاینده فرمودند وزارت خارجه ما دارای ۹۰ سال سابقه است و وزارت خانه‌ای که دارای ۹۰ سال سابقه بود کمتر اشتباه می‌کند و همانطور که ملاحظه فرمودید تا بحال خوشبختانه وزارت خارجه ما آنطوریکه باید و شاید شأن مملکت ما را توانسته است در دنیا بخوبی نشان دهد در باره این دو نفری که فرمودید جناب آقای پاینده اتفاقاً این دو نفر از شخصیتهای علمی مملکت ما هستند یکی از آقای دکترعلم و یکی آقای باتمانقلیج که یکی از آقایان الان چهار سال است که در پیمانهای منطقه‌ای و دیگری در پیمان سنتو مشغول کار و خدمت است و بقدری از کار آنها رضایت دارند که تصور می‌کنم تا بحال کمتر مأموری بوده است که بتواند اینطور که آقایان کار کردند وظیفه اش را انجام بدهد بنابراین اقدام وزارت امور خارجه طبق تصویبنامه هیأت دولت عمل شده است اطمینان داشته باشید از لحاظ منفعت مملکت و حیثیت و آبروی وزارت خارجه خیلی بموقع و بجا بوده است در این مدت هم کمیسیون استخدام کمیسیون امور خارجه پرونده‌های مربوط را خواست دلایلی که وزارت امور خارجه داشت رسیدگی کرد و با اطمینان خاطر این لایحه را تصویب کرد (دکتر قراگزلو – چرا از وزارت خارجه رفته‌اند بیرون

و دو مرتبه آمده‌اند؟) وزارت خارجه آنها را بکار دعوت کرده است چون احتیاج داشته است (پاینده – یعنی میفرمائید این دو تا منحصر بودند؟) از این موارد زیاد داریم بهرصورت اگر جناب آقای پاینده ایراد خاصی دارید راجع به این موضوع یعنی اگر نسبت به این افراد فکر می‌کنید اشتباه انتخاب شده‌اند بفرمائید تا بنده توضیح بدهم.

رئیس – نظر دیگری در ماده واحده نیست؟ آقای مهندس ارفع موافقید یا مخالف؟ (مهندس ارفع مخالفم) بفرمائید.

مهندس ارفع – بنده میل داشتم همکار عزیزم جناب آقای رامبد هم در اینجا تشریف می‌داشتند تا موقعیکه ایراد بلوایح جدید دولت می‌گیرند توجه بلوایحی کند که در زمان فترت و در زمان تعطیل مجلس دولتهائی که مورد علاقه ایشان است گذرانیده‌اند (احسنت) بنده نمی دانم شما تا کی باید اصول خرجی را در این ممکلت رواج بدهید اگر وزارت امور خارجه احتیاج بتقویت کادر دارد اگر وزارت امور خارجه می‌خواهد از وجود جوانان تحصیلکرده ممکلت استفاده بکند مقررات و قوانینی برای استخدام این قبیل اشخاص و برای بکار گماردن این قبیل افراد در مملکت وجود دارد (صحیح است) چه دلیلی دارد که ما تمام قوانین و مقررات را زیر پا بگذاریم با یک تصویبنامه قانونی در دولتی که مورد علاقه جناب آقای رامبد و هم مسلکان محترم ایشان بوده بیائیم یا چنین تصویبنامه‌ای بگذرانیم و بصورت خاصه خرجی دو نفر را در وزارت امور خارجه بیاوریم بکار گماریم ما دراین مملکت افراد تحصیلکرده بسیار داریم وافراد تحصیلکرده به این آرزو می‌خوابند که یکروزی پای اینها به وزارت خارجه ما باز شود گو اینکه رفقای عزیز من در وزارت خارجه از وضع خودشان ناراضی هستند و گو اینکه ضمن یک نامه‌ای که بنده بخاطر دارم به وزارت کشاورزی نوشته بودند در ابتدای این نامه نوشته بودند کارمندن وزارت خارجه که ازمحرومترین طبقات این مملکت هستند این تقاضا را دارند ولی معذالک عده زیادی هستند که همیشه آرزومندند در کادر وزارت خارجه وارد بشودند تعداداین افراد و مدارج علمی که اینها طی کرده‌اند قابل توجه است و معذالک وزارت امور خارجه همه اینها را زیر پا می‌گذارد و مقرارتیکه برای استخدام دارد و شرط اولش مسابقه است زیر پا می‌گذارد بعد برای دو نفر قانون تهیه می‌کنند همانطور که آقای پاینده فرمودند ما در مقابل عمل انجام شده‌ای قرار داریم ولی می‌بایستی این مطلب در صورتجلسات مجلس منعکس بشود که چون این عملی است واقع شده اگر فرضاً مجلس رأی موافق بدهد در اثر اینست که عملی انجام شده و الا مادر اموری که صورت خاصه خرجی دارد بهچوجه موافق نیستیم (احسنت).

رئیس – آقای خواجه نوری بفرمائید.

خواجه نوری – توضیحات جناب مهندس ارفع کاملا جامع و کامل بود و نشان داد این عمل خاصه خرجی در زمان حکومت فعلی و در زمان مجلس شورای ملی انجام نپذیرفته (فولادوند – در چه زمانی و در چه حکومتی انجام گرفته؟) در سنه ۱۳۴۱ (فولادوند – نخست وزیر که بود؟) بتاریخ مراجعه بفرمائید روشن می‌شود (فولادوند – شما مراجعه کنید ما تاریخ را بلدیم) بهرصورت عرض شود در زمان این حکومت و این مجلس یعنی دراین دوره قانونگذاری چنین چیزی واقع نشده و یکی از خصوصیات این مجلس همین بوده است که همیشه با خاصه خرجی و استثنا آت مبارزه و مخالفت کرده و یکی از افتخارات اکثریت هم همین است در مورد این لایحه چون متکی است بیک تصویبنامه قانونی که انجام پذیرفته ما را واگذار می‌کنیم به رأی مجلس شورای ملی اگر صلاح میدانید برای مطالعه مجدد به کمیسیون خارجه و استخدام برود برای اینکه هیچ نوع تعصبی نه دولت دارد و نه اکثریت و هیچ اشکالی ندارد که این لایحه برود به کمیسیون و مطالعه بشود با قید اینکه بهچوجه این دولت مسئول اینگونه امور نمی‌باشد.

رئیس – بطوریکه مشاهده می‌شود عده‌ای از همکاران میل دارند این لایحه به کمیسیون برگردد و مطالعه بیشتری بشود البته این پیشنهاد از طرف بنده است از خانمها و آقایانیکه موافقند این لایحه به کمیسیون برگردد خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد برای مطالعه بیشتر به کمیسیون فرستاده می‌شود.

۱۴ – شور اول گزارش کمیسیون کشور راجع به تأسیس کتابخانه عمومی در شهرها

رئیس – گزارش شور اول طرح ارسالی از مجلس

سنا راجع به تأسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها مطرح است قرائت می‌شود.

گزارش شور اول از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی

کمیسیون کشور باحضور نمایندگان دولت طرح ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها را که به شماره ۱۲۳۵ چاپ شده است مورد رسیدگی قرارداد و با اصلاحاتی بشرح زیر تصویب نمود.

اینک گزارش آنرا تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.

ماده ۱ – شهرداریها مکلفند هرسال ضمن تقسیمات بودجه شهرداری یک و نیم درصد از درآمد خود را برای تأسیس کتابخانه عمومی و قرائتخانه و خرید کتاب و اداره کتابخانه هر شهر اختصاص دهند.

تبصره ۱ – برای نظارت در ساختن کتابخانه و خرید کتاب و لوازم مربوط به کتابخانه و اداره آن در هر شهر انجمنی بنام انجمن کتابخانه که دارای شخصیت حقوقی است بریاست فرماندار محل و عضویت رؤسای فرهنگ و هنر و آموزش و پرورش و شهردار و چهار نفر از دانشمندان آن شهر که با پیشنهاد فرماندار و تصویب شورای فرهنگ آن شهر و درصورت عدم تشکیل شورای فرهنگ با تصویب هیأت امنا مذکور در ماده ۲ این قانون انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. رئیس فرهنگ و هنر سمت دبیر و شهردار سمت خزانه دار انجمن را خواهند داشت و تصمیمات این انجمن که بتصویب اکثریت اعضاء رسیده باشد قابل اجرا است و در شهرهائیکه اداره فرهنگ و هنر تشکیل نشده باشد رئیس اداره آموزش و پرورش سمت دبیری انجمن را خواهد داشت و در انجمن کتابخانه تهران مدیر کل روابط فرهنگی وزارت فرهنگ و هنر مدیر کل مالی شهرداری تهران بجای رئیس فرهنگ و هنر و شهردار تهران عضویت خواهند داشت.

تبصره ۲ – خدمت چهار نفر دانشمندمنتخب که ممکن است در شورای آموزش و پرورش شهر نیز عضویت داشته باشند در انجمن کتابخانه افتخاری و برای مدت چهار سال است و درصورت فوت و یا استعفا یکی از آنها جانشین وی به ترتیب مقرر در تبصره یک انتخاب می‌شود.

تبصره ۳ – در هر شهر که عمارت مناسب برای کتابخانه ساخته نشده اعتبار منظور در ماده ۱ و درصورت لزوم سایر درآمدهائی که تحصیل می‌گردد بوسیله انجمن کتابخانه مقدمتاً بمصرف ساختن بنای کتابخانه که نقشه آن بوسیله وزارت فرهنگ و هنر تهیه می‌شود خواهد رسید. انجمن کتابخانه مجاز است بطور امانی و یا از طریق مناقصه اقدام به ساختن بنای کتابخانه نماید.

انجمن می‌تواند برای تسریع در تأسیس کتابخانه عمومی به اعتبار مبلغی که از درآمدهای شهرداری محل جهت تأسیس کتابخانه اختصاص داده شده از بانکهای مجاز وام دریافت کند و بمصرف ساختن بنای کتابخانه برساند از اعتبار مربوط مستهلک نماید.

تبصره ۴ – شهرداریها مکلفند مقدار مناسب از اراضی متعلق بخود را بتقاضای انجمن کتابخانه برای ساختمان کتابخانه عمومی با حفظ مالکیت بلاعوض در اختیار انجمن مذکور بگذارد. انجمن کتابخانه می‌تواند با تصویب انجمن شهر زمین دریافتی از شهرداری را با زمین مناسبتر تعویض نماید.

ساختن بنای کتابخانه عمومی در شهرهائی که پارک شهردارد در پارک مجاز است و چنانچه شهرداریها در پارک شهرداران ساختمان مناسب باشند باید به کتابخانه عمومی اختصاص دهند.

تبصره ۵ – وزارت فرهنگ و هنر مکلف به بذل مساعدتهای مالی و معنوی برای توسعه کتابخانه‌های عمومی شهرستانها است و باید علاوه بر همکاری با هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور از کتب و مجلاتی که در اختیار دارد بهمه کتابخانه‌های عمومی کشور برایگان بفرستد.

تبصره ۶ – مؤلفین و ناشرین کتب و مجلات روزنامه‌های شهر لااقل پنج نسخه از نشریه چاپ شده خود را در اختیار وزارت فرهنگ و هنر خواهند گذاشت که بین کتابخانه‌های عمومی شهرستانها تقسیم شود.

تبصره ۷ – هرگونه اعانه نقدی یا کتاب یا اشیاء دیگری که از طرف اشخاص یا مؤسسات به کتابخانه اهداء می‌شود بنام اهداء کننده در دفاتر ثبت و جزو اموال و درآمد عمومی کتابخانه محسوب می‌شود.

ماده ۲ – برای راهنمائی‌های فنی و علمی انجمن‌های کتابخانه و نظارت در وظائف انجمن‌های مزبور هیأتی بنام هیأت امنا مرکب از ۷ نفر که عضویت آنها افتخاری است بشرح ذیل در تهران تشکیل می‌شود.

۱- وزارت فرهنگ و هنر و کشور با صدور فرمان همایونی.

۲- پنج نفر بنا به پیشنهاد وزیر فرهنگ و هنر و صدور فرمان همایونی برای مدت پنج سال.

هیئت امنا دبیرخانه‌ای دارد که اعضاء مورد احتیاج آن را وزارتین فرهنگ و هنر و کشور از کارمندان خود بدون تحصیل هیچگونه هزینه‌ای به بودجه انجمن کتابخانه تأمین می‌نمایند.

هیئت امناء یک نفر راکه واجد صلاحیت باشد بنام دبیرکل با اکثریت آراء برای مدت پنج سال انتخاب خواهند کرد.

مسئولیت اداره امور دبیرخانه با دبیر کل خواهد بود.

تبصره ۱ – آئین نامه‌های اجرائی این قانون و طرز استفاده از کتب کتابخانه و مدتی را که متقاضی کتاب می‌تواند کتاب مورد تقاضا را نزد خود نگاهدارد و سایر مقررات مالی و اداری کتابخانه و نحوه تشویق اهداء کنندگان کتب و اعانات و اموال دیگر بوسیله دبیر کل تهیه و پس از تصویب هیئت امناء بموقع اجرا گذارده می‌شود.

ماده ۳- وزارتین فرهنگ و هنر و کشور مأمور اجرای این قانون می‌باشند.

نایب رئیس کمیسیون کشور – دکتر مدنی

گزارش شور اول از کمیسیون فرهنگ و هنر به مجلس شورای ملی

کمیسیون فرهنگ و هنر درجلسه ۱۶ تیرماه ۱۳۴۴ با حضور آقای زمانی معاون وزارت فرهنگ و هنر طرح ارسالی از مجلس سنا راجع به تأسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها را مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون کشور را در اینمورد تایید و تصویب نمود. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

رئیس کمیسیون فرهنگ و هنر – مهندس کمانگر

رئیس – طرحی از طرف عده‌ای از همکاران رسیده برای فوریت این لایحه قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

امضاء کنندگان زیر پیشنهاد مینمائیم لایحه تأسیس کتابخانه عمومی در شهرستانها بقید یک فوریت طرح شود. دکتر مبین – فهیمی – معتمدی – ثامنی – صائب – مهدی زاده – دکتر حسینی – مهندس صدقیانی – مهندس آراسته – رجائی – مهندس معینی – محسن خواجه نوری – مهندس کیا – زنجانچی – آموزگار.

رئیس – آقای فولادوند مخالفید؟ بفرمائید.

فولادوند – بنده به شهادت منشی محترم مجلس برای موافقت با لایحه درخواست صحبت کرده بودم و محال است که بنده با لایحه مخالف باشم اما با این پیشنهادی که الان داده‌اند فوراً با افکاری که قبلا به بنده دست داده بود مخالفت کردم موضوع فوریت یک موضوع بسیار حساصسی است و باید در مواقع حساس هم از آن استفاده شود نبایستی یک آلتی بشود که بدون توجه کامل از آن استفاده کنیم هیچ شکی نیست که ملل مترقی دنیا در اثر مطالعه، مطالعه عادتی است که اکثریت مردم را منور الفکر می‌کند واز عادات بسیار ستوده و پسندیده ملل اروپائی است و معلومات عمومی شان را از طریق مطاقلعه بدست می‌آورند و شکی نیست که مطالعه یک مقدار اطلاعات را از لحاظ فرهنگ بالا می‌برد و این لایحه یکی از لوایح بسیار درخاشان است که در این دولت تقدیم شده است و بنده صد در صد پشتیبان آن هستم و ممنون هستم قلباً که این لایحه را آورده‌اند و فعلاً به این دولت تبریک می‌گویم برای آوردن این لایحه و تبریک هم می‌گویم بهر دولتی که این لایحه را هر وقت بیاورد اما این فوریت را مخصوصاً من خواستم بدون هیچ نوع خدای نخواسته صحبت و مکابره و محاوره و عناد از دوستان عزیز تمنا کنم اجازه بفرمائید این فوریت پس گرفته شود دلیلش را عرض می‌کنم اگر قانع نشدید آقایان خوب همیشه رأی هست این است که بنده هر لایحه بسیار مفیدی را که می‌بینم همیشه از یک چیز وحشت دارم جناب آقای حاجی مهندس حسن صائبی چون بنده منتظر حضرتعالی خیلی احترام می‌گذارم خیلی

دلم می‌خواست توجه می‌فرمودید بنده چه عرض می‌کنم عرض شود که در رفتن بعضی از لوایح به کمیسیون‌ها بهیچوجه من الوجوه ما نبایستی امساک کنیم بلکه هرچه بشتر حلاجی بشو و جلوگیری از اشتباه و خدای نخواسته سوء استفاده اشخاصی که هنوز سوء استفاده می‌کنند در کمیسیون گرفته شود از عشق این لایحه نبایستی کاری کنیم که لایحه با نواقصی خدای نخواسته بدولت ابلاغ شود و توضیح شود بهرصورت چیزی که هست بنده استدعا می‌کنم برای این لایحه بسیار خوب اجازه بفرمائید این لایحه سیر طبیعی خود را طی کند و باز هم آقایانیکه در شور اول مطالبی بنظرشان رسیده است و آقایانی از وکلا و خارج از مجلسین که نظریاتی راجع به آن دارند متن لایحه بوسیله رادیو پخش خواهد شد می‌توانند در شور بعدی رفع نواقص را بکنند و جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی که بنده خودم در ذهنم هست موضوع اشخاص شیادی را که مقدس ترین حرکات و نیات ملت را برای سوء استفاده خودشان قرار می‌دهند نشود اینست که استدعا می‌کنم از دوستان عزیزی که طرح را داده‌اند و نیتشان خود بوده همین دلیل که عرض کردم اجازه بدهند باز بیشتر حلاجی بشود و افکار و نظریات بیشتری اگر هست اصلاحات بیشتری اگر هست این لایحه عادی عمل بشود و برود به کمیسیون بهرصورت بنده برای این لایحه باز هم تبریک عرض می‌کنم و استدعا می‌کنم موافقت بفرمائید مجلس موافقت بکند که این لایحه سیر عادی خودش را بکند و می‌توانیم ۱۵ روز دیگر سه ماه دیگر منتظر باشیم ولی یک چیز جامع به ملت خودمان عرضه کرده باشیم (احسنت)

رئیس – آقای دکتر مبین بفرمائید.

دکتر مبین – بنده باید بعرض آقایان برسانم که این لایحه، لایحه دولتی نیست این طرحی است که در سنا تهیه شده و درحدود قریب به یکسال رویش بحث شده ودقت شده بقدر کافی و عدهم که در مجلس شورای ملی آمده ۴ ماه در کمیسیون‌های مختلف روی آن بحث شده و این مطلب تازه و جدید نیست و بنده می‌بایست بعرض همکار محترم جناب آقای فولادوند برسانم عضویت در انجمن کتابخانه افتخاری و عضویت در هیئت امنای کتابخانه افتخاری است و حقوقی پرداخت نمی‌شود از طرف دیگر برای سوء استفاده عده‌ای شیاد که فرمودید راهی برای سوء استفاده نیست که داخل بشوند (فولادوند – نواقصی هست که عرض کردم) از طرف دیگر خود آقایان میدانید که تعطیلات تابستانی در پیش است و ما می‌خواهیم برویم به حزوه انتخابیه مان علت اینکه رفقا و همکاران نظرشان این بود که تصویب شود این است که در تابستان آقایان به حوزه‌های انتخابیه خودشان تشریف می‌برند مقدمات انجام این کار را فراهم کنند و خودشان نظارت بفرمایند اگر بگذارید برای بعد از تابستان ما که مجدداً نمی‌توانیم مرخصی بگیریم و از این جهت مراقبت کامل را بکنیم این است که بنده خیال می‌کنم هیچ عیبی ندارد که پیش از تابستان این لایحه تصویب بشود و فوریتش هم ضروری است بنظر بنده که بتوانیم مراقبت بکنیم و این کار انجام بشود تقاضا می‌کنم نمایندگان محترم با توجه به مطالبی که عرض کردم این لایحه را پیش از تعطیل تابستان تصویب بفرمائید که بمرحله عمل درآید.

خواجه نوری – توضیحی دارم اجازه بفرمائید.

رئیس – دیگر توضیحی ندارد مخالف و موافق صحبت کردند.

خواجه نوری – این لایحه بهرصورت قابل اجرا نیست بنده هم این طرح را امضا کردم ولی هرقدر عجله بکنیم در تابستان قابل اجرا نخواهد بود این است که می‌خواهیم توضیح بدهم به احترام تقاضای آقای فولادوند، جناب آقای دکتر مبین هم موافقت بفرمایند که بطور عادی رسیدگی بشود بنده هم همان علاقه را داشتم و اصرار داشتم که قبل از تعطیل تابستان تصویب شود که بتوانیم در حوزه انتخابیه عمل کنیم ولی متأسفانه عملی نیست بهرصورت امضای خودم را پس می‌گیرم.

رئیس – وقتی بفوریت رأی داده نشد عادی تلقی خواهد شد (صحیح است) به طرح پینشهادی آقایان رأی گرفته می‌شود خواهش می‌کنم خانمها و آقایانیکه موافقند قیام بفرمایند (چند نفری برخاستند) تصویب نشد. کلیات لایحه مطرح است آقای دکتر الموتی مخالفید بفرمائید.

دکتر الموتی – شاید تعجب بفرمائید که چطور

کسی که اهل روزنامه و قلم و کتاب است با لایحه‌ای مثل لایحه تأسیس کتابخانه مخالف باشد ولی مخالفت بنده از این نظر است که بنده درا ین لایحه که آقای دکتر مبین توضیح فرمودند که از سنا آمده است دیدم هرکس وظیفه‌ای را بر عهده گرفته برای تأسیس کتابخانه غیر از دولت می‌گویند از شهرداری، برای تأسیس این کتابخانه اعانه می‌گیرند کتاب مجانی می‌گیرند ولی دولت هیچ وظیفه‌ای برای خودش قائل نیست جز این که آمده گفته این کتابخانه زیر نظر من باشد اجازه بفرمائید دولت مکلف است از نظر مالی برای تأسیس کتابخانه در مملکت کمک کند جناب آقای دکتر یگانه توضیح بفرمائید دولت در این امر چه وظیفه‌ای برعهده گرفته بنده نمونه‌ای عرض می‌کنم در شهر قزوین ما خواستیم یک کتابخانه تأسیس کنیم یک سال و نیم است رفتیم با وزارت آموزش و پرورش یا وزارت فرهنگ قبلی صحبت کردیم مدتها بحث شد یک کمکهائی خواستیم که کمک کننده این کتابخانه راه بیفتد گفتند ما چنین بودجه‌ای نداریم بنده نمی دانم خواستم بدانم وزارت آموزش و پرورش اگر در مورد تأسیس کتابخانه کمک نکند پس چه موردی کمک می‌کند متأسفانه وکیل حق پیشنهاد خرج ندارد و بنده تعجب می‌کنم که چطور خود دولت به این فکر نیافتاده که وقتی یک لایحه‌ای برای تأسیس یک امر مهمی می‌آید کمکی نمی‌کند بالاخره بنده ناچار شدم رفتم خدمت آقای دکتر اقبال و از بودجه شرکت نفت ۵۰ هزار تومان گرفتم برای کتابخانه شهرستان قزوین، جناب آقای دکتر یگانه تمام شهرستانهای ایران احتیاج به کتابخانه دارند و دولت باید کمک کند و وسایل تأسیس کتابخانه را فراهم نماید به این صورت که لایحه آمده و دولت هیچ وظیفه‌ای ندارد صحیح نیست دراین کار مهم مملکتی باید دولت وظیفه‌ای به عهده بگیرد وموافق بودن دولت بالایحه که هیچ کمکی نمی‌کند فایده‌ای ندارد، شهرداریهای اکثر شهرستانها را که خودتان میدانید در مورد شهرداری قزوین جناب آقای سراج حجازی سه سال است شهردارهای ناپاک رفته‌اند و غارت کرده‌اند. به عرضتان هم رسانده‌ام دراین لایحه دولت از نظر مالی هیچ وظیفه‌ای ندارد (مهندس صائبی – در تبصره ۵ دولت را مکلف کرده است) الان من برایتان می‌خوانم مکلف نیست آقای مهندس صائبی ممکن است بعضی شهرداریها مثل شهرداری خرمشهر قادر باشند (موقر – آنرا هم گرفتند) گرفتند، ولی شهرداریهای اکثر شهرستانها قادر نیستند کار جاری خودشان را اداره کنند یا متأسفانه شهردارهای ناصالحی رفته‌اند اسفالتهائی کرده‌اند کارهائی کرده‌اند که وضع شهر بهم خورده در خود قزوین پارسال وقتی که برفها را پارو کردند اسفالت خیابانها هم پارو شد جناب آقای وزیر دادگستری پرونده اش نزد جنابعالی است (معتمدی – در اصفهان بدون برف هم پیدا است) در اکثر مذاکرات وکلای قزوین وزیر کشور قبول کرد که معمولاً شهرداری ناپاک بودند و الان تحت تعقیب هستند (وزیر دادگستری – زندانی هستند) زندانی هستند ملاحظه بفرمائید الان مدت ۶ سال است عده‌ای شهردار رفته‌اند در قزوین و هرچه درآمد داشته از بین برده‌اند یک مقاطعه کار خارجی که فرانسوی است وقتی رفته بودن اموالش را توقیف کنند یک دینار ثروت نداشته و سه میلیون تومان پول شهرداری را خورده‌اند شهردارها هم که تحت تعقیب هستند ولی با کمال تأسف این وضع نمی‌تواند موجب شود که در این مملکت کتابخانه‌ای بوجود نیاید بنده قسمتی از توماری را که در همین مورد رسیده برایتان می‌خوانم اگر حقیقتاً برنامه تان این است که در شهرستانها کتابخانه‌ای دایر بشود و شهرداریهای کمک بکنند با این وضع که شهرداریهای دارند نمی‌شود بنده فقط یک نمونه اش را اینجا می‌آورم و می‌خوانم اتفاقاً امضاء کنندگان همه موکلین جناب دکتر یگانه هستند و در انتخابات برای ایشان دریده‌اند ببینید چه نوشته‌اند «مقاطعه کارها با کمک منتفذین محلی میلیونها از درآمد شهرداری را با بند و بست غارت کرده‌اند و مسئولیت در قبال عدم انجام تعهدات خود احساس نمی‌کنند» (مهندس کمانگر – چه ارتباطی با این لایحه دارد) خیلی ارتباط دارد بودجه شهرداریهاست و بایستی کمک بگیریم کتابخانه درست بکنیم یک شهر قزوین وضع بودجه شهرداری اش این است که به موجب این تومار همه را برده‌اند و خورده‌اند و چیزی وجود ندارد پس الان چیزی وجود نخواهد داشت که به تأٍسیس کتابخانه کمک بکند شما یک لایحه‌ای می‌خواهیم تصویب بکنید که دل ما خوش باشد که بموجب این لایحه کتابخانه تأسیس بشود نه خیر کتابخانه تأسیس نخواهد شد (فولادوند – آقای دکتر الموتی آن ۵۰ هزار تومان را هم بپائید که

