مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ۱۳۴۳ نشست ۹۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز چهارشنبه ۲۴ تیر ۱۳۴۳ نشست ۹۵
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه: ۹۵
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غایبین جلسه قبل
۲- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی ۱۳۴۳ کل کشور
۳- تصویب صورت مجلس عصر یکشنبه ۲۱ تیر
۴- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی ۱۳۴۳ کل کشور
۵- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه
| مجلس ساعت هشت و پانزده دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید. |
- قرائت اسامی غایبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غایبین جلسه قبل
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
غائبین با اجازه
- آقایان محدث زاده ـ دکتر غنی ـ دکتر حاتم ـ میر افضل ـ امیر احمدی ـ مهندس جلالی نوری ـ سرتیپ حکیمیان ـ دکتر رشتی ـ دکتر ضیائی ـ دکترقراگزلو ـ موسوی ـ مهندس آراسته ـ ارسنجانی ـ باغمیشه ـ بانو جهانبانی.
غائبین بی اجازه
- آقایان سیفی – دکتر حکمت ـ امام مردوخ ـ ابراهیمی ـ فیصلی ـ دکتر مدنی ـ دکترپور هاشمی ـ حکمت یزدی ـ آقایان ـ دکتر مصباح زاده ـ بانو دکتر دولتشاهی.
غائبین مریض
- آقایان بوشهری ـ مهندس ارفع.
- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی ۱۳۴۳ کل کشور
۲- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی ۱۳۴۳ کل کشور
رئیس ـ وار دستور می‌شویم آقای دکتر عدل طباطبائی به عنوان موافق صحبت می‌کنند بفرمائید.
دکتر عدل طباطبائی ـ تقریباً در حدود چهار ماه پیش دولت جناب آقای منصور بفرمان ملوکانه و رأی اعتماد همگانی اعضای محترم قوه مقننه مسئولیت اداره امور مملکت را بدست گرفت و چنانکه آقایان بیاددارند چون شب عید بود و طبق اصول مقدس قانون اساسی می‌بایستی بودجه مملکت قبل از سال نو به مجلس تقدیم شود و مورد رسیدگی قرار بگیرد و بنا باحترامی که باین اصول مقدس دولت جدید داشت (صحیح است) بودجه‌ای را که از طرف دولت سابق تهیه شده بود در حدودی که ظرف زمانی محدود اجازه می‌داد مورد تغییرات جزئی قرارداد و بمجلس تقدیم کرد این بودجه همانطوری که بیاددارند با اکثریت قریب باتفاق آراء مجلسین تصویب شد و بدون تردید برای دولت اشکالی نداشت که همان بودجه را اجرا می‌کرد و یا در جریان اجرا تغییراتی را که لازم بود بودجه را تطبیق بدهد با شرایط جدید به نحوی انجام می‌داد اما چون اصول صداقت و خدمتگذاری در طرز کار حکومت جناب آقای منصور مرعی است دولت وعده داد بودجه جدید با توجه بشرایط و مقتضیات جدید ناشی از لزوم حرکت دادن و ایجاد تحرک در اقتصاد تهیه و اصلاحات لازم را در این بودجه منظور بکند و ظرف مدت معینی بمجلس تقدیم بنماید امروز خوشوقتیم که می‌بینیم در رأس موعد مقرر در این میعادگاه مقدس حاضر شده‌ایم و این دولت خدمتگذار ایفای تعهد خودش را کرده است در ظرف این چند ماه وقایع مهمی رخ داده که افتخاراتی نصیب ملت ایران کرده و توفیقاتی نصیب این دولت خدمتگذار مهم ترین وقایعی که در زمینه روابط خارجی ما اتفاق افتاد بدون تردید سفر میمنت اثر ملوکانه بخارجه بود بشهادت تاریخ هر بار که اعلیحضرت همایونی بخارجه سفر می‌فرمایند فرصتی ایجاد می‌شود که شخصیت عالیقدر ایشان در امور بین المللی تجلی بکند و حیثیت و اعتبار بین المللی ایران فرصت جلوه گری بیابد (صحیح است) ولیکن سفر اخیر الذکر اعلیحضرت همایونی معنا و ارزش خاصی داشت در این سفر شاهنشاه ما بیاناتی ایراد فرمودند که در این موقع بحرانی از تاریخ بشری بسیار آموزنده و ارزنده است بیانات معظم له فی الواقع خطاب باشخاص و محافل خاصی نبود پیامی بود در یک سطح بسیار عالی حاکی از صلح خوئی ترقیخواهی اصلاح طلبی خطاب به کلیه مردم جهان و دعوتی بود از زمامداران که مساعی خود را در راه استقرار صلح و مبارزه با جهل و فقر و پریشانی مبذول بدارند بنده خیلی خوشوقتم کهدوست عزیزم جناب آقای دکتر بهبودی قسمتی از اظهار نظراتی که شخصیت‌های برجسته بین المللی راجع بشاهنشاه ما کردند در پشت این تریبون قرائت کردند ولی بنده برای تکمیل فرمایشات آقای دکتر مهندس بهبودی قسمتی از فرمایشات ملوکانه را که حاکی از طرز قضاوت ایشان نسبت بملت ایران است برای آقایان عرض می‌کنم شاهنشاه در این سفر در مراسمی که در دانشگاه کالفرنیا انجام می‌گرفت فرمودند «من از سرزمینی به نزد شما آمده‌ام که در آن توجه باصول بشر دوستی ریشه بسیار کهن دارد ۲۵ قرن پیش شاهنشاهی ایران بدست کورش بزرگ که مسلماً همه اورا خوب می‌شناسند ووصف بشر دوستی و آزادمنشی وی را چه در کتاب مقدس و چه در صفحات تاریخ خوانده‌اید بر اساس همین اصول عالیه نودوستی و تفتهم میان ملل و احترام به معتقدات مذهبی و فکری آنان بوجود آمده و این کار در دنیائی انجام گرفت که اساس رایج حکومتهای آنزمان شیوه وحشت و کشتار وارعاب و تحمیل معتقدات قوم غالب برافراد مغلوب بود مایه بسی افتخار است که ۲۵ قرن بعد از کورش در دنیائی که هیولای جنگ و زورگوئی و ارعاب و تحمیل معتقدات تمدن بشری را تهدید باضمحلال می‌کند» شاهنشاه ما بعنوان یک لیدر معنوی و پرچمدار اصول تضمین کننده سعادت و نجات و رفاه بشر مردم جهان را بسازگاری با یکدیگر و توحید مساعی برای نجات تمدن از چنگال عفریت جنگ و فقر دعوت می‌کنند (صحیح است) و سنن باستانی ایرانیان را که بشر دوستی و پرچمداری معنویت است جاوید نگاهمیدارند این رسالت معنوی و تاریخی شاهنشاه در جهان متلاطم امروز امید برستگاری و صلح و رفاه را در دل میلیونها نفر مردم محروم از حق زندگی و یا حداقل زندگی و مرعوب از مخاطرات جنگ بتاباند همانطور که فرامین حیات بخش معظم له اجتماع ما را از قیود و سنن کهنه و خفقان آور نجات داده است (صحیح است) بنده این فرمایشات ملوکانه را از آن جهت عرض کردم که بوظیفه خطیری که بعهده ملت ایران دولت ایران و نمایندگان ملت ایران است شما را توجه بدهم وقتی که شاهنشاه ما یک چنین رسالت مقدس و تاریخی را در یک چنین دنیای پرتلاطمی بعهده می‌گیرند وقتی که شاهنشاه ما در خارجه این چنین از معنویت و اعتقاد باصول اساسی بشر دوستی ناشی از ملت ایران صحبت می‌کنند وقتی که چنین پیوستگی و پیوند ناگسستنی خود را با ملت ایران با چنین سرافرازی و افتخار بیان می‌کنند بدون تردید برای ما ملت ایران وظایفی ایجاد می‌شود وظایفی ناشی از این که نشان بدهیم شایستگی چنین رهبر عالیقدری را داریم (صحیح است) وظایفی ناشی از همینکه نشان بدهیم می‌توانیم در دنیائی که فقر نادانی پریشانی، نابسامانی، منازعات و اختلافات برآن حکومت می‌کند نمونه یک ملت زنده یک ملت متحد یک ملت علاقمند به پیشرفت و تعالی یک ملتی کلیه قوای اجتماعی و اقتصادی خود را برای پیشرفت برای تحقق آمالها و ایدآلهای بزرگ بشریت مبذول می‌دارد باشیم (صحیح است) بنابراین دراین شرایط برای ملت ایران وظایفی ایجاد می‌شود وظایفی ناشی از لزوم تحکیم مبانی وحدت ملی و توحید مساعی لزوم اینکه کلیه قوای اقتصادی و اجتماعی و عوامل فعال مملکت با همدیگر هماهنگی و اتحاد و مجاهدات لازم داشته باشند برای مجلس وظایفی ایجاد می‌شود ناشی از اینکه وقت خود را به شکایت و بیهوده گوئی و نق نق کردن و سیاست بافی و استمهال و وقت گذرانی و اتلاف وقت دولت و ملت اتلاف بنیه مالی مجلس از نظر تشکیل جلسات متعدد و بی ثمر نگذارند فکر می‌کنم برای دولت هم بدون تردید وظایفی ایجاد می‌شود. وظایفی ناشی از اینکه منویات ملوکانه را در دائر به تحقیق پیشرفتهای سریع در شئون مختلف مملکت با قاطعیت با علم با استفاده از آخرین فنون سرمایه گذاری و پیش بینی اقتصادی و تمهید کلیه مقدمات لازم که تضمین کننده ملت ایران باشد فراهم آورد این است که طرح بودجه اصلاحی دولت وقت مناسبی است که مقدمتاً فرصتی بشود و دوباره اقداماتی که ظرف این سه ماه انجام گرفته برای عرضه کردن نمونه هائی از مجاهدت دولت در این قسمت هائی که عرض کردم به عرض نمایندگان مجلس محترم برسانم. مهمترین مسأله‌ای که دولت در موقع شروع به خدمت با آن مواجه بود مسئله رکورد اقتصادی بود آقایان بخاطر دارند که مدت سهع سال رکود بالهای وحشتناک خود را بر فعالیتهای اقتصادی مملکت ما گسترده بود چراخها تقریباً از حرکت ایستاده بود بیکاری، فقر، نابسامانی روزبروز اشاعه پیدا می‌کرد بنابراین طبیعی بود دولتی که ایران بود نسبت به مبارزه با رکود و ایجاد رونق توجه خاصی مبذول بدارد و این را در صدر برنامه خود و به عنوان مهمترین و فوری ترین مسأله‌ای که باید حل شود تلقی کند بدون تردید تأسیس وزارت آبادانی و مسکن و اقداماتی که در زمینه عمران روستاها و شهرها انجام گرفت و یا در دست انجام است تأثیر بسیار بسزائی در مبارزه با رکود داشته و دارد همان طوری که اطلاع دارید دولت بلافاصله پس از شروع به خدمت گذاری لوایحی آورد دایر به تأسیس سه وزارت خانه و وزارت آبادانی و مسکن پس از تحصیل مجوز از مجلس فوراً تشکیل شد و به منظو عمران دهات و شهرها و تأمین مسکن برای مردم اقدامات وسیعی صورت گرفت بنده برای اینکه نمو نه هائی از این اقدامات سریع و اساسی به آقایان عرضه بکنم که در عرض این سه ماه انجام گرفته چند مورد را ذکر می‌کنم. پس از تأسیس سه وزار ت خانه اساسنامه مربوط به سازمان تأمین مسکن بسرعت تهیه شد و به کمیسیون مشترک مجلسین تقدیم شد و همان طور که استحضار دارید از تصویب کمیسیون مشترک گذشت و این سازمان تشکیل شد و شروع به کار کرد بیش از سه هزار خانه سازمانی در این مدت در نقاط مختلف کشور ساختمانش در دست اجرا قرار گرفت و در ظرف همین امسال تحویل خواهد داده شد. در مورد جلب سرمایه‌های خصوصی اقدامات اساسی صورت گرفت به طوری که در حال حاضر بیش از صد میلیون تومان پیشنهاد از طرف سرمایه گذاران خصوصی برای امور ساختمانی داده شده است در قسمت امور اجرائی مربوط به شهرسازی با سازمان برنامه تماس گرفته شد و امور اجرائی از سازمان برنامه تماس گرفته شد و در اجرای این امور در وزارت آبادانی و مسکن با سرعت کافی و کامل و قابل توجه اقدام شد و ترتیبی داده شد که در حدود دو هزار طرح نا تمام که از برنامه دوم باقیمانده بود حداکثر تا شش ماه دیگر یعنی تا آخر سال خاتمه پیدا کند در مورد بانک رهنی اقداماتی شد و از تاریخی که بهره وامهای رهنی تقلیل پیدا کرد حد نصاب وامها ترقی نمود و مدت وامها افزایش پیدا کرده و این مسائل بسیا مهم است ۵۰ میلیون تومان به اعتبارات بانک رهنی افزوده شد به طوریکه از ابتدای سال تاکنون در حدود ۲۵ میلیون تومان از طرف بانک رهنی برای امور ساختمانی قرض داده شده است شما بدون تردید توجه می فرمائید که این اقدامات بانک رهنی چه تأثیر مطلوبی در اقتصاد مملکت دارد چرا؟ به علت این که وامهائی که بانک رهنی می‌دهد توأم است با تجهیز پس اندازه‌های خصوصی در امر ساختمانی وقتی که کسی می‌میرد ۲۰ هزار تومان از بانک رهنی قرض می‌کند خودش هم در حدود ۳۰ ـ۴۰ هزار تومان از پس انداز شخصی ناگزیر است بکار بیندازد (صحیح است) بنابراین ملاحظه می فرمائید چه سرمایه گذاری مؤثر و سالم و تجهیز کننده‌ای به عمل آمده است البته اقدامات اساسی دیگری هم شده است در زمینه اینکه کمک‌های فنی بشود در زمینه اینکه نقشه‌های ساختمانی تهیه بشود به رایگان در اختیار مردم گذاشته شود و بنده وقت مجلس محترم را با این توضیحات بیشتر نمی‌گیرم در مورد آب و برق همان طوری که استحضار دارید مسائل مربوط به نیرو و ایجاد نیرو و حفظ منابع آبی مملکت از اهم مسائلی است که اقتصاد ما با آن مواجه است در این مورد نیز پس از تأسیس وزارت خانه آب و برق اقدامات سریع و اساسی انجام گرفت از جمله این اقدامات عبارتست از تمرکز مؤسات آب و برق در وزارت آب و برق و هماهنگ کردن اقدامات آنها با یکدیگر مطالعه و بررسی درباره سدها و آب بندیهای کوچک بمنظور جلوگیری از هدر رفتن آبها و همانطور که عرض کردم از جمله پروژه‌های مهم و ذیقیمت مملکت می‌باشد و همچنین اقداماتی در مورد بهره برداری از آب رودخانه ارس شده است که تاکنون آب آن مورد استفاده قرار نمی‌گرفت و حتی در صورت طغیان مناطقی را تهدید به از بین رفتن محصول می‌کرد ولی با اقداماتی که انجام گرفته است در زمان دولت جناب آقای منصور مقدمات مهار کردن و بهره برداری صحیح از این منبع مهم ثروت ملی فراهم شده در مورد سازمان آب تهران بنده زیاد تکیه نمی‌کنم این مؤسسه‌ای بوده که همیشه موجبات رضایت خاطر مردم را فراهم کرده (صحیح است) سازمان آب تهران یکی از مؤسسات مفید و مورد اطمینان و رضایت بخش بوده است برای تأمین کمبود آب تهران و توسعه شبکه در حومه و شمیرانات همانطوریکه استحضار دارید در چهارم تیرماه جاری تأسیسات تصفیه خانه شماره ۲ بظرفیت چهارمتر مکعب در ثانیه و ۵/۱ برابر تصفیه خانه شماره ۱ افتتاح شد و اینک سازمان آب تهران قادر است که قریب سه میلیون نفر از ساکنان این منطقه را سیراب بکند همچنین بمنظور تأمین کمبود آب تهران در آینده اجرای طرح سدلتیان شروع شد و در ۱۵ اردیبهشت ماه گذشته بتون ریزی این سد وسیله اعلیحضرت همایونی شاهنشاه افتتاح شد همچنین مطالعاتی برای لوله کشی تهران بزرگ بوسعت ۲۵۰ کیلومتر شروع شده است در مورد برق تهران که اینهمه موجب شکایات و نارضائی هاست اقدامات اساسی و مؤثری شروع شد و به منظور نگهداری و ترمیم این مؤسسه وزارت آب و برق اقدام بمناقصه چهار واحد تولید نیروی برق کرده که ۲۰۰ هزار کیلووات قدرت دارد و انشاءالله در آینده نزدیکی که بیشتر از دوسال نباشد کار نصب و بهره برداری از این کارخانجات خاتمه پیدا خواهد کرد و در مورد نواقص شبکه شهر که بعلت فرسودگی و بارزیاد و معایب فنی دیگر مرتباً برق قطع می‌شود ترتیباتی داده شده که ضمن توسعه شبکه کلی شبکه برق تهران تکمیل بشود بنحویکه شبکه تهران برای قدرت و ظرفیت سیصدهزار کیلووات آمادگی داشته باشد که بتواند برق بدهد همچنین در مورد شبکه برق کشور اقدامات مؤثری شده است و بنده توضیحاتم را محدود کردم باین وزارتخانه‌های جدید التأسیس و یک سلسله امور کلی ملاحظه میفرمائید که در ظرف سه ماه چه اقدامات مؤثر و چه فعالیتهای شبانه روزی برای اینکه این اقدامات انجام بشود جریان داشته وواقعاً باید از کاردانی و لیاقت وزرای آبادانی و مسکن و آب و برق قدردانی کرد که در این مدت کم به موفقیتهائی چنین بزرگ و قابل توجه نائل شده‌اند (صحیح است) یکی از وزارتخانه‌های بسیار مهم که در نتیجه توجه نمایندگان محترم مجلسین تأسیس شد وزارت اطلاعات بود وواقعاً تأسیس این وزارتخانه یکی از اقدامات مفیدی است که در دولت جناب آقای منصور انجام گرفته است همانطوریکه اطلاع دارید تأسیس این وزارتخانه مبتنی است برسابقه کار اداره کل انتشارات و رادیو که نقش حساس در سالهای اخیر در زمینه بین المللی و تنویر افکار عمومی در داخله مملکت ایفا کرده (صحیح است) قریب ۲۰ سال است که از خاتمه جنگ خانمانسوز دوم بین المللی می‌گذرد گرچه در این مدت شهرها و افراد از خطرات بمبها و اسلحه‌های آتش زا مصون مانده‌اند ولیکن یک نوع جنگ دیگری جریان داشته بنام جنگ سرد که با استفاده از وسائل مخابراتی و ارتباطات فکری افکار مسموم کننده و کشنده عرق ملیت را در روحیه ملل دیگر تزریق می‌کنند این یک نوع تهاجم نامرئی است که اگر در مقام مقابله و پیگیری آن اقدام نشود اثرات تدریجی آن بهمان اندازه جنگ گرم مخرب و مضر خواهد بود خوشبختانه در سالهای اخیر باتوجه خاص ذات ملوکانه به امر رادیو و تبلیغات ستاد جنگ سرد ما با هوشیاری و قاطعیت کاملی اقدام کرده و در چنین مرحله حساس و در لحظاتی که کشور ما در معرض تهاجم نامرئی یعنی تهاجم تبلیغاتی بود با قدرت و پیروزمندی از حیثیت و شرافت ملت ایران دفاع کرد و نشان داد که ملت ایران همواره زنده و بیدار و آماده است تا از حدود و حقوق مدافعه و محافظت بکند (صحیح است) بعلاوه از نظر داخلی نقش مؤثری که این دستگاه در تنویر افکار عمومی و روشن کردن اذهان و رسوخ دادن معنوی اهمیت انقلاب مهمی که در شئون مختلف اجتماعی و اقتصادی روی داد نقش حساس و مهمی را این مؤسسه ایفا کرد و برهیچیک از خانمها و آقایان پوشیده نیست و مورد تشکر و قدردانی ملت ایران است از این لحاظ اهمیت ملی و بین المللی مسئله تبلیغات و هدایت افکار و ضرورت نظارت بر وسائلی که در تنویر و ارشاد افکار عمومی مؤثر است لازم بود که هرچه زودتر سازمان مجهزتر ووسیع تر و در اشلی بالاتر در قوه مجریه ایجادبشود که این وظایف اساسی را بنحو کامل و بارعایت منویات ملوکانه و مصالح ملت ایران انجام بدهد (صحیح است) در اینجا اشاره شد به بودجه وزارت اطلاعات و خوشوقتم که آقایانی که بعنوان مخالف صحبت کردند تصدیق فرمودند که با توجه باهمیت و وسعت و عظمت وظایف این دستگاه ارتقاء ۲۰ میلیون تومان بودجه به ۲۴ میلیون تومان یعنی ۴ میلیون تومان اضافه بودجه با نهایت صرفه جوئی مورد حداکثر استفاده از طرف این وزارت خانه بعمل خواهد آمد و بدون تردید بودجه با نهایت صرفه جوئی مورد استفاده قرار خواهد گرفت زیرا که این بودجه تبلیغاتی و انتشاراتی ما با توجه به بودجه‌های کشورهای دیگر ناچیز است بنده چند رقم را ذکر می‌کنم که آقایان توجه بفرمایند که ما از نظر مالی و بودجه‌ای فشار زیاد را تحمل نمی‌کنیم در مورد تأسیس وزارت اطلاعات با توجه به اهمیتی که این وزارتخانه دارد مثلا بودجه تبلیغاتی مصر ۱۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال است بودجه وزارت اطلاعات پاکستان یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال است اینها را بنده به ریال تبدیل کرده‌ام بودجه وزارت ارشاد کویت یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون ریال وزار ت اطلاعات لبنان ۲۳۰ میلیون ریال بودجه وزارت ارشاد عراق ۳۰۰ میلیون وزارت اطلاعات ما ۲۴۰ میلیون ریال (ریگی ـ مورد تأئید آقایان هم بود) بنده هم به همین جهت تأئید آقایان را تأئید می‌کنم. وزارت اطلاعات ما با این بودجه دو رادیو در پایتخت ۱۲ فرستنده در شهرستانها من جمله سه فرستنده ۱۰۰ کیلو ولتی در استانها و ۱۰ دفتر اطلاعاتی و مطبوعاتی را در خارجه اداره می‌کند و امیدواریم آقای پست و تلگراف که امور فرستنده‌ها را نظارت می‌کنند دستور بدهند که فرستنده هائی که برای اروپا و شمال آفریقا نصب شده است و به طوری که شنیدم در حال آزمایش است هر چه زودتر شروع به کار بکنند زیرا که به کار افتادن این فرستنده‌ها موجب می‌شود که فرزندان میهن ما که در خارجه هستند صدای وطن را بهتر و خوبتر بشنوند. این بود اقداماتی که بنده لازم دانستم در زمینه تأثیر وزارت خانه‌های جدید عرض بکنم بدون تردید وزارت خانه هائی که قبلاً وجود داشتند امور جاری را به خوبی جاری کرده‌اند و طرحهای وسیع عمرانی و اصلاحی تنظیم کرده و به موقع اجرا گذارده‌اند که بنده برای جلوگیری از اطاله کلام به آن اشاره نمی‌کنم فقط چون دوست عزیز بنده آقای رامبد چند موضوع مربوط به چند وزارت خانه را اینجا اشاره کردند بنده برای اینکه نشان بدهم که در این مدت خیلی کارها انجام گرفته و این کارهائی که انجام گرفته چنان به سرعت انجام گرفته که حتی جناب آقای رامبد که در مقام انتقاد صحبت کردند فرصت اطلاع ار نتیجه آن را نیافتند عرایضی می‌کنم. در مورد تهیه تراورس در داخله کشور که اشاره کردند