مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ نشست ۱۸۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۹
جلسه: ۱۸۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه بیست چهارم اسفندماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح ماده ۸ قانون برنامه هفت ساله دوم
۳ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای
۴- یقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح ماده ۸ قانون برنامه هفت ساله دوم
۵- اخذ رأی و تصویب گزارش اصلاحی مجلس سنا راجع به انتقال عملیات کمیسیون ارز به بانک ملی
۶ - تصویب طرح و گزارش کمیسیون برنامه راجع به تقسیم ۲۳ میلیون دلار وام دریافتی از آمریکا
۷- قرائت گزارش مربوطه به اصلاح قانون تعرفه گمرکی
۸ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و چهل دقیقه پیش ازظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس - صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه - آقایان: توماج. سعیدی. خزیمه علم. کاظم شیبانی. کدیور. امیدسالار. مرتضی حکمت. دولت‌شاهی. سلطان‌مراد بختیار. صارمی. سنندجی. اخوان. امامی خوئی. مهندس فروغی. مهندس بهبودی. تربتی. اورنگ. رامبد. ذوالفقاری. غضنفری. عامری. دکتر امین. جلیلوند. دکتر ضیائی. امیر بختیار. مهندس فیروز. بوربور.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری. اریه. کیکاوسی. بهبهانی. ابتهاج.
دیرآمدگان و زودرفتگان بااجازه- آقایان: دکتر شاهکار. صفاری. سالار بهزادی. بزرگ‌نیا. قوام. دکتر نفیسی. ارباب. تیمور تاش. موسوی. صراف‌زاده. دکتر سعید حکمت.
رئیس - چون امروز جلسه فوق‌العاده است و دیروز چاپ‌خانه تعطیل بوده است صورت‌مجلس نداریم. اگر انشاءالله چاپ‌خانه‌ای با طرز جدید خودمان داشتیم ترتیبی داده خواهد شد که یک‌ساعت بعد از جلسه صورت‌مجلس به دست آقایان برسد از اول سال هم وزارت دارایی خودشان این چاپ‌خانه فعلی را اداره خواهند کرد.
۲- مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح ماده ۸ قانون برنامه هفت ساله دوم
رئیس - ماده دوم لایحه تقسیم درآمد نفت مطرح است در جلسه قبل آقای خلعتبری به عنوان مخالف صحبت کردند آقای مهدوی
مهدوی - عرضی ندارم
رئیس - آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری - ماده دوم مربوط است به اجازه وام یعنی اجازه مذاکره وام برای سازمان برنامه تا خاتمه دوره ۷ ساله در حدود برنامه‌های مصوب که در این خصوص اجازه داده شده است که برای تحصیل وام دولت حق داشته باشد مذاکره کند بنده اصولاً معتقد هستم هر وامی که برای امر تولیدی باشد و قابل برگشت هم باشد آن وام برای هر شخصی که به جای خود برای دولت‌ها هم یک کار صحیحی است برای اینکه هیچ کس نمی‌تواند با موجودی‌های عادی خودش قدم‌های اصلاحی و برنامه‌های تفصیلی عمرانی به وجود بیاورد و البته دولت‌ها هم مخصوصاً با وسایلی که امروز در دنیا موجود است که یک مؤسسات و بانک‌های بزرگی بانک‌های بین‌المللی با سرمایه‌های زیاد به وجود آمده‌اند برای اینکه بشود این گونه امور را اداره کرد مخصوصاً در کشورهای توسعه نیافته که احتیاج به کارهای تولیدی و عمرانی و اصلاحی دارند محتاج به وام نیستند و بحث بنده به عنوان موافق در اصل مذاکره وام در این است که مؤسساتی که خودشان را برای دادن آن وام‌ها حاضر کرده‌اند آن وام را خواهند داد این قانون را که مجلس شورای ملی برای برنامه هفت ساله گذرانیده است بنده دیروز مطالعه می‌کردم دیدم در بین این هفت سال سالی که بیش از همه برنامه ۷ ساله و سازمان برنامه می‌بایستی کار کرده باشد از روی تقسیم اعتبارات همین سال ۳۶ است چند روز دیگر به پایانش نمانده است در سال ۱۳۳۶ مجموع اعتباراتی که در چهار فصل در ماده دو هست در اینجا در نظر گرفته شده بنده جمع زدم سازمان برنامه ۱۲۲۸۰ میلیون ریال اعتبار داشته است و وقتی که تناسب عمل امسال را با این اعتبار به دست بیاوریم و با سنوات قبل و بعدش مقایسه کنیم می‌بینیم پرکارترین و پرمحصول‌ترین سال ۷ ساله دوم سال ۱۳۳۶ است به دلیل اینکه در سال‌های قبل کمتر از این بوده است و سال ۳۷ هم ۱۱۱۶۹ میلیون سال ۳۸ هم ۷۸۳۴ میلیون و سال ۳۹ هم ۵۱۲۸ میلیون و سال ۴۰ هم ۳۹۲۹ میلیون و سال ۴۱ هم ۱۶۱۸ میلیون ریال است پس این تناسبی که به عرض نمایندگان محترم رساندم و پرکارترین سال از نظر حجم کار عمرانی که به عهده سازمان برنامه بود سال ۳۶ یعنی امسال است که ۱۲۲۸۰ میلیون ریال می‌بایستی داده باشد و در تبصره ماده یک قانون برنامه هم این قید است که در اجرای برنامه‌ها حتی‌المقدور کارهای تولیدی را اولش ذکر کرده از قبیل راه‌سازی یعنی اولی کاری که به موجب این تبصره باید انجام بدهد راه‌سازی است بعد تکمیل راه‌آهن و کشاورزی و آبیاری انجام می‌شود خوب این سالی است که باید بیش از همه کار کرده باشد ۱۲ هزار میلیون اعتبار دارد و سازمان برنامه هم دقت کرده است و هر وقت اعتبارش کم شده است رفته است و قرض کرده است چون اینجا قرض تصویب شد و در جلسه خصوصی هم حتی ایشان توضیح دادند که من ۷۵ میلیون کسری اعتبار گرفته‌ام بنده عرضم این است که آیا این وام‌هایی که دولت اجازه مذاکره‌اش را می‌خواهد باید در طرز انتفاع و بهره‌برداری از این وام‌ها دقتی باشد یا نباشد؟
اگر این جور که این جا نوشته است تا پایان برنامه ۸ ساله برای برنامه‌های مصوب تحصیل وام بشود یعنی مطالبه وام بشود این فرع بر این است که این قانون برنامه اجرا بشود اولین قدم اجرایی به موجب همین ماده اول این است که باید راه بسازند اعتبارات راه‌سازی را هم که نگاه می‌کنیم در این لایحه می‌بینیم که برای راه‌سازی در سال ۳۶ بیش از همه یعنی ۲۰۰۰ میلیون می‌بایستی خرج شده باشد آن وقت ما می‌بینیم در این مدت یعنی سال اول ۲۰۰ و سال دوم ۳۰۰ و امسال دو هزار میلیون ریال که جمعاً بایستی ۲۵۰۰ میلیون ریال می‌شود طبق این برنامه خرج راه‌سازی شده است ولی ما می‌بینیم سازمان برنامه راهی نساخته است فقط آنچه را رقمی را که وزارت راه از او توانسته است بگیرد و یک راه مختصری ساخته شده که وزارت راه گزارشش را تقدیم مجلس شورای ملی کرد یا فرض بفرمایید بنده این ارقام را که مطالعه کردم دیدم تنها رقمی که به عنوان مطالعات در این قانون برنامه هست در فصل اول کشاورزی و آبیاری نوشته است:
۱- مطالعات آبیاری و سدسازی سال اول ۲۸ میلیون سال دوم ۳۳ میلیون امسال ۴۱ میلیون و سال بعد ۳۴ میلیون بعد ۵۷ و بعد ۳۵ جمع ۲۲۸ میلیون ریال بنابراین در تاریخ ۷ سال طبق این قانونی که تصویب فرموده‌اید ۲۲۸ میلیون بیشتر برای مطالعه آبیاری و سدسازی نیست الان و در حال حاضر که دو سال و نیم گذشته است ۸۰۰ میلیون اجازه مطالعات برای همین کار آبیاری و سدسازی از کمیسیون برنامه به دست آورده‌اند در صورتی که تا آخر دوره برنامه ۲۲۸ میلیون بیشتر برای مطالعات نبوده است تا به حال ۶۰۰ میلیون در خوزستان برای مطالعه آبیاری و سدسازی و ۲۰۰ میلیون ریال برای سیستان و بلوچستان چند روز پیش گرفتند ملاحظه بفرمایید اگر همین جوری که در ماده دوم قید شده مطلق اجازه مذاکره وام را به دولت بدهیم برای تا آخر مدت برنامه و در حدود برنامه‌های مصوب به نظر بنده این یک وضع نامطلوبی را ممکن است به دست بیاورد برای اینکه ما این را می‌دهیم بنده حتم دارم آن دو مؤسسه‌ای که در جلسه خصوصی توضیح دادند یکی بانک بین‌المللی و یکی صندوق وام که دولت آمریکا سرمایه در آنجا گذاشته است اینها نمی‌آیند به غیر از آن پروژه‌هایی که تولیدی صرف باشد و قابل استهلاک در یک مدتی باشد پول بدهند آن وقت ما آمده‌ایم به موجب قانون به طور مطلق اجازه داده‌ایم نسبت به عموم این پیشنهادها و آنچه را که در کمیسیون مشترک برنامه با این کیفیتی که عرض کردم تصویب می‌شود و معتقدم که بعضی از مصوبات کمیسیون خارج از صلاحیت قانونی است و بنده همیشه این اعتراف را کرده‌ام و حرفم را در کمیسیون مشترک زده‌ام جناب آقای ارباب نیستند می‌دانند که بنده همیشه اعتراض کرده‌ام بنده معتقدم که بایستی با این اجازه مذاکره وام را از این وسعت خارج بکنیم به این شکلی که برنامه ۷ ساله کارهایش می‌شود که قسمت عمده‌اش غیرتولیدی است و آن قسمت‌های تولیدی هم که کمتر بهش توجه می‌شود آنها را خارج بکنیم فقط دولت حق داشته باشد مذاکره بکند برای وام ولی برای پروژه‌های تولیدی که پس از اجرای آن قابل برگشت باشد آقایان ما یک روزی پول نفتی داشتیم و داریم و البته بنده معتقد نیستم که پول نفت را بدهیم به ساختمان عقیده خودم است با پول نفت باید رفت دنبال کارهای تولیدی معهذا آمدند به عنوان این که ما پول نفت داریم و قرضی هم نمی‌کنیم این برنامه ۷ ساله را با توسعه عمل به وجود آوردند ما گفتیم مانعی ندارد که این کار را بکنیم اما امروز که ما از پول فقط برای کسری بودجه که به موجب لایحه‌ای که مطرح می‌شود ۶ میلیارد و خرده‌ای کسر بودجه داریم و از پول نفت سال آینده می‌گیریم و بعد می‌خواهیم با آن کار سازمان برنامه را انجام بدهیم امروز طرز فکر ما باید فرق داشته باشد با آن روزی که می‌خواستیم وام بگیریم از وجوه ذخیره ملی خودمان و از منبع نفتمان می‌خواستیم خرج بکنیم به این جهت است که بنده معتقد هستم که همان طرز فکری را که ما در خرج پول نفت برای اجرای این قانون داشتیم امروز هم ما وقتی با همان عینک نگاه کنیم همه به ما قرض نمی‌دهند پول برای ما رخته نیست در وام‌های خارجی‌دهندگان وام مطالعه می‌کنند و پول قابل برگشت می‌دهند و هم ما خودمان نبایستی این کار را بکنیم بنده معتقدم این ماده ۲ بایستی اصلاح شود و این برنامه ۷ ساله را بایستی دولت مطالعه بکند تجزیه کند کارهایش را تا پایان هفت سال آنچه را که تولیدی است و سرمایه‌اش قابل استهلاک و برگشت است اجازه مذاکره وام داشته باشد و نسبت به این گونه وام من نگرانی ندارم این دلیل اعتبار ما است که ما دارای پروژه‌هایی هستیم تولیدی پول هم قرض می‌کنیم به دلیل اینکه پولش را می‌دهیم و اما به طور مطلق و دربست در این برنامه هفت ساله اجازه وام بدهیم کار خیلی خوبی و صحیحی نیست خودتان بهتر می‌دانید ما می‌بایستی برای کارهای غیرتولیدی قرض بکنیم و نه به ما می‌دهند و به نظر بنده این اجازه هم به مرور است برای اینکه مجلس شورای ملی یک قانونی وضع کرده است و اجازه مذاکره وام را داده به دولت و دولت هم مذاکره می‌کند بعد آن مؤسسه‌ای که باید قرض یدهد می‌گوید که این پروژه تولیدی هست و برای این پروژه وام ۰ و با علم به اینکه هم به مصلحت ما نیست که برای کار غیرتولیدی وام بگیریم و هم آن مؤسسات برای کارهای غیرتولیدی وام نمی‌دهند آن وقت نباید بیاییم به طور مطلق با این کیفیت تصویب بکنیم این است که بنده خواستم این نکات را به عرض نمایندگان برسانم که با این انحرافاتی که در این اجرای قانون برنامه می‌شود و با اجازه‌های خارج از قانونی که گاهی از کمیسیون برنامه گرفته می‌شود مثل اعتبار مطالعه‌ای که عرض کردم و با اینکه قسمت عمده این قانون برنامه غیرتولیدی است این ماده ۲ مطلقش با این کیفیت صحیح نیست و بایستی اصلاح شود.
رئیس - آقای دشتی (گفته شد، نیستند).
رئیس - آقای دکتر مشیر فاطمی
دکتر مشیر فاطمی - بنده یک تذکراتی در کلیات آخر دارم که اگر اجازه بفرمایید عرض می‌کنم.
رئیس - آقای مهندس بهبودی.
مهندس بهبودی - بنده عرضی ندارم
رئیس - آقای مهندس فروهر
مهندس فروهر - بنده در کلیات آخر عرایضی دارم.
رئیس - دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است لذا پیشنهادات قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی:
پیشنهاد می‌نمایم ماده دو به شرح زیر اصلاح شود به دولت اجازه داده می‌شود از اول سال ۳۷ تا خاتمه دوره برنامه ۷ ساله دوم در حدود برنامه‌های مصوب برای تحصیل وام در جهت انجام امور تولیدی مذاکره نماید و در هر مورد لایحه وام به مجلس شورای ملی برای تصویب تقدیم دارد. فیلیکس آقایان
رئیس - آقای آقایان بفرمایید توضیح بدهید.
آقایان - بنده در جلسه قبل توضیح عرض کردم این نهصد میلیون تومانی که فعلاً دارید برای اجرای برنامه عمرانی سال کافی است و بقیه‌اش را یعنی مقدار کسری را بروید و قرض بکنید ولی چون تصریح نشده بود فقط پیشنهاد کردم که قید بشود که این مذاکره و وام جهت امور تولیدی باشد (یک نفر از نمایندگان- فقط مذاکره می‌شود اجازه تحصیل وام نیست) اجازه بفرمایید بنده پیشنهاد کردم که این مذاکره وام منحصر به امور تولیدی باشد (صحیح است) اگر آقایان محترم این پیشنهاد را تصویب بفرمایند یک مزایای زیادی را کسب خواهد کرد
(یکی از نمایندگان- دولت هم قبول دارد) اولاً وامی که برای اجرای پروژه‌های تولیدی اخذ می‌شود بدون سپردن تضمین است و دادن تضمین شایستگی زیاد ندارد و دوم اینکه مطمئن می‌شویم که وجوه حاصله از این وام برای انجام کارهای مفید و صحیح مصرف خواهد شد برای اینکه خود وام‌دهنده به محض اینکه پروژه را مطالعه بکند و ببیند که این پروژه از نظر اقتصادی صحیح نیست رد می‌کند و وام نخواهد داد سوم اینکه ما اصلاً نگرانی برای استهلاکش نخواهیم داشت برای اینکه تصویب می‌شود پروژه تولیدی است سال به سال از عایداتش می‌گذارند کنار و برای وام مسترد می‌کنند (صحیح است) چهارم یک حسن دیگر هم دارد و آن این است که سازمان برنامه مجبور می‌شود در انتخاب پروژه‌هایش یک دقت بیشتری بکند مجبور می‌شود که عقب پروژه‌های عملی‌تر برود چون بعضی پروژه‌ها هستند که جنبه حیاتی دارند پنجم اینکه کار مجلس شورای ملی در تصویب این وام در موقعی که تقدیم می‌شود خیلی آسان می‌شود برای اینکه فهرستی می‌آید و مشخص می‌شود که چقدر پول و برای چه کاری خرج می‌شود یعنی در حقیقت یک قسمت از وظایف مجلس را که نظارت در امر مصرف وام است آن مؤسسات اعتباری: بانک بین‌المللی که هر نوع صلاحیت دارند متخصصین آنها برای اینکه رسیدگی به این پروژه‌ها بکنند خواهند کرد یک موضوع دیگری که خواستم در خاتمه عرایضم بگویم این است که این پول قرضه با این پولی که الان ما داریم یک تفاوت فاحشی دارد ما یک پولی داریم الان ۹۰۰ میلیون برای سال ۳۷ داریم برای سال‌های بعد هم بیشتر خواهد شد و این به مصرف پروژه‌های عمرانی می‌رسد اما این پول مال خودمان است اگر در پول خودمان یک گشادبازی‌هایی بکنیم و اینکه به بهترین مصرف ممکنه پول خودمان را خرج نکنیم ایراد زیادی بر ما نیست اما پول قرضی را باید خیلی توجه کنیم و خیلی دقت بیشتری بکنیم و این بسته به نظر آقایان است که چقدر قانع شده باشند (صحیح است)
رئیس - آقای مهندس هدایت
معاون نخست‌وزیر (مهندس خسرو هدایت)
اصل به وجود آمدن این ماده دوم برای این است که تقسیماتی از که طبق قانون سازمان از درآمد نفت کرده بودند در سال حاضر مجبور شدند بر اثر کسر بودجه تغییر بدهند در عین حال یک برنامه‌هایی است که به تصویب مجلس رسیده است و دیدند که با این ترتیب اگر بخواهند این برنامه‌ها اجرا بشود باید کسریش را پیدا بکنند این بود که در قانون نوشته است که برای کسر اعتبار برنامه‌های مصوب اجازه مذاکره وام داده بشود ولی حالا اگر ما سیستم تولیدی را اضافه بکنیم در تحصیلش دچار گرفتاری می‌شویم ما مثلاً الان در حال حاضر تقاضای وام کرده‌ایم از بانک بین‌المللی برای راه‌سازی یقیناً بعضی خیال می‌کنند که راه‌سازی امر تولیدی نیست و حال اینکه بر اثر به وجود آمدن راه محصولات کشاورزی و سنگ‌های معدنی قابل حمل می‌شود و بالمآل تولیدی است (صحیح است) اما به آن ترتیبی که آقای نماینده محترم آقای آقایان توضیح دادند راه‌سازی درآمدی ندارد که از درآمدش قرضش را بدهید درآمدش غیرمستقیم است و یا اینکه در قسمت بندرسازی مثلاً ما برنامه‌هایی داشتیم برای بندرعباس که ۱۹ میلیون دلار پیش‌بینی شده و چهار سال طول می‌کشد اعتبار تهیه کنیم البته درآمد این بندر عبارت از این خواهد بود که کشتی‌ها بیایند کنار آن و بارگیری کنند و یک حقی هم از آنها بگیرند اما این حق کافی برای پرداخت ۱۹ میلیون دلار کافی نیست
(آقایان- از محل وام کارهای تولیدی بکنید از اعتبار خودتان این کارها را) تولیدی کارخانه سیمان است که در دو سال نصب می‌شود در همان دو سال اول مستهلک می‌شود اما کار ما این نیست که بیاییم و صنایع به دست مردم اداره بشود همان‌طور که سازمان برنامه هم روی برنامه‌ای که تنظیم شده اقدام به فروش کارخانه‌جاتی که در دست دارد خواهد کرد و وقتی که هر یک کامل شد و مردم اگر خریداری کردند خسارت نبینند به مردم خواهند فروخت این است که بنده شخصاً می‌خواستم توجه آقایان محترم را جلب کرده باشم که اضافه کردن کلمه تولیدی در این مورد جز اینکه دست ما را ببندد اثری ندارد به دلیل اینکه ما برای هر پروژه‌ای که وام می‌خواهیم اگر کسی که وام می‌دهد بانک بین‌المللی و یا صندوق وام که برای این‌جور چیزها به وجود آمده است اگر پروژه را قابل دیدند یعنی صحیح دیدند که وام می‌دهند دوم اینکه در هر موردی پروژه وام را می‌آوریم به مجلس اگر در یک مورد به خصوص آمد و مورد پسند آقایان نبود خوب آن را رد می‌کنند این تمام اختیارات چه از لحاظ وام‌دهنده که بایستی پروژه را ببیند و بدهد و چه از نظر مجلس شورای ملی که بایستی نظارت بکند تمام این اختیارات هست و با فراهم شدن تمام این امکانات آقا وام گرفته می‌شود بنابراین این چه لزومی دارد که نوشته شود برای کار تولیدی که با او مذاکره می‌کنیم بگوید که شما برای گرفتن وام اجازه ندارید شما اجازه دارید برای کارخانه روغن‌کشی شما اجازه دارید برای کارخانه قند چون او قانون را می‌بیند و صلاحیت ما را قانون مشخص کرده است در حالی که ما برای چیزهایی که وام می‌خواهیم مثل بندر و غیره در عرف و مفهوم اینها تولیدی نیست اینها عمرانی است (صحیح است) اما عمرانی که منجر به تولید در مملکت می‌شود بنابراین اضافه کردن کلمه تولیدی صلاح نیست.
عمیدی نوری - بنده اجازه خواسته‌ام
رئیس - یک نفر مخالف باید پیدا بشود موافق هم باید عضو کمیسیون بودجه باشد آقای اردلان
اردلان - موافقم
رئیس - پس مخالفی نیست باید رأی گرفت پیشنهاد مجدداً قرائت می‌شود (به شرحی که گذشت مجدداً قرائت شد)
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی (ناصر) - عرض کنم این پیشنهادی که شده است که کلمه تولیدی اضافه شود به نظر بنده منظور جناب آقای آقایان تأمین است برای اینکه در ماده دو قید شده است که در حدود برنامه‌های مصوب به دولت اجازه داده می‌شود که از اول سال ۳۷ تا آخر دوره ۷ ساله دوم در حدود برنامه‌های مصوب برای تحصیل وام مذاکره بکند اگر اضافه شود فقط برای کارهای تولیدی این نشان می‌دهد و مثل این است که مجلس یک قسمت از برنامه‌های خودش را که تصویب کرده است لغو کرده باشد چون این برنامه‌ها در حدود چهارده میلیارد است که در حدود ۸ میلیارد محلش هست و ۶ میلیارد ریال کسری دارد که برنامه‌های آن تصویب شده اگر این را بخواهیم تفکیکش را در قانون بگذاریم مثل این خواهد بود که یک قسمت از برنامه‌هایی که خود مجلس تصویب نمود آن را لغو کرده باشد این است که استدعا می‌کنم توجه بفرمایید و این را تصویب بفرمایید این لایحه‌اش در مورد خودش می‌آید به مجلس آن وقت اگر لایحه را نسبت بر اهمیتش درجه دوم تشخیص دادید تولیدی را تصویب بفرمایید و عمرانیش را بگذارید کنار تقاضا می‌کنم در اینجا محدود نفرمایید که برای تصویب این لایحه اشکالی پیش نیاید البته پروژه هر کار در هر مورد تقدیم مجلس می‌شود
رئیس - پیشنهاد قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم (پیشنهاد آقای آقایان به شرحی که گذشت برای دفعه سوم قرائت شد)
آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام بفرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد
پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده دوم اضافه شود.
شرکت ملی نفت مکلف است که سهم خود را در هر سال با رعایت صرفه‌جویی کامل هزینه‌های مجاز منظور در اساسنامه شرکت ملی نفط تأمین و آنچه زائداید برای تأسیسات بهداشتی و فرهنگی کشور به دولت بپردازد. صدرزاده
رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده - در جلسه روز پنج‌شنبه یک تذکری بنده دادم راجع به اینکه این بودجه بنگاه‌ها و مؤسسات مستقل را در بودجه قرار دادن این کار بسیار مستثنی است و فرصتی به دست آمد که ما راجع به شرکت ملی نفت و بانک کشاورزی و امثال اینها در مجلس صحبت بکنیم که این مذاکرات ازنظر دولت هم مفید خواهد بود در قانون سازمان برنامه در ماده ۸ این‌طور می‌نویسد شرکت ملی نفت پس از تعیین هزینه‌های مجاز منظوره در اساسنامه آن شرکت از محل عوائد خود مازاد را در اختیار وزارت دارایی می‌گذارد بند ب می‌گوید که وزارت دارایی مازاد خود را باضافه ده درصد درآمد نفت برای تأمین هزینه حفظ و ادامه مؤسسات موجود دولت از قبیل راه‌ها وتأسیسات بهداشتی و فرهنگی و امثال اینها مصرف می‌کند در موقعی که قانون سازمان برنامه گذشت این منظور آقایان بود که این قسمتی را که می‌دهند به شرکت نفت آنچه در اساسنامه برای مخارج آن لازم است بدهد و مازادش را برای تأسیات بهداشتی و فرهنگی به دولت واگذار کند در جلسه گذشته صحبت شد که شرکت ملی نفت راجع به مخارج رعایت صرفه‌جویی را نمی‌کنند (صحیح است) و حتی اگر نظر آقایان باشد آقای نخست‌وزیر وعده فرمودند که من در این خصوص دقت می‌کنم و یک گزارشی هم تنظیم و تقدیم می‌کنم به هر صورت پیشنهاد کرده‌ام که این سهمی که از این محل برای شرکت ملی نفت منظور شده است با رعایت کامل صرفه‌جویی هزینه‌هایی را که در اساسنامه منظور و در قانون نیست انجام دهد و مازاد آن را به دولت بدهد که برای تأسیسات بهداشتی و فرهنگی مصرف کنند اگر مازادی پیدا نکرد که خوب بحثی نیست ولی اگر مازادی دارد این مازاد به مصرف تأسیسات فرهنگی و بهداشتی برسد این پیشنهاد بنده است
رئیس - مخالفی نیست (اظهاری نشد)
مشایخی - اجازه می‌فرمایید توضیحی لازم است
رئیس - بفرمایید
مشایخی (مخبر کمیسیون دارایی) - به استحضار جناب آقای صدرزاده می‌رسانم که از بودجه سال ۱۳۳۷ مبلغ صدمیلیون تومان از محل درآمد شرکت ملی نفت ایران در بودجه کشور گذاشته شده است اولاً از نقطه‌نظر تنطیم بودجه اصل تخصیص درآمد به مخارج فقط در یک مواردی خاص و آن هم نسبت به عایدات مخصوصی رعایت می‌شود و در سایر مواد کلیه درآمدها به جمع بودجه کشور هم همین‌طور بنابراین اگر فرضاً پیشنهادی که مورد نظر جنابعالی است بخواهیم مورد توجه قرار دهیم لازم می‌آید که بودجه‌ای که برای سال ۱۳۳۷ تنظیم شده است به کلی تغییر کند چرا؟
برای اینکه درستون درآمد صد میلیون تومان مازاد درآمد شرکت ملی نفت در جمع بودجه قرارداده شده است که این صد میلیون تومان اختصاص به یک کار نمی‌توانسته است داشته باشد و به جمع کل درآمد کشور رفته است که از آن محل و سایر درآمدهایی که داریم باید این مخارج تأمین شود ثانیاً همان‌طوری که خود آقا قرائت فرمودند در ماده ۸ این منظور تأمین شده است برای امور غیرانتفاعی از قبیل راه‌سازی بهداشت وفرهنگ و امثال آن مصرف خواهد شد بنابراین ضمن ماده ۸ قانون سازمان برنامه هفت ساله دوم کشور منظور آقا تأمین شده است و به هر صورت حالا که بودجه سال ۳۷ تقدیم مجلس شده است و در کمیسیون هم تصویب شده و گزارش آن هم تقدیم مجلس شده است و از لحاظ آقایان گذشته است اختصاص دادن یک یا چند رقم از درآمد برای هزینه‌های خاصی این لازمه‌اش این است که اصل لایحه بودجه را تغییر ندهد این منظور آقا در ماده ۸ تأمین شده است و تصور می‌کنم اگر موافقت بفرمایید به همین طریق تصویب بشود کمال مطلوب و مقصود آقا هم است که تمام دستگاه‌ها و تمام سازمان‌ها و بالاخص با توضیحاتی که در جلسه گذشته داده شده شرکت ملی نفت باید در تمام هزینه‌هایش رعایت صرفه‌جویی را بکند که حداقل خرج را
بکند و حداکثر بهره‌برداری را بنابر آنچه که در بالا عرض کردم این پیشنهاد با تنظیم بودجه سال ۳۷ در دست رسیدگی است مغایرت پیدا می‌کند و استدعا می‌کنم مسترد بفرمایید.
رئیس - مجدداً پیشنهاد قرائت می‌شود
که رأی بگیریم (پیشنهاد آقای صدرزاده مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب شد رأی گرفته می‌شود به ماده دوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است چند نفر از آقایان اجازه خواسته‌اند آقای وزیر کشور بیانی دارید بفرمایید.
۳ - تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای
وزیر کشور (دکتر جلالی) در تمام ممالک مترقی سازمانی است به نام سازمان دفاع غیرنظامی که در موارد غیرمترقبه بتواند مردم را راهنمایی بکند این است که لایحه‌ای برای تشکیل سازمان دفاع غیرنظامی تقدیم می‌کنم (صحیح است -) احسنت)
۴- یقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به اصلاح ماده ۸ قانون برنامه هفت ساله دوم
رئیس - کلیات آخر گزارش مطرح است آقای دکتر مشیر فاطمی بفرمایید
دکتر مشیر فاطمی - بنده قصد نداشتم که مزاحم همکاران محترم بشوم ولی چون یک موردی پیش آمد از این جهت بنده یک تذکرات مختصری را در کلیات آخر استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم توجه بفرمایید راجع به سازمان برنامه خیلی مذاکره شده است در این محل وخیال می‌کنم هیئت نظارتی که مجلس انتخاب و معین کرده است برای این است که اگر یک خلافکاری ببیند گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم کند و مورد رسیدگی و بحث واقع شود همچنین شورای عالی نفت که خوشبختانه ۴ نفر از نمایندگان مجلسین درش تشریف دارند یک قدری باید بیشتر در امور شرکت ملی نفت کنترل بکنند و به این شرکتی که به عقیده بنده خیلی بی‌نظم است یک نظمی بدهند. سازمان برنامه در سه چهار جا کنترل می‌شود هیئت نظارت که از طرف مجلس انتخاب می‌شود ودر آنجا نظارت می‌کند کمیسیون برنامه در آنجا نظارت می‌کند و با وجود این دائما به سازمان برنامه حمله می‌شود در صورتی‌که به خدا آنجا تحت یک نظر وقاعده‌ای است در صورتی که این شرکت ملی نفت هیچ نظم و قاعده‌ای ندارد هیچ ترتیبی ندارد و پول مملکت آنجا تلف می‌شود از همه بدتر این شرکت ملی نفت جناب آقای ناصر وزیر دارایی توجه بفرمایید بنده نمی‌دانم مرض داشتند چکار داشتند سی نفر از استان‌های مملکت دعوت می‌کند به وسیله وزارت کشور مردم که نوکر دولت نیستند هم مال خودشان را می‌خورند اینها آمدند در تهران به نام نماینده هر استانی اولاً در شب‌نشینی‌شان اینها را دعوت نکردند حتی برای تقدیم تاج گل به آرامگاه رضاشاه فقید که اینها را دعوت نکردند که بروند یک ادای احترام بکنند بعد هم که اینها خواسته‌اند یک گله‌ای بکنند اینها را نپذیرفته‌اند نمی‌دانم مهندس شیوا چکاره است حتی اینها را نپذیرفته است گویا آنها را آورده‌اند که نا راضی کنند و برگردند به ولایات (صحیح است) بنده نمی‌دانم این چه مرضی است جنابعالی باید مدیر شرکت نفت را ازش توضیح بخواهید اگر مقصودتان توهین به نمایندگان استان‌ها است آنها یک آدم‌های آزادی هستند توی خانه‌های‌شان نشسته‌اند وزارت کشور دعوت‌شان می‌کند بیایند اینجا جز بی‌احترامی به اینها کاری نکرده‌اند (احسنت) شرکت ملی نفت را یک قدری کنترل بکنید و الا بنده اینجا هستم یواش یواش می‌آیم اینجا و یک مطالبی را عرض می‌کنم (احسنت)
رئیس - آقای مهندس فروهر
مهندس فروهر - در جلسه قبل موقعی که ماده دوم مطرح بود جناب آقای خلعتبری فرمودند و صحیح هم فرمودند که بایستی استفاده بیشتری از مهندسین ایرانی بشود و حتی ایشان فرمودند که منحصراً ایرانی باشند و نگاه‌شان هم به ارادتمندشان بود بنده می‌خواهم این موضوع را اینجا توضیح بدهم که مبادا این شبهه ایجاد بشود که ما کارها را نمی‌توانیم انجام بدهیم یعنی مهندسین ایرانی نمی‌توانند برعکس ما بسیار مهندسین لایقی داریم چه در دستگاه‌های دولتی و چه در دستگاه‌های آزاد که تحت شرایط نامساعد (بنده روی این تکیه می‌کنم) فداکاری و انجام وظیفه می‌کنند البته یک تعدادی هم که داریم که با سیستم تحصیلات غلط با یک دیپلم که در جیب دارند، بُرخورده‌اند به عنوان متخصص در صورتی که دیپلمه خیلی فرق دارد با متخصص یک کسی که دیپلمه می‌شود به نظر بنده بایستی سال‌های دراز در کارگاه‌ها و در دستگاه‌های
قائل شویم و تصویب کنیم که در خاتمه دوره استخدام این عالی‌مقام انشاءالله نصف آن عالی مقامی خودشان را به این ایرانی معاون خودشان یاد بدهند که در کارها وقفه‌ای حاصل نشود و در این کارها ما یک قدری پیشرفت حاصل کنیم و این پیشنهاد بنده به اتفاق آرا تصویب شد و در شرف ابلاغ به سازمان برنامه است بنابراین بنده طرفدار میانه روی هستم و دیگر کسی و دستگاهی بهش برنخورد که بگوییم دستگاه‌ها لنگ است و متخصص ندارد بگویند به ما چه مربوط است یا بعضی جاها گفته‌اند که اگر ما حرفی بزنیم دستگاه مجلس شورای ملی که نظارت عالیه دارد در امور مملکتی ذی انترسه است خیر اگر ما اصول را در هر کاری رعایت کنیم این دردها خودبه‌خود دوا می‌شود بنده در خاتمه خواستم عرض کنم که برای تربیت متخصص سیاست فرهنگی درستی نداریم نه برنامه درستی داریم نه اعتبارات کافی داریم میلیون‌ها برای مطالعات و آزمایشگاه‌ها و لابراتوارها در خارج پول خرج می‌شود که یک ساختمان را با اصول صحیحی درست کنند و این را به یک ترتیب صحیح درست کنند ما بایستی این قسمت را هم یک‌قدری تأمین کنیم همچنین در نظر داشته باشید که متخصصین و مهندسین ایرانی دلسرد هستند برای اینکه حقوق‌های‌شان خیلی کمتر از میزانی است که باید باشد وخارجی‌ها را که می‌آوریم اینجا حقوق‌های گزاف می‌دهیم اینها را دلسرد نگاه می‌داریم این یک کمی نقض غرض است این قسمت را هم باید تکمیل کنیم تا نتیجه بگیریم بنده در خاتمه قدردانی و تجلیل می‌کنم از کلیه مهندسین و فداکاری می‌کنند و البته باید هم کوشش بکنند و بیشتر از این فداکاری کنند تا به حق خودشان نائل شوند.
رئیس - آقای صدرزاده در کلیات مخالفید (صدرزاده بلی) بفرمایید
صدرزاده - عرض کنم که این قانون شرکت ملی نفت را که آقایان اظهار نظر فرمودند و تصویب فرمودند البته نظر اکثریت محترم مجلس شورای مطاع و متبع است ولی یک تذکری باید در اینجا داده شود و آن راجع به محاسبات این شرکت ملی نفت است ملاحظه می‌فرمایید سازمان برنامه که در اینجا راجع به آن صحبت‌هایی می‌شود یک مطلب در آنجا است که ما اگر خدای نکرده هر قدر بی‌انصاف باشیم آن را نمی‌توانیم انکار کنیم و آن این است که حساب منظمی از ابتدایی که آقای ابتهاج در این دستگاه آمدند هفته به هفته در اختیار مردم و آقایان نمایندگان گذارده می‌شود حتی یک تلگراف پانزده قرانی که می‌کنند یا یک کتابچه دو تومانی که می‌خرند در آن صورت هست در صورتی که دوره هفت ساله قبل یک حساب منظمی نبود و این حساب هم در عرض هفته به دست ما می‌رسد و شاید یک قسمت از انتقادات هم دیدن همین صورت حساب‌ها است که مورد انتقاد ما واقع می‌شود چنان‌که گفته‌اند من استنصف استهدف هرکس یک چیزی تصنیف کرد و در اختیار گذاشت قطعاً مورد هدف واقع می‌شود بنده می‌خواستم استدعا کنم از جناب آقای نخست‌وزیر راجع به این قسمت که دستور بفرمایید شرکت ملی نفت محاسبة خودشان را در اختیار مردم بگذارند و حالا که اینها را در بودجه مملکتی قرار داده‌اند ما حساب‌شان را ببینیم همة دستگاه‌ها که به طور متصل کار می‌کنند همة اینها حساب‌شان در اختیار مردم و نمایندگان قرار بگیرد و ما در آن دقت کنیم و اگر تذکرات مفیدی داریم در اینجا به عرض برسانیم.
رئیس - آقای نخست‌وزیر
نخست‌وزیر (دکتر اقبال) - بنده قبلاً از توجهی که آقایان نمایندگان محترم نسبت به این لایحه فرموده‌اند سپاسگزاری می‌کنم و همان‌طور که آقای صدرزاده ملاحظه فرمودید در لایحه بودجه نظر دولت این است که تمام اقلام و ارقام مملکت را مجلس شورای ملی رسیدگی کند (احسنت) و از همین جهت است که ملاحظه می‌فرمایید برای اولین مرتبه تمام مخارجی که در این مملکت می‌شود دخلاً و خرجاً در بودجه ذکر شده است (صحیح است) امسال البته فرصتی می‌شود که ما بتوانیم آن‌طوری که خودمان و آقایان می‌خواهند بودجه را از آن نقطه‌نظر تهیه کنیم ولی امیدوارم که در سال آینده تمام اقلامی که در قسمت‌های دیگر هم هست کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی رسیدگی کند (احسنت)
رئیس - آقای خلعتبری
خلعتبری - چون صرفه‌جویی در کارهای مملکت یک کار بسیار مهم و ضروری است بنده مطلبی که راجع به مهندسین خارجی در این لایحه عرض کردم بنده می‌خواهم در این قسمت توضیحاتی عرض کنم بنده هیچ تعصبی ندارم که حتماً کارها را ایرانی بکند آن دفعه هم عرض کردم که کار لوله‌کشی اهواز به طهران زودتر از موقع مقرر انجام می‌شود همین دو روز اخیر که به گیلان می‌رفتم دیدم که شرکتی نمی‌دانم اسمش چیست در ساختمان سد سفیدرود خود بنده دیدم که با نهایت سرعت و خوب دارند کار می‌کنند حقیقه تعصب نباید به خرج داد و مطالب را از لحاظ واقع‌بینی باید نگاه کرد بنده هیچ‌وقت نگفتم که همة کارها را بدهید به مهندسین ایرانی ولی عرض کردم که همه خارجی‌هایی که به ایران می‌آیند متخصص نیستند (صحیح است) بعضی اینها کلاه‌بردارند و دروغ می‌گویند و صلاحیت فنی ندارند و حتی شایستگی این را ندارند که ما آنها را با مهندسین ایرانی خودمان مقایسه کنیم دلیل هم عرض می‌کنم جان مولم خودش را به عنوان مهندس مشاور معرفی کرد سازمان برنامه بعد از یک سال ملتفت شد که این مقاطعه کار است و مهندس مشاور نیست بالنتیجه نباید کاری که ایرانی‌ها باید بکنند و فایده‌ای که باید به جیب ایرانی‌ها برسد که پول‌شان در این مملکت ماند برود به جیب خارجی‌ها و از این مملکت خارج شود بنده عرض می‌کنم که این را باید احتیاط کرد مسئلة دوم بنده در موضوع راه‌سازی عرض کردم که مهندسین ایرانی برعهده راه‌سازی‌های ایران برمی‌آیند حالا اگر در بین مهندسین ایرانی یک عده دیپلمه هست و مهندس نیست بنده نمی‌دانم دولت باید کارهای راه‌سازی خودش را در اختیار مهندسین شایسته و لایق ایرانی بگذارد در اختیار مقاطعه کاری شایسته و صلاحیت‌دار ایرانی بگذارد اگر فایده ببرند هزار مرتبه بهتر است که آن ایرانی فایده ببرد برای اینکه مقاطعه کار ایرانی کارش را مهندس ایرانی می‌دهد و هر چه دارد در این مملکت است در این مملکت خرج می‌شود این عرض دوم بنده بود و اطلاعات مهندسین ایرانی عرض کردم و حالا هم عرض می‌کنم که در امر راه‌سازی کمتر ازخارجی‌ها نیست و بلکه بیشتر است همین قضیه جان مولم ثابت کرد و جان مولم آمد عملی کرد همان اوائل به بنده یکی از متخصصین بسیار شریف ایرانی که در همین اطاق نشسته است و حضور دارد گفت که جان مولم از لحاظ متد اشتباه کرده است بنده مهندس نیستم ولی اگر یک کسی که از سر تا پا به او عقیده دارم نگوید که مهندسین وزارت راه از لحاظ راه‌سازی از لحاظ متد و فرمول راه‌سازی ایران اشتباه نکردند ولی جان مولم اشتباه کرد بنده وظیفه‌ام این است که حمایت کنم از مهندسین ایرانی و خواهم کرد بنده گفتم و عرض کردم کارهای راه‌سازی ایران را اگر وزارت راه خودش عمل می‌کرد اگر مهندس تحصیل کرده لایق ایرانی هم کم دارند عده‌ای کم دارید استخدام می‌کردید و می‌آوردید به عنوان متخصص به هر یک از آنها هم اگر در ماه ده هزار تومان حقوق بدهید هیچ ایرانی هم نباید بگوید چرا این‌طور است اما برای اینکه آقا مهندس خارجی ممکن است صد مهندس بیاید اینجا و تازه شاگرد مکتب این آقای مهندس هدایت و آقای مهندس ظفر و مهندس جفرودی و مهندس فروهر نباشد باید امتحان کرد خیلی از خارجی‌ها می‌آیند این جا که صدتای اینها برابر یک ایرانی معلومات‌شان نیست برای این احتیاجاتی که در مملکت است اگر صدتا مهندس استخدام کردید این خرجش در سال می‌شود ۵ میلیون تومان اما اگر استخدام نکردید و کار را دادید به دست مهندس مشاور خارجی خرجش می‌شود صد میلیون تومان و می‌رود به جیب دیگران پس بنابراین بنده عرض کردم که چون مهندس داریم و می‌توانیم مهندس خارجی برای راه‌سازی استخدام کنیم و در اختیار خودمان باشد یک دینار پول را به خارجی دادن غلط است و برخلاف مصلحت مملکت است برای اینکه خارجی‌ها یک دینار پول خودشان را هیچ‌وقت مفت و مجانی به ما نمی‌دهند آقای خرازی دولت آمریکا در این سال‌های اخیر به ما کمک کرد اما در زمان اعلیحضرت فقید که ما آن‌قدر احتیاج به پول داشتیم یک دینار به ما کمک نکردند وضع دنیا عوض شد و به جهات دیگر دارند به ما کمک می‌کنند بنابراین نباید پول این مملکت را بی‌جهت به خارجی‌ها داد بنده عرض می‌کنم یک دینار از پول این مملکت را به خارجی دادن مادام که ایرانی بتواند کارها را انجام بدهد برخلاف مصلحت مملکت است و ضرر مستقیم به خزانة مملکت وارد می‌سازد بنابراین در قسمت راه‌سازی مهندسین ما می‌توانند کار کنند دلیلش هم این است این هفته که بنده به شهسوار رفتم دیدم راه آسفالته‌ای که از زمان اعلیحضرت فقید ساخته شده است آن‌قدرها خرابی بهش برنخورده است جان مولم هم راه ساخته است هر کس برود اهواز می‌بیند که این راهی که جان مولم ساخته است اصلاً قابل استفاده نیست این راه کرج را هم مهندسین ایرانی در زمان اعلیحضرت فقید ساختند چهار سال تمام روزی هزار ارابه جنگی از رویش رفت هنوز صحیح و سالم است برای اینکه مراقبت می‌خواهد دلسوزی می‌خواهد کامپساکس آمد در این مملکت آن موقع خوب کار کرد نظارت کرد برای هر متری یک دلار بهش پول دادند اما برای مطالعه پول ندادند حالا هم این پول‌های مملکت را نباید بی‌خود مصرف کرد باید رعایت کرد که به خارجی بی‌خود داده نشود و بنده هم از جنابعالی خیلی متشکرم آقای مهندس فروهر که صلاحیت مهندسین ایرانی را تأیید کردید.