دست شهردار به آن نرسد) جناب آقای معاون وزارت کشور خودشان اقدام کردند جناب آقای وزیر دادگستری هم اقدام کردند و شهردارها تحت تعقیب هستند ولی از تعقیب آنها نتیجه عاید شهر قزوین نشده حالا برای اینکه آقای مهندس کمانگر مطلع باشند و بدانند منظور اینست که شما که آمده‌اید یک لایحه‌ای را آورده‌اید با چه شور و علاقه‌ای جناب آقای خواجه نوری و جناب آقای دکتر مبین که می‌خواهند در حوزه انتخابیه شان از بودجه شهرداری کتابخانه بسازند. خیالشان راحت باشد که با این محلها معذرت می‌خواهم فکر می‌کنم بلا محل بماند چون درآمد خیلی کم است و با این درآمد کتابخانه تأسیس نخواهد شد شهرداریها بودجه‌ای ندارند پولی ندارند درآمدی ندارند اگر هم در جائی درآمدی وجود داشته باکمال تأسف بعضی شهرداران ناسالم رفته‌اند و آن را به یغما داده‌اند خوشبختانه آقای دکتر صدر وزیر کشور آدم منصفی هستند وقتی که به ایشان گفتم که وضع شهرداری اینطور است خیلی متأسف شدند و گفتند ما بدبختانه کارمند خوب در شهرداری نداریم تلاش می‌کنم سعی می‌کنم شهردار خوب پیدا کنم ولی متأسفانه نداریم بهر حال منظور بنده این است که تا زمانیکه دولت در مورد این لایحه از نظر مالی تعهدی را قبول نکند بصرف این ۱/۵ درصد درآمد شهرداری و بصرف اینکه چند نفر را بفرستند این کار سرو صورتی نخواهد گرفت البته امیدوارم توضیحات جناب آقای دکتر یگانه طوری باشد که ما بتوانیم رأی بدهیم.

بنده عرض کردم به این لایحه رأی موافق می‌دهم ولی مطلبی که عرض کردم اینست که فکری بفرمائید که اگر این خبر امروز در روزنامه منتشر شود که مجلس شورای ملی لایحه تأسیس کتابخانه‌ها را تصویب کرد ما که می‌رویم بحوزه‌های انتخابیه و می‌خواهیم این کتابخانه‌ها را دایربکنیم فکر پول را بفرمائید چون اگر دولت کمک نکند وزارت فرهنگ و هنر از نظر مالی کمک نکند بنظر من کار صحیحی نیست.

رئیس – آقای پاینده بفرمائید.

پاینده – برای بنده بسیار کمال تأسف است که در اینجا نقطه نظر بنده درست برخلاف نقطه نظر دوست عزیزم جناب آقای دکتر الموتی است. بنده اگر درین باب چیزی می‌گویم عرض می‌کنم که چرا ۱/۵ درصد و چرا نه پنج درصد و چرا نه ده درصد و چرا نه پنجاه درصد برای اینکه دیده‌ایم قوانینی گذشته پنج درصد درآمد شهرداریها برای ساختمان مدرسه داده شده.. از آن محل متأسفانه یک مقدار گرفتاری داریم که مختص امروز نیست ولی خوشه اش امروز آمده است و حالا ثمره اش را برمیداریم الان مد شده بجوانها بد بگویند برای اینکه یک دیوانه احمق سرسامی تحت تأثیر یک فکر جهنمی مسلسلی را که سپرده بودند دست او برای یک وظیفه مقدسی برداشت وقلب حساس مملکت ومغز متفکر مملکت را با کمال تأسف هدف قرارداد و این حالا مد شده که بگویند جوان‌ها چه و جوان‌ها چه و هرچه از رسائل هجویه در دیوانهای شعر ما هست با تغییر وزن وقافیه برای جوانها خوانده می‌شود و غافلند آنهائی که اینها را می‌خوانند خودشان جوان بوده‌اند حالا باید بیائیم ببینیم این پدیده‌ها در کجا است و این مشکل جوانها از کجا بوجود آمده از این جا بوجود آمده که ما تمام عوامل منحرف کردن، یاغی کردن اینها را بوجود آوردیم تمام آنچه که می‌توانستیم تدبیر بیندیشیم و آنها را بصورت بهتری در آوریم فراموش کرده‌ایم شما در جلوی سینماها عبور بفرمائید می‌بینید مقداری عکس گذاشته‌اند که اگر آقای دکتر الموتی چاپ کنند بعنوان صورقبیحه می‌گیرند اما نیمدانم چرا در کاغد صور قبیحه است و در کنار خیابان صور ملیحه و باید از آقای دادستان سؤال نمود این قبیحه چرا آنجا ملیحه است (یکی از نمایندگان – چرا نگاه می‌کنید) بعلاوه بنده حالا دیگر جوان نیستم (دکتر پورهاشمی- علتش معلوم است روزنامه را همه نمی‌گیرند ولی آن عکس را همه رد می‌شوند و می‌بینند) در این شهر مطابق ثبت و آمار ۱۳۰۰ عرق فروش وجود دارد به بینید چند کتاب فروش وجود دارد تازه کتاب بقدری گران است که حد ندارد بنده امروز صبح در خدمت آقای فولادوند این افتخار را داشتم و خدمت ایشان آمدیم بنده در تمام سالهای زندگی در ادوار مختلف در زحمت بی کتابی بودم کتاب گران است طبقه جوان وسیله و پول و مکنت مادی خرید کتاب ندارد شما آمده‌اید سگ را رها کرده‌اید عرق فروشی در هر چهار قدم و به آن طریق که هست وخیلی چیزهای دیگر بعد سنگ را بسته‌اید کتاب هم نیست بدست کسی هم نمی‌رسد بعد هر اتفاق

بدی که می‌افتد فوراً بگردن جوانها است این جوانها چه گناهی کرده‌اند من حتی راجع به آن دیوانه جهنمی با آن حرکت که کرد فکر می‌کنم آیا جای آن را ندارد که بیاندیشیم که چه فکری آن احمق را به آنجا رسانید چه فکر نامبارک چه افکار شومی او را به آنجا رسانید آیا از همان دیوانه نمی‌شد یک سرباز خوب ساخت که مسلسل را بطرف دشمنان مملکت بردارد این گناهکارمائیم نمی‌رویم بذر را بیافشانیم آبیاری نمی‌کنیم وقتی خوشه تلخ داد میگوئیم ای وای. مگر همین جوانها نیستند که این سپاه دانش و سپاه بهداشت محصول کار آنهاست مگر در همین مجلس غیراز بنده و آقای خواجه نوری بقیه جوان نستند؟ (مهندس ارفع – آقای خواجه نوری جوان هستند) (پروین – شما از جوانان سابقید) پس بنده را هم در این ردیف قبول کنید انشاءالله از مادة ۷۴ استفاده نکنید این لایحه بسیار مبارکی است سهمی از درآمد شهردایها که بهر حال یک مقداری از آن نفله می‌شود و شهرداری قزوین نمونه آن است و شهرداری نجف آباد نمونه بدتر بگذراید یک و نیم درصد اگر دارند بدهند (دکتر الموتی – کافی نیست) بنده هم همین را می‌گویم این یک و نیم درصد کم است و بنده پیشنهاد خواهم کرد وقتی بمواد برسیم که این یک ونیم درصد اگر پیشنهاد خرج تلقی نشود به پنج درصد برسد برای اینکه بلای یاغی گری جوانان علاجش کتاب است ما می‌توانیم بوسیله توسعه کتاب خوان و گذاردن کتاب در دسترس نسل جوان این‌ها را از این یاغیگری از این انحراف نجات بدهیم بنابراین بنده تصور می‌کنم مجلس با کمال رضایت و رغبت به این لایحه رأی خواهد داد و پیشنهادهائی در جهت اصلاحش داده خواهد شد ولایحه مبارکی است که در این مملکت طرح شده و امیدوارم آقای وزیر دادگستری که این جا تشریف دارند در باره تضاد قبیح و ملیح فکری بیاندیشند و یا به آقای مهندس والا هم اجازه بدهند که این تصویرها را چاپ کنند و یا دستور بدهند که آن تصویرها را هم بردارند چون بنظر بنده یکی از قبایحی است که در اجتماع فعلی ما وجود دارد.

رئیس – آقای سراج حجازی بفرمائید.

