مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ اردیبهشت ۱۳۱۳ نشست ۸۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نهم |
دوره نهم تقنینیه
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ اردیبهشت ۱۳۱۳ نشست ۸۲
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۹
جلسه: ۸۲
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۳ اردیبهشت‌ماه ۱۳۱۳ (۲۸ محرم ۱۳۵۳)
فهرست مذاکرات:
۱ـ تصویب مجلس
۲ـ بیانات آقای رئیس الوزرا و آقای رئیس راجع به تشریف‌فرمایی اعلیحضرت همایونی به ترکیه
۳ـ شور و تصویب لایحه مربوط به سواد مصدق اسناد سجلی
۴ـ شور اول لایحه تأسیس دانشگاه
۵ـ تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای رئیس اداره کل صناعت
۶ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
(مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای دادگر تشکیل گردید)
صورت مجلس روز یکشنبه شانزدهم اردیبهشت‌ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شد: غائبین بی اجازه - آقایان: خواجوی - دکتر امیراعلم - محلوجی - فرشی - بیات - یونس آقا وهاب زاده - اورنگ - چایچی - کورس - معدل - حاج محمدرضا بهبهانی - دکتر بهرامی.
دیر آمدگان بی اجازه - آقایان: احتشام زاده - اسدی - افخمی - اعظم زنگنه - اسفندیاری - دکتر ادهم - مسعود ثابتی - بختیار - منصف - وکیلی - همراز
–تصویب مجلس
۱ –تصویب مجلس
رئیس-در صورت مجلس نظری نیست؟
(گفته شد – خیر)
صورت مجلس تصویب شد. آقای رئیس الوزراء قرمایشی دارید؟
– بیانات آقای رئیس الوزراء و آقای رئیس راجع به تشریف فرمائی اعلیحضرت همایونی به ترکیه
۲ – بیانات آقای رئیس الوزراء و آقای رئیس راجع به تشریف فرمائی اعلیحضرت همایونی به ترکیه
رئیس الوزراء (آقای فروغی) – خاطر آقایان محترم بخوبی آگاه است که در ایام گذشته ما بین دولت و ملت ایران و دولت و ملت ترکیه نظر بسوء تفاهماتی یا سوء نیت و اغراضی اختلاف و مشاجراتی بود که سالها بلکه قرنها طول کشید و البته از این راه بهر دو مملکت و ملت خسارت و لطمات فاحشی وارد آمد
(صحیح است)
بالاخره بخت یاری کرد و خداوند تفضل فرمود که ایران نور و ترکیه جدید هر کدام دارای یک قائد دانشمند مصلحت اندیشی شدند که در تحت سرپرستی آنها مملکتین ایران و ترکیه را بشاهراه ترقی و تعالی که ملاحظه میفرمائید سوق دادند
(صحیح است)
چون هوای نفس را کنار گذاشته بودند و فقط مصلحت و خیر مملکت خودشانرا در نظر داشتند (صحیح است) بسهولت دریافتند که رویه دیرینه گذشته بر ضرر هر دو مملکت بوده است و هیچ مابین این دو مملکت موجباتی از برای نفاق و اختلاف نیست
(صحیح است)
بنابرای طرح سیاست و دوستی و مودت و رفع اختلافات ریخته شد و چنانکه ملاحظه فرمودید نتایج حسنه آنهم مشهود گردید
(صحیح است)
و باین واسطه این دو قائد معظم نظر باینکه موسس این اساس بودند و این شالوه را ریخته بودند و نظر بدوستی و صمیمتی که در بین پیدا شد اشتیاق کامل بملاقات همدیگر پیدا کردند و مدتی بود که این اشتیاق از طرفین ابراز می‌شد و بالاخره چندی قبل حضرت غازی مصطفی کمال رئیس جمهور دولت ترکیه رسماُ از اعلیحضرت اقدس شاهنشاه پهلوی دعوت کردند و اعلیحضرت همایونی هم این دعوت را با کمال مسرت اجابت فرمودند و بنابراین در ماه آینده یعنی در ماه خرداد بخاک ترکیه از راه آذربایجان ورود خواهند فرمود و تقریباُ دو هفته الی هیجده روز این مسافرت طول خواهد کشید و دیدن رسمی بین این دو رئیس معظم مملکتین بعمل خواهد آمد و یقین است که این ملاقات‌ها و این دیدوبازدیدها موجب تشیید و تحکیم روابط حسنه و موجب مزید نتایج مطلوبه است
(صحیح است)
چون استحضار خاطر آقایان از این موضوع لازم بود عرض شد
رئیس-شاهنشاه ما برا هر امری مصمم می‌شوند میدانیم که آن امر باصلاح مملکت توأم است
(صحیح است)
و در این مورد نیز مسلم می‌باشد روابط بین دو ملت دوست همجوار یعنی ایران و ترکیه که خیر و صلاح هر دو مملکت می‌باشد با این مسافرت تأکید و تشیید می‌شود
(صحیح است)
مسافرت- (یعنی مفارقت ایشان) برای هر مدت کمی هم باشد بر ما شاق و دشوار است
(صحیح است)
ولی آزموده‌ایم که تا امری حائز ضرورت و واجد اهمیت نباشد طرف توجه ایشان واقع نمی‌شود. دعای خیر و احساسات شاه پرستانه خودمان را بدرقه موکب ایشان قرار داده بقا و عظمت ایشان را آرزو داریم
(صحیح است- صحیح است).
– شور و تصویب لایحه مربوط به سواد مصدق اسناد سجعلی
۳ – شور و تصویب لایحه مربوط به سواد مصدق اسناد سجعلی
رئیس-خبر کمیسیون داخله راجع به سواد مصدق اسناد جعلی مطرح است:
خبر کمیسیون
کمیسیون داخله لایحه نمره ۱۲۵۹ دولت راجع بسواد مصدق اسناد جعلی و اعتبار اسناد سجلی را با حضور آقایان وزیر داخله و رئیس کل احصائیه مطرح و مورد شور و مطالعه قرار داده پس از مذاکرات لازمه و توضیحاتی که از طرف آقایان نمایندگان دولت نسبت باشکالات موجوده و سوء استفاده دهائی که بعضی از اشخاص می‌نمایند داده شد کمیسیون داخله با موافقت کمیسیون بودجه لایحه پیشنهادی را بطریق ذیل اصلاح و اینک خبر آنرا برای تصویب مجلس مقدس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده- از تاریخ اجرای این قانون سواد مصدق کلیه اسناد سجلی و آن قسمت از دفاتر سجلی که مربوط باشخاص ذینفع است فقط در صورتی معتبر و در محاکم- محاضر رسمی – ادارات دولتی – بلدیه‌ها و موسسات ملی پذیرفته می‌شود که از احصائیه کل یا شعبات آن صادر شده باشد
باوراق ذیل باین ترتیب تمبر الصاق می‌شود:
۱ – المثنی هائی که برای اوراق هویت صادر می‌شود یک ریال
۲- هرگونه تصدیقی که از طرف سجل احوال از روی مندرجات اسناد سجلی بر طبق تقاضا باشخاص باید داده شود و سواد مصدق اسناد سجلی ۳ ریال.
۳- کلیه اعلامیه‌های ازدواج یک ریال
۴- کلیه اعلامیه‌های طلاق ده ریال
صدور اوراق هویت مجانی خواهد بود
تبصره ۱- وزارت مالیه مکلف است عوائد حاصله از محل فوق (بعد از وضع چهل هزار ریال منظور در جزء پنج از قسمت چهار بودجه سال ۱۳۱۳ مملکتی) برای طبع اوراق و مخارج مربوطه باین امر و تکمیل تشکیلات اداره احصائیه کل باختیار اداره مزبور بگذارد
تبصره ۲ – کسانیکه تا این تاریخ تکالیف مقرره در مواد ۱ – ۴- ۵- ۶ قانون مصوبه ۲۰ مرداد ماه ۱۳۰۷ احصائیه و سجل احوال کل مملکت را انجام نداده‌اند از تعقیب معاف و اجازه داده می‌شود در مدت یکسال از تاریخ تصویب این قانون باخذ ورقه و ثبت وقایع مبادرت نمایند- پس از انقضای یکسال متخلفین بر طبق ماده ۷ قانون فوق الذکر مورد تعقیب قرار خواهند گرفت
رئیس-راپرت کمیسیون بودجه در اینخصوص:
کمیسیون بودجه با مشارکت کمیسیون محترم داخله لایحه نمره ۱۳۵۹ دولت راجع باسناد سجلی و سواد اوراق هویت را مورد شور و مطالعه قرار داده در نتیجه ماده واحده پیشنهادی بطوری که از طرف کمیسیون محترم داخله راپورت داده شده تصویب و اینک کمیسیون بودجه هم بوسیله این راپورت موافقت خود را با خبر مزبور از نظر قسمت مالی آن اظهار می‌دارد.
رئیس-آقای دکتر طاهری
دکتر طاهری-البته این لایحه بطوری که تنظیم شده بسیار لایحه مفیدی است مخصوصاُ در تبصره ۲ که نوشته کسانی که تا این تاریخ نفهمیده‌اند و از مدلول قانون مستحضر نبوده‌اند و ورقه نگرفته و وظایفشان را اجرا نکرده‌اند از تعقیب معاف می‌شوند. ولی یک جزئی نقصی دارد پیشنهادی تقدیم می‌شود اشخاصی که بواسطه جهالت این تعهدات وتکالیف را انجام نداده و تحت تعقیب قرار گرفته‌اند و محکوم شده‌اند ولی هنوز حکم درباره شان اجرا نشده آنها هم از اجرای حکم معاف باشند. این را بنده پیشنهاد می‌کنم و آقای وزیر داخله هم موافق هستند.