رئیس - دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است رأی گرفته می‌شود به مجموع لایحه. آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد برای تصویب به سنا فرستاده می‌شود.
۵- اخذ رأی و تصویب گزارش اصلاحی مجلس سنا راجع به انتقال عملیات کمیسیون ارز به بانک ملی
رئیس - یک نامه‌ای از سنا رسیده است نسبت به لایحه انتقال کار کمیسیون ارز به بانک ملی یک اصلاحات عبارتی کرده‌اند و حالا برای رأی نهایی قرائت می‌شود یعنی فقط در ماده ۹ اصلاحی شده است که فقط همین است حالا ماده ۹ قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۹ - چهل درصد از تفاوت خرید و فروش ارز به نسبت هر دلار پنجاه دینار به عنوان کارمزد به بانک‌های مجاز معامله کننده و ده درصد به عنوان هزینة اداری بانک ملی ایران برای انجام وظایف مربوطه به این قانون و پنجاه درصد بقیه به علاوه سایر درآمدهای حاصله به حساب درآمد کل کشور منظور می‌گردد. کمیسیون ارز از تاریخ تصویب این قانون منحل و حقوق کارمندان فعلی کمیسیون مذکور و همچنین حقوق و مخارج هیئت تصفیه موضوع ماده ۸ تا آخر سال جاری از اعتبار کمیسیون ارز ردیف ۴۵ بودجه سال ۱۳۳۶ کل کشور و از سال ۱۳۳۷ از اعتباری که در بودجه‌های مربوطه منظور خواهد شد قابل پرداخت خواهد بود.
تبصره - در صورتی که بانک ملی ایران برای اجرای این قانون احتیاج به مستخدمین جدید داشته باشد باید از کارمندان کمیسیون ارز که طبق مقررات استخدامی بانک ملی ایران واجد صلاحیت باشند استفاده نماید.
رئیس - در قانونی که در مجلس تصویب شده منظور شده بود کمیسیون ارز از تاریخ ابلاغ قانون منحل می‌شود در مجلس سنا به (از تاریخ تصویب) تبدیل شده گرچه این اصلاحی تغییری در مطلب نمی‌دهد معهذا باید رأی گرفت آقایانی که با این اصلاح موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود.
۶ - تصویب طرح و گزارش کمیسیون برنامه راجع به تقسیم ۲۳ میلیون دلار وام دریافتی از آمریکا
رئیس - گزارش مربوط به طرز استفاده از ۲۳ میلون دلار وام مطرح است قرائت می‌شود (به شرح آتی خوانده شد) گزارش از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۴۲۳۶۵ راجع به استفاده از ۲۳ میلیون دلار قسمتی از وام موضوع اعتبار از کشورهای متحده آمریکا و انگلستان که در تاریخ اول اسفند ماه ۱۳۳۶ از طرف آقای نخست‌وزیر تقدیم مجلس شورای ملی گردیده بود به کمیسیون‌های برنامه بودجه و کشاورزی ارجاع و در جلسه پنجم اسفند ماه ۱۳۳۶ کمیسیون برنامه با حضور آقای وزیر دارایی و مهندس هدایت معاون نخست‌وزیر مطرح و با اصلاحی به شرح زیر تصویب اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
ماده ۱ - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ بیست و سه میلیون دلار قسمتی از وام آمریکا موضوع تبصره ۲ قانون تحصیل اعتبار از ممالک متحده آمریکا و انگلستان را دریافت و هم ارز ریالی آن را که بالغ به ۱۷۴۸ میلیون ریال خواهد شد به طریق زیر در اختیار سازمان برنامه و بانک‌های رهنی و ساختمانی بگذارد
۱ - در وجه سازمان برنامه ۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال
۲ - در وجه بانک رهنی ۵۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال
۳ - در وجه بانک ساختمانی ۲۴۸۰۰۰۰۰۰ ریال
تبصره ۱- سازمان برنامه در مقابل مبلغ دریافتی مذکور مبلغ ۱۰۰۰ میلیون ریال از درآمد نفت در وجه وزارت دارایی پرداخت خواهد نمود که به مصرف بودجه کل کشور برسد.
تبصره ۲ - استفاده بانک رهنی برطبق برنامه‌ای خواهد بود که به وسیله وزارت دارایی تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید همچنین استفاده بانک ساختمانی برطبق برنامه‌ای خواهد بود که به وسیله وزارت‌های دارایی وکشاورزی تهیه و به تصویب هیئت وزیران برسد و به هرحال هشتاد درصد وجوهی که از محل وام مزبور به بانک‌های رهنی و ساختمانی داده می‌شود به شهرستان‌های کشور به استثنای تهران اختصاص می‌یابد.
ماده ۲ - وزارت داریی اجازه دارد آن قسمت از وجوهی را که در نتیجه معاملات مربوط به قانون ۴۸۰ دولت آمریکا (فروش مازاد محصولات کشاورزی آمریکا) به صورت وام مبلغ (دو میلیون و نیم دلار) قابل استفاده است و معاملات آن تا به حال انجام شده اخذ و برای تکمیل باند فرودگاه مهرآباد و کمک به بانک‌های صنعتی و معدنی اعم از دولتی و یا غیردولتی اختصاص دهد
مخبر کمیسیون - برنامه تیمورتاش گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه هفتم اسفند ماه ۱۳۳۶ با حضور آقای وزیر دارایی
لایحه شماره ۴۲۳۶۵ دولت مربوط به استفاده از ۲۳ میلیون دلار قسمتی از وام موضوع قانون تحصیل اعتبار از کشورهای متحده آمریکا و انگلستان را مورد رسیدگی قرارداده و با اصلاحاتی که کمیسیون برنامه به عمل آورده بود موافقت نموده و اینک گزارش آن را جهت تصویب مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد مخبر کمیسیون بودجه مشایخی شماره ۱۳/ ۲
به تاریخ ۱۷- ۱۲- ۱۳۳۶ گزارش از کمیسیون کشاورزی
به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی لایحه شماره ۴۲۳۶۵ دولت مربوط به استفاده از ۲۳ میلیون دلار قسمتی از وام موضوع قانون تحصیل اعتبار از کشورهای متحده آمریکا و انگلستان را در جلسه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۳۶ با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی و وزارت کشاورزی مورد رسیدگی قرار داده خبر کمیسیون برنامه را مورد تأیید و تصویب نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد
مخبر کمیسیون کشاورزی عماد تربتی
رئیس - آقای عمیدی نوری
عمیدی نوری - گزارشی که فعلاً مطرح است تعقیب قانونی که سابق از مجلس شورای ملی گذشت در آن قانون راجع بهم ارز ۲۳ میلیون دلار قرضه‌ای آنجا تعیین شده بود آن هم نظر خود مجلس شورای ملی بود پیشنهادی از طرف مجلس شورای ملی داده شده بود که این ۲۳ میلیون دلار هم ارزش بین بانک کشاورزی و بانک ساختمانی و بانک رهنی تقسیم شده بود در آن موقع یادم می‌آید که نماینده دولت موافق نبود وزیر دارایی وقت مخالف بود و مجلس شورای ملی اراده‌اش را در توجهی که به کشاورزی مملکت و همین‌طور برای امور رهنی و ساختمانی مخصوصاً برای شهرستان‌ها داشت این اراده خودش را نشان داد و بعد هم این موضوع تحصیل وام ماند تا اخیراً به این صورت یعنی قبلاً به شکل دیگری بود و بعد به این شکل درآمد در این صورت که ملاحظه کنید درباره بانک رهنی و بانک ساختمانی همان نظری بود که مجلس شورای ملی داشت ولی اعتبار بانک کشاورزی حذف شده است.
قسمت اول ۱ - می‌بایستی نوشته شده باشد در وجه بانک کشاورزی هزار میلیون حالا نوشته شد در وجه سازمان برنامه یعنی در وجه دولت چون از حساب سازمان برنامه هزار میلیون به دولت داده می‌شود بنده نظرم این بود که دولت جناب آقای دکتر اقبال که از ابتدایی که برنامه‌شان مطرح شد نظرشان بالا رفتن سطح تولید و توجه به امور کشاورزی بود و چنانچه کراراً در لایحه قبلی که مربوط به کشاورزی یعنی لایحه ۳۵۰ میلیون تومان یعنی ۳۵۰۰ میلیون ریال مازاد پشتوانة اسکناس مطرح بود تصریح فرمودند خیلی هم اظهار علاقه فرمودند که زودتر تصویب شود پیداست که این دولت علاقه کاملی به بالا رفتن سطح کشاورزی کشور و بالا رفتن سطح تولید دارد و هشتاد درصد مردم ایران هم کشاورزند کشاورزی ایران بی‌اندازه محتاج به پیشرفت و در فرم بوده و هست. سطح تولید هر قدر برود بالا بنیة ملی بهتر می‌شود و موازنة صادرات و واردات جلوتر می‌رود ولی مثل اینکه طرز فکر نسبت به کشاورز این‌طور شده است که آن ۳۵۰۰ میلیون ریال را گویا کافی دانسته‌اند و این هزار میلیون که مربوط به قانون هم ارز ۲۳ میلیون دلار بود حذفش کرده‌اند بنده این را به عقیده خودم یک‌قدری منطبق با خط مشی دولت که پیش گرفته و نظری که مجلس شورای ملی نسبت به امر کشاورزی دارد نمی‌دانم بنده معتقدم که آن ۳۵۰۰ میلیون ریال که در ظرف ۵ سال قانونش را قبلاً گذراندیم که بایستی وام داده شود به کشاورزان این به میزانی نیست که کافی باشد و کشاورزی ما را تحولی درش به وجود بیاورد ما می‌بایستی از این وام ۲۳ میلیون دلار حتماً سهم بانک کشاورزی را مثل آن‌های دیگر داده باشیم البته صحبت خواهد شد که ما کسر بودجه را خواستیم تأمین کنیم به این جهت این هزار میلیون ریال را دادیم به سازمان برنامه برای اینکه هزار میلیون از سازمان برنامه برای این بودجه استدلال دولت است ولی من معتقدم که پنج دقیقه قبل ما لایحه مذاکره وام را برای سازمان برنامه تصویب کردیم. شما شصت درصد عواید نفت را برای دولت گرفته‌اید بابت این ۲۰ درصد یا ده درصد کسری که از عواید نفت داده می‌شد اجازه مذاکره وام خواسته بودید خوب این هزار میلیون هم جزو آن باشد آنچه که بابت کشاورزی است ما کم کنیم در صندوقی که هدف دولت و ملت و مجلس شورای ملی تقویت کشاورزی است ما هزار میلیون سهم کشاورزی را کم کردیم بعد داده‌ایم به سازمان برنامه ببینید در آنجا چند عمل مختلف در این مورد کردیم در حالی که همه را می‌توانستیم یک کاسه بکنیم الان هم مانعی ندارد چون الان ما تصویب می‌کنیم که آنچه کسری دارد به سازمان برنامه سازمان برنامه برود مذاکره وام بکند خوب هزار میلیون هم جزو آن کسری بگذارند که مذاکره وام بکند این هزار میلیون را هم به با یک کشاورزی اختصاص بدهند در این صورت ما می‌دانیم که ۴۵۰۰ میلیون ریال موجودی داریم برای بانک کشاورزی مملکت را بالا ببریم بنده از این جهت اسم نوشتم و خواستم این تذکر را داده باشم اگر امکان دارد و ما اجازه مطلق وام هم داده‌ایم اگر نظر دولت موافق باشد بهتر است که این هزار میلیون هم برای بانک کشاورزی بگذاریم.
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - عرض کنم در جلسه گذشته یا در جلسه قبل وام ۳۵۰ میلیون تومانی برای کارهای کشاورزی از محل قانون اصلاح پشتوانه به تصویب مجلس شورای ملی رسید و امکانات کمک به کارهای کشاورزی برای دولت فراهم است اینکه جناب آقای عمیدی نوری اشاره فرمودند که ۳۵۰ میلیون کم است و برای ۵ سال کافی نیست این به طور قطع کافی است به جهت اینکه در سال اول و سال دوم دستگاه بانک کشاورزی مجهز نیست که ۳۵۰ میلیون را توزیع کند این پول را نمی‌شود پخش کرد بین مردم وقت می‌خواهد مطالعه می‌خواهد کمیسیون‌های متعددی کردند به این نتیجه رسیدند که سه سال هم نمی‌شود این وسائل را فراهم کرد والا چون مجلس شورای ملی اجازه داده اگر سال دوم کم داشتند از برنامه سال سوم سند بگیرند و می‌دهند و آن وقت از طرفی همین ۱۰۰۰ میلیون تومانی که اینجا به تصویب رسیده این را می‌دهند به سازمان برنامه و از سازمان برنامه برای کمک به بودجه می‌گیریم و اما چرا این عمل را می‌کنیم برای اینکه آن هزار میلیون تومانی که داده می‌شود به سازمان برنامه وام‌های خارجی را معمولاً خارجی‌ها برای کمک به بودجه نمی‌دهند و برای کارهای عمرانی و تولیدی می‌دهند این بود که این مبلغ را که مخصوص بانک کشاورزی بود واگذار کردیم به سازمان برنامه یعنی کارهای عمرانی و تولیدی و عواید نفت را خودمان برای بودجه راجع به ماده ۲ که آقای صدرزاده اشاره فرمودند اجازه بفرمایید وقتی ماده ۲ مطرح شد بنده همان‌جا توضیح می‌دهم
رئیس - آقای صدرزاده
صدرزاده- عرض کنم یک برنامه‌های عمرانی و تولیدی سازمان برنامه دارد و خواهش می‌کنم در این‌باره صرف‌نظر از آقای ابتهاج قضاوت بفرمایید این برنامه‌های تولیدی باید مورد عمل گذاشته شود یا نشود؟ شما که آمدید از عواید نفت از سهم سازمان برنامه صد میلیون تومان هم برای بودجه مملکت گرفتید آن وقت طبعاً این برنامه عمرانی و تولیدی معوق خواهد ماند یک نکته‌ای را عرض کنم که این معوق مانده مربوط به سهم فارس خواهد بود برای اینکه مشهد راه‌آهن دارد برای فارس که بنا بود یک راهی از اهواز به شیراز درست شود و در مقاطعه جان مولم بود و هیچ کار دیگر عمرانی نشده احتمالاً که این احتمالاً داده می‌شود که سازمان برنامه به این کارها برسد به کسر بودجه برخورد خواهد کرد و به این کار نخواهد رسید بنابراین بنده استدعا می‌کنم از آقایان که اولاً این پولی که دولت از سازمان برنامه به عنوان کمک بودجه دریافت می‌کند این وجه را بهش مسترد بدارند تا بهانه‌ای برای سازمان در عدم انجام طرح‌های عمرانی و تولیدی فراهم نشود این یک نکته‌ای است که می‌خواستم به عرض برسانم اما راجع به کمک به کشاورزی انصاف باید داد این لایحه‌ای که جناب آقای نخست‌وزیر به مأخذ سه هزار و پانصد میلیون تومان برای کمک به کشاورزی دادند بسیار لایحه مفیدی بود این به نظر بنده از کارهای برجسته دولت بود این تأثیر خیلی عمیقی خواهد کرد در وضع کشاورزی این را هم عرض کنم که این صد میلیون که به سازمان برنامه داده می‌شود سازمان برنامه هم قسمت عمده‌ای جهت برنامه‌های فلاحتی دارد در حقیقت چه تفاوت دارد که این پول ضمیمه سرمایه بانک کشاورزی شود یا در دستگاه سازمان برنامه به مصرف کشاورزی برسد نهایت اینکه وظیفه مجلس این است که در هر دو قسمت مراقبت کند که این منظور عملی شود نکته دیگری که بنده می‌خواستم تذکر بدهم جناب آقای وزیر دارایی در این قانون نوشته‌اند در وجه بانک رهنی و بانک ساختمانی فقط بنده می‌خواستم ببینم این به چه عنوانی است به عنوان تزیید سرمایه است به عنوان فرض که نیست پس این پولی که داده می‌شود به چه عنوانی است فقط نوشته شده در وجه بانک‌های رهنی و ساختمانی و این نوشته نشده است که در وجه بانک رهنی و بابت استقراض و وام است این را باید در اینجا روشن بفرمایید مطلب دیگر این است که در لایحه کمک به کشاورزی اگر نظر آقایان باشد دو پیشنهاد شد یکی اینکه هشتاد درصد آن به مصرف شهرستان‌ها برسد که جناب آقای نخست‌وزیر لطف فرمودند و گفتندکه لااقل را هم قید کنند یعنی بیشتر از هشتاد درصد است دیگری هم راجع به مسئله بهره بود که پیشنهاد شد از صد شش تجاوز نکند چون بانک رهنی هم همین‌طور است این هم ممکن است یک چنین حدی داشته باشد و زائد بر میزان شش درصد وام ندهد این وام برای ایجاد مساکن و خانه‌ها در کشور مناسب نیست بهره‌اش که زیاد بشود در صورتی که جناب آقای وزیر دارایی موافقت دارند این نکته هم قید شود راجع به این قسمت که این وامی که داده می‌شود از طرف بانک رهنی بهره وام و هرچه به آن تعلق می‌گیرد به هر حال از صدشش تجاوز نکند برای اینکه بهره بانک رهنی و بانک ساختمانی از لحاظ وام و کمک‌هایی که به موجب این قوانین می‌شود حق این است که بیش از این نباشد و مردم بتوانند از آن استفاده کنند
رئیس - دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است باید برای ورود در شور مواد رأی گرفته شود آقایانی که با ورود در مواد موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده اول مطرح است آقای مهندس سعید هدایت
مهندس سعید هدایت - بنده در ماده اول یک توضیحی می‌خواستم بدهم و تقاضا می‌کنم جناب آقای وزیر دارایی که توجه بفرمایند و ممکن است این توضیح را لطف بفرمایند اینجا فقط پرداخت ۲۳ میلیون
دلار وامی که تحصیل می‌فرمایند نوشته شده است در وجه بانک‌های رهنی و ساختمانی اگر پرداخت در وجه بانک‌های رهنی و ساختمانی مشخص نیست که این را باید برگردانند که دولت بتواند وام خودش را مسترد بکند یا اضافه می‌شود بر سرمایه این بانک‌ها خواهش می‌کنم چون روشن نیست توضیح بفرمایید که مدت چند سال در اختیار این بانک‌ها خواهد بود
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - اصل این وام به تصویب مجلس شورای ملی رسیده منتهی همیشه یکی از نظریات خود مجلس در آن موقعی که از محل ۱۵۳ میلیون دلار بنا بود وام بگیرند این بود و نمایندگان محترم پیشنهاد فرمودند که ۲۳ میلیون دلار از این وام اختصاص به بانک‌های رهنی و کشاورزی و ساختمانی داده شود این تصویب شده اما اینکه فرمودند به چه صورتی می‌دهیم منظور ازدیاد سرمایه است (صدرزاده - در ماده ساکت است) این را اصلاح می‌کنیم «بودجه بانک رهنی و ساختمانی به منظور ازدیاد سرمایه» این را به این صورت اصلاح می‌کنیم دولت این وام را می‌گیرد و چون وام طویل‌المدت است خودش به اقساط آن را می‌پردازد در بودجه‌اش منظور می‌کند این مبلغ را برای افزایش سرمایه این دو بانک گذاشته است (احسنت)
رئیس - آقای خلعتبری
خلعتبری - بنده یک تذکری خواستم بدهم و آن این است که این وام وقتی که تحصیل شد و در اختیار بانک‌ها گذاشته شد نواقصی در کار این بانک‌ها و در آئین‌نامه آنها است که برای عده زیادی از مردم تحصیل قرض مشکل است و این رویه‌ها باید یک قدری سهل‌تر شود اشخاصی که از بانک رهنی قرض می‌خواهند مثلاً در بابل بانک رهنی تأسیس شد گفتند هر کس وام بخواهد ۴۰۰۰ تومان می‌دهند بیشتر نمی‌دهند چهار هزار تومان خود آقایان می‌دانند که دو سه تا اطاق گلی هم نمی‌توانند درست بکنند بنابراین اگر قرار شد شما به کردستان و خراسان و تمام ولایات چهارهزار تومان و شش هزار تومان بخواهند قرض بدهید یک اطاق هم نمی‌شود ساخت قرض را باید طوری داد که برای مردم قابل استفاده باشد این تذکر بنده بود که باید این اشکالات رفع شود تا مردم بتوانند خانه بسازند امیدوارم این نظر عملی شود اشکال دوم در طریق دادن وام است مثلاً باید حتماً یک کسی سند مالکیت داشته باشد حالا اگر یک ملکی را ثبت نداده باشد و مدت اعتراض هم گذشته باشد دیگر هیچ کس حقی نسبت به آن ملک ندارد می‌گویند حتماً باید سند مالکیت داشته باشد در صورتی که ملکی که مدت اعتراضش گذشته دیگر آن ملک قابل اعتراض نیست می‌گویند که ملک حتماً باید مقروض باشد عرض کردم یک رویه‌هایی مال بیست سال بیست و پنج سال پیش بوده است که حالا در عمل عوض شده است اگر یک کسی یک خانه‌ای داشته باشد که یک میلیون تومان می‌ارزد این اگر بخواهد وام بگیرد باید حتماً ملک شش دانگ باشد در صورتی که شش دانگ یک خانه یک میلیون ارزش دارد و سه دانگ آن پانصد هزار تومان در هر صورت وام ندادن تحت این عنوان صحیح نیست یک کسی که یک ملک ششدانگ ندارد نمی‌تواند وام بگیرد بنابراین به نظر بنده این اشکالاتی هست و خود بانک هم معتقد است این اشکالات را بایستی سهل‌تر کرد مستخدم دولت افسر کارمند کارگر حتی به اعتبار حقوقشان هم می‌توانند بگیرند یک قدری باید این اشکالات را سبک‌تر کرد که مردم بتوانند استفاده کنند والا با این اشکالات سنگین و با این تشریفات یک نفر بیچاره که از یک گوشه شهر بیاید سه هزار تومان وام بگیرد این اگر سی دفعه بیاید و برود اصلاً سیر می‌شود از وام گرفتن بالاخره این در اختیار شماست یک فرمولی درست کنید با یک طرز بهتری که مردم بتوانند از این بانک‌ها استفاده کنند پارسال دولت آمد فکر کرد ده میلیون تومان برای آمل و بابل و مازندران تخصیص داد روی همین تشریفات کمتر کسی توانست استفاده کند چون گفتند فلان ملک مشاع است قبول نمی‌شود ملک مزروعی قبول نیست پول‌ها مصرف نشد مأمورین بانک هم حسن نیت داشتند ولی کار نشد این اعتبار به بانک رهنی و ساختمانی داده می‌شود نه برای اینکه با مردم رقابت بکنند و کوره آجرپزی و کارخانه فلان وارد کنند و کار مردم را بگیرند این را آقای وزیر دارایی توجه داشته باشند دولت مال مردم این مملکت است آنها هم مال دولتند شما باید به آنها وام بدهید و تأسیساتی که در مملکت وجود دارد تقویت کنید یا سعی کنید که به وجود بیاورید در آمریکا کسی که بخواهد خانه بسازد پول که ندارد از بانک قرض می‌کند و در ظرف ده سال به اقساط پولش را می‌پردازد در آمریکا قرض کردن مثل آب نوشیدن است چند تا شرکت صحیح ساختمانی می‌توانید تأسیس کنید و بهشان کمک کنید مردمی که می‌خواهند خانه بسازند بروند به آن شرکت مراجعه کنند اما شما با شرکت رقابت نکنید بانک رهنی است بانک خانه‌سازی نیست بانک تأسیس کارخانه نیست بانک رقابت با شرکت‌های ساختمانی و مقاطعه‌کاری و شرکت‌هایی که برای مردمند نیست اگر روی آن رویه بروند به نظر بنده صحیح نیست این پول را باید اعتبار بدهید مردم تأسیسات به وجود بیاورند که منظور شما را اینها اجرا کنند به نظر بنده اگر یک ترتیب ساختمانی صحیح داده شود بهتر می‌توان برای مردم خانه ساخت این تذکر دوم بنده است تذکر سوم بنده این است که در کمیسیون‌های مجلس اختیار بانک ساختمانی زیاد شد یعنی تاکنون منحصر بود به ساختمان برای دولت ما در اینجا ماده‌ای گذاشتیم که این اختیارش توسعه پیدا کند و برای مردم هم بتواند ساختمان بکند حالا چیزی که مورد توجه هم است این است که این اعتبارات نباید فقط در شهرها مصرف شود البته در شهرستان‌ها شامل مناطق کشاورزی هم هست خانه‌های دهاتی‌ها هم ساخته شود عده زیادی از مردم در دهات هستند که قدرت ندارند و اگر بانک بهشان قرض بدهد صاحب‌خانه می‌شوند اینها تابه حال ساختمان‌های غیرصحی داشته‌اند و بسیاری از آنها هم از بین رفته است همه اینها را می‌شود اصلاح کرد بنده خیال می‌کنم که بانک ساختمانی باید برنامه‌های عملی ساده برای مناطق کشاورزی و برای مناطقی که ایلات سکونت دارند تهیه کند و ساده‌ترین خانه‌ها را با ساده‌ترین نقشه‌ها و کمترین خرج بسازد و در اختیار مردم بگذارد و به مردم قرض بدهد که مناطق کشاورزی ما هم از آن استقاده کنند این عمل را اگر بانک ساختمانی انجام بدهد کار بسیار صحیحی است.
رئیس - الان این صحبت‌هایی که می‌شود هیچ اثری ندارد باید پیشنهاد بدهید والا جز تلف کردن وقت نتیجه‌ای ندارد (خلعتبری تذکر بود) آقای بزرگ ابراهیمی موافقید یا مخالف؟
بزرگ ابراهیمی - با این ترتیب که فرمودید بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس - آقای خرازی
خرازی - البته آقایان استحضار دارند که بانک‌ها یکی از عواملی هستند که همیشه به پیشرفت نقشه‌ها مخصوصاً امور مربوط به اقتصاد کشور اعم از کشاورزی و صنعتی و تجارتی و استخارج معادن کمک می‌کنند اگر نظر آقایان باشد این لایحه ۲۵۰ میلیون دلار وام آمریکا و ده میلیون لیره وام انگلستان در زمان حکومت سپهبد زاهدی در سال ۱۳۳۴ گذشته و در آن وقت همکار محترم ما جناب آقای خلعتبری این پیشنهاد را کردند و تا حالا سه دولت آمده است و رفته و تازه لایحه را آورده‌اند آن هم دو شوری شده اولاً می‌خواستم از جناب آقای نخست‌وزیر و جناب آقای وزیر دارایی تقاضا کنم که علاقمندی‌شان را به این کار که حالا لایحه‌اش را آورده‌اند نشان بدهند و تقاضای یک فوریت بکنند برای اینکه این لایحه که سال سوم آن از موقع وام آمریکا گذشته و تاکنون آن قسمت‌هایی که باید بدهند.
رئیس - کدام لایحه الان شور دوم این لایحه است و دارد تمام می‌شود.
خرازی - می‌خواستم عرض کنم که این سرمایه‌ای که به بانک رهنی و بانک ساختمانی می‌دهند هر چه زودتر وزارت دارایی بپردازد زیرا الان آنچه که اطلاع داریم بانک رهنی در حدود ۳۰ میلیون تومان تعهد دارد و قابل پرداخت نیست همچنین بانک ساختمانی را تشویق کنید همان‌طور هم که جناب آقای خلعتبری تذکر دادند باید بیشتر توجه به شهرستان‌ها بشود که مردم وام بگیرند و خانه‌های ارزان قیمت بسازند الان از شهرستان‌ها می‌آیند به تهران همان‌طور که صحبت شد ۸۰ درصد را به شهرستان‌ها اختصاص بدهید که شهرستان‌ها هم از این قسمت عقب نمانند بلکه عمران و آبادی بشود و علاوه بر اینکه عده‌ای جدیداً بیایند به تهران آنهایی هم که آمده‌اند تشویق بشوند و به شهرها برگردند
رئیس - آقای دکتر پیرنیا
دکتر پیرنیا - در انتقادی که بنده از سیاست اقتصادی و مالی دولت در یک ماه پیش کردم یکی از مواردی که عرض کردم این بود که برنامه اقتصادی و مالی دولت بیشتر متوجه این امر است که اساسش غنی‌تر کردن طبقات ثروتمند و فقیرتر کردن طبقات فقیر است لوایحی که اخیراً در مجلس تصویب شده و اعتبارات عظیمی که به صورت وام در اختیار دستگاه‌های اعتباری قرار گرفته موردی است که بنده دلایل جدیدی برای این نظر خودم و برای انتقادی که از سیاست اقتصادی و مالی دولت کردم در محضر آقایان ارائه بدهم این اعتبار ۳۵۰ میلیون تومان این اعتبار ۲۳ میلیون دلار و اعتبارات دیگر به چه کسانی داده می‌شود؟ به آن کسانی که «پرویریتراونر» هستند یعنی دارای ثروت و دارایی هستند آنها آن‌چنان کسانی هستند که می‌توانند وسایل کافی در اختیار بانک‌ها و دستگاه‌های اعتباری شما بگذارند و در مقابل توثیق آنها وام‌های بزرگ بگیرند هر کس ثروت بیشتری داشته باشد و وثیقة بیشتری بتواند در اختیار دستگاه‌های اعتباری بگذارد وام بیشتر می‌گیرد و ثروتمندتر می‌شود برعکس آن کسانی که منشأ درآمدشان دارایی و سرمایه نیست آن کسانی که منشأ درآمدشان کار است و کسب است و کوشش است و تحصیل است آنها هیچ دسترسی به این وجوه و این اعتبارات ندارند چه کسانی از این اعتبارات استفاده می‌کنند؟ اگر یک مهندس امروز فارغ‌التحصیل بشود از این مدارس حرفه‌ای که تأسیس می‌شود کی خارج می‌شود یک نفر نجار یک نفر آهنگر یک نفر بنا کسانی که دستگاه‌ها و مغازه‌هایی دایر بکنند کسانی که طبیب و مهندس هستند باید وسایل کار برای اینها تهیه شود نه اینکه هر که ثروتش بیشتر است یک میلیون دارایی دارد یک میلیون هم ثروت اضافی در اختیارش قرار بدهیم و معلوم نیست چه تصمیمی دولت گرفته است برای این طبقات از مردم طبقات ضعیف، طبقات کم
درآمد و متوسط که اساس بیان بنده در مورد استیضاح بود برای اینها چه تصمیمی گرفته‌اید بفرمایید جناب آقای وزیر دارایی این طبقات چه دسترسی به اعتبارات عظیم جنابعالی دارند؟ پول چطور می‌توانند تحصیل کنند؟ یک کسی که می‌خواهد یک مغازه نجاری درست کند و کار کند به کدام بانک مراجعه کند؟ از کدام بانک اعتبار بگیرد از این ۳۵۰ میلیون تومان از این ۲۴ میلیون دلار چه قسمتی به این طبقات اختصاص فرموده‌اید؟ من کسانی را می‌شناسم که هر روز به من مراجعه می‌کنند و می‌گویند یک جایی برای ما پیدا کنید که ما بتوانیم صد تومان دویست تومان از دولت حقوق بگیریم می‌گویم چرا نمی‌روید عقب کسب آزاد؟ می‌گویند کسب آزاد سرمایه می‌خواهد آن سرمایه کو و کجا این سرمایه را بهشان می‌پردازند؟ از ابتدای دوره ۱۸ همه‌اش صحبت از این بود که اولین و اساسی‌ترین اقدام دولت این است که یک بانکی به اسم بانک کسب‌وکار درست بکنند ۷۰۰ میلیون تومان پشتوانه اسکناس را به این ترتیب مصرف کرده‌اند ولی طرح این بانک کسب‌وکار که سبب توسعه کسب‌وکار و کسب آزاد و استقلال اقتصادی افراد می‌شد چهار سال است که به کلی بایگانی شده است و تا حالا شاید پنج دفعه بیشتر باشد که بنده پشت این تریبون به متصدیان دولت و دستگاه حکومت این موضوع را تذکر داده‌ام ولی چون کسی در فکر این دسته از طبقات نیست همین‌طور این کار بایگانی شده است و در بوته اجمال باقی مانده است الان بنده کسانی را می‌بینم که روزی ده ساعت و حتی شانزده ساعت به عنوان تاکسی کار می‌کنند و قسمت عمده درآمد را باید بپردازند به مالکین تاکسی‌ها من بهشان می‌گویم شما چرا نمی‌توانید یک تاکسی برای خودتان تهیه کنید می‌گویند دستگاهی نیست که به ما وام بدهد در حالی که شما اگر به هر کدام از این شوفرهای تاکسی پنج هزار تومان ده هزار تومان وام بدهید صاحب تاکسی می‌شوند و درآمد این طبقه ۲ و ۳ برابر می‌شود در تمام دستگاه مملکت و اصلاً ساختمان اقتصادی و مالی ما بر اساس این فکر است براساس غنی‌تر کردن طبقات غنی و فقیرتر کردن طبقات فقیر است و به همین جهت تا این وضع اصلاح نشود بنده با تمام لوایحی که دولت پیشنهاد کرده چون به نفع یک طبقه معین و مشخص است و طبقه ضعیف و کم درآمد مملکت از آن سودی نمی‌برد و هیچ نوع دسترسی به این اعتبارات ندارد با تمامش مخالفم و رأی نمی‌دهم.
رئیس - آقای دکتر مشیر فاطمی
دکتر مشیر فاطمی - بنده خیلی متأسفم که جنای آقای دکتر پیرنیا تشریف بردند این بیاناتی که ایشان می‌فرمایند شایسته نبود که از پشت تریبون مجلس گفته شود به خصوص اینکه در تمام این مدت یک ساله اخیر هم دولت و شخص شخیص اعلیحضرت همایونی این بوده است که برای عموم وسایل تهیه کنند اگر خاطر نمایندگان محترم باشد در یکی از شرفیابی‌های اخیر بنده که یک عضو ناچیزی هستم یک عرضی به حضور ملوکانه راجع به تشکیل صندوق‌های تعاونی روستایی عرض کردم وخوشبختانه مورد تصویب واقع شد و هم اکنون دولت آیین‌نامه‌های آن را تهیه کرده است که بودجه صندوق ۲۰ میلیون تومان برای حرفه‌های کوچک وام‌های شرافتی بدهند ما در مملکتمان حتی چنین صندوق‌هایی داشتیم به علاوه شما تشریف ببرید به بانک رهنی تهران بیینید همه وام‌هایش وام‌های دو هزار و سه هزار و پنج هزار تومانی است و اگر هر کسی با اعمال نفوذ بخواهد وام بگیرد بهش وام نمی‌دهند ومی‌گویند که ما وام‌های کوچک می‌دهیم اصلاً در بانک کشاورزی قسمت عمده وام‌های کوچک را کشاورزان گرفته‌اند و به علاوه بانک‌ها به هر صورتی که تشکیل شود اقتصادیات مملکت را به جریان می‌گذارد اشخاص وقتی که ساختمان می‌کنند فخار، کوره‌پز، آهنگر و بنا همه اینها مستفیض می‌شوند و به عقیده بنده باید بانک‌های بزرگ هم تشکیل شود برای طبقات کوچک هم صندوق‌هایی الان در شرف تشکیل است که از محل همین پشتوانه تأسیس می‌شود بنده خیال می‌کنم شاید جناب آقای نخست‌وزیر و جناب آقای وزیر دارایی بهتر بتوانند در این قسمت توضیح بدهند که از اول سال شروع به عمل خواهد کرد و حتی ولایات می‌توانند به تهران مراجعه بکنند و این عمل را انجام بدهند اگر اینها تسهیلات نیست پس چه کاری تسهیلات است.
رئیس - چون دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته، پیشنهادات قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید که تبصره ۲ از لایحه استفاده از ۲۳ میلیون دلار قسمتی از وام به شرح زیر اصلاح شود.
تبصره ۲ - استفاده بانک رهنی و بانک ساختمانی برطبق برنامه که به وسیله مجمع عمومی سهامداران هر دو بانک تهیه و به مورد اجرا گذارده می‌شود خواهد بود و به هر حال ۸۰ درصد وجوهی که از محل وام مزبور به بانک‌های رهنی و ساختمانی داده می‌شود به شهرستان‌های کشور اعم از مراکز استان یا سایر شهرستان‌های آن به استثنای تهران اختصاص می‌یابد. محسن مرآت اسفندیاری
رئیس - آقای مرآت اسفندیاری
مرآت اسفندیاری - به اختصار عرض می‌کنم این لایحه تهیه شده است که واقعاً یک تسریعی برای چرخ‌های دستگاه‌ها و تقویت بنیه پولی مردم بکار ببرد متأسفانه درآن یک اشکالاتی به نظر می‌رسد که اگر این اشکالات مرتفع بشود نتیجه این لایحه و عمل آن زودتر به نظر خواهد رسید یکی از مواردی که در تبصره ۲ اینجا گذاشته‌اند استفاده بانک رهنی برطبق برنامه‌ای خواهد بود که به وسیله وزارت دارایی تهیه می‌شود وزارت دارایی همه آقایان استحضار دارند دستگاه بسیار وسیعی است و مشکلات بسیار فراوانی هم دارد چه رسد که یکبار دیگری هم بخواهیم به گردن او بگذاریم در ثانی بنده خیال می‌کنم که بدون نظر بانک رهنی اگر برنامه‌ای وزارت دارایی تهیه بکند شاید نظر بانک رهنی بیشتر مؤثر باشد تا نظر چند نفر کارمند وزارت دارایی که اینها برنامه را تهیه بکنند و به علاوه در مجمع سهامداران بانک رهنی یا بانک ساختمانی خود جناب آقای وزیر دارایی تشریف دارند وزیر کشاورزی هم هست رئیس بانک ملی هست اینها همه هستند و برنامه‌اش را تهیه می‌کنند می‌گویید که برنامه را بدهند به بانک کشاورزی یا وزارت دارایی اگر بناست برنامه‌ای تهیه بشود چرا مجمع سهامداران درست نکند که بدهد به دستگاه‌های دیگری که به هیچ‌وجه دارای صلاحیت نیست آقای وزیر دارایی که نمی‌نشیند این را بنویسید ایشان دستور می‌فرمایند به فلان معاون‌شان یا فلان مدیر کل ایشان می‌آیند و بعدازظهرها می‌نشینند و یک برنامه‌ای می‌نویسند در صورتی که اصلاً نمی‌دانند که بانک رهنی چیست و برنامه‌اش چیست بنده این استدعا را داشتم که توجه بفرمایید به ازا اینکه این برنامه‌ها از طرف وزارت کشاورزی و یا وزارت دارایی تهیه بشود به تصویب هیئت وزیران برسد نماینده هیئت وزیران که در مجمع سهامداران هست وزیر دارایی که باید در وزارت دارایی دستور بدهد که یک چنین برنامه‌ای تهیه بشود خودشان در مجمع سهامداران حضور دارند پس اجازه بدهید برای تسریع این کار این عمل را خود مجمع سهامداران هر بانک تنظیم بکند آقای وزیر دارایی هم که تشریف دارند سمت نمایندگی هیئت وزرا را هم خواهد داشت والا بنده قول می‌دهم که این لایحه را آقایان با کمال حسن نیت تصویب می‌کنند و می‌گذرانند تا یک سال دیگر اگر انجام شد حرفی ندارم.
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - منظور جناب آقای مرآت اسفندیاری در این ماده‌ای که ما گذاشتیم تأمین است برای اینکه بانک رهنی و بانک ساختمانی اساسنامه‌شان با تصویب‌نامه است اساسنامه قانونی هنوز ندارند درصورتی که بانک کشاورزی اساسنامهاش اساسنامه قانونی است ولی آنها اساسنامه‌شان با تصویب نامه هیئت دولت بوده است و صاحب سهم بانک رهنی و بانک کشاورزی ۵۰ درصد وزارت دارایی است و صاحب سهم بانک کشاورزی وزارت کشاورزی است و وزارت دارایی (یک نفر از نمایندگان - بانک ساختمانی) بلی بانک ساختمانی بنابراین آنجا که ما نوشته‌ایم برنامه را وزارت دارایی تهیه می‌کند یعنی صاحب سهم تهیه می‌کند و به خصوص اگر بگوییم مجمع عمومی که اشاره فرموده‌اند می‌شود وزارت دارایی پس هر دواش یکی است وقتی مجمع عمومی را دعوت بکنید می‌شود وزیر دارایی و می‌آید و پیشنهاد می‌کند که این آئین‌نامه را داریم تصویب بکنید اما می‌فرمایید که این آیین‌نامه را اگر بانک رهنی بنویسد بهتر است بدون شک آنجا خواهد نوشت جناب آقای مرآت چنانچه در کمیسیون بودجه تشریف داشتند آن آیین‌نامه نوشته شده است آن را در آنجا خواندند و آقایان اعضای کمیسیون تصویب فرمودند همه گفتند بسیار آیین‌نامه خوبی است وقتی که آنجا اشاره شده که آیین‌نامه را وزارت دارایی تهیه می‌کند منظور این نیست که وزیر دارایی می‌رود منزلش و آئین‌نامه می‌نویسد و یا چند نفر عضو وزارت دارایی آن را می‌نویسند نظیر این اتفاق افتاده است که می‌گویند آیین‌نامه‌ای را کمیسیون‌های مجلس تصویب بکند هیئت وزیران می‌نویسد و می‌آید در کمیسیون مجلس شورای ملی تصویب می‌شود این لازمه‌اش این نیست که در هیئت وزیران بنشینند آئین‌نامه بنویسند آیین‌نامه را یک دستگاهی تهیه می‌کند هیئت وزیران هم مطالعه می‌کند بعد می‌آید در کمیسیون مجلس شورای ملی اصلاح می‌شود به تصویب می‌رسد این آئین‌نامه هم که فرمودید مقصود این نیست که وزیر دارایی بنویسد با اعضای وزارت دارایی بنویسد این فرم است بانک رهنی خودش روی احتیاجاتش تهیه می‌کند چنانچه کرده است و در کمیسیون قرائت هم شده به تصویب هم رسید می‌گویند که وزارت دارایی برنامه‌اش را تهیه کرده است اگر مجمع عمومی هم باشد همین است (مرآت اسفندیاری - پس با پیشنهاد من موافقید؟) هر دواش یکی است.
رئیس - آقای عمیدی نوری با پیشنهاد مخالفید؟ بفرمایید
عمیدی نوری - جناب آقای مرآت اسفندیاری مرقوم فرموده‌اند که آیین‌نامه این کار به وسیله مجمع عمومی مربوط به خود این بانک‌ها تنظیم بشود ولی من خیال می‌کنم که اگر توجهی به تبصره مربوطه شده باشد بحث بر سر برنامه است (مرآت اسفندیاری - بنده هم برنامه نوشته‌ام) برنامه باشد دیگر بهتر چون جناب آقای وزیر دارایی آئین‌نامه فرمودند تصور فرمودند آئین‌نامه است بحث بر سر برنامه است البته برنامه‌های
مورد استفاده از بانک ساختمانی و بانک رهنی ربط پیدا می‌کند به مسئله روش سیاسی دولت که چه جور تشخیص می‌دهد که چه نوع از این اعتبارات برای شهرستان‌ها یا مرکز استفاده بشود بنابراین این امری منحصراً فنی نیست و داخل در کار خود بانک‌ها نیست که آنها بنشینند بنویسند ببخشید اگر به دست آنها داده شود نتیجه اثر همین عمارت ۱۶ طبقه بانک کشاورزی است ممکن است آنها بنشینند برای خودشان یک برنامه بنویسند که برای بانک ساختمانی یک عمارت ۲۰ طبقه‌ای بسازند بنابراین مصلحت در همین است که به همین کیفیتی که تنظیم شده است که برنامه‌های اینها بایستی به وسیله این وزرا که مسئولند تنظیم شده باشد تسلیم هیئت وزیران بشود که مسئولیت در مقابل مجلس باشد به این جهت است که من تصور می‌کنم به این کیفیتی که تبصره تنظیم شده است خیلی بهتر است البته از نظر فنی همان‌طور که جناب آقای وزیر دارایی فرمودند حتماً از اطلاعات آنها استفاده خواهند کرد ولی اگر بخواهیم اختیار را بدهیم به آنها به نظر بنده صحیح نیست و نقض غرض است.
مرآت اسفندیاری - خود وزیر دارایی جزء سهامدارها می‌نشیند
رئیس - آقای مشایخی
مشایخی - موضوع این تبصره جناب آقای اسفندیاری صرف‌نظر از اینکه در شور اول به همین صورت تصویب شده است در کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی در اطراف پیشنهاد جنابعالی پیشنهاداتی شد مذاکرات خیلی مفصلی شد و با رأی کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تشخیص شد که به این ترتیب بهتر است دلایل چه بود که این‌طور تصویب
شد اولاً همان‌طور که جناب آقای عمیدی نوری فرمودند صحبت از برنامه است چرا صحبت از برنامه است و منظور از برنامه چیست؟ برنامه مربوط به استفاده از این وجوه را آن قسمتی که مربوط به بانک رهنی است خوانده شد و آن این است که بانک رهنی مثلاً در این مورد یکسانی قرض خواهد داد که آن قرضه در عین حال کار تولیدی باشد استدعا می‌کنم که درست توجه بفرمایید فرض بفرمایید که فخارها قرضه خواهند خواست از بانک رهنی برای ساختمان کارخانه جدید آخر نفس این کار یک کار تولیدی است یعنی اگر کارخانه آجر ساخته شد این کارخانه آجر کارخانه تولیدی است و تحصیل درآمد خواهد کرد و به عمران کمک خواهد کرد (مرآت اسفندیاری- بسیار مثال صحیحی بود، احسنت بفرمایید) بنده فرمایشات منطقی آقا را همیشه گوش کرده‌ام آقا هم دقت بفرمایید اگر بنا باشد که بانک رهنی طبق اساسنامه خودش این وجوه را مصرف کند الان بانک رهنی یا برای ساختمان خانه قرض می‌دهد یا برای جبران قروض شق سوم ندارد در این برنامه‌ای که وزارت دارایی تنظیم کرده است و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسانید برای استفاده از این وجوه در بانک ساختمانی و رهنی بیشتر توجه شده است به کارهای تولیدی و حال اینکه اگر چنانچه اساسنامه آن بانک‌ها مأخذ عمل قرار داده بشود و مجامع عمومی تصویب بکند ممکن است برای کارهای تولیدی در نظر گرفته شود (صحیح است) پس برای کارهای وام همان‌طوری که منظور نظر نمایندگان محترم است به مصرف کارهای تولیدی و عمرانی برسد و با توجه به اینکه برنامه‌هایی که تنظیم شده است در این دو قسمت عمده آنها برای کارهای تولیدی است علی‌هذا اگر چنان‌که این گزارش کمیسیون بودجه را تصویب بکنیم به نظر آقایان نمایندگان نزدیک‌تر خواهد بود.
رئیس - آقای مهندس فروهر موافقید.
(مهندس فروهر بلی) چون عضو کمیسیون بودجه هستید می‌توانید صحبت کنید بفرمایید.
مهندس فروهر - این یک بحث اصولی است و بنده خیلی خوشوقت شدم که جناب آقای وزیر دارایی هیچ مخالفتی نداشتند و نتیجه گرفتند که هر دو مطلب یکی است و مخالفت نفرمودند این است که این دستگاه بانک رهنی و بانک ساختمانی اگر صالح هستند برنامه‌شان را خودشان بهتر می‌توانند تنظیم بکنند و اگر صالح نیستند دستگاه‌ها را عوض بکنید یک مرتبه دو مرتبه سه مرتبه تا اینها صالح بشوند ولی حق تنظیم برنامه را از این دستگاهی که صبح تا غروب با مردم و با دردهای مردم و با احتیاجات آنها تماس دارد نگیرید آن وقت تازه به کی بدهیم؟ به خود وزارت دارایی و خود وزارت کشاورزی که هم در مجمع صاحبان سهم هستند و هم تازه باید به تصویب هیئت وزیران برسد یعنی در حقیقت آقایان دو دور کنترل در این برنامه دارند یک مرتبه به عنوان صاحب سهم یک دور هم به عنوان وزیر بنابراین موضوعی که می‌ماند این است که باید به این آقایان هیئت مدیره بانک‌ها بگویید که کارتان را روی این سیاست عمومی تنظیم بکنید برنامه‌شان را آنها تنظیم می‌کنند هم وزیر محترم دارایی و هم وزیر محترم کشاورزی در مجمع عمومی تشریف دارند برنامه را تنظیم و رسیدگی می‌کنند و به فرض اینکه قانع‌کننده نبود در هیئت وزیران اصلاح می‌کنند این است که اگر غیر از این باشد صحیح نیست (صدرزاده- وزرا اکثریت دارند؟) (مرآت اسفندیاری- اصلاً خود وزرا صاحب سهم هستند) بلی اصلاً صاحب سهم هستند حالا بنده جواب جنابعالی را عرض می‌کنم در هفته قبل جناب آقای وزیر کشاورزی اینجا تشریف داشتند و مطلبی که بهشان ایراد می‌کردیم راجع به ساختمان بانک کشاورزی بود ایشان می‌گفتند که بانک کشاورزی طبق اساسنامه‌ای که دارد سالی در مجمع عمومی اعتبار ساختمان را منظور و تصویب کرده است و در یک قسمت دیگر صحبت‌شان گفتند تمام کارهای بانک کشاورزی به تصویب ما که صاحب سهم هستیم می‌رسد یعنی قبول کردند ساختمان بانک کشاورزی و اعتبارش را خود وزارت کشاورزی تصویب کرده است این مطلب خیلی ساده است حالا یا وزیر کشاورزی وقت بوده است یا کس دیگری فرقی نمی‌کند این تحت کنترل صاحبان سهام بوده است باید برنامه‌اش را تهیه کنند بدهند خدمت آقایان محترم و در آنجا تصویب بکنند.
رئیس - آقای نخست‌وزیر
نخست‌وزیر - بنده با مجمع عمومی‌اش موافقت می‌کنم
مهندس فروهر- بنده از حسن ظن جناب آقای نخست‌وزیر تشکر می‌کنم.
رئیس - این پیشنهاد دو مرحله دارد یکی هم هشتاد درصد است که برای شهرستان‌ها اختصاص داده شود
نخست‌وزیر - آن در متن قانون هست.
رئیس - به هر حال رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر بر خاستند) تصویب شد یک پیشنهاد دیگری هست که قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد)
وام‌هایی که بانک رهنی و ساختمانی می‌دهند نباید بهره آن از شش درصد تجاوز کند.
دکتر دادفر - صدرزاده
رئیس - آقای دکتر دادفر
دکتر دادفر - آقایان محترم توجه دارند که برای وام‌های تولیدی از محل هفتصد میلیون تومان که تصویب شد چه در امور صنعتی و چه در امور کشاورزی آقایان تصویب فرمودند که از شش درصد بهره آن تجاوز نکند این وام‌هایی که بانک ساختمانی یا بانک رهنی به اشخاص می‌دهد و حقاً هم اکثر آنها مخصوصاً مال بانک رهنی تعلق به اشخاص پایین و همان دو هزار و سه هزار تومانی دارد اینها می‌روند یک وامی می‌گیرند دو اطاق می‌سازند و بعد از محل آن وجه اجاره‌ای که می‌خواهند بپردازند این وام‌ها را مستهلک می‌کنند به این ترتیب این وام‌ها اکثراً به کسانی داده می‌شود که هم خانه می‌سازند و هم اینکه واقعاً استحقاق کمک و مساعدت را دارند به این ترتیب به نظر رسید حالا که یک بهره شش درصد در مورد اعتبارات هفتصد میلیون تومانی تصویب شده اگر برای این سی یا چهل میلیون تومانی که برای این بانک‌ها است ما بیابیم یک بهره بیشتر از شش درصد بگذاریم نقض غرض خواهد شد و اگر بیش از این میزان باشد اصلاً آن طبقات نمی‌توانند وام بگیرند و خانه بسازند و چنانچه الان در تهران بانک رهنی دایر نبود این همه توسعه ساختمان نمی‌شد مخصوصاً ساختمان‌های کوچک‌تر بنده خودم اطلاع دارم که گشایش بسیار بزرگی این اعتبارات در امور مردم پیش آورده است ولی از ابراز این نکته نمی‌توانم خودداری بکنم که بهره این وام‌ها خیلی زیاد بوده و در بعضی موارد به ده و پانزده در صد می‌رسید و قابل پرداخت برای گیرندگان نیست به این جهت این پیشنهاد را ما تقدیم کردیم (صحیح است، احسنت)
رئیس - آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی - بنده توضیح عرض کردم که این تعرفه را در هیئت وزیران مطرح می‌کنیم چون اساسنامهاش قانونی نیست.
رئیس - یعنی با این ترتیب موافقید؟
وزیر دارایی - به طوری که عرض کردم اساسنامه بانک رهنی و بانک ساختمانی طبق قانون نیست و با تصویب نامه هیئت وزیران درست شده است راجع به نرخ بهره هم در هیئت وزیران مطرح می‌کنیم به طوری که منفعتی این بانک‌ها نبرند و اما اگر بخواهیم نرخ بهره را محدود کنیم از دو حال خارج نخواهد بود یا آن مؤسسه و بانک ضرر خواهد کرد و سرمایه‌اش از بین می‌رود و یا دست به یک کارهایی که با نرخ صدی شش بدهد نمی‌زند ملاحظه می‌فرمایید در همه جا مرسوم است که نرخ بهره را مطابق روز تعیین می‌کنند (صدرزاده- در کشاورزی قبول کردید) استدعا می‌کنم که اجازه بفرمایید که در هیئت وزیران مطرح بشود و در مجمع عمومی صحبت بشود به طوری که منظور این نباشد که فایده عمده‌ای بانک ببرد منظور این باشد که کارشان بگذرد نظیرش را عرض می‌کنم یک بهره‌ای برای بانک کارگشایی تصویب شد که در مجلس روی احساساتی آقایان تصویب فرمودند که نرخ بهره بانک کارگشایی یک درصد باشد و از آن وقت به بعد سالی یک میلیون تومان بانک کارگشایی ضرر کرد و اقدام برای گشایش بانک کارگشایی در جاهایی که می‌خواستند بکنند نکردند این را هم اگر بخواهید نرخ بهره‌اش را محدود بکنید که شش درصد باشد یا ضرر می‌کند و سرمایه‌اش از بین می‌رود و یا به کاری دست نمی‌زند استدعا می‌کنم واگذار بفرمایید به مجمع عمومی و هیئت وزیران این اصلاح خواهد شد.
رئیس - آقای نخست‌وزیر
نخست‌وزیر - اینکه آقای صدرزاده فرمودند راجع به بانک کشاورزی موافقت شد علتش آن است که آن ۳۵۰ میلیون بسرمایه بانک کشاورزی اضافه نمی‌شود این فرق معامله است و از این جهت صدی شش یا کمتر هم شاید بعضی اوقات بدهیم برای اینکه این دستگاه بگردد و این ۳۵۰ میلیون تومان برخلاف اینکه اینجا تذکر دادند که برای پنج سال است این‌طور نیست این همین‌طور می‌گردد و با این ۳۵۰ میلیون چندین میلیارد کمک می‌شود و معامله می‌شود این از این صدی شش البته نه دولت می‌خواهد بهره ببرد نه بانک کشاورزی ولی در این لایحه این مبلغ را اضافه خواهند کرد به سرمایه بانک ولی اگر بانک نتواند و همان‌طور که آقای وزیر دارایی گفتند ضرر بکند دیگر اداره نخواهد شد و البته این کار درست نیست پس به طوری که آقای وزیر دارایی تقاضا کردند خواهش می‌کنم که موافقت بفرمایید این را در مجمع عمومی بانک مطرح بکنند به طوری که بانک هم ضرر نکند و کارش بگذرد البته بنده اینجا تعهد می‌کنم که نگذاریم بانک مبلغ خیلی زیادی بگیرد و این کار را نخواهد کرد ولی یک طوری نباشد که بانک ضرر بکند و از سرمایه خودش بدهد چون این جزو سرمایه بانک می‌شود ولی آن ۳۵۰ میلیون جزو سرمایه بانک کشاورزی نیست و به سرمایه‌اش اضافه نمی‌شود واز این جهت می‌تواند آن کار را بکند.
رئیس - آقای بزرگ ابراهیمی مخالفید بفرمایید.
صدرزاده - با توضیحاتی که جناب آقای نخست‌وزیر فرمودند و آقای وزیر دارایی قبول کردند که در اساسنامهاش در نظر بگیرند پیشنهاد را مسترد می‌داریم
رئیس - پیشنهاد دیگری رسیده است که قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به لایحه اضافه شود. دولت موظف است برای مصرف سهم بانک ساختمانی در شهرستان‌ها بانک ساختمانی تأسیس نماید مهندس اردبیلی
رئیس - آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی - به طوری که آقایان اطلاع دارند بانک ساختمانی فقط اختصاص به تهران دارد (صادق بوشهری- نمایندگی می‌دهد به بانک‌های دیگر) بانک‌های دیگر نمی‌توانند عملی که بانک ساختمانی انجام می‌دهد بکند بنده همین سؤال را از آقای وزیر دارایی کردم ایشان فرمودند که ما این عمل را می‌گذاریم به اختیار بانک رهنی بانک رهنی کار دیگری می‌کند و بانک ساختمانی کار دیگری بانک رهنی پول می‌دهد که مردم بروند خانه بسازند در صورتی که بانک ساختمانی خودش خانه درست می‌کند به طوری که یک عده از آموزگاران تبریز نامه‌ای به بنده نوشته‌اند که ما باخون دل یک قطعه زمین خریده‌ایم و از بانک ساختمانی تقاضا داریم در آنجا ساختمان برای ما درست بکند البته یک آموزگار وقت ندارد که از بانک رهنی قرض بگیرد و بیاید آنجا برای خودش ساختمان بکند اگر بانک ساختمانی وجود داشته باشد می‌تواند با بانک ساختمانی قرارداد ببندد که برود برای آموزگاران ساختمان بکند به علاوه برای پیشرفت عمران و آبادی شهرستان‌ها حتماً احتیاج به وجود بانک ساختمانی در محل هست اگر بخواهند این کار را به بانک رهنی واگذار کنند بانک رهنی به تنهایی نخواهد توانست که این کار را انجام بدهد خواهش می‌کنم مخصوصاً از جناب آقای نخست‌وزیر که مدت‌ها در آذربایجان استاندار بودند و به وضعیت ما آشنا هستند در آذربایجان کارهای عمرانی نشده است برای اینکه قرض‌هایی داده نشده و توجهی نشده و قرض‌هایی که بانک رهنی می‌دهد خیلی خیلی ناچیز است و اهالی این قدرت را ندارند که بیایند به مرکز و با بانک ساختمانی قرارداد ببندند خواهش می‌کنم که آقایان به این امر توجه بفرمایند
رئیس - اینجا یک ماده‌ای هست در آئین‌نامه ماده ۱۲۸ که هیچ نماینده‌ای نمی‌تواند یک پیشنهادی بکند که بالملازمه باعث خرج بشود
مهندس اردبیلی - پیشنهاد خرج نیست.
رئیس - پس با چه چیز بانک را تأسیس بکنند با آب که نمی‌شود بانک تأسیس کرد ماده ۱۲۸ قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۲۸ - هیچ یک از نمایندگان نمی‌توانند به هیچ عنوان چه مستقلاً وچه در ضمن لوایح و طرح‌ها پیشنهاد خرج یا پیشنهادی که بالواسطه مستلزم خرج باشد بنماید.
مهندس اردبیلی - اجازه بدهید یک توضیح کوچکی بدهم.
رئیس - توضیح هم نمی‌شود داد ولی بفرایید مختصراً بدهید در هر حال رأی نمی‌گیریم.
مهندس اردبیلی بنده نمی‌فهمم دولت که می‌خواهد سهم بانک ساختمانی را در شهرستان‌ها عمل بکند چه جوری انجام خواهد داد در صورتی که بانک نداشته باشد به چه طریق می‌شود عمل کرد این پیشنهاد هم به نظر بنده پیشنهاد خرج نیست دولت می‌گوید که من صدی هشتاد این پول را در شهرستان‌ها خرج خواهم کرد چه جور خرج خواهد کرد بفرمایید ببینم
رئیس - گویا بانک ساختمانی در شهرستان‌ها شعبه ندارد پس تأسیس آن مستلزم خرج خواهد شد بنابراین رأی می‌گیریم به ماده اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب بر خاستند) تصویب شد ماده دوم مطرح است قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۲ - وزارت دارایی اجازه دارد آن قسمت از وجوهی را که در نتیجه معاملات مربوط به قانون ۴۸۰ دولت آمریکا (فروش مازاد محصولات کشاورزی آمریکا) به صورت وام مبلغ (دو میلیون و نیم دلار) قابل استفاده است و معاملات آن تا به حال انجام شده اخذ و برای تکمیل باند فرودگاه مهرآباد و کمک به بانک‌های صنعتی و معدنی اعم از دولتی و یا غیردولتی اختصاص دهد.
رئیس - آقای مرآت اسفندیاری مخالفید بفرمایید
مرآت اسفندیاری - عرض کنم بنده یک تذکر مختصری داشتم که می‌خواستم عرض بکنم و آن این است که در بعضی شهرستان‌ها بانک ساختمانی یک زمین‌هایی در اختیار دارد که مابین کارمندان دولت تقسیم می‌کند یکی از آن شهرستان‌ها حوزه انتخابیه خود چاکر است یعنی سیرجان در آنجا زمین‌ها تقسیم شده مابین کارمندان دولت و ادارات دولتی و بانک ساختمانی هم نقشه این زمین‌ها را کشیده است بنده اینها را من باب مثال عرض می‌کنم و یک مقدار از کارمندان شروع به ساختمان در این زمین‌ها کرده‌اند واقعاً بانک ساختمانی یک چنین اقدام بزرگی دارد می‌کند به عقیده بنده بانک رهنی باید در ردیف همان بتواند به کارمندان دولت کمکی بکند حالا اعم از اینکه در آنجا بانک رهنی وجود دارد یا ندارد اگر نمی‌توانند تأسیس بکنند عقیده بنده این است که در مراکز استان یک دفتر نمایندگی در بانک ملی باز بکند و این کمک و مساعدت را بکند بنده تذکر و استدعایم این است که شهرستان‌هایی که زمین موات داشتند و بانک ساختمانی هم آنجا زمین‌ها را مابین کارمندان دولت تقسیم کرده در آنجاها باید توجه مخصوصی بشود و مساعدت لازمی به کارمندان بکنند والا این برنامه بانک ساختمانی به هیچ جا نمی‌رسد.
رئیس - این مطالب مربوط به این ماده نبود دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است.
صدرزاده - راجع به این ماده ۲ آقای وزیر دارایی فرمودند وقتی که مطرح شود توضیح خواهم داد
رئیس - آقای وزیر دارایی بفرمایید توضیح بدهید
وزیر دارایی جناب آقای صدرزاده راجع به ماده ۲ توضیحی خواستند که روشن بشوند این قانون ۴۸۰ دولت آمریکا راجع به مواد غذایی است که می‌فروشد یک جنسی ماده غذایی گندم یا برنج یا مواد روغنی هرچه بفروشد به مملکتی که می‌فروشد بایستی قیمت آن به پول آن مملکت قبلاً پرداخت بشود یعنی وقتی به ایران مواد غذایی فروختند صد درصد قیمتی که آنها تعیین می‌کنند درحساب آنها گذاشته می‌شود بعد از این پول ۴۸ درصدش را کمک بلاعوض می‌کند و سی درصدش را از همان پول پس می‌دهند به عنوان وام و بیست درصدش را با یکی دو درصد بالا یا پائین به مصرف خود کارهای سفارت‌شان از این صد درصد قیمت مواد غذایی می‌رسانند حالا این پولی که ما درخواست تصویب وامش را کردیم در واقع نمی‌شود گفت که وام می‌گیریم این پول خود ما است پولی است که ما داده‌ایم و آن آقایان این سی درصد را پس می‌دهند و در فاصله ده یا ۱۵ سال مستهلک می‌کنند وام متوسط‌المدت یا طویل‌المدت می‌دهند و همین پولی که بابت قیمت مواد غذایی سی درصدش را پس می‌دهند ۴۸ درصد مجانی می‌دهند و ۲۰ درصد دیگر را خودشان خرج می‌کنند این توضیحی بود که خواستم عرض کنم (احسنت)
رئیس - آقای دکتر دادفر
دکتر دادفر - با توضیحی که جناب آقای وزیر دارایی فرمودند بنده روشن شدم ولی قسمت آخر ماده نوشته است که این وام برای تکمیل باند فرودگاه مهرآباد و کمک به بانک‌های صنعتی ومعدنی اعم از دولتی و یا غیردولتی اختصاص داده می‌شود چون عنوان کمک مثل این است که مجانی است بنده نمی‌دانم وقتی که وام گرفته می‌شود به بانک غیردولتی چطور کمک می‌شود به این ترتیب اگر بانک دولتی باشد کمک می‌کنند مثل اینکه الان تصویب شد که به شعبه‌های بانک ساختمانی کمک بشود اما وقتی غیردولتی است این وامی که دولت گرفته از این محل به بانک غیردولتی چطور کمک می‌کند یعنی به چه عنوان کمک می‌کند اگر وام است باید تصریح بشود اگر چنانچه وام نیست و کمک مجانی است فلسفه‌اش چیست؟ و این بانک غیردولتی کدام است به این جهت بنده پیشنهاد خدمت مقام ریاست تقدیم می‌کنم که این ماده این‌طور اصلاح شود کمک به بانک‌های صنعتی و معدنی دولتی و وام به بانک‌های صنعتی و معدنی غیردولتی که این تصریح بشود که این کمک مجانی نیست
رئیس - آقای نخست‌وزیر
نخست‌وزیر - ایراد آقای دکتر دادفر وارد است و دولت قبول می‌کند
رئیس - بنابراین پیشنهاد قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم که عبارت آخر ماده ۲ به شرح ذیل اصلاح بشود. کمک به بانک‌های صنعتی و معدنی دولتی و وام به بانک‌های صنعتی و معدنی غیردولتی اختصاص داده شود دکتر دادفر
نخست‌وزیر - بنده موافقم
رئیس - آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد دیگر پیشنهادی نیست رأی می‌گیریم به ماده دوم با این اصلاحی که شد آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد. کلیات آخر مطرح است کسی اجازه صحبت نخواسته است بنابراین به مجموع لایحه رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۷ - قرائت گزارش مربوط به اصلاح قانون تعرفه گمرکی
رئیس ـ لایحه تعرفه گمرکی مطرح است قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون انحصارات و گمرکات به مجلس شورای ملی کمیسیون انحصارات و گمرکات لایحه شماره ۳۴۳۵ مورخ ۳۰/ ۲/ ۱۳۳۶ دولت راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی (مصوب تیرماه ۱۳۳۴ کمیسیون‌های مشترک) را که شامل اصلاح بعضی از مواد و تعرفه گمرکی است در جلسات متمادی با حضور نمایندگان دولت مورد رسیدگی قرار داده و گزارش آن را به تاریخ ۶ آبان ماه ۱۳۳۶ تقدیم مجلس محترم شورای ملی نمود لکن بنا به پیشنهاد یکی از آقایان نمایندگان جهت رسیدگی مجدداً به کمیسیون‌های دارایی و بازرگانی ارجاع چون در کمیسیون اخیر اصلاحاتی صورت گرفت طبق نظر مقام ریاست جهت تسریع امر لایحه به سو کمیسیونی مرکب از سه نفر از هر کمیسیون (انحصارات و گمرکات دادگستری دارایی بازرگانی) احاله این سو کمیسیون به مسایل ما به الاختلاف رسیدگی و با توجه به نظر اصلاحی وزارت گمرکات و انحصارات در یکی دومورد ودر نظر گرفتن آنها لایحه را به شرح پیوست تصویب اینک جهت تصویب نهایی تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
ضمناً لایحه شماره ۶۱۴۷۳ مورخ ۲/۱۱/۳۵ دولت راجع به تخفیف گمرکی دارو نیز در مقررات این لایحه پیش‌بینی گردیده است.
از طرف مخبر کمیسیون انحصارات و گمرکات غلامحسین صارمی قانون تعرفه گمرکی
فصل اول حقوق و هزینه‌های گمرکی
ماده ۱ - از واردات قطعی کشور حقوق ورودی طبق جدول تعرقه ضمیمه این قانون و هزینه گمرکی و کارمزد مختلفه دیگری به شرح ماده ۷ به ریال رایج دریافت می‌گردد.
کالاهایی که از یک نقطه مرزی کشور وارد و از نقطه مرزی دیگر خارج می‌گردد (کالای ترانزیتی) و کالاهایی که پس از ورود به کشور به خارجه اعاده می‌شود (کالای مرجوعی) یا در بندر یا لنگرگاه یا فرودگاه ایرانی از یک کشتی به کشتی دیگر یا از یک هواپیما به هواپیمای دیگر انتقال داده می‌شود (کالای انتقالی) و هم چنین کالاهایی که از یک بندر یا نقطه مرزی کشور خارج و از بندر یا نقطه مرزی دیگر داخل می‌شود (کالای کایوتاژی) یا به عنوان واردات و صادرات موقت وارد وصادر می‌گردد جزء واردات و صادرات کشور محسوب نبوده و از حقوق گمرکی معاف لکن مشمول پرداخت هزینه گمرکی و کارمزد به شرح ماده ۷ می‌باشد
تبصره - آنچه قبل از تصویب این قانون عوارض گمرکی نامیده می‌شود از این به بعد به نام «هزینه‌های گمرکی» خوانده می‌شود
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
گزارش شماره ۴/۲ کمیسیون انحصارات و گمرکات درباره لایحه شماره ۳۴۳۵ مورخ ۳۶/ ۲/ ۳۰ دولت راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی (مصوب تیرماه ۱۳۳۴ کمیسیون‌های مشترک) مورد تأیید کمیسیون دارایی قرار گرفته اینک گزارش آن را جهت تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید. مخبر کمیسیون دارایی مهدی مشایخی گزارش از کمیسیون بازرگانی به مجلس شورای ملی گزارش شماره ۲/ ۴ کمیسیون انحصارات و گمرکات درباره لایحه شماره ۳۴۳۵ مورخ ۳۰/۲/۳۶ دولت راجع به اصلاح قانون تعرفه گمرکی (مصوب تیرماه ۱۳۳۴ کمیسیون‌های مشترک) مورد تأیید کمیسیون بازرگانی واقع اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون بازرگانی عمیدی نوری گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
نظر به اینکه در لایحه‌ای که دولت تقدیم مجلس شورای ملی نموده و به کمیسیون‌ها ارجاع شده بود در قسمت اتومبیل این طور پیشنهاد شده بود:
۸۹۰ اتومبیل بدنه دار کامل: الف سواری شکاری (جز آنهایی که برای حمل‌ونقل عمومی است) که ارزش هر دستگاه آن:
۱- ۵۰۰۰۰ ریال و کمتر از روی ارزش ۲۵ درصد
۲- بیش از ۵۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ ریال ۳۰ درصد
۳- بیش از ۱۰۰۰۰۰ ریال باشد ۵۰ درصد
و این پیشنهاد هم در کمیسیون‌های انحصارات و گمرکات بازرگانی دارایی و دادگستری تصویب گردید، سپس از جهت اختلاف نظرهایی که در بعضی از مواد دیگر لایحه بین کمیسیون‌های مربوط به میان آمد به منظور تسریع در امر مقام ریاست دستور دادند سو کمیسیون مشترکی منتخب کمیسیون‌های مربوط تشکیل شود تا به موارد اختلاف رسیدگی نماید ودرآن سوکمیسیون معاون وزارت گمرکات وانحصارات در قسمت ردیف ۸۹۰ اتومبیل پیشنهادی داد به این طرز: ۱- ۱۰۰۰۰۰ ریال وکمتر ۲۵ درصد
۲- از ۱۰۰۰۰۰ ریال تا ۲۰۰۰۰۰ ریال ۳۰ درصد
۳- از ۲۰۰۰۰۰ ریال به بالا ۵۰ درصد
که از طرف نمایندگان کمیسیون دادگستری در سوکمیسیون مشترک ایراد شد که سوکمیسیون صلاحیت ندارد در غیر موارد مختلف فیه بین کمیسیون‌های مربوط اظهارنظر نماید ولی اکثریت اعضای سوکمیسیون این پیشنهاد را پذیرفت از این جهت موضوع به کمیسیون دادگستری گزارش داده شد و این کمیسیون در جلسه چهارشنبه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۳۶ پس از رسیدگی به اصلاحاتی که در موارد مختلف فیه بین کمیسیون‌ها به عمل آورد گزارش سوکمیسیون را تصویب و در قسمت اتومبیل به اکثریت چنین تصویب نمود که چون سوکمیسیون مشترک صلاحیت اصلاح موادی که مختلف فیه نیست نداشت نظر نمایندگان خود را در کمیسیون مشترک تأیید می‌نماید
مخبر کمیسیون دادگستری- عمیدی نوری
صدرزاده - مواد قرائت نشد
رئیس - این لایحه ۳۶ ماده است یک اصلاحاتی هم دارد این را در دستور می‌گذاریم وبعد از بودجه مطرح می‌کنیم
۸ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس از فردا بودجه مطرح می‌شود البته خاطر آقایان مسبوق است که جلسه بودجه متوالیاً تشکیل می‌شود و صبح و عصر پنج ساعت جلسه خواهیم داشت ساعت هشت هم برگ موافق و مخالف گذاشته می‌شود پس بنابراین فردا اول وقت جلسه تشکیل می‌شود ممکن است جلسه از ساعت ۸ و نیم تا یک ونیم بعد ازظهر باشد که همان پنج ساعت می‌شود وکافی است اگر کمتر از پنج ساعت شد آن وقت عصر هم جلسه خواهد بود به هرحال فردا ساعت ۸ و نیم صبح جلسه خواهیم داشت و دستور هم بودجه است.
(مجلس سه ربع ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت