مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ آذر ۱۲۸۵ نشست ۱۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۴ آذر ۱۲۸۵ نشست ۱۵
مذاکرات دارالشورای ملی یکشنبه ۲۹ شهرشوال المکرم.
آقامیرزا محمود کتابفروش – خوبست که از برای انتخاب وکلای ولایات از طرف حجج اسلام و از جانب مجلس تلگراف مخابره کرده واطلاع داده شود و چند نفر مأمور هم از طرف مجلس بتلگرافخانه فرستاده شود تا انتخاب آنها زودتر صورت پذیرد ومعلوم می‌شود که تلگرافات را نمیرسانند هیجدهم رمضان از طرف صدارت برای انتخاب وکلا تلگراف شده و هنوز نرسیده است.
رئیس- گفتگویی در این باب شده که ازطرف مجلس مأمور فرستاده شود در صورت لزوم البته ترتیبی داده می‌شود.
آقامیرزا ابوالحسن خان – وکلاء باقی مانده تهران خوبست منتخب شوند.
صدیق حضرت – بحکومت اطلاع داده شده قدری تأمل لازم است که از ایشان خبری برسد.
آقا سید حسین بروجردی – مخارج وکلا را مجلس تعیین کند تا بآنها اطلاع بدهند چون منتظر این مطلب هستند.
امیرزا ابوالحسن خان – اول باید اصلاح بودجه بشود بعد تعیین مواجب و مخارج وکلا هنوز از برای دولت کاری نکرده مبلغی مواجب و مخارج فوق العاده مقرر داشتن حسنی ندارد.
آقا سید حسین بروجردی – حال انتخاب وکلا را شروع مینامیید یا اصلاح بودجه را هر دو اینها لازم است.
رئیس- اما در باب وکلا اگر صاحب تمول هستند که چه ضرر دارد یک مدتی از کیسه صرف نموده این خدمت را بملت بکنند تا ترتیبات معلوم شود و آنکسانیکه چیزی ندارند عقیده من اینست که برای آنها چیزی معین شود منوط بر این است که در مجلس دیگر گفتگو شده بصدارت نوشته تا مرتب و مقرر شود.
حاجی محمد اسمعیل – اعلانی از طرف وزارت پست منتشر شده که محتوی است بر اینکه بعدها از محمولات ضمانتی پستی تومانی ۳ شاهی گرفته می‌شود و تمام خطوط تمبری و سایر چیزها که در این اداره نوشته می‌شود بخط خارجه است که کسی نفهمد باید معلوم شود که آخر بچه قاعده تومانی ۳ شاهی می‌گیرند و چرا بخط فارسی نمی‌نویسند تا هر کس بخواند و بداند.
آقا سید محمد مجتهد – در بابت خطوط که نوشته می‌شود در ادارات طوری بکنند که بخط ایرانی باشد.
رئیس- آن کارهایی که طرف آن خارجه است باید بدو خط باشد ولی کاریکه راجع بآنها نیست جهت ندارد با خط خارجه باشد.
سعدالدوله – مسئله خط و زبان در فرنگستان خیلی اهمیت دارد ناپلئون گفت من فتوحات خیلی کردم ولی افتخارم باین است که خط و زبان فرانسه را در تمام ممالک عمومیت دادم و رد بوهم هر چه کرد چکها راضی نشدند بتعلم زبان فرانسه واینجا افتخار می‌کنند که بخط و زبان آنها خود را معرفی کنند چرا ملیت را از دست می‌دهید برای خط و زبان ملی در ممالک خارجه خونها ریخته می‌شود و اینجا برای افتخاربالای دکانها و درب خانها بخط فرانسه می‌نویسند و باید دید که یان اعلانزا از برای چه کردند باید این مطلب اولا رجوع بمجلس شود و مجلس تصویب کند پس فایده این مجلس چیست اگر ما نگوئیم پس چرا در اینجا حاضر می‌شویم.
حسنعلی خان – اطلاع دارم که بلژیکی‌ها را در اداره پست و غیره تجدید کنترات کرده و می‌کنند اسامی بعضی را هم میدانم که در مجلس بعد خواهم گفت پس لازم است که قانونی باشد تا نتوانند این کارها را بدون تصویب مجلس بکنند.
سعدالدوله – باید قرار صحیح در این کارها داد من متحیرم نمیدانم که چه می‌خواهیم بکنیم آخر چرا باید دفترها بخط خارجه باشد که حساب بخوبی رسیدگی نشود شما ببینید آنکسیکه من او را مثلا بصد تومان اجیر کرده بودم و آوردم چرا حال باو ده هزار تومان مواجب می‌دهند خدا شاهد است که نه از راه غرض باشد آنچه تکلیف من است می‌گویم طاقت تحمل و صبر ندارم چرا این جوانان ما که در اینجا و در خارجه زحمتها کشیدند و تحصیل کردند بیکار باشند اگر مرا تهدید کردند که نگویم مرا حبس کنند. تهدید نمایند. تعذیر کنند می‌گویم و هرگاه مرا بکشند از هر قطره خونم صد هزار سعدالدوله تولید خواهد شد.
اول کار اینست که باید این متعلمین قابل را در ادارات دولتی مشغول بشغلی کرد که بهتر از تشکیل ۱۰۰ باب مدرسه است برای ترویج علم و رجحانی از برای خارجه بر آنها نیست پس چرا اینها اینطور معطل این کار باشند معنی خیرخواهی ملت و همراهی آن پس چیست.
صدیق حضرت – مدت مباشر ضرابخانه و رئیس صندوق تجدید شده.
سعدالدوله – مباشر ضرابخانه برای چیست. چه می‌کند هیچ لازم نیست البته باید ترتیبی در اینباب داده شود که بدون تصویب مجلس تجدید نشود.
رئیس- متعرضین و منافقین وجود اختلاف کلمه بین دولت و ملت را در میان مردم عوام منتشر کرده‌اند باید طوری کرد که این شبهات از انظار مردم رفع شده دولت و ملت را یکی بدانند مثلا هنوز حضرت اقدس ولیعهد نیامده اظهار می‌دارند که ضد مجلس است و مجلس منافی با قانون دولت است و حال اینکه آن رقعه که بآقای آقا سید عبدالله نوشته بودند حاضر است که چه اندازه اظهار همراهی کردند (در این موقع دستخط ولایت عهد قرائت شد.)
جناب مستطاب شریعتمدار حجه‌الاسلام آقا سیدعبدالله مجتهد سلمه الله تعالی.
- بعد از استعلام از سلامت مزاج شریف زحمت می‌دهم از قراری که شنیدم از تبریز کاغذی بجناب عالی نوشته‌اند که ولیعهد مخالف با عقاید ملت است و مجلس را که بندگان اعلیحضرت همایونی ارواحنا فداه داده است ولیعهد قبول ندارد. اولا بذات مقدس پروردگار قسم است که این مطلب بکلی خلاف و بی اصل است و من از خدا می‌خواهم که انشاءالله این دولت و ملت ترقی کرده و رفع این مذلتها شود ثانیا بسر جدت قسم اگر آدمی بعتبات فرستاده باشم، تصور نمایید اگر من آدم بعتبات فرستاده باشم در پرده نخواهد ماند و آشکار خواهد شد برای چه و چرا باید من مخالف این عقیده و منکر آبادی مملکت باشم. ثالثا از شخص شما تعجب دارم چرا این خیال واین تصور را نسبت بمن نموده‌اید و چرا این کاغذ را باور کرده‌اید مگر خودتان آن اشخاص مغرض را نمیدانید این سهل است هزار از این اقدامات در علیه من می‌نمایند شما چرا باید باور کنید و خواهش دارم سایرین را هم خودتان اطلاع بدهید که بدانند. این تهمت است و منتظر جواب این کاغذ هستم، زیاده زحمت ندارم.
- پس از قرائت صدای زنده باد ولیعهد از تمام حضار بلند وهمه با مسرت قلب و خورسندی خاطر سلامت و سعادت وجود حضرت اقدس را از خدا خواستند.
سعدالدوله – در اینصورت با این دستخط ولیعهد و دستخط شاه و دستخط دیگری که از ولیعهد هست باید انها را مصحح و مصوب به نطام نامه دانسته بدون تأمل و مسامحه مشغول بکار شد چه هر یک حجتی است تمام که جای کلام نیست و باید این سه فقره را اصلاح کرد
- اولا حکایت کنترات بلژیکی‌ها باید طوری شود که بدون تصویب مجلس تجدید نشود
- ثانیا مسئله جوانان قابل کاردان که اینها را باید در دوائر دولتی بشغلی وادار کرد مثل پست خانه و تلگرافخانه و غیره
- ثالثا در باب اعلان وزارت پست باید تحقیق گردد که چرا بدون تصویب مجلس این کار را نمودند و دیگر اینکه کلیه نباید کارهای دولتی بمقاطعه باشد این مسئله معنی ندارد مگر اینکه بگوییم از آن شخص مباشر اطمینان نیست در اینصورت دولت هر کس را خائن میداند باو کار رجوع نفرماید و هر کس خیانتی کرد موافق نظامنامه آتیه باو کاری رجوع نشود، مقاطعه چرا یقین بدانید که این گفتگوها از راه غرض بکسی نیست محض خیرخواهی دولت و ملت است و تکلیف شخص خود میدانم که بگویم مثلا در زمان امین‌الدوله مرحوم پستخانه چهل هزار تومان عایدی داشت و حال میگویند هیچ ندارد.
رئیس- از پیش هشتاد هزار تومان مواجب بگیر داشت و عایدی هم بدولت میرساند حال دویست و شصت هزار تومان مواجب بگیر دارد فاضل ندارد بلکه میگویند باقی دارد.
سعدالدوله – پست یزد در سابق پنج روز می‌آمد و حال در زمستان پانزده روزه می‌آید و چه ناامنی‌ها و بی‌ترتیبی‌ها که در پست است
(قدری ازآنها را شرح دادند)
صدیق حضرت – بعضی از حضرات تجار مال التجاره وارد می‌کنند از صدر اعظم حکم و یا از شاه دستخط معافی آنرا صادر می‌نمایند و گمرک نمی‌دهند این ضرر دولت است باید بصدارات نوشت که اینگونه احکام را باین اشخاص ندهند (سعدالدوله رو کرد که طرف این خطاب باید من باشم)
صدیق حضرت – خیر مقصود دو کشتی است که در خلیج فارس وارد کردند.
حاجی معین التجار – چه ضرر دارد که دولت معاف کند یک اداره را مثل اداره تلگرافخانه و معدن نفت و غیره را از گمرک در صورتی که نفع آن باز راجع بملت می‌شود.
حاجی محمد اسمعیل – این دو جهازی که وارد شده بموجب دستخط شاهست و خدمت بملت است گمرک آن اگر چه عاید ملت می‌شد ولی بکیسه غیر هم می‌رفت اما فوائد این راجع بملت است و ضرری ندارد.
صدیق حضرت – پس باید بهر کس دستخط معافی داد نه بیکی دون دیگری.
رئیس- این گمرک دو جهاز را فرضاً دوهزار تومان ملت بصاحب جهاز بخشیده باز هم برمیگردد بکیسه ملت داخل می‌شود ضرری ندارد.
امتیازنامه بانک ملی مجددا خوانده شد.
سعدالدوله – در فروختن اسهام بانک با ترتیب و شرطی که در باب تبعیت آنها در محاکمات بنا شده معین شود ضرری ندارد لکن ضرری که دارد اینست که با ثروتی که آنها دارند می‌توانند سهام زیاد خریداری کنند. و هر گاه در موضوعی مذاکره و ترتیب فرعه بمیان بیاید مطابق سهام اکثریت با آنها خواهد شد.
رئیس- ممکن است این امر را بقیدی مخصوص تصحیح و رفع نمود و بیک مقدار سهام بآنها فروخت که اتفاق اکثریت آراء بطرف آنها ممکن نباشد ولی باید کلیه مداخله قونسولها از شرکت مقطوع بشاد.
اسدالله میرزا – در باب امتیاز بانک باید مدت معین باشد.
جواب داده شد که دولت و ملت یکی است تعیین مدت لازم نیست.
آقا سید حسن تقی زاده – فایده ذکر معاملات زراعتی و رهنی چیست اگر ذکر نمی‌شد آیا دولت مانع بود از این معامله جواب گفتند محض اجازه و رخصت است که فردا دولت نگوید عمل بانک منحصر در معاملات با دولت است.
آمیرزا محسن – مؤسسین منحصر بحاضرین است یا بعدها هر کسی شرکت کند داخل مؤسسین است.
سعدالدوله – در این باب باید مجلس کرد و تمام مؤسسین حاضر شوند تا قراری داده شود که مؤسسین معلوم باشند واین قرارنامه هم باید چاپ شود.
حاجی معین التجار- مؤسسین آنانی هستند که قبل از افتتاح شرکت کردند بعد از افتتاح داخل مؤسسین نیستند.
مشهدی باقر- قبوضات مواجب مردم را بانک حالا قبول می‌کند یا نه؟
حاجی محمد اسمعیل – بعد از قرارداد و مذاکره با صدارت و فراهم شدن پول قراری در این کار داده خواهد شد.
امروز لایحه از انجمن تبریز راجع بجواب کاغذی بود که از طرف مجلس در جواب لایحه انجمن نوشته شده بود بمجلس رسیده قرائت شد:
- اولا در این لایحه فرستادن آن لایحه را که متضمن خواهش عزل و تجدید حکومت بوده از انجمن تبریز به مجلس منکر شده بودند که لوایح انجمن بملامات مخصوصه و رموز خاص موشح است و تا اساس مجلس و ترتیب آن محکم و منظم نشود اینگونه لوایح از انجمن فرستاده نخواهد شد.
- ثانیا از تأسیس بانک اظهار خشنودی و مسرت و تشکر نموده و اظهار کرده بودند که تأخیر در اظهار همراهی و معاضدت تاکنون بملاحظه حرکت موکب ولیعهدی بود.
تلگرافی هم از استرآباد بعنوان صدارت عظمی راجع بعمل انتخاب مخابره نموده و اعلام کرده بودند که انجمن انتخاب تشکیل شد و همین چند روزه وکلا انتخاب و روانه می‌شوند.
(تلگراف مزبور قرائت شد)