وزیر داخله-(آقای جم) – موافقت دارم با این پیشنهاد. زیرا اسباب تسهیل کار است.
رئیس-پیشنهاد قرائت می‌شود.
مقام منیع ریاست دامت عظمه.
پیشنهاد می‌شود در تبصره دوم در سطر سوم بعد از کلمه معاف اضافه شود و نیز اشخاصی که بموجب قانون مزبور محکوم بحکم قطعی شده ولی هنوز حکم اجرا نشده است از اجرای حکم معاف خواهند بود.
رئیس-از اجرای حکم مقصودتان از مجازات است
(دکتر طاهری – بلی)
پس همینطور می‌نویسیم اشکالی ندارد؟
(خیر)
آقایانی که با ماده واحده بوضعی که قرائت شد با اصلاح پیشنهادی آقای دکتر طاهری موافقت دارند ورقه سفید خواهند داد.
(اخذ و استخراج آراء بعمل آمده هشتاد و هشت ورقه سفید تعداد شد)
رئیس-عده حاضر در موقع اعلام رأی صد و چهار نفر باکثریت ۸۸ رای تصویب شد
– شور اول لایحه تاسیس دانشگاه
۴ – شور اول لایحه تاسیس دانشگاه
رئیس-لایحه تأسیس دانشگاه – شور اول و مذاکره در کلیات است. آقای طباطبائی دیبا.
طباطبائی دیبا-بنده راجع بکلیات این لایحه موافقم و تمام آقایان نمایندگان مجلس هم موافقت دارند و حقیقه می‌توان گفت یکی از برجسته ترین اقدامات و خدمات دولت حاضر مخصوصاُ آقای کفیل وزارتمعارف است در مملکت ما تا امروز متاسفانه این موسسه نبود از این جهت محصلین ما محتاج بودند که برای تحصیل علوم عالیه بخارج بروند امیدواریم در آتیه بوسیله این موسسه بکلی رفع احتیاج شود و محصلین ما بعد از این در همین موسسه عالی مشغول تحصیل بشوند از حیث اساس بنده عرضی ندارم ولی یکی دو فقره مطلب بود که می‌خواستم تذکر بدهم و آن این است که در این لایحه راجع به پروگرام دانشگاه ذکری شده است بنده عقیده‌ام این است که در پروگرام دانشگاهها باید یک توجه مخصوصی کرد چنانچه مکرر در مجلس گفته شده کلیه راجع به پروگرامها باید توجه مخصوصی مبذول نمود. آقای کفیل معارف از قراری که شنیده‌ام راجع به پروگرام یک توجه خاصی دارند و یک ترتیباتی هم داده‌اند که فعلا در شورای عالی معارف مطرح است. عجالتاُ راجع به پروگرام این دانشگاها بنده عقیده‌ام این است که باید یک پروگرام معلوم و معینی شود مخصوصاُ از حیث کتب و تعیین آنها وزارت معارف باید توجه مخصوصی داشته باشد مثلا علوم معقول و منقول علوم طبیعی و ریاضی باید فهمید کدام کتب را باید اختیار نمود و به محصل آموخت. این خیلی اهمیت دارد. بنده عقیده‌ام این است باید یک کمیسیون خاصی معین شود برای تعیین کتب و الا ممکن است ما نتیجه نبریم. لذا بنده عقیده‌ام این است که معین شود مثلا از معقول محصلین چه کتبی را باید تحصیل کنند و از منقول کدام کتاب را و همین طور از ریاضی و طبیعی. این کار باید در شورای عالی معارف حل شده و بموقع اجرا گذاشته شود. یکی هم راجع به امتحانات- بنده بی مناسبت نمی دانم که در این موقع بعرض برسانم که مسئله امتحانات تا امروز کلیه در مدارس یک ترتیبی است که حقیقه اسباب زحمت محصلین است و این خیلی اسباب زحمت است بنده عقیده‌ام این است که امتحانات محصلین باید هفته بهفته یا ماه بماه یا سه ماه بسه ماه باشد که در این مدت آنها را امتحان کنند و نمراتشان را گرفته و معلمش را ماخذ قرار بدهند و در آخر سال دیگر محتاج به امتحان عمومی نباشد. زیرا این حقیقه اسباب زحمت است بلکه بعضی از محصلین حقیقتاُ مریض شده‌اند. با این امتحانات سختی که هست باید امتحانات دروس چند ماه گذشته و پیش را هم که تحصیل کرده‌اند بدهند در صورتی که اگر آنطوری که عرض کردم باشد بهتر است و اسباب زحمت هم نیست.
کفیل وزارتمعارف-(آقای حکمت) – در خصوص پرگرام‌ها بطور کلی همان طور که فرمودند وزارتمعارف مشغول اقدام است اما راجع بدستور دانشکده‌ها اگر آقای دیبا مراجعه بفرمایند بماده پنج. در آنجا قید شده است که این کار از وظائف شورای دانشگاه است که ترتیب تحصیلات دانشکده‌ها را معین کند و چون آنها تخصیص دارند بهتر می‌توانند معین کنند در خصوص امتحانات هم امتحانات نهائی در تمام دنیا معمول و متداول است و روی مبانی علمی هم هست و اگر ما بخواهیم تغییر بدهیم بر خلاف قواعد علمی بوده و آن منظور واقعی را بدست نمی‌آوریم معذلک در هر مملکتی باقتضای آب و هوا یک تغییرات محلی می‌دهند آن را هم وزارت معارف در نظر خواهد گرفت و با مشورت شورای عالی معارف که اطلاعات دارند ترتیبی در نظر خواهد گرفت.
رئیس-آقای دکتر ملک زاده
دکتر ملک زاده-در این موقع که لایحه دانشگاه مطرح است بنده مخصوصا از حضور آقای رئیس الوزراء استفاده می‌کنم چون ایشان همیشه از سلک و سلسله دانش پروران هستند. البته همین طوری که این جا تذکر داده شد این لایحه با کمال مسرت در مجلس تلقی شده و یکی از قدمهائی است که در پیشرفت معارف مملکت برداشته شده و حقیقتاُ اونیور سیته مظهر مراتب علمی و دانش مملکت است قسمتی را که می‌خواهم بعرض برسانم این است: پر واضح است که از برای تأسیس هر کارخانه و بکار انداختن هر موسسه البته باید مواد اولیه که برای این موسسه متناسب است تهیه نمود تا اینکه نتیجه مطلوبه از آن موسسه حاصل شود. برای اینکه نتیجه کامل از دانشگاهها با مدارس عالیه یا اونیورسیته گرفته شود دو چیز لازم است یکی تهیه محصل و یکی هم معلم. تهیه معلم آسان تر است بجهه اینکه در داخله مملکت می‌توانیم معلم تهیه کنیم ولی چیزی را که نمی‌شود تهیه کرد محصل است بواسطه اینکه محصل مدارس عالیه البته هر شاگرد ولگردی می‌تواند باشد. و برای ورود در مدارس عالیه شانزده سال پانزده سال تحصیل لازم دارد در صورتیکه محصل ساعی باشد آنوقت چرخ مدرسه بواسطه داشتن محصلین کافی بکار می‌افتد. محصلینی که وارد مدارس عالیه می‌شوند باید مدرسه ابدائی را تمام کرده باشند. تحصیلات متوسطه را هم تمام کرده باشند تا بتوانند وارد مدارس عالیه شوند چیزی که بنده در اینجا مخصوصا خواستم نظریات دولت را جلب کنم راجع بمدارس ابتدائی و متوسطه است که برای مدارسه عالیه شاگرد و محصل تهیه می‌کنند بطوری که وزارتمعارف کاملا باین نکته توجه دارند از چند سال قبل باین طرف یکعده از مدارس ابتدائی در بعضی از قراء و قصبات مملکت تاسیس شده است و کلاس اول درست شده و باید این کلاس اول که تاسیس شده همینطور تعقیب شود در سال دوم بکلاس دوم و سال بعد بکلاس سوم یا اینکه مدراس چهار کلاسه که منظور نظر است تاسیس و دائر شود و اشخاص دارای سواد و اطلاعات کافیه ابتدائی بشوند بعد کسانی که خواسته باشند وارد متوسطه و دارای معلومات بیشتری شوند بشوند و آنهائی که می‌خواهند بروند پی کار خودشان بروند. بنده شنیده‌ام یک عده از این مدارس که تاسیس شده چندین سال است الان در همان کلاس اول متوقف مانده و از کلاس اول بعضی‌ها الان چهار پنج سال است در فلان دهکده مدرسه تاسیس شده ولی همان یک کلاس را دارد و تجاوز نکرده تصدیق میفرمائید که این یک چیز ناقصی است. بنده توجه آقای رئیس الوزراء و هیئت محترم دولت را جلب می‌کنم. چون از استطاعت وزارت معارف خارج است بجهت اینکه یک بودجه و وسائلی می‌خواهد که کلاس دوم و آنهائی که دوم دارند کلاس سوم و همینطور تعقیب شود در سال دوم بکلاس دوم و سال بعد بکلاس سوم تا اینکه مدارس چهار کلاسه که منظور نظر است تاسیس ودائر شود و اشخاص دارای سواد و اطلاعات کافیه ابتدائی بشوند بعد بکلاس سوم تا اینکه مدارس چهار کلاسه که منظور نظر است تاسیس و دائر شود و اشخاص دارای سواد و اطلاعات کافیه ابتدائی بشوند بعد کسانی که خواسته باشند وارد متوسطه و دارای معلومات بیشتری شوند و آنهائی که می‌خواهند بروند پی کار خودشان بروند. بنده شنیده‌ام یک عده از این مدارسی که تاسیس شده چندین سال است الان در همان کلاس اول متوقف مانده و از کلاس اول تجاوز نکرده بعضی‌ها الان چهار پنج سال است در فلان دهکده مدرسه تاسیس شده ولی همان یک کلاس اول را دارد و تجاوز نکرده تصدیق میفرمائید که این یک چیز ناقصی است. بنده توجه آقای رئیس الوزراء و هیئت محترم دولت را جلب می‌کنم. چون از استطاعت و زارت معارف خارج است بجهت اینکه یک بودجه و وسائلی می‌خواهد که کلاس دوم و آنهائی که دوم دارند کلاس سوم و همینطور به بالا را تاسیس کنند گویا عده مدارس هم خیلی زیاد و مستلزم مخارج خاصی است عرض دوم راجع به مدارس متوسطه است بر طبق احصائیه که در مجله سالیانه وزارت معارف منتشر شده و از نظر محترم آقایان گذشته کلیه محصلین فارغ التحصیل