مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۲۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه و متمم آن |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ تیر ۱۲۸۶ نشست ۱۲۳
مذاکرات روز سه شنبه ۵ جمادی الثانیه ۱۳۲۵ دارالشورای ملی
خلاصه مذاکرات روز یکشنبه ۳ را آقا سید محمدتقی قرائت کردند.
آقا ملاحسن وارث - بعضی لایحه‌های چاپی و ژلاتینی انتشار داده‌اند و خیلی تمجید و تعریف از بعضی وکلا کرده‌اند و نوشته‌اند که بحمدالله از این آزادی، آزادی مذهب است مقصود اینگونه اشخاص معلوم است بنده هم بعضیها را می‌شناسم.
وکیل الرعایا – این شخص پنجهزار تومان گرفته هزار تومان نقد و باقی بقسط اگر بخواهم بگویم همه خواهید شناخت ولی شاید ترک کنداگر ترک نکرد خواهم گفت.
حاج سید نصرالله – این مذاکرات که در فلان روزنامه مهمل می‌نویسد بما لایحه منتشر می‌نمایند و ربطی به مجلس مقدس ندارد.
آقا سید محمد تقی – غرض آقا ملا حسن وارث این است که پاره نسبتها به بعضی از وکلا داده‌اند در صورتی که چیزی خلاف تقویت شرع انور از آنها صادر نشده است.
احسن الدوله – بر آقایان اشتباه نشود که آب دهان سگ دریا نجس نخواهد شد مذهبی که به یک لایحه باطل یا حق بشود مذهب نیست خیالات این اشخاص معلوم است.
حاج امام جمعه – همه خیالمان این بود که بدبختی تمام شده و خوشبختی پیش آمده ولی می‌بینیم روزبروز بدتر شده است ما پادشاه را نمیگوییم مهربان نیست ولی در فکر هم نیست اما وزرا هم که هیچ در فکر نیستند ما هم فقط هر چند روز یک مرتبه می‌آییم و نطق خود را تقریر می‌نماییم بخدا قسم مملکت ازدست رفت اگر در دوره ما مملکت از دست برود ما تا قیامت مورد طعن و لعن خواهیم بود مجلس بتکلیف خود رفتار نمی‌کند تکلیف مجلس دادن دستوراعلمها است تاکنون چه کردند وزرای ما هیچ در فکر نیستند این تلگراف را ملاحظه کردید چه باید کرد از اینکه هر چند روز یکمرتبه مجملی مذاکره کنیم چه فایده عاید می‌شود دشمنهای خارجی هیچ. داخلی بدتر است از این ژلاتین و لایحه مذاکره کردن چه فایده دارد من آشکارا می‌گویم آن اشخاص می‌خواهند باصل دین تیشه بزنند.
وکیل التجار – در مسئله ژلاتین مکرر عرض کردم که این مسئله ایست که هر کس یک فرضی دارد شب یک چیزی نوشته منتشر می‌نماید.
حاج امام جمعه – خدا شاهد است این اشخاص که اینگونه چیزها را نوشته منتشر می‌نمایند چه در روزنامه و چه ژلاتین غیر از بباد دادن مملکت و بر همزدن مجلس هیچ مقصودی ندارند.
وزیر عدلیه – اینکه فرمودید وزرا همراه نیستند اگر ساکت باشم تصدیق خواهد بود. من از روزی که متصدی اینکار شده‌ام تمام هم خود را مصروف این مطلب داشته‌ام که رضامندی عموم ملت رافراهم آورم.
حاج امام جمعه – نمی‌خواهم محاجه کنم ما می‌بینیم متظلمین و عارضین که از عدلیه متشکی هستند.
وزیر عدلیه – مگر شما به وکلا اعتماد ندارید این کمیسیون وکلا که از طرف مجلس در دیوانخانه حاضر هستند از آنها استفسار بفرمایند که مشغول بکار هستیم یا نه؟
صدیق حضرت – بنده مکرر به غیر رسمی رفتم به دیوانخانه اینکارهایی که این شخص وزیر صورت داده هیچ وزیری نمی‌توانست صورت بدهد.
حاج امام جمعه – از این تصدیق شما و تمجید گفتن ما احقاق حق مردم نمی‌شود.
وزیر عدلیه – مگر وزیر داخله مشغول کار نیست؟ ما هم جزو همین ملت هستیم و طالب مشروطیت می‌باشیم و جان و مال خود را روی این کار گذاشته‌ایم.
حسنعلی خان – امروز مجلس از رسمیت خارج شد یک وکیل و یک وزیر نمی‌توانند اینطور محاجه نمایند گذشته از اینها تمام فرمایشات حاج امام جمعه صحیح است ما هر یک دیگری را گول می‌زنیم هیچکدام از وزرا به تکلیف خود عمل نمی‌کنند و آنگهی هر کس به تکلیف خود عمل کرد دیگر محتاج به اظهار امتنان نیست اما بنده شخصا از جهت اینکه وزارت عدلیه بسفارت روس رفته و ترضیه خواسته‌اند اعتراض دارم هر چه فکر می‌کنم از مثل شما وزیر عدلیه بعید است و جهت آنرا نمی‌فهمم.
وزیر عدلیه – اینکار را من نکردم به تصویب وزارت خارجه و مجلس شورای وزرا اینکار را صلاح دانسته‌اند نمی‌توانم سبب آنرا اظهار نمایم.
رئیس- این مطلب گذشت مطلب دیگری است که باید مستقیما از وزارت عدلیه سئوال شود.
آقا میرزا محمود خوانساری – یک مسئله است که در حقیقت تا حال در این مملکت ندیده‌ایم بدانیم فعلا چه مجازاتی برای سالار مفخم معین شده است.
وزیر عدلیه – اولا باید بدانید این مسئله که ترکمان می‌آمدند در آن حدود به اسیری می‌بردند اول کار نیست.
آقا میرزا محمود خوانساری – صحیح است.
وزیر عدلیه – این مسئله در زمان سردارهای بزرگ معمول بوده است همینطور که از آنطرف می‌آمدند اسیر می‌بردند از این طرف هم می‌رفتند به غارت می‌آوردند و به این مطلب معمول به بودتا حال هم چنین محاکمه نشده بود که حال در سایه مشروطیت انجام گرفت استنطاقات علنی شد که هیچ کسی هم ایراد ندارد محرمانه هم با اجزای دیوانخانه و با وکلا مشاوره در باب مجازات او کرده بودیم و بر همه هم مسلم بود که سالار مقصر است پس از ثبوت تقصیر هم بلافاصله او را محبوس داشتم هر چه هم اصرار کردند که ضامن بدهند قبول نشد ما این محاکمه را همینطور محفوظ داشتیم و در این محاکمه پای سردارها در کار بود که تاکنون چنین چیزی ندیده بودند گفتم شاید تا یک مجلس هم با وزرا مشاوره نماییم یک مسئله دیگری هست و آن اینست چون این مطلب مسئله قضاوت و جنایت است گفتم در مجلس فوق العاده که شش نفر از علمای وکلا حضور داشته باشند حکم شود مادامی که ما قانون نوشته نداریم از روی دماغ شخصی هم نمی‌شود همه کار را کرد. چند روز قبل آمدم این کمیسیون وکلا را بخواهم وکلای تبریز نبودند امروز هم آمده‌ام به جهت همین مسئله حالا هر طور صلاح است همان قسم رفتار شود و آن حکم علنی شود.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – آقای حاج امام جمعه بیاناتی کردند که باعث دلسوزی است بیانات شما هم در مقابل محتوی بود بر لزوم سعی و پیش بردن کار آقایان وکلا و وزرا باید تکلیف عمومی داشته باشند تا نداشته باشند نمی‌توانند خرابی دیگران را اصلاح نمایند.
وزیر عدلیه – این جواب بود بجهت سؤال مقدر مطلب حاج امام جمعه ربطی باین مسئله ندارد.
در اینموقع آقا سید عبدالله مجتهد آقای حاجی خمامی و جمعی دیگر از آقایان رشت بمجلس تشریف آوردند.
بحرالعلوم - اظهار داشتند که حضرت حجة الاسلام آقای حاجی خمامی محض ملاقات آخرین بمجلس مقدس تشریف آورده‌اند امروز هم بصد تشریف بردن دارند کمال مسرت و امتنان را هم از وکلای عظام اظهار می‌فرمایند در آنجا هم نهایت مجاهدت را در پیشرفت اساس مقدس مجلس خواهند داشت عموم وکلا از ابراز ملاطفت و مساعدت حضرت حجة الاسلام نهایت تشکر را نمودند.
دکتر ولی الله خان – اینکه فرمودید مطلب بملاحظه اینکه پای سردارها در میان است در مجلس مطرح شود البته بدیهی است که هر گفتگویی که بمیان بیاید لابد شخص طرف بیکطایفه بستگی دارد. اما اینکه فرمودید بجهت صدور حکم کمیسیونی منعقد شودحاجت بکمیسیون نیست حکم رع ما یکی است یکنفر از علما و حجج اسلام که حکم فرمودند کافی است.
وزیر عدلیه – چون مطلب اهمیت داشت وتا حال کسی چنین حکمی را ندیده بود گفتم اینطور باشد والا بدیهی است مطلب جزئی رجوع بوزرا نمی‌شود حکم شرع هم یکی است.
آقا سید حسن تقی زاده – در اینکه ترتیب عدلیه طوری ظاهرش مرتب است که ایراد نمی‌شود گرفت حرفی نیست ولی عمده نتیجه است که آن مجازات است و اینمطلب بکلی از اینمملکت رفته بنده آنروز عرض کردم اگر بنا بشود سرداری در تحت قانون گرفتار شودو سایر سردارها جمع شوند و اغتشاش می‌نمایند آنوقت قانون از میان خواهد رفت عمده مجازات است کمیسیون هم بعقیده بنده لازم نیست. زیرا شما که رئیسید نشسته‌اید حاجت ببودن وکیل هم نیست که هر وزیری یک کاری داشته باشد از وکلا بخواهد و این کم کم معمول می‌شود اینشخص دو مجازات دارد یکمجازات شرعی آن معلوم است و یکی هم عرفی که خیانت برعیت و دولت کرده است پس در این صورت کمیسیون فایده ندارد اینطور که حضرت والا فرمودند ما یک رأی داده‌ایم اجزاء عدلیه هم یک رأی دیگر و حال آنکه حکم باید با عدلیه باشد از قراری که شنیده‌ام رأی وکلا را که مهر کرده بودند در مجلس عدلیه آنورقه را در مجلس وزرا اظهار داشته‌اند فرموده انداین رأی وکلا است تکلیف چیست در همه جا اجزاء وزارتخانه از طرف دولت مستقیما معین می‌شوند ولی این جا آنطور نیست بلکه بعکس بسته و تابع وزیر وقت است و رأی همه برگشت می‌کند بیک رأی که آن رأی شخص وزیر باشد.
وزیر عدلیه – اینها قیاس است صدر دیوان خانه سی سال است و حالا هم صدر است و همچنین رکن‌الممالک والحمدالله من یکنفر از بستگان خودم را وارد کار نکرده‌ام مبحث دوم حکمی که وکلا نوشته مهر کرده‌اند برای خود من است هنوز ابراز نداشته‌ام اینکه گفتید وزیر باید مختار باشد اگر مرا امین میدانید یک ماه هم از من نپرسید که چرا این مجازات بتأخیر افتاده شاید من چنین صلاح دانسته‌ام.
آقا میرزا فضلعلی آقا – در اینکه ما باید بوزرا اطمینان داشته باشیم حرفی نیست ولی باید اطمینان بگفتن نباشد باید ترتیب آثار بشود امروز ما محتاج بدو چیز هستیم از یکجا عنوان شرعیه می‌شود میگویند فلانیها اشکال تراشی می‌کنند نمی‌گذارند کار پیش برود این یکدسته از دوستان ما هستند یکدسته دیگر هستند که اگر یک لغزشی از ما دیدند میگویند دیدید نتوانستید موافق شرع کار بکنید ما گرفتار این دو امر شده‌ایم یکجای دیگر هم دشمنها چارها بر پا کرده اندمیخواهند طوری ما را متهم نمایند پس در اینصورت بگفتن نمی‌شود باید کاری کرد که در عدلیه تمام بشود طوری هم باشد که محل ایرادی نباشد و مثل معروفی است که انگشتی که شرع ببرد خون ندارد و تا حکم باین درجه نباشد ما نباید او را حکم بدانیم بعد از آنکه عموم گفتند که یک نفر مقصر و در حق او اقدامی خواهد شد مادامی که این محاکمه بحدی نرسد که محل ایراد نباشد حق ندارید مجری دارید.
آقا سید مهدی – مدتی است وکلا بیاناتی کردند و وزیر عدلیه فرمودند صحیح است والحق بیاناتیکه امام جمعه وآقا میرزا فضلعلی آقا فرمودند هر کس متشرع است همه را میداند بنده مختصراً عرض می‌کنم هنوز محظور در میانه است تا محظور مرتفع نشود هیچ امری پیشرفت ندارد.
آقا سید حسن تقی زاده – وقتیکه شخص بمملکت ودولت ورعیت خیانت گذشته از حکم شرع کرد یک سیاست عرفیه دارد از قدیم هم معمول بوده واین قابل شبهه نیست خود حجج اسلامیه هم امورات را از دیوانخانه عدلیه می‌خواستند که اجرا شود این مطلب منافی با شرع نیست البته سیاسات باید هر چه زودتر مجری شود چون وقتیکه بسط ید در مملکت نبود امورات را راجع بنظر جمعی می‌کردند حال عرض می‌کنم تقصیر و خیانتش باین ترتیب ثابت شد مقصود این است که مجازات تاخیر نیفتد.
آقا سید محمد تقی – حکم عرفی را توضیح نمایید احکام عرفیه نباید برخلاف شرع باشد.
وزیر عدلیه – من قائل بحدم بسط ید نیستم من وزیر عدلیه هستم که الان حجج اسلام حاضرند وکلا هم حضور دارند حکمش را بفرمایند من فردا صبح مجری دارم.
وکیل الرعایا – آیا اگر سردار خائن را دولت نخواهد مواجب بدهند این خلاف شرع است یا سردار خائن را نخواهند در سرحد بگذارند این مطلب خلاف شرع است.
در این موقع آقای حاجی خمامی رفتند و جمعی از وکلا و رئیس ایشانرا مشایعت کردند و مجلس بقدر نیم ساعت تعطیل شد.
تلگرافی از طرف حجة الاسلام آقای حاجی میرزا حسن اجل حاج میرزا خلیل بعنوان حجة الاسلام آقا سید جمال الدین افجه شده بود قرائت شد صورت آن اینست حجة الاسلام آقا سید جمال الدین افجه سلمه الله تلگراف موحش جناب عالی واصل و مخالفت مخالفین که مخالفت با شرع انور است موجب ملالت فوق العاده گردید واضح است که ما غرضی جز حفظ دماء و اموار واعراض مسلمین و تقویت ملت و دولت و ترقیه حال رعیت نداریم در صورتیکه وکلا همشان مصروف اجرا مراتب مزبوره و دفع ور فع ظلم و اغاثه مظلومین است که شرعا و عقلا ستم و واجب است مخالفت و معاندت با آنها مخالفت با شریعت مطهره است و دفع و تبعید مخالف لازم است خداوند تعالی هم نصرة خواهد فرمود.
الا حفر نجل الحاج میرزا خلیل.
احسن الدوله – با آن تلگرافات که از نجف اشرف رسیده تکلیف این اشخاص چیست؟
آقا میرزا سید محمد مجتهد – سکوت و واگذار بخدا نمودن ابدا قابل مذاکره نیستند.
وکیل التجار – متمم فرمایشات اولیه حاج امام جمعه بی نتیجه مانده خوب است چیزهای لازمه بی نتیجه نماند با کمال صدمه نظامنامه انجمنها نوشته و بصحه رسید وگفتم این خیلی بحال مملکت نافع خواهد بود و حال مدتی است از چاپ درآمده و بموقع اجرا گذارده نشده و اتصالا از اطراف عریضه شکایت می‌رسد.
آقا سید محمد مجتهد – هنوز این تفصیلات در طهران مجری نشده هنوز نایب حسن و غیره در کار خود باقی هستند شما از ولایات صحبت می‌دارید از بوشهر نوشتند که باقسام مختلف از ما راه داری می‌گیرند.
وکیل التجار – باید از طرف وزارت داخله و وزارت مالیه باطراف تلگراف شود که ابدا بدون کتابچه دولتی دیناری از کسی نگیرند حضرت حجة الاسلام آقا آن روز رسما قول دادند که بیست روزه قانون اساسی را بدهند هنوز همین طریق مانده نظامنامه انجمنها هم همینطور.
آقا سید محمد مجتهد – جهة تاخیر چیست؟
آقا ملا حسن – جهة تاخیر این است که اطراف اغتشاش شد گفتند نظامنامه حکام نوشته شود و فرستاده شود.
حاجی شیخ حسن – قانون اساسی برای چه خوانده نمی‌شود در صورتیکه تمام اغتشاشها بواسطه نبودن قانون است هر گاه این قانون خوانده شود و فرستاده شود رفع تمام این مفاسد خواهد شد؟
آقا میرزا حسین طبیب – بر فرض قانون خوانده شد و بصحه هم رسیدگی مجری خواهد شد عزل وزیر جنگ چه شد انجمن ایالتی چه شد.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – میگویند تیول موقوف شده و حال آنکه همان تیولات را بخودشان می‌دهند و پیشکشی هم می‌گیرند.
آقا سید جعفر- میگویید راه داری مدتیست بحکم دولت موقوف شده از بوشهر تلگراف رسیده که در بیست جا راه داری می‌گیرند.
وکیل الرعایا- در زمان صدارت مشیرالدوله در صورتیکه مثل آقای ظهیرالدوله بجهة انتخاب وکلا در آنجا بود پنج تلگراف شده حالا انجمن ایالتی رسمی که آنجا بود بیک تلگراف موقوف کردند جهة چیست حکم بافتتاح انجمنها نمی‌شود و در صدد انتخاب برنمی‌آیند.
آقا سید جعفر- گفتگوی ما در جزئیات نیست در کلیات است مادامیکه میانه وکلا و وزرا و شاه اتفاق حقیقی نباشد کار از پیش نخواهد رفت باید محظورات را رفع کرد.
دکتر ولی الله خان – در این که باید توافق کلی بشود تا کارها پیش برود حرفی نیست در اینجا مکرر گفته شده فلان قانون نوشته شود در هیچ جا قوانین یکمرتبه نوشته نشده.
قرآن هم در چندین سال نازل شد قانون اساسسی در بعضی جاها ۶ سال طول کشیده مقصود اینست صرف نوشتن نباید باشد باید محل اجرای آن را ملاحظه کرد دیگر اینکه مکرر گفته می‌شود که مجلس کاری نکرده بنده میگوییم خیلی کار کرده ما سه قسم اندازه داریم یکی انبیاء هستند که بمظلومین فرمودند صبر کنید و بظالمین وعده عذاب دادند ثانیا شعرا بودند که مظلومین را تشویق بصبر و ظالیمن را نصیحت کردند سیم دارالشوراها است که گفته اندمردم قبول ظلم نکنید و کار این دارالشوراها این خواهد بود اینکه میگویند اسباب انقلاب فراهم آورده خیر این ظلم وانقلاب از اول هم بود تا حال سنگ استبداد روی قلوب بود همین که بواسطه مجلس آن سنگ برداشته شد یک مرتبه آنچه بود ظاهر گردید حالا نباید بواسطه این قال و قیل، دماغ سوزانیده باید اول این فتنه‌ها را خوابانید یعنی اول مردم را قابل کرد بعد قواتنین را مجری داشت ولو صد سال هم طول بکشد.
حاج امین الضرب – چنانچه وکیل التجار میگویند که بوزارت داخله اخطار شود که نظامنامه انجمنها فرستاده شود خواهند گفت که منتظر مامور هستند آنهم باید زودتر اقدام شود ودر خصوص قانون اساسی هم جهة همان است که بعلت اهمیت دستور حکام تاخیر افتاد.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – آیا معین کردن مامورین مگر بچه ترتیب باید باشد و چقدر باید صبر کرد؟
حاج امام جمعه – اینکه گفتند قانون مثل قرآن است که باید چند سال طول بکشد صحیح است ولی یک مرتبه مردم را بر سر پا نمی‌آوردند که قانون ما ناقص و متمم آن نوشته شده چه قدرها تگلراف از ولایات شد از اینها گذشته بعضی مطالب در آن هست که الان محتاج الیه است در اینصورت چطور می‌شود تاخیر انداخت اما اینکه گفتند مجلس خیلی کار کرده است حرفی نیست ولی حقیقت ندارد معلوم است مجلس غیر از اصلاح کاری ندارد آن روز گفتم که درعالم شهود در هیئت فعلا داریم یکی هیئت وزرا و دولت و یکی هیئت وکلا و مجلس اینها باید دستورالعمل بدهند و آنها باید مجری دارند هیچ کدام از این دو هیئت بوظیفه خود عمل نمی‌کنند اگر محظور در بین است باید رفع کرد والا مملکت خواهد رفت.
آقا سید مهدی – صحبت شد که نظامنامه‌های ایالتی فرساده نشده گویا از نظر آقایان محو شده که مذاکره شد اگر نظامنامه برود که در انجمنها تصرفات بشود اسباب انقلاب خواهد شد و همچنین تا دستورالعمل حکام نرود باز ناقص است گویا باتفاق آراء قرار شد که دستورالعمل حکام از نظامنامه وزارت داخله انتخاب و تصویب شود و باتفاق فرستاده شود حال اگر بازصلاح میدانید که نظامنامه ایالتی منفردا برود اقدام کنید.
وکیل التجار – در خصوص رفتن نظامنامه انجمنها و حکام با هم رأی داده نشد بلکه در خصوص رفتن یک مامور یا دو مامور رای داده شد که دو مامور برود یکی از طرف مجلس و یکی از طرف وزارت داخله حالا خوب است مامورین را انتخاب کنند.
احسن الدوله – گویا تمام آقایان اشتباه کردند این نظامنامه که چاپ شده بتمام ولایات رفت تمام مشغول کار هستندو رئیس انتخاب می‌نمایند فرداست که فساد کلی ظاهر خواهد شد.
آقا شیخ حسین – بعضیها مکرر میگوییم که تقصیر مجلس است مکرر گفته شد و قرار شد سه روز قانون خوانده شود یک روز صحبت متفرقه بشود معهذا مجری نداشتیم تا اینکه موکلین کتابچه نوشته ایراد وارد آوردند در عوض این گفتگوها ممکن بود چند فصل قانون خوانده شود.
حاج سید عبدالحسین شهشهانی – مادامیکه اتفاق بین مجلس ودولت نشود کار پیشرفت نخواهد کرد باین حرفها جز تضییع وقت مجلس چیزی نخواهد شد پس هر کس هر رایی در حصول اتفاق مابین این دو هیئت دارد بگوید.
حاجی معین التجار – همین گفتن که آنها مخالف هستند بدتر اسباب دل سردی خواهد شد.
حاج محمداسمعیل آقا – وقتیکه شما از حالات مملکت اطلاع ندارید بیخود چرا از وزرا ایراد می‌گیرید مگر آن روز هیئت وزرا نگفتند که قشون و پول نداریم مالیات هم وصول نمی‌شود چرا دراین خصوصها که اساسی است کار نمی‌کنید در جزئیات گفتگو می‌کنید.
آقا سید جعفر- در مسئله عزل وزیر جنگ هم محتاج بقشون و پول است چرا او را عزل نمی‌کنند اینها همه بهانه است.
آقا سید حسن تقی زاده – خوب است بعد از آنکه نظامنامه ایالتی تمام شده و چاپ شد باز حق نظر داریم ولی نظامنامه داخلی می‌بینیم اکثر مواد آن تغییر یافته. چرا وزیر یکه حضور دارد یعنی جناب رئیس با ایشان گفتگو نمی‌کنید و بر وزرائیکه حضور ندارند می‌تازید خوب است یک مجلس در نظامنامه داخلی گفتگو نمایید وقتیکه در این هشت ماه جناب رئیس یک ماده نظامنامه داخلی را مجری ندارند که قبل از وقت مذاکره مجلس گفته شودووقت انعقاد مجلس نگویند هر چه می‌خواهند بگویند البته هر کس هر چه بخواهد می‌گوید و حال آنکه تکلیف مجلس وضع قانون است لااقل سه روز قرار بگذارند که قانون خوانده شود.
حاج معین التجار – مگر نباید ما اطاق خودمان را نظم بدهیم.
آقا سید حسن تقی زاده – باید سی نفر متحد شد تا روز پنجشنبه مذاکره معلوم نباشد و قبل از وقت اخطار نکنند نیایید من می‌گویم اگر در غیاب من مطلبی بدون اینکه قبل از وقت اعلان شود فورا مطرح شده و رای گرفته شود من قبول ندارم (اکثر گفتند ما هم قبول نداریم).
حاج محمد اسمعیل آقا – تیولات برگشت کرد باینکه سیصد هزار تومان بدولت وملت منفعت برسد تا حال چه نتیجه گرفتهشده در یزد تیولاتی هست تومانی چقدر تفاوت عمل داشته کی تحقیق کرده که چه می‌شود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – در این که بعضی از ارابب تیول هستند که خیلی مستأصل و پریشانند واغلب میدانند باید از برای آنها فکری کرد عجالة مال این مردمان بیچاره را برگردانیده‌اند و اینها هم بواسطه عدم استطاعت پریشان شده‌اند ولی صاحبان تیولی که متمول هستند گویا باسمهای دیگر بخودشان واگذار شده است از برای آن فقرای بیچاره باید از جاهای دیگر فکری نمود.