می‌خواستم عرض کنم که علاوه بر کارخانه تراورس بتونی کا با ظرفیت ۴ برابر شروع به کار کرده و فعالیتش کاملاً دایر است کارخانه اسالم در منطقه نمایندگی آقای رامبد قرار گرفته و توسط وزارت کشاورزی اداره می‌شود سالیانه با وضع فعلی ۲۰۰ هزار تراورس تهیه می‌کنند و تحویا راه آهن می‌دهند و موافقت نامه‌ای بین راه آهن و وزارت کشاورزی در این مورد برای تهیه تراورس تنظیم شده و به این ترتیب عمل می‌کنند در نتیجه ملاحظه بفرمائید کارخانه‌ای که در سال گذشته از کار افتاده بود در زمان دولت آقای منصور به طور مؤثری شروع به کارکرده است و مورد بهداشت و بهداری صحبت کردند ۵ بیمتارستان کردستان که مورد اشاره ایشان بود ۵ سال است که ساخته شده است و افتتاح نشده ولی در زمان این دولت در ظرف چهار ماه آماده کردند و سه هفته دیگر شروع به پذیرفتن بیمار خواهد کرد (احسنت) ۵ آسایشگاهی که گفتند ۶ سال است که نیمه تمام مانده در این دولت در این برنامه منظور شده و به سرعت تمام خواهد شد در مورد راههای طوالش صحبت فرمودند خوشوقتم که به اطلاع ایشان برساند که در دولت جناب آقای منصور راههای طوالش در مهر ماه افتتاح خواهد شد همان طور که در مورد راهها اقدامات مؤثر شده است و انشاء الله به میمنت و مبارکی ۷ هزار کیلومتر راه فرعی طی برنامه سوم ساخته خواهد شد و مورد استفاده قرار گرفته خواهد گرفت اینها نمونه هائی بودند که در دئستگاههای مختلف دولت و سازمانهای جدید التأسیس انجام گرفته وونمونه هائی بودند از سرعت و قاطعیت کار قبل از اینکه منقدان دولت اطلاع پیدا کنند که کار در چه وضعی است کار انجام شده به سرعت و بهره برداری هم شروع شده و مردم هم راضی هستند در این مدت همان طوری که مجلس محترم استحضار دارد لوایح بسیار مفیدی در زمینه‌های مختلف امور اقتصادی و اجتماعی تقدیم مجلس شد لایحه تأسیس سازمان مرکزی آمار ایران به سنا تقدیم شد تصویب این لایحه بدون تردید قدم مؤثری است و صفحه جدیدی است در فعالیتهای آمتاری مملکت که برداشته می‌شود و اطلاعات جامعی از وضع اقتصادی مملکت در اختیار دستگاههای تصمیم گیرنده قرار می‌گیرد تا بتوانند تصمیمات خود را با معلومات و اطلاعات بیشتری اتخاذ کنند لایحه توزیع اعتبارات عمرانی و تجدید نظر در اعتارات عمرانی تهیه و تقدیم و به تصویب مجلسین رسید و این امرباعث شد که دولت بتوانند با قاطعیت بیشتری در امور عمرانی اقدام نماید در این زمینه لازم است به عرض آقایان برسانم که اهمیت اعتباری عمرانی همان طور که عرض کردم و عرض خواهد کرد چه تأثیر قاطعی در رشد و رونق اقتصادی و ادامه بسط و توسعه اقتصادی دارد (صحیح است) آئین نامکه اجرائی اصلاحات ارضی تقدیم مجلسین شد و در کمیسیون مشترک مورد بررسی قرار گرفت تصویب این آئین نامه سبب خواهد شد که انقلاب اقتصادی و اجتماعی و تولید که در روستاها انجام گرفته است ثابت تر و عمیق تر بشود و ثمرات فید این انقلاب شمول کامل پیدا بکند لایحه تسهیل وصول مالیاتها تقدیم مجلسین شد و به تصویب مجلس شورای ملی رسید بدون تردید اجرای این لایحه سبب خواهد شد پرونده‌های معوقه زودتر تصویه بشود (صحیح است) و مردم راضی بشوند و از بلاتکلیفی نجات پیدا بکنند (صحیح است) و دست ستمگر بعضی از افرادی که در زمینه وصول مالیات موجبات نارضایتی مردم را در اثر تماس مأمورین با مردم فراهم می‌شود قطع کند و دولت با قاطعیت کامل در این موقع که وزارت دارائی با دست افراد خوشنام و صالح اداره می‌شود عمل کند (صحیح است) یکی از مهمترین لوایح اقتصادی لایحه تأسیس بورس است که به مجلس تقدیم شده است این لایحه بدون تردید در بکار انداختن پس اندازها در امور عمرانی تأثیر بسزائی خواهد داشت و وقتی در مجلس مطرح خواهد شد درباره اهمیت این لایحه بقدر کافی صحبت خواهد شد فعلاً وقت نمایندگان محترم را ضایع نمی‌کنم اینها نمونه هائی است به طور کلی از اقدامات مؤثر دولت در زمینه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی که لازم بود به استحضار نمایندگان محترم در پشت این تریبون و در این ساحت مقدس به اطلاع ملت ایران رسانیده شود تا ملاحظه بشود که در فرصت سه ماه که یک وقت کوتاهی است چه اقدامات مؤثری انجام گرفته و چند نتنایج ثمر بخشی به وجود آمده است بنده قبل از اینکه وارد بحث درباره بودجه بشوم لازم می دانم که در مورد یکمی دیگر از اقدامات اصلاحی دولت که در یکی از تبصره‌های بودجه نیز منعکس شده است چند کلمه‌ای عرض کنم و آن عبارت است از سرو سامان دادن به وضع پترو شیمی که تحت سر پرستی اداره شرکت ملی نفت درآمده است (خواجه نوری ـ بسیار مطلب صحیحی است) نمایندگان محترم اسنحضار دارند که این صنعت با توجه خاص شاهنشاه از زمان نخست وزیری جناب آقای دکتر اقبال وبهمت و حسن تشخیص جناب آقای مهندس شریف امامی و در دولتی که حناب آقای منصور یکی از اعضای برجسشته آن بود پایه گذاری شد در آن موقع به این کار ایرادات بسیاری کردند ولی عمل و نتیجه تحولات صنعت پتروشیمی در دنیا و در مملکت ما نشانم داد که چه عمل صحیح انجام گرفته و چه خدمت مؤثری به صنعت مملکت شد (صحیح است) لازم بود بنده این موضوع را در این موقع تذکر بدهم زیرا که صنعت جوان پتروشیمی ما یکی از مراحل و یکی از فصول درخشان خودش که فصل و مرحله مقدماتی ایجاد است پشت سر گذاشته و با تدابیر نوینی که برای اداره و بسط توسعه این صنعت در بودجه پیش بینی شده است وارد مرحله جدیدی می‌شود (احسنت) عرض کنم که از خدمت گذاری افرادی که حسن تشخیص داشته‌اند و به موقع اقدام کرده‌اند از پشت این تریبون محترم قدر دانی می‌کنم و خصوصاً حسن تدبیر و مال اندیشی دولت حناب آقای منصور را تحسین می‌کنم (صحیح است) که بهترین فرمول را برای تمشیت امور این صنعت و تمهید موجبات توسعه و ترقی آن پیش بینی کرده است (دکتر الموتی ـ بسیار صنعت مهمی است و باید تقویت بشود) در ضمن مطالبی که یکی از نمایندگان محترم در مورد بودجه ایراد فرمودند اشاره کردند به مقدمه بودجه‌های قبلی و این بودجه و گزارشهای مخبران محترم کمیسیون‌های بودجه گذشته دایر بر اینکه بودجه‌ای که تقدیم مجلس شده در آن اشاره شده است که در این بودجه اقداماتی شده است که بی سابقه است و برای اولین بار انجام گرفته و این بودجه کامل تر شده و جامع تر بوده و غیره است بنده نسبت به مقدمه بودجه‌های گذشته و فرمولهائی که در ابتدای این بودجه‌ها از طرف دولت و یا مخبران محترم کمیسیون‌های مربوطه ذکر شده است عرضی ندارم عرض بنده محدود است به این بودجه. در این بودجه واقعاً اقدامات نوینی انجام شده است این بودجه واقعاً قدم مؤثری به جلو در راه بودجه بندی صحیح و بودجه نویسی صحیح هست بنده برای اینکه ذهن آقایان در این مورد روشن تر بشود و ملت ایران از ارزش و کاری که در ظرف این سه ماه در مورد تهیه بودجه است استحضار پیدا کنند و توجه می‌نمایند که اگر دعائی شده است در مورد اینکه قدم اساسی و موفقت آمیزی در امر بودجه بندی و بودجه نویسی مملکت انجام گرفته ادعای بی پایه‌ای نبوده است وظیفه خود می دانم در مورد ارزش کاری که مسبوق بر تهیه و تقدیم این بودجه به مجلس بوده است مراتبی به عرض خانمها و آقایان محترم برسانم همان طور که استحضار دارید پس از اینکه دولت قول داد ظرف سه ماه بودجه اصلاحی به مجلس تقدیم کند یکی از فرزندان لایق این آب و خاک را در رأس دفتر بودجه منصوب کرد و یک کمیسیون چند نفری در حدود ۱۶ و ۱۷ نفر در هر حال بین ده و بیست نفر مجتمع شدند و مجهز شدند و کاری انجام دادند که واقعاً ارزنده است آنها برای اینکه یک تصویر کامل از کلیه عملیات و وظایف دستگاهها طی سال جاری بدست می‌آورند برنامه هائی تنظیم کردند و دستگاههائی را مکلف کردند که در این برنامه وظایف و حدود عملیات خودش را مشخص می‌کنند و اعتباراتی که دارند و می‌خواهند ذکر کنند این قالب ریزی و پرسش نامه و تبادل نظری که بر مبنای آن به عمل آمد سبب شد که اولاً با مراحعه بر برنامه هائی که این دستگاه دارند و در قالب این برنامه‌ها داده‌اند حدود عملیات و وظایف دستگاهها مشخص بشود برای اولین مرتبه، به علاوه تناسب و اهمیت اعتباراتی که باید به آن دستگاهها داده شود با توجه بر حدود و سبقت وظایف عملیات آنها باشد ثانیاً ای اقدامات به نحوی انجام بگیرد یعنی تجدید و تحقیق وظایف و تخصیص اعتبارات متناسب به نحوی انجام گیرد که از دوباره کاری و اسراف و تبذیر و اتلاف مالیه کشور برای کارهای مضاعف جلوگیری بشود بالاخره این روش رسیدگی سبب شد که مسئولان امر یک تجربه و تمرینی بکنند برای اینکه مرحله دوم و مرحله بعدی بودجه نویسی که برای سال آینده و سالهای بعد باید انجام بگیرد تا اینکه بالاخره به یک بودجه برنامه‌ای کامل به معنای حقیقی برسیم تسهیل بشود نتیجه نهائی این بررسی‌ها این شد که فعلاً مجموعه هائی در دفتر بودجه بایگانی است و ضبط است که در آن وضع بودجه‌ای هر دستگاه در ظرف سال ماضی و سال جاری و سال بودجه‌ای ترسیم شده و خصوصیات دستگاه در آنجا موجود است و طرحهای عمرانی دستگاه در آنجا ذکر شده بطوری که با مراجعه به این مجموعه‌ها توضیحات کافی و کاملی برای مراجعه کننده در دسترس مراجعه کننده قرار خواهد گرفت و مسئولین تنظیم امر بودجه در ستالهای آینده احتیاجی به تجدید این هم رسیدگی نخواهد داشت بلکه امور موبوط به افزایش اعتبارات در حدود عملیات و وظایف دستگاهها را در سالهای آینده فقط بررسی خواهد کرد چون در سالهای گذشته رسیدگی کامل شده و در این مجموعه‌ها ضبط است و کار را تسریع و تسهیل می‌کند (صحیح است) ـ برای اولین مرتبه در تنظیم این بودجه رسیدگی کامل و دقیقی به وضع دستگاههای وابسته به دولت شد به ترازنامه‌ها رسیدگی شد اطلاعات لازم جمع آوری و تبادل نظر شد نتیجه کار بدون تردید از نظر مجلسین مهم است زیرا برای اولین مرتبه دولت امکان نظارت را برای نمایندگان محترم بر این مؤسسات فراهم کرده و اطلاع کافی از وضع مالی این مؤسسات یا برای کگسر درآمد یا اضافه درآمد واقعی آن بدست آمده و عرضه علاوه بر هزینه این دستگاهها در سال ۴۳ هزینه‌های سرمایه ئی هر یک مشخص شده و این امر بسیار مهم است زیرا که قسمتی از این هزینه‌ها دربرنامه عمرانی سالیانه منعکس نمی‌شود در حالی که از نظر اقتصادی اینها سرمایه‌های گزاریهای مؤثری در پیشرفت و توسعه اقتصادی که اطلاع از کمیتش چه برای تصمیم گیرندگان و مسئولان امور اقتصادی مملکت و چه برای افرادی که مسئولیت نظارت بر امور مالی مملکت را دارند مانند نمایندگان محترم مجلسین بسیار ذیقیمت است و مطالعه ارقام بودجه نشان می‌دهند که در حدودی متجاوز از ۳ میلیارد ریال خارج از برنامه عمرانی سوم موسسات وابسته به دولت از منابع مالی خود سرمایه گذاری می‌کند و این سرمایه گذاری که اثر اقتصادی مهمی دارد قابل توجه است و نشان می‌دهد خدمتی که از این حیث و توجهی که از این حیث انجام گرفته است و در بودجه اطلاعات لازمه در اختیار علاقه مندان و مسئولان گذارده شدهع خدمت مهم دیگری که در تنظیم این بودجه به عمل آمده است تغییراتی است که در طرز تنظیم این بودجه اجرا شده است و بنده چون در گزارش مخبر محترم کمیسیون بودجه ذکر شده اینجا به اختصار می‌گویم و می‌گذرم یکی اینکه طبقه بندی درآمدها مورد تجدید نظر قرار گرفته شده و طبقه بندی صحیحی از نظر اقتصادی انجام شده به طوریکه منابع مالی دولت بطور منطقی مشخص شده است ممرهای مختلفی که عایدی برای دولت ایجاد می‌کند و در اقتصاد مملکت مهم است روشن بشود و می‌توان ساختمان اقتصادی و اجتماعی مملکت را از جهتی تشخیص داد در طبقه بندی هخزینه‌های مملکت هم تجدید نظر شده است و قدم مؤثر تری برداشته شده است زیرا که هزینه‌های مختلف بر حسب وظایف اساسی که دولت در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی عموی انجام می‌دهد تفکیک و مشخص شده است و به این ترتیب برای کلیه افراد امکان تشخیص این که منابع مالی مملکت به چه نسبت و به چه میزانی بین مصارف مهمه مختلف مملکتی تقسیم می‌شود پیدا می‌شود (صحیح است ـ احسنت) همان طوری که ملاحظه می فرمائید در این تقسیم بندی هزینه‌ها الویت‌های مهم اجتماعی و اقتصادی از قبیل الویت‌های مربوطه به بهداشت و فرهنگ مملکت و مربوط به رفاه کارمندان از نظر پرداخت اضافات عقب مانده آنها و غیره و سایرهزینهای اجتماعی ملحوظ شده به طوری که بیش از ۶۰% مجموع هزینه‌های عمرانی و جاری سال جاری به امور اقتصادی و اجتماعی تخصیص داده شده است و در حدود ۸۶ % مخارج عمرانی سال جاری مخارج عمرانی فقط در امور اقتصادی و اجتماعی انجام می‌گیرد (صحیح است) و این امر بسیار مهم است شما اگر بفرم شماره ۳ صفحه ۱۸ مراجعه بفرمائید می‌بینید که توجه کاملی از طرف دولت باقدامات اقتصادی و اجتماعی شده است که این امر در توسعه و رشد اقتصادی مملکت و ادامه رونق بسیار مؤثر خواهد بود قدم مؤثر دیگری که در امر بودجه نویسی برداشته شده است این است که که صحبت و دقت ارقام بیشتر شده است بسیاری ازارقام که در بودجه مصوب بودجه‌ای که در آخر سال ۴۲ بتصویب رسید سهواً در بودجه کل کشور منظور نشده بود مربوط بود باضافه اعتبارات درخواستی دستگاههای دولت طرحهای مستمری که وضعشان بلا تکلیف بود قسمتی از بدهی بنگاه پتروشیمی و غیره که در حدود هشت میلیارد ریال می‌شد در این بودجه منظور شد بعلاوه درآمدهای اختصاصی طبقه ب که در بودجه‌های قبلی منظور نمی‌شد چنانکه در صفحات گزارش (ک) بودجه مندرج است در این بودجه وارد شد و برای استحضار عامه وامعان نظر نمایندگان محترم منعکس شد و این امر برای اولین مرتبه انجام گرفته و بنابراین ملاحظه میفرمائید که باین ترتیب متجاوز از ۷۸ میلیون تومان درآمدهای اختصاصی مؤسسات دولتی در بودجه عمومی کشور برای اولین مرتبه منعکس و مندرج شده است قدم مهم دیگری که در این بودجه نویسی برداشته شده است این است که تجانس ارقام و اقلام بودجه بیشتر شده است برای اینکه تعیین بشود از محل درآمدهای عادی دولت هزینه‌های جاری و اداری و از محل درآمد برنامه هزینه‌های عمرانی تأمین بشود اقدامات مؤثری انجام گرفته و همانطور که ملاحظه می فرمائید بودجه مملکت حاکی از این است که حتی المقدور هزینه‌های سرمایه‌ای و عمرانی از بودجه عادی خارج شده و اعتبارات عمرانی منتقل شده است و بالعکس (صحیح است) بطوریکه در حدود ۷۰۰ میلیون ریال از هزینه‌های مستمر که بلا تکلیف بود و یا از محل اعتبارات عمرانی تأمین می‌شد در بودجه جاری تأمین شده است و این قدمهای مؤثری است که در راه ایجاد تجانس درراه بودجه برداشته شده است (صحیح است) این توضیحات را دارم تا ملاحظه بفرمائید که اگر از طرف دولت این ادعا شده است که برای اولین مرتبه اقدامات اساسی در امر بودجه نویسی و بودجه بندی انجام گرفته و قدم مؤثری بجلو برداشته شده است یک ادعای واهی و بی اساسی نبوده (صحیح است) ادعائی بوده است که مبتنی بر واقعیات است (صحیح است) واقعیاتی که نمونه بارزی از آنرا اینجا برای آقایان عرض کردم این اقدامات درتاریخ بودجه نویسی و بودجه بندی مملکت بطور مشعشع باقی خواهد ماند و کسانیکه در آینده مأمور تنظیم بودجه مملکت بشوند ناگزیر خواهند بود که این راه اصلاحی را ادامه بدهند راهی که تا نتیجه غائی آن عبارت از بودجه برنامه‌ای کامل است امیدواریم که دولت در این راه موفقیتهای بیشتری پیدا بکند (انشاءالله) (دکتر مهذب ـ از این بودجه آیندگان الهام خواهند گرفت) این یک افتخاری است و بدون تردید این افتخار نصیب دولت خدمتگذار جناب آقای منصور و همکاران لایق و کاردان و رئیس صالح بودجه کل مملکت شده است در اینجا بمسائل مختلفی اشاره شد از آثار تورم صحبت شد از تأثیر سرمایه گذاری ساختمانی در امر رونق صحبت شد سئوال شد که بحران چیست؟ رونق چیست؟ رشد چیست؟ اینها را در کتابها نوشته‌اند البته ممکن است رفرانس بدهم که ملاحظه بکنید اما یک سلسله مسائل و یک سلسله واقعیاتی هست و باید از پشت این تریبون توضیح داده بشود تا این که دستاویزی برای جنجال کنندگان در خارج و تخطئه کنندگان پیدا نشود بطور کلی آقایان رونق اقتصاد یعنی چه رونق یعنی یک کیفیت یک حالت یک وضع اقتصادی که در آن وضع فعالیتها رواج دارد تولید تمایل بافزایش دارد تقسیمات سرمایه گذاری و اقتصادی در یک محیط توأم با خوشبینی انجام می‌گیرد و در همین حال قیمتها هم تمایل بترقی دارد این عقیده بنده است چرا قیمتها در یک دوره رونق تمایل بترقی دارد؟ برای اینکه فعالیتها رواج دارند برای اینکه تقسیمات سرمایه گذاری با خوشبینی گرفته می‌شود یعنی وقتی که مصرف روبافزایش است وقتی که تقاضا روبافزایش است تولید کنندگان ناگزیرند برای سرمایه گذاری و برای افزایش تولید و ایجاد تولیدات جدید مبادرت بکنند اما تقاضا فعلا در حال افزایش است و تقسیمات سرمایه گذاری و افزایش تولید در آینده نتیجه خواهد داد یک فاصله زمانی ایجاد خواهدشد که در این فاصله زمانی فشار مصرف و تقاضا بر عرضه و تولید محسوس خواهدبود و در نتیجه در این مدت قیمتها متمایل به ترقی هستند این نوع تمایل به ترقی نشانه رونق است نشانه بهبود وضع اقتصادی است نشانه خوشبینی از وضع اقتصادی است نشانه لجام گسیختگی نیست نشانه بحران نیست نشانه تورم نیست و دلیلی نیست بر اینکه اظهار نارضائی بشود آنچنان ترقی قسمتهائی نامطلوب است که ترقی قیمتها از اعتدال خارج شده ترقی قیمتها نامعقول و نامتناسب باشد بنابراین صحبت از این کردید که اگر رونق ایجادبشود تکلیف ترقی قیمتها چه می‌شود؟ جواب این است که تا موقعیکه این دولت خدمتگذار برسرکار است اقدامات اساسی صورت خواهد گرفت و تحول اقتصاد تحت کنترل خواهد بود تا اندازه‌ای تمایل برترقی قیمتها قابل قبول است و بیشتر از آن جلوگیری خواهد شد در اینجا یک عرضی می‌کنم که مربوط است بوظیفه خطیر نمایندگان محترم و آن این است که تورم فقط ناشی از این نیست که کنترل زمام امور اقتصادی مملکت از دست دولت خارج شده است ایجاد تورم و بحران و اختلالات دیگر اقتصادی یک مقدار زیادی ناشی از عوامل روانی است که در ایجادو توسعه آن دولتها چندان سهیم نمی‌توانند باشند دولتها در صورتی می‌توانند بوضع مناسب عوامل روانی کمک بکنند که در اقدامات خود قاطعیت داشته باشند و سرعت عمل داشته باشند صلاحیت داشته باشند و این چیزی است که دولت تا حال داشته است (صحیح است) دراداره امور مملکت از نظر فنی از نظر ایجاد رونق تمام مطالب فنی و علمی و اقتصادی را رعایت کرده ولی کنترل عوامل روانی همیشه در اختیار دولت نیست و دامن زدن بوضع مطلوب یا نامطلوب عوامل روانی تا اندازه‌ای بعهده نمایندگان محترم است بدون تردید بعضی از این صحبتها بعضی از انواع شایعه پردازیها بعضی از تردید‌های معنی دار بعضی از مطالب چند پهلو در ایجاد عوامل روانی نامناسب تأثیر بسزائی خواهد داشت (صحیح است) و از این جهت من بعضی از آقایان نمایندگان محترم را در مقابل مسئولیت خطیری که دارند قرار می‌دهم ایم وظیفه ماست که با بیان انتقاد سازنده و آموزنده دولت را ارشاد کنیم و بمردم نشان بدهیم یک ثبات اقتصادی و اجتماعی و اساسی وواقعی وبادوام پیدا شده است تا امیدوار بآینده باشد و درتعقیب سرمایه گزاریهای بخش عمومی یعنی سرمایه گزاریهائی که دولت انجام داده است و انجام می‌دهد و مجوز آنرا بموجب لایحه اضافه اعتبارات عمرانی از مجلس محترم گرفته است افراد نیز سرمایه‌های خود را در امور عمرانی بکار بیندازند (صحیح است ـ احسنت).
در این مورد چند بار به نقص امور ساختمانی اشاره شده است بنده باید عرض کنم امور ساختمانی و عمرانی در ایجاد تحرک نقش اساسی را بر عهدا دارند و دولت بسیار به موقع و بجا اقدام کرد که الویت را به این امور داد وقتی که یک راه ساخته می‌شود در نتیجه ساختمان این راه یا این خانه فوراً درآمدهائی به عنوان مزد کارگر و درآمدهای عوامل مختلف تولید از قبیل در و پنجره ساز، کاشی کار. آجر فروش. اسفالتکار و غیره بین افراد تقسیم می‌شود (صحیح است) درآمدهائی تقسیم می‌شود و به افرادی داده می‌شود که اینها فوراً مصرف می‌کنند کارگر مزدی می‌گیرد فوراً مصرف می‌کند (صحیح است) طیقات متوسطی که کاشی کار هستند، نجار هستند در و پنجره ساز هستند و غیره اینها تمایل به مصرف زیاد دارند یعنی درآمد خودشان را فوراً مصرف می‌کنند این مصرف درآمد پولهائی را قدرت خریدهائی را وارد مدارهای اقتصاد مملکت می‌کنند (صحیح است) و موجب می‌شود امور تولیدی که جوابگوی این مسائل هستند بسرعت افزایش پیدا کنند (صحیح است) بنابراین ملاحظه می‌کنید که امور عمرانی و ساختمانی چه تأثیر قاطع و سریعی در ایجاد رونق اقتصادی دارد که دولت به موقع اقدام کرد. و با حسن تشخیص اقدام کرد که به محض شروع به خدمتگذاری در این زمینه لوایحی آورد که به تصویب مجلس رسید و اقدامات سریعی کرد اما مطلبی که مطرح می‌شود این است که شرط ادامه رونق چیست؟ تضمین ادامه رونق چیست؟ تضمین ادامه رونق سرمایه گذاریهای دیگری است که در این بودجه منعکس شده است سرمایه گذاریهائی که موجب افزایش تولید می‌شود موجب ایجاد کالاهائی می‌شود که بعدها جوابگوی اضافه شدن احتیاجات مصرفی و قدرت خرید که ناشی از درآمدهائی که در نتیجه امور عمرانی به جریان گذاشته شده است خواهد گذاشت بنابراین نگوئید چرا اینقدر میلیارد ریال در امور عمرانی سرمایه گذاری می‌کنید و بعداً چه عواقبی خواهد داشت هیچ عواقبی ندارد و جز عواقب مطلوب و مستحسن برای اقتصاد مملکت (صحیح است) بنابراین ملاحظه می فرمائید که تدابیر و اقدامات اقتصادی درباره ایجاد رونق و تضمین ادامه آن بسیار خوب بود زیرا که با سرمایه گذاریهای عمرانی و ساختمانی به منظور افزایش درآمد همان طبقاتیکه مصرف کننده مؤثری هستند اقدام شده و با تخصیص اعتبارات به امور تولیدی موجباتی فراهم گردیده که افزایش تولید در آینده نزدیکی امکان پذیر بشود تا جوابگوی افزایش تقاضا و تضمین کننده ادامه رونق باشد (صحیح است ـ احسنت) (دکتر الموتی ـ صحیح است بسیار مطلب جالبی است) اما اینجا مطلبی گفته شد در مورد وامها بنده بسیار خوشوقتم که جناب آقای مرتضوی که هم مرد عمل هستند زیرا که عمری را به امور بازرگانی و به نحوه موفقت آمیزی تخصیص داده‌اند و گذرانیده‌اند و نیز مرد علمی هستند زیرا که مطالعه می‌کنند (صحیح است) و به مقتضیات و شرایط جدید اقتصادی واقف هستند (صحیح است) در اینجا توضیحات خوبی دادند (دکتر رهنوردی ـ مرد شریفی است) و مرد مطلعی است در این مورد به چند تذکر می‌کنم تذکر بنده این است که بسیار متأسفم که بعضی از افراد توجه نمی‌کنند که چه تحول اساسی از یک قرن پیش تاکنون مخصوصاً سالهای اخیر در ساختمان اقتصادی و اجتماعی ما انجام گرفته است بعضی از آقایان توجه نمی‌کنند که رهبری شاهنشاه معظم و پیشرفتهای اقتصادی، اجتماعی، چگونه عرق ملیت ما را به جوش آورده است (صحیح است) دیگر زمانی نیست که بگوئیم وام گرفتن از خارجه یعنی رقیت خارجه (صحیح است) دیگر زمانی نیست که مانند یک قرن پیش بگوئیم اگر ما چند میلیون لیره یا چند میلیون دلار از خارجه قرض بکنیم بدون تردید سبب می‌شود که از نظر اتقتصادی و نظرهای دیگر تابع نظرهای خارجی می‌شویم ذکر این مطالب صحیح نیست چگونه یک ملت آزاد شده‌ای چگونه یک ملت آزادی که در طی تاریخ درخشان خود نمونه آزادی و آزادیخواهی بوده چگونه ملتی که هیچ وقت زیر بار رقیب خارجی نرفت و اگر هم به طور اتفاقی وقایعی رخ داد فوراً جوابگوئی کرد و علاقمندی خود را به آزادی و عدم تسلط خارجی نشان اد ممکن است از وام گرفتن از خارجه نتایج نا مطلوبی را قبول بکند این از نقطه نظر سیاسی مطلب از نظر اقتصادی وام گرفتن امر مهمی نیست من به شما قول می‌دهم که با ۹۴ نفر عده حاضر به علاوه هیأت محترم دولت همه مقروضیم (صحیح است) این قرض از تازه قرضهای نا مطلوبی است زیرا که برای مصرف است اما وقتیکه مملکت قرض می‌کند آنهم با امعان نظر وزیر کنترل و نظارت مراجع عالیه‌ای مثل مجلس شورای ملی مثل مجلس سنا و با قید اینکه با چه شرایط و با چه مبلغ و با چه بهره و به چه مدت و به چه اقساط (دکتر رهنوردی ـ و به چه مدت) به چه مدت ابتکار را از بنده نگیرید ملاحظه بفرمائید چقدر مضحک است صحبت کردن از اموری که امروز حل شده و مشکلی مطرح نمی‌کند می دانید که وام گرفتن برای مواردی که برای تولید باشد چنر برابر میزان وام ایجاد درآمد می‌کند و از محل درآمد میزان اصل و فرع را پرداخت و مبلغ مهمی هم ایجاد سرمایه جدید کرد (خواجه نوری ـ آقای دکتر عدل تذکر بدهید کما اینکه حالا می‌پردازیم) عرض کنم همین پرداخت وامهای گذشته که آقای خواجه نوری می‌فرمایند و آقایان جمعاً اشاره می‌فرمایند نشانه این است که اولاً قدرت و بنیه اقتصادی و مالی ما کافیست و ظرفیت و تحمل آن را دارد ثانیاً منابع ارزی ما به قدری مستحکم است که از لحاظ موافقین این وامهها به هیج وجه اشکالی وجود ندارد آیا کسی منکر قدرت منابع ارزی ما است؟ هیچکی نمی‌تواند باشد این یک موهب الهی است که نصیب ملت ایران شده است و با حسن وجهی در این دولت استفاده خواهد شد و مورد تأئید همگان است (صحیح است) در اینجا به یک مطلب دیگر اشاره شد و آن عبارت از این است که چرا در تأمین منابع مالی لازم برای هزینه‌های جاری نسبت مالیاتهای غیر مستقیم بسیار زیاد تر از مالیاتهای مستقیم است (صحیح است) بنده باید عرض کنم نه این دولت و نه بطور کلی دولتهای دیگر در گذشته در این مورد یعنی در چنین نسبتی حالا من به ارقام و طرز وصول و کیفیت بیشتر یا کمتر کار ندارم در مورد چنین تناسب نا مطلوب که به نظر آقایان رسیده هیچ تقصیری ندارد زیرا که نسبت به این نوع منابع مالی و تغییر این تناسب به نحوی که میزان مالیاتی غیر مستقیم بشود با سیاست و تدابیر دولتها چندان ارتباط ندارد بلکه اترتباط با ساختمان اقتصادی و اجتماعی مملکت دارد ما انشاء الله باید سعی بکنیم در نتیجه پیشرفتهای اقتصادی و توسعه و ترقی اقتصادی و اجتماعی ساختمان اقتصادی و اجتماعی ما نیز تغییر بکند و به تدریج که این تغییر انجام می‌گیرد بدون تردید تناسب این منابع هم رفته رفته اصلاح خواهد شد که مورد نظر آقایان است در این مورد چون وزارت دارائی خوشبختانه مشغول تهیه لوایح در مورد مالیاتها است و مطالعاتی در این زمینه شد بنده برای اینکه از بحث‌های دیگر در این زمینه در آینده جلوگیری بشود چند کلمه توضیح عرض می‌کنم و آن این است که از نظر تناسب بین مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم بطور کلی کشورهای دنیا را به سه دسته می‌شود تقسیم کرد یک دسته کشورهائی هستند که بسیار پیشرفته‌اند که در صف مقدم کشورهای پیشرفته دنیا قرار دارند مانند آمریکا، ایالت متحده آمریکای شمالی، سوئیس و سوئد و امثال اینها در این دسته از کشورها تناسب بین مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم این طور است که در حدود پنجاه و سه تا ۷۰ در صد منابع مالی برای درآمدهای عادی از محل مالیاتهای مستقیم تأمین شود ولی این نسبت مالیاتهای مستقیم ناشب از وضع اقتصادی و اجتماعی آنتها است ناشی از آن است که اشل درآمدها آنها به نحو بسیار صحیحی متدرجاً قرار گرفته نشانه آن است که مردم صحیح العمل ترند (صحیح است) اظهار نامه‌ها صحیح تر است و موجبات کنترل از طرف دولت و تشخیص مالیات بیشت فراهم است علتش این است که اقتصاد این کشورها تجانس و یک پارچگی بیشتری دارا شده بیش از این توضیح نمی‌دهم چون این موضوعه را جناب آقای مهندس ناصر بهبودی عنوان فرمودند و بسیار به موقع بود زیرا که به بنده امکان این را دادند که اظهار نظر بکنم یادداشتهائی هم دارم و تقدیم حضور ایشان خواهم کرد تا ملاحظه بفرمایند دلیلش چیست دسته دیگر کشورهائی هستند که مانند فرانسه و آلمان و بلژیک و غیره گرچه پیشرفته‌اند ولی وضع اقتصادی و اجتماعی کشورهای دسته اول را ندارند در این دسته تولید مثل تولید صنعتی از یک طرف توسط بنگاههای متمرکز و عظیمی انجام می‌گیرد و از طرف دیگر به وسیله دستگاهها و واحدهای تولید خانوادگی و حرفه‌ای و غیره یعنی هم بخش حرفه‌ای و تولید کوچک وجود دارد و هم بخش تولید متمرکز کشاورزی اینها هم به همین نحواست یعنی کشاورزی این ممالک بیشتر جنبه واحدهای تولید کوچک و خانوادگی را دارند در نتیجه سیستم مالیاتی هر یک از این کشورهای مختلف و متنوع است اینها مثالهائی است که نشان می‌دهد ساختمان اجتماعی و اقتصادی چطور در طرز مالیاتها مؤثر است، در این کشورها مجبورند مالیات خاصی وضع بکنند برای طبقه کشاورز زیرا که کشاورزی جنبه خانوادگی دارد و سیستم مالیاتی متفاوت در بخش تولیدی اتخاذ می‌کند چون که یک قسمت از تولید به وسیله واحدهائی که باید تابع سیستم مالیاتی خاصی باشند و یک مقدار دیگر از تولیدات صنعتی بوسیله مؤسسات کوچکتر و خانوادگی و حرفه‌ای انجام می‌گیرد که آن هم باید تابع سیستم خاصی باشد و قس علیهذا که من وارد جزئیات نمی‌شوم نتیجه این می‌شود که در این نوع از کشورها منابع درآمد دولت به نحو تقریباً متناسبی بین متالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم تقسیم شده است یک دسته دیگر کشورهای در حال رشد هستند در این کشورها به علل مختلف بع علت اینکه اولاً اختلاف سطح درآمدها زیاد است از طرف یک طبقه بسیار متمکن و از طرف دیگر یک عده بیشتری که درآمد ناچیزی دارند که به زحمت تکافوی حداقل زندگی آنها را می‌کند ثانیاً به علت اینکه درآمدهای کشوری اینها جنبه خاصی دارد مثلاً در اقتصاد کشور خودمان می دانیم که مقدار عظیمی از تولیدات کشاورزی توسط خود کشاورز و خانواده کشاورز مصرف می‌شود در حالیکه در کشورهای دیگر مخصوصاً در کشورهای پیشرفته نوع اول، تمام محصولات کشاورزی به بازار می‌آید، فروخته می‌شود و از محل در این درآمد کشاورز مایحتاج خودش را تأمین می‌کند در حالیکه در کشور ما درآمدهای کشاورز بطور طبیعی بدست می‌آید بطور طبیعی مصرف می شو. د یعنی از محصولی که تولید می‌شود مقدار مهمی به مصرف خود کشاورز می‌رسد بنابراین ملاحظه می‌کنید که این اشکالاتی است که در کشور ما وجود دارد و سبب می‌شود که وضع وصول مالیاتهای مستقیم را در یک اشل و به مقدار زیاد ممتنع بکند این امر منحصر به ایران نیست آماری که من دارم نشان می‌دهد این امر در کلیه کشورهائی که در حال رشد هستند رایج است و ما نباید این مسأله را یک مسأله‌ای بدانیم که ناشی از سستی و تکاهل دولت است اما دولت یک کار می‌تواند بکند و آن کار این است که حداکثر اقدامات لازم را مبذول بکنمد که دستگاه وصول بهتر بشود مالیاتها عادلانه تر بشود روابط مؤدی و دریافت کننده مالیات من نمی‌گویم قطع بشود زیرا که معنی ندارد قطع بشود ولی روابط صحیح تر بشود بر مبنای صداقت و صحت بیشتری استوار بشود این کارها را دولت می‌تواند بکند و همین طور که ملاحظه فرمودید چندی پیش که لایحه تسهیل وصول مالیات مطرح بود جناب آقای وزیر دارائی که من به حسن تدبیر و لیاقت و کاردانی ایشان معتقد هستم وعده دادند که در این زمینه اقداماتی خواهند کرد همان طور که انتصابات ایشان جملگی حاکی از این توجه خاص به اصلاحات بوده است در هر حال بنده در مورد مالیاتها بیشتر از این توضیح نمی‌دهم در غیاب آقایانی که ایراد گرفتند چندان لزوم ندارد اکثریت، اکثریت مطلع و مؤمن به این اصول که عرض کردم معتقد است و می داند که دولت کلیه مساعی لازم را مبذول داشته است البته بعداً خدمت آقایان غائبین ایرادات خودم را تقدیم خواهم کرد بخوانند و بدانند که اصول چیست و انتقاد را در چه مورد باید کرد (دکتر الموتی ـ فرمودید که آماری دارید از کشورهای در حال رشدتناسب مالیات مستقیم و غیر مستقیم) با کمال میل آنها را برای ضبط در تاریخ و درج در صورت جلسه و تصدیق اینکه واقعاً دولت تکاهل نکرده عرض می‌کنم در مورد مالیاتهای مستقیم نسبت به مجموع عوائد کشور در سال ۱۹۵۳ طبق منلبع از طرف سازمان ملل متحد منتشر شده و آن از این قرار است شیلی ۱۴ در صد. سوریه ۱۱ درصد. عراق ۷ درصد. لبنان ۱۴ درصد. برزیل ۱۸ درصد. ایران ۱۷ درصد. پس ملاحظه فرمودید (متشکرم) عرض کنم که گفتم متعذر و ممتنع است وصول مالیاتهای مستقیم بیشتر با توجه به سازمان اجتماعی و اقتصادی در این مورد هم اجازه بفرمائید چون جناب آقای الموتی اهل علم هستند و استاد اقتصاد هستند برای استحضار معظم له بنده یک ارقامی را عرض می‌کنم از بعضی از کشورها این جزئی است وقت آقایان را نمی‌گیرد ولی فرصتی است که از ذکر آمار در پشت این تریبون اذهان عمومی مردم روشن بشود (صحیح است) (دکتر الموتی ـ لازم است بفرمائید) عرض کنم که مکثال دوم از تعداد مؤدیان مالیات بر درآمد بر حسب در هزار جمعیت کل کشور یعنی چند در هزار از جمعیت کل کشورهای مختلف مالیات بر درآمد می‌دهند این نشانه این است که مأخذ مالیات یعنی آن عده که مالیات بر آنها تعلق می‌گیرد چقدر محدودند اگر ماتلیات بر درآمد یعنی مالیات مستقیم که حقاً برای اینکه عادلانه باشد و نقش متساوی کردن شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم را ایفاء بکند باید تصاعدی باشد و برای اینکه راندمان داشته باشد باید جنبه تصاعدی پیدا بکند و چون تحمیل می‌شود به یک عده معدودی عملاً قابل تحمیل و وصول نیست این آمار واقعاً آموزنده است. تعداد مؤدیان مالیات بر درآمد بر حسب ۱۰۰۰ نفر جمعیت کل کشور در سال ۱۹۵۳ آمار ایران را متأسفانه ندارم ولی ممالکی را که ذکر کردم دارم با مقایسه با ممالک پیشرفته شیلی ۹ در هزار یعنی یعنی از هر هزار نفر نه نفر مالیات گرفته می‌شود ونزوئلا۹ در هزار برزیل ۵ نفر در هزار نفر آرژانتین ۱۵ در هزار نفر فرانسه ۱۲ نفر در هزار وضع ما که بهتر از فرانسه نیست هم از نظر اینکه سیستم حسابداری مرتب و معینی نداریم که بتوان کنترل اظهار نامه‌های مالیاتی را عملی کرد هم از نظر اینکه وافعاً از نظر وجود کادر و پرسنل لازم این آمادگی را نداریم که کار وصول و تشخیص را انجام بدهیم خیلی معذرت می‌خواهم که قبلاً گفتم در فرانسه ۱۲ در هزار نفر است این ۱۲۰ در هزار نفر است در انگلستان ۳۱۰ نفر در هزار نفر و در ایالت متحده آمریکای شمالی ۳۳۲ در هزار ولی توجه بفرمائید در شیلی ۹ در هزار در برزیل ۵ نفر در هزار نفر و همچنین در ونزوئلا ۹ نفر در هزار نفر اینهاکشورهائی هستند که از نظر ساختمان زیاد با ما متفاوت نیستند ملاحظه می فرمائید مأخذ و مبنای وصول مالیات چقدر ضعیف است اینجا مسائل مختلف دیگری مطرح شد مثلاً در مورد وظیفه بانک کشاورزی صحبت شد که بایستی عامل تقسیم وامهای کوچک باشد و جانشین مالکین بشود البته این یک مفهوم صحیحی نیست از نقش بانک کشاورزی زیرا این کار را یعنی کمک بزارعین شرکتهای تعاونی روستائی و این شبکه تعاونی که باید تعمیم پیدا کند به تمام کشور باید ایفا بکند و نقش بانک کشاورزی عبارت است از تقویت و تأمین سرمایه گذاریهای بزرگ در امور کشاورزی نه رسیدگی به کار کشاورزان جزء که در اختیار و به عهده شبکه تعاونی باید قرار بگیرد اگر این کار را فعلا بانک کشاورزی انجام می‌دهد به علت این است که شبکه تعاونی کشور هنوز توسعه کافی پیدا نکرده (یک نفر از نمایندگان ـ این کاررا انجام داده) بدون تردید خوب عمل کرده و مورد تأیئد همه ما است در مورد اسپسیالیته وجود دارد این رقم صحیح نیست (صادق احمدی ـ مسائل خارج از بودجه را باید دولت دفاع کند اسپسیالیته که سر بودجه نبوده) (خانم دکتر پارسائی ـ شهرداری هم در بودجه نبود یک ساعت و نیم صحبت کردند) تذکر جناب آقای دکتر صادق احمدی بسیار بجاست اینها مسائلی نیست که آنچنان اهمیتی داشته باشد که در موقع طرح بودجه وقت مجلس گرفته بشود آقایان می‌گویند برای اینکه صحبتی کرده بشود و انتقادی کرده بشود پس اجازه بفرمائید در این مورد بنده عرضم را تمام کنم و نشان بدهم که این قبیل ایرادات برای این است که درمجلس مطلبی گفته بشود و وقتی از دولت و ملت و مجلس تضییع بشود والا هیچ فایده‌ای ندارد (دکتر شفیع امین ـ بسیار لازم است) نه خیر هیچ بنای دیگری نمی‌تواند داشته باشد (یک نفر از نمایندگان ـ اینطور نیست) بنده به مطالب اصولی اکتفا می‌کنم و نمی‌گذارم اتلاف وقت بشود و شاخ و برگ نمی دانم این کار را آقایان دیگر می‌کنند تا نمونه‌ای باشد تا مشاهده‌ای باشد برای افکار عمومی که هر کس به چه ترتیب و در چه زمینه‌ای صحبت می‌کند انتقادات آموزنده و سازنده می‌شود یا خیر بهانه جوئی و عیب جوئی می‌شود راهنمائی مؤثر می‌شود یا اتلاف وقت می‌شود اگر کسی در مقام موافقت صحبت بکند آیا این موافقت مبنی بر یک شواهد ارزنده و نمونه‌های زنده‌ای است و یا خیر تاکگنون هر چه توضیح دادیم توضیح پیشرفت‌ها و قدمهای اصولی بوده که به جلو برداشته شده در راه تنظیم بودجه و مبتنی بوده بر شواهد و مطالبی که گفتم اگر دولت برنامه رونق را تنظیم و اجرا کرده است چقدر به موقع بوده است و چقدر غلط و نا صحیح است این اکاذیب که نا ممکن است این وضع ایجاد تورم بکند چرا؟ به چه دلیل؟ فقط یک دلیل می‌تواند داشته باشد و آن نشر اکاذیب است از نظر روانی بعضی از انواع صحبتها ممکن است در جامعه تأثیر نا مطلوبی بکند (صحیح است) در این صورت هم دولت تقصیری ندارد بلکه تقصیر به عهده کسانی است که مطالب نا بجا می‌گویند مطالب نا پخته می‌گویند که از نظر علمی خیلی قابل توجه نیست و بدون تردید اخلاق آمیز است (صحیح نیست) اگر صحیح نیست آقایان که منقد هستند از پشت این تریبون محترم استدلال بکنند ولی استدلال بکنند نه اینکه بگویند وضع در گذشته این طور بوده است اگر وضع در گذشته نامطلوب بود که این آقایان اینجه تشریف نداشتند این آقایان آمده‌اند که این وضع نامطلوب را اصلاح بکنند ایجاد بشود تا اصلاحات اساسی انجام بگیرد (صحیح است).