مدارس متوسطه ما در حدود سیصد و کسری در تمام مملکت بوده وبا کمال تاسف می‌توانم عرض کنم که در بعضی ایالات بزرگ ایران محصلی که تحصیلات متوسطه اش خاتمه پیدا کرده باشد نداشتیم و بعضی از شهرها ی مهم ایران اصلاُ مدرسه متوسطه ندارد مخصوصاُ یکی دو نفر از نمایندگان به بنده تذکر داده و گفته‌اند که ما مجبوریم اطفالمان را برای اینکه وارد مدرسه متوسطه بشوند بطهران بفرستیم و این مستلزم یک مخارج زیاد و جدیدی است و به علاوه یک اشکال دیگری هم در کار است که درطهران زندگانی محصلین مشکل است در بین الهلالین توجه آقای کفیل وزارت معارف را جلب می‌کنم باین نکته که واقعاُ برای محصلین که از خارج برای تحصیلی می‌آیند باید یک فکری کرد و یک وسائل مخصوصی که در همه جای دنیا معمول است از قبیل پانسیون هائی که تحت نظر وزارت معارف باشد تهیه کرد که واقعاُ با آسایش خیالی اینجا بتوانند در طهران تحصیل کنند آقایان این نکته را توجه فرموده‌اند که حتی در بعضی از شهرهای بزرک مدرسه متوسطه ندارد و البته هم برای اینکه آن کارخانه بزرگی که دولت در نظر دارد یعنی اونیورسیته بکار بیفتد و نتایج مطلوبه از آن حاصل شود و مملکت دارای عالم شود و هم از نظر ولایات و اهالی آنجا تاسیس مدرسه متوسطه کمال اهمیت را دارد ضمناُ حالا که لایحه وزارت معارف مطرح است می‌خواهم این نکته را هم بعرض برسانم که شاگردانی که از مدارس متوسطه ولایات بیرون می‌آیند با شاگردانی که از مدارسه متوسطه طهران بیرون می‌آیند هم قوه نیستند بنده خودم در امتحانات دیده‌ام که آنها قوه شان بمراتب کمتر از شاگردانی است که از مدارس متوسطه اینجا بیرون می‌آیند این است که از امتحانات و کنکورها و چیزهائی که هست آنطوریکه باید بهره مند نمی‌شوند. علتش این است که بیشتر از معلمین خوبی که داریم اینها در مرکز هستند و کمتر می‌خواهند بولایات بروند و معلمینی که در ولایات داریم آنطور دارای مقام و تجربه معلمین مرکز نیستند مثلا وکلای کرمان شاهدند که مدرسه متوسطه کرمان تا دوسال قبل خیلی بد بود و در نیتجه فرستادن یک نفر شخص متخصص بریاست و در حقیقت معلمی آن مدرسه عجالتاُ وضعیت مدرسه متوسطه کرمان فوق العاده خوب و امیدبخش است (موید احمدی- صحیح است) البته در مقابل این تقاضای بنده که من میدانم هم دولت هم وزارت معارف با بنده شریکند که مدارس متوسطه و ابتدائی زیاد بشود یک جوابی دا ده می‌شود که بودجه نداریم و بودجه فعلی که کمال مساعدت را دولت کرده است و یک مبلغی دولت اعتبار داده است که صرف تاسیسات جدید بشود که حقیقه جای تشکر است فقط این تاسیسات جدید می‌تواند راه ببرد و البته این مستلزم یک مخارج زیادی است برای اینکه ما موفق بشویم که هم در این مدارس ابتدائی کلاسهای جدیده تاسیس کنیم و هم مدارس متوسطه در اغلب شهرها تاسیس کنیم بعقیده بنده باید بمعارف ایران غیر از راه بودجه دولتی از یک راههای دیگری هم کمک بشود که تعلیم و تربیت پیشرفت نماید. بعقیده بنده بهترین طرقی که باید مورد توجه دوت واقع بشود همانطوری که در اغلب از شهرهای ممالک دیگر می‌کنند و معمول به است مدارس ابتدائی را درشهرها بلدیه‌ها اداره می‌کنند و همینطور طرق دیگر را که البته دولت باید در نظر بگیرد که باین وسیله یک اندازه موجب پیشرفت معارف و تأسیس مدارس ابتدائی و مدارس متوسطه بشود این قسمتی بود که بنده می‌خواستم عرض کنم.
کفیل وزارت معارف-خیلی بنده تشکر می‌کنم که بعضی از نکاتی که مبتلی به وزارت معارف است آقای دکتر ملک زاده فرمودند و در حقیقت همدردی کردند با وزارت معارف من جمله یکی از مسائل مبتلی به همان موضوع مدارس ابتدائی جدید التأسیس است که اگر حساب چند سال قبل را که تاسیس شده بکنیم قدیم التاسیس شده چون چند سال است مانده است و هنوز ادوار تحصیلش کامل نشده است در هذه السنه این موضوع محل توجه و نظر وزارت معارف واقع شد و البته تصدیق میفرمائید که یک سال تحصیلی را نمی‌شود ازش استفاده کرد یعنی تا این مدارس که یک کلاسه یا دو کلاسه است چهار کلاسه یا شش کلاسه نکنیم قابل استفاده نخواهد بود بنابراین با مشورت با هیئت دولت یک نقشه پنج ساله فعلی را که یک کلاسه است در قراء و قصبات برسانیم به شش کلاسه و از برای سال اول هم یک قدمهائی برداشته شده و آقایانی که در کمیسیون بودجه هستند ملاحظه می‌فرمایند و مخصوصاُ در این قسمت تشکر می‌کنم از بعضی از آقایان و بلدیه‌های بعضی از ولایات که همراهی کردند با وزارت معارف و در این راه مساعدت کردند زیرا بر حسب حساب دقیقی که مبتنی بر احصائیه است اگر بخواهیم اینمدارس را یکمدارس شش کلاسه کامل بکنیم در شهرها و چهار کلاسه بکنیم در قراء در حدود هفتصد و پنجاه هزار تومان خرج دارد و اگر بخواهیم یک مدارس دیگری جدیداُ تاسیس کنیم در قصبات و قرائی نظیر اینهائی که مدرسه دارند از روی حساب صحیحی که شده است بدون اینکه بخواهیم فوق العاده بمعلمینش بدهیم سه ملیون خرج دارد و این یک چیزی است که بایستی بتدریج انجام بگیرد اما در قسمت مدارس متوسطه ولایات و اینکه فرمودند چرا در بعضی شهرها مدارس متوسطه نیست و اگر هست دو سال است و دوره دومش تاسیس نشده است علتش را خود ایشان بیان فرمودند که شاگردهائی که از آن مدارس بیرون می‌آیند هم قوه نیستند با شاگردان مدارس طهران و علت هم این بوده است که معلم بقدر کفایت نبوده است و همان طور اشخاصی که در مدارس متوسطه مرکز تدریس می‌کنند ما نمی‌توانیم برای ولایات استخدام کنیم یعنی عده بقدر کافی نداریم و بهمین علت عدم تساوی معلومات محصلین هم تفاوت پیدا کرده است بنابراین محصلین مدارس متوسطه مرکز و ولایات سطح معلومات محصلین هم تفاوت پیدا کرده است بنابراین محصلین مدارس متوسطه ولایات و فارغ التحصیلهای مدارس متوسطه و ولایات را نباید با مدارس متوسطه مرکز در چند سال قبل مقایسه کرد آقایان نمایندگان محترم مسبوق هستند که در غالب شهرها که مدارس متوسطه هست تازه یک سال است یا دوسال است که دوره اش تکمیل شده آنها را مقایسه بفرمائید با وقتی که دوره مدارس متوسطه در طهران تکمیل شد و امیدوار هستم بنده که با اجرای قانون تربیت معلم و تأسیس دانش سرهای عالی و مقدماتی و مراجعت محصلینی که برای تعلیم و تربیت بخارج اعزام دشه‌اند از این فقر رجال و فقر معلم که مبتلا هستیم تا حدی خلاص شویم معلومات مدارس متوسطه ولایات هم مساوی شود با سطح معلومات محصلین مرکز
بعضی از نمایندگان – کافی است
میرزائی-بنده اجازه خواسته‌ام
رئیس-اجازه خیلی از آقایان خواسته‌اند آقای دکتر طاهری و دشتی و ملک مدنی بعد خود آقا اگر میفرمائید کافی نیست امتحان می‌کنیم. آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. آقایانی که با ورود در شور مواد موافقت دارند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود:
ماده اول- مجلس شورای ملی بوزارت معارف اجازه می‌دهد موسسه بنام دانشگاه برای تعلیم درجات عالیه علوم و فنون و ادبیات و فلسفه در طهران تاسیس نماید
رئیس-آقای طهرانی
طهرانی-اگر چه در کلیات بقدر کفایت مذاکره شد و آقای کفیل وزارت معارف هم توضیحاتی دادند بنده فقط خواستم توجه آقای کفیل معارف و آقای رئیس الوزراء که تشریف دارند باین نکته جلب کنم حالا که بحمدا دانشگاه در مملکت تاسیس می‌شود و برای تربیت علوم عالیه و تربیت معلمین برای آموختن علوم عالیه زحمت کشیده می‌شود بنده می‌خواستم متوجه کنم آقای کفیل معارف را که یکقدری دقت کنند در استخدام معلمین که از خارج می‌آورند البته دانشگاه معلم می‌خواهد برای قسمت طب برای قسمت شیمی و قسمتهای دیگر تمام رشته‌ها یک معلمین عالیمقامی می‌خواهد که محصلین را که شما به آنجا می‌فرستید دیگر از اعزام محصل بفرنک در بعضی قسمتها بی نیاز شوید و حقیقه از تاسیس دانشگاه فایده ببرید و اخیراُ البته ملاحظه شد خود دولت هم این مسئله را متوجه است شاید همه مردم هم متوجه شوند که ما در مملکت بدون هیچ ملاحظه بنده عرض می‌کنم که طبیب عالی نداریم جراح عالی نداریم
(همه نمایندگان -چرا نداریم ؟)
اجازه بدهید بنده عرضم را بکنم. بنده منظورم طبیب عالی است آقایان خیلی حمله نکنید منظورم این نیست که طبیب نداریم یعنی آن پروفسور عالیمقامی که احتیاج دارد مملکت ما در مملکت موجود نیست بان درجه
(بعضی از نمایندگان – هستند)
خیلی خوب بنده نمیدانم ..
رئیس-آقایان دقت کنید.
طهرانی-همینطور در قسمت شیمی در قسمتهای دیگر یک پروفسورهای عالیمقامی در مملکت ندارید بنابراین استخدامی که از معلمین خارجی می‌شود دقت شود که از اشخاص عالیمقام و اشخاصیکه بدرد بخورد و خوب تعلیم بدهند و معلم تربیت کنند برای آینده از این قبیل اشخاص انتخاب بشوند منظور من این بود حالا که این دانشگاه تاسیس می‌شود برای استخدام معلمین خارجی خیلی دقت بشود که واقعاُ اهل مملکت از آنها استفاده کنندبنده نظرم این نبود که بکسی حمله کنم یا حرفی داشته باشم اخیراُ در خیلی از قسمتهای جراحی دیده می‌شود که خیلی خبط و خطاهائی می‌شود و اگر چه واقعاُ این طور است که در مملکت هست پس چرا اعزام محصل به فرنگ می‌کنیم پس چرا یک نتیجه آقایان نمی‌دهند چرا این قدر پول مملکت در خارجه برای تربیت اشخاص صرف می‌شود؟
رئیس الوزراء- برای مدلسه اعم از اینکه ابتدائی باشد یا متوسطه یا عالی ضرورت معلم خوب مسلم است اگر بنا بشاد که مدرسه معلم خوب نداشته باشد با نبودنش مساوی است شاید نبودنش بهتر است و این تذکری که ایشان دادند مسلم است و البته دولت ووزارت معارف هم در نظر دارند و معلم برای مدارس از خارجه و چه از داخله معلمهای عالیمقام تهیه خواهد شد این نکته که ایشان اظهار کردند همانطور که گفتند منظورشان این نبود که به اطبای این مملکت توهین بشود ولی بنده معذلک محض تذکر عرض می‌کنم که اتفاقاُ از تمام موسسات علوم این مملکت که البته سابق بر این ناقص بوده و رو به ترقی و تکامل گذاشته رشته طب از همه بیشتر ترقی کرده و امروز ما بحمدا یک اطبائی که خیلی صحیح و حسابی هستند و می‌توانند در ردیف اطبای اروپا واقع شوند داریم این که میفرمائید اگر داشتیم چرا به اروپا اعزام می‌داریم همیشه این طور بوده است و خواهیم فرستاد اگر توجه بفرمائید نه تنها ما شاگرد و محصل باروپا می‌فرستیم در ممالک اروپا هم که خودشان تقریباُ همه در عرض یکدیگر هستتذد از حیث دانش و تقریباُ از حیث تمدن و علوم هم قوه هستند الان هم این مسئله معمول است از آلمان بفرانسه از فرانسه بالمان همین طور شاگرد می‌فرستند و محصلین می‌روند و می‌آیند امروز علم یک چیزی است که یک مرکز واحد ندارد و حالا واقعاُ باعث پیشرفت تمدن عالم است که علم یک مرکز معینی ندارد چه در اروپا چه در امریکا و چه در آسیا هر روزه سعی می‌کنند که از معلومات و اکتشافات جدید یکدیگر اسنفاده کنند و تحقیقات کنند و آن اکتشافات را بهمدیگر ارائه بدهند و همه از همدیگر اقتباس و استفاده کنند راست است که جرائد و مجلات هم هست و نوشته می‌شود ولی ملاقات‌ها و دیدن دارالعلوم‌ها و دانشکده‌ها برای مملکت‌ها مفبد است ما البته هر قدر هم که تعقیب کرده باشیم چه در رشته‌های دیگر و چه در طب که ترقیات ما بیشتر از دیگران هم بشود باز هم بقدر کفایت نداریم و باز محتاج هستیم که برویم و به بینیم. بعلاوه یک چیز دیگری عرض کنم گفته می‌شود که اگر جراح خوب داریم چرا اشتباه شده و یک وقتی یک شخصی در زیر عمل مرد عرض کنم مگر نشنیدید و تصور میفرمائید که در جاهای دیگری که اطباء خیلی عالیمقام دارند مگر مریض زیر دست طبیب نمی‌میرد؟ خیر اتفاق می‌افتد گاهی اوقات هست که طبیب تقصیر هم ندارد گاهی هم اشتباه می‌کند برای همه کس هم اشتباه هست این را بنده عرض نمی‌کنم که اطباء و جراحان جری شده که احتیاط نکنند و مرضی را زیر دست خودشان بکشند ولی برای اینکه اعلام می‌کنم که اگر یک وقتی یک مریضی زیر دست یک طبیبی مرد یا زیر دست یک جراحی مرد حتماُ تقصیر آن طبیب و جراح باشد و این که گاهی ملاحظه میفرمائید که ما مجبور می‌شویم مرضامان را باروپا و ممالک خارجی بفرستیم گذشته از این که اینکار در جاهای دیگر هم معمول است برای این است که یک وقت می‌بینید که یک شخص متخصص مخصوصی پیدا میشوددر یک رشته که اتفاقاُ در آن موقع و آن زمان در یک مملکت دیگری است و علاوه بر این ما اسباب کارمان هم در این جا ناقص است بسیاری از ممالک هستند که بسیاری از مرضائی که از آنجا برای معالجه می‌برند بخارجه نه برای نبودن طبیب خوبست بلکه اسباب کار در آنجا ناقص است بیشتر از این بابت است که اسباب و لوازم برای آن کار و عمل آن چیزهائی که لازم است نیست البته در این قسمت هم دولت اهتمام کرده و می‌کند و اسباب کار را در اینجا فراهم می‌کند ولی امروز علم طوری محتاج اسباب است و آلات و ادوات در مقابل علم و معالجات و طبابت و سایر چیزها بقدری بسط پیدا کرده است که البته بزودی در ظرف یکسال و دو سال از برای ایران هر قدر اهتمام کند اسباب ووسائل فراهم نخواهد شد و آن دستگاهائی که در جاهای دیگر هست و شاید در همه جا هم درجه کمال نیست برای ما فعلاُ فراهم نیست و البته بعد کم کم فراهم می‌شود پس مقصود بنده رفع این اشتباه بود که اگر ما شاگرد بفرنگ می‌فرستیم صرف برای این نیست که خودمان نداریم معلم نداریم یا طبیب نداریم و بواسطه این است که کم داریم و بواسطه این است که مخصوصاُ اسباب نداریم آنهم لوایحی که پیشنهاد مجلس می‌شود در این موقع برای این است که این نقایص خودمان را تکمیل کنم.
رئیس-آقای کمالی
کمالی-عرایضی که بنده در این لایحه داشتم یک مقداریش را آقای طهرانی فرمودند ولی من چون بلسان خودم بگویم طور دیگر می‌گویم گویا جای انکار نباشد که ما پایه معارف را خیلی پائین گرفتیم و از همین رو بوده است که نتیجه مطلوبه از علم را نبرده‌ایم حالا این لایحه که آمده است بنده می‌خواهم از آقای کفیل محترم معارف خواهش کنم که اگر ممکن است پایه معارف را بالاتر بگیریم این لایحه را بنده دیدم برای اساتید و معلمین اینجا درجه دکتری قائل شده‌اند بدیهی است که وقتی معلمین دکتر بودند وقتی معلم طب پروفسور نباشد شاگردانی که بیرون می‌دهند دون رتبه آنها هستند پس بنده گمان می‌کنم خوبست ولو اینکه خرج بیشتری هم می‌شود اما معلمین را با درجه پروفسوری بیاورند که شاگردان آنها دکتر قطعی یعنی دکتر حسابی باشند و در نظامنامه هم قید کنند محصلینی که از دانشگاه بیرون می‌آیند پس از فراغت از تحصیل اگر بخواهند در دانشگاه تدریس را ادامه بدهند که شورای دانشگاه آنها را برتبه پروفسوری بشناسد و یک قسمت هم با اطلاعاتی که آقای کفیل محترم معارف در این قسمتها دارند با اینکه زاید میدانم باز عرض می‌کنم آن پروفسورها نباید اشخاصی باشند که خودشان بخودشان درجه پروفسوری بدهند باید طوری باشد که شور اهائی که برای این کار تشکیل می‌شود آنها را بدرجه پروفسوری بشناسد بعلاوه ما اگر بکتابهای قبل از مغول مراجعت کنیم کلمه استاد را بجای پروفسور استعمال می‌کردند آقای رئیس الوزراء که در این چیزها خیلی اطلاع دارند میدانند که بالاتر از استاد چیزی قائل نبودند بیهقی که نویسنده زبر دستی است وقتی می‌خواهد از ابونصر مشکان اسم ببرد می‌گوید استاد بوعلی را بالاتر از استاد بچیزی اسم نمی‌برند. دیگر اینکه ما امروز چون در زیر سایه توانای علم دوستی هستیم که این قدمها را خیلی آسان می‌توانیم برداریم بنده تصور می‌کنم که این لایحه اگر همینطور بگذرد چیز زیادتری از دارالفنون حاضر نداشته باشیم در صورتی که اینجا باید بما دکتر بدهد یعنی آدمهای متخصص در فنی که در اروپا هم که بروند آنها را متخصص بشناسند اگر اینها را می‌دهد بدنیست اگر نمی‌دهد پس باید درجه معلومات و پایه معارف را یکقدری بالاتر از این ببریم و بالاخره یک جائی ببریم که بدردمان بخورد و یک نکته دیگر اینکه در قسمت شیمی چرا مستقیماُ از شیمی اسم نبردید این را در طبیعات فرو برده‌اید یا کوچکش کرده‌اید و در دوا سازی فرورفته بالاخره با شیمی یا هر چیز ما باید نگاه کنیم به بینیم چه چیز پول مملکت ما را زیاد می‌برد مدارس ما راه وصول بآنرا باید یاد بگیرند ما به شیمی و میکانیک خیلی احتیاج داریم پول زیاد می‌دهیم باید راه آنرا یاد بگیریم اگر بآهنگری نجاری زیاد پول می‌دهیم باید فلسفه و ادبیات را عقب بیندازیم و آهنگری و نجاری را یاد بدهیم خلاصه باید ببینیم ما بخارجی‌ها در سر چه چیز پول زیاد می‌دهیم دانشکده آن چیز را برای ما درست کند.
کفیل وزارت معارف-در اساس مطلب البته فرمایشات نماینده محترم صحیح است باید حتی المقدور سعی کرد که پایه علم و معلومات در مملکت بالا برود و هر چه زودتر و بهتر اشخاص متخصص در مملکت تربیت بشوند ولی این یک لایحه ایست چنانکه در مقدمه اش هم تذکر داده شده قانون اساسی دانشگاه است و در قانون اساسی دانشگاه داخل جزئیات و مواد فرعیه نباید شد مسائل فرعی را باید واگذار کرد یا به قوانینی که بعدها تقدیم می‌شود یا به نظریات خودشورای دانشگاه و دانشکده‌ها و ملاحظه می فرمائید که استقلال تامی هم بآنها داده شده است و باید هم داده شود زیرا که از اشخاص مطلعی تشکیل می‌شود حالا اگر چنانچه ما بخواهیم در ضمن این قانون موادی که باید در هر یک از دانشکده‌ها تدریس بشود بگنجانیم امروز نمی‌توانیم زیرا با این توسعه عظیمی که برای علم در دنیا حاصل شده علم بشعب عدیده تقسیم شده در اونیورسیته در دنیا که ملاحظه می فرمائید رشته‌های مختلف هست که بهر رشته درجه دکتری درجه پروفسوری درجه لیسانس داده می‌شود همان شیمی که آقای کمالی فرمودند انواع و اقسام دارد منحصر بشیمی دواسازی نیست رشته‌های مختلف دارد درجات مختلف دارد سرتیفی کاهای مختلف در قسمتهای شیمی داده می‌شود و این علوم طبیعی هم خواهد بود در فاکولته علوم طبیعی سی رشته مختلف تدریس می‌شود و همه اش هم بدرد مملکت می‌خورد ولی جای ذکر آنها اینجا نیست باید موافقت بفرمائید قانون اساسی دانشگاه تصویب بشود البته وقتی که پروگرام داخلی آن تنظیم می‌شود نظامنامه‌های داخلی آن تنظیم می‌شود مراعات خواهیم کرد آقایان نمایندگان هم بما کمک خواهند کرد و طوری خواهند شد که این نظریات آقای کمالی هم رعایت شود.
بعضی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
عراقی- بنده مخالفم
رئیس-بفرمائید
عراقی-فقط نظریه بنده از مخالفت با کفایت مذاکرات استفاده‌ای بود که این عرض را بمجلس بکنم راست است که ما اطبای کامل نداریم یعنی زیاد نیستند حالا نمی‌خواهم از اطبائی که در مجلس هستند تعریف کنم برای اینکه باصطلاح ریا می‌شود در حضورشان ولی این را عرض می‌کنم که ما اطبای خوب در مملکت داریم اطبائی که فعلاُ محکمه دارند و مشغول معالجه مرض هستند که از جراح و غیره مثل لقمان الدوله کمتر پیدا می‌شود مثل لقمان الملک کمتر پیدا می‌شود از آقای امیر اعلم آقای حکیم الدوله و دیگران که اینجا تشریف دارند عرض نمی‌کنم اطبای خوب داریم منتهی باید گفت کم هستند و باید زودتر باشند ولی اینها که هستند بسیار خوب هستند.
رئیس-آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
رئیس-معلوم می‌شود کافی است. ماده دوم قرائت می‌شود
ماده دوم- دانشکاه دارای شعب ذیل است که هر یک از آنها موسوم به دانشکده خواهد بود:
۱ علوم معقول و منقول
۲ – علوم طبیعی و ریاضی
۳- ادبیات و فلسفه و علوم تربیتی
۴- طب و دوا سازی و دندان سازی
۵- حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی
۶ فنی
دانش سراهای عالی ممکن است از موسسات دانشگاه محسوب شوند و نیز ممکن است مدارس و موسسات دیگری لدی الاقتضاء بدانشکاه منضم گردد.
رئیس-آقای موید احمدی
موید احمدی-البته من یقین دارم همه آقایان نمایندگان که سالهای سال آرزو داشتند این موسسه در ایران تاسیس بشود همه با کمال خوشوقتی با این لایحه موافق هستند این است که بنده ملاحظه کردم در کلیات و در ماده اول اگر مذاکراتی شد همه در واقع موافقت بود منتهی نظریاتی داشتند که تذکر بود والبته همینطوری که در ماده آخر نوشته شده که نظامنامه با حضور کمیسیون معارف مجلس شورای ملی تنظیم می‌شود این نظریاتی که آقایان داشتند که پروگرام چه شکل دارد تشکیلات چه شکل باشد اینها در نظامنامه و پروگرام قید خواهد شد لکن یک نکته‌ای را آقای دکتر ملک زاده فرمودند که بنده را متوجه بیک نکته دیگری کرد فرمایش آقای دکتر راجع باین بود که علاوه بر این ترتیب وزارت معارف از قسمتهای دیگر هم استفاده کندو مدارس را زیاد کند بنده واضح حرف می‌زنم چون سابقاُ اگر راجع بمدارس قدیمه صحبت می‌شد صلاح نمی‌دانستند مداخله در این کار بکنند با اینکه در قانونی که در ۱۳۲۹ قمری از مجلس گذشته اجازه داده شده است بوزارت معارف و اوقاف که اوقاف را در قسمت جمع و خرج نظارت بکند که بمصارف مقرره برسد و ما در ایران موقوفات زیادی داریم که مخصوصاُ وقف شده است برای تعلیم و تربیت مدارس ساخته شده است برای تعلیم و تربیت و بنده شاید بتوانم برای شما بشمارم مدرسه داریم که سالی سی هزار تومان بیست هزار تومان به تفاوت عایدات دارد که در وقفنامه اش هست برای تعلیم و تربیت و اگر اشکال می‌رود بعلت اینکه ما در اینجا اول نوشتیم علوم معقول و منقول و اینها مطابق نظر واقفین سابق است وقتی یک ملکی را برای یک مدرسه وقف کرده است و مدرسه بنا کرده است در وقفنامه هم نوشته شده است که اینها صرف تربیت و تعلیم علوم معقول و منقول و ادبیات بشود شامل این ماده است از این جهت بنده در ماده اول اجازه گرفته بودم آنجا که منحصر کرده بطهران می‌خواستم استدعا کنم در شهرهائیکه واقعاُ مدارسی دارد که سالی پنجاه هزار تومان چهل هزار تومان سی هزار تومان عایدی دارد وقف بر همین موضوع هم هست آنجاها را هم وزارت معارف مطابق این پرگرام اداره کند و این نظر را بسط بدهند برای آنجاها و اگر کم آمد از بودجه اش بدهد این نظر بنده است که این مسئله را توسعه بدهند و در همه جا مدارس عالیه ساخته پاکیزه با کتابخانه‌ها با عایدات موقوفات هست دولت اینها را تحت نظر بگیرد کسر بودجه هم اگر دارد بدهد همینطوری که در این مدرسه می‌دهند و حال آنکه بعقیده بنده کسر ندارد این تذکری بود که بنده داشتم و عرض کردم.
کفیل وزارت معارف-بنده استفاده می‌کنم از موقع تذکری که دادند که وزارت معارف توجه برشته علوم معقول و منقول دارد مختصری عرض کنم وزارت معارف توجه مخصوصی باین مدارس علوم معقول و منقول دارد واین مدارس را هم خیلی مهم میداند زیرا مطابق است با آن کمال فکری ملت ایران مال خود ملت ایران است حس نیاکانی ایران است از خارج نیامده است بایستی آن را نگاهداشت و همینطوری که این مدارس بوده است که در آنجاها ابوعلی‌ها خواجه نصیرها تربیت شده‌اند باید اینها را نگاهداشت که در آتیه هم همانها بیرون بیایند مدارس همان است استعداد هم از میان نرفته وسایل و اسباب را باید فراهم کرد در قسمت علوم معقول و منقول نظر وزارت معارف این است که یک رشته مقدماتی یا باصطلاح جدید متوسطه و یک رشته موخراتی یا عالیه تاسیس کند البته با بودجه‌های قلیلیکه در ولایات در دست است از عایدات اوقاف نمی‌شود قسمت عالی را در تمام ایران درست کرد باید مطالعه کرد ما مطالعه کرده‌ایم نظرمان این است که در چهار جا یا پنج جا که ممکن است قسمت عالی را مطابق همین ترتیبی که در طهران برای مدرسه علوم معقول و منقول یعنی مدرسه عالی سپهسلار در نظر گرفته‌ایم تأسیس کنیم که فارغ التحصیلهای آن مدارس دارای همان دیپلم و درجه‌ای بشوند که اینها هستند و این مانع از این نیست که مرکز دانشگاه در طهران باشد ولی شعبش در ولایات باشد فارغ التحصیلی که از مشهد یا شیراز یا کرمان بیرون می‌آید همان درجه دکتری یا استادی را بگیرد و در سایر شهرها که نسبه عایداتش کمتر است یکرشته مدارس مقدماتی باسم مدارس طلبه علوم دینیه تأسیس می‌کنیم که فراغ التحصیلهای این مدارس بتوانند در آن مدارس عالی وارد بشوند که بهمین طریقه بتوانیم علوم قدیمه علوم معقوله آباء و اجدادی خودمان را حفظ و نگاهداری بکنیم.
رئیس-آقای اورنگ
اورنگ-بنده فقط در این ماده دوم یک توضیحی می‌خواستم بطلبم ماده دوم این است دانشگاه دارای شعب ذیل خواهد بود اول علوم منقول و معقول دوم علوم طبیعی و ریاضی سوم ادبیات و فلسفه بنده را اعتقاد این است که آن جمله اول که مرقوم فرموده‌اید علوم معقول و منقول منقول در بین فارسی لسان‌ها یعنی همان فلسفه که فلسفه را به سه قسمت کرده‌اند ریاضیات طبیعیات الهیات. الهیات را فلسفه می‌گویند بنده نظرم این است که اگر آن معقول و منقول که گذاشته‌اید همان فلسفه است این فلسفه که پهلوی ادبیات گذاشته‌اید زاید است اگر غیر از این است و علم دیگری است بفرمائید اگر همین است علت تکرارش چیست؟
رئیس الوزراء-دو تا سلیقه در مسئله علوم معارف هست یکی اینکه آنچه از سابق بوده است باید کنار گذاشت و تمام آنچه را ممالک دیگر امروز دارند باید گرفت یک سلیقه دیگر هم این است که آنچه را ماسابق داشتیم و اینها هم یک چیزهایی است که مورد توجه است باید حفظ کنیم و آنهائی هم که تازه پیدا شده است باید کسب کرد
(صحیح است)
بنده شخصاُ تا یک اندازه متمایل باین نظر هستم. حالا البته تصدیق میفرمائید حضرت عالی نیستتید از جمله اشخاصی که عقیده شان این است که متأخرین در رشته معقول هیچ کار نکرده‌اند
(اورنگ – نخیر ابداُ)
هستند یک کسانی که تصور می‌کنند اروپائی‌ها و متجددین در رشته معقول وارد نیستند خیر در رشته معقول وارد هستند خیلی تحقیقات عالی هم کرده‌اند در این موضوع اما رویه و سبک خیلی تفاوت دارد با قدیم نمی‌خواهم عرض کنم منافات دارد منافات ندارد اما طریقه و رویه سابق را هم نباید بگذاریم. متروک شود مبنی و و فراموش بشود آنوقت یکرشته مخصوصی هم در آنجا باید داشته باشیم و این اصطلاح می‌خواهد آمدیم دروزارت معارف یک نظری گرفتیم که آن رشته قدیم را اعم از معقول یا منقول بنام معقول و منقول بخوانیم و رشته جدید را بآن اسامی که حالا مصطلح است. مطلب این است.
اورنگ-صحیح است. معما چون حل گشت آسان شود.
رئیس-آقای میرزائی
میرزائی-بنده در عین حال که خیلی خوشوقت هستم که امروز باین لایحه رأی خواهیم داد و از آن لوایحی است که آرزوی همه بوده ولی یک قسمتی را هم می‌خواستم تذکر بدهن در ضمن مذاکراتی که آقایان همکاران محترم فرمودند این قسمت گمان می‌کنم گفته نشد و آن این است که بعقیده بنده باید توجه بیشتری بمدارس ابتدائی بشود یک جمله را آقای دکتر ملک زاده فرمودند که شاگردهائی که از ولایات می‌آیند. با شاگردهای مرزک هم قوه نیستند اما علت را ذکر نفرمودند. بنده خودم قبل از آمدن مرکز مخصوصا در خدمت آقای دکتر ضیاء رفتم برای تماشا و دیدن مدارس ابتدائی مشهد حقیقه هرکس ببیند آن وضغیت را رقت می‌کنند زیرا که از حیث حفظ الصحه هیچ رعایت نمی‌شود و بالاخره برای این مدارس بدترین محلها در نظر گرفته شده است و در قسمت نظافت هیچ رعایت نمی‌شود ومعلمین خوب هیچ ندارند البته وقتی کار پایه نداشت عمارت درست نمی‌شود وقتی ما بنائی می‌خواهیم بکنیم اول باید پی او را محکم بریزیم که باقی بماند وقتی بنا شد مدرسه ابتدائی ناقص باشد و شاگرد از آنجا ناقص بیرون بیاید آنوقت دانشگاه چه نتیجه برای ما خواهد داشت این بود که خواستم استدعا کنم آقای کفیل وزارت معارف یک توجه بیشتری خاصه بمدارس ابتدائی ولایات بفرمایند زیادی مدرسه وقتی شاگرد خوب بیرون ندهند چه نتیجه دارد کم باشد و خوب بهتر است این قسمت را خواستم تذکر بدهم
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس-پیشنهادی راجع بماده دوم شده است.
پیشنهاد آقای مجد ضیائی
در ماده دو اصلاح ذیل را پیشنهاد می‌نماید:
ماده دوم- دانشگاه دارای شعب ذیل خواهد بود که هر یک از آنها موسوم به دانشکده خواهد شد.
رئیس-ماده سوم قرائت می‌شود.
ماده سوم- رئیس دانشگاه در آغاز افتتاح بر حسب پیشنهاد وزیر معارف بموجب فرمان همایونی تعیین و بعدها بر حسب پیشنهاد شورای دانشگاه و موافقت وزیر معارف بموجب فرمان همایونی منصوب خواهد شد.
اداره کردن دانشگاه بعهده رئیس است معاون دانشگاه و روسا و معاونین و استادان دانشکده‌ها بر حسب پیشنهاد رئیس دانشگاه از طرف وزیر معارف منصوب می‌شوند سایر مستخدمین بر طبق مقررات این قانون از طرف رئیس دانشگاه تعیین می‌شوند
تبصره ۱ – مدت خدمت رئیس دانشگاه و روسای دانشکده‌ها سه سال است بعد از انقضای این مدت ممکن است مجدداُ انتخاب شوند.
تبصره ۲ – رئیس دانشگاه مجاز است علماء ودانشمندان مملکتی و خارجی را بر حسب پیشنهاد شورای دانشگاه و تصویب وزیر معارف بعضویت افتخاری دانشگاه بپذیرد.
رئیس-اشکالی ندارد
(گفته شد – خیر )
ماده چهارم قرائت می‌شود:
ماده چهارم- شورای دانشگاه از اشخاص ذیل تشکیل می‌شود:
رئیس دانشگاه که سمت ریاست شوری را خواهد داشت.
معاون
روسای دانشکده‌ها
لااقل یک نفر استاد بنمایندگی از هر یک از دانشکده‌ها
رئیس-اشکالی نیست؟
(اظهاری نشد)
ماده پنجم قرائت می‌شود:
ماده پنجم- وظائف شورای مزبور بقرار ذیل است:
تعیین شرایط ورود محل بدانشگاه- تدوین دستور تحصیلات دانشکده ها- تعیین شرایط گرفتن درجه و تصدیقنامه و دیپلم- تهیه نظامنامه‌های لازم جهت امتحانات و پیشرفت کار دانشکده ها- اظهار نظر در مورد اشخاصی که بسمت استاد و دانشیار از طرف شورای هر دانشکده پیشنهاد شده‌اند- پیشنهاد هر اقدامی که موجب ترقی و اصلاح کار دانشگاه باشد- معاونت و کمک فکری با رئیس دانشگاه
رئیس-اشکالی نیست. ماده ششم قرائت می‌شود:
ماده ششم – هر یک از دانشکده‌ها دارای شورائی
خواهد بود مرکب از معاون واستادان در تحت ریاست رئیس دانشکده
وظائف وتشکیلات شورای مزبور بموجب نظامنامه خواهد بود که از تصویب شورای دانشگاه گذشته باشد.
رئیس-نظری نیست؟
(گفتند خیر)
ماده هفتم قرائت می‌شود:
ماده هفتم- دانشگاه دارای شخصیت حقوقی می‌باشد و نمایندگی آن بعهده رئیس است و از لحاظ اداری و مالی دانشگاه مستقل و تحت مسئولیت مستقیم وزارت معارف خواهد بود
رئیس-نظری نیست
(عده از نمایندگان – خیر)
ماده هشتم قرائت می‌شود.
ماده هشتم- دانشگاه می‌تواند در مقابل امور علمی و فنی که اشخاص و موسسات غیر رسمی رجوع می‌نمایند بر طبق نظامنامه مخصوص حق الزحمه دریافت دارد- وجوهی که از این راه عاید می‌شود و همچنین اعانه هائی که اشخاص مختلف می‌دهند و عایدات دیگر باستثناء حقوقی که از محصلین دریافت می‌شود بحساب جداگانه در تحت نظر رئیس دانشگاه جمع آوری و با تصویب وزیر معارف بمصارفی که در شورای دانشگاه پیشنهاد می‌شود خواهد رسید و وزارت معارف در حساب آن حق نظارت خواهد داشت.
تبصره- هدایائی که اشخاص یا موسسات بعنوان وقف و امثال آن جهت امر خاص بدانشگاه تقدیم می‌کنند اداره آنها با دانشگاه است این قبیل عایدات باید مطابق میل هدیه کنندگان صرف شود و تبدیل آن بمصرف دیگر جائز نیست عایدات و مخارج همه ساله بوزارت اوقاف تقدیم خواهد شد دانشگاه در رد و قبول هدایای مذکور آزاد است.
رئیس-ماده نهم قرائت می‌شود:
ماده مهم- فارغ التحصیلهای دانشکده‌ها که بر حسب مقرراتی که با موافقت نظر وزارت معارف وضع خواهند شد لااقل بدرجه اجازه معامی (لیسانس) نائل شوند از حقوق و امتیازات قانون ترتبیت معلم مصوب ۱۹ اسفند ماه ۱۳۱۲ استفاده خواهند کرد.
رئیس-ماده دهم قرائت می‌شود:
ماده دهم- معلمین دانشگاه بطبقات سه گانه ذیل تقسیم می‌شوند:
اول و دوم- استاد و دانشیار که باید علاوه بر داشتن شرایط مقرره در فقرات ۱ و۳و۴ ماده دوم قانون استخدام کشوری- استاد کمتر از سی سال و دانشیار کمتر از بیست و پنج سال نداشته باشند و در رشته که تدریس می‌نمایند درجه علمی آنها را شورای عالی دانشگاه دکتری یا معادل آن تشخیص بدهد.
سوم- دبیر که باید لااقل واجد شرایط معلمین مدارس متوسطه باشد و بر طبق مقررات مربوط بمعلین مذکور استخدام خواهد شد سایر مستخدمین از قبیل متصدیان لابراتورها و کارخانه‌ها و اعضای کتابخانه وامثال آن و اعضای دفتری تابع مقررات قوانین عمومی خواهند بود.
تبصره- رئیس کتابخانه باید از حیث درجه علمی کمتر از دبیر نباشد و بهمان قرار نیز استخدام شود.
رئیس-آقای دشتی
دشتی-بنده تذکر مختصری می‌خواستم بآقای کفیل وزارت معارف بدهم و آن این است که اساساُ هر قدر یک وزارتخانه یا یک حکومتی دستش بازتر باشد برای کار بهتر است یعنی سوپلس داشته باشد بنده تعجب می‌کنم که آقای کفیل وزارت معارف چطور دست و پای خودشان را توی پوست گردو می‌گذارند و خودشان را مقید می‌کنند. بنده خیال می‌کنم وزارت معارف هر قدر آزادتر باشد بهتر می‌توانند کار کند قانون فقط باید کلیات و نکات اساسی و کلی را بیک وزارتخانه اجازه بدهد اما جزئیاتش را باید بنظر خود آن وزارتخانه گذاشت مثلاُ ملاحظه بفرمائید در اینجا مقید کرده‌اند که حتماُ باید این شخص که دانشیار یا استاد است بیست و پنج سال داشته باشد یا سی سال داشته باشد این چه تقیدی است اگر آمد شخصی بیست و دو سه سال داشت و توانست شیمی را خوب درس بدهد
(چند نفر از نمایندگان- نمی‌شود)
فرض است فرض یعنی چه یک کسی در سن بیست و سه سالگی شیمی را خیلی خوب درس بدهد یعنی بدرجه استادی این چه ضرر دارد یا اینکه در مسئله کتابخانه نوشته است که حتما کمتر از دبیر نباشد یعنی بدرجه معلمی بکند و کتاب را خوب بشناسد مرد مطلع و فاضلی باشد اینها منافات ندارد مقصودم این نیست که اینها بد است غرضم این است که اینها را وزارتمعارف در نظامنامه بنویسد اینها چیزی نیست که حتماُ جزو قانون شده و بعد دچار زحمت بشوند.
کفیل وزارت معارف-بعضی از آقایان نمایندگان اعتراض می‌فرمایند که اینقانون خیلی مبهم است و باید بعضی چیزها افزوده شود بعضی دیگر از قبیل آقای دشتی می‌فرمایند که خیلی مفصل است و باید ارزش کم کرد و در حد وسطش بنده نمیدانم چطور باید در نظر گرفت
(دکتر طاهری- همین لایحه حد وسط است)
راجع بسن و درجه عامی که فرمودند بنده معتقدم که باید برای استاد و دانشیار سنی قائل شد زیرا فقط صرف تحصیلات و کلاس کافی نیست باید معلم علاوه بر این تحصیلات مرتب تجربه آموخته باشد اطلاع پیدا کرده باشد این است که همیشه ملاحظه میفرمائید در دارالمعلمین‌ها یک پیرمردهائی با موهای سفید و قدها خمیده می‌روند درس می‌دهند خیلی کم اتفاق می‌افتد که یک معلم جوانی برود آنجا درس بدهد نادر اتفاق می‌افتد علاوه بر این عملی هم نیست یکنفر جوانی که می‌خواهند دوره تحصیلش را مرتباُ انجام دهد وظائف اجتماعی خودش را مانند نظام وظیفه انجام دهد و آنوقت وارد خدمت شده باشد باید بیست و شش سال داشته باشد از سن هفت سالگی شروع می‌کند شش سال ابتدائی و شش سال متوسطه و سه سال هم تحصیلات عالیه بکند بعد هم یکسال خدمت نظام وظیفه را طی کند آنوقت ما بیست و پنج سال معین کردیم و درجه علمی هم که مامعین کردیم گفتیم کمتر از این نباشد یعنی اقلا باید لیسانسیه باشد هر چه در درجه علمی بیشتر دقت شود بهتر است زیرا اشخاصی که عالم و دانشمندند و درجه علمی دارند بواسطه مناعت عزت نفس کمتر می‌آیند بسراغ دولت و اشخاصی هستند که درجات علمیشان محل تردید است و بهمین واسطه فشار می‌آورند باین جهت درجه عامی باید قید شود که دولت بتواند اشخاص لایق و صالح و فاضل انتخاب کند.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است:
رئیس-ماده یازدهم قرائت می‌شود
ماده یازدهم- از آغاز سال تحصیلی ۱۳۱۳ و بعد دانشیاران و استادانی که طرف احتیاج دانشگاه می‌شوند با مسابقه و مطابق نظامنامه مخصوص تعیین خواهند شد.
رئیس-ماده دوازدهم:
ماده دوازدهم- در طول مدت خدمت باستادان و دانشیاران ممکن است ده مرتبه اضافه حقوق داده شود و اعطای اضافات از مرتبه اولی الی سوم هر دو سال و در مراتب بعد هر سه سال یکمرتبه با شرایط ذیل خواهد بود.
۱ – ابراز لیاقت و استحقاق بر طبق نظامنامه مخصوص
۲ – پیشنهاد روسای دانشکده‌ها
۳ – تصویب شورای دانشگاه
رئیس-ماده سیزدهم قرائت می‌شود
ماده سیزدهم- میزان حقوق درجه اول دانشیار همه ساله بر طبق قانون بودجه معین خواهد شد اضافه حقوقی که در درجات اول تا هشتم دریافت خواهد نمود مساوی خواهد بود با هشت یک حقوق ماقبل و درجه نهم و دهم یا خمس حقوق ماقبل در مواقع ترفیع برتبه استادی و یا ریاست دانشکده و یا ریاست دانشگاه عشر حقوق مقام مادون اضافه خواهد شد و پس از آن نیز اضافه حقوق که درباقی درجات دریافت خواهد کرد تا درجه هشتم مساوی خواهد بود با هشت یک و در درجات نهم و دهم با خمس حقوق ما قبل
تبصره- حقوق ماهانه درجه اول دانشیار در سال تحصیلی ۱۴ – ۱۳۱۳ بمیزان یک هزار ریال است.
رئیس-ماده چهاردهم قرائت می‌شود:
ماده چهاردهم- ریاست هر رشته از دروس بر عهده استاد همان رشته است برای ترفیع برتبه استادی علاوه بر پیدا شدن محل تدریس باید لااقل پنجسال دانشیار بوده در رشته خود قابلیتی ابراز کرده باشد که مورد قدر شناسی و تصویب شورای دانشگاه واقع شود.روسای دانشکده‌ها و دانش سراهای هالی پس از کسب نظر شورای دانشکده مربوطه از بین استادان و رئیس دانشگاه از بین روسای دانشکده‌ها انتخاب می‌شوند انتخاب معاون دانشگاه ئ معاون دانشکده‌ها از بین استادان بعمل خواهد آمد.
رئیس-ماده پانزدهم قرائت می‌شود:
ماده پانزدهم- مادامی که معلم واجد شرایط مذکور در ماده ده بعده کافی برای استخدام یافت نشود ممکن است از اشخاصی که در رشته از علوم و یا ادبیات بمقامی شامخ رسیده و شورای دانشگاه لیاقت آنها را تصدیق کرده باشد بطور کنترات استخدام شود.