سراج حجازی (معاون وزارت کشور) – همانطور که نماینده محترم فرمودند یکی از نقائص این ملت کتاب نخوانی است ما عادت نداریم کتاب بخوانیم کتاب خواندن برای یک ملت واقعاً ضروری است (صحیح است) برای اینکه هم دانشی است که علاوه می‌شود و هم به اطلاعات عمومی واقف می‌شود (مهندس صائبی – وسیله اش را باید فراهم کرد) همین وسیله است مطالبی که در این جا تهیه شده این اولاً نشانه اهمیت کتابخانه است که بنده اگر چیزی بگویم زائد است و آقایان بهتر میدانند که ما احتیاج داریم به کتاب خواندن و برای کتاب خواندن احتیاج داریم که کتابخانه باید کتابخانه داشته باشیم این جا جناب آقای دکتر الموتی فرمودند که این بودجه کافی نیست برای اینکه در فلان شهرداری دزدی شده است اولا دزدی که شرط شهردار نیست این یک کار خلاف قاعده ایست نباید یک شهردار دزدی بکند باید شهردار دزدی نکند و بودجه اش محفوظ بماند و برای همین امور خرج بکند اگر در جائی دزدی شده وزارت کشور و وزارت دادگستری تعقیب کرده است و اشخاصی که مرتکب این عمل شده‌اند مجازات خواهند شد که مشابه این امر اتفاق نیفتد مباین با این نظر جناب آقای پاینده فرمودند این یک ونیم درصد کافی نیست بنده هم شاید معتقد باشم که کتابخانه از اهم موضوعات است و لازم است که خیلی به آن کمک بشود اما کارهای دیگری هم شهرداری دارد ما اگر همه نودجه شهرداریها را برای کتاب می‌گذاشتیم کارهای دیگر مهمل می‌ماند بنابراین ما با مطالعه‌ای و بهمین دلیل که بیان شد این طرح از طرف عده‌ای از سناتورهای محترم تهیه شده است و آنها هم با مطالعه اطراف و جوانب دیده‌اند که بیش از این امکان ندارد یک شهرداری به کتابخانه کمک کند فرمودند دولت در این باب چه می‌کند اصلا شأن تشکیل وزارت فرهنگ و هنر برای تأسیس همین مؤسسات است و این چیزی را که ما تقاضای تصویب آن را داریم وظیفه وزارت فرهنگ و هنر است البته آنها اقدام برای تأسیس کتابخانه و نشر کتب خواهند کرد و این یک امری است که زائد بر آن است و بیشتر از طرف ملت می‌شود و ما باید امور مردم را به مردم واگذار کنیم دولت در تهیه کتاب شاید زیاد خوش سلیقه نباشد همانطور که در سایر امور

مثل تجارت نمی‌تواند یک تاجر خوبی باشد در تهیه کتاب هم مثل مردم نمی‌تواند آنطور که باید و خوش سلیقه گی بخرج دهد بنابراین مردم بنا به سلیقه خودشان کتابی تهیه می‌کنند و بوسیله شهرداری در دسترس مردم قرار می‌دهند ولی این مانعه‎‎‍ِ الجمع نیست اثبات شییء نفی ماعدا نمی‌کند ما اگر گفتیم شهرداری یک و نیم درصد از عواید خودش را بدهد این دلیل این نیست که دولت در این باب کمک نمی‌کند البته همانطور که در تبصرة ۵ تلویحاً تصریح شده است وزارت فرهنگ و هنر برای بذل مساعدت‌های مالی باید پیش بینی بکند و بیاورند مجلس و تصویب بکنند و البته اقدام خواهد شد این بهر جهت منعی ندارد که دولت هیچ نوع کمکی نکند و همانطور که عرض شد این طرحی است که از طرف سناتورهای محترم با رعایت اطراف و جوانب کار تهیه شده است و شاید نواقصی داشته باشد ولی بنده استدعایم این است که این استاتو و استخوان بندی را بهم نزنید بگذارید همین طور تصویب بشود و برود بمرحله عمل اگر نقائصی پیدا کرد مجال هست اگر این را قبول بکنیم دو کار کرده‌ایم یکی اینکه کاری انجام شده است و یکی هم احترام گذاشته‌ایم بیظریات سناتورهای محترم که مردمانی هستند بسیار روشن بین (خانم تربیت – به کتابخانه مردم کمک می‌کنند) البته ممکن است بسیار نظریات صحیح آقایان داشته باشند ولی آن طرز فکری که برای این قانون در نظر می‌گیرید طوری باشد که این طرحی که تهیه شده بهم نزنیم این را اجازه بفرمائید بهمین صورت تصویب بشود البته اصلاحات بسیار بسیار ضروری را ما هم موافقت می‌کنیم اجازه بدهید این قانون به این صورت بزودی بمرحله عمل درآید البته یک قانون نوبنیادی است امیدواریم بیائید پیشنهادهای حسنه‌ای بدهید محال است که اصلاح نکنیم و در مقام رفع آن برنیائیم.

رئیس – آقای فولادوند بفرمائید.

فولادوند – امروز ملاحظه میفرمائید جناب آقای سراج حجازی که بنده به این طرح سناتورهای محترم که سلاخ عرض می‌کنم و با اینکه مقام معظم ریاست مجلس فرمودند که شما اگر ممکن است صحبت نکنید بنده استدعا کردم که عرضم را بکنم گفت که «مرا الفت به خار این چمن بهتر زگل باشد – که دامن گیریش دارد نشان از مهربانیها» مطمئن هستم که سناتورهای محترم خیلی خوشوقت می‌شوند که ما اینقدر علاقه به این طرح نشان می‌دهیم طرح ملی شده و بسیار عالی است و بهمین دلیل ما مخالفت می‌کنیم که می‌خواهیم نتیجه گرفته شود خدا میداند بنده اگر علاقه به این موضوع نداشتم موضوع فرهنگی است موضوع به اصطلاح تمدن ایران است و موضوع فرهنگ ماست و بنده هیچوقت اینقدر مزاحم نمی‌شدم ولی شهرداری را هر چه بفرمائید کاکاسیاهائی هستند که بچه از آن می‌ترسد گوئی نیست، هست. هیچ ربطی به مردمان درست در هرجا و هر مقامی باشند ندارد آنها پرونده شان جداست و این‌ها هم پرونده شان جداگانه حالا اگر زورتان به آنها نمی‌رسد فبأی آلاء ربکما تکذبان چیزی که عرض می‌کنم فرهنگ مملکت را دست شهرداریهای دزد نمی‌دهیم چهارتا چهارده تا اگر خوب باشند این درست نیست در شهر ما یک میلیون تومان شهرداری درآمد داشته چه فکر خداوندی من استغفار می‌طلبم چه فکر شیطانی بود که این‌ها در ظرف چند ماه چهارصد پانصد هزار تومان هم شهرداری را بدهکار کردند تمام جیب‌های خودشان را پرکردند الان هم در دیوان کیفر هستند و یکشاهی از این پولها هم برنمیگردد آنوقت برای یک و نیم درصد که در اختیار این‌ها می‌گذاریم پولها را جمع می‌کنند و کتابخانه هم درست نمی‌شود آقای دکتر الموتی پیشنهادی داده‌اند بنده دعوت می‌کنم مجلس شورای ملی را که به پیشنهاد ایشان امعان نظر بفرمایند و شهرداری که چهارصد پانصدهزار تومان مقروض است دیگر یک و نیم درصد از کجا بیاورد اول باید تکلیف قرض‌هایش را معین بکند بعد هم باز بعنوان این یک ونیم درصد پنج درصد و ده درصد در جیبش می‌گذارد و دزدی می‌کند یک نفر بیسواد و یک نفر حمال را آورده‌اند شهردار کرده‌اند بنده حوزه خودم را می‌گویم دزد است حمال است مفاسد اخلاقی سیاسی دارد فاسد است چطور می‌خواهید فرهنگ این مملکت را بدست او بسپارید (معتمدی – از آنجا بلندش می‌کنند میفرستند بجاههای دیگر) بفرمائید قربانت بروم (خنده نمایندگان) ما قسم خورده‌ایم وقتی که حرف می‌زنیم باید راست بگوئیم آقای مهندس والا هیچ گفتگو ندارد بنده در باره این لایحه بقدری علاقمندم و به اندازه‌ای احترام قائلم برای این لایحه

همه شما خارج تشریف برده‌اید میدانید وقتی آقا می‌خواهد غذا بخورد کتابش پهلویش است و حتی بقدری غرق در مطالعه است که چنگال را بجای اینکه در دهان بگذارد می‌برد توی دماغش صبح تا غروب می‌خوانند یاد می‌گیرند بعد شما فلان شهردار فاسد دزد را می‌خواهید متصدی انتخاب کتاب بکنید باز متأسفانه در تهران این سر گنده اگر معایبی دارد یعنی حتماً هم دارد ولی اشخاص روشنفکر و منور متشخص و مبینی این جا جمعند باز اینها تصمیم بگیرند چند تا کتاب بفرستند برای آنها بسیار اقدس است بنده استدعا می‌کنم بنده دیگر پیشنهادی نمی‌دهم آقای دکترالموتی پیشنهاد داده‌اند نمایندگان دیگر داده‌اند و خواهند داد استدعا می‌کنم مراقب باشید توجه بیشتری به این لایحه بشود برود وبرگردد که دوباره اصلاحی آن را بیاورند این هیهات است ده بیست هزار تومان دیگر هم در جیب خودشان می‌ریزند (احسنت).

رئیس – آقای مهندس والا بفرمائید.

مهندس والا – تقدیم و تهیه این طرح به عقیده من با یک فکر بسیار روشن بینانه و مقدسی بوجود آمده همانطور که جناب آقای دکتر الموتی اشاره فرمودند آنچه که در این میان نقش مهمی را بازی می‌کند وظیفه دولت‌ها است که دراینجا بهیچ وجه من الوجوه اشاره‌ای بهش نشده جناب آقای سراج حجازی بایستی این توجه را بفرمایند که ما اگر حقیقت فکر تعمیم پیشرفت فرهنگ را در مملکت بوجود بیاوریم شاید تهیه کتاب آنچنان بود که در دسترس همه بود و آنچنان کتاب ارزان بود که ما را بی نیاز می‌کرد از اینکه بیائیم فکری برای احداث کتابخانه بکنیم بنده بطور مقدمه شواهد خیلی جدی را بعرضتان میرسانم چیزی که اصلا در فکر دولت‌ها نیست متأسفانه نسبت به این نوع مسائل است دو مطلب اگر روزی در مملکت ما عمل بشود آن روزی است که ما ادعا خواهیم کرد که واقعاً هم از نظر روحی و هم از نظر فکری قدمی روبه اصلاح برداشته‌ایم یکی مسئله دوب آهن است یکی مسئله تهیه کاغذ شما آمدید بودجه‌ای می‌خواهید تهیه کنید از بودجه ناچیز شهردایها بنده بطور مثال عرض می‌کنم شهری که بنده افتخار وکالتش را دارم مرکزش در حدود ۶ تا هفت هزار نفر بیشتر جمعیت ندارد تمام درآمد شهرداری این شهر در سال به دویست هزار تومان نمی‌رسد حالا حساب کنید از این دویست هزار تومان یک و نیم درصد چه مبلغ می‌شود که پول ساختمال بشود پول تهیه کتاب بشود، پول تهیه مستخدم و کتابدار بشود عرض کردم فکر بسیار مقدس و خوب است البته یک شهرداری هست مثل تهران یا خرمشهر که عواید بیشتری دارد یک وقت این فکر بوجود آمده بود که یک اداره‌ای بنام امور شهرداریهای داشته باشد و اگر یک عوایدی پیدا بشود الاهم و فالاهم در آنجا تقسیم کنند این هم مثل اینکه در عمل مواجه به مشکلاتی شد و اصل تمرکزی که یک مقدار از آن فکر که ممکن است خوب باشد باز هم نتیجه بخش نبود حالا بنده فکر می‌کنم این لایحه تصویب شد و یک و نیم درصر نه پنج درصد اصلاً پنج درصد دویست هزار تومان در سال چقدر می‌شود اگر دولت کمکی نکند تصور نمی‌کنم که‌ای لایحه نتیجه بخش باشد علت اینکه بنده عنوان کردم کارخانه کاغذ سازی، تنها ما از نداشتن کارخانه کاغذ سازی در مضیقه نیستیم اگر معتقدیم که باید پیشرفتی به فرهنگ و همینظور به خواندن و نوشتن بدهیم وظیفه دار هستیم که افکار عمومی را روشن کنیم بوسیله تهیه کتب باید وسایلش را هم تهیه کنیم شما ملاحظه بفرمائید برای این کاغذی که در اختیاراتان هست بارها صحبت کردیم برای هر کیلوئی نزدیک دو ریال سود بازرگانی آن است اگر بگویم همین کاغذی که دستتان هست کاغذ کاهی در حدود کیلوئی دو تمان درمیآید اغراق نگفته‌ام و شما چطور می‌توانید کتب ارزان با قیمت گزافی که در مورد کاغذ وجود دارد تهیه کنید و در دسترس عامه بگذارید از طرفی وقتی صحبت می‌کنیم راجع به کاغذ تصمیم بگیریم ممکن است بگوئید که عواید دولت از نظر گمرک نکنی پیدا می‌کند اما نم که بارها دراینجا صحبت کردم که شما پودر و ماتیک و ادوکلن و عطر و لوازم لوکس را عوارض ببندید اما مایحتاج مردم را احتیاجات ضروری مردم را یک کاری کنید که در داخل تهیه بشود و یا یک کاری بکنید که ارزان در دسترس مردم قرار بگیرد این قیمت گرانی کاغذ و قیمت گرانی چاپ و قیمت تهیه کتاب این مسئله به این سادگی نیست امروز یک کتاب صفحه‌ای کمتر از ۳ تومان تهیه نمی‌شود شما

چطور می‌توانید با یک بودجه ناچیز شهرداریها کتاب در دسترس مردم قرار بدهید اول بخواهید یک فکری بکنید فکر بسیار خوبی است تهیه کتابها از ضروری ترین چیز‌ها است نه تنها تهیه کتابخانه از ضروری ترین چیزها بلکه بنده معتقدم امروز ما دیگر نمی‌توانیم خودمان را از دنیای متمدن که در حال پیشرفت است برکنار بگیریم اگر یک فیلمی بد است اگر یک عکسی بد است گناه سینما و تآتر نیست شما باید در شهرستانها و دهات شهرداریها را مکلف کنید که سالن سینما درست کنند امروز دیگر سینما وسیله تعلیم و تربیت شده تنها وسیله تفریح نیست بخصوص که بنده معتقدم برای هر ملت باید علاوه بر غذای جسمی که درست می‌کنند یک غذای روحی هم درست کنید شما نمایندگانی که در اینجا هستید نمایندگان شهرستانها هستید و در بعضی شهرستانها اصولا سالن برای اجتماع وجود ندارد غیر از مسجد مسائلی است که باید به آن توجه کرد در شهرستان‌ها باید سالن و شهرداری و سینما درست بشود کتابخانه درست بشود خوشبختانه یک قدمی مجلس سنا برداشته یک طرحی را تهیه کرده برای قرائتخانه اما ملاحظه بفرمائید این اصلا عملی نمی‌شود و جز برای سه چهار شهری که درآمد بیشتری دارد و این درآمد‌ها ممکت است کفایت بکند پانصد یا هزار کتاب تهیه بشود البته ممکن است که وکیل حق پیشنهاد خرج نداشته باشد ولی این تذکرات در شأن وکیل است به عقیده من دولت بجای اینکه ناشرین کتب و مجلات را وادار کند که چند نسخه بدهند بیاید یک کارین کند که بخرد ما درحدود صد و خرده‌ای شهر داریم باید لااقل ... (صائب – چهار صد شهرداری داریم) می‌فرمایند چهار صد شهرداری داریم لااقل چهار صد کتابخانه باید باشد اگر وزارت آموزش و پرورش که بودجه هم دارد و بنده هم میدانم که این بودجه درکجا خرج می‌شود و نمی‌خواهم پرده دری کرده هم به کتابخانه‌های عمومی کمک کرده متأسفانه هر فکر خوب و نقشه اصلاحی وقتی بدستمان می‌رسد بجای اینکه در جهت واقعاً بوجود آوردن و تحقق بخشیدن به آن فکر قدم برداریم و قانونی بگذاریم یک چیز کلی میگوئیم و هیچ حساب نمی‌کنیم که یک و نیم درصد شهرداری فرض بفرمائید خلخال چه دردی را دوا می‌کند می‌شود با آن کتاب خرید کتابخانه درست کرد؟ البته بنده مطمئن هستم مردم آماده هستند کمک کند ولی بشرط اینکه به بینند پولهائیکه پرداخت می‌کنند در راه صحیح خرج می‌شود بنابراین تا بمسئله چاپ و بمسئله گرانی قیمت کاغذ چه از نظر احداث کارخانه و چه از نظر ورود کاغذ توجه نشود و ما یک و نیم درصد را بکنیم پنج درصد معهذا آن نظر اصولی و صحیحی که تهیه کارخانه است تعمیم پیدا نکند دولت مسلماً باید یک فکری بکند خودش در این کار باید مقدم بشود برای تهیه کتاب خودش مقدم بشود که یک کتابهائی را تهیه کند و بودجه اش را از یک جاهائی تهیه بکند و این کتابخانه را درست بکند برای اینکه گفته‌اند شما اگر یک مدرسه درست بکنید در یک زندان را بسته‌اید کاملا صحیح است و هیچ فکر روشنی وجود ندارد که منکر تعمیم آموزش و پرورش بشود منکر تهذیب اخلاق عمومی بشود و یا تصور این باشد که ما در کارهای اصولی خدای نکرده نظر مخالفی داریم بنده جزء موافقین این طرح هستم بشرط اینکه اصلاحات اصولی بعمل بیآید و اگر قانونی می‌گذرد یک قانون جامع الاطراف باشد (صحیح است).

رئیس – آقای سراج حجازی بفرمائید.

سراج حجازی (معاون وزارت کشور) – جناب آقای مهندس والا بنده همیشه از افکار مترقی جناب عالی در مقامات مختلف استفاده کرده‌ام مطالبی که فرمودید بسیار صحیح است، آموزنده است برای ما و واقعاً باید همینطور باشد تهیه کاغذ و سایر وسائل البته اینها خارج از این قانون باید بحث بشود مطلبی که فرمودید براساس این بود که ممکن است شهرداریها درآمد ناچیزی داشته باشند و این درآمد ناچیز وافی برای تأسیس کتابخانه نباشد (موسوی ماکوئی صحیح هم هست) البته صحیح است این پیش بینی را ما کردیم گفتیم که شهرداریها می‌توانند برای تسریع در کتابخانه عمومی به اعتبار مبلغی که از درآمد شهرداری محل جهت تأسیس کتابخانه اختصاص داده می‌شود از بانکهای مجاز وام بگیرند بعلاوه نکته‌ای را توجه می‌دهیم به آقای و آن این است که در آغاز ماده یک ما می گوئیم «برای تأسیس کتابخانه و قرائت خانه» بطوریکه عرض کردم متأسفانه ما ایرانیها از کتاب خواندن، روزنامه خواندن

بدمان می‌آید این قانون می‌خواهد کاری بکند که مردم را سوق بدهد به این کار و قرائت خانه یک جائی است که مردم بجای اینکه در خیابانها بگردند یا اطفالی که می‌خواهند مطالعات علمی بکنند بجای زیر درخت مثلا در شهر تهران یکی از مشکلات این شده است که بمحض اینکه امتحانات نزدیک می‌شود در زیر درختهای خیابانها اطفال کتاب‌ها دست می‌گیرند و می‌خوانند و بعد تاپاسی از شب هم می‌مانند هم خودشان در معرض خطر هستند و هم برای مردم صحیح نیست وقتی بتوانیم قرائتخانه‌ای تهیه کنیم در نقاط مختلف شهر آنها گسیل می‌دهیم به آن محل و از خیابانها آنها را دور می‌کنیم والان دخترهائی هستند که محل برای مطالعه ندارند و در خیابانها هم امکان این کار برایشان نیست وقتی ما قرائتخانه داشتیم به آنجا خواهند رفت (دکتر الموتی – آقای سراج حجازی تأسیس قرائت خانه پول می‌خواهد) توجه نفرمودید مثلا فرض بفرمائید یک جائی ۵۰۰ هزار تومان در سال بودجه اش خواهد بود ده هزار تومان قرض می‌کند بعد بتدریج استهلاک می‌کند (دکتر الموتی – شهرداریها همه شهرستان‌ها بقدر کافی مقروض هستند دیگر بانکها به آنها وام نمی‌دهند) اینطور نیست بنده دفاع نمی‌کنم از شهرداریها البته مقروضند فکری هست که وضع آنها روشن بشود ولی مانعه الجمع از اجرای این تز صحیح و این فکر صحیح نیست کار غلطی که شده است باید اصلاح بشود و این تز صحیح اجرا بشود الان از کتابخانه ضروری تر قرائت خانه است (دکتر الموتی – دولت کمک بکند شهرداری هم کمک بکند) تبصره ۵ مکلف کرده است (دکتر الموتی – مساعد مالی که معنی ندارد) مساعدت مالی غیر از پول چه جور می‌شود باید پول بده نظر جنابعالی تأمین است و به آن شهرداریها که ضعیف هستند مساعدت مالی خواهد شد بنده اطاله کلامم برای این بود که آن شهرداریها با استقراض و گرفتن وام می‌توانند منظورشان را در حدود شعاع کار خود شان تأمین کنند بعد قرضشان را مستهلک کنند.

رئیس – خانم تربیت بفرمائید.

تربیت – بنده امروز بسیار خوشوقتم که یک چنین لایحه‌ای به مجلس آمده واقعاً سناتورهای محترم در تنظیم این لایحه نهایت دقت و توجه را مبذول فرمودند و بنده هرچه نگاه می‌کنم در این لایحه آنچه که فرمودند مانعه الجمع باشد می‌بینیم اولا توجه داشته باشید هرقانونی که در مجالس مقننه به تصویب می‌رسد برای امروز نیست این برای سالهای آینده است ایرادهائی فرمودند که امروز خدائی نکرده بعضی از شهردارها اعمال نفوذ می‌کنند و حیف و میل می‌کنند این هیچ وقت ربطی به اصلاحات اجتماعی ندارد توجه بفرمائید ما امیدواریم و انشاءالله قدم به قدم به آن روزهائی خواهیم رسید که در تمام شهرها انجمن‌های شهر خواهیم داشت و کار بدست مردم سپرده خواهد شد آنوقت بیائید یک چنین لایحه‌ای را برای اینکه چند نفر خدائی نکرده یک خلاف کارهایی کرده‌اند در گروه آن بگذاریم (صحیح است) و این ۱/۵% هم بسیار خوب است و کافی هم هست اگر بیشتر از این می‌گذاشتند هیچوقت شهردارهای قادر به پرداخت زیاد تر نبودند البته این یک پایه گذاری عمیق است بعلاوه انجمن کتابخانه است درست اگر توجه فرموده بودید چهار دانشمند در آنجا در این انجمن‌ها شرکت دارند که اهل کتاب هستند و علاقه مند هستند بنده نمی‌خواهم پشت تریبون عرض کنم، خدارا رحمت کند مرحوم همسر من تربیت را که ۶ دوره زیر این سقف وکیل بوده جناب آقای جعفری هم تشریف دارند و سایر وکلای محترم هم می دانند که در رشت کتابخانه دایر کرد در آذربایجان کتابخانه دایر کرد بدون اینکه حتی پولی از دولت گرفته باشد توجه بفرمائید این مسئله کتابخانه یک مسئله مهمی است و یک امر عمومی است امروز تحت توجه اعلیحضرت همایونی درنتیجه مبارزه با بیسوادی در اقصی نقاط کشور همه با سواد می‌شوند بنده مخصوصاً اگر از وزارت کشاورزی هم اینجا نماینده‌ای بود عرض می‌کردم و حالا هم از جناب آقای دکتر یگانه تقاضا می‌کنم با این عرض من توجه بفرمایند حتی در شرکتهای تعاونی ولو یک اتاق یکی دو متری هم باشد با کتابهای ساده‌ای مجهز باشد که این مروجین کشاورزی این دهقانان و کشاورزان که تازه با سواد می‌شوند راهنمائی بشوند روی بروشورهای خیلی ساده روی مجلات ساده روی کاغذ کاهی آنها راهنمائی بشوند و استفاده کننده امروز کتابخانه جزء ضروریات است چطور نان برای تغذیه جسم لازم است کتاب هم برای تغذیه روح افراد این مملکت لازم است وقتی

به ممالک خارج می‌رویم می بینیم جوانان آنجا گروه گروه توی کتابخانه‌ها هستند من غبطه می‌خورم حسرت می‌کشم ما باید همه جا قرائت خانه و کتابخانه دائر کنیم و هیچ وقت در فکر اینکه یک روزی یک شهرداری اعمال نفوذ خواهد کرد نباشیم این امر را نباید در نظر داشت و اهمیت داد باید فوراً هم اقدام کنیم در این طرحی که سناتورهای محترم برای ما تهیه کرده‌اند من در اینجا نظر همه آقایان را تأمین شده می‌بینم در تبصره ۵ وزارت فرهنگ مکلف به مساعدتها مادی و معنوی هست مادی و معنوی یعنی چه؟ در موقع لزوم مسلماً کمک مالی هم خواهد کرد مساعدت معنوی هم خواهد کرد، مساعدت معنوی یعنی چه؟ صراحت دارد هرجا چه دانشگاه کتاب تدوین و تالیف و منتشر می‌کند چه وزارت آموزش و پرورش کتاب منتشر می‌کند چه مردمان خیر به این کتابخانه‌ها باید کتاب بفرستند شما یاد بگیرید از این مرد نیکوکار خیر حاجی حسین آقا ملک این کتابخانه‌ای که به این عظمت برای مملکت درست کرده و حاجی محمد نخجوانی کتابهای خود را که بیش از ۵۰، ۶۰ هزار تومان ارزش داشته به کتابخانه تبریز هدیه کرده است وقتی مردم ببینند قدمی برداشته می‌شود تمام ملت ما ملت خیرخواه نوع دوست پشتیبان آن هست و خواهد بود (احسنت).

رئیس – آقای رامبد بفرمائید.

رامبد – امروز در اصطکاک افکار که هر کدام به سهم خود جز نیت وطن پرستی چیزی نبود از هر دو طرف در مجلس صحنه‌ای پیش آمد که در تمام مجالس و مشروطیت دنیا از شرق و غرب مکرر نظایر دارد و خود حاکی از این است که هر فردی به سهم خود هر دسته‌ای بسهم خود از دریچه‌ای که خدمت به مملکت را توجیه می‌کند ابراز نظر می‌کند با این لایحه تصور می‌کنم هیچ فرد ایرانی مخالف نباشد (صحیح است) ولی نکته‌ای بود که برای احترام مطالبی که در اینجا عنوان می‌شود و ارادتی که جناب آقای سراج حجازی دارم اجازه خواستم با دو سه کلمه فرمایشات ایشان را تکمیل کنم نه اینکه مخالفت کنم که درصورت مذاکرات مجلس ایران مطلب به آن نحوی که ایشان مایل هستند ثبت بشود والبته آقای سراج حجازی قبل از معاونت سمت وکالت هم داشته‌اند و از ارتباط ایشان با مردم و ملت خود من سوابق ممتدی دارم اینکه فرمودند ملت ایران ملتی نیست که به کتاب و قرائت علاقه‌ای داشته باشد نیت شان چون مجال توضیح نبود به همین جمله خاتمه پیدا کرده و درست بیان نشد فرهنگ باستانی ایران نشان می‌دهد که در سخت ترین شرایط ملت ایران به فرهنگ و خواندن علاقه دارد همین لایحه یک نمونه‌ای است که آقای سراج حجازی می‌خواهند وسیله را فراهم بکنند. کتابهای خطی ما که به قیمت جان بعضی وقتها حفظ شده سپاه دانش که امروز در دنیا مطلبی است که مورد توجه و پیروی جهان شاید قرار گرفته باشد حاکی از این است که ایرانی همیشه به فرهنگ و خواندن علاقه داشته (پروین – ولی عادت به مطالعه بسیار نداریم این حقیقتی است) بنده و شما باید وسایل مطالعه، خیال راحت، وقت کافی و امکانات در اختیارشان بگذاریم (صحیح است) جناب آقای پروین اگر امکان مسافرت به پاریس نمی‌داشتند قطعاً مقالات مفیدی که نوشته‌اند نمی‌توانستند بنویسند اهالی شهرستانها هم اگر زیر درخت و توی کوچه درس می‌خوانند این بهترین نمونه بازری است که ملت ایران به تحصیل علاقه دارد مقابل شما یک شخصیت عملی نشسته به اسم مهندس ریاضی ببینید که امثال ایشان برای تحصیل چه استعدادی درخارج نشان دادند مثل سایر محصلین ایرانی که با تمام آنکه وسایل کافی فراهم نباشد جزء بهترین شاگردان مدرسه هستند پس جناب آقای سراج حجازی ما با لایحه شما موافقیم شما برای توسعه دادن نظر عالی خودتان چند فکر هم بکنید وقتی امنیت، راحتی، راحتی خیال وقت مطالعه که هرکدام بحث بسیار طولانی است فراهم کردید شاید ملت ایران از مطالعه کننده ترین ملل باشد (صحیح است) من هم گاهی اوقات می‌خواهم مطالعه را کنار بگذارم وقتی که این مجلات چاپ شده‌ای که از طرف ادارات دولتی با کاغذ‌های بسیار نفیس، با جلد‌های بسیار گران و از بدو تا ختم که ۳۰ صفحه می‌خوانیم می بینیم جزء یک تبلیغ شخصی و متأسفانه گاهی اوقات تبلیغات زائد غیر حقیقی چیزی نیست من استدعا می‌کنم به وسایلی که خودتان دارید امر بفرمائید بودجه‌ای که صرف این کتابها و کتابچه‌ها و اوراق تبلیغاتی دستگاه می‌شود عکس خودشان را چاپ می‌کند داستان سفر را می‌نویسند شاید برای ملت اینها هم لازم باشد که از گردش کارهای اداری اطلاعی حاصل

بکنند ولی بمصداق دو صد گفته چون نیم کردار نیست خوب باید عمل نشان بدهند شم اگر مرحمتی بفرمائید و این بودجه زائد مؤسسات دولتی، وزارتخانه‌ها، سازمانها را تا حد امکان تقیلی بدهند آنوقت می‌بینید که بعوض یک کتابی اگر قبول نمی‌کنید دفعه دیگر میاورم نشان می‌دهم بقطری که شاید تمام مطالب دوران یک کلاس درس کامل را بشود در آنجا نوشت برای یکی از دوایر تابعه ادارات یک وزارتخانه‌ای بخرج دولت با پول این ملت تنظیم شده باز کردم دیدم که معاون فلان دبیرستان عکسش را انداخته‌اند خیلی خوب است اینها برای مملکت خدمت می‌کند از خود گذشته هستند در ۹ صفحه عکس آنها مشاهده می‌شود که یک دفعه وارد کلاس می‌شوند یک دفعه بیرون می‌آیند یک دفعه کلنگ می‌زنند تمام این بودجه‌ها صرف چاپ یک کتابی بشود که به اشخاصی که وسیله قرائت ندارند به کسانیکه متأسفانه برخلاف میل باطنی خود شما که میفرمائید ملت ایران به کتاب علاقه ندارند داده بشود این کتابخانه‌ها تأسیس بشود شما وسیله را فراهم کنید تا ببنید که ملت ایران علاقه دارد ملت ایران ملت خوبی است این انقلاب‌های که انجام شد چون راحت انجام شده به نظر ما عظمتش شاید مجسم نشود حتی مالک بزرگ هم وقتی این صحنه اصلاحات ارضی را در نظرش مجسم کرد خودش تمکین کرد (صحیح است) این سپاه بهداشت ببینید که جوان‌های شما با چه علاقه‌ای استقبال می‌کند این ناشی از این است که ملت ما آماده است و هر کمکی بخواهید می‌کند و استقبال می‌کند یکی از دوستان من یک مطلبی یادداشت داده اجازه می‌خواهم که بخوانم شما هم با من هم احساس می‌شوید «ای کاش بجای چاپ این مطالب غیر ضروری ادارات فرمایشات شاهنشاه ما را که موجب می‌شد بلا واسطه بدون تعبیر و تفسیر دولت‌ها خود ملت و جوانان ما از فرمایشات و نیات ایشان مستحضر شود طبق وعده صریح دولت وقت که امروز جناب آقای خواجه نوری از احترام قول ایشان اینجا مطالبی گفتند چاپ و توزیع می‌کردند (صحیح است) پس بنابراین در مسائل همه متفق الوقول هستیم در نحوه اجرا بحث می‌شود بعضی‌هایش قابل قبول است کما اینکه مثلا من هم اینرا با شما یکجا می‌شنوم خیال می‌کنم خود شما قبول میکنیدمخصوصاً آقای دکتر یگانه چون در عدلیه بودند انتشار نشریات غیر فنی در وزارتخانه‌ها قدغن است بنابراین وزارتخانه‌های که مرتکب انتشار چنین نشریه‌های می‌شوند مرتکب جرم می‌شوند ولی معلوم نیست چرا تعقیب نمی‌شود بنده قصدم بحث در این مطلب نیست ولی تا جائیکه میدانم خودتان اهل مطالعه هستید عاشق علم و ادب هستید یک گوشه‌ای از محل تأمین این اعتبارات ضروری را برایتان یاد آوری کردیم هر چیز که شما تشخیص بدهید لازم است بنده قبول دارم ولی به تصدیق خود شما در این ادارات خیلی ریخت و پاش می‌شود.

رئیس – آقای سراج حجازی بفرمائید.

سراج حجازی (معاون وزارت کشور) – سالها است که بنده و جناب آقای رامبد دارای یک خط مشی سیاسی بودیم و آن پیروی از زعامت شاهنشاه است ما همیشه دنبال ایشان می‌رفتیم و اگر گاهی لباسهای جداگانه‌ای می‌پوشیدیم آن اصل کلی را هیچوقت در ما تغییر نداده است ما هردو سرباز بودیم و در پای پرچم برای عظمت ایران و شاهنشاه قسم خوردیم به قرآن و این را تا آخرین لحظه هم حفظ خواهیم کرد عرض کردم اگر گاهی لباسهای مختلف پوشیدیم برای این است که شاید زودتر به آن منظور اصلی که تعالی و ترقی مملکت است برسیم (احسنت) بطوریکه فرمودند بنده هیچوقت در حیات سیاسی ام پرده پوشی نداشتم وبه شهادت خود ایشان چندین سال با ایشان بودم آنچه می‌گفتم با صراحت لهجه می‌گفتم و گاهی شاید مورد پسند طبع اشخاص نمی‌آمد ولی می‌گفتم چون عقیده دارم آن اثری که در صراحت است در لفافه و پرده پوشی نیست (آفرین) بنده ایمان دارم که ایران قدیم ترین ملتی است که دارای فرهنگ است اولین دانشگاه را ایرانیان تأسیس کردند این را قبول دارم ولی عرض می‌کنم که ما ایرانیان امروز اهل مطالعه نیستیم کتاب نمی‌خوانیم این عیب خودمان را باید بگوئیم و در صدد اصلاح بربیائیم دلیل این است که کتاب چاپ نمی‌شود چون کسی نمی‌خواند روزنامه چاپ نمی‌شود چون کسی نمی‌خواند (یک نفر از نمایندگان – چون کم چاپ می‌شود) کم چاپ می‌شود مطالبی چاپ می‌شود در جراید که به مذاق اشخاص خوشایند نیست ویلا اگر می‌دانستند که مذاق

دیگری داشتیم آنطور چاپ می‌گردد فرمایش شاهنشاه یک روزی که بنده افتخار مأموریت داشتم شخصی از حضور اعلیحضرت همایونی خواستار شد که به استاندار امر بفرمایند سینما‌ها را ببندد چون این سینماها خوب نیست فرمودند شما به مردم بگوئید که نروند بنده عرض می‌کنم ما باید مردم را طوری تربیت کنیم که روزنامه خوان شوند به مجامع خوب بروند همانطوریکه دوست عزیز من فرمودند که در اینجا مشروب فروشی خیلی زیاد است اگر کسی مشروب نخورد که باز نمی‌کنند اگر کتابخانه نیست برای این است که کتاب خوان نیست در لفافه حرف زدن در شأن مجلس شورای ملی نیست باید گفت باید در صدد اصلاح برآمد زیرا این مسلک سیاسی بنده بوده است که در تمام شئون اجتماعی که بودم هیچوقت در لفافه صحبت نکرده‌ام و با صراحت صحبت کردم و گاهی اوقات هم موجب رنجش هم مسلکان هم شده است معذالک می‌گویم حتی در دولتی هم که امروز هستم عضو دولت هستم اگر خدای نکرده در دولت ببینم کاری را که برخلاف مسلک اصلی من است یک دقیقه تحمل نخواهم کرد (احسنت) بنا براین بنده مسلک خودم را فوق همه میدانم و عرایضی که عرض می‌کنم با صراحت عرض می‌کنم (احسنت).

رئیس – نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟(اظهاری نشد) به ورود در شور مواد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهس می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد مادة اول قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ماده ۱ – شهرداریها مکلفند هرسال ضمن تقسیمات بودجه شهرداری یک و نیم درصد از درآمد خود را برای تأسیس کتابخانه عمومی و قرائتخانه و خرید کتاب و اداره کتابخانه هر شهر اختصاص دهند.

تبصره ۱ – برای نظارت در ساختن کتابخانه و خرید کتاب و لوازم مربوط به کتابخانه و اداره آن در هر شهر انجمنی بنام انجمن کتابخانه که دارای شخصیت حقوقی است بریاست فرماندار محل و عضویت رؤسای فرهنگ و هنر و آموزش و پرورش و شهردار و چهار نفر از دانشمندان آن شهر که با پیشنهاد فرماندار و تصویب شورای فرهنگ آن شهر و درصورت عدم تشکیل شورای فرهنگ با تصویب هیأت امنا مذکور در ماده ۲ این قانون انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. رئیس فرهنگ و هنر سمت دبیر و شهردار سمت خزانه دار انجمن را خواهند داشت و تصمیمات این انجمن که بتصویب اکثریت اعضاء رسیده باشد قابل اجرا است و در شهرهائیکه اداره فرهنگ و هنر تشکیل نشده باشد رئیس اداره آموزش و پرورش سمت دبیری انجمن را خواهد داشت و در انجمن کتابخانه تهران مدیر کل روابط فرهنگی وزارت فرهنگ و هنر مدیر کل مالی شهرداری تهران بجای رئیس فرهنگ و هنر و شهردار تهران عضویت خواهند داشت.

تبصره ۲ – خدمت چهار نفر دانشمندمنتخب که ممکن است در شورای آموزش و پرورش شهر نیز عضویت داشته باشند در انجمن کتابخانه افتخاری و برای مدت چهار سال است و درصورت فوت و یا استعفا یکی از آنها جانشین وی به ترتیب مقرر در تبصره یک انتخاب می‌شود.

تبصره ۳ – در هر شهر که عمارت مناسب برای کتابخانه ساخته نشده اعتبار منظور در ماده ۱ و درصورت لزوم سایر درآمدهائی که تحصیل می‌گردد بوسیله انجمن کتابخانه مقدمتاً بمصرف ساختن بنای کتابخانه که نقشه آن بوسیله وزارت فرهنگ و هنر تهیه می‌شود خواهد رسید. انجمن کتابخانه مجاز است بطور امانی و یا از طریق مناقصه اقدام به ساختن بنای کتابخانه نماید.

انجمن می‌تواند برای تسریع در تأسیس کتابخانه عمومی به اعتبار مبلغی که از درآمدهای شهرداری محل جهت تأسیس کتابخانه اختصاص داده شده از بانکهای مجاز وام دریافت کند و بمصرف ساختن بنای کتابخانه برساند از اعتبار مربوط مستهلک نماید.

تبصره ۴ – شهرداریها مکلفند مقدار مناسب از اراضی متعلق بخود را بتقاضای انجمن کتابخانه برای ساختمان کتابخانه عمومی با حفظ مالکیت بلاعوض در اختیار انجمن مذکور بگذارد. انجمن کتابخانه می‌تواند با تصویب انجمن شهر زمین دریافتی از شهرداری را با زمین مناسبتر تعویض نماید.

ساختن بنای کتابخانه عمومی در شهرهائی که پارک شهردارد در پارک مجاز است و چنانچه شهرداریها در پارک شهرداران ساختمان مناسب باشند باید به کتابخانه عمومی اختصاص دهند.

تبصره ۵ – وزارت فرهنگ و هنر مکلف به بذل مساعدتهای مالی و معنوی برای توسعه کتابخانه‌های عمومی شهرستانها است و باید علاوه بر همکاری با هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور از کتب و مجلاتی که در اختیار دارد بهمه کتابخانه‌های عمومی کشور برایگان بفرستد.

تبصره ۶ – مؤلفین و ناشرین کتب و مجلات روزنامه‌های شهر لااقل پنج نسخه از نشریه چاپ شده خود را در اختیار وزارت فرهنگ و هنر خواهند گذاشت که بین کتابخانه‌های عمومی شهرستانها تقسیم شود.

تبصره ۷ – هرگونه اعانه نقدی یا کتاب یا اشیاء دیگری که از طرف اشخاص یا مؤسسات به کتابخانه اهداء می‌شود بنام اهداء کننده در دفاتر ثبت و جزو اموال و درآمد عمومی کتابخانه محسوب می‌شود.

رئیس- آقای پاینده بفرمائید.

پاینده – اینجا ضمن گفتگو یک نکته‌ای اشاره شد که بنده خواستم با استفاده از فرصت این مطلب را تذکر بدهم که در صورت مجلس ثبت بشود و چون صورت مجلس محرمانه است ولااقل برای خود ما مطلبی در صورت مجلس بدون توضیح نمانده باشد جناب آقای معاون محترم وزارت کشور که بنده از سالها قبل به ایشان ارادت دارم و یکی از کسانی هستند که فضایل ایشان را خوب می‌شناسم فرمودند که ملت ایران به مطالعه رغبت ندارند شاید این مطلب از این جهت بتواند صحیح باشد که مردم به اندازه آرزوهای بنده و ایشان کتاب نمی‌خوانند معذالک ما نباید فراموش بکنیم که در این چهل سال اخیر یک تحول مبارکی در این مملکت انجام شده و مسئله کتاب خواندن هماهنگ با همه چیزهای دیگر بسیار پیشرفت کرده است سابقاً یک مثال بود برای کتاب فروش که می‌گفت ناشر باید کتاب چاپ کند پسرش صحافی کند نوه اش بفروشد ۷۰۰ نسخه هم از هر کتاب چاپ می‌شد بنده می‌خواهم به عرض دوستان برسانم برای اینکه میزان رغبت عامه و ملت ایران را نسبت به کتاب خواند بدانید الان کتابها در پنج هزار وده هزار چاپ می‌شود شش ماه و یکسال مصرف می‌شود در سال ۴۳ در ایران هفتصد کتاب منتشر شده یعنی به تقریب روزی دوتا البته این کم است برای اینکه متأسفانه از نظر قدرت اقتصادی تمام رغبت خواندن به عمل نمی‌آید بیشتر از این باید کتاب خوانده شود انشاءالله دولت ما لایحه‌ای که حالا آورده است این کافی نیست و تدبیر‌های خواهد اندیشید بنده خیال می‌کنم دولت مکلف است هماهنگ با کارهای دیگری که شاید نتایجش سالهای بعد بدست می‌آید ترتیبی بدهد که سر کوچه و بازار کتاب عاریه بدست مردم برسد بنده باز عرض می‌کنم رغبت کتاب خواندن بسیار زیاد و امکان اقتصادی بسیار کم است و بنده می‌بینم که بچه‌ها کتابی را ده دست عاریه می‌دهند و این مطلبی که ملت ایران رغبت به کتاب خواندن ندارد درست نیست البته در حدود آرزوهای بنده و شما درست است ندارند اما این رغبت زیاد شده و الان رغبت کتاب خواندن بسیار بسیار زیاد شده است.

رئیس – آقای پروین بفرمائید.

پروین – بنده خیلی تأسف دارم که هر وقت نوبت به بنده اصابت می‌کند چند دقیقه بیشتر به وقت باقی نیست و همان هنگامی است که نمایندگان محترم غالباً خسته هستند و این شانس بنده است و حالا خیلی با اسرار دو مرتبه تقاضا کردم و جناب آقای رئیس اجازه فرمودند یک قسمتی که بحث شد این صحبت در کلیات بود در کلیات که بیشتر بحث شد الان که صحبت درماده یک است و بنده هم چون فیالحقیقه اهل کتاب هستم خودم را اهل کتاب میدانم و اهل مطالعه هستم این بود که حق بود در کلیات صحبت می‌کردیم اما در یک چیز بدیهی لازم نبود صحبت کنم مثلا اگر یک وقت یک لایحه‌ای یا یک پیشنهای بیاید بگوید که در تاریکی چراغ بیافروزید این دیگر بحثی ندارد حتماً پذیرفته است کتاب، کتابخانه، تعلیم و تربیت مانند چراغی است که در تاریکی روشن می‌کند بنده خودداری کردم که در کلیات مذاکره‌ای بکنم اما در قسمت ماده یک اجازه بدهید اشاره بشود به اینکه ما الان عادت به مطالعه زیاد نداریم بنده آنرا قبول دارم ولی از آن می‌گذرم آن بیان مفصلی است که آقای سراج حجازی کردند اما آنچه در ماده یک به نظرم می‌رسد و این عملی است و خواهش می‌کنم که توجه بفرمائید شاید خیلی مفید باشد در ماده یک گفته شده است که یک و نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها برای تأسیس کتابخانه، ایجاد کتابخانه‌ها و ساختمان‌ها داده بشود بنده از روی تجربه عرض می‌کنم چون مدتها خودم کتابخانه و قرائتخانه تأسیس کردم و تجربه دارم

در شهر خودمان کتابخانه‌ای داریم که خوب می‌چرخد ولی بودجه اش کم است در این ماده پیشنهاد کردم در شهرستانهائیکه اکنون کتابخانه عمومی موجود است این یک و نیم درصد کمک مجاز باشد و این یک و نیم درصد کمک به آن کتابخانه برای توسعه و تکمیل همان کتابخانه داده شود زیرا که جایش حاضر است، قفسه‌هایش حاضر است و لیکن بودجه کافی برای توسعه ندارد ما همیشه اعانه جمع می‌کنیم و درجائی که هیچ وجود ندارد البته این ماده یک در آنجا صدق می‌کند به این سبب است که پیشنهاد را تقدیم می‌کنم که در ماده یک مجاز باشد یک و نیم درصد در شهرهائی که کتابخانه موجود است به آنها کمک بشود (صحیح است – بسیار خوب) عجالتاً غیر این عرضی ندارم.

رئیس - نظردیگری در ماده یک نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

پیشنهاد می‌نمایم در ماده یک در سطر اول بجای (بودجه شهرداری یک و نیم درصد از درآمد) نوشته شود:

یک درصد از پنج درصد سهم فرهنگ ... دکتر قراگزلو

ریاست محترم مجلس شورای ملی

اینجانب پیشنهاد می‌نماید در ماده یک لایحه تأسیس کتابخان بجای کلمه تقسیمات (تنظیم) نوشته شود.

مهندس صائبی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در ماده اول مقدار یک و نیم به دو نیم درصد ترقی داده شود. پاینده

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید: ماده یک بشرح زیر اصلاح شود:

ماده ۱ – شهرداریهائی که درآمد سالیانه آنها از ده میلیون ریال ببالا باشد مکلفند الی آخر. ارادتمند رجائی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم تبصره یک ماده یک بشرح زیر اصلاح شود.

تبصره ۱ – برای نظارت در ساختن کتابخانه و خرید کتاب و لوازم مربوط به کتابخانه و اداره آن و همچنین ایجاد موزه و خرید آثار عتیقه و اداره آن موزه در هر شهر انجمنی بنام انجمن کتابخانه و در مراکز استانها انجمنی بنام انجمن کتابخانه و خوزه الی آخر – صائب

پیشنهاد می‌شود: در تبصره ۱ بعد از کلمه فرماندار (یا بخشدار) اضافه شود. با تقدیم احترام آموزگار

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در تبصره یک بعد از جمله اداره آن شرح زیر اضافه شود:

وایجاد موزه و خرید آثار عتیقه و اداره آن موزه‌ها – صائب

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در آخر ماده ۱ نوشته شود ... و چنانچه کتابخانه عمومی شهر در حال حاضر موجود باشد یک و نیم درصد مزبور با رعایت تبصره‌های مندرج دراین ماده برای کمک و توسعه و تکمیل همان کتابخانه مجاز است – فضل الله پروین

معتمدی – بشرط اینکه آن کتابخانه قابل باشد والا در بعضی از شهرها کتابخانه هائی هست که قابل نیست

ریاست محترم مجلس شورای ملی

چون اخیراً بعضی از روستاهائی که جمعیت بیشتری دارند برای آنکه استفاده از مزایای شهری نمایند بعنوان شهر خوانده می‌شوند از این لحاظ در تبصره یک عضویت چهار دانشمند ذکر شده بمعنای دانشمند در آن شهرها وجود ندارد لذا پیشنهاد می‌کند که در تبصره ۱ پس از چهار دانشمند ذکر شود (یا ۴ نفر متعمد با سواد محلی). - مهندس عباس اخوان

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در سطر سوم تبصره ۳ قانون تأسیس کتابخانه عبارت بصورت زیر اصلاح شود: «در صورت فوت یکی از اعضاء یا استعفا یا محکومیتی که مستلزم محرومیت او از حقوق اجتماعی باشد جانشین وی برای بقیه مدت به ترتیب مقرر در تبصره یک انتخاب می‌شود». – دکتر اعتمادی

پیشنهاد می‌نمایم، در تبصره ۳ در سطر چهارم بعد از (انجمن کتابخانه مجاز است) بطور امانی حذف گردد. – دکتر قراگزلو

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید، این عبارت به تبصره ۳ لایحه تأسیس کتابخانه اضافه شود:

اعتبار از محل یک و نیم درصد در حساب مخصوص نگاهداری می‌شود که زیر نظر انجمن کتابخانه منحصراً بمصارف تعیین شده در این قانون برسد. ارادتمند- رجائی

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی

محترماً پیشنهاد می‌شود در تبصره ۴ این لایحه بعد از شهرداریها نوشته شود شهرداریها یا مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت مقداری از اراضی مناسب خود را در اختیار انجمن کتابخانه شهرستان بگذارند. – با تقدیم احترام – البرزی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید در انتهای سطر اول از تبصره ۴ بعد از جمله از اراضی متعلق بخود را جمله زیر: «و درصورت عدم وجود زمین مناسب در شهرداریها از اراضی موقوفه» اضافه شود. – معتمدی

ریاست محترم مجلس شورای ملی

در مورد لایحه تأسیس کتابخانه پیشنهاد می‌شود تبصره ۶ بشرح زیر اصلاح شود:

تبصره ۶ – مؤلفین و ناشرین کتب و مجلات و روزنامه‌های شهر یک نسخه نشریه چاپ شده خود را در اختیار کتابخانه عمومی شهر و لااقل چهار نسخه در اختیار وزارت فرهنگ و هنر خواهند گذاشت که بین کتابخانه‌های عمومی شهرستان تقسیم شود. – مهندس صائبی

پیشنهاد می‌نمایم، تبصره ۶ در متن قانون زائد است بنابراین حذف و در آئین نامه مربوطه گنجانده شود. – دکتر قراگزلو

پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بلایحه تأسیس کتابخانه‌ها اضافه شود.

وزارت فرهنگ و هنر مکلف است همه ساله مبلغی از بودجه خود را اختصاص بتأسیس کتابخانه در شهرستانها بدهد. دکتر الموتی

پیشنهاد می‌کنیم – تبصره ذیل به لایحه اضافه شود:

از این تاریخ کلیه مؤلفین و ناشرین مکلفند دونسخه از کتابهائی را که انتشار می‌دهند برای استفاده عموم بکتابخانه مجلس شورای ملی واگذار نمایند. – دکتر خطیبی – محمد ولی قراگزلو

ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نمایم جمله زیر به آخر تبصره ۷ اضافه شود:

و نیز کتب و اموال موجود در کتابانه‌های شهرداریها و سایر کتابخانه‌های عمومی دیگر زیر نظر انجمن کتابخانه همان محل قرار خواهد گرفت – صائب

ریاست معظم مجلس شورای ملی

متمنی است تبصره ذیل بلایحه اضافه شود: مادام که وجود حاصله از محل یک و نیم درصد تکافوی مخارج ساختمان کتابخان را ننماید شهرداریها می‌توانند از وجوه جمع آوری شده برای سرمایه گذاری در کارخانجات دولتی سرمایه گذاری نموده و درخرید سهام کارخانجات دولتی مشارکت نمایند و پس ازتکافوی وجوه برای ایجاد ساختمان اقدام بفروش سرمایه نموده و بمصرف ساختمان کتابخانه برساند. دکتر امامی

پیشنهاد می‌کنم: تبصره ذیل به ماده اول اضافه شود:

تبصره – وزارت آموزش و پرورش مکلف است از هر کتابی که منتشر می‌شود لااقل یک صد نسخه برای توزیع میان کتابخانه‌های عمومی خریداری کند. پاینده

رئیس – ماده دوم قرائت می‌شود.

(بشرح زیر قرائت شد)

ماده ۲ - برای راهنمائی‌های فنی و علمی انجمن‌های

کتابخانه و نظارت در وظائف انجمن‌های مزبور هیأتی بنام هیئت آن مرکب از ۷ نفر که عضویت آنها افتخاری است بشرح ذیر در تهران تشکیل می‌شود.

۱- وزرای فرهنگ و هنر و کشور با صدور فرمان همایونی.

۲- پنج نفر بنابه پیشنهاد وزیر فرهنگ و هنر و صدور فرمان همایونی برای مدت پنجسال. هیئت امناء دبیرخانه‌ای دارد که اعضاء مورد احتیاج آن را وزارتین فرهنگ و هنر کشور از کارمندان خود بدون تحمیل هیچگونه هزینه‌ای به بودجه انجمن کتابخانه تأمین می‌نمایند.

هیئت امناء یک نفر را که واجد صلاحیت باشد بنام دبیر کل با اکثریت آراء برای مدت پنجسال انتخاب خواهند کرد.

مسئولیت اداره امور دبیرخانه‌ها با دبیرکل خواهد بود.

تبصره ۱ – آئین نامه‌های اجرائی این قانون و طرز استفاده از کتب کتابخانه و مدتی را که متقاضی کتاب می‌تواند کتاب مورد تقاضا را نزد خود نگهدارد و سایر مقررات مالی و اداری کتابخانه و نحوه تشویق اهداء کنندگان کتب و اعانات واموال دیگر بوسیله دبیرکل تهیه و پس از تصویب هیئت امناء بموقع اجرا گذارده می‌شود.

رئیس – در ماده ۲ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادات رسیده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

این جانب پیشنهاد می‌نماید که در آخر سطر نهم ماده ۲ لایحه تأسیس کتابخانه جمله زیر اضافه شود:

مرکز دبیرخانه در وزارت فرهنگ و هنر خوانده بود. مهندس صائبی

مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید در جمله آخر ماده ۲ عبارت «از بین خود» بعد از عبارت هیئت امناء اضافه شود. دکتر محمد علی رشتی

رئیس – ماده سوم قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ماده ۳ - وزارتین فرهنگ و هنر و کشور مأمور اجرای این قانون می‌باشند.

رئیس – نسبت بماده ۳ نظری نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین لایحه و پیشنهادات برای شور دوم بکمیسیونهای مربوطه فرستاده می‌شود.

۱۵ – تقدیم یک فقره پیشنهاد از طرف نمایندگان راجع به تاکسیرانی تهران

رئیس – پیشنهادی از طرف عده‌ای آقایان رسیده است قرائت می‌شود.

بشرح زیر خوانده شد)

چون وضع تاکسیرانی در شهر تهران موجب عدم رضایت و ناراحتی شدید سکنه پایتخت گردیده و همچنین بلاتکلیفی دارندگان و رانندگان وسائط نقلیه مزبور به این وضع نامطلوب کمک می‌کند بموجب این طرح دولت موظف است که حداکثر تا بیست و پنجم شهریور ماه ۱۳۴۴ ترتیبی برای حل قطعی و اصولی این مسئله اتخاذ کند تا موجبات رضایت مردم پایتخت فراهم شود و تکلیف رانندگان وسائط نقلیه مزبور که از قشرهای زحمتکش مردم کشور می‌باشند روشن گردد.

فولادوند – تقی زند – احتشامی – دکتر اعتمادی – کسرائی – سعید وزیری – مهندس پرویز بهبودی – دکتر الموتی – مهندس کمانگر – مهندس قاسم معینی – دکتر مدنی – موسوی – صائب – مهندس آراسته – جاوید – خواجه نوری.

رئیس – اقدام می‌شود.

۱۶ – تقدیم یک فقره لایحه بوسیله آقای دکتر یگانه وزیر مشاور

رئیس – آقای دکتر یگانه بفرمائید.

دکتر یگانه (وزیر مشاور) – با اجازه مقام ریاست لایحه ی بود در اصلاح یکی از مواد قانون کیفر عمومی که تقدیم ساحت مقدس مجلس شورای ملی می‌کنم بطوریکه استحضار دارند در اکثر موارد جلوگیری از بزه سرقت

مستلزم این است که خریدار اموال مسروقه هم مجازات بشود و چون مجازاتی که در قانون کیفر عمومی پیش بینی شده بود وافی بمنظور نبود لایحه‌ای بمنظور تشدید کیفر خریداران اموال مسروقه که در نتیجه تشویق می‌کنند اشخاص را به سرقت، تهیه شده که تقدیم مقام ریاست می‌شود.

رئیس – به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.

۱۷- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا

رئیس – لایحه از مجلس سنارسیده است برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

گزارش کمیسیون شماره ۴ مربوط بلایحه شماره ۲۴۹۲- ۱۳۴۴/۳/۱۲ دولت راجع به افزایش سهمیه و سرمایه ایران در صندوق بین المللی پول و بانک بین المللی ترمیم و توسعه که ضمن مرقومه شماره۲۹۹۶۱ /۴۸۶ل ق – ۱۳۴۴/۴/۱۲ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ۲۱ تیرماه ۱۳۴۴ مطرح و بتصویب مجلس سنا رسید. اینکه لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌گردد.

نایب رئیس مجلس سنا – عباس مسعودی

رئیس – اصلاحی بعمل نیامده فقط ۰/۶ میلیون دلار را به ششصد هزار دلار تغییر داده‌اند واصلاحی نیست در دستور جلسه آینده خواهد بود که نبست به آن اخذ رأی شود.

۱۸- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده – ختم جلسه

رئیس – دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

رئیس – دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

دستور جلسه ۱۹۹

روز یکشنبه ۱۳۴۴/۴/۲۷

گزارش مربوط به لایحه دولت راجع به تعیین حریم دریاچه احداثی در پشت سد‌ها شماره چاپ ۱۴۹۰.

گزارش مربوط به لایحه دولت راجع به افزایش میزان اعتبار انتقالی قانون بودجه سال ۱۳۴۴ شماره ۱۴۹۱.

گزارش مربوط به لایحه دولت راجع به تأسیس صندقو توسعه کشاورزی ایران شماره چاپ ۱۴۹۲.

گزارش مربوط به لایحه دولت راجع به اضافه نمودن ۶ تبصره بماده ۱۰ قانون کار شماره چاپ ۱۴۹۳.

رئیس – جلسه امروز راختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت هشت و نیم صبح روز یکشنبه خواهد بود.

(در ساعت چهل دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی

سؤال:

ریاست محترم مجلس شورای ملی

خواهشمند است به جناب آقای نخست وزیر و آقایان وزراء مسئول اطلاع فرماینده که برای پاسخ به سؤالات زیردر جلسه علنی مجلس شورای ملی حضور یابند:

۱- واقعه تأسف آور قتل ۴ نفر از جمله رئیس پاسگاه ژاندارمری و مجروح شدن چند تن در جاده آبعلی و واقعه رقت بار تصادف کامیون با سه تاکسی و مرگ ۴ نفر در خیابان فیشر آباد که هر دو در اثر بریدن ترمز کامیون‌ها روی داده افکار عمومی را فوق العاده متأثر و خانواده‌های زیادی را عزادار ساخته است. دولت در باره جلوگری از این قبیل وقایع و مجازات مسئولین امر چه اقدامی کرده تا کی جان مردم دستخوش بی احتیاطی این قبیل رانندگان بوده و چه برنامه‌ای برای جلوگیری از تکرار وقایع مشابه و جلوگیری از حرکت وسائط نقلیه فرسوده و کهنه وجود دارد؟

۲- بی نظمی فوق العاده امر تاکسی رانی و کشمکش شدید رانندگان و مسافرین برسر قیمت کرایه ناراحتی زیادی فراهم نمودها است. از دولت و مقامات مسئول سؤال می‌شود که برای برقراری نظم در امر تاکسیرانی تهران و نصب تاکسی متر و تعیین نرخ ثابت کرایه تاکسی چه برنامه‌ای وجود دارد و چه وقت مردم تهران می‌توانند اطمینان حاصل کنند که از یک سیستم منظم تاکسیرانی استفاده خواهند نمود؟

۳- در اجرای نیات عالی شاهنشاه در باره صنعتی کردن کشور بخصوص تأسیس صنعت مهم ذوب آهن چه اقداماتی صورت گرفته و مطالعات دولت و سازمان برنامه در مورد ذخایر آهن و ذغال سنگ و گار و آن منطقه‌ای یکجا رسیده و چه موقع این آرزوی ملی تحقق خواهد یافت؟

۴- برای تعقیب سوء استفاده کنندگان در شهرداری قزوین که منجر به بازداشت چند شهردار و عده‌ای از کارمندان گردیده چه اقداماتی صورت گرفته و سوء استفاده کنندگان چگونه به مجازات می‌رسند و برای جلوگیری از وضع مشابه وزارت کشور چه برنامه‌ای وجود دارد. همچنین وزارت کشور برای تشکیل انجمن شهر در قزوین که از طرف طبقات مختلف مردم تقاضا شده چه اقدامی کرده است؟

دکتر مصطفی الموتی ۴۴/۴/۲۴