(یکی از نمایندگان ـ بفرمائید استدلال نه سفسطه) در مورد جنگلبانی ایراداتی گرفته شده است عرض می‌کنم در خارج توضیحات لازم داده خواهد شد و اینها ایراد جوئی و بهانه جوئی است این ایرادات به دلایلی که در موارد دیگر هم عرض کردم نمونه‌های روشنی بود از خروار و از بسیار و به هیچ وجه صادق نیست اینها ایراد گیری است و خوشوقتم در کلیه توضیحاتی که در مقام انتقاد از پشت این تریبون گفته شده بنده موردی ندیدم که به سستی و تکاهل این دولت ایراد گرفته شد موردی ندیدم که از سوء عمل و سوء جریان در این دولت ایرادی گرفته شود آیا د تنظیم و اجرای برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی سستی شده؟ چه گفتند آمدند گفتند که چرا فلان انتصاب در میان هزارتان انتصاب دیگر آن جنبه را داشته باشد آقایان در مقام نمایندگی و توجهی که باید به مسائل بزرگ که فوریت و ضروریت حیاتی دارد و اقداماتی که باید در این مملکت انجام بگیرد این مطالب چیست در پشت این تریبون می‌گویند فلان انتصاب چرا فلان طور بوده است شما نسبت به صلاحیت اخلاقی و معنوی ایرادی دارید آیا سوء عملی از کسی دیده‌اید آیا در این انتصاب کسی را دیده‌اید که خائن بوده و نسبت به این مملکت مرتکب سوء عملی شده باشد اگر مواردی دارید بیآئید بگوئید ما که با حوصله و صبر گوش می‌دهیم این صحیح نیست که بیایند بگویند انتصابات به طوری بوده است که خوشایندی در ضمکن آن ملفوظ شده است مگر وقتی که آقای منصور نخست وزیر نشده بودند نبود این چند موردی که ذکر کردید شاغل مقامت حساسی بودند مقامات عالیتری داشته‌اند این حرف چیست مقام فعلی شاید پائین تر است از نظر حساسیت و اهمیت و نقشی که ممکن است مستقیماً از نظر اقتصادی و اجتماعی مملکت داشته باشد و در مقام مقایسه با مقامات قبلی که امروز کرده بودند بالاخره ایشان در این مملکت فامیل دارند خویشاوند دارند بالاخره در این تغییرات یک نفر باید جائی برود و دیگری جای دیگر اینها این مسائلی نیست که در این مقام گفته شود با توجه به خیر دولت اقداماتی که باید انجام بگیرد با توجه به ضروری و حیاتی بودن به علت این است که مسئله رشد اقتصادی و اعتماد و هماهنگی که برای تضمین رشد اقتصادی باید داشته باشیم یک مکسئله حیاتی است جمعیت کشور ما ۶ و۲% در سال افزایش پیدا می‌کند یعنی روزانه در حدود ۱۵۰۰ نفر متولد می‌شوند و با توجه به متوفیات این تعداد بر جمعیت کشور افزوده می‌شود برای این اضافه جمعیت باید نقشه داشت سرمایه گذاری کرد از نظر بهداشت از نظر تغذیه و غیره و تأمین حداقل زندگی مناسب با شرافت مقام انسانی در آینده باشد بنده صحبت نمی‌کنم از وظایف دولت نسبت به افراد موجود مملمت و کسانی که پائین تر از حداقل زندگی را دارندباید اقداماتی بکنند که اینها حداقل زندگی تأمین بشود ولی مسئله فقط این نیست که حداقل زندگی برای همه تأمین بشود مسئله این نیست که رشد اقتصادی عنوانی باشد که جوابگوی احتیاجات ۶ و ۲% افزایش جمعیت باشد مسئله این است که کشورهای دیگر به سرعت در راه رشد اقتصادی و توسعه پیش می‌روند و ما باید آهنگ رشد اقتصادیمان را چنان تنظیم کنیم که به این کشورها برسیم نه فقط افزایش درآمد ملی و تولید ملی در حدود ۶ و ۲% برای این افزایش جمعیت و برای اینکه وضع فعلی حفظ شود بعمل آید بلکه درآمد ملی باید به قدری افزایش پیدا بکند و بقدری سریع افزایش پیدا بکند که به کشورهائی که پیش می‌روند برسیم اگر این کار را نکنیم محکوم به فنائیم اگر نکنیم در پیشگاه شاهنشاه خودمان روسیاه هستیم (صحیح است) شاهنشاه موجب بیاناتی که نمونه آن را بنده درپشت این تریبون در اول عرایضم گفتم در خارجه می‌فرمایند من از جناب ملتی می‌آیم که نمونه معنویت و علاقه مندی و پیشرفت و ترقی است اگر این علاقمندی وجود دارد و مطمئناً علاقمندی وجود دارداستدعا می‌کنم که وقت را بیش از این تلف نکنید دولتی است خدمتگذار دولتی است که با سرعت و قاطعیت تاکنون خدمت کرده (صحیح است) دولتی است که هیچ وقت خدشه‌ای در کارش نیست بنده قول می‌دهم که اگر خدشه‌ای وارد باشد ما افراد اکثریت باشیم که این دولت را بکوبیم و من تاکنون کوچکترین نقطه ابهامی وجود ندارد و در کمال صلاحیت و حسن عمل اقدام کرده و ما مؤید این دولت هستیم جناب زهتاب در بیاناتشان فرمودند کا ما پس از ده ماه اگر به حوزه‌های انتخابیه مراجعه کنیم به موکلین چه بگوئیم، بگوئیم که تصویب نامه هائی را که اوردند تصویب کردیم و قانون وضع کردیم جناب آقای زهتاب فرد تشریف دارند شما که مرد غیرتمندی هستید و بنده به شما ارادت دارم یک استدعا دارم چون شما این مسئله را مطرح کردید وقتی که به حوزه انتخابیه خودتان مراجعه کردید بگوئید ما دولتی آوردیم و این بزرگترین اقدام ما بوده ما دولتی آوردیم که مجری با حسن نیت و مأمور قاطع منویات ملوکانه بود ما دولتی آوردیم که از هیچ گونه اقدام برای تحقیق پیشرفت و توسعه اقتصادی مملکت فرو گذار نکرده ما دولتی آوردیم که در حال انجام اقدامات مؤثری است که برای بیکاران کار پیداشود بهداشت تعمیم پیدا بکند فرهنگ توسعه پیدا بکند نان و کار برای همه وجود داشته باشد و اینها مسائلی است که در جهت اقدامات و تحولات اخیری است که در این مممژلکت روی داده است اینها اقداماتی است که مورد نظر شاهنشاه است به موجب همان مطلبی که دیشب ناطق محترم ار بیانات و فرمایشات ملوکانه استخراج می‌کردند مگر اعلیحضرت همایونی جز این مطالب چه فرمایشاتی داشته‌اند در گذشته چه دستوراتی فرموده‌اند ما معتقدیم یک انقلاب عظیمی که با رهبری معظم له انجام گرفته جز این چه اقداماتی داشته من استدعا می‌کنم که به موکلین خود بگویند که ما یک دولت خدمتگذار آورده‌ایم و قبل از حرکت از پایتخت با سرعت و قاطعیت و رأی قاطبه همگانی افراد عضو قوه مقننه به بودجه صحیح و به بودجه مترقی این دولت رأی داده‌ایم (احسنت).
- تصویب صورت مجلس عصر یکشنبه ۲۱ تیر
۳- تصویب صورت مجلس عصر یکشنبه ۲۱ تیر
رئیس ـ صورت جلسه عصر روز یک شنبه بین خانمها و آقایان توضیح داده شده است راجع به این صورت جلسه نظری نیست؟ آقای کبیری.
کبیری ـ اصلاحاتی در صورت جلسه داشته که بنده دادم به تند نویسی.
رئیس ـ آقای فخر طباطبائی،
فخر طباطبائی ـ در بیانات بنده غلط‌های چاپی هست که می دهمم به تندنویسی.
رئیس ـ پس زودتر مرحمت کنید جون صورت جلسه در زیر چاپ است آقای ریگی.
ریگی ـ اصلاحاتی داشتم که به تند نویسی دادم.
رئیس ـ نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه عصر روز یکشنبه تصویب می‌شود و آقای جاوید به عنوان مخالف صحبت می‌کنند.
هاشم جاوید ـ من چه گویم که ترا نازکی طبع لطیف تا به حدی است که آهسته دعا نتوان کرد (احسنت) (نمایندگان تکرار کنید) من چه گویم که تورا نلزکی طبع لطیف تا به حدی است که آهسته دعا نتوان کرد من سعی می‌کنم از تکرار و بیان کلماتی که نشان عصبانیت یا در سخن باشد خود داری کنم (احسنت) تلاش خواهم کرد که از ذکر کلمات باطل بپرهیزند و شأن مجلس مقدس شورای ملی را بالاتر از این می دانم. کرسی خطابه را وسیله بیان ابراز عقیده مخالف و موافق می دانم دلیش این که در تمام مدتی که در مجلس افتخار انجام وظیفه داشته‌ام با صبر و حوصله و توجه به سخنان مخالف و موافق گوش کردم بنده عقیده دارم که بالا بردن شأن مجلس احترامی است که به سخنان همکاران خودمان می‌گذریم این احترام به خود ماست بنده تلاش داشتم که از تکرار بعضی مسائل که قبلاً هم در باب آن صحبت شده است پرهیز کنم اما در سخنان همکار محترم جناب آقای دکتر عدل طباطبائی استاد اقتصاد طرح مسائلی شد که متأسفانه مرا از تکرار بعضی از مسائل ناگزیر می‌کند به علاوه اگر بخواهیم که بعضی مسائل را از سخنرانی حذف کنم و ترکیب و ترتیب سخن بهم می‌خورد بنده می دانم که سخن گفتن در بودجه کار بسیار دشواری است سخن گفتن در باب دخل و خرج مملکت است سخن گفتن در باب سود و زیان مردم است از این جهت است کوشش می‌کنم که تابع منطق و استدلال باشم و بدون دلیل سخن نمی‌گویم از خداوند بزرگ می‌خواهم که مرا در راستگوئی و راستروی یاری کند تا در مقابل مجلس و قانون و ملت شرمسار نباشم انگیزی من در این سخنان مسئولیت خطیر نمایندگی من وظیفه من سوگند من است حفظ حقوق مردمی است که مرا اینجا فرستاده‌اند و آن وظیفه اجازه نمی‌دهند که من در اینجا خاموش بنشینم بنابراین من برای رضای کسی جز خدا و جماعتی غیر از ملت و مصلحت کسی کسی جز منابع مملکت و ملت سخن نخواهم گفت (احسنت) در این کار حتی پای بند خوش آیند مردم نیستم زیرا معتقدم که ما اینجا آمده‌ایم که مردم اینجا آمده‌ایم که مردم را خوشبخت کنیم نه خوشدل به مصلحت آنها عمل کنیم نه رضای خاطر آنها عقیده دارم که مرد سیاست در امر سیاست حتی به خوشدلی مردم نباید توجه کند مردم را بیهوده دلخوش کردن همانقدر بد هست که بیهوده نومید کردن در کار سیاست واقع بینی بهتر از خوش بینی است بودجه همین ارقام خرد و بزرگی که ما می‌نویسم و با چند صفر هزار آن را میلیونها و میلیاردها می‌کنیم نیست سرمایه مردم و ثروت مملکت است حاصل دانه دانه گندمی است که از خر من دهقان می‌گیریم خراجی است که از هر گره که دخترک باف می‌زند می ستانبم مالیاتی است که از هر جرعه آب که کشاورز پیر می‌نوشد می گیریم از چائی که کشاورز می‌نوشد می ستانیم از هر سیگار که دهقان جوان می‌کشد می ستانیم (صحیح است) از خراج هر ضربه پتک رنجبران و شمارهای نفس زحمتکشان است (صحیح است) بودجه ثروت شخصی و مال خصوصی من نیست ک آنرا به میل خود خرج کنیم و به هوی و هوس به دور بریزیم قطرات خون بیماری است که متأسفانه به کم خونی مبتلا است و نشسته است و نگران است تا به بیند که با سلامت و حیات او چه می‌کنیم اگر در این غفلت و اهمال ورزیم در وظیفه خود قصور می‌کنیم اینک دولت آمده است که ما طبیبان حاذقیم داروی این درد را داریم درمان این بیماری را در محضر اطبای حاذق غرب خوانده‌ایم و معالجه این نوع بیماران را دیده‌ایم اماباید توجه داشت که حتی معالجعه یک بیماری در مورد بیماریهای گوناگون با یک دارو و یک نسخه قابل عمل نیست مزاج بیمار مهمتر از اصل بیماری است از این حهت تجویز نسخه هائی که در بعضی از ممالک گاه با توفیق گاه به نیمه توفیق همراه بوده است بدون در نظر گرفتن اوضاع مملکت بدون در نظر گرفتن شرایط این مملکت بدون در نظر گرفتن سنت‌های مملکت بدون در نظر گرفتن وضع اجتماعی و اقتصادی کشور ما کار صحیح نخواهد بود (احسنت) همه علمای اقتصاد معتقدند که مسائل اقتصادی فرضیاتی است که از آن نتیجه مسلم نمی‌توان گرفت طرح بودجه در مجلس برای بنده یک سود داشت و آن این بود که بنده عادت دارم هرگز نخوانده و ندانسته در باب مسئله‌ای صحبت نکنم ناچار شدم در این فرصت کوتاه به کتب اقتصادی مراجعه کنم و لااقل این حاصل را داشت که به نادانی خودم در امر بودجه و در امر اقتصاد مطلع شدم و الفبای این امر را تا آنجا که فرصت داشتم مطالعه کردم حاصل مطالعه من این بود که در یک مسئله دو نابغه اقتصادی مثلاً مثل کنیز و مارشال استاد و شاگرد با هم کاملاً اختلاف عقیده دارند و بعد که نتایج مختلف می‌رسد معلوم می‌شود که فرضیات مسلمی که صحیح بوده است به نتایج مسلمی که فکر می‌کردند نمی‌رسند بنده از این مقدمه یک نتیجه گیری می‌گیریم و آن این است که در باب برنامه ریزی مسائل اقتصادی و د باب طرحها نمی‌شود به قطعیت و بطور مسلم و با خوش بینی و اطمینان کامل اظهار نظر کرد و با سرمایه مملکتی در امری چنین خطیر و مسئله‌ای چنین نامسلم قمار کرد باید نقشه‌های اقتصادی را با دقت و وسواس بسیار طرح کرد در باب مسائل آنقدر خوش بین نبود حتی در عمل با حوصله و دقت عمل می‌کرد من یقین دارم که در کابینه جناب آقای منصور که عده‌ای ا صاحب نظران اقتصادی جمع هستند اگر اختلاف عقیده نیست اختلاف سلیقه اقتصادی است برای اینکه عرض کردم مسئله اقتصاد هنوز به آن نتیجه مسلم نرسیده است که متفق علیه باشد بودجه‌ای به مجلس آوردند و ادعا کردند که تاریخ مشروطیت بدین ترتیب اولین بودجه‌ای است که تقدیم می‌شود بنده عقیده دارم که مسائلی در این بودجه هست که نواست و تازه است اما هر نوی تغییر نیست و هر تغییری تکامل نیست و هر تکاملی به مصلحت نیست و هر بدعتی مصلحت نیست بنده نمی‌خواهم تخطئه کنم می‌خواهم عرض کنم در این بودجه چیزهائی است که برای بار اول در مشروطیت عنوان شده است که سابقه نداشته است در همه بودجه‌ها تبصره وجود داشته اما در تاریخ مشروطیت برای اولین با است که ۹ فقره وام در تبصره‌های بودجه گنجانیده می‌شود و این بی سابقه است من سخن آقای منصور را تأیید می‌کنم که خطیر ترین و مهم ترین قسمت بودجه در ناچیز ترین فصولش گنجانیده شده باشد (صحیح است) واقعاً بی سابقه است برای اولین بار ابتکار تقسیم مالیات غیر مستقیم به دو فصل، فصل درآمدهای حاصله از خدمات و تصدی دولت و مالیات غیر مستقیم در بودجه عنوان شده است این هم برای اولین بار که مالیات غیر مستقیم را تقسیم به دو قسمت می‌کند که فلسفه‌ای دارد دولت که می‌بیند بار مالیات غی مستقیم چقدر سنگین است وقتی مه متوجه می‌شود که مالیات مستقیم هفت برار مالیات مستقیم است برای آرایش ظاهریش یک کاری می‌کند یک قسمت را به فصل درآمد حاصله از تصدی اعمال دولت می‌برد (نمایندگان ـ برق قطع شد تکرار بفرمائید) دولت یک قسمتی از این مالیات غیر مستقیم را به فصل درآمد حاصله از تصدی اعمال دولت می‌برد و یک قسمتی از آن را به فصل مالیات غیر مستقیم چه فرقی است از مالیاتی از مشروبات الکلی می‌گیریم و مالیاتی که از دخانیات می‌گیریم؟ اما این در دو فصل است چه تفاوت دارد مالیاتی از اجناسی که سود بازگانی دارد و مالیاتی که از قند و شکر می‌گیریم این در دو فصل آمده است بنده فلسفه این را عرض می‌کنم مالیات غیر مستقیم مالیاتی است که عرق خورتنگدست به ویسکی خور متنعم می‌دهد برای اینکه ویسکی خور مالیات نمی‌دهد مالیات غیر مستقیم مالیاتی است که اشنو کش بیچاره به سیگار فرنگی کش مثل من و امثال من می‌پردازد مالیاتی است که دهقانان به متنعمین می‌دهند یعنی مالیاتی است که اکثر مردم می‌پردازند تا اقلیت متنعم توانگر مصون بماند و این نشانه سوء سیاست اقتصادی و مالیاتی دولت است (چند نفر از نمایندگان ـ کاملاً صحیح است) بنده یم مثال در این باب دارم دولت آمد دهشاهی به عوارض پپسی کولا اضافه کرد از فردا صاحبان پپیس کولا آمدند پپیس کولا را یک قران گرانتر فروختند و بعد هم دهشاهی عوارض را ندادند و هنوز هم نمی‌دهند و هنوز هم کشمش دارند یعنی بر اصل این عمل دارنده پپسی کولا یک نفر مرد متنعم، متنفذ، متمول روزانه صدها هزار ریال بیشتر منتفع شد و جماعت کثیری روزانه صدها هزار تومان بیشتر متضرر شدند این نتیجه سیاست غلط بودن سیاست مالیاتی دولت است این نتیجه تحمیل مالیات غیر مستقیم بر دوش طبقه زحمتکش است (عده‌ای از نمایندگان ـ ارتباط با این دولت ندارند) دهقانان، کارگران، دروه گردها ی ما صبح حداقل صبحانه لازم یک بشر لازم را اگر فکر کنم نان و چای شیرین می‌خورد دولت روی آرد سور گمرکی می‌بندد قند و چای هم که عوارض دارد و حتی ار حداقل قوت لا یموت مالیات غیر مستقیم گرفته می‌شود تمام دولتها برای کسر بودجه شان هر جا که دستشان به جائی نرسیده است آمده‌اند و بهع مالیات غیرمستقیم پرداخته‌اند یعنی گفته ان ای طبقه‌ای که کمتر از همه سود می‌برند ای طبقه‌ای مه بیشتر از همه زحمت می‌کشی توکه کمتر از همه سود می‌بری بیشتر بده و آنکه بیشتر از مواهب مملکت برخوردار می‌شود کمتر بدهد یعنی در اثر این سیاست غلط اغنیا غنی تر و فقرا فقیر تر می‌شوند (صحیح است) جناب آقای دکتر عدل طباطبائی اگر تشریف دارند اینجا عرض می‌کنم خواندن آمار کشور شیلی و آرژانتین که در آنجا کسی متالیات مستقیم می‌دهد در اینجا مصلحت مملکت نیست (صحیح است) خیلی معذرت می‌خواهم که قسمتی از سخنان بنده در اینجا جوابگوئی به سخنان جناب آقای نخست وزی می‌شود من اهل احتجاج نیستم من اهل معارضه نیستم اما همین طور که گفتم به شهادت خداوند و بنا به وظیفه سنگی که ب عهده دارم آنچه که عقیده‌ام هست عرض می‌کنم که ممکن است عقیده‌ام به خطا باشد اما خودم را ناگزیر می‌بینم که از آن چرا مرا وادار کردند که سکوتم را بشکنم صحبت کنم جناب اقای نخست وزیر آمدند و گفتند که حاصل حکومت سه ماهه من این است که بیکاری ریشه کن شده بیکا نیست یعنی اگر یک بنائی را می‌خواستیم با یک وعده غذا بیاید کار کند قبول می‌کرد ولی حالا نمی‌آید رونق اقتصادی برگشته است بهتر شده است وضع بازار خوب شده است و شروع فعالیتهای ساختمانی را نشانی از این رونق می‌دانستند بنده می‌خواهم عرض کنم که بیکاری اولا مشکل تنها مملکت ما نیست مشکا همه دنیا هست بیکاری عاملی نیست که معلول دولت ایشان باشد و هیچ معجزه‌ای نمی‌تواند بیکاری را در ظرف سه ماه ریشه کن کند (نخست وزیر ـ من نگفتم که ریشه کن کردم) رئیس حمهور آمریکا می‌رود در کنگره اعلام می‌کند که ما پانزده میلیون بیکار داریم بیکار تمام روز معادل همین بیکاریهائی هستند که نصف ساعت کار کار می‌کنند اعتراف به حقایق است که ما را به نفع نواقص وادار می‌کند تا زمانی که به درد اعتراف نکنیم تا زمانی که به کتمان حقیقت بکوشیم در صدد رفع این مشکلات بر نخواهیم آمد (صحیح است) بنده عرض می‌کنم بیکار در این مملکت است کم هم نیست به دلیل اینکه فردا جنابعالی یک آگاهی منتشر کنید که برای روزنامه ندای ایران نوین ارگان حزب ایران نوین یم موزع می خو اهیم اگر صدها لیسانسیه و دیپلمه اسم ننوشته‌اند بنده حرفم را پس می‌گیرم (صحیح است) آقایان نمایندگان محترم شما در هر روز چند نفر مراجع دارید که کار می‌خواهند بنده عرض می‌کنم که مشکل بیکاری را قبول کنید بیکاری حاصل سیاستهای اقتصادی دولتهای گذشته بوده است بیکاری از شما ظرف سه ماه به وجود نیامده و ظرف سه ماه حتی ظرف سه سال هم نمی‌توانید آن را ریشه کن نمائید (صحیح است) اما بگوئید در صدد رفع آن هستید تلاش می‌کنیم کوشش می‌کنیم این مشکل باید روزی حل بشود و از حالا شروع کرده‌ایم بنده عرض کنم و خیلی معذرت می‌خواهم که این جمله را به کار می‌برم بنده عرض کنم که به قول حقوق دانان تالی فاسد فرمایش جنابعالی می دانید چیست؟ آن فرد بیکاری که نشسته است و حرف شما را گوش می‌کند آن فرد بیکار که همه روز این درو آن در زده است و کاری پیدا نکرده است به سخنان شما وقتی که می گوئید بیکاری نیست بی اعتقاد می‌شود و بعد فرمایشات دیگر شما را نمی پزیرد هیچ شکستی برای دولت از این بالاتر نیست که مردم به سخنانش بی اعتقاد باشد (صحیح است) رفع کسادی بازار را فرمودید بنده سعی می‌کنم بی دلیل سخن نگویم جنابعالی وقتی برای افتتاح حزب ایران نوین تشریف بردید اصفهان مخبری در خدمتتان بوده است شرح این را در خواندنیها نوشته است، نوشته است اولین سخنی که پیرمردان اصفهان به ایشان گفتند و آقای منصور به جای اینکه کمترین چیزی از حوصله و متانت و ادب ایشان کم شده باشد باز هم حوصله زیاد به خرج دادند مسئله کسادی بازار و مأموران مردم آزار بود این اولین حرفی بود که به عرضتان رساندند طبق این نشریه که الان در خدمت شما است (نخست وزی اگر همه اسناد این جور تهیه شده باشدصحیح نیست) پس تکذیب بفرمائید (نخست وزیر ـ تکذیب می‌کنم) حرف این را قبول ندارید بنده راجع به شهر خودم حرف می‌زنم همه وکلای شهر من همه نمایندگان شیراز هستند که بازار شیراز به یک قبرستان شبیه است کمادر شیراز تاجری که ورشکسته یا بدهکار نباشد حتی برای نمونه یکی را هم نداریم (نخست وزیر ـ در اثر چهار سال سیاست غلط اقتصادی بوده) بمده قبول دارم که در اثر سیاستهای غلط گذشته بوده است (نخست وزیر ـ من عرض کردم رونق اقتصادی دارد شروع می‌شود) بنده عرض می‌کنم این کسادی رفع نشده است یادداشت جناب آقای پاینده برای بنده فرستاده‌اند می‌نویسند که بسیار به موقع است و در ضمن بیانات خود راجع به وضع کارخانجات و اقتصا اصفهان هم اشاره بفرمائید ظاهراً عده‌ای از کارگران کارخانجات اصفهان الان هم در حزب ایران نوین متحصن هستند فرمودند رونق اقتصادی برگشته است به دلیل اینکه خرید مصالح ساختمانی رونق پیدا کرده است و قیمت مصالح ساختمانی بالا رفته است بنده دلم می‌خواهد که در مجلس بی تعارف تر صحبت کنم و حضرتعالی هم فکر کنید برای کسانی صحبت می‌کنید که لااقل لای یک برگ روزنامه را می‌خوانند اگر به اندازه بنده بی سواد باشند، یا به اندازه دیگران از مسائل اقتصادی جهان مطلع باشند و اولا مصالح ساختمانی در همه جای دنیا ناگهان ترقی کرده است این را از بورس نگاه کنید اگر بنده را قبول ندارید بنده ظرف یک ماه گذشته به قیمت بورس توجه کردیم جنابعالی هم توجه بفرمائید فرض بفر مایئد بازار بین المللی تأثیری در وضع ما ندارد بنده می‌پرسم فصل ساختمانی کی است؟ در فصل یخ بندان زمستان ساختمان می‌کنند؟ (نخست وزیر ـ بهار پارسال چطور نبود ؟) بهار پارسال هم این طور بود بنده خانه‌ای که تویش می‌نشینم آقایان را دعوت می‌کنم بهار پارسال ساخته‌اند بالا رفتن قیمت چیزی بدون بالا رفتن قدرت خرید مردم اسم دیگری دارد این گرانی است نه ترقی (صحیح است) وقتی بالا رفتن کالا دلیل رونق اقتصادی است که قدرت خرید مردم بالا رفته باشد والا این دلیل رونق اقتصادی نمی‌شود و اگر بنده بالا رفتن قیمت را به عنوان رونق اقتصادی به پذیرم یک شب که ما خوابیدیم و صبح بیدار شدیم دیدیم که قیمت همه چیز دو برابر شده است پس رونق اقتصادی مملکت دو برابر شده است این استدلال درست نیست مسأله تقاضای زیاد را بنده عرض می‌کنم خدمتتان کارهای ساختمانی را جناب دکتر عدل طباطبائی آمدند اینجه و به عنوان یک راه حل بحران اقتصادی عرضه کردند بنده قبول ندارم که خانه سازی راه رفع بحران اقتصادی در این مملکت است (یکی از نمایندگان ـ شروع رفع بحران است) عرض می‌کنم شروع هم نیست خانه سازی یک وسیله مسکنی است نه وسیله معالجه (نخست وزیر ـ مقصور از ساختمان‌های عمرانی است نه خانه سازی) بنده راجع به کارهای عمرانی هم عرض می‌کنم شما تا وقتی که سرمایه‌های مملکت را در کارهای تولیدی به کار نیندازید برای مدتی جذب نیروی انسانی را می‌کنید آنها را به کار مشغول می‌کنید ولی پس از پایان کار ساختمان دچار تورم و دچار بیکاری کارگران خواهید شد (صحیح است) شما کارگری که در کار راه سازی بکار و امیدوارید شما کارگری را که در کارخانه سازی بکار می‌گمارید بعد از آنکه تمام شد چه فکری برایش می‌کنید ولی اگرکارگر را در کارخانه بکار بگمارید تولید زیاد می‌شود قدرت خرید پول زیاد می‌شود به علاوه کارخانه همیشه کار می‌کند و کارگران همیشه مشغول کار هستند در صورتی که مگر هزار خانه در این مملکت می‌شود ساخت ما ظرفیت ساختن یک مقدار خانه را داریم این راه چاره بحران اقتصادی عنوان کردن به نظر بنده صحیح نیست بنده در این مورد دلیل عرض می‌کنم کتابی است که بنده قسمتی از آن را می‌خوانم «بعضی از کشورهای در درجه اول به بسط و توسعه کشاورزی و برخی دیگر به فعالیتهای اجتماعی از قبیل راه سازی و بندر سازی و غیره پاره‌ای به تقویت صنایع سبک و سایرین به صنایع سنگین توجه بیشتری مبذول داشته‌اند ولی با گذشت زمان و تجربیات آن ممالک می‌توان گفت که توجه انحصاری به یک رشته نه تنها نادرست و غیر منطقی بلکه خطرناک بوده است فی المثل انجام فعالیتهای اقتصادی راه سازی احداث خطوط آهن و سدهای بزرگ البته لازم است ولی چنان که در کشورهای خاورمیانه متوجه شده است به تنهائی برای زمینه مملکتی مکفی به نظر نمی‌رسد» (یکی از نمایندگان ـ این کتاب تألیف کیست) این کتاب را آقای دکتر هوشنگ نهاوندی ترجمه کرده‌اند (نخست وزیر ـ صحیح است ولی این نیست که جنابعالی می فرمائید) بنده از خودشان دلیل می‌آورم ایشان در مقدمه این کتاب فرموده‌اند که با همه عقاید اقتصادی کتاب موافق نیستم و عقیده من این نیست اما این کتاب مال یک مرد صاحب نظر اقتصادی است که با تهیه آمارهای مختلف از تمام کشورها و مجمع ملل آمده این کتاب را نوشته (نخست وزیر ـ بقیه را بخوانید) بنده نمی‌خواستم بقیه را بخوانم به یک جهتی ولی چون فرمودید می‌خوانم: از همان کتابی هست که در صفحه صد چاپ شده در کشورهائی که غذای کافی برای افراد وجود ندارد قبل از هر چیز باید به توسعه اقتصادی توصیه کرد (خواجه نوری ـ همین کاری هست که دولت خواهد کرد) سخن از اصفهان بود و تشریف بردن جناب آقای نخست وزیر برای افتتاح حزب در اصل بنده معتقدم که در این مملکت قطعاً باید حزب وجود داشته باشد مشروطیت بدون حزب بی معنی است اما مردم حزب‌های دولتی را بنگاههای کار یابی می‌شناسند و تاکنون هم همین طور بوده است (نخست وزیر ـ حزب ما این طور نیست این حزب تشکیل شد بعد دولت آمد) تا بحال این جوری بوده است و من امیدوارم شما موفق بشوید چرا این دولت حزبی نیست حزب دولتی است ما دولت حزب می‌خواهیم (جمعی از نمایندگان ـ همین دولت حزبی است) ما دولت حزبی می‌خواستیم اما حالا حزب دولت داریم (یک نفر از نمایندگان ـ از نظر شما) و اگر می‌خواهید بنده عرض کنم با آقای نخست وزیر مصاحبه‌ای شده بود پرسیده بودند که حزب چند نفر عضو دارد در آن زمان گفته بودند هزار نفر و شما صدو خرده‌ای نفر نماینده حزبی بودید که می‌گفتند ۱۰۰۰ نفر عضو دارد اجازه بفرمائید بنده وار این بحث نشوم بنده نمی‌خواهم که در خصوصیات وارد شوم (یکی از نمایندگان ـ در خصوصیات وارد نشوید ما هم حرف نمی‌زنیم) هر چه می فرمائید بنده حرض می‌کنم ده ماه گوش کردم حوصله‌ام خیلی زیاد است بنده عرض کردم در این مملکت باید به مردم فهمانده شود که حزب یک مرکز تحمع و وحدت سیاسی و وحدت عقیدتی و نمودار قدرت ملی مملکت است مردم به چنین حزبی احتیاج دارند (صحیح است) یک چنین حزبی باید تشکیل بشود بنده مخالف تشکیل حرب نیستم. در باب گرانی صحبت شد گرانی هست علل و عوامل بسیار گوناگون و پیچده هم دارد جناب آقای نخست وزیر فرمودند که یک عده‌ای متنعم و سیاست باف می شنینند در تهران و می‌گویند خیار و طالبی گران است و من می‌خواهم نخورند بنده می‌خواهم که متنعمین زهر هم نخورند این قدر از این مملکت خورده‌اند و نوشیده‌اند و آنقدر این مملکت را دوشیده‌اند که دلم می‌خواهد زهر من نخورند اگر ما دلمان می‌سوزد برای مردم است (صحیح است) برای اکثریت فقیری هست که حق دارند از نعمات این مملکت متنعم بشوند نکته‌ای می‌خواهم عرض کنم که طبقه متنعم هرگز از گرانی نمی‌نالد طبقه متنعم از گرانی خوشش می‌آید جنس گران خریدن از نظر روانی از نشانه‌های تشخیص طبقه متنعم می‌رود آن جنس گرانتر را می‌خرد برای اینکه طبقه متنعم می‌خواهند بگویند من لباسی می‌پوشم که طبقه پائین تر نمی‌پوشند من غذائی می‌خورم که طبقه پائین تر نمی‌خورند بنابراین طبقه متنعم نه تنها از گرانی ناراضی نیست بلکه به گرانی فخر می‌کند (صحیح است) طبقه متنعم خبر از گران شدن اشیاء و ارزاق ندارد کسی که ماهی صد هزار تومان درآمد دارد برایش چه فرقی می‌کند که طالبی کیلوئی ۴ ریال باشد یا ۱۴ ریال و اصلا شما کدام یک از متنعمین را دیده‌اید که اگر بیایند دم دکان میوه فروشی بایستند و میوه بخرند از قیمت ان اطلاع داشته باشند آقای نخست وزیر شما چند بار رفته‌اید دم مغازه (نخست وزیر ـ بنده نرفتم اینکه بنده عرض کردم برای آقایانی بود که برای اصلاحات این دولت قیام کرده‌اند و شما آن را تأئید می فرمائید) بنده تأئید نمی‌کنم بنده دلم برای آن اکثریت می‌سوزد بنده آن طیقه متنعم سیاست باف را محکوم می‌کنم ولی این را عرض کنم که طالب و خیار میوه طبقه متنعم نیست مگر این که در دولت شما میوه متنعم‌ها شده باشد (بنده گفتم میوه فصل) بنده عرض می‌کنم که طبقه متنعم نه تنها که شرم دارد که خودش برود میوه بخر بلکه شرم دارد و حتی اتومبیلش جلوی دکان میوه فروشی بایستد بنده وقتی در این باب حضرتعالی صحبت کردید به قدری متأثر شدم که می‌خواستم از مجلس بروم بیرون و آن یک علتی داشت روز پیش از آن وقتی که می‌خواستم بیایم مجلس یک گاری طالبی هست که همیشه بین مسجد سپهسالار و مجلس نگه می‌دارد من یک زن را دیدم و بچه دو ساله اش بغلش بود و یک بچه چهار پنج ساله دستش بود آمد نرخ طالبی را پرسید و نتوانست بخرد آن زن بچه را می‌کشید و می‌برد و آن بچه گریه می‌کرد و پایش را بهع زمین می‌کشید اما نگاهش به طالبی‌ها بود این باید طالبی بخورد باید میوه بخورد و من دلم برای این اکثریت مردم می‌سوزد که حق دارد از مواهب این مملکت استفاده بکنند بنابراین از مقدما صحیح نتلیج نا صحیح بگیرند و عجب هم این است که این میوه فراوان هست دچار سرمای زمستان نشده سر درختی هم نبوده پس سیاست غلط اقتصادی است که جنسی که به فراوانی و خرواره‌ها انبار شده است باز کران است ما سنگ این طبقه محروم را به سینه می‌زنیم و گرنه طبقه متنعم که غمی ندارد از اینجا نشد از خارج وار می‌کند گر چه خوشبختانه الان نان و پنیر ما فقرا هم از خارج وارد می‌شود چون جزئی از گندم که خریدیم ورود پنیر عم آزاد شده است از این بابت هم ما غمی نداریم. در باب وامها بنده عرضی دارم یک روز حناب آقای نخست وزیر در این مجلس فرمودند که وام داری عیب و عار نیست من خودم از وقتی که آمدم به مجلس به علت از دست دادن کار وکالت دادگستری با قرض زندگی می‌کنم و زندگیم طوری بوده است که مجبور بودم قرض کنم یک لحظه خوشحال شدم اما بعد فرمودن که وام داری اگر در زندگی شخصی عیب است در زندگی اجتماعی دولتها عیب نیست بنده عرض کنم که هست به این دلیل که آیا ملتی که شب وام دار سر بر زمین می‌گذارد و تمکن پرداخت بهره و قرض و اصل و فرع را ندارد و به همان آسودگی ملت است که قرض ندارد؟ (خواجه نوری ـ تلاش می‌کند قرضش را می‌دهد) پس دو برابر قرض کند و تلاشش را دو برابر بکند جناب آقای خواجه نوری در مسائلی که من صحبت می‌کنم اگر بنده به نتیجه گیری رسیدم و خلاف نظر جنابعالی بود باز هم خیال می‌کنم جایش تریبون باشد. وام نشان احتیاج است (نخست وزیر ـ احتیاج هم داریم) و احتیاج نشان ضعف است و ضعف عیب است (نخست وزیر ـ هیچ چنین چیزی نیست) هر روزی که ما وامدار نباشیم از امروز قوی تر و غنی تریم ما که نباید بیائیم به مقروض بودن خود افتخار کنیم اجازه می‌دهید بنده عرض کنم وام برای توسعه اقتصاد در صورت ضرورت و در صورت ناچار بودن صحیح است بنده عرض می‌کنم بنده به نرخی که این وام در طریقی خرج بشود که بتواند استهلاک این را در سنوات زود تری تأمین بکند و ملت مجبور نباشد از منابع مالی خودش پیش فروش کند بنده عرض کنم وامهائی که دولت گرفته است در طریق دولت نیست اما بری پرداخت آن وامها دچار اشکال خواهم شد (نخست وزیر ـ من توضیح می‌دهم جنابعالی اشتباه می‌کنید) دولتها می‌روند، مجلس‌ها می‌روند این ملت است که می‌ماند و وام را می‌دهد عضو گذاردن حق ندارد برای عضو پایدار و باقی تعدات سنگینی ایجاد کنند ما نباید کاری کنیم که در برابر نسل آینده شرمسار باشیم و فرزندان ما بگویند چه نالایق پدرانی بودید ما که هر چه در می‌آوردیم هر چه پس انداز می‌کنیم هر چه تولید می‌کنیم باید صرف اصل و فرع وامها ئی بشود که شما گرفته‌اید (مهندس صائبی ـ اگر از موقعیت استفاده نکنید شما را نفرین می‌کنند) بنده عرض می‌کنم، که تمام وامهائی که شما می‌گیرید صحیح نیست که باز از کتاب جناب دکتر نهاوندی استفاده کنیم: «شبهه‌ای نیست که کشورهای پیشرفته سرمایه‌ها و متخصصین فنی خود را در اغلب نقاط جهان بکار انداخته و موفق به احداث خطوط راه آهن، بنادر، کشتزارهای نباتات مختلف گردیده و نیز تأسیسات معدنی مهمی را که حتی در بعضی از موارد خنبه نمونه داشته و از هر حیث با موسسات مشابه ممالک مترقی برابرند…….. هدف احداث راهها و بنادر و خطوط آهن مورد بحث توسعه واقعی اقتصادیات ممالک مورد نظر نبوده و در درجه اول تسهیل بهره برداری از منابع ثروت آنها از طرف ممالک خارجی بوده است (دکتر نهاوندی ـ این مربوط به کشورهای مستعمراتی است) جناب آقای مرتضوی فرمودند که چطور است که یک شرکت می‌تواند برود برای توسعه کارهای خودش وام بگیرد ولی یک دولت می‌تواند برای اینکه به شرکت تحمیل شرایط غیر عادلانه نمی‌شود ولی به دولت تحمیل شرایط غیر عادلانه می‌شود دلیلش این است که بهره این وام هائی را که می‌گیرید در هیچ جای دنیا سابقه نداشته (خواجه نوری ـ بهره ۷۵ صدم در صد را بفرمائید) شش در صد را چه می فرمائید (خواجه نوری ـ یک رقم است) همان یک رقم را عرض می‌کنم قرض دهنده کیست؟ قرض دهنده عاشق چشم و ابروی ما نیست قرض دهنده بازرگان هست که پول دارد و می‌خواهد پولش را به کار بیندازد و سود بگیرد و می‌گوید من اعتبار بدهم پول هم نمی‌دهد می گوید که معادل این اعتبار از کالای زائد بر مصرف مملکت من طبق شرایطی که من می‌گویم طبق نظر فنی کارشناس من با نظر خصوصی من و با نظر مشاورتی خرج کنید این یک حقیقت مسلم است این کار آن طور که شما اظهار خوشبینی می‌کنید قابل افتخار نیست اگر هم مجبوریم که وام بگیریم هیچ افتخاری ندارد استقلال سیاسی ایران با استقلال اقتصادی تکمیل می‌گردد در دنیای امروزسیاست و اقتصاد از هم مجزا نیست (نخست وزیر ـ ما تحت تأثیر هیچ دولنی قرار نمی‌گیریم) امیدوارم نگیرید بنده می‌خواهم عرض کنم که ما معادل این وامها را گرفته‌ایم ممکن است این وامها هم اضافه بر کسر بودجه باشد (نخست وزیر ـ این مربوط به کسر بودحه نیست) بنده عرض می‌کنم که معادل این وامها می‌توانستیم در کشور خودمان در مملکت خودمان با صرفه جوئی و با جلوگیری از ولخرجی و یا جلوگیری از اسراف و تبذیر جبران کنیم (یکی از نمایندگان ـ موردشان را بفرمائید) مورد را عرض کن شما یک روز تشریف ببرید در یکی از این سوپر مارکت‌ها به بینید بازار ایران مغازه‌های ایران نمایشگاه کالاهای بی مصرف بین المللی شده است ده جور خمیر ریش دویست جور مسواک صد جور عینک، هزار جور اسپسیالیته صد نوع وسائل توالت هزار نوع ادوکلن سرمایه مملکت ما است که خارج شده است (یکی از نمایندگان ـ بازار سوئد هم اگ تشریف ببرید هم طور است) بازار سوئد در مقابل واردات صادرات دارد بنده که بچه نیستم بنده می‌گویم با سیاست دروازه‌های باز جناب آقای نخست وزیر که در برنامه تان فرمودید بنده مخالفم ما باید دروازه هایمان را بر روی کالاهای بی مصرف و تجملی ببندیم و بر روی کارخانه‌ها باز کنیم تا جنسی که وارد این مملکت می‌شود ماشین آلاتی باشد که به تولید این مملکت کمک بکند (یک نفر از نمایندگان ـ کالاهای تجملی ممنوع است) بنده برای اثبات عرایض خودم به ولخرجی دولت الان اگر صحبت می‌کنم مربوط به گذشته نیست و جناب آقای نخست وزیر در این باره وقتی که به سخنان نمایندگان پاسخ می‌دهند توضیح بدهند که چه فکری کرده‌اند برای جلوگیری از این ولخرجیها که بنده معتقدم اگر این ولخرجیها نشود ما خیلی کمتر دستمان برای گرفتن پول و یا درجهت خارجی و داخلی دچار کمبود دچار قرضه خواهیم شد. بنده در تعطیلات عید نوروز در شیراز از دویست تا اتومبیل دولتی که دیدم که زن و بچه کارمندان دولت را برای گردش و تفرج وسیر وسیاحت به شیر از آورده بود آیا این اتومبیل خرج ندارد برای خرید این اتومبیل پول داده نشده خرج بنزین، استهلاک، سرویس ندارد چند میلیون تومان در سال صرف این هزینه‌های زائد می‌شود این یک رقم عرض می‌کنم حساب خیلی ساده‌ای است یک کارمند دولت، یک مأمور دولت با اینکه در تهران کرایه تاکسی گران تر از شهرهای دیگر است از خانه وقتی که باداره می‌آید ۱۵ ریال کرایه می‌دهد و ۱۵ ریال کرایه می‌دهد برمیگردد می‌شود سه تومان در سال با تعطیلات ما در حدود ۲۰۰ و چند روز کار می‌کنیم ۲۰۰ و چند سه تومان میشودششصدتومان اگر معادل این مدت کار اداریش رفت و آمد داشته باشد می‌شود هزار و دویست تومان ما برای یک مأمور دولت اتومبیل می‌خریم چقدر خرج می‌کنیم چند تا آهوی بیابان و عروس خیابان خریده شده است حسابش را بروید نگاه کنید، بعد این شوفر دارد خرج بنزین دارد بعد هزار خرج زائد دارد در سال بنده حساب کردم بیش از ۴۰ میلیون تومان بود حساب کنید آنوقت می‌روید ۳ میلیون دلار قرض می‌کنید ۴ میلیون دلار قرض می‌کنید ۴۰ میلیون دلار در سال فقط پول وسایل تفریح همین یک رقم وسایل نقلیه دولت است که بروند افراد خانواده مأمورین دولت را لب دریا ببرند و تفریح کنند بنده اتومبیلی می‌شناسم که در تهران در ساعت کار ازش استفاده نمی‌کنند که تمیز بماند و در ساعت تفریح از آن استفاده می‌کنند اینها تجمل نیست ملت تا کی باید تحمل این همه تجمل را بکند (نخست وزیر ـ باید جلوگیری بشود) هزینه سفرها پاداشها خرج سفرها خرج گردش نور چشمی‌ها در پلاژهای اروپا خرج گردش در کاباره‌ها در محل تفریح‌ها بار سنگینی است بر دوش این مردم بیچاره که شما با مالیات غیر مستقیم بارش را سنگین تر کرده‌اید بنده خدمت جناب آقای دکتر جهانشاهی یک روزی رسیدم اگر بیاد داشته باشند یک معلم هم سن من و هم دوره با من پایش مرضی داشت که اگر معالجه نمی‌شد و او را نمی‌فرستادند فرنگ پایش را می‌بریدند ایشان یک صورتی گذاشت جلو من که من خجالت کشیدم و حرفم را پس گرفتم چون در مقابل حرف حق تسلیم شدم ایشان گفتند ما اینجا سه چهار تا کارمند داریم که بیماریشان در ایران غیر قابل علاج است و باید بفرستیم بفرنگ و اصلا مسافرت با اتومبیل برایشان خطرناک است من اینرا می‌خواستم با اتوبوس بفرستم بآلمان، آقا مملکتی که معلم جوانش پایش از نداشتن بودجه بریده می‌شود این همه پول صرف تفریح و گردش مأمورین ایران در اروپا می‌شود برای چی؟ این را اگر کسر کنید احتیاج به بسیاری از ارقام قرضه نخواهید داشت مرض تجمل تنها در اینمورد نیست خیلی خیلی معذرت می‌خواهم اطاق بعضی از مأمورین دولت خیلی به حجله خانه عروس شبیه است تشریف ببرید به بینید لوستر، مبلمان حتی تلفنهای رنگانگ قالیهای بسیار قیمتی و سنگین آرایش اطاق یک مأمور دولت است که می‌خواهد باین ملت فقیر که بهش مراجعه میکندخدمت کند وقتی یک ارباب حاجتی می‌رود آنجا در را باز می‌کند زندگی خودش را می‌بیند این را می‌بیند چه خواهد گفت این مایه نارضایتی مردم است وضع سازمانهای دولتی ما ازجهت تجمل به زنی شبیه است که شانه‌ای از الماس در زلفانش فرو کرده ولی پای چرکین پر زخمش کفش ندارد این وضع مسخره است این خنده تمسخر را برلبان مردم دنیا خواهید دید و مردم خواهند خندید آقا این شانه را از سرش بردارید برایش کفش بخرید از بالا بردارید خرج طبقات پائین بکنید شما که چهل تومان ندارید بیک مأمور مریض در بوشهر بدهید بروید بحساب اتومبیلها و تجمل‌ها برسید و بنده میدانم نمی‌بینید من نمی‌بینم در لایحه بودجه شما و متأسفانه بودجه تفصیلی نیست که شما چه کرده‌اید برای منع کردن این همه تجمل چه فکری کرده‌اید در آنهمه خاصه خرجی و اسراف و تبذیر مملکتی که الان احتیاج به ساختمان وجود خودش دارد احتیاج به عوامل انسانی دارد این نیرو در راه غیر انسانی نباید بکار برود اینها تبعیض است و نشان جاه طلبی و تجمل است بیائید از جاه طلبی بسوی عدالت طلبی و مردم دوستی سوق کنید برای اینکه جاه طلبی نشانه خودپرستی است و عدالت نشانه مردم پرستی (احسنت) بنده هر روز صبح که می‌آیم بمجلس یک بغل کاغذ، نشریه بمن می‌دهند روزنامه، هفته نامه، ماهنامه، و فصل نامه، سالنامه نشریه‌های شیک، آراسته پیراسته رنگ و روی زیبا چاپ رنگین کاغذ رنگین لوکس حروف زیبای چند بارزیر چاپ رفته کلیشه‌های رنگارنگ خیلی خوشوقت می‌شوم کدام یک از آقایان از آنها چیزی خوانده‌اید انصاف بدهید کسی فرصت می‌کند از اینها دو کلمه بخواند اینها را برای کی می‌فرستید می خواهید تبلیغات کنید بهترین طریقه تبلیغات این است که بمردم حسن عمل نشان بدهید مؤسسه‌ای که رضای خاطر مردم را جلب کند مردم تا ابد ازش راضی هستند بخصوص ملت ایران که ملت حق شناسی است و هرگز پای مأمورین خدمتگزار و مؤسسات خدمتگزار را فراموش نمی‌کند این چاپ خانه‌ها و چاپش خرج دارد یکعده‌ای برای اینها می‌گیرند بنده دیدم یک فقره در بودجه بود که دولت مجاز است اینکار را نکند دولت را موظف کنمید که این چاپخانه‌ها را بفروشند اینها بار سنگینی است و تازه یک نوع تجمل پرستی و کاغذ بازی است فقط تجمل است که گریبان ما را گرفته که نشریه منتشر بکنیم می‌گویند در تمام دنیا اینکار را می‌کنند آقایان دولتهای دنیا آنقدر غنی هستند که اینکار را می‌کنند اینکار صحیح نیست بعد همه اش هم ظاهر سازی است هیچ نفعی هم تویش نیست بنده خواهش می‌کنم جناب آقای منصور توجه بفرمائید بنظر بنده در این مورد در صرف کردن هزینه مملکت در کار دخل و خرج امور مملکت بقول خودتان در صرف دیناری از هزینه‌های مملکت حتی اگر خست بخرج بدهید بهتر است روزگار ما روزگار گشاده دستی نیست روزگار، روزگار گشاده نظری نیست بیائید کف نفس کنید خودداری کنید صبر و بردباری کنید تا روزی که غنی بشویم آن روز سعی کنیم مثل غنی ترین مردم روی زمین زندگی کنیم در باب این بودجه از جهت تقسیم بودجه به فصول مختلف بنده عرایض بسیاری دارم اما چون تکرار می‌شود بنده بیکی دو مورد مطالبی عرض کنم اصلاحات عرضی انقلابی بود که بنیاد سنت صد هزار سالهای را در این مملکت زیر و زبر کرد (احسنت) بنای پوسیده‌ای را در هم فرو کوفت اما خراب کردن آسان است ولی از نو ساختن بسیار مشکل است اصلاحات ارضی کار را تمام نکرد اصلاحات ارضی آغاز کار است نه پایان کار شما باید در بودجه تان آنقدر اعتبار تأمین می‌کردید برای حفظ حقوق خرده مالکین و تأمین حقوق کشاورزان که این انقلاب شاه و ملت به ثمرات واقعی خودش برسد در آئین نامه اصلاحات ارضی که بنده خودم در کمیسیون مشترک سنا بودم یک میلیارد ریال معین گردید این مبلغ خیلی کم است با این یک میلیارد ریال نه می‌شود تأمین وسیله برای دهقان کرد نه می‌شود ملک خرده مالک را خرید بنده توجه دارم دولت می‌گوید که از طریق بانک کشاورزی کمک خواهم کرد اما بنده عرض می‌کنم که کار اصلاحات ارضی یک کار حاد است یک کار مربوط به روز است این آنی است و فوریت دارد بیائید از یک برنامه سنگین که ننتایج آن بعد می‌خواهد معلوم شود و تا آن حد فوریت ندارد بردارید و بگذارید اینکار اصلاحات ارضی به ثمر برساند تا زندگی دهقان شما تأمین بشود تا کشتزارهایتان زیر کشت برود و مجبور نشویم ما که یک مملکت صادر کننده گندم بوده‌ایم گندم از خارج وارد کنیم سال سال اقتصادی بدی بود بنده قبول دارم سال سال زراعتی بدی بود که بما هم لطمه زد اما طبیعت نامساعد بود اما دیگر در دنیای امروز این حرفها را نباید زد که ما چشممان به آسمان است تا حالا این را گفته‌ایم ولی بیائید یک کاری کنیم که در مقابل قهر طبیعت به اوضاع و احوال مسلط باشیم ما هر چه ضعیف تر باشیم عوامل طبیعت بر ما مسلط تر است و شرف انسان این است که به نیروی علم نیروهای طبیعت را به بند بکشد و بر آنها حکومت بکند تا زمانی که ما از جهت تجهیز وسائل کشاورزی قوی نشده‌ایم هر سال باید این عذر را بیاوریم که امسال باران نیامد دیگر آدمی باید چشمش را بدوزد به فضائل خودش بگوهر انسانی خودش به شرف خودش دیگر منتظر عوامل ابر، باد و رعد و برق نباشد و ناچار نشود که هر سال عذری از خارج برای کار اقتصادی خودش بیاورد، جناب آقای دکتر عاملی ایشان مثل اینکه تشریف بردند بهر جهت بنده در سخنانی که در موقع طرح برنامه دولت بعرض رساندم در باب دادگستری صحبت کردم من گفتم مردم را باید راضی نگاهداشت و طریق راضی نگاهداشتن مردم اینستکه مجرم را زودتر به مجازات رساند و صاحب حق را زودتر به حقش رساند تا زمانی که مردم می‌بینند که مجرمین واقعی به مجازات نمی‌رسند و تا زمانی که در احقاق حق مردم تأخیر می‌شود مردم بدستگاه عدالت خوشبین هستند اما امیدوار نخواهند بود (صحیح است) یک کاری کنید که مردم بدستگاه تأمین حقشان بیشتر امیدوار بشوند اینکار لازمه اش این است که دستگاه دادگستری زیاد بشود اینکار لازمه اش بود که حقوق قضاوت آنچه را که پارسال گفتید تأمین بشود کسور بازنشستگی را بگیرید و آن قسمت اضافه حقوق را بدهید بنده یک مثال از شیراز می‌زنم بنده ۸ سال پیش که در شیراز مشغول کار وکالت شدم ۵ شعبه بازپرسی در شیراز داشتیم در سال ۱۳۳۵ ۵ شعبه بازپرسی در دادسرای شیراز بود که اغلب ۴ـ ۵ بازپرس شاغل آنجا بوده ولی الان که حجم دعاوی کیفری دو سه برابر شده است ما دو تا بازپرس بیشتر نداریم و یک بازپرس باید تا سیصد کیلومتر راه برود برای تحقیقات آنوقت یک بازپرس می‌ماند و یک جمعیت ۲۰۰ هزار نفری این بازپرس نمی‌تواند انجام وظیفه کند کشف موضوع کند برای حفظ حقوق مردم باید دستگاه دادگستری را تقویت کنیم مدتی است که به ارتش توجه قابل ملاحظه‌ای شده است بسیار کار خوبی بوده است برادران سرباز ما باید حقوق کافی و وافی داشته باشند بسیار خوب است آنها حافظ حدود و ثغور مملکت هستند اما تمام کسانی که در کسوت سربازی نیستند نمی‌شود گفت که در خدمت سربازی نیستند مأموری که در مرزها خدمت می‌کند کمک آموزگاری که در خوی و ماکو در سرمای زمستان می‌رود درس میهد آن هم سرباز است قاضیان هم پاسداران مرز حفظ حقوق مملکت اند باین سربازان کمک کنید جناب وزیر دادگستری بنده از جنابعالی گله‌ای داشتم جنابعالی باین نواقص دستگاه دادگستری واقف بودید شما در دادگستری کار کرده‌اید میدانم که دلتان هم میخواسته است که این نقایص را مرتفع کنید بنده میدانم که جنابعالی می‌خواستید تشکیلات وزارت دادگستری را تجهیز کنید با همه نفوذ کلام و اعتباری که در این کابینه دارید باید از این موقعیت استفاده می‌کردید و به عدلیه می‌رسیدید بنظر بنده هنوز دیر نشده است که به قضات مملکت کمک کنید اینرا می‌خواهم عرض کنم قاضی ئی که در بندرعباس می‌نشینید پرونده‌ای زیر دستش هست بنده این پرونده را دیده‌ام که پانصد هزار تومان حاضرند باین قاضی بدهند که این جرم را ندیده بگیرید این مبلغ معادل حقوق تمام مدت خدمتش است و او زیر بار نمی‌رود این قاضی در خور ستایش نیست؟ (صحیح است) و در خور کمک نیست؟ و در خور مساعدت نیست؟ بیائید با تشویق مردان پرهیزکار و درستکار مردم دیگر را به درستکاری و پرهیزکاری تشویق بکنید بیائید با تأمین زندگی این کارمندان درستکار و خادمتان مردم منحرف را از انحراف باز دارید و وسیله دلگرمی و سوق دادن به تقوی و درستکاری و صداقت را فراهم کنید این کتاب را برای بنده فرستاده‌اند (کتاب قطوری را نشان دادند) با یک یادداشت هزینه چاپ این چیست نشریه وزارت بهداری است این را برای بنده فرستاده‌اند که هزینه چاپ این کتاب چقدر است ۹۶ هزار تومان نشریه وزارت بهداری است (دکتر رهنوردی ـ مال قبل از این دولت است) قبول دارم آقای دکتر رهنوردی ولی بنده می‌گویم این نشریه وزارت بهداری است که باید بیماران برای بستری شدن در بیمارستانها وقت بگیرند و به بیمار بگویند بیموقع آمده‌ای (وزیر بهداری ـ چاپش قطع شد) من خیلی خوشوقت می‌شوم با پول اینها درمانگاه بسازید و دارو بمردم بدهید بنده در نطقی که در برنامه دولت بعرض مجلس رساندم شرطی کردم و عهدی بستم خوبست که ما همیشه بعهد و پیمانهای خودمان پایدار بمانیم من عرض کردم جناب آقای منصور اگر شما این اقتصاد ناسالم و بیجا را در همین حد نگهداشتید و از این بدتر نشد چون بنده معتقدم که چاره دردهای اقتصادی بسیار دشوار است اگر شما توانستید سطح زندگی مردم را در همین حد نگهدارید و بالا نبرید و پائین تر هم نیاید (نخست وزیر ـ سطح زندگی را پائین آوردن که اول بدبختی است) اگر هزینه زندگی را پائین نیاورید و اگر زندگی مردم بدتر نشد و گران تر نشد من از دل و جان طرفدار شما خواهم شد اما شاخص قیمتها در حکومت شما دیدم در فروردین سه درصد و در اردیبهشت ۵ درصد با معادل ماه سال قبلش ترقی قیمت نشان داده است بدون اینکه یک درصد بر حقوق کارگر و کارمند و درآمد سرانه مردم افزوده شود اگر وضع اینگونه ادامه پیدا کند تکلیف مردم چه خواهد بود جناب آقای دکتر عدل طباطبائی توضیحی اینجا دادند بنده از خود ایشان می‌خواهم یک چیزی بخوانم صفحه ۱۷۰ منتخب کتاب خودشان است که می‌گویند «بالا رفتن قیمت کالاها دلیل رونق اقتصادی است دراین وضع درصورتی که میزان تولید برای رفع احتیاجات کافی نباشد قیمتها ترقی می‌کند و موجب تقلیل قدرت خرید افراد می‌شود چون برای جبران کسر بودجه اقداماتی از قبیل صرفه جوئی و افزایش مالیاتها میسر یا مؤثر نیست دولت ناگزیر به انتشار اسکناس می‌شود که خود عامل ترقی دیگر قیمتها است» صفحه ۱۷۰ کتاب آقای دکتر عدل طباطبائی (نخست وزیر ـ همه را تأیید می‌کنم اینها صحیح است) سه ماه چه کاری می‌خواستید ما بکنیم جناب آقای منصور بنده عرضی که کردم می‌خواهم نتیجه بگیرم در یک مورد اینست در اظهار خوش بینی فراوان نسبت به وامها در اظهار خوش بینی فراوان نسبت به تأثیر سرمایه بین المللی در مملکت ما در اظهار خوش بینی فراوان نسبت به تهیه برنامه اقتصادی مبالغه نکنید این که عرض می‌کنم شکست دولت شما خدای نکرده شکست تئوری اقتصادی دولت شما نیست شکست مملکت است مال شخص من نیست که علیه شما عرض حال بدهم بنابراین سعی کنید کوشش کنید وسواس داشته باشید در طرح برنامه اقتصادیتان بنده ناچارم یک قسمت از کتاب آقای دکتر عدل طباطبائی را بخوانم «نفوذ قدرت اقتصادی در قدرت سیاسی، قدرت سازمانهای بزرگ اقتصادی امکان نفوذ آنها را در دولت گسترش داده است لذا گروههای اقتصادی و اجتماعی در امور سیاسی مداخله می‌کنند و به احزاب و مردان سیاسی موافق خود کمک‌های بسیار می‌نمایند و در نتیجه بجای اینکه احزاب واقعاً در تشخیص منافع عمومی و دفاع از آن برآیند در اختیار آنان قرار می‌گیرند و مدافع منافع خصوصی می‌شوند و بازی سیست از مجرای واقعی و صحیح منحرف می‌گردد» من می‌خواهم عرض کنم که نشدید ولی نشود که شما متهم بشوید باین پیش بینی که آقای دکتر عدل طباطبائی صاحب نظر اقتصاد شما، مشاور شما پیش بینی کرده است صرف نظر کنید در قمار با سرمایه مملکت همه نمایندگان محترم که در این مجلس مقدس سخن گفته‌اند قسمت اعظم از سخنانشان و گاهی اشاره مختصری در این بود که شاهنشاه از سالیان دراز چنین نطق‌ها و فرامین متعدد و دستور لازم برای برای گردش چرخ اقتصاد مملکت برای بهبود وضع مملکت و جبران کمبودها داده‌اند این فرامین را ما دیدیم، از ۲۰ سال پیش بود چرا به نتیجه نرسیده است دولتها نتوانسته‌اند آن وظیفه هائی را که دارند انجام بدهند و توفیق پیدا کنند بنده امیدوار هستم که شما در خیر و صلاح مملکت با آنهمه دستورالعملی که دارید موفق بشوید، ملت ایران یک ملت شایسته مترقی است (صحیح است) ملت ایران یک ملت شایسته بقاء است ملت ایران یک ملتی است که سزاوار یک زندگی آبرومند و در خور سرافرازی است (صحیح است، احسنت) ما در آب و هوائی زندگی می‌کنیم که در نوع خودش از نوادر روزگار است هنوز در آذربایجان جوانه‌ها سرنزده و کشت زارها سبز نشده است که در خوزستان خرمن‌ها را درو می‌کنند هنوز باغهای آذربایجان غرق شکوفه نشده که میوه مناطق گرمسیر به بازار می‌آید تنوع فصل نوع آب و هوا وجود هر گونه شرایط اقلیمی شرایط بسیار مساعدی است برای اقتصاد این مملکت بالای سر ما و در فضای ما یک همچو هوائی بود زیر پای ما (خواجه نوری ـ کویر را هم بفرمائید) بنده به بد بینی جنابعالی نیستم بنده واقع بین هستم (خواجه نوری خواستم عرض کنم که این کویر لوت را هم در وسط مملکت به بینید) ممکن است جناب عالی تشریف ببرید و آنجا را آباد کنید زیر پای ما زرخیزترین منابع روزگار و بهترین موقعیت‌های اقتصادی از جهت معادن وجود دارد تا حدی که مثل یک کشتی روی دریای نفت شناور است این منابع اقتصادی این موقعیت اقلیمی و نواحی که در این شرایط زندگی می‌کنند مردمی بسختی فولاد و به نرمی حریر مردمی که در روزهای سختی و مشکلات بردبار و صبور و مقاومند (صحیح است) و روز صلح و آرامش و دوستی مهمان نواز و برادر و انسان و صلحدوست و آرامش جو هستند منکوب بیگانه در شرایط موقتی شده‌اند اما هرگز زسر بار بیگانه نرفته‌اند (صحیح است) عرض من از این جمله‌ها این بود که سرمایه‌های معنوی این ملت بسیار قوی است و این سرمایه را ناچیز نباید گرفت، مردمی هستند که در سخت ترین شرایط و دردشوار ترین روزها امتحان فداکاری و بردباری و صبر و شکیبائی نسبت به شاهنشاه خودشان و مملکت خودشان داده‌اند (صحیح است) شما ملت آلمان را مثال زده‌اید که برای گرقتن سیب زمینی در صف طویل مدتها می‌ایستد من مخاطره ملت ایران را در محاصره ترکان غز در حمله مغول در محاصره افغان در اصفهان مثال می‌زنم که این مردم حتی حاضر شدند که گوشت مرده کسانش را بخورند ولی نرئند یک وعده غذا از سرباز محاصره کننده خارجی بگیرند (احسنت) این مردم سودا و سود بر سر وطن و ملیت خودشان نکرده‌اند این نیرو نیروی کمی نیست که در اختیار شما است این نیرو را نباید نا چیز گرفت بنده یک خاطره‌ای دارم که هزگز نباید آن خاطره را فراموش کرد در شهریور ۱۳۲۰ ـ پانزده ساله بودم کلاس سوم متوسطه درس می‌خواندم مردی که از آزاد مردان اندیشه بود و از دوستان پدرم بود آمد به خانه ما این مرد شکسته و خمیده و عصا زنان وقتی از در خانه ما وارد شد مثل یسلاب اشگ در صورتش جاری شد و از ریش سفیدش می‌چکید گفتم چه شده است گفت قوای خارجی مملکت را اشغال کرده است گفتم شرایط صلح برقرار است گفت چه در صلح و چه در جنگ من نمی توتنم نقش چکمه سرباز خارجی را در مملکت خودم به بینم این مردم چنین مردمی هستند، این مردم روزهای بسیار سختی راتحمل کرده‌اند این مردم شاهد جدا شدن قسمتی از مملکت خودشان بوده‌اند این مردم برق سر نیزه خارجی را در مملکت دیده‌اند زیرا تسلیم نشده‌اند زیرا همه می‌دانستند با سرنیزه می‌شود کرسی حکومت ساخت ولی نمی شور روی آن نشست (صحیح است) مردمی با چنین سجایای انسانی مردمی که در دنیا مشهورند به شعر و مهمان نوازی و این دلیل این است که گشاده دست و بلند نظرند و هم صاحب ذوق وهم صاحب دل با این خصوصیات می‌بینید مردمی که کمریمند و خصوصیات اقتصادی روز کار ما را در نظر می‌گیرند در دنیائی که آتش فتنه و فساد همه جا را میسوزاند در دنیائی که اختلافات نژادی و مذهبی و مسلکی تمام دنیا را گرفته است در دنیائی که فشار در پیشرفته ترین کشورها با آن تشکیلات وجود دارد همدلی و همزبانی یک ملت اتحاد اتحاد و اتفاق و سکون و آرامش که می‌بینیم برایگان بدست نیامده استدولتی که نتواند از این شرایط مساعد استثنائی که در این مملکت است استثنا از نظر موقعیت مکانی ما که در میان اینهمه آشوب سالم و آسوده مانده‌ایم استفاده بکند فرصت بسیار عظیمی را از دست داده است دولتی که نتواند از این آرامش برای بهتر ساختن مملکت از اینهمه نیروی انسانی و خیر خواهی و برادری و برای سوق دادن این نیروها در راه رفاه مملکت استفاده کند شکست عظیمی خورده است من امیدوارم که شما شکست نخورید ژنرال دوگل سرهنگ دیروز و رئیس جمهور امروز فرانسه در کتاب خاطرات خودش فصل جالبی دارد می‌گوید که من روزها می‌رفتم بمارشالها و متخصصین نظامی التماس می‌کردم و می‌گفتم که نقشه شما برای دفاع از فرانسه غلط است مارشال‌های بزرگ ژنرالهای جنگ دیده سران سپاه به حرف یک سرهنگ ناچیز میخندیدند و مرا ببازی نمی‌گرفتند و اما من به همه جا متوسل می‌شدم و می‌رفتم به ستاد می‌رفتم بستاد ارتشها می‌رفتم افسران بزرگ را می‌دیدم سراغ متخصصین حتی فرماندهان پائین تر را می‌دیدم افسران جوان را می‌دیدم و به آنها می‌گفتم که این نقشه برای فرانسه صحیح نیست آن روز که فرانسه شکست خورد پیش بینی‌های من بوقوع پیوست آمدند سراغ من و رفقای من گفتند که بشما تبریک میگوئیم که پیش بینی هایتان بحقیقت پیوست چه نظر صاحبی داشتید اما من حاضر بودم که تمام هستی خودم را بدهم عزیزترین چیزهای خودم را بدهم داروندار خودم را بدهم و پیش بینی من بتحقق نپیوندند برای اینکه پیش بینی من یعنی نتیجه اش شکست ملت فرانسه اما بطلان ادعای من یعنی نجات فرانسه جناب آقای نخست وزیر من اینقدر خودخواه نیستم که آنچه که امروز در اینجا می‌گویم بتحقق پیوندد من امیدوارم نظرات شما درباره مسائل اقتصادی برنجات مملکت منتهی بشود برای اینکه ذره ذره اعضای وجودمان به ذره ذره خاک این مملکت بسته است (احسنت) اگر من شکست بخورم در نظرات خودم یک روز می‌آیم در اینجا باشرمساری و اما با رضایت و سرافرازی می‌گویم من اشتباه کردم و شما موفق شدید و امیدوارم که شما شکست نخورید (احسنت، احسنت).
نخست وزیر ـ خیلی متشکرم.
رئیس ـ آقای پروین بعنوان موافق صحبت می‌فرمایند.
فضل الله پروین ـ یعضی از آقایان مایل بودند و بنده را تشویق کردند که مختصری عرض بکنم من از این عنایت آقایان محترم که خستگی داشته‌اند و دارند تشکر می‌کنم و یقین دارم چون با من همدل و همزبان هستید مرا باظهار و بیان وامیدارید زیرا:
- دل پروین زدل زنده دلان آگاه است
- که دل زنده دلان با دل او همراه است (احسنت)
- چون وطنخواه ووفاداری شه نیت اوست
- بیقین فضل خدا شامل فضل الله است (احسنت)
ای کاش نوبت من بلافاصله بعد از بیان شیوا وکلمات زیبای آقای جاوید واقع نمی‌شد زیرا با آنهمه لطافت و ادب که بکار بردند اکنون (من چون کنم که لفظ بدو ناپسند من افتد قبول خاطر مشکل پسند دوست) چه باید کرد بمعنای توجه بکنید حالا اگر قدرت بیان ندارم (یکی را شکوهستدر لفظ او ـ یکی را سخن در معنای بود) راجع به بودجه‌های ۴۱و۴۲ بنده عرض کردم که از کارهای سپری شده بود در آن زمان گویا جناب آقای منصور تشریف نداشتند که بودجه‌های سال ۴۱ و ۴۲ مطرح شد ولی بنده اینطور اظهار کرده بودم که بقول آن جراح معروف جسد بیجانی بود که ما آن را بخیه می‌زدیم و زخم بندی می‌کردیم اما بودجه حاضر این لایحه که مطرح است زنده است از امور جاری مملکت است قابل توجه است و آنچه درباره آن بگوئیم شاید بهدر نمی‌رود گرچه این بودجه همانطوریکه همه اذعان دارند در این هفته در بسیاری از جراید نوشته شده است و بحث کرده‌اند نسبت به بودجه‌های سابق و آنچه مطابق فرمول معمولی از طرف دولتها بمجلس شورا تقدیم میشده است از حیث تنظیم و تفکیک مواد وارقام درآمد و مخارجی که همه به خزانه مملکت وارد و صادر می‌گردد و مهچنین از حیث طبقه بندی بودجه یعنی انواع درآمدهای مختلف بطوریکه ملاحظه می‌شود در طبقه الف و ب درآمدهای اختصاصی عموماً در بودجه‌ها جای داده شده و امور عمرانی و آبادانی وضوحاً منعکس و اشاره کرده است و در سایر قسمت‌ها مجموعاً این بودجه را بسیار رساتر و کاملنتر جلوه گر کرده است. با آن خال همچنانکه دولت در گزارشهای تقدیمی اظهار می‌دارد این یک بودجه ایده آل یعنی کمال مطلوب نیست فقط پایه ریزی برای یک بودجه سالم و کافی و کامل است که بعداً تقدیم و تدوین خواهد شد و نوید می‌دهد که در آینده بودجه حامع و کامل و بهتری که حداقل به بودجه حاضر خیلی رجحان داشته است تقدیم دارند ما که همواره خواهان یک بودجه تفضیلی و برنامه‌ای هستیم همین انتظار را داریم. ما فراموش نکرده‌ایم که در ماه اسفند گذشته آن زمان که بودجه سال جاری مطرح بود و نقص‌ها و عیب‌های آن تذکر داده می‌شد رئیسش دولت حاضر وعده نمود که بودجه بی عیب و کاملتری در ظرف سه ماه تقدیم مجلس شورای ملی بکند اینک می‌بینیم که با این وعده خود وفا نکرده و با زحمات و کوششی که به کار برده است بودجه حاضر را که با تحقیق و تصدیق متخصصین خیلی جامع تر و کامل تر از بودجه‌های قدیم است به مجلس تقدیم داشته است ما از این حیث دولت را بسیار تمجید می‌کنیم و امید و انتظار داریم وعده‌های دیگر خود را که متضمن خیر و صلاح و رفاه ابناء مردم این کشور است از یاد نبرد و همچنان به عهد خود وفا کند. ما از خاطر خود نبرده‌ایم که این دولت هنگام تسلیم برنامه در سرلوحه برنامه خود چنین نوشته بود: سوگند به خدای یکتا که تا آخرین حد امکان از کار و خدمت و اصلاح و رفاه مملکت و ترقی آن در پی نیا شاهنشاه ترقی خواه کوتاه نخواهد داشت. آن شب که تا دو ساعت بعد از نیمه شب اینجه نشستیم و برنامه دولت را مورد بحث قرار دادیم و بالاخره تصویب نمودیم به همین امیدواریها بوده است کهدولت قدم بردارد و انقلاب عظیم شاه و ملت را به ثمر برساند. ما کمال اعتقاد را داریم که اکنون هم این دولت غیر از این منظوری ندارد یقین دارم همچنان که در قلوب همه نهفته است و جز اعتلای مملمت و عظمت و موفقیت و حفظ آبرو و حیثیت کشور خود خیال دیگری در قلب نمی پروراند آنچه عرض کردم مطالب کلی و اصولی بود اکنون خیلی مختصر راجع به بودجه آنچه که وقت کردم یادداشتهائی داشتم و خیلی از قسمتهای ان را حذف کردم برای اینکه دیدم واقعاً به طول انجامیده هفت ساعت دیشب مذاکره شده است امروز هم چند نفر حرف زده‌اند اگر خیل اشتیاق نداشتم شاید به کلی صرف نظر می‌کردم اما کوشش می‌کنم که آنچه که می‌گویم نظر اصلاحی باشد نه ایراد. این تذکرات و اشکالاتی که همه می‌گویند و می گوئیم که کارمندان زائد بر احتیاجات بر تمام وزارت خانه‌ها و ادارت مملو است وعده کارمندان زیاد است و همانا موجب تعویق می‌شود این یک مطلبی است البته رست برای اینکه تعداد کارمندان همه می دانیم و می گوئیم که زیاد است رؤسای دولت هم همین اظهارا ت را دارند بخاطر دارم رئیس دولت گذشته در پشت همین تریبون اظهار نمود که در یک مؤسسه‌ای چهارده هزا کارمند زائد وجود د ارد و کاری هم برای آن نمی‌توان کرد اما مطلب مهم اصل تشکیلات و طریق عمل است که باید به آن خیلی توجه داشت نه فقط به زیادی کارمند به عقیده بنده طرز تشکیلات و توجه به آن خیلی مهمتر است بنده برای نمونه سر گذشت یک سند دریافت را به نام (سند ماه اسفند) که در سال گذشته خود مبتلای آن بودم در یک مجله هم نوشتم که بسیار هم خواندنی بود آن سرگذشت رقت انگیز یک سند بود که برای چند صد تومان صادر می‌شود برای یک پرداخت مشخص و قانونی و غیر قاب تردید که می‌بایست طبق جریان خود یک حواله برای آن صادر کنند و بپردازند. شش روز تمام به موازات دارائی رفتم اول یک مدتی طول کشید تا راهرو و اطاق‌های مربوطه را پیدا کردم ولی کاخ دارائی با آن عظمت و راهروهای پیچ در پیچ که آدم گم می‌شود حرف خود را به چندین نفرگفتم هر یک به دیگری محول نمود خانم شیخ که با حوصله ترین از سایرین به حرف مراجعین گوش می‌داد هدایتم کر شش روز از اطاق وزیر دست ۲۲ نفر گذشت چند دفعه هم گم شد و کسی نمی‌دانست کجاست تا خود به خود پیدا شود دنبالش را گرفتم که باز گم نشود چندین دفتر وارد شد که همه را یاداشت کردم و اسم همه را دادم در هر اطاق چندین نفر نشسته‌اند از سمیع و شهیدی و مختاری و امیری و توکلی و خانم شیخ و خانم صبا که گذشت آقای اسبقی رئیس آقای امیری مدیر کل آقای صالحی مقدم تأمین اعتبار، آقای تقوی رئیس حسابداری و آقای احمدی مدیر کل و آقای رهبری مدیر کل دیگر بعد آقای صائبی آقای قاسمی بدیعی و آقای دکتر طه مدیر کل بعد اقای مرادی دفتر اعتبارات بعد آقای خطیبی و آقای ابوالحسن جعفری هم پس از اینکه آقای رحمانی فهرست می‌کند و نسخه‌ها ماشین می‌شود گویا جناب آقای قوام صدری هم در بالای همان اداره تشریف داشتند و در دفترهای دیگر وارد کردند آن وقت به قسمت صندوق رفت آنجا هم شش هفت نفر زیرو رو کردند و از این طرف و آن طرف کردند رفتند در دفتر و دستک و کارت و لیست و اندکس، رپرتوار (به اصطلاح خوزستان) روزنامه دفتر کل و دفتر حساب کبیر و صغیر وارد کردند و به گیشه یا دفتر پرداخت فرستادند آن وقت گفتند و تا فردا تشریف بیاورید خسته بودم دیگ طاقت نداشتم مذاکره و مباحثه هم فایده‌ای نداشت جریان چنین بود عاقبت به دیگری وکالت دادم که آن هم سرگذشت فراوان دارد که هم حکایتی شیرین و هم جریانی عبرت انگیز است این مشکلا را جناب آقای منصور و این دولت ترتیب نداده است که ما حالا ایرادآن را بگیریم ملاحظه بفرمائید که چقدر زحمت دارد که اینها را اصلاح کنند ما از این دولت انتظار داریم که در این راه قدمهای سریعی بردارند اصل اصلاح در طرز تشکیلات اداری است حال ملاحظه بفرمائید که به حساب و کتاب با این جریان و این همه اعضاء و این همه دفتر‌ها که عرض کردم اگر حساب و کتاب در هر مرحله و هر مورد بخواهند اصلاً و ابداً در دست نیست و درست هم نیست شما حساب یک ساختمان دولت را اگ به طور دقیق استخراج بفرمائید که بدون کم و زیاد چقدر بوده و چقدر خرج شده و صحت آن چگونه است؟ اینها درد بیدرما ن است، نه، به خدا بی درمان نیست باید درمان شود کاره به جریان‌های دراز می‌رود و موجب تأخیر و تعویق فراوان می‌گردد این آقایان که در اینجا نشسته‌اند چه تقصیردارند کارمندان تمامی مردان نجیب و شریف هستند (صحیح است) دستگاه و تشکیلات طوری است که جریان را به غلط می‌برد و از هر استفاده صحیح نمی‌شود کرد اینها را مستغنی سازد، اینها را سیر کنید اگر کا جریانش درست باشد همین کارمندان حاضر از عهده بر می‌آیند در یکی از روزنامه خواندم و استخراج کردم چاپی هست در اینجا چنین درج شده است در سال ۱۳۰۵ ـ ۶۵۰۰ نفر کارمند بوده در سال ۱۳۱۸ ـ ۵۸۴۰۰ نفر بوده و حال در حالت حاضر ۳۶۰۰۰۰ هزار نفر از کارمندان دولت هستند بعضی می‌گویند ۴۶۰۰۰۰ نفرند نمیدانم مجموع کارمندان و حقوق بگیران دولت چه مستقیم و چه وابسته به بنگاهها و دستگاهها اکنون چند نفر است یک نفر از آقایان وکلاء همین صورت را می‌خواستند نمیدانم داده شد یا خیر این نشریه بود اکنون ۲۵ هزار نوع کار و شغل در دستگاههای دولت موجود است ملاحظه بفرمائید که تکلیف این دولت چیست و چگونه رفتار خواهند کرد این تشکیلات از قدیم بوده است تنها در وزارت پست و تلگراف چهار هزار نوع کار موجود است ولی من بحث زیادی در این باره نمی‌کنم فقط توجه دولت بیدار و خدمتگزار حاضر را که بدان کمال اعتقاد و اعتماد رادارم (احسنت) بدین وسیله جلب می‌کنم که بوضع کارهای مهم تشکیلات هم توجهی بکند چون خیلی مهم است اساساً تشکیل و تربیت کار اداری و طرز آن یک نوع معلومات و اطلاعات تخصصی است مانند سایر دستگاهها و ماشینها فرض بفرمائید تراولر چک چگونه است که از همینجا از تمام ممالک در تمام شهرها پول می‌گیرند بالاخره در یک بانک رسمی حساب می‌شود حتی و مرتب و مطمئن در سویس من در جلوی یک باجه پستی منتظر گرفتن تمبر بودم یک چند نفری جلوی من ایستاده بودند دیدم آنها ه یک کارتی در دست دارند به باجه پست بردند که پول بگیرند آن کسی که آنجا نشسته بود یک منگنه داشت گوشه کارت را منگنه و سوراخ می‌کرد و یک مبلغی پول بدست آن آقا می‌داد و این می‌رفت بکنارو دیگری جای او را می‌گرفت من کارتم در دستم باقی مانده بود و آنجا انتظار کشیدم تا ۵ و ۶ نفر از افراد همین کار را انجام دادند یکی از آنها را که با حوصله بود بکناری کشیدم گفتم آقا اینجا چه می‌کردی و این کارتها چیست توضیح داد و گفت حقوق بازنشستگی است در اول هر سال میرویم باداره آن قسمتی که بازنشسته شده‌ایم در آنجا یک کارت بما می‌دهند که ۱۲ خانه دارد و آنوقت مادر آخر هر ماهی بهر گیشه‌های پستی مراجعه کنیم بهر یک از بانک‌ها یا هر یک از آن بانکهائی که مجاز به پرداخت هستند من جمله باجه‌های پست خانه‌ها هر کدام که نزدیک منزل ماست به آن باجه‌ای میرویم که نزدیک است همان خانه کارت که مربوط به آن ماه است همان را منگنه کرده و پول آن را بما می‌دهند و ما هم آن را می‌گیریم میرویم حالا ملاحظه بفرمائید که این خود یک اختراع بزرگی است مثل اختراع ماشینهائی است که تعجب آور است فرض بفرمائید طیاره جت یا موشک یا ماه مصنوعی یا کشتی و لوکوموتیو و غیره چطور اختراع شده این هم همینطور است مانند یک اختراع است که خودش طبق یک مقررات حقوقی دارد بهر باجه پستی و هر بانک مجازی مراجعه کند حقوق او پرداخت می‌شود این حساب چگونه و در کجا تنظیم می‌شود و وارد می‌شود که آخر سال یک اشتباه هم ندارد بنده انتظار ندارم که کشور ما اکنون باین صورت و این حد اعلای ترقی برسد اما بحقیقت قسم باین صورتی هم که اکنون وجود دارد و من یک توضیح مختصری دادم برای سرگذشت یک درخواست ماه اسفند که ۲۲ نفر از ۷ اتاق و از قسمتهای مختلف می‌گذرد و این عده کارمندان که آنجا می‌نشینند و کار می‌کنند وقتشان تلف می‌شود من انتظار دارم که یک چنین اقداماتی بکار برند و یک چنین اصلاحاتی بشود چه عیب دارد که برای این جور کارها این همه دانشجو که به خارج م فرستیم و پول می‌دهیم و تحصیلات می‌کنند یک عده هم برای این کاربروند و این کارها را یاد بگیرند و وقتی برگشتند در وزارت خانه‌های ما در تشکیلات ما این گونه کارها به جریان بیاندازند تا ما بگوئیم در جریان ترقی هستیم در اینجا یک مطلبی به خاطرم آمد تأسف دارد جناب آقای حاذقی در بودجه ۴۲ تذکر دادند بنده هم قبلاً یادداشت کرده بودم که عرض کنم اشاره‌ای کردند راجع به امانات و بروات پستی که در بودجه سال ۱۳۴۲ بخرج دولت منظور داشتند بعد هم آن جریان را بکل متروک داشتند که دیگ امانات پست را قبول نکنند چون یک مقداری نفله شده بود و از بین رفته بود یعنی چوب خوب کار نکردند اصل کار را موقوف کردند ملاحظه می فرمائید این مربوط به گذشته است و ایرادی به این دولت نیست اینکه عرض می کن خدای واحد شاهد است ا نظ علاقمندی است (صحیح است) برای اینکه کارها مردم را اصلاح بکنند و این تذکرات برای دولت خیلی خوش آیند است به خصوص که بی عرض گفته می‌شود و بی ریا اظهار می‌شود این است ک در این طریق امیدوارم خدمتی شده باشد. آقا دکتر عدل طباطبائی راجع به استدلال در تمام عملیات بودجه توضیحات کافی دارند بنده نباید تکرار کنم دولت حاضر برا انجام همین عملیات بودجه توضیحات کافی دادند بنده نباید تکرار کنم دولت حاض برای انجام همین عملیات و رفع مشکلات و خرابی‌های دستگاه که سالهاست به این صورت درآمده کوشش می‌کند (صحیح است) راستی کمال بی انصافی است ایراد‌های غیراصولی بگیریم بگوئیم سلمان فارسی که حاکم بود برای یک مسافر با بری کرد آخر امروز یک نفر استاندارد نباید بار بری کند او کارها بسیار حساس عظیم دیگ دارد (صحیح است) ی اینک آقا محمد قاجار چه نصیحت به فتحعلی شاه کردفتحعلی شاه نظم اندرون خود را هم عاجز بود راحع به حز حرف زده بود اگر د اساس نامه و مرام حزب ایرادی نیست باید گفته شود یکی از دلایل تشکیل احزاب قدم برداشتن در ترقی و تحول و پیشرفت ممالک است (صحیح است) برای اینک اگر در یک ملتی حزب نباشد کارها متک به یک قانون و اساس و پشتیبانی مردم نیست (صحیح است) این همه مشکلات به علت این است که یک تشکیلات محکم و یک حزب اساسی که در تمام تشکیلات مملکت رسوخ داشته باشد نبوده است اگر یک حزبی بود و مرام کاملی داشت و افراد کافی و مومن بودند امروز کارها خیلی جلوتر بود حالا که مآلا این کار عقب افتاده بسیار راضی و ممنون هستم که حزبی امروز تشکیل داده است یک حزبی که علم پیشرفت و تعالی کشور را بدوش گرفته و از شاه تا گدا به آن امیدوارند (صحیح است) چرا آن را قبل از خلاف و خطائی تخطئه کنیم، تضعیف نمائیم، چرا از پیشرفت و اصلاح نگران نباشیم اگر حز دیگر هم بوده است ی هست برا فعالیت او هم مانعی نیست همه برای کشور خدمت کنند در خدمت مسابقه دهند و اینکه یکی بخواهد که دیگری وجود نداشته باشد صحیح نیست شرط وطن دوست این است که هر کسی در هر گوشه با هر جمعی به هر عنوان برای ترقی مملکت قدم بردارند ما پشتیبانی می‌کنیم (صحیح است) وقتی که خدای نکرده خلاف و خطائی از آن دیدیم بیائیم و بی پروا بگوئیم خالا که هیچ خلاف و خطائی نیست ما بایست تصوی کنیم و در پیشرفت و در اصلاح امیدوار باشم و نگرانی به خود راه ندهم و اگر احزاب دیگری هست بایستی دولت به آنها هم نهایت احترام را داشته باشد برا اینکه احزاب همه مرامهای خوب دارند و همه برای ترقی کشور قدم برداریم (صحیح است) اما این حزب ایران نوین باقدمی که الان بسیار سریع و محکم برمی دارید و ما کمال امیدواری را داریم که ریشه عمیق د رتمام کشور داشته باشد حتی در روستاها که ما بعد از مدتی بتوانم اینجا بگوئیم که این حر ب، قدمها مؤثری برداشته اصلاحا فراوانی کرده و ما همین امید را داریم این قسمت هائی که عرض کردم یک قسمت کلی بود د راین بودجه بندی بنده دو سه پیشنهاد دارم از نظر کمال علاقمندی میل دارم اگر در این بودجه جای گیرد می‌توانیم بگوئیم در مجلس چند خدمت کوچک لا اقل کرده‌ام اگر موافق سلیقه نمایندگان محترم هست این پشنهادات بنده را توجه فرمایند گمان می‌کنم که دولت بیدارهم ب هآن توجه می‌فرمایند یکی راحع به باز نشستگان است.
در این موقع موضوعی که تذکر آن را لازم می دانم و به خصوص توجه دولت به این مسئله جلب می‌کنم راحع به باز نشستگان است از اینکه توجه دولت و به خصوص عنایت نمایندگان محترم اینجا بیش از این شامل حال باز نشستگان باشد شکی نیست و یقین دارم همه آقایان محترم تصدیق دارند که گرانی هست و سختی زندگانی برای باز نشستگان مافوق طلقت آنهاست و در هر هنگام باید رعایت موضوع بشود اکنون موردی که قابل بحث و در این لایحعه پیشنهاد می‌نمایم تذکر داده شود و تنظیم مخارج و بودجه و اشکالی هم نیست این اس که دولت طبق قوانین و جریان موجود کارمندانی که سی سال سابقه دارند باز نشسته می‌کند بدون رعایت اینکه سن آنها چقدر است یعنی قبل از رسیدن به سن ۶۰ سا آنها را باز نشسته می‌کنند و این ظلم است و بر خلاف مصلحت است زیرا زیک کارمند ۴۸ یا ۵۰ ساله بخوبی می‌توان استفاده نمود به خصوص در مورد فرهنگیان معلمی که از ۲۲ سالگی سی سال به شغلبا ارزش خود ادامه می‌دهد و تجربه‌ها می‌آموزد و مهارت در کار را احراز می‌کند او را چرا باز نشسته کنندو یک جدید الورود و کم تجربه را به کلاس هایدرس بفرستند بر خلاف مصلحت است از آنها می‌توان استفاده بیشتر نمود و به قو ل جناب آقتی معتمدی موقع بهره برداری آنها را بر کنار می‌کنند درست نیست در فصل ۸ قانون استخدام جدید هم این موضوع را متذکر است که درکمیسیون ولی بنده پیشنهاد می‌کنم اکنون یک یک تبصره به این لایحه اضافه شود.
- تبصره ـ کارمندان رسمی دولت که دارای سی سال سابقه خدمت بوده و به سن شصت سا ل تمام رسیده باشند باز نشسته می‌شوند. کارمندانی که به سن شصت نرسیده یا سنوات خدمت کمتر از سی سال دارند طبق تقاضای خود و با رعایت مقررات مربوط حکم باز نشستگی درباره آنها صادر شد.
امیدوارم به این موضوع نیز توجه کامل مبذول شود آقایان محترم گمان می‌کنم ت حدی به این وضع توجه فرموده و همواره ملاحظه کرده‌اند که د اکثر بلکه همه شهرها حتی در تهران هم … خیابانها و کوچه‌ها که وسائط نقلیه عبور می‌کنند وسط کوچه و خیابان یعنی سواره رو تا حدی هموار و مسطح و پاکیزه تر است اما اطراف معبر یعنی پیاده روها بحدی خراب و نامرغوب و مفتضح است که علاوه بر مشکلات عبور صورت وحشت خیز یا رقت بار دارد همه شهرها این طور است یک نمونه آن در پایتخت پرعظمت ما خیابان ناصرخسرو مقابل کاخ سر بفلک کشیده وزارت دارائی است پیاده رو آنطرف را ملاحظه فرموده‌اید چگونه است و چه خبر است پیاده رو شهرها سالهاست باین صورت زحمت خیز و رقت انگیز باقی اند بسیاری خیابانهای دیگر هم بدین منوال و شهرها همه جا از این هم بدتر همواره باقی و برقرار است در صورتیکه میلیونها صرف آسفالت و تسطیح وسط‌های خیابان می‌شود این چرا چنین است علتش را عرض کنم یکوقت یکنفر یک کارمند یا یک کمیسیون یا یک وزیر یا یک وکیل در این مرحله نظری داده و پیشنهاد کرده پیاده روها را صاحبان دکان و مغازه یا خانه‌ها خوشان باید تعمیر و مرمت کنند و بسازند در قانون شهرداریها گویا در قسمت قانون توسعه معابر این ذکر شده و همواره دستورات و تأکیداتی صادر گشته سالهاست می‌بینم بانجام نرسیده و نتیجه مطلوب حاصل نگشته برای آنکه صاحبان مستغلات و خانه‌ها این کار را همواره با همال میگذرانند و عمل و اقدام صحیحی نمی‌کنند قانون به شهرداریها دستور داده اگر صاحبان مستغلات خودشان انجام ندادند شهرداری انجام دهد و مخارج آن را از صاحبش دریافت دارد اخطارها تعقیب‌ها اصرارها مهلت‌ها باز هم انجام نمی‌شود کاری خود صاحبان مستغلات یک کارهای سرهم بندی و بسیار نامرغوب باشکال مختلف یکی سنگ فرش می‌کند یکی آجر می‌کند یکی آسفالت نازک می‌ریزد یکی تخته می‌گذارد خیلی بد و نامرغوب و موقتی و غیر مستحکم چند هفته یا چند ماه دیگر خراب می‌شود … گاهی شهرداری به کنترات چی و مقاطعه کار واگذار می‌کند آنهم بدتر از بد و بعد کشمکش این شهرداری و صاحبان دکانها و خانه‌ها برای دریافت مخارج آن شروع می‌شود (دکتر رهنوردی ـ جنابعالی موافقید ؟) بنده موافق دولت هستم بالاخره باز هم به همان حالت متنوع و رقت بار باقی و برقرار می‌ماند اینکه عرض می‌کنم حاضر است در همه شهرها موجود است و ملاحظه فرموده‌اید یک قانون و دستوری که معلوم شد مفید و عملی نیست باید تغییر یابد ما بسیاری ازقوانین را اینجا تغییر می‌دهیم و قواعد تازه بر حسب تجربه و ضرورت بر جای آن می نشانیم برای رفع این گرفتاری برای اصلاح و آبادی شهرها برای نجات دادن پیاده روها از این صورت پیشنهادی می‌نمایم پیاده روها هم مانند وسط خیابانها در عهده شهرداریها واگذار و تعمیر و آسفالت آن در ردیف آن بدون تفاوت قرار گیرد و انجام باید تمام مالیاتها و عوارض شهری مجموعاً بجهت همین امور است تعداد پیاده روها و مردم که اتومبیل ندارند خیلی بیش از افراد اتومبیل دار است چطور است که دولت و شهرداری بفکر آنها است اما بفکر اینها نیست مأمور تأمین عبور تأکید می‌کند دستور می‌دهد مجبور می‌کند از پیاده روها راه برویم آخر شما را بخدا از این پیاده روها نمی‌شود عبور کرد ناچار همه بوسط وحواشی خیابانها قدم می‌گذارند و زحمات دیگر فراهم می‌کنند اگر دولت یا شهرداری پیشنهاد بدهد چه اشکالی دارد که عوارض مختصری برای اینکار برقرار شود و تعمیر آن با خیابانها یک جا انجام دهند گر چه عوارض سطح عرض و طول و عمق و ارتفاع عوارض تابلو روشنائی و تاریکی خواربار و آب گازدار غیره و غیره و غیره همه طور برقرار است و همه هم می‌دهند قسمت مختصری از آن هم برای پیاده روها خرج شود و از این صورت فلاکت خارج گردد بهر حال پیشنهاد می‌کنم این تبصره درلایحه اضافه گردد:
شهرداریها مکلفند همانطور که عهده دارتسطیح و آسفالت و تعمیر خیابانها و معابر عمومی می‌باشند پیاده روهای اطراف را هم تعمیر و پاکیزه نموده تسهیل عبور و مرور پیاده را فراهم سازند …
ماده … ـ (قانون توسعه معابر که تعمیر و ساختن پیاده روها را بر عهده مالکین گذاشته از این تاریخ ملغی است)
یکی از تبصره‌های خوب در این لایحه موضوع تأیید پرداخت اضافات و ترفیعات کارمندان رسمی دولت است که مدتی به تعویق افتاده بود و اینک یک رتبه یا یک ترفیع استحقاقی آنان تصویب می‌شود امید بر این است که این یکی از کارهای قابل تمجید دولت بوده بقیه ترفیع و اضافه‌های استحقاقی آنان نیز در بودجه‌های آینده تأمین و از این حیث موجبات رفاه و دلگرمی مستخدمین فراهم گردد در این مورد توجه دولت را بکارمندان غیر رسمی و پیمانی نیز معطوف می‌دارم که ترتیبی بدهند رفع نگرانی آنها نیز بود بسیار تشکر دارم از جناب آقای نخست وزیر که یادداشتی مرقوم فرموده‌اند و از این جهت بیانات من را رساتر کردند می‌فرمایند نظریات جنابعالی را با دقت رسیدگی خواهم کرد این پیشنهادات مستفرع مطالعه و چون تولید خرج می‌کند بدون توجه نمی‌شود اقدام کرد اثر خوب خواهد داشت اگر پیشنهادات جداگانه در خدمتتان بحث شود.
این عین امید و آرزوی ماست ما هم غیر از جریان قانونی و از راه خودش انتظار دیگری نداریم بحقیقت قسم همین یادداشت موجب کمال امیدواری است و من این یادداشت را حفظ می‌کنم و همواره نگهمیدارم و بخصوص راجع به بازنشستگان که همواره تقاضای مشروع و استحقاق قطعی خود را ابراز داشته‌اند توجه لازم مبذول گردد وقتی اذعان داریم معیشت مشکل و سخت گرانی است همانطور که برای مسئولین خدمت توجه می‌شود نسبت به بازنشستگان هم بایستی توجه بیشتری مبذول گردد زیرا آنها برکنارند ولی همان عائله و جمعیت و مخارج را دارند و چون برسر کار نیستند لااقل کاسب‌های سر کوچه بآنها قرض هم نمی‌دهند اصلاح تبصره ۳ راجع به تنخواه گردان که سه هزار و پانصد میلیون ریال از خزانه داری کل تعیین گردید آنچنانکه در بودجه ۴۲ مندرج بود و معلوم شد این مبلغ به حساب خود برنگشته و عرض کردم که تنخواه برنگردان بودجه است اینجا هم باز تذکر می‌دهم که با جریان قانونی خود انجام شود و تن خواه گردان باید در آخر سال واریز شده باشد راجع به دیوان محاسبات اینجا و از پشت این تریبون مکر عرض کرده‌ام مادامیکه دیوان محاسبات طبق قانون اساسی به وظایف اصلی خود عمل نکنند مادامیکه تمام هزینه و اسناد خرج مملکت در آن دیوان رسیدگی نشود مادامیکه این وظیفه اصلی که بر عهده مجلس شورای ملی است انجام نپذیرد مادامیکه تفریغ بودجه همه ساله به مجلس تقدیم نشود. نمی‌توان گفت که در مورد بودجه وظیفه کلی واساسی خود را در مجلس انجام داده‌اند زیرا تا این تشریفات به عمل نیاید از ارقام مندرجه در این بودجه یا هر بودجه دیگری بی خبر خواهیم ماند ما مقصودی جز راه اصلاح و طریق فلاح برای کشور نداریم و به حقیقت سوگند جز این فکری نمی‌کنم یک وقت می‌گفتند اینجا آجیل می‌دادند و آجیل می‌گرفتند من موضوع را زیاد در جرائد خوانده بودم کار ندارو چگونه است آنچه اکنون می دانم و می‌بینم این است که آن آجیل خانه بدست توانای شاهنشاهی و نیت خیر وحسن تدبیر بکلی بسته شده (صحیح است) و کلید آنها هم پشت کوه انداخته‌اند (صحیح است) دیگر از این حرفها نیست ما آجیل را فقط در دکانها عبارت از تخمه و پسته می‌بینیم و فقط آن را می‌شناسیم و چیز دیگر اساساً با خاطر ما آشنا نیست یخ مصنوعی نیست (خنده نمایندگان) دولتی است که به خدای واحد من احساس می‌کنم با نیت خالص می‌خواهد کارهای مفید و اصلاحی را بر طبق نیت و فرمان شاهنشاه انجام دهد (صحیح است) مجلسی است منزه و مبرا و صمیمی حاضر به کار قدرت می‌خواهد همان نظرات اصلاحی و اعتلای ملک و کارهای عمرانی و آبادی و ترقی و پشتیبانی و تقویت نماید همه یکنواخت همین نظر را داریم (صحیح است) دیگر اختلافی در بین نیست (صحیح است) که بخواهیم مجادله و کشمکشش یا خدای نخواسته مبارزه کنیم (صحیح است) نمونه آن به وضوح ظاهر شد مختصر اختلاف عقیده در میان بعضی‌ها به آسانی مرتفع گردید و همه یک دل و یک زبان از همان نیت اصلی پشتیبانی کردیم البته اختلاف سلیقه و عقیده همه جا و همه وقت در کارها هست وقتی نی اصلی پاک و منزه است همین طور است که همه یکنواخت پیش می‌رود اقلیت و اکثریت همه یک هدف دارند و در یک راه قدم بر می‌دارند
- مقصود من از خانه و میخانه توئی تو
- مقصود توئی کعبه و بتخانه بهانه
یادداشتهائی نمایندگان محترم فرستاده‌اند که اجازه بدهیم به بینیم چیست یکی از آقایان نوشته‌اند شما موافقی یا مخالف جواب همانست که عرض کردم هر جا عیبی به بینم بدون پروا خواهم گفت با اینکه بسیار هم موافق هستم اجازه بدهید یادداشتها را به بینم غالباً یکنواخت نوشته شده است من هم عرض می‌کنم با اینکه آقایان همه به عرایض بنده علاقه داشته و دو سه روز است که به بنده می‌گفتند چرا صحبت نمی‌کنی بنده فقط یک عرض دارم شاید دو س هدقیقه بیشتر طول نکشد و آن در پایان عرایضم فقط به اوضاع محلی خود اراک خیلی مختصر اشاره می‌کنم خیلی می‌داشتم آقایان محترم این شهر زیبای عریان را از نزدیک می دیدند که چقدر مستعد و مهیای اصلاح و چقدر محرومیت داشته و دارد اخیراً با عنایت‌های مبذوله قضیه آسفالت و لوله کشی پیمان بسته شده از این حیث از وزارت تازه آبادانی و مسکن که با سرعتی قدم بر می‌دارند بسیار تمجید و تشکر دارم از وزارت آب برق بسیار تشکر دارم که به محض مراجعه مأمورین فرستادند و موضوع تقسیم و تأمین آب اطراف شهر با مساعی فرماندار محل تا حدی تأمین شده از وزارت کشور باید ابراز رضلیت و تشکر کنم کهفرمانداری لایق و شایسته و شهرداری مستعد و ساعی برای اراک تعیین و اعزام نمودند از سازمان برنامه و دستگاه دولت تقاضا دارم و تذکر می‌دهم که تأمی آب آن شهر به عمل آید لوله‌های ب آب می‌خواهم عرض کنم در این جا بجای آب باد جاری است یعنی توش فوت می‌کنند برای پشت پتو رماتیک بهتر است که از یک طرف هوا داخل شود و از طرف دیگر نامه‌ها ر بگیرند.
برای تأمین این نظر مقامات شرکت آبیاری حاضر به معامله فروش شده باید زود تر اقدام شود مقصد اصلاح و عمران همین است ما همواره ارائه می‌دهیم پیشنهاد و کوشش می‌کنیم این موفقیتها مجموعاً تأمی نظر عالی اصلاحی شاه و دستگا ه دولت به جای ۱/۵ و ۱/۱۰ اینکه برای لوله کشی و آسفالت خرج کرده‌اید این قنات را برای این لوله‌ها بخرید این شهر مستغنی خواهد شد و همواره نخواهد از یاد برد که در این دوره موجب آبادانی آنجا شده است هر یک از شهرها آباد شوند مجموعاً موجب موفقیت است. بنده فقط یک یادداشتی از خانم محترم دکتر پارسای به دولت است که این را ناچارم عرض کنم چون بر خلاف ادب است که نخواهم (صحیح است) نوشته‌اند موضوع حقوق فرهنگیان و حسابهائی که در شب گذشته اینجا گفته شد اگر مغلطه نباشد سوء تفاهمی است که پیش آمده است از حقوق بیش از هزار تومان کمتر از ۲۵% فرهنگیان استفاده می‌کنند آن هم در بندهای بالا ۷۵% بقیه در کمال عسرت زندگی می‌نمایند عده‌ای روزمزد با روزی ۵ تومان غیره از روزهای تعطیل و عده دیگر با حد متوسط حقوق شصت تومان زندگی می‌کنند (صحیح است) آقای رامبد پیشنهاد فرمودند که کارمندان دولت یک ماه حقوق خود را به زارعین بدهند شاید تصور می‌کنند که می‌توانند برای مرگ مردم این کشور از گرسنگی تصمیم بگیرند که شخصی که از گرسنگی می‌میرد کارمند دولت باشدیا زارع!
مطلب دوم آن است که مردم قادر به کمک به دبیرستانها نیستند و همین حقوق ناچیز ۱۰۰ تومان برای یک سال را قادر به پرداخت نیستند. در ممالکی مثل مملکت ما که در حال توسعه است دولت بایستی با تمام قوا به فرهنگ کشور کمک کند تا روح فرهنگ پروری د کلیه مردم رسوخ کرده به تدریج روزی برسد که از قوت لایموت خود بزنند و خرج تربیت و تحصیل فرزندان خود بکنند نه آنکه متمولین نیز توسل به توصیه و سفارش برای نپرداختن این مبلغ مختصر شود باز خانم دکتر پارسای نوشته‌اند مطابق آماری که آقای رامبد دادند دو میلیون و چهار صد و چهل و هشت هزار و نود نفر در مدارس ایران ب هتحصیل مشغولند و هفت هزار معلم که بهره ۴۰ نفر یک معلم می‌رسد تعداد زیادی نیست و به علاوه با محاسبه آنکه حد متوسط حقوق ششصد تومان اس در یکماه ۱۲۰۰ تومان برای هر کلاس خرج می‌شود و با محاسبه برای هر شاگرد بیش از ۳۰۰ تومان در سال دولت خرج نمی‌کند و این عدد هرگز به هزار تومان نمی‌رسد (صحیح است) باز خانم دکتر پارسای مرقوم فرموده‌اند همچنین بفرمائید که اعتماد مردم به دولت ثابت شده است که آقای البرز مبلغ یک میلیون تومان ب دانشگاه اهداء کرده‌اند که به مصرف کمک به دانشجویان برسد من دیشب این خبر را در روزنامه خواندم این گذشت و فوت و وطن خواهی و کمک به علم و فرهنگ و از طرف فردی علاقمند موجب کمال تمجید و قدردانی است (صحیح است) (دکتر الموتی ـ یک میلیون ریال است نه تومان) یک میلیون تومان نوشته‌اند.
همان طو رکه خانم محترم مرقوم فرمودند این نمونه کاملی ب اعتقاد به دستگاه همین دولت است بنده نمی‌خواهم بیش از این مصدع خاطر آقایان شده باشم بقیه یادداشتها به خصوص آن قسمت هائی که مربوط به محل خودم بود نخواندم (احسنت) زیرا می دانم که دولت حاضر و دستگاه عنایت کامل را دارند برای رفاه و ترقی و اصلاح و پیشرفت به خصوص حوزه انتخابیه بنده و یقین دارم به قسمتهای لازم و معین ترتیب اثر می‌دهند.
رئیس ـ چون عده‌ای از ناطقین اعم از موافق و مخالف خواهش کردند که به جای حالا در ساعت ۵ بعد از ظهر صحبت کنند با اجازه خانمها و آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۵ بعد از ظهر امروز خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی ـ مهندس عبدالله ریاضی