رئیس-ماده شانزدهم قرائت می‌شود:
ماده شانزدهم- اشخاصی که در سال تحصیلی ۱۳۱۲ و ۱۳۱۳ در مدارس عالیه مشغول خدمت بوده‌اند چنانچه واجد شرایط مندرجه در ماده ده این قانون باشند معلم رسمی دانشگاه خواهند بود درجه و حقوق آنها را وزارت معارف بموجب نظامنامه مخصوصی و بر طبق آخرین حقوق تدریس در سال تحصیلی ۱۲-۱۳۱۳ با رعایت ماده ۱۳ این قانون و موازین مذکوره در قانون تربیت معلم مصوب ۱۹ اسفند ۱۳۱۲ تعیین خواهد نمود اشخاصی که مشمول قانون استخدام کشوری باشند نیز می‌توانند از مقررات این قانون بهره مند گردند.
تبصره ۱ – اشخاصی که در سال تحصیل ۱۲- ۱۳۱۳ در مدارس عالیه مشغول تدریس بوده لیکن تصدیق دکتری در دست ندارند معلم رسمی دانشگاه خواهند بود ولی باید قبل از انقضاء خرداد ۱۳۱۴ در رشته خود رساله تازه تألیف نمایند که مورد قبول شورای دانشگاه واقع شود و باخذ تصدیق استادی در همان رشته نائل خواهند گردید و این تصدیق بمنزله درجه دکتری آنها در آنرشته خواهد بود
تبصره ۲ – دانشیاران و دبیران که بموجب ماده ۱۲ قانون تربیت معلم مصوب ۱۹ اسفند ۱۳۱۲ آخرین حقوق مرک تعیین رتبه آنها می‌شود هرگاه از درجه تجاوز نموده و بدرجه بالاتر نرسیده باشند درجه بالاتر را دارا خواهند شد و همچنین معلمینی که در موقع اجراء بقانون و قانون تربیت معلم حقوق درجه اول را نگرفته‌اند دارای بودجه اول بوده وزارت معارف می‌تواند در موقع مقتضی با داشتن اعتبار کسر حقوق اینگونه اشخاص را ترمیم نماید
تبصره ۳ – تشخیص رتبه و حقوق استخدامی (اعم از رسمی و کنتراتی و غیره) و استحقاق دریافت اضافه حقوق و ترفیع رتبه طبق این قانون وسایر قوانین موضوعه نسبت بکلیه اعضاء وزارتخانه‌ها و ادارات مستقله با وزارتخانه یا اداره مستقل مربوطه و تصدیق اداره تقاعد کشوری خواهد بود.
رئیس-آقای ملک مدنی
ملک مدنی-بنده راجع به تبصره دو ماده شانزده می‌خواستم یک تذکری به آقای کفیل وزارت معارف بدهم. در این قسمت در سال گذشته راجع بترتیب معلم قانونی گذراندیم در آنجا زیاد توجه نشد باینکه اینقانون تقریباُ بر ضرر یک عده از معلمین که مقام معلمی دارند و در مرکز مشغول تدریس بوددند واقع شده و بنده می‌خواستم عرض کنم که اگر قبول بفرمایند یک تبصره تقدیم کنم که در شور دوم این قسمت اصلاح شود مطابق آن قانونی که در اسفند ماه گذشت آن اشلی که ما قائل شدیم در آنجا معین می‌کند که هرکس در سال ۱۳۱۲ هر حقوقی گرفته است بالاخره پایه رتبه او می‌شود یک اشخاصی هستند که از حیث معلومات طرف مقایسه با معلمین مدارس مرکز نیستند و خارج از مرکز رفته‌اند با یک حقوق خیلی زیادی فرض کنید صد تومان و صد و بیست تومان و نود تومان و بر خلاف اشخاصی که معلومات زیادی دارند یک عده از آنها دیپلم لیسانس دارند در طهران کار میکرده‌اند حقوقشان مثلاُ شصت تومان بوده و مطابق آن قانون مستخدم رسمی شناخته می‌شوند بعقیده بنده چون نظر تشویق اشخاص فاض است و مورد هم دارد در تبصره این ماده قید شود که هرکدام از معلمینی که دارای پنجسال شش سال سابقه تدریس هستند آنها را می دانند با درجاتی که در قانون هست مستخدم قرار بدهیم نه اینکه مأخذ را حقوق قرار بدهیم باین جهت بنده تبصره تقدیم می‌کنم و برای اینکه وقت مجلس را نگیرد توضیح زیادی نمی‌دهم در کمیسیون خود بنده می‌آیم و در آنجا عرض می‌کنم که مورد توجه شود.
رئیس-پیشنهادی از آقای دکتر طاهری در اصلاح تبصره ۳ رسیده است.
پیشنهاد آقای دکتر طاهری
پیشنهاد می‌شود در آخر تبصره ۳ ماده ۱۶ اضافه شود و چنانچه مستخدمین شکایتی داشته باشند که راجع به تشخیص رتبه یا اضافه حقوق یا ترفیع آنها باشد مرجع کلیه مراجعات استخدامی دیوان عالی تمیز خواهد بود.
رئیس-ماده هفدهم قرائت می‌شود:
ماده هفدهم- ترتیب محاکمه اداری اعضای داشنگاه به موجب نظامنامه خاصی است که از طرف شورای دانشگاه تنظیم و بتصویب هیئت وزراء رسیده باشد.
رئیس-ماده هیجدهم قرائت می‌شود:
ماده هیجدهم- مواد ذیل از قانون استخدام کشوری در مورد روساء و معاونین دانشگاه و استادان و دانشیاران مجری خواهد بود مواد ۶-۷-۸-۹-۱۱-۱۴-۱۹-۲۸-۶۹
رئیس-ماده نوزدهم قرائت می‌شود:
ماده نوزدهم- روسا و معاونین دانشگاه و استادان و دانشیاران می‌توانند با بیست و پنج سال خدمت و یا با شصت سال عمر و هر قدر سابقه خدمت تقاضای تقاعد نمایند دولت نیز می‌تواند با دارا بودن شصت سال عمر و لااقل بیست سال خدمت آنانرا متقاعد سازد- مابقی شرایط تقاعد آنها بر طبق فصل چهارم قانون استخدام کشوری با رعایت اصلاحاتی که در آن بعمل آمده خواهد بود باستثنای جزء (د) از ماده واحده اصلاحیه ماده ۴۳ قانون مذکور.
رئیس-ماده بیستم قرائت می‌شود:
ماده بیستم- دانشگاه باشخاصی که در رشته از علوم یا ادبیات بمقامی شامخ رسیده و شورای عالی دانشگاه پس از مداقه کامل احراز لیاقت آنها را تصدیق نماید با تصویب وزیر معارف درجه دکتری افتخاری اعطاء خواهد نمود.
رئیس-ماده بیست و یکم قرائت می‌شود:
ماده بیست و یکم – وزارت معارف نظامنامه که بر طبق ماده ۱۶ برای اجرای این قانون ضرورت دارد بعد از تصویب کمیسیون معارف مجلس شورای ملی بموقع اجرا خواهد گذارد.
رئیس-آقایانی که بورود در شور دوم این لایحه موافقت دارند قیام فرمایند
(اکثر برخاستند)
تصویب شد آقای رئیس اداره صناعت
– تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای رئیس اداره کل صناعت
۵ – تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای رئیس اداره کل صناعت
رئیس اداره صناعت (مصطفی قلیخان بیات)- لایحه ایست راجع باستخدام مسیوکونمان- مهندس تقدیم می‌شود.
– موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
۶ – موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس-اگر آقایان موافقت می‌فرمایند جلسه را ختم کنیم
(صحیح است)
جلسه آینده پنجشنبه اردیبهشت ماه سه ساعت قبل از ظهر دستور لوایح وزارت عدلیه
(مجلس نیمساعت بعد ازظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - دادگر
قانون
راجع به سواد اسناد سجلی
ماده واحده- از تاریخ اجرای این قانون سواد مصدق کلیه اسناد سجلی و آن قسمت از دفاتر سجلی که مربوط باشخاص ذی نفع است فقط در صورتی معتبر و در محاکم – محاضر رسمی- ادارات دولتی- بلدیه‌ها و موسسات ملی پذیرفته می‌شود که از احصائیه کل یا شعبات آن صادر شده باشد.
باوراق ذیل باین ترتیب تمبر الصاق می‌شود:
المثنی هائی که برای اوراق هویت صادر می‌شود – یک ریال
۲- هرگونه تصدیقی که از طرف سجل احوال از روی مندرجات اسناد سجلی بر طبق تقاضا باشخاص باید داده شود و سواد مصدق اسناد سجلی – سه ریال
۳- کلیه اعلامیه‌های ازدواج- یک ریال
۴- کلیه اعلامیه‌های طلاق- ده ریال
صدور اوراق هویت مجانی خواهد بود.
تبصره ۱ – وزارت مالیه مکلف است عوائد حاصله از محل فوق را (بعد از وضع چهل هزار ریا ل منظور در جزء پنج قسمت چهار بودجه سال ۱۳۱۳ مملکتی) برای طبع اوراق و مخارج مربوطه باین امر و تکمیل تشکیلات اداره احصائیه کل باختیار اداره مزبور بگذارد.
تبصره ۲- کسانی که تا این تاریخ تکالیف مقرره در مواد ۱-۴-۵-۶ قانون مصوبه ۲۰ مرداد ماه ۱۳۰۷ احصائیه و سجل احوال کل مملکت را نجام نداده‌اند از تعقیب معاف و نیز اشخاصی که بموجب قانون مزبور محکوم بحکم قطعی شده ولی هنوز حکم اجرا نشده است از مجازات معاف خواهند بود و اجازه داده می‌شود در مدت یکسال از تاریخ تصویب این قانون باخذ ورقه و ثبت وقایع مبادرت نمایند- پس از انقضای یکسال متخلفین بر طبق ماده ۷ قانون مصوب ۱۱ آذرماه ۱۳۱۰ مورد تعقیب قرار خواهند گرفت.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه بیست و سوم اردی بهشت ماه یکهزار و سیصد و سیزده شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر