مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۶۷

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و چهارم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و چهارم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و چهارم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۶۷

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۶۷

مجلس ساعت نه صبح بریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل شد .

فهرست مطالب:

- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

۱ - قرائت اسامی غائبین جلسه قبل .

رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود .

(بشرح زیرخوانده شد)

آقایان : آموزگار – جعفریان – اشرفی – امیر عشایری – باقرزاده – بهبهانی – پیرزاده – جاف – جباری – جعفر جوادی – جوکار – چلاجور – حیدری – دکتر خطیبی – ذوالفقاری – راشدی – رحیم زادة خوئی – سعادت فرد – سیفی – شریفی – صائب – منصور صادقی – صائبی – طرفی – عباس میرزائی – قادری – لیقوانی – مانی – میرزالو – میرعرب – میرلاشاری – نواب صفا – واحدی – وشمگیر – هرزندی – یاسینی – یزدی .

بانوان : برومند ـ آقایان ـ جهانبانی – سلیلی – ضرابی – عدیلی – کمالی آزاد –نجیمی نائینی .

- بیانات قبل از دستور آقایان : محمد خانلوی عشایری ـ قاضی

۲ - بیانات قبل از دستور آقایان : محمد خانلوی عشایری ـ قاضی .

رئیس ـ نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم . آقای محمد خانلوی عشایری بفرمائید .

اسدالله محمد خانلوی عشایری ـ بنام خدای بزرگ و بنام نامی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر ، جناب آقای رئیس همکاران ارجمند، هرچند همکاران گرامی در موقع وقاعی ۲۱ آذر ۲۵۰۴ـ۲۵۰۵ شاهنشاهی به تفصیل صحبت کردند ولی بقدری این روز از عظمت و فرخندگی برخوردار است که هر چه صحبت شود باز جا دارد ناطقی که در محضرتان قصد تصدیع دارد در این منطقة زرخیز و پرحوادث نشو و نما یافته و خاطرات تلخ و شیرینش می‌تواند بازگو کنندة آن دوران وحشت و اضطراب و بیم و امید و شکست و پیروزی باشد.

وقایع شوم و تسلط خائنانة یکعده افراد بی وطن در ۲۱ آذر ۲۵۰۴ در این استان ناشی از ثمرات تخم فساد و اصول و تحریکات و نقشه‌های پی ریزی شده از هجوم قوای بیگانه در سوم شهریور یعنی جنگ جهانی دوم بود، آنها برخلاف موازین این اصل بطور ناجوانمردانه به کشوری که تحت رهبری سردار بزرگ مقام و منزلتی کسب کرده بود تاختند و با اسلحه مدرن خونها ریختند و خسارات جانی و مالی وارد ساختند. امنیت و استقلال این کشور دارای ثبات را بهم زدند و از تمام امکانات موجود خود برای تجزیه این قسمت کوشش کردند غافل از اینکه (خدابود در اندیشه ما) باخواست خدای بزرگ دست غیب امد و بر سینه نامحرم زد و در چنین موقع بحرانی فرزند خلف والا مقام سردار بزرگ ، بنیان گذار ایران نو که درود ما ملت ایران بروان پاکش باد زمام امور مملکت را بدست توانای خود گرفت و گرة کوری که بوجود آمده بود با سرانگشت تدبیر و اندیشة تابناک گشودند و در کنفرانسها و جلسات متعدد به این حملةناجوانمردانه مهر باطل زده و در اندک مدتی پیروزی را نصیب ملت ایران ساختند (صحیح است) مسئله خیلی ساده تلقی نگردد “ مزدوران با سیاست ناپخته و الهام از اجنبی حزب منحله توده را پی ریزی نمودند و برای تجزیه آذربایجان از پیکر میهن عزیز با قوای مسلحی که در پشت پرده تحت تعلیم و آموزش بودند ، برقوای انتظامی دولت شوریده و شهر تبریز و سایر شهرهای آذربایجان را دچار آشوب و کشت و کشتار ساختند، در فصل سرمای زمستان، چه خونهائی که نریختند وچه صحنه‌های دلخراشی که بوجود نیاوردند ـ بخانه‌ها حمله برده و جان و مال و ناموس مردم بیگناه را مورد تجاوز قرار دادند و اطفال بیگناه را کشته و فدائی‌ها میهن پرستان را با تشکیل دادگاه صحرائی پای چوبة دار می‌بردند و عده‌ای از دبیران و استادان را شبانه مفقود الاثر نمودند چه بسیاری زا مردان با شهامت آذربایجان برای دفاع از این منطقه و حفظ عرق ملیت و غرور خود دست از زن و بچه کشیده در دل کوهها دژ مستحکم در مقابل اجنبی بوجود آوردند ولی بعلت کمی تجهیزات دفاعی و نامساعد بودن اوضاع جوی در راه وطن به شهادت رسیدند که ثابت کنند که نباید زیر بار زور و حکومت پوشالی که از خارج الهام می‌گیرد رفت.

بهر شکل این حکومت خود مختاری که وابسته به سیاستهای خاصی بود طی فرمایش رهبر اندشند و توانای ما متزلزل شد، نیروی ارتش و جانبازان وطن برای رهائی آذربایجان از زیر یوغ اسارت اجنبی پرستان، با فرماندهی مستقیم شخص اول مملکت بسوی این منطقه وحشت زده حرکت نمودند و با یورشی عظیم قدرت و حکومت انها را در هم شکستند و غلام یحیی‌ها فرار را برقرار ترجیح داد و عظمت و استقلال ایران با توانائی و خردمندی رهبر اندیشمند که با تارموئی پیوند داشت بمام میهن برگشت (صحیح است) جشن و سروریکه با این فتح در این خطه برپاشد جان تازه‌ای در دل مردم دمید مردمی که تا ساعتی قبل از این پیروزی ناامید و نالان دست بدعا داشتند و امیدی جز پروردگاه و برهبر عالیقدر در سرنداشتند رؤیائیکه سرانجام به نتیجه رسید و خاک زرخیز وطن را بما برگردانید(صحیح است) .

نظری زودگذر بآن ایام که آتش جنگ بین المللی دنیا را فراگرفته بود مسائلی را روشن می‌سازد و سیاستهائی که قدرت نفوذ و اسلحه مدرن بدنبال آن بود و اتفاق و اتحادها و پیوندهائی که در پس پرده هدفهای مخصوصی را بدنبال داشت.

خدارا از صمیم قلب سپاس می‌داریم که روزهای تاریک و شوم پایان پذیرفت و ملت ایران در پرتو اخطار اندیشند رهبر خردمند خود از چنین آرامش و امنیتی برخوردار است ،خدا را سپاس میگوئیم که ارتش قوی و نیرومند ماهمواره گوش بفرمان اوست و هرگز از تند باد حوادث نمی‌هراسد. (احسنت)

با توجهی که شاهشاه همواره نسبت به ارتش داشته ، من معتقدم که هرروز ارتش ما نیرومند تر و استوارتر گشته و از بهترین و مدرن ترین تجهیزات نظامی برخوردار خواهد گردید.

به عقیده من نماینده روستازاده دوره رستاخیز باید اوراق حوادث و اتفاقات و دسیسه هائی که برعلیه استقلال مملکت و منافع ملت ایران در ۵۰ سال سلطنت پرافتخار دودمان پهلوی بوقوع پیوسته همیشه برای جوانان و دانشجویان بازگو شود تا وجدانا درک کنند که این نعمت آرامش و بهترین امکانات رفاهی که امروز ما ملت ایران در سطح دولتهای پیشرفته داریم هرگز بسهل و سادگی فراهم نگشته به اشک تمساح روباه صفتان و افعی‌های زهرآگین و خوش خط و خال بی توجه بوده از جان و دل سهم خود را برای حفظ استقلال میهن و دین ملی خود را اداء نمایند .

باید بصراحت عرض کنم که خداوند به اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر عمر طولانی عطا فرماید زیرا ما آذربایجانیها بقاء‌و همه چیز خود را از درایت و کفایت و قاطعیت این بزرگ مرد میدانیم ما ملت ایران باید به چنین رهبر خردمند و شخصیت جهانی ببالیم و برای پیش بردن ایران با الهام از نیات مقدسشان بسوی تمدن بزرگ از هیچگونه فداکاری و جان بازی دریغ نکنیم .

با کسب اجازه از مقام محترم ریاست، بچند رقم از نیازمندیهای حوزه انتخابیه خود اشاره نموده و از مسئولین محترم خواستار آن هستم که در این مورد اقدام لازم بعمل آید.

۱ـ تأمین آب آشامیدنی شهر کلیبر در همچو فصلی نوبتی بوده و با وجود دارا بودن بهترین آب آشامیدنی در فاصله ده کیلومتری مردم شهر از جهت مصرف آب فوق العاده در مضیقه می‌باشند، از جناب وزیر محترم نیرو خواهشمند است در این مورد بذل توجه و اقدام مؤثر بعمل آورند.

۲ـ ساکنان دهستانهای گرما دوز و کیوان از حوزه کلیبر و خدافرین بادارا بودن بالغ بحدود دوهزار نفر دانش آموز در کلاسهای ابتدائی چون امکانات ادامه تحصیلات آنها را در سایر شهرها و مناطق دور ندارند با سیل تلگراف خواستار تأسیس مدارس دوره اول راهنمائی در قریه لاریجان گرما دوز و خمارلو مرکز دهستان کیوان می‌باشند و در خود شهر کلیبر نیزتدریس دانش آموزان بعلت کمبود دبیر و ساختمان لازم نوبتی انجام می‌گیرد. لذا از وزیر محترم آموزش و پرورش تقاضا دارد برای رفع مشکل تحصیلات جوانان مرز نشین و شهر کلیبر توجه فرمایند.

۳ـ با نهایت تأسف باید عرض کنم که جمعیت یکصد و شصت پارچه دهات مرزی بخش خدافرین و گرما دوز در بدترین موقعیت فاقد مراکز درمانی و بهداشتی می‌باشند و در این مورد اطلاعات شخص جناب وزیر محترم بهداری و بهزیستی بمراتب بهتر از بنده می‌باشد. تقاضا دارد با توجه بموقعیت جغرافیائی بافتخار ۵۰ سال سلطنت پرافتخار دودمان پهلوی برفع این مشکل حیاتی این بخش مرزی توجه بیشتری مبذول فرمایند.

زنده و جاوید باد شاهنشاه آریامهر ـ پاینده باد ایران و خاندان جلیل سلطنت پهلوی (احسنت) .

رئیس ـ اقای قاضی بفرمائید.

قاضی ـ علمای مجلس توجه دارند که یکی از دستاویزهای منطق برای اثبات مسائل ، قیاس است. و بسیاری از علمای منطق معتقدند عظمت هر کاری از رهگذر مقایسه نمودار می‌شود . باین جهت از دوستان خواهش می‌کنم بمن اجازه بدهند برای اینکه در زمینه بحث دربارة عظمت ۲۱ آذر آنچنان که باید توجه شود بنده خاطره‌ای را بحضورتان عرض کنم هرچند خاطره تلخ است و شاید شنیدنش و تحمل کردنش برای هر ایرانی وطن پرست دشوار باشد. شاید بعضی از دوستان که بیشتر در جریان رویدادهای مملکتی هستند بخاطر بیاوند که در روز ۱۷ فروردین ماه سال ۱۳۲۳ خورشیدی زمین لرزه‌ای سهمگین گرگان را بهم کوبید. درآن روزگار برحسب ضرورتی که جنگ دوم جهانی پیش آورده بود در قسمتی از کشور ما نیروی بیگانه وجود داشت در گرگان هم ، در فلاکت بار شاهنشاه برای بازدید از خرابیها و تفقد به زلزله زدگان گرگان به آن شهرستان تشریف فرما شدند. گاردی که از شاهنشاه محافظت می‌کرد سربازان بیگانه بود . من تا بحال این افتخار را نداشتم که در این دوران رژة ارتش شاهنشاهی را ببینم . در روزگاران سلطنت شاهنشاه رضاشاه کبیر ما خود که دانش آموز بودیم جزو رژه روندگانی بودیم که در روز سوم اسفند در مقابل تمثال ایشان رژه می‌رفتیم. وقتی من روز ۲۱ آذر امسال این رژه را دیدم و این عظمت ارتش شاهنشاهی را دیدم ، این دوخاطره را و این دو پدیده را با هم مقایسه کردم آنوقت فهمیدم که وقتی ما میگوئیم پنجاه سال سلطنت پرافتخار دودمان پهلوی ، یعنی چه؟ من دانم این حدیث که در چاه بیژنم (احسنت) اما افتخار آمیزتر این است که این قدرت و عظمتی که آقایان شاهدش بودید قدرتی است پاسدار صلح و امنیت در منطقه ولاجرم نگهبان صلح جهانی (صحیح است) و این افتخاری است برای هر ایرانی که در سایةرهبریهای حکیمانه شاهنشاه آریامهر امروز قدرتی است که می‌تواند با افتخار خود را حافظ صلح منطقه و حافظ صلح جهانی معرفی کند (صحیح است) چون آنچه زیر بنای سیاست ما را تشکیل می‌دهد انسان دوستی ، انسان پروری ، مردمی و مردم داری است . (احسنت) دوستان عزیز آذربایجانی ما در این چند روز بسیار راجع به واقعة ۲۱ آذرصحبت کردند و حق هم همین بود که آقایان صحبت کنندن و بنده هم اشاره‌ای بکنم . برای اینکه فراموش نشود آذربایجان مال ایران است و هر ایرانی نسبت به آذربایجان حساسیت دارد قطره قطرة خون هر فرد ایرانی حافظ آذربایجان و تمامیت ارضی ایران است، چنانچه قطره قطره خون هر آذربایجانی در راه حفظ این مملکت در صورت لزوم باید ریخته شود. (صحیح است) واقعة۲۱ آذر واقعه بسیار مهیبی بود. تصور نفرمائید فقط آذربایجان درخطر بود، تمامیت و استقلال ارضی ما و کلیت مملکت ما در مخاطره افتاده بود . اگر آذربایجان می‌رفت و مادر این سیاست شکست می‌خوردیم،امروز ایرانی نبود که من بنام یک ایرانی مستقل بتوانم در برابر شما عرض وجود کنم و عرایضی خدمتتان عرض کنم . اما واقعه آذربایجان دو خط زرین در تاریخ ما بیادگار گذاشت. بحث اینکه هیچ ایرانی در هیچ شرایطی اجازه نخواهد داد که بیگانه در خاک وطنش قدم بگذارد ایرانی آن روز به دنیا پیام داد که ایرانی را اگر بسوزانند خاکسترش نام وطن را ترسیم خواهد کرد و اگر بشکند از قطرات خونش کلمه شاه براین سرزمین نقش خواهد گرفت. (احسنت) این پیامی بود که روز ۲۱ آذر مردم غیور آذربایجان و تمام ایرانیان به دنیا دادند . و یک پیام دیگر که در سرنوشت مملکت ما و سرنوشت سیاسی مملکت ما نقش گرفت، نقش بسیار سازنده ، این بودکه نشان داده شد، رهبر عالیقدر ما و پیشوای مملکت ما قادرند معضلترین و پیچیده ترین مسائلی سیاسی را با تدابیر حکیمانه حل کنند چنانچه واقعة آذربایجان را حل فرمودند . و این زیربنای قضاوت جهانیان بود دربارة سیاست رهبری ایران که در سالهای بعد نقشهای بسیار مهمی در تاریخ معاصر مملکت ما پدید آورد. از فرصت استفاده می‌کنم بقول ظریفی آب می‌خورم و بقول خودم به عرایضم ادامه می‌دهم. می‌خواستم از فرصت استفاده کنم و چند کلمه راجع به حج و اوقاف صحبت کنم . آقایان همة شما این گرفتاری را داشته‌اید چه از نظر داوطلبان حج و داوطلبان زیارت خانة خدا و چه در مورد داوطلبان مدیریت گروه، برای اینکه اغلب آقایان از موکلین ما هستند و به ما مراجعه می‌کنند و ما هم حسب وظیفه تا آنجا که مقدور هست باید به مستدعیاتشان توجه و رسیدگی کنیم . مادر گذشته حجی داشتیم که به اختصار عرض می‌کنم واقعا افتخار آفرین بود باور بفرمائید که این را صمیمانه عرض می‌کنم . نه تنها کشور عربستان سعودی همیشه با تحسین از حج ما صحبت می‌کرد بلکه بسیاری از کشورهای اسلامی همیشه از حج ایران نمونه و سرمشق می‌خواستند، برنامه می‌خواستند تا برنامه حج ایران را نمونه و سرمشق قرار دهند در این دوسال اخیر مسائلی پیش آمد که من نمی‌خواهم عرض کنم (یکی از نمایندگان ـ بفرمائید) آقایان اطلاع دارید که سازمان حج و اوقاف امسال به آنچه گفت عمل نکرد (صحیح است) و آنچه را که کرد در معرض قضاوت افکار عمومی نگذاشت . اجازه دهید که من بیش ازاین عرض نکنم . امسال وضع حج بصورتی بود که اگر جناب آقای نخست وزیر شخصا اقدام نمی‌فرمودند این سازمان قادر نبود مردمی را که از کناف مملکت به فرودگاه مهر آباد آورده است به حج اعزام دارد. آقای نخست وزیرشخصا اقدام فرمودند و من بنام یک نماینده ملت از حیث از جناب آقای نخست وزیر صمیمانه تشکر می‌کنم . این واقعه نشان دادکه در مملکت ما، در سیستم اداری مملکت ما نظام حکومت نمی‌کند باصطلاح کسانی که علم مدیریت یا فن مدیریت را میدانند، سیستم حکومت نمی‌کند ، شخصیتهای هستند که نقش تعیین کننده دارند. یعنی در رأس هر سازمانی اگر یک شخص بصیر خیر مطلع و دلسوز بود آن سازمان می‌توان خدمتگزرا مملکت باشد،اگر نبود مزاحم مردم ومملکت است . آقا ! حالا که شخصیتها در وضع سازمانهای اداری نقش تعیین کننده دارند چرا نباید در انتخاب شخصیتها بیش از این توجه شود؟ چرا باید افرادی را که آقایان اسم بردند که در زمینه‌های دیگر مثلا در زمینه هنری و موسیقی و غیره بصیرت و تبحر دارند در یک گوشه از یک سازمان مذهبی بگذارند؟ آقایان زیربنای جامعه ما نقش را بعهده دارد. جامعه روحانیت ما یک جامعه‌ای است خدمتگزار ، شاهدوست و وطن پرست و خدمتگزار دین که همه جا همراه و همقدم با انقلاب ملی ما بوده است. این جامعة سازنده روحانیت و توجه به آن از وظایف سازمان اوقاف است که من با کمال صراحت عرض می‌کنم شکافی را که در این دوسال اخیر این سازمان در اثر سوء تدبیر بوجود آورده است بسیاری از روحانیان عالیمقام ما را آزرده خاطر کرده است، آخر چرا؟

بنده سخن کوتاه می‌کنم و از جناب وزیر مشاور خواهش می‌کنم اگر احیانا به احتمال جناب آقای نخست وزیر از ایشان پرسیدند که قاضی راجع به اوقاف و حج در مجلس چه گفت از قول من به ایشان عرض کنید :

آن مصر معدلت که تودیدی خراب شد

آن نیل مکرمت که شنیدی سراب شد. (احسنت)

- تصویب صورتجلسه‌های روز سه شنبه ۱۶ و پنجشنبه ۱۸ آذرماه ۲۵۳۵

۳ - تصویب صورتجلسه‌های روز سه شنبه ۱۶ و پنجشنبه ۱۸ آذرماه ۲۵۳۵.

رئیس ـ نسبت به صورتجلسه‌های روز سه شنبه و پنج شنبه هفته گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورتجلسه‌ها تصوب می‌شود.

- تقدیم سوال بوسیله آقای دکتر مرتضی مشیر

۴ - تقدیم سوال بوسیله آقای دکتر مرتضی مشیر .

رئیس ـ آقای دکتر مشیر فرمایشی دارید بفرمائید.

دکتر مشیر ـ سؤالی است از دولت که تقدیم می‌کنم .

رئیس ـ سؤال بدولت ابلاغ می‌شود.

- تقدیم لایحه تعمیرات اساسی ساختمانهای موسسات آموزشی بوسیله خانم دکتر طالقانی معاون وزارت آموزش و پرورش

۵ - تقدیم لایحه تعمیرات اساسی ساختمانهای موسسات آموزشی بوسیله خانم دکتر طالقانی معاون وزارت آموزش و پرورش .

رئیس ـ وارد دستور می‌شویم خانم دکتر طالقانی فرمایشی دارید بفرمائید.

بانو دکتر طالقانی ـ (معاون وزارت آموزش و پرورش) ـ مقام معظم ریاست، نمایندگان محترم،نظر باینکه مسامحه و تأخیر در تعمیرات ضروری مدارس استیجاری ممکنست ضایعات جبران ناپذیری بوجود آورد برای رفع این مشکل لایحه تعمیرات اساسی ساختمانهای موسسات آموزشی تهیه گردیده که به پیوست تقدیم و تقاضای تصویب آنرا با قید یک فوریت دارم.

- تصویب فوریت لایحه تعمیرات اساسی ساختمانهای مؤسسات آموزشی

۶ - تصویب فوریت لایحه تعمیرات اساسی ساختمانهای مؤسسات آموزشی .

رئیس ـ چون این لایحه با فوریت تقدیم شده است لایحه قرائت می‌شود.

(بشرح زیرخوانده شد)

لایحه تعمیرات اساسی ساختمانهای مؤسسات آموزشی .

ماده واحده ـ وزارت آموزش و پرورش می‌تواند مستغلاتی را که برای استفاده مؤسسات آموزشی تا تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس دراختیار دارد در صورتیکه نیاز به تعمیرات اساسی داشته باشند از محل بودجه مصوب با تصویب کمیسیونی مرکب از مسئول اداره اموزش و پرورش نماینده دفتر فنی استانداری یا شهرداری ، نماینده اداره مسکن و شهرسازی محل به تعمیرات مورد نیاز تاحد رفع خطر اقدامنماید. برای تعمیرات مذکور پس از تصویب کمیسیون فوق نیاز باخذ پروانه از شهرداری محل نخواهد بود.

تبصره ـ دولت همه ساله اعتبار مورد نیاز را در بودجه وزارت آموزش و پرورش تأمین می‌نماید .

این قانون پس از تصویب از تاریخ تقدیم لایحه به مجلس قابل اجرا می‌باشد .

نخست وزیر ازطرف وزیر امور اقتصادی و دارایئ امیر عباس هویدا علی اصغر طباطبائی وزیر کشور

وزیر آموزش و پرورش - معینی گنجی .

رئیس ـ فوریت لایحه مطرح است نظری نیست؟ آقای دکتر مشیر بفرمائید.

مشیر ـ من با فوریت لایحه مخالفم و می‌خواستم عرض کنم آنچه که راجع به امر مسکن است الان در دستور مجلس شورای ملی است و لایحه مالک و مستأجر که امروز نیز مطرح می‌شود علی الاصول بنده معتقدم که استثناء در امر قانونگزاری صحیح نیست، جناب آقای هنرمندی تشریف دارند وآقایان حقوقدانان میدانند که طبق قانون اساسی تمام ملت ایران در برابر قانون مساوی هستند از طرفی دیگر به موجب مادة ۲۸۰ قانون جزا هر مقامی اعم از وزیر یا غیره در اجرای قانون تبعیض کند قابل تعقیب است بنابراین در شأن مجلس شورای ملی نیست که قانون خاصی را تصویب کند و بنده پیشنهاد می‌کنم فوریت این لایحه مطرح نشود و به کمیسیون‌های مربوط ارجاع شود تا در قانون روابط مالک ومستأجر که رسیدگی می‌شود این مورد هم بحث و بررسی شود تا گفته نشود آنچه مربوط به دولت است دارای قانون خاصی است وآن چه که مربوط به مردم است بصورت قانون خاصی نباشد. متشکرم .

رئیس ـ آقای دکتر شادمان بفرمائید .

دکتر شادمان ـ با اجازه آقای رئیس.من خیلی تعجب کردم وقتی همکار گرامی ما و دوست قدیمی بنده با فوریت این لایحه مخالفت فرمودند. اگر دقت در لایحه بفرمائید همان فرمایشاتی که آقایان در این جا می‌فرمودند ، همان شکایاتی که آقایان این جا می‌فرمودند که مدارس دارد روی سر دانش آموزان خراب می‌شود دلیلش این بود که دولت به موجب قوانین موجود حق ندارد در مال غیر پول خرج بکند ولی در مورد محلهای اجاره‌ای ما فرصت این را نداریم که برای تعمیر مدارس به مالک فشار بیاوریم وقتی دیدیم که سقف دارد روی سر بچه‌ها خراب می‌شود باید سریعا فکری بکنیم بنابراین همان طور که توجه فرمودید مثل همیشه تقاضای نمایندگان محترم مورد توجه دولت قرار گرفت امروز لایحه‌ای تقدیم کردید تا با یک فوریت به تصویب مجلس برسد و از مقام محترم مجلس استدعا می‌کنم که این موافقت را بفرمایند تا وزارت آموزش و پرورش بموقع بتواند این تعمیرات را انجام دهد و موافقت بفرمایند با فوریتش که تسریع در کار است مالا ما استثنائی در کار را قائل نشده‌ایم و می‌خواستیم کارمان را انجام بدهیم و اجازه بفرمائید زودتر این لایحه تصویب بشود. متشکرم .

رئیس ـ آقای قوامی شما مخالفید یا موافق؟

قوامی ـ بنده موافقم عرضی هم دارم .

رئیس ـ بفرمائید.

قوامی ـ با عرض تشکر از لایحه‌ای که دولت تقدیم کرده ولی باید بگویم که چرا این لایحه را در تابستان نیاورند و حالا می‌آورند. بنده عرض می‌کنم که این لایحه را که الان می‌خواهند تقدیم کنند تا گچ و سیمان آماده شود و تهیه کنند باران و برف می‌آید و در ۲۴ ساعت آن را می‌شوید و خراب می‌شود این لایحه فوریت داشت و می‌بایست در تابستان می‌آورند تا موفق شوند ولی با همة اینها تشکر می‌کنم . متشکرم .

رئیس ـ نسبت به فوریت این لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند، خواهش می‌کنم قیام فرمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

- تقدیم لایحه الحاق سه تبصره بقانون امور گمرکی بوسیله آقای طباطبائی معاون وزارت امور اقتصادی و دارائی

۷ - تقدیم لایحه الحاق سه تبصره بقانون امور گمرکی بوسیله آقای طباطبائی معاون وزارت امور اقتصادی و دارائی .

رئیس ـ آقای طباطبائی بفرمائید .

طباطبائی ـ (معاون وزارت امور اقتصادی و دارائی) با اجازه مقام محترم ریاست لایحه الحاق ۳ تبصره به قانون امور گمرکی تقدیم می‌شود و تقاضای تصویب آنرا دارم .

رئیس ـ لایحه به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- تقدیم لایحه مربوط به کنوانسیون بین المللی ارتباطات دور بوسیله آقای دکتر شادمان وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر

۸ - تقدیم لایحه مربوط به کنوانسیون بین المللی ارتباطات دور بوسیله آقای دکتر شادمان وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر.

رئیس ـ آقای دکتر شادمان بفرمائید. دکتر شادمان (وزیر مشاور و معاون پارلمانی نخست وزیر) ـ همانطور که استحضار دارید دولت ایران از ۱۸۶۹ میلادی به عضویت اتحادیه بین المللی ارتباطات دور که یکی از سازمان‌های تخصصی است درآمد و به آن سازمان وابسته شد تغییراتی در این سازمان بوجود آمده ،کنوانسیونی تشکیل شده که دولت ایران لازم میداند به این کنوانسیون ملحق شود، لایحه‌ای در این مورد تقدیم می‌شود و امیدوارم تصویب بفرمائید و مثل همیشه بنده را مباهی بفرمائید(احسنت) .

رئیس ـ لایحه به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- تقدیم اساسنامه نمونه شرکت سهامی تأمین و توزیع آب و تأسیسات فاضلاب و لایحه اصلاح مادة۱۷ اصلاحی اساسنامه شرکت سهامی برق منطقه‌ای غرب بوسیله آقای مهندس معقول معاون وزارت نیرو

۹ - تقدیم اساسنامه نمونه شرکت سهامی تأمین و توزیع آب و تأسیسات فاضلاب و لایحه اصلاح مادة۱۷ اصلاحی اساسنامه شرکت سهامی برق منطقه‌ای غرب بوسیله آقای مهندس معقول معاون وزارت نیرو.

رئیس ـ آقای معقول بفرمائید.

مهندس معقول (معاون وزارت نیرو) ـ با اجازه مقام محترم ریاست لایحه اصلاحی اساسنامه شرکت برق منطقه‌ای غرب را تقدیم و تقاضای تصویب آنرا دارم ،ضمنادر اجرای تبصره ۶ قانون تشکیل شرکت‌های تأمین و توسعه آب و تأسیسات فاضلاب شهرها مصوب ۲۵۳۴ ، اساسنامه شرکت سهامی تأمین و توزیع آب و تأسیسات فاضلاب استان و فرمانداری کل را به عنوان نمونه به پیوست تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارم .

رئیس ـ لوایح به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود .

- تقدیم ۹ لایحه بوسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ

۱۰ - تقدیم ۹ لایحه بوسیله تیمسار سپهبد کاتوزیان معاون وزارت جنگ .

رئیس ـ تیمسار سپهبد کاتوزیان بفرمائید.

سپهبد کاتوزیان (معاون وزارت جنگ) ـ با اجازه مقام ریاست و نمایندگان محترم ۹ لایحه بشرح زیر تقدیم و تقاضای تقدیم آنرا دارد:

۱ـ لایحه اصلاح فصل چهارم آئین نامه معافیتهای نیروهای مسلح شاهنشاهی .

۲ـ لایحه اصلاح قانون اجازه پرداخت فوق العاده به محصلین رشته موزیک نیروهای مسلح شاهنشاهی .

۳ـ لایحه اصلاح مادة ۴ قانون خدمت وظیفه عمومی و الحاق دوتبصره به آن .

۴ـ لایحه اصلاح مادة ۱ آئین نامه حق فنی درجه داران کادر ثابت موزیک.

۵ـ لایحه راجع به شمول قوانین و مقررات کیفری و انضباطی ارتش شاهنشاهی درمورد کارگرانی که در ارتش شاهنشاهی خدمت می‌کنند.

۶ـ لایحه اصلاح قانون مربوط به اجازه پرداخت فوق العاده سختی خدمت افسران و کارمندان مأمور خدمت در آسایشگاههای مسلولین .

۷ـ لایحه مربوط برقراری حقوق وظیفه دربارة اقای احمد سیاه مود.

۸ـ لایحه اصلاح فصل هفتم آئین نامه قانون بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افرازمندان کارگاهها و کارخانجات ارتش و محلهای وابسته به آنها .

۹ـ لایحه تأمین خدمات درمانی عائله درجه داران و افزار مندان ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کشور شاهنشاهی.

رئیس ـ لوایح به کمیسیونهای مربوط ارجاع می‌شود.

- ادامه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به لایحه روابط موجر ومستأجر

۱۱ - ادامه مذاکره در گزارش شور اول کمیسیون دادگستری راجع به لایحه روابط موجر ومستأجر.

رئیس ـ کلیات اول لایحه روابط موجر و مستأجر مطرح است آقای مظهری بفرمائید.

مظهری ـ بحثی که در جلسه گذشته ناتمام مانده پیرامون مسئله مالک و مستأجر و در این چند روز به عنوان سوژه روز مورد توجه همه مردم و مطبوعات بود مسائل زیادی از دیدگاههای مختلف عنوان دش از جمله در این زمنیه که این لایحه با مسئله مسکن ارتباط ندارد بنده هم معتقدم که این لایحه ، لایحه حل کننده مسئله مسکن نیست و نمی‌تواند باشد ولی رابطه مالک و مستأجر برکنار از مسئله مسکن نیست برای این که اولین لایحه‌ای که برای تعیین رابطةمالک و مستأجر تقدیم مجلس شد به علت این بود که کمبودی در مسکن ایجاد شد. و دولت در اندیشه تقدیم لایحه شد. هرچه این مسئله بیشتر شد و این مشکل بیشتر گسترش یافت مسائل تازه‌ای را به دنبال داشت که این لایحه در سالهای اخیر و این روابط مختلف قانونی این چند ساله ، همه اش پدیده این مشکل مسکن است اگر این مشکل نبود،اگر مسکن به اندازه کافی بود، اگر مسئله عرضه و تقاضا نبود ، مشکلی بین مالک و مستأجر بوجود نمی‌آمد و نیاز به این همه بحث و گفتگو و قوانین مختلف هم نمی‌بود پس این نمی‌تواند بی ارتباط به مسئله مسکن باشد ولی مسلما لایحه تعیین کننده مسئله مسکن نیست این لایحه هدفش می‌بایست و حتما هم همینطوربوده است که شرایطی را بوجود بیاورد که مالک و مستأجر با حفظ حقوق مشروع و قانونی خودشان بتوانند، مالک ، احساس مالکیت را بکند مستأجر هم با راحتی در خانه‌ای که اجاره کرده است زندیگ کند ما جنگ طبقاتی نداریم ولی جناب دکتر شادمان این لایحه آن لایحه‌ای نیست این لایحه مشکلات دولت و مستأجر و موجر را بیشتر می‌کند موجر خیالش راحت بود که خانه اش را خالی نمی‌کنند ولی حالا باید برود دادگستری تا پرونده جدید تشکیل شود بعد هم معلوم نیست که درست بشود مستأجر هم تا حالا خیالش راحت بود که یک جائی راحت نشسته و یک سال این جاست دو سال هم جای دیگر و درست می‌شود. رو در رو قرار دادن مالک ومستأجر مشکلی را حل نمی‌کند ولی فقط یک زحمت یک ساله‌ای را بوجود می‌آورد بنده عرض کردم که کارشناس در این مورد نیستم من طبیب نیستم ولی این درد را با همه وجودم احساس می‌کنم و این لایحه داروی این درد نیست مسئله رابطه مالک و مستأجر اهمیتش در این نکته است که مشخص کنیم که براساس چه ضابطه‌ای مستأجر باید اجاره بدهد و مالک باید اجاره بگیرد اگر هم مسئله روشن بشود نه نیاز به دادگاه است نه نیاز به مهلت است و نه نیاز به چیزهای دیگر، به نظر من کار مشکلی نیست که ما بیائیم براساسش ضابطه‌ای بگیریم مثلا اگر ساختمان شوفاژ داشت و غیره بگوئیم متر مربعی اینقدر اجاره اش هست این را اجازه بدهید به انجمنهای ملی که براساس منطقه‌ای و ملی تشکیل شده‌اند این مسئله را حل کنند. جناب آقای دکتر شادمان الان این مسئله در همه شهرها مطرح است این مال همه شهرستانهاست و این هیاهو جواب ملت ایران نیست این برای آرام کردن جنجال است که در تهران یعنی در پایتخت وجود دارد اگر مردم در شهرستانها جنجال نمی‌کنند این دلیلش این نیست که ما فقط تمام مسائل را از دریچه پایتخت مطرح کنیم اگر مادر یک شهر کوچک هم برویم می‌بینیم که تهیه مسکن مسئله روز و مشکل همة مردم است (صحیح است) آن هم راه حلش به اعتقاد من این است که ضابطه‌ای برای محل مورد اجاره تعیین بشود، و این هم چندان مشکل نیست مگر براساس ضوابطی ، عوارض نوسازی نمی‌گیرند بگذارید مثلا ۲۰ برابر عوارض نوسازی مورد اجاره باشد. یک محاسبه‌ای وجود داشته باشد اگر الان هم خانه‌ها را تخلیه کردند چه وضعی خواهد شد الان می‌گویند صدهزار خانه خالی است ممکن است براساس این لایحه خانه‌های خالی اضافه شود و اگر مالک خواست بهر قیمتی که دلش بخواهد اجاره بدهد جواب آن مستأجرینی را که نمی‌توانند بپردازند کی می‌دهد این لایحه این مشکل را حل نمی‌کند این لایحه مشکل آفرین است مشکل گشانیست روی این حرف تکیه می‌کنم که به اعتقاد من این لایحه مشکل آفرین است هم برای مستأجر هم برای موجر هم برای دستگاه قضائی مملکت نتیجه‌ای هم ندارد، یک ضابطه‌ای برای مالااجاره تعیین کنید و به همة این مسائل برای همیشه خاتمه بدهید عرضی ندارم (احسنت) .

رئیس ـ آقای نوربخش بفرمائید.

نوربخش ـ جناب آقای رئیس ،همکاران محترم ، خانمها و آقایان ،لایحه مالک و مستأجر که کلیاتش در دومین جلسه مجلس شورای ملی مورد بحث قرار گرفت بدون شک یکی از لوایح بسیار مهمی است که بلحاظ ارتباط خاصی که با زندگی اکثریت مردم دارد از هر جهت مورد توجه است و جادارد که در اطراف آن بحث کافی بعمل آید در وضع حاضر رابطه مالک و مستأجر نه تنها یک رابطه دوستانه نیست باید گفته شود که بیک رابطه خصمانه مبدل شده باید دید که چرا این وضع بوجود آمده است به نظر من دو عامل در بوجود آوردن این وضع مؤثر بوده است یکی کمبود مسکن است یکی نارسائی قانون است که فعال حاکم برروابط مالک و مستأجر است بایددانست که وضع قوانین صرفا مشکل منزل را حل نمی‌کند تحولات عظیمی در کشور ما پیش آمده که موجب شده عده کثیری از مردم از روستاها به شهر بیایند از نظر حقوق حقه مردم ایران که در اثر اراده شاهنشاه صورت گرفت در ، آمد مردم بمیزان خیلی زیاد بالا رفت، قطبهای صنعتی موجب گردیدکه مردم به شهرها هجوم بیاورند، وقتی مردم در شهر گرد آمدند مسلم است که مسکن می‌خواهند پس مشکل منزل پیش می‌آید وقتیکه احتیاجات مردم از حد طبیعی گذشت و به مرز اجبار و اضطرار رسید قانون دردی دوا نمی‌کند و حتی معیارهای اخلاقی که لازمه روابط یک جامعه پیشرفته است فراموش می‌شود و آن حسن تفاهم و حسن رابطه اثر خودش را از دست می‌دهد، برای این است که می‌بینید با طرح دعاوی مالک و مستأجر دعاوی جزائی هم در کنار آن قرار می‌گیرد برای این است که منزل و مسکن بحد کافی وجود ندارد ولی این را با قانون نمی‌شود حل کرد باید به فکر تأمین مسکن بطور کافی برای مردم باشند و این احتیاج به زمان دارد، زمین می‌خواهد و نیروی انسانی و بالاخره مدت می‌خواهد برای ساختن مسکن ، البته وجود یک قانون جامع و کامل هم از هرجهت ضرورت دارد که این قانون با در نظر گرفتن حقوق مالک و مستأجر براساس یک ضوابط صحیح تدوین شود که اختلافات آنها را بنحو احسن حل کند قسمت عمده گرفتاریها مربوط به این است که این قانونی که الان مورد عمل دادگاهها هست و حاکم در روابط بین مالک و مستأجر می‌باشد ناقص و نارساست از این جهت می‌بینیم که موجر برای اجاره ملکش چون اعتماد به قدرت این قانون ندارد راههای غیر صحیح و غیر مشروع در پیش می‌گیرند با سند اجاره سفته می‌گیرند، چک می‌گیرند پول نقد می‌گیرند تضمینهای دیگر می‌گیرند پس این قانون نارسا است و این قانون نیاز جامعة ما را تأمین نمی‌کند یکی از علمای حقوق معاصر می‌گوید وقتی دیدید که مردم نسبت به یک قانون مرتکب تقلب و تزویر شدند آن قانون نارساست آن قانون ناقص است روی این اصل دولت این قانون فعلی را به مجلس آورده و بعد از چند سال در یکی دوماه قبل به کمیسیو دادگستری ارجاع شده یکی از همکاران ما پرسید که کمیسیون دادگستری در این مورد چه کرده؟ کمیسیون دادگستری چه باید بکند؟ چهارصد و چند پیشنهاد از ناحیه مردم به کمیسیون دادگستری رسید که این پیشنهادات مورد توجه قرار گرفت و کمیسیون دادگستری در چند جلسه این لایحه را بررسی کرد و من از طرف خودم که عضو کمیسیون دادگستری هستم و دوستانم صریحا اعلام می‌کنم که کمیسیون دادگستری در آنچه که تصویب کرده است تعصبی ندارد همکاران عزیز ما می‌توانند هر پیشنهادی که بنظرشان صحیح است به کمیسیون دادگستری بدهند در کمیسیون‌های مسکن و دادگستری مورد رسیدگی قرار می‌گیرد که انشاءالله یک قانون جامع و مانع و کامل تصویب شود که به این مشکل اساسی پایان داده شود و راههائی که برای سوء استفاده در قانون فعلی هست در این قانون بسته شود تا افراد فرصت طلب نتوانند از ابهامات قانون سوء استفاده کنند و دیگری را مورد تعدی قرار بدهند الان این قانونی که مور عمل دادگاه است هر یک از مالک ومستأجر که در حوزه قدرت قرار می‌گیرد بدیگری تعدی می‌کند و حقوق اورا نقض می‌کند بایستی جلوی این نواقص در قانون فعلی گرفته شود به نظر من آن اعتمادی که لازمة روابط بین مالک و مستأجر است از بین رفته این اعتماد لازمةهر ارتباطی در جامعه هست باید یک فلسفه‌ای در این قانون عنوان بشود که مردم در این رابطة مالک و مستأجر نسبت به هم اعتماد پیدا کنند در این لایحه جدید قانونی دونکته بی اندازه حساس است یکی مسئله میزان مال الاجاره است یکی مبنای تخلیه. من معتقدم که میزان مال الاجاره بریک ضابطه اصولی و صحیح مستقر گردد. در این قانون اشاره شده که با نظر کارشناس ، من این را کافی نمیدانم کارشناس باید نظرش بریک ضوابطی باشد یعنی قیمت زمین، تاریخ اتمام بنا، مدت بنا، کیفیت ساختمان، منطقه‌ای که در آن این خانه قرار گرفته و تجهیزات این ساختمان همه باید ملاک قرار بگیرد تا روی آن مال الاجاره تعیین شود یک ساختمان خشت و گلی نباید برایش قیمتی تعیین کنند که برای مردم مقدور نباشد یا خارج از انصاف باشد مسئله تخلیه نیز باید خیلی مورد دقت قرار گیرد مسئله تخلیه نباید یک وسیله ارعاب برای مستأجر تلقی شود مستأجر باید اعتماد داشته باشد که در این ملکی که نشسته تا مدتی که در قرار داد ذکر شده می‌تواند با خیال راحت در این منزل سکونت کند البته نواقصی در این قانون هست که من پیشنهادهائی تهیه کرده‌ام که می‌دهم به کمیسیونهای مربوطه که مورد بررسی قرار بگیرد ولی یک نکته را من باز رویش تکیه می‌کنم مسئله مسکن نباید با این قانون تداخل پیدا کند تهیه مسکن یک مسئله اساسی برای مملکت ما از روزی که مسئله محدوده در این شهر مطرح شده و بکسانی که خارج از محدوده زمین دارند اجازه فعالیت ساختمانی داده نشده قیمت زمین بطور سرسام آور در داخل محدوده بالا رفته است خیلی از کسانی که در خارج از محدوده زمین خریده بودند بامید اینکه یک روزی بتوانند در آنجا خانه‌ای برای خودشان بسازند مأیوس شدند و ساختمانهائی که در تهران ساخته می‌شود بعلت اینکه قیمت زمین بی اندازه بالا است و ساختمان لوکس است بدرد مردم نمی‌خورد و قدرت خرید و حتی اجاره اش را ندارند من معتقدم دولت باید در اراضی که در اختیار دارد برای طبقه کارگر برای طبقه کارمند خانه‌های ارزان قیمت فراهم کند با تضمین اینکه بیست سال حق فروش آنرا نداشته باشند و صرفا نباید ما معتقد باشیم که مسائل ساختمانی را دولت باید بعهده بگیرد کار دولت نظارت است نه مباشرت در عمل باید کار ساختمان و تهیه مسکن به مردم واگذار شود النهایه دولت با ضوابط بسیار صحیح برآن نظارت کند امیدوارم که با دقتی که همکاران عزیزمان دارند و با پیشنهادات زیادی که به کمیسیون‌های مربوط رسیده این لایحه طوری از تصویب بگذرد که به مشکلات و گرفتاریهای مردم خاتمه دهد و خصوصا تأکید می‌کنم طوری باید تنظیم شود که مردم کمتر بطرف دادگستری بروند . برای احل این موضوع من پیشنهادهائی دارم که الان تقدیم می‌کنم و انتظار دارم با دقتی که همکاران عزیزم دارند این لایحه جدید بصورت یک قانون بسیار کاملی در بیاید که بتواند مشکلات مالک و مستأجر را حل کند عرض دیگری ندارم (احسنت) .

رئیس ـ آقای دکتر عاملی بفرمائید.

دکتر عاملی تهرانی ـ جناب آقای رئیس ، همکاران ارجمند در مورد لایحه مالک و مستأجر چند نکته بعنوان بحث کلی لازم است که در پیشگاه مجلس مطرح شود شأن بحث در کلیات برهمه همکاران گرامی آشکار است بحث در کلیات یک لایحه بمنظور آن است که آن فضای کلی که باید حاکم برروح مقررات باشد در آغاز مورد توافق قرار بگیرد و بعد از اینکه این فضای کلی ترسیم شد درون این فضا مقررات لازم وضع شود بخصوص از آن جهت خیلی اهمیت دارد که ببینیم منظور از لایحه‌ای که باید روابط مالک ومستأجر را معین و منظم بکند چیست؟ البته همکاران گرامی در اینجا اشاراتی فرمودند که پاره‌ای از آنها مربوط به لایحه بود و پاره‌ای مربوط به کلیات . دوست ارجمند جناب آقای مهندس ظفری بیشتر بحثشان ناظر به کلیاتی بود که بعنوان یک فضای عمومی برای تنظیم چنین لایحه‌ای ضرورت داشت حقیقت این است که در ساخت این لایحه ماهنوز در عصر رستاخیز قدم نگذاشته‌ایم و این لایحه بااین ترکیب کنونی مال دوران قبل از رستاخیز است از این جهت است که من در توضیح عرض خودم باید مسئله را روشن کنم که ما یک نوع اقتصادی داریم که متأسفانه برقسمتهای مختلفی از شئون حیات اجتماعی ما حکومت می‌کند و آن اقتصاد آزاد بازار است در این اقتصاد آزاد بازار خصوصیات و ویژگیهایی هست که بموجب همین ویژگیها شرایطی بوجود آمد که قانون‌های قبلی که حاکم برروابط مالک و مستأجر بود اضطرارا برای مقابله با آن شرایط بوجود آمد یعنی چه ؟

تاحدود سال ۱۳۲۰ که مطابق است با ۲۵۰۰ شاهنشاهی کلیات وضع اجتماعی و اقتصادی ما برمداری بود که با مقررات اقتصاد آزاد بازار می‌توانستیم برآن حکومت کنیم و مشکلاتش را حل کنیم بهمین جهت هم تا آن زمان ما لایحه مالک و مستأجر نداشتیم و مقررات کلی قانون مدنی کافی بود برای اینکه این امر معاملاتی را هم که نوعی کلی از معاملات است در برمیگرفت. با پدید آمدن وقایع سال ۲۵۰۰ و هجوم بیگانگان به ایران شرایط غیرعادی بوجود آمد که شدت داد به عوارضی که در هر نوع اقتصاد آزاد بازار وجودداشت مجموعه این عوامل سبب شد که جمعیت بیساری خواهنده مسکن شدند در صورتیکه مسکن به تعداد لازم وجود نداشت نه تنها کمبود مسکن یک مسئله‌ای را ایجاد کرده بود بالارفتن دائمی قیمت هم سبب شد که مالک همیشه این تمایل را داشت که ملکش را از مستأجر قبلی تخلیه کند و با بهای بیشتری بدست مستأجر بعدی بسپارد این شرایط سبب شد که یک قانون خاصی بوجود آمد برای اینکه از حقوق مستأجرین که اکثریت بودند دفاع بکند و بنابرآن باشد که تمایلات سودجویانه مالک نتواند هر زمان اساباب و اثاثیه مستأجرین را به خیابانها بیزد در طی این مدت همان نکته‌ای را که بنده عرض می‌کنم بعنوان عوارض اقتصاد آزاد بازار، کار را برما مشکل و مشکل تر کرده است بطوریکه امروز عوارض جانکاه و خطرناکی وجود دارد که باید باین عوارض توجه بشود مسئله مالک و مستأجر امروز در یک چهارچوبی مطرح است که با نظام استخدامی ایران مرتبط است یعنی شما بتدریج اگر این نظام مالک و مستأجر و این طرز غلط استفاده از زمین را داشته باشید و این توزیع ناعادلانه ثروت معاملات زمین که بوجود می‌آید همچنان استقرار داشته باشد چند عارضه که در اجتماع ما وجود دارد تشدید می‌شود. اولا توزیع غیر عادلانه ثروت که براثر غلط بودن سیاست ما در تأمین مسکن است. غلط بودن اصولی که برای استفاده از زمین گرفتیم منجر به توزیع غیر عادلانه ثروت می‌شود. به چه معنی بالا رفتن دائم التزاید قیمت زمین که قسمتی از آن طبیعی است بدلیل اقتصاد آزاد بازار و قسمتی از آن تصنعا باتدبیرهای خاصی و بند و بستهای خاصی بوجود می‌آید؟ این چه معنی دارد؟ یک زمینی که دو سال پیش قیمتش ۲ هزار تومان بود امروز ۳۰ هزار تومان است معنی اش این است که گروهی در این کشور هستند که ازما باج می‌گیرند باج کار تمام مردم ایران را این عده می‌گیرند باج سرمایه گذاری هائی را که ما در جهت عمران شهرها می‌کنیم اگر راه و اتوبان می‌سازیم اگر راه می‌کشیم اگر مدرسه می‌سازیم از بابت همه اینها یک عده‌ای از ما باج می‌گیرند و آنها صاحبان زمینها هستند که بی آنکه هیچ کوششی و عملی انجام دهند در گوشه‌ای می‌نشیند و در نظر دارند که مثلا از فلان منطقه می‌خواهد یک شاهراهی عبور بکند و اینها فورا قیمت زمینشان را بالا می‌برند و این عبارت از انتقال قسمتی از درآمد و سرمایه ملی ما بلاجهت و غلط به کیسه یک عده‌ای و این طبقه جدید کم کم دارند دراین کشور تشکیل می‌شوند کسانی که تنها ممر اضافه شدن درآمدشان افزایش بهای زمین است (صحیح است) بنابراین خود این افزایش بهای زمین چه اثراتی برتأمین مسکن می‌گذارد نکته‌ای است که برهمه آشکار است امروز قیمت زمین تا چندین برابر سایر هزینه‌های مسکن را تشکیل می‌دهد و این غیر از این نیست مگر باجی که گروه خاصی از درامد ملی و از همه سرمایه گذاریها بدست می‌آورند. عارضه دیگر این است که نظام اقتصادی ما برابر وجود این بورس بازی زمین و مشکل افزایش قیمت زمین در معرض خطر قرار گرفته یعنی شما هیچ گروه تحصیلکرده‌ای را در جای کار خودشان نمی‌توانید پای بند کنید برای اینکه در افق آنها یک عامل سودآوری وجود دارد و تا وقتی این عامل مشوق است دکتر از راهش منحرف می‌شود. معلم از راهش منحرف می‌شود ، قاضی از راهش منحرف می‌شود ما یک قانون تشویق کننده داشتیم برای اینکه بتوانیم در امور استخدامی کشور انتظامی برقرار کنیم همه یک علاقه‌ای دارند برای اینکه می‌روند بطرف آن کاری که پردرآمدتر است پس این اقتصاد آزاد بازار که از طرفی یک توزیع غیرعادلانه‌ای را به جامعه ماتحمیل می‌کند واز طرف دیگر نظام ما را بخطر انداخته است این مسئله زمین است حالا در چهارچوب این مسئله ، مسئله زمین است که آن تمایل هست که عده‌ای می‌خواهند ملکشان را از مستأجر قبلی خالی کنند چون قیمت بالا رفته است به یک عده دیگری بدهند در این شرایط ما داریم قانونگذاری می‌کنیم بااین لایحه که تقلید و کپیه‌ای است از قوانین قبلی هیچ مشکل را نخواهیم توانست حل کرد.

پس این راتوجه بفرمائید که با گذاشتن بعضی تبصره‌ها بنفع مالک یا مستأجر مشکلی برمشکلات ما افزوده خواهد شد. شما که این اقتصاد را محکوم می‌کنید که این عیبهای را دارد. اینها عیبهای کلاسیک این سیستم است یعنی شما همین نکته را در کتاب مارشال که مربوط به ۵۰ سال پیش است می‌خوانید درباره افزایش قیمت زمین در جاهای دیگر هم کسانی بودند که زمنی می‌خریدند و در آفتاب دراز می‌کشیدند بامید اینکه قیمت زمینشان بالا برود و بعد هر یک از اجتماعات بزرگ این مشکل را بنحوی برای خودش حل کرده و زمنی در بسیاری از شهرهای بزرگ در اختیار شهرداریهاست و فقط باشخاص اجازه مصرف می‌دهند پس این مشکل علمی شناخته شده است، یک پدیده خطرناک است اما ما چه کنیم؟ ما آمده‌ایم عضو یک حزبی شده‌ایم که یک مرامنامه‌ای دارد ودرآن مرامنامه نوشته شده که اقتصاد این حزب یعنی اقتصاد این مملکت اقتصاد ملی و رفاهی است ما این نکته را در مرامنامه حزب داریم ولی بآن توجه نمی‌کنیم و بعد برمیداریم یک لایحه قانونی می‌آوریم که مال سیستم اقتصادی کهنه و قدیمی است. اگر ما بر اساس اقتصاد ملی و رفاهی تصمیم بگیریم آنوقت راه حلهای ما آشکار می‌شود. حالا وارد بحث اقتصاد رفاهی نمی‌شویم . این خود یک مکتبی است که حتما آگاهان زیادی هستندکه این اقتصاد را می‌شناسند اما دو خصوصیت مهم در این اقتصاد ، هم دولت سرمایه گذاری می‌کند هم بخش خصوصی وبه تولید کننده امکان می‌دهد که در شرایط عادلانه‌ای بتواند کار بکند و کارش آنچنان ثمر بخش باشد که مشوق او باشد در ادامه کار. این اصول اول است که برابر است با تمام اصولی که در تمام سیستمهاست اما اصل دوم که در اقتصاد رفاهی هست واصل اساسی است این است که تولید برای آن است که مصرف کننده از آن استفاده کند (احسنت) این بحثی است که در این لایحه و اصولا در سیاست تأمین مسکن مورد توجه قرار نگرفته . مسکن برای چه کسی است. مسکن بعنوان یک عنصر رفاهی اکثریت و بلکه عنصر رفاهی برای همه ، باید از آن استفاده بشود و چطور می‌توانند استفاده بکنند این رابطه افراد باکارشان است چون رابطه اشخاص با اجتماعشان بوسیله کارشان است حقوقی که می‌گیرند یا دستمزد این حقوق و دستمزد باید پاسخگوی نیازمندیهایشان باشد و یک جزئی از این نیازمندی مسکن است بنابراین سیاست تأمین مسکن در جامعه‌ای وجود دارد که بهای استفاده از مسکن برابر باشد یا جزئی از حقوق یا دستمزد افراد مثلا ۲۰% و حداکثر ۲۰% یعنی اگر ما در این کشور اکثریت کارمندان دولتیمان حداکثر دریافتیشان ۲۰۰۰ تومان باشد که من نمیدانم هست یا نه . اگر ۴۰۰تومان بابت مسکن بپردازند در این مرحله آن سیاستی که می‌تواند ناظر برکار باشد ودولتی که خودش را مجری یک سیاست رفاهی میداند باید برنامه اش تهیه مسکن باشد حالا بهر قیمتی تمام بشود آن مطرح نیست چون ما تاوقتی که در یک نابسامانی اقتصادی بعلت دخالتهای نامشروع گروههای سودجو زندگی می‌کنیم نمی‌توانیم به قیمت واقعی برسیم نمونه اش همین آپارتمان هائی است که در تهران می‌سازند. اگر بطور صحیح محاسبه شود و تولید کننده فقط به ۲۰% سود قانع باشد برای عده زیادی مسکن خواهد بود ولی اینطور نیست قیمت تابع توانائی مصرف کننده نیست قیمت تابع امکان چپاول است تابع امکان احجاف است (صحیح است) و اینکار بعلت عدم انتظام در تصمیمهای قبلی است یعنی تصمیم‌های قبلی ما با برنامه ریزی نبود ما سلسله عوارض کار را بررسی نکردیم و روی آن تصمیم نگرفتیم شما میدانید که این سیر مسکن سازی تصنعی نگرفتیم شما میدانید که این سیر مسکن سازی تصنعی در تهران چطور بوجود آمد که این قیمتهای گزاف از کجا پیدا یک مشت خارجی در این کشور شروع کردند به کرایه کردن منزل‌ها به چندین برابر قیمت روز از آنجا این داستان پیدا شد وامروز هرکس در شمال شهر خانه می‌سازد این را برای اجاره دادن به خارجی می‌سازد من منکر استفاده از کارشناس خارجی نیستم مشروط براینکه درصدد باشیم که هرچه زودتر یک ایرانی را جایگزین آن بکنیم ولی آن روزی که احتیاج به وجود کارشناس خارجی داشتیم باید این فکر را می‌کردند که اینها کجا سکونت کنند اگر اینها را در یک کمپی ولو با سرمایه گذاری دولت سکنی می‌دادند آنها را در جزیره‌ای از لحاظ اقتصادی نگه می‌داشتند و نمی‌گذاشتند در بازار عرضه وتقاضای داخلی نفوذ کنند باعث ترقی قیمتها نمی‌شدند (پزشکپور ـ در آن صورت کلفت فیلیپینی هم نمی‌آمد) بلی ما فقط این را دیدیم که بکارشناس احتیاج داریم ولی باین نکته توجه نکردیم که کارشناس خارجی خانه می‌خواهد این را به حساب نیاوردیم که کارشناس خارجی پول دار است پایه دریافت و پرداختش باما فرق می‌کند او می‌تواند نرخها را بالا ببرد و در نتیجه بردند و امروز در شهر ما یک سیستم خانه سازی تصنعی به قصد سودجوئی بقصد اجحاف به عده‌ای خارجی بوجود آمد البته اگر خارجی گیرشان آمد باو اجحاف می‌کنند حالا این را می‌گوییم عیب ندارد ولی اگر خارجی گیرشان نیامد داخلی باید برود بزبان خاریج با او صحبت کند تا ملکش را باو اجاره بدهند و باو اجحاف کنند. بنابراین اصلی که می‌تواند مسیر را عوض کند این است که سیاست خانه سازی ما برای گروههایی باشد که در آمد متوسط و کمتر از متوسط دارند باید تدبیری اتخاذ شود که این مبلغ بوسیله یک صندوق عمومی از آنها گرفته شود و اگر جز این راهی برویم باین زودیها نمی‌توانیم مشکل مسکن را حل کنیم حالا درمرحله‌ای هستیم که دیگر قانون عرضه و تقاضا این مشکل را حل نخواهد کرد. باید توجه داشته باشیم که یک معلم در مسکنی که قرار می‌دهیم آیا حقوق او کفافش را می‌دهد یا نه؟ وبعد ازمدتی می‌توانیم این رابطه را برقرار کنیم بوسیله مدیریت بهتر و استفاده از مدیریت بهتر خانه سازی ، بوسیله استفاده از فنون ارزان تر خانه سازی ولی در شرایط کنونی اگر بیائیم روی این حساب که عرضه وتقاضا مشکل مسکن راحل می‌کند هرگز و هرگز در زمان کوتاه نخواهیم رسید و مشکل مسکن را حل نخواهیم کرد. این نکته‌ای است که باید دقیقا بآن توجه داشته باشیم اقدامات بعدی که می‌شود کرد همانطور که جناب آقای پزشکپور اینجا اشاره کردند در شهر تهران امکانات ما برای ایجاد مسکن یک امکانات محدودی است اگر بیش از این بخواهیم فشار بیاوریم به ساختن مسکن یا باید روستاها را خالی کنیم از کشاورز یا باید از صنایع خانه سازی استفاده کنیم تا بآن حد مطلوب برسیم و اگر تمام امکانات را اختصاص دادیم برای گروههائی که جهت اکثریت مردم خانه نمی‌سازند یعنی سازندگان آپارتمانهای لوکس که امکان خانه سازی را از دیگران گرفته‌اند روزبروز مشکلات افزوده خواهد شد. دولت باید در این زمینه قدمی بردارد تمهیداتی بکند که اینگونه لوکس سازیهای را تعطیل کنند و آنچه که ساخته می‌شود بدور از گران فروشی به بهای عادلانه قیمت گذاری کند یا با بهای عادلانه کرایه بدهند و من نمیدانم بچه مناسبت تمام امکانات را در اختیار یک گروه می‌گذاریم و بعد هم بآنها اجازه گران فروشی می‌دهیم و بعد هم از مالیات معافشان می‌کنیم این چه سیستیم است و چگونه ممکن است با این سیستم ما بتوانیم برای آن رفتگر شهرداری برای آن کارگر کم درآمد برای گروههائی که با اتوبوس رفت و آمد می‌کنند یابا پیکانهای قسطی، خانه بسازیم کی اینها می‌توانند این آپارتمانهای لوکس و گران قیمت را بخرند یا اجاره بکنند تدبیرهای اساسی که بر منطق سیاست رفاهی استوار است برمنطق اقتصاد بازار بمنظور خانه سازی برای اکثریت باشد و اگر لازم است برای مدتی دولت سوبسید هم بدهد ما به التفاوت قیمت آنرا بدهد چاره‌ای نداریم دیر تصمیم گرفتیم اگر ۲۰ سال پیش چنین تصمیمی می‌گرفتیم مشکل ما باین حد نبود ولی حالا که تمام امکانات را برای سازندگان خانه برای خارجی‌ها ایجاد کردید و تمام امکانات را در درون این خانه‌ها ایجاد کردید و تمام امکانات را در درون این خانه‌ها نهفته ساختید باین آسانی نمی‌توانید از این مشکل خلاص بشوید مگر اینکه اعتقاد داشته باشید که مشکل مسکن را باید براساس سیاست‌های رفاهی حل کنید این نکته‌ای بود می‌خواستم از جهت بحث کلی بعرضتان برسانم اما یک بحث دیگری هم در مورد کلیات هست و آن تعاونی است که سیستم سیاسی و اجتماعی ما بایکی دوسال قبل دارد.

رئیس ـ آقای دکتر عاملی لطفا وقت را هم در نظر داشته باشید.

دکتر عاملی ـ با اجازه جناب آقای رئیس این بحث را خیلی خلاصه می‌کنم در سیستم چند حزبی وقتی لایحه‌ای بمجلس داده می‌شود چند موضوع مورد توجه بودیکی موضوع استقلال آن لایحه مطرح بود و یکی هم بررسی و یا باصطلاح استدلالی آن ، مسائل حیثیتی و پرستیژی آن یعنی اگر در سیستم چند حزبی احیانا لایحه‌ای را ایراد بگیرند و برگردانند این از لحاظ پرستیژ و حیثیت یک نمره منفی برای حزب حاکم محسوب می‌شود یعنی مادر اینجا یک ارتباطمان همان نمایندگی است حقوق نمایندگی می‌گیریم و قسم خورده‌ایم جنبه دیگر ما این است که مجموعه کارشناسان از دیسیپلینهای مختلف اجتماعی هستیم. که در اینجا لایحه دولت را بررسی می‌کنیم، بسیاری از کارهای دولت را که به مهندسین مشاور می‌دهند گو اینکه وظیفه خودشان است که بدهند دست مهندسین مشاور که برایشان مطالعه کند مارا هم از مهندسین مشاور فرض کنید که اینجا برای شما مطالعه می‌کنیم و از اعتبارات مملکت استفاده کردیم و در اینجا اجتماع کردیم و برای شما لایحه را بررسی می‌کنیم و اگر یک موقع گفتیم این لایحه درست نیست و هیچ مشکلی را حل نمی‌کند و این را برگردانید ویک موقع دیگر بیاورید و یا باصطلاح این را پرستیژی تلقی نکنید عصر پرستیژی بعقیده من سپری شده است (احسنت) .

(در اینموقع چند نفر از تماشاچیان کف زدند)

رئیس ـ در مجلس تظاهرات معمول نیست از آقایان تماشاچیان تقاضا می‌کنم رعایت بفرمایند آقای دکتر طبیب بفرمائید.

دکتر طبیب ـ جناب آقای رئیس، همکاران ارجمند لایحه موجر و مستأجر که در دستور مجلس شورای ملی قرار گرفته از جمله لوایحی است که در سال ۲۵۳۱ بمجلس شورای ملی تقدیم شده و تا این تاریخ این لایحه معوق مانده، اگر فکر می‌کنیم که این لایحه می‌تواند پاسخگوی رفع مشکلات مستأجرین و اختلافاتی که با موجرین دارند بشود تصور می‌کنم که فکر درستی نکرده‌ایم زیرا روابط موجر و مستأجر حاشیه ایست در متن بسیاری از مسائل اجتماعی ما، همکاران عزیز در اینجا بیانات بسیار بسیار جالب و با ارزشی ایراد کردند مسئله این است که درآمد متوسط و عمومی جامعه ایران اگر درآمد سرانه را بنحوی که بیان شده همان ۱۷۰۰ دلار در سال حساب کنیم بفرض اینکه این درآمد بصورت عادلانه بین همگان توزیع شده باشد و متوسط افراد یک خانورا ایرانی را چهار نفر منظور بداریم این درآمد سرانه متوسط وقتی تقسیم به ۱۲ بشود مبلغی که در ماه در اختیرا یک خانواده هست بهیچوجه من الوجوه جوابگوی تأمین کرایه مسکن را نمی‌نماید، بنابراین مادام که باین مسئله پاسخی داده نشود و برای این مسئله راه حلی در نظر گرفته نشود مسلما این لایحه گرهی را باز نخواهد کرد بلکه مشکلی برمشکلات ما خواهد افزود و کارهای دادگستری را پیچیده تر خواهد ساخت و دادگستری از کارهای اساسی خود باز خواهد ماند و دادگستری هم این گره بزرگ را نخواهد توانست باز نماید. بعقیده من هیچ جای تعصبی نیست که دولت بخواهد روی این لایحه پافشاری نماید. قبل از بحث دربارة این لایحه از لحاظ تقدم زمانی شایسته است که ترتیب دیگری داده شود که این هماهنگی درآمد عمومی و بخشی از این درآمد که بتواند جوابگوی کرایه مسکن باشد بوجود بیاید و درغیر اینصورت باعتقاد من نخواهیم توانست مشکلی را حل بکنیم، من حرف دیگری ندارم و بیش از این وقت مجلس را نمی‌گیرم متشکرم .

رئیس ـ آقای دکتر اربابی بفرمائید.

دکتر اربابی ـ جناب آقای رئیس، همکاران محترم در کلیات لایحه قانون روابط موجر و مستأجر همکاران محترم از جنبه‌های مختلف صحبت کردند بنده در چند دقیقه‌ای که وقت در اختیار دارم نکاتی از نظر اجتماعی و بعد از نظر فنی که مربوط به مسئله مسکن است و اکنون این لایحه در شرایط کنونی ارتباط مستقیم با مسکن دارد بعرض مبارکتان میرسانم که بدون شک مسئله مسکن دیگر کلمه مسئله برایش کافی نیست، بنده اعتقاد دارم که ما با یک بحران مسکن روبرو هستیم واین بحران یک بحرانیست که مبانی اقتصادی و اجتماعی آن ناشی از پیشرفت مملکت ماهست یعنی میل به بهتر زندیگ کردن و تمایل به شهرنشینی ، گشایش اقتصادی در زندیگ مردم ایجاب می‌کند که ما ایرانیان حق داشته باشیم در واحدهای مسکونی که با شان کنونی ایرانی بودن ما توافق دارد سکنی گزینیم، از آنجائیکه رسیدن بهر هدفی مستلزم پیش بینی و برنامه ریزی و هماهنگی است می‌بینیم در این دوران شتابان پیشرفت و ترقی مملکت ما این برنامه ریزی و پیش بینی و هم آهنگی در مودر مسکن خوب انجام نگرفته است ببینیم چراو چه مرجعی مسئول این پیش بینی و هماهنگی واقدام بود، بنده شخصا اعتقاد دارم که دولتها و دولت کنونی در این امر کوتاهی کرده است و این تقصیر را من تقسیم می‌کنم و اشاره می‌کنم بقوه مقننه که در ۱۵ سال اخیر ناظر اعمال دولتها بودند و گذاشتند این مشکل پیش بیاید و ماکه اکنون بعنوان نمایندگان مردم هستیم پس مسئولیت خطیری در مقابل تاریخ و شاهنشاه و ملت ایران داریم که هشیار باشیم این مشکل را بزرگتر نکنیم و حل بکنیم حالا ببینیم دولتها چرا وظایف خودشان را در این مسئله انجام ندادند ، سه حال ممکن است باشد، یا دولت بمشکل مسکن آگاهی ندارد و این کاملا تعجب آور است که چطور دولت رستاخیز بااینهمه کارشناسان این مشکل را نشناسد پس این مورد صحیح نیست دولت بمسئله مسکن بی اعتناست ، این بی اعتنائی ممکن است دلیل ضعف دولت باشد یا ممکن است حمایت از گروه خاص باشد، امیدوارم هیچکدام از اینها صحیح نباشد و اما اجزائی که بحران مسکن را ساخته است اگر بشکافیم و عواملی که مسکن را می‌سازند اگر جستجو نکنیم قانون در این امر سهم کوچکی دارد و مسئله مهم سیاست کنونی مسکن در مملکت ماست که ببینیم کجا می‌رویم ، یکی ازمهمترین عوامل در ایجاد بحران مسکن مسئله زمین است که دوستان اینجا عنوان کردند، بنده می‌خواهم با چند مثال روی این مسئله تأکید کنم، رئیس محترم مجلس ما که خود از مقامات برجسته مملکت ما هستند و چندین سال عمر عزیز خود را در راه خدمت باین مملکت صرف کرده‌اند بنده حساب کرده‌ام قیمت پولی خدمات رئیس مجلس شورای ملی ما باندازه ۲۰۰ متر زمین در عباس آباد را قیمت ریالی ندارد (احسنت) .

معاون نخست وزیر محترم که اینجا تشریف دارند و یکی از مقامات برجسته مملکت ماست کلیه دریافتی ایشان تا کنون تا ۲۰ سال بعد که حساب بکنیم معادل ۳۰۰ متر زمین در یکی از نقاط تهران نخواهد بود پس ما با بحران زمنی تمام تعادل ارزشها رابهم ریخته و شاهنشاه توانای ما فئودالیسم، و ارباب رعینی را در کشور ما از بین بردند ولی ما در سه چهار سال اخیر متأسفانه بنده معذرت می‌خواهم که این را عنوان می‌کنم و آن اینکه ما دچار فئودالیسم مسکن شده‌ایم ، من پرورده انقلاب هستم من یک روستازاده هستم که از یوغ استعمار گریختم و نجات پیدا کردم و استاد دانشگاه شدم و اینجا بعنوان نماینده مردم صحبت می‌کنم، بنده نیمتوانم در کلاس بدانشجو حقایق علمی را بگویم و نمی‌توانم حقایق زندگی را و اینکه ما کجا می‌رویم و می‌خواهیم چکار کنیم چیزی بآنها نگویم ، قبول بفرمائید که تک تک ما که اینجا نشسته‌ایم و آن همکاران عزیز که بیرون استراحت می‌کنند که جانداشت بروند بیرون باید بدانیم که ما حساسیت خاصی بمسئله مسکن باید داشته باشیم بنده نیاز شخصی خود را نسبت بمسکن از آنجائیکه یک دانشگاهی هستم بررسی می‌کنم ببینم تمام فرمولهایی که الان در مملکت ما هست من جوان پرورده انقلاب می‌خواهم رای خودم مسکن تهیه کنم چکار بکنم، تمام مقررات بانکی و تشکیلات دولتی و تمام روشها را بررسی کردم و باین نتیجه رسیدم که اگر من بخواهم مسکن تهیه بکنم باید از یک بانک وام بگیرم متوسط ترین مسکن الان در تهران ارزشش از ۷۰۰ و ۸۰۰ هزار تومان کمتر نیست، فرض بفرمائید یک فردی ، من نوعی رفتیم و ۵۰۰ هزار تومان از یک بانک بابهرة ۱۳% وام گرفتیم در عرض ۱۵ سال باید این وام مستهلک شود یعنی بطور متوسط ماهیانه ۶،۷ هزار تومان این فرد به بانک باید بدهد اگر این کار را شخصی که انجام می‌دهد ۵۰ سال داشته باشد عمر مفید اقتصادی را اگر حساب کنیم طبقه جوان که نمی‌تواند یک درآمد ۱۵ هزار تومانی داشته باشد که ۵۰درصد آن را به وام بانکی بدهد پس آنها باید عمر مفیدشان به ۵۰ سال رسیده باشد و این آدم بعد از۲۰ سال ۷۰ ساله خواهد بود یعنی تمام امیدی که دارد برای مسکن خودشان که باحتمال زیاد در مسکن خودش چشم از جهان فروخواهد بست دیگر امیدی ندارد بنده کشورهای مختلف را از نظر مسکن بررسی کرده‌ام دریافته‌ام که کاپیتالیست ترین و اقتصادی ترین کشوری که در نظر گرفته‌ام نرخ وام مسکن در این کشور تا ۴ درصد است هر آدم موفق، فعال و معقول با پس انداز یکسال خود می‌تواند یک خانه بخرد اگر نمی‌خواهد خانه بخرد می‌تواند با ۲۰ و ۲۵درصد درآمد ماهانه یک خانه اجاری داشته باشد . پس قبول کنید که ما بحرانی را ایجاد کردیم که اگر باین وضع بگذرد نسل آینده را دچار یک تورم بینظیری کردیم که هرگز از این تورم رهایی پیدا نخواهند کرد. افرادی که خانه‌های خدرا با نرخ بانکی باوام تهیه می‌کنند فرزندان آنها این خانه‌ها را به قیمت تمام شده نخواهند فروخت بلکه به میلیاردها تومان خواهد فروخت. این مسائل مثل حلقه زنجیر بهم پیوسته است و خود بخود مشکلات بسیار زیادی ایجاد خواهند کرد. شاید این مطالبی را که بنده عرض می‌کنم هیچ ارتباطی بااین لایحه نداشته باشد خود لایحه یک نوآوری نیست ما بعنوان یک مسلمان در قوانین شرعی خودمان اجاره را مثل یک عقد می‌شناسیم مقررات آن موجود است پس آن یک چیز تازه نیست ولی در شرایط کنونی ودر متن جامعه ما مسئله مسکن بحران زمین آشفتگی زمین که در میان جامعه ما ایجاد شده و ارزش کار و خون مردم بابالا بردن تصنعی و با بورس بازی می‌مکند که به هیچ وجه شایسته انقلاب و رستاخیز ما نیست و اما از نظر فنی مسئله را بررسی بکنیم بدون شک باشعار دادن و با احساسات صحبت کردن و دعا و شعر خواندن آجر و سیمان و گچ و بنا و کارگر برای ما فراهم نخواهدشد.(یکنفر از نمایندگان ـ زمین هم همینطور) پس طبق روشهای شناخته شده علمی باری حل هر مسئله‌ای باید بهترین شیوه‌ها را انتخاب کرد. خوشحالم که این مطلب را ایراد می‌کنم که افکار شاهشاه ما باعث شده که مملکت ما یک مملکت مبتکر باشد، مملکت ما برنامه‌های کلی اش معلوم است اصول انقلاب و مرامنامه حزب رستاخیز برنامه‌های ما را ترسیم کرده است شاهنشاه وظایف ما و وظایف دولت را تعیین کرده‌اند که چگونه با هم همکاری کنند. فرمودند که ما نمایندگان به عنوان همکار به عنوان مشاور به عنوان راهنما و به عنوان کمک به دولت در اینجا هستیم و بر کار دولت نظارت داریم از این نطر بنده معتقدم در حل مسئله مسکن ما یا باید صد در صد مبتکر، صد در صد مقلد با مخلوطی از آن دو تا باشیم آیا فکر کرده‌اند که مثلا مردم بنگلادش و پاکستان مردم آلبانی، چین کمونیست، شوروی سوسیالیستی، اتازونی، فرانسه، هلند، این انسان‌ها کمجا زندگی می‌کنند؟ مگر در روی زمین فقط ما ایرانی‌ها هستیم که مشکل مسکن داریم.

بروید ببینید آنها چکار کردند باید یک بررسی دقیق بکنید در کویت و یمن و قبرص و در ویتنام فلک زده مردم کجا زندگی می‌کنند، در مسکن زندگی می‌کنند پس ما باید یک بررسی دقیق فنی بکنیم ببینیم که کشورها چگونه مشکل مسکن را حل کرده‌اند ببینیم آنهایی که موفق هستند و آنهایی که شکست خورده‌اند با هم جمع کنیم و با قوانین خود - یک کاسه کنیم از تلفیق تمام این اندیشه‌ها و افکار و دانسته‌ها برسیم به یک راه حل نهایی و آن را تطبیق بدهیم با مقتضیات مملکت خودمان و راه حلی پیدا کنیم. بنده در هیچ یک از کشورهای جهان ندیدم که قیمت زمین در عرض ۴ سال به ۲۰۰ برابر برسد این چگونه عدالت اجتماعی است مطمئن باشید که شاهنشاه ما همانطور که در نطق افتتاحیه خود فرمودند شدیدا از این مسئله ناراحت هستند به اینکه باید افکار مردم اندیشه‌های آنها و تمایلات و احساسات آنها صادقانه بازگو کنیم. وظیفه داریم در مقابل تاریخ و ملت و شاهنشاه. پس توجه می‌فرمایید که قطعه قطعه شدن قوانین مربوط به زمین و مسکن و تنوع آنها مشکلات ما را زیاد کرده است در سال ۱۳۲۰ که برای اولین بار در قوانین مدنی آیین نامه مسکن توسط یک کارشناس خارجی نوشته شد در سال ۱۳۲۳ اولین قانون مالک و مستاجر تدوین شد و در سال ۱۳۵۴ استثناهایی برای ساختمان‌های جدیدالتاسیس بوجود آوردند و اکنون این همه گوناگونی و رنگارنگی و استثناهای زیاد مشکل را زیادتر خواهد کرد. متاسفانه دولت تنها به استناد دلایل ذهنی این تغییرات را در قانون سال ۱۳۳۹ ایجاد کرده می‌خواهد آن را تصویب کند معتقد هست بعد از ده سال مستاجرین از خانه‌ها بیرون ریخته شوند خود به خود مشکل حل خواهد شد. به هیچ وجه، ما احتیاج به یک ضوابط منطقی و فنی و علمی داریم که این مسائل را کنترل کند خود شما حضار محترم استحضار دارید که اکنون در معاملات املاک اگر شما به قباله‌ها مراجعه کنید ملکی به قیمت اسمی ۵۰۰ هزار تومان بلکه به چندین میلیون تومان خرید و فروش می‌شود و مردم توافق می‌کنند به ضرر دولت چرا؟ برای اینکه قوانین ما قوی نیست و خوب اجرا نمی‌شود. با توجه به این مسائل نباید رابطه مالک و مستاجر را بر خلاف اینکه بعضی همکاران فکر می‌کنند یک رابطه انسانی است و باید آزاد گذاشته شود به هیچوجه قابل اطمینان نیست باید یک دستگاه صادق بین فروشنده و خریدار زمین بین مالک و مستاجر نظارت کند. باید قوانینی بوجود بیاید که راه حل هرگونه کلک و حقه بازی از بین برود. اگر ما این مشکل را حل نکنیم به دلیل بر هم خوردن تمام تعادل ارزش‌های اجتماعی دچار بحران‌های شدیدتری خواهیم شد. به هر حال تصور می‌کنم اگر مجلس رستاخیز در این موقعیت حساس با حوسله بیشتری به این بیندیشد و مدت بیشتری برای بحث این لایحه بگذارد به نفع مردم است. ما در این جا برای مصلحت و بهتر کردن زندگی مردم نشسته‌ایم. نه اینکه نشسته‌ایم که قانونی بوجود بیاید و در مرحله اجرا مشکلاتی بوجود بیاورد که همه ما در آن موقع مقصر هستیم هم به عنوان اعضای مقننه و هم دولت. نباید فراموش کرد که دولت در مقابل مسئله مسکن مثل یک غریقی است که به هر کاهی دست می‌یازد. وقتی قوانینی که در اینجا می‌گذرد که نمایندگان مردم پاسخ می‌دهند با عجله نباید باشد. بنده عقیده دارم که این لایحه با عجله دارد پیش می‌رود چون افکار نگران است و نباید شتاب شود.

رئیس - هیچ عجله‌ای در این کار نیست و لایحه با فرصت کافی مطالعه می‌شود، دلیلش هم این است که می‌بینید دو جلسه است در کلیات لایحه مذاکره می‌شود.

دکتر اربابی - با بررسی‌هایی که بنده در شیوه‌های کار کشورهای مختلف کرده‌ام در مورد تصمیم گیری روی مسکن برنامه‌هایی داشتند که چندین مرحله داشتند. یکی از برنامه‌ها برنامه تامین مالی است دوم تامین ابزار کار مصالح و نیروی انسانی که دولت‌ها موظف بودند که این دو مسئله را حل کنند. اگر ما اقدامات دولت را مورد تجزیه و تحلیل قرار بدهیم می‌بینیم متأسفانه دولت در مورد مسکن نه برنامه ریزی مشخص داشته از نظر تأمین مالی و نه تأمین مصالح ساختمانی و نیروی انسانی و سیاست زمین از این نظر اگر ما می‌خواهیم این مشکل همینطور که شأن رستاخیز ایجاب می‌کند حل شود. لازم است متخصصین رشته‌های مختلف مربوط به این مسئله یک برنامه‌های طویل المدت فنی بوجود بیاورند ما نمیدانیم بچه دلیل در مملکت ما سیمان نیست حتی پیش بینی‌های رسمی دولت که در آخر برنامه پنجم می‌باید در کشور سالیانه ۵ تا۶ میلیون تن سیمان بوجود بیاید این پیش بینی صحیح نبوده یا نیروی کارگر یا مصالح ساختمانی آةن، شیشه، آجر، گچ تمام مالح دیگر الان بقدری کم و نابسامان است ،بقدری خرید و فروش مخفی و دور از نرخهای رسمی بوجود می‌آید که حتی کسانیکه حسن نیت دارند و می‌خواهند برای خودشان مسکن درست کنند اینها با گرفتاریهای زیادی، ارتباط با شهرداریها، ارتباط با سازمان برق و مسئله آب روبرو هستند که واقعا کلاف سردرگمی شده که مستلزم یک باز اندیشی و دوباره نگری است باین مسائل که به هیچ وجه با برنامه‌های کلی مملکت ما تطبیق ندارد بنده امیدوار هستم که در این زمان که این لایحه اینجا مطرح است پیشنهادهائی که نمایندگان می‌کنند مدنظر قرار بگیرد و طوری باشد قوانینی بوجود بیاید که ما احساس کنیم موجودیت ما دراین مجلس یک موجودیت مفید بوده است نه یک موجودیت ناقص و مضر. توفیق همه خدمتگزاران کشور عزیز را از خداوند متعال خواهانم، متشکرم .

رئیس ـ آقای رفعتی بفرمائید.

رفعتی ـ بسم الله الرحمن الرحیم بدیهی است اصطکاک منافع همیشه بین افراد جامعه هست. قانون گزار بایستی قانون را طوری وضع کند که برای مردم ابهامی بوجود نیاید من دراینجا دلم بحال فرشته عدالت خیلی می‌سوزد. این فرشته عدالت بنظر شما مگر کور است یا نقص عضو دارد چشمها را بهم گذاشته یک ترازو بدستش هست شمشیر هم وسطش. هر کس بخواهد بطرف راست و چپ بلنگد نوک شمشیر پدرش را درمیآورد. دولت خودش عامل عدم اعتماد بین مالک و مستأجر شده است بدین جهت دولت ملکی را از کسی اجاره می‌کند تحویل یک سازمان اداری می‌دهد بعد آن سازمان اداری بنابه مقتضیاتی آن محل را تخلیه می‌کند کلید را می‌گیرند تحویل فرماندار می‌دهند ایشان بخشنامه می‌کند که اگر دستگاههای دیگر احتیاج دارند بیایند و این خانه را تصرف کنند (عباسمیرزائی ـ این کار خوبی است) زیارت شما قبول باشد این مسئله اعتماد است جناب آقای عباسمیرزائی، باید اعتماد را بین مردم ایجاد کرد در دهی اگر بین دو دسته اختلافی باشد ریش سفیدان آن قوم اول می‌گویند مبنای این اختلاف برای چیست؟ بعد شروع می‌کنند بین آنها را اصلاح دادن. امروز در مملکت ما دو تیپ بجان هم افتادند یکی مالک و یکی مستأجر . شما در روزنامه می‌خوانید مالک کفش مستأجر را دزدید و یا یک مالک و مستأجر باهم دعوا کردند یکی چشم آن یکی را کور کرد. (عباسمیرزائی ـ رادیو گفت) اینها توی روزنامه است،رادیو از این چیزها نمی‌گوید. آنچه را که بنده استنباط می‌کنم در مورد فرمایشات همکاران عزیز که گوش کردم و استفاده کردم رابطه مالک ومستأجر باید برمبنای اعتماد باشد. این مالکین در تهران و شهرهای بزرگ کیها هستند. من هرچه در تهران گشتم که یک دهلرانی پیدا کنم که ۵۰۰ متر زمین داشته باشد پیدا نکردم، دنبال خوزستانیکه همسایه نزدیکم است گشتم پیدا نکردم، دنبال کرمانشاهی گشتم پیدا نکردم، این زمینها مال تهرانی هاست، البته نمایندگان تهران هم تشریف دارند، می‌خواهم عرض کنم که :

ای که دانش بخلق آموختی

آنچه گوئی نخست خود بنیوش

خویشتن را علاج می نکنی

باری از عیب دیگران خاموش (احسنت) .

بهرحال این زمینها مال کیهاست که متری سه هزار و چهار هزار تومان می‌فروشند چرا در شهر ما زمینی که هزاران سال در تصرف مردم بود و روی آن زراعت می‌کردند و بعد بصورت زمین ساختمانی درآمده قیمتی ندارد ولی اینجا تپه و ماهورهایش متری پنج شش هزار تومان ارزش دارد، دولت در اینکه مردم را در تنگنای مسکن می‌بیند خودش هم یک تعمدی دارد، ما الان کارشناسان جورواجور در مملکتمان داریم، تعدادی هم از خارج بازدارند می‌آیند، فیلیپین و کره و چین وغیره اینها جاو مسکن می‌خواهند، دولت وقتی احتیاج به کارشناس دارد اول باید مسکنش را تأمین کند یعنی برای آنها شهرک و جا ومسکن بسازد تا مردم بیشتر در تنگنای مسئله مسکن قرار نگیرند. (صحیح است)

سال گذشته در پشت همین تریبون در مورد مادة ۱۱۰ قانون مالیات بعرض نمایندگان رساندم که شما اینهارا معاف می‌کنید، بازیک روز پول این مملکت را می‌برند و از این می‌ترسم که سرمایه شان را بخارج منتقل کنند. ما باینها معافیت دادیم ولی فردا هرچه دارند می‌برند و دلشان بحال ما نمی‌سوزد (یکنفر از نمایندگان ـ حالا حالا هم برده‌اند) آقای دکتر شادمان طبقه ضعیف در این مملکت چشم براه کمک شما هستند،در این لایحه چه دردی از مردم دوا شده؟ چه دردی از مملکت دواشده؟ چه دردی از مالک یا مستأجر دواشده؟ مالک هم حق دارد، او هم باید سرمایه گزاری کند، مملکت ما مملکت آزادی است و باید سرمایه گزاری در آن بشود ، بنابراین قانون باید بنفع هردو باشد ، چه اشکالی داشت همین قانونی که داریم که می‌گوید آقا خانه راتخلیه کن می‌گوید نمی‌کنم، قبول باشد یا نباشد تکلیفش روشن است دنبال دادگستری نمی‌رود دیگر یکسال مهلت و بعد برود شکایت کند قربان این رسانیست، باید سندی که تنظیم می‌شود ضمانت اجرائی داشته باشد(احسنت) .

اگر ضمانت اجرائی نداشت فردا بنده شکایت می‌کنم، من یک وکیل و کارشناس انتخاب می‌کنم آن دیگری می‌گوید این را قبول ندارم، مجددا دادرسی برای ششماه دیگر تجدید می‌شود شش ماه دیگر می‌آید و می‌گوید وکیلم نیست و مریض است که غالبا وکلای دادگستری مریض می‌شوند (دکتر مشیر ـ بیماری وکیل موجب تأخیر دادرسی نیست) بهر حال نمایندگانی که اینجا هستند هیچ نظر خاصی باهیچکس ندارند، اعم از مالک و مستأجر ورفاه وآسایش همة طبقات مردم (صحیح است) اما راجع به بساز و بفروشها در اینجا صحبت شد و بعضی از دوستان اشاره کردند که عده‌ای ازدکترها د رکار بساز و بفروش دخالت دارند بنده این حرف را قبول ندارم چون خود بساز و بفروشها عالیترین مدارج علمی را گرفته‌اند، و مشاوران خوبی برای همدیگر هستند،اما مسئله زمین باید در سطحی باشد که یک دهم قیمت هر ساختمان باید بهای زمین باشد، الان ما زمین را متری چهارهزار تومان برایش قیمت منطقه‌ای گذاشته‌ایم ولی خود شهرداری حاضر نیست همان زمین را متری شش هزار تومان بفروشد، ساختمان هم که حد متوسطش متری ۱۲۰۰ تومان باشد می‌شود و این مسئله به گرانی مسکن کمک می‌کند، من انتظار دارم دولت همانطور که پارسال یک لایحه در مورد آلونک نشینهای کرج آورد و چون واقعا با نمایندگان مجلس تفاهم و همکاری دارد وقتی دید اغلب نمایندگان با آن چندان موافقتی ندارند لایحه را مسکوت گذاشتند، الان هم اگر این لایحه را که با منافع عمومی از لحاظ مالک و مستأجر سروکار دارد و رسانیست پس بگیرد و یک لایحه مفید و جامع دیگر به مجلس تقدیم کند بسیار کار خوبیست عرض دیگری ندارم، متشکرم (احسنت) .

رئیس ـ آقای دکتر رحمانی بفرمائید.

دکتر رحمانی ـ جناب آقای رئیس ، همکاران محترم، البته آنچه که راجع باین لایحه باید بحث شود همکاران عزیز، وکلای محترم دادگستری وقضات محترم خیلی خوب موضوع را تشریح کردند و آنچه را که باید گفته شود گفتند ولی من طبیب می‌خواهم ازدرد صحبت کنم، از دردهای این لایحه ، منظور از لایحه چه بوده؟ هدف چیست؟ منظور از لایحه این بوده که رابطه بین مالک و مستأجر بهتر شود و یک رابطه حسنه و خوبی داشته باشند، منظور از این لایحه رفاه و آسایش اکثریت ملت ایران وتأمین مسکن برای آنها بود اما این لایحه را از سرتاپا بخوانید، در کجای آن، این دو موضوع در نظر گرفته شده، کجای این لایحه توانسته رابطة خوبی بین مالک و مستأجر بوجود بیاورد؟ کجای این لایحه توانسته ۶۵تا ۷۰ درصد این مردم را که مستأجر هستند تأمین کند. این لایحه مدتها به نظر خواهی مردم گذاشته شد و مردم نظر دادند و روزنامه‌ها نظریات آنان را نوشتند، من تمام این نظریات را در روزنامه رستاخیز مطالعه کردم ولی در هیچ جای این لایحه این نظریات مردم را ندیدم، این نظریات مستأجرین و نظریات اکثریت مردم نیست، این لایحه فقط و فقط چکیده افکار مالکین است و حتی خیلی بهتر و جامع تر از آنجه که مالک انتظار داشت این لایحه به مجلس تقدیم شده، این جا موضوع طرحهای شکست خورده کشاورزی ، موضوع از بین رفتن ماشین آلات و پروژه‌های صنعتی نیست، اینجا موضوع انسان و انسانیت است، موضوع مردم است، موضوع بیخانمانی مردم است چه کسی تضمین می‌کند بعد از اینکه این لایحه تصویب شد ۶۵% مردم که مستأجر هستند چکار باید بکنند و کجا بروند،مطابق هیچ قانونی حتی قوانین جهانی حقوق بشر ما نمی‌توانیم کسی را از خانه اش بیرون بیاندازیم، قبل از اینکه برایش خانه بسازیم، بنابراین من انتظار دارم که دولت در این مورد تعصبی نداشته باشد و مطمئن باشد پرستیژی از بین نخواهد رفت، این لایحه را پس بگیرید یا کاملترش کنید که همه طبقات مردم راضی باشند نه یک عدة قلیلی …………

رئیس ـ آقای دکتر رحمانی ، فعلا شور اول لایحه است نمایندگان محترم می‌توانند نظراتشان راتوضیح بدهند و پیشنهادهایشان را مرحمت کنند، این نظرات و پیشنهادات در کمیسیونها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا انشاءالله لایحه بصورت خوب و مفید تنظیم شود. دکتر رحمانی ـ حداقل لایحه‌ای بیاورید که تضمین کند، که یک فرد و یک تشکیلات و یک سازمان ویا مالک این را تضمین بکند که اگر مستأجری را بیرون انداخت مستأجر چکار باید بکند، ایا می‌تواند برای او خانه‌ای تهیه کند ۲۵% حقوقش را بابت اجاره آن خانه بدهد. در خاتمه بعنوان یک نماینده رستاخیز از مجلس رستاخیز استدعا دارم در این مورد آنچه می‌شود بیشتر دقت کنیم و پافشاری کنیم تا اصلاحات ممکن در این لایحه بوجود بیاید و اگر باین ترتیب که به مجلس تقدیم شده تصویب شود ما پیش ملت ایران روسیاه خواهیم بود. عرض دیگری ندارم (احسنت) .

رئیس ـ آقای دکتر صدیق اسفندیاری بفرمائید.

دکتر صدیق اسفندیاری ـ با اجازه جناب آقای رئیس و همکاران گرامی که قسمت اعظم آنها خارج از جلسه تشریف دارند و حق بود در موقع طرح یکی از بزرگترین لوایح دولت و گرفتاریهای مردم که همه در اظهار نظر در مورد آن ابراز علاقه کردند همکاران بیشتری در اینجا تشریف داشتند تا از نظرات یکدیگر بهتر بتوانیم استفاده کنیم بنده بدوا خواستم نظر نمایندگان را در دوران شکوفای رستاخیز ملت ایران بخصوص بوظیفه و مسئولیتی که در مقابل ملت ایران و در مقابل شاهنشاه بعهده گرفتیم و در همین مکان مقدس به کلام آسمانی سوگند یاد کردیم جلب کنم، انتظار شاهنشاه اسلام پناه و انتظار ملت عزیز و مسلمان و شریف و غیور ایران این است که در دوران رستاخیز ، نمایندگان رستاخیزی بیندیشیند و انقلابی و اگر چنین اندشه هائی در بین نباشد تصمیماتمان آنچنان که مورد انتظار رهبر دوراندیش ماست اجرا نخواهد شد، بنابراین بادرک این رسالت تاریخی که در این مقطع زمان بعهدة ما نمایندگان گذاشته شده است حق این بود که در مورد این لایحه که یکی از معضلترین وعظیم ترین اشکالات نود درصد مردم تهران نشین و مردمی را که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند مطرح می‌کند بیشتر بررسی کنیم و در کلیاتش بحث کنیم ببینیم گرفتاری رابطه مالک و مستأجر که دولت را وادار کرده است که مجددا بعد از چندسال که این لایحه در مجلس مانده است طرح بشود و با پیشنهادهای جدید برای اجرا بدولت ارائه شود همکاران عزیز مسئله مالک و مستأجر را یکی دونفر از دوستان خواستند از مسئله زمین و مسکن جدا کنند در حالیکه این طور نیست مسئله مالک ومستأجر و اشکالاتی که بین این دو طبقه هست و بزرگترین اشکال شهرنشینی را در این زمان بوجود آورده است پدیده و علتش را باید در مسکن و در زمین و مسائلی که مربوط به خانه و ساختمان است جستجو کرد(صحیح است) در مسئله مسکن چه فاکتورها وعواملی باعث می‌شود که مسکن بوضع رقت بار امروز در بیاید من با اجازه دوستان این عوامل را جدا می‌کنم و هرکدام را چند دقیقه‌ای رویش بحث می‌کنم مسئله اول، مسئله زمین است که یکی از عوامل مهم و مهمترین عامل در مسئله مسکن است شما ملاحظه بفرمائید در اواخر سال ۴۹ وقتی دولت اعلام می‌کند که زمین بازی وخاکبازی ممنوع، درست از آن تاریخ تا الان که حدود ۵ سال می‌گذرد قیمت زمین در هیچ زمانی از تاریخ کشور ما باین حد نامعقول نبود که با هیچ مقیاسی از مقیاسهای علمی واجتماعی جور در نمیاید ترقی سرسامآوری کرده باشد فی المثل زمینی که در سال ۴۹ که باصطلاح زمین بازان آن وقت شیرینی زمین و شیرینی بازار در یک نقطه از شمال تهران ۳۰۰ تومان معامله شد بعد از اعلام خاکبازی قدغن، دوماه قبل، آن زمین متری متری ۵۵۰۰ تومان به فروش رفت یعنی از آخر شهریور سال ۴۹ تا الان آذرماه سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی نمیدانم چند برابر شده است چون من طبیب هستم ریاضیاتم قوی نیست بهر حال سیصدتومان آن روز و ۵۵۰۰ تومان امروز را میدانم مسئله‌ای که داستان نیست واقعیت است می‌گذرم از آنچه در حزب گفته شد در یکی از کانونهای حزبی صحبت بود که در میدان ولیعهد ماه گذشته زمینی متری ۳۲ هزار تومان معامله شد و میدانیم که زمینی در تخت طاووس متری ۱۶ هزار تومان معامله شد در یک کشور اسلامی که زمین از نظر ما ملت مسلمان وقتی ارزشمند است که افراد رویش کار کنند. پدری زمینی ارزشمند است که افراد رویش کار کنند. پدری زمینی را ریسمانی خریده وسالها آن را گذاشتهاست بماند و حاصل آن برای مردم شهر این بود که مزبله دانی و خاکدانی و آشغالدانی شده بود و امروز فرزندش از فرنگ برمیگردد یا همین جا بوده است وآن زمین متری یک قران و دوقران را که احیانا ریسمانی معامله شده بود حالا متری ده، دوازده هزار تومان می‌فروشد، این گرانی زمین روابط اجتماعی ما را چنان بهم زده است که دوستان از جمله جناب دکتر عاملی خیلی خوب مطلب را شکافتند و اینها نه تنها نابجا پولدار شدند ، عیبی ندارد پولشان حلالشان باشد (حجتی ـ چرا؟ انشاءالله حرامشان باشد!) بلکه اثرات نامطلوب آن روی قسمت اعظم مردم مملکت ما تأثیر بدی گذاشته است پدر ومادری که با هزار مشقت بچه شان را برای تحصیل بخارج می‌فرستند یا در داخل کشور طبیب و مهندس می‌شوند و قاضی می‌شوند بعد از اشتغال بکار چقدر بآنها می‌دهند؟ هفت، هشت هزار تومان البته طبق قانون استخدام کشوری بیش از این نمی‌توان بآنها داد ولی این شخص بابت دوسه اطاق باید همه این حقوق را بپردازد یکی از دوستان من در سازمان امور اداری و استخدامی کشور با داشتن تخصص از خارج آمده است استخدام شده است چند روز قبل لیست حقوقش را که می‌دهند می‌برد پیش مدیرکل آن سازمان ومیگوید شما با این حقوق آپارتمانی برای من تهیه کنید که در شأن من تحصیلکرده بازن و دو فرزندم باشد برای مخارج دیگر و لباس و غذا و غیره، بازهم از پدر و مادرم کمک خرج می‌گیرم و بآنها تحمیل می‌شوم و آن مدیر کل قطعا با دیدن رقم حقوق او میداند که پیداکردن مسکن مناسب برایش محال است این شخص ۲۶ سال تحصیل کرده است و زن و دو فرزند داردو در مرکزشهر هم نمی‌تواند مسکن مناسبی پیدا کند. افراد معدودی قدرت خرید کاذبی بدست آورده‌اند که ۹۰% مردم را فاقد آن قدرت هستند شما لابد دیرینه دیر یا زود به زود به سلمانی تشریف می‌برید ملاحظه می‌کنید که یک شاگرد مغازه دیروز ، با بنز آخرین سیستم می‌آید مراجعه می‌کند و ۵۰ تومان مزد سلمانی می‌دهد، ده تومان انعام به شاگرد، مبالغی برای امور دیگر می‌دهد و می‌رود وهمه هم در مقابلش کرنش می‌کنند وشما هم ناچارا برای اینکه هتک حرمتی ازشما نشود باید مقداری ریخت و پاش کنید چرا؟ برای اینکه عده زیادی از کسبه ما را این افراد که قدرت کاذب پیدا کرده‌اند و در اثر زمین بازی بوده است بدعادت کرده‌اند، قصاب گوشت را می‌برد در منزلش و هرچه می‌خواهد می‌گیرد میوه فروش همینطور و بقیه هم همینطور، ولی من و شما با یک قاضی زحمتکش یا یک دبیر شریف و مردم عادی این مملکت یا یک کارگر یا کشاورز نمی‌تواند در این سیستم اجتماعی معیوب زندگی مطلوبی داشته باشد و ما با داشتن این سیستم غلط مسکن چطور می‌توانیم این عزیزان وطن را که به امر شاهنشاه درخارج از مملکت تحصیل می‌کنند، این مغزهای فعال را باین مملکت برگردانیم جناب دکتر شادمان شما اطباء و مهندسین را می‌خواهید به مملکت برگردانید و میدانیدکه او عشق به وطن دارد و می‌خواهد برگردد ولی بخاطر مسکن نمی‌توانید آنها را برگردانید در این تابستان عده‌ای آمدند و بهردری زدند نتوانتستند دوتا اطاق گیر بیاورند و برگشتند اگر در این مقطع زمانی دولت خدمتگزار شما در فکر این مسئله نباشد ما نه تنها حالمان را از دست می‌دهیم بلکه آینده راهم که باید بتمدن بزرگ برسیم از بین می‌بریم. تمدن بزرگ بدست چه کسانی باید بوجود بیاید؟

همین افرادی که در خارج و داخل ایران تحصیل می‌کنند همین ملت ایران هستند که باعزیز کرده‌های خودشان و یا جوانان تحصیلکرده خودشان بایستی پیشروان تمدن بزرگ باشند وگرنه ما آن تمدن بزرگی را که شاهنشاه وعده فرمودند بانداشتن این نیروی انسانی فعال چطور می‌توانیم بآن برسیم؟ این جوابی است که دولت شما بایستی به شاهنشاه و ملت ایران بدهد (صحیح است) اینجا بحث شد که تازمین از صورت کالای تجارتی در نیاید این گرفتاری مسکن همیشه هست این زمین چطور می‌تواند از صورت یک کالای تجارتی در بیاید ما در کانونهای حزبی بحث کردیم یک فردی اگر ۴۰۰ ، ۵۰۰ متر زمین دارد امکانات دولتی یا مالی در اختیارش بگذارید زمین نباید بصورت کالای تجارتی در بیاید باید رویش چیزی ساخته شود، اگر ساخت و نخواست تویش بنشیند زمین را با قیمت منطقه‌ای از او بگیرید(ظفری ـ بقیمت سند بگیرند) در قیمت سند قیمت منطقه‌ای نوشته می‌شود که دروغ است و سردولت کلاه گذاشته می‌شود در قولنامه زمین را متری ده هزار تومان می‌نویسند ولی شهرداری متری ۶۰۰ تومان قیمت گذاشته است لااقل مالیاتهای تصاعدی برای زمینهای بایر ببندید زمینی که ۳۰ سال در خیابان تخت جمشید بایر افتاده است تا من مالک بدانم زمین را بلااستفاده نگهداشتن بصلاحم نیست و برایم منفعتی ندارد و اگر ترقی بکند باید بدولت بدهم آنوقت دیگر زمینها را پس انداز نمی‌کنند، یکی از همکاران برای زمین مسئله عرضه و تقاضا را عنوان کردند که چون تقاضا زیاد است و عرضه کم است این بحران پیش آمده است ولی من ثابت می‌کنم که عرضه در داخل محدوده زیاد است چند شب پیش روزنامه‌ها نوشته بودند که ۸۰ میلیون متر مربع در غرب تهران زمین هست در اطراف لویزان و مبارک آباد و حسین آباد و شرق و جنوب غربی و جنوب تهران مقدار زیادی زمین افتاده در حدود ۷۶ میلیون متر مربع بنابراین عرضه هست دولت می‌تواند برروی زمینهائی که متعلق بخودش است و فوق العاده ارزان قیمت هست مسکن ارزان برای مردم بسازد گویا دولت در نظر دارد هرکس قباله دارد این قباله را بدهد بدولت و یک شرکت درست کنند این شرکت مدیرعامل می‌خواهد هیئت رئیسه و سکرتر و منشی می‌خواهد و دفتری درست می‌شود و سالها طول خواهد کشید که این ۲۵ هزار مالک را یکجا جمع کنند و سند مالکیتشان را بگیرند و این بشود سرمایه اولیه برای آن شرکت و بطوریکه می‌بینیم الان شرکتی بنام پیوند در سوهانک شمیران تشکیل شده است و من افتخار دارم چون نماینده شمیران هستم و عضو کمیسیون مسکن و میدانم زمین آنجامتری ۴۰،۵۰ تومان است شرکت پیوند آنجا زمینهائی را خریده و حسابی باز کرده است در بانکها و از مردم پول می‌گیرند من از حالا می‌گویم که شرکتهایی مثل پیوند اگر درست بشود ساختمانهائی می‌سازند با متری هفت ، هشت هزار تومان و همانطور که دوستان گفتند این ویلاها وآپارتمانهای لوکس بدرد من و طبقات کم درآمد نخواهد خورد . از طرف شهرداری منطقه‌ای بعنوان منطقه سبز ونک اعلام شد و چند نفر از ونکیها نامه‌ای دادند به بنده که دادم خدمت آقای مهندس شریف امامی در شورای مشورتی شمیران هم گفتم، حرفشان این بودکه شهرداری چرا تکلیف ما راروشن نمی‌کند؟ خانه هایمان دارد خراب می‌شود چرا اجازه ساختمان نمی‌دهند ما حق نوسازی نداریم، مردم این مملکت و این شهر هستیم عشق به شاهنشاه و مملکت داریم بیائید منازل ما را نگاه کنید بچه‌های ما درجایئ درس می‌خوانند که طاقش چکه می‌کند و اینجا اجازه هیچگونه فعالیت نوسازی نداریم چون منطقه سبز از طرلف شهرداری اعلام شده است یا شهرداری بیاید و اینها را از ما بخرد و نقل مکان بدهد و یا اگر منطقه‌ای سبز اعلام می‌شود بیاید بگیرد و بهر شرکتی می‌خواهد بدهد یا بخودمان بدهید ما خودمان بسازیم من نمیدانم یکی از همکاران این مطلب را بمن گفت من از آقای دکتر شادمان استدعا می‌کنم اینرا بررسی کنند. در منطقه ونک که ناحیه سبز اعلام شده است آیا شرکت امریکائی می‌خواهد آپارتمان سازی کند؟ با چه شرایطی ؟ آنهم اگر بکند باز در آنصورت این آپارتمانها بدرد طبقات کم درآمد، طبقاتی که ما دربینشان هستیم نخواهد خورد در شرق تهران، جناب آقای دکتر بهرون تشریف دارند ، من این مطلب را در کمیسیون مسکن مطرح کرده‌ام در حدود ششصد نفر ازمردمی که بقول شهرداری اعتماد کرده‌اند یعنی بقول دولت اعتماد کرده‌اند این مطلب چند سال قبل گفته شده که هر ۵ سال محدودة ۲۵ سالة تهران تعمیم داده می‌شود و کسانی که در آنجا شرکت داشته‌اند در خانه معلم شرکت کرده‌اند طبقاتی بودند که ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر زمین داشتند زمینهائی بود که سال ۴۷ بعد از اعلام خارج از محدوده خریده بودند بین ۸۰ تا ۱۲۰ تومان از طرف سازمان زمین که نمیدانم این سازمان در درون وزارت مسکن چه سازمانی است و فقط افراد ناراضی درست کردند برای مملکت و دولت.

از طرف سازمان زمین رفته‌اند روی زمینهای مردم میخ کوبیده‌اند و نقشه کش فرستاند و حتی در کانون حزبی شکایت شد و در مجلس شکایتشان مورد بررسی قرار گرفت از نماینده سازمان مسکن سؤال شد که شما این زمینها را برای چی می‌خواهید و متری چند می‌خرید گفت ما زمین کمتر از هزار متر را ۵۰ تومان و بیشتر از آن را ۳۰ تومان یا ۴۰ تومان خواهیم خرید و در اختیار بخش خصوصی آپارتمان می‌سازد گفتند که این آپارتمانها را بچه کسی می‌دهید؟ بآن زنی که حاصل دسترنجش را بصورت یک قباله ۴۰۰ متری درآورده است و با آن روزگار باشرفی که بعد از یک عمر آموزگاری یک قبالة ۵۰۰ متری زمین دارد یا آن کاسبی که در کوره دهات مملکت ۳۰۰ یا ۴۰۰ متر زمین تهیه کرده است و یا سربازی که از مرزو بوم مملکت پاسداری کرده و ۳۰۰ متر زمین دارد؟ نماینده سازمان معتقد است که شرکت خصوصی پول دارد از بانکهای ما و از سرمایه‌های ما استفاده می‌کند. ساختمان می‌سازد و می‌گوید برای این اشخاص حق تقدم قائل می‌شویم ولی میدانیم قیمت زمین او چقدر است؟ بیست هزار تومان و آپارتمانی که ساخته می‌شود آن معلم باید فقط در سه متر از آن بنشیند چون ۲۰ هزار تومان بیشتر پول ندارد و آپارتمانی که ۷۰۰ هزار تومان پولش هست چطور می‌تواند قیمت آن را بپردازد از کجا بیاورد؟ چه حق تقدمی؟ این پیشنهاد را بنده می‌کنم چه اشکال دارد اگرشما بجای اینکه زمینها را از آنها بگیرید بدهید بآن شرکتهای از خدا بی خبر آخر کدام آپارتمان ارزان قیمت را تا بحال ساخته‌اند که بگویم این هم دومش شرکت تعاونی مسکن ترتیب دادند زمینهایشان را سرمایه گذاشتند اساسنامه تنظیم کردند و بشهرداری نوشتند که این زمین ما این هیئت رئیسه و این مقدار هم پول جمع کردیم چه ضوابطی دارید برای شهرک سازی و آپارتمان سازی بما بگوئید زمین سی هزار متر می‌خواهیم آپارتمان سازی کنیم سیصد هزار متر می‌خواهیم شهرک سازی کنیم نقشه بدهید آیا جوابی باینها داده شد؟ تاکنون که داده نشده است اگر آقای دکتر شادمان تسهیلاتی در این زمینه فراهم بکنند و برنامه ریزیهایی بکنند که خود مردم دست اندر کار بشوند یا مردم اگر نمی‌توانند خود دولت چرا در زمینهایی که در اختیار دارد که الان ۸۰ میلیون مترش را عرضه کرده‌اید، در جراید منعکس کرده‌اید، من اینرا در کمیسیونهای مسکن هم عرض کردم دولت بیاید با مالک بخش خصوصی برای مردم آپارتمان سازی کند . یک عامل مسکن زمین بود، دومش مصالح ساختمانی است، سیمان و آجر در اختیار دولت است سیمان هر مقدار که برای کارهای در سطح ملی احتیاج دارید که دوستان فرمودند برای استحکامات نظامی صرف بشود زیرا، ولو ما در چادر زندگی کنیم باید دفاع مملکت ما تأمین شود (صحیح است) اگر مسکن داشته باشیم ولی دفاع ناقص باشد ارزش ندارد. من دانشگاه داشته باشم ولی مرز و بوم وحدود و ثغور مملکتم محکم نشود آن دانشگاه بچه درد می‌خورد؟ بیائید ۷۰% ۶۰%، ۵۰% سیمان را در اختیار بخش خصوصی بگذارید و بقیه در اختیار خودتان باشد، شما اگر بگوئید سیمان کم است من قبول ندارم چون اگر کیسه‌ای ۱۱۰ تومان بخواهید بخرید هر مقدار که بخواهید جلوی منزل شما تحویل می‌دهند کما اینکه خانه هائیکه شرکتهای مختلف می‌سازند اینها هزار کیسه سیمان دارند ، الان برای خانه هائی که من و امثال من بخواهیم بسازیم حتی یک کیسه سیمان اگر بخواهیم موجود نیست، البته سیمان هر مقدار بخواهید هست ولی کیسه‌ای ۱۲۰ تومان باید پول داد پس موجود هست توزیعش درست نیست شما احتیاجی که عرض کردم بردارید زمین در اختیار خودتان سیمان و مصالح دراختیار خودتان است عامل سوم نیروی انسانی است قسمت اعظم نیروی انسانی ما را شرکتهای ساختمانی در اختیار دارند یعنی بنا و معمار و تکنسین لوله کش شوفاژ، سیم کش برق همة اینها را بخشهای خصوصی مانند شرکتهای آپارتمان سازی ونک و شرکت A.S.B جذب می‌کنند، آنوقت من و شما اگر برای کار ضروری احتیاج داشته باشیم احساس کمبود خواهیم کرد، چرا؟ برای اینکه آن شرکت کارگر را می‌برد روزی هفتاد تومان و اگر باز راضی نبود هشتاد تومان می‌دهد بنا را می‌برد روزی ۲۵۰ تومان چرا برای اینکه آپارتمان را می‌فروشد متری پانزده هزار تومان شما فقط به ساختمانهای خودتان یعنی ساختمانهائی که برای مردم می‌سازند بیندیشید و همزمان با آن برنامه شهرداری پایتخت باید برای آپارتمان سازی لوکس پروانه ندهد و پروانه را بشرکتهائی که برای مردم کم درآمد می‌خواهند خانه بسازند بدهد خودتان معرفی کنید آنوقت مصالح و نیروی انسانی هم از لابلای اتاقهای ساختمان ونک در می‌آیند و کمبود بنا و کارگر نخواهیم داشت چون اینها جذب شرکتهای خصوصی شده‌اند که خانه‌هایی می‌سازند که حداقل متری هفت هزار تومان و حداکثر ۱۵ هزار تومان فروش می‌رود که مسلما این آپارتمانها بدرد این مردمی که ما داریم درباره شان صحبت می‌کنیم نمی‌خورد. شما اگرلایحه‌ای میاورید برای بهبود وضع این مردم است بنده چون کلیات لایحه مطرح است همانطور که دوستان فرمودند افتخار دارم که عضو کمیسیون مسکن وشهرسازی هستم اینجا عرض شد که این لایحه مالک و مستأجر رابطه بین مالک و مستأجر را حل نخواهد کرد لایحه برای اینست که بتواند گره کوری که الان بین مالک و مستأجر هست باز کند لذا استدعا دارم اگر دولت می‌خواهد رابطه مالک و مستأجر بنحو معقولی حل شود در وهله اول باید بفکر مسکن برای مردم باشد و گرنه بخواهند فشار بیاورند روی طبقه‌ای که مالک هستند فشار بیاورند روی طبقه‌ای که مستأجر هستند. هر روز پرونده‌های دادگستری زیادتر می‌شود بنابراین اینکار را نکنید. تقاضای مجلس رستاخیز از دولت رستاخیز اینست که برای مردم زحمتکش این مملکت برای مردمی که در پناه سه اصل رستاخیز بدنبال پرچمدار رستاخیز خودشان می‌خواهند بدروازه‌های تمدن بزرگ برسند که شایستگی این را ملت ایران دارد برای آنها فکر اساسی در طریق ساختن مسکن ارزان قیمت باشید این تقاضای مجلس رستاخیز است (احسنت).

رئیس ـ آقای دکتر صدیق اسفندیاری شما نظرتان را در لایحه بفرمائید ولی مجلس تقاضا نمی‌کند.

دکتر صدیق اسفندیاری ـ بلی ، تقاضای خود من است

رئیس ـ آقای دانشی بفرمائید.

دانشی ـ بسم الله الرحمن الرحیم ، جناب آقای رئیس همکاران محترم از اینکه آقای دکتر درودی اشتباها پشت تریبون تشریف آوردند و این اتفاق روی داد تا کمی دوستان عزیزم سرحال بیایند و با نشاط بیشتری مطالب را شنوند خوب اگر آقای درودی لطف می‌کردند وقتشان و مطالبشان را می‌دادند بمن ، من تا ساعت یک می‌توانستم صحبت کنم ولی خوب سعی می‌کنم نیمساعت مقرر را بحث کنم و نیمساعت دیگر را حتما آقای درودی اشغال خواهند کرد وتا جلسه آینده که دنباله بحثمان را ادامه می‌دهیم. لایحه‌ای که مطرح است لایحه روابط مالک و مستأجر بحکم قانون علت و معلول مسئله دیگری هم مورد بحث و طرح قرار گرفته و آن مسئله ، مسئله مسکن است که مطالبی فرعی و جنبی از قبیل زمین و آنچه متعلق بمسکن است پیش کشیده وقتی که این لایحه مطرح شد و چندنفر از دوستان ما روز پنج شنبه درباره آن صحبت کردند، شنیدم که گفته شد نمایندگان نطقهای نمایشی می‌کنند، هیچ نماینده بحکم وظیفه و بحکم وجدان و بحکم مسئولیتی که مملکت و مردم مملکت باو محول کرده‌اند مسئولیت دارد که دربارة مسائل مملکت و کشورش صحبت کند(احسنت) و لوایحی که تقدیم مجلس می‌شود با دقت نظر و امعان مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد نقاط ضعف لایحه را بدولت تذکر دهد و کمیسیونی که مسئول بررسی لایحه است ارشاد کند و با تبادل نظر و نقاطی افکار یک راه منصفانه‌ای ارائه دهد را حقوق کسانیکه در لایحه مطرح است مورد توجه قرار گیرد الان ما در برابر این لایحه قرار گرفته‌ایم رابطه‌ای که دوضلع، دو قسمت ، دوجناح از مردم ما دراین لایح اشتراک منافع دارند و ما بعنوان نمایندگان آنهاباید حقوق هر دو را ملحوظ نظر داشته باشیم. و راهی را در پیش بگیریم که هر دو حقوقشان محفوظ باشد اولین مسئله‌ای که در موضوع یا مسئله مالک و مستأجر مطرح است دوستان عزیزم و بعضی از همکاران ارجمند هم بآن اشاره کردند مخصوصا جناب آقای رفعتی ، اعتماد بین مالک و مستأجر و اوضاع و احوالی است که متأسفانه باید بگویم که اعتماد و فضیلت اخلاقی در جامعة ما روبه قهقرا می‌رود و سیر انحطاطی خود را دارد طی می‌کند (صحیح است) این قوانینی را که دوستان و همکاران من به آن اشاره کردند که درباره مالک و مستأجر وضع کرده‌اند لطمه‌ای به یک رکن از ارکان اجاره زدند که در قانون مدنی ، پیش بینی شده است ، اجاره از نظر حقوقی عقد جایز است(چند نفر از نمایندگان ـ عقد لازم است) خیر ، جایز است زیرا می‌توانند آن را فسخ کنند و عقد لازم غیر قابل فسخ است (چند نفر از نمایندگان ـ عقد لازم است) عرض کردم عقد جایز است، لااقل من طلبه اینها را میدانم و اجاره دارای ارکانی است که یکی از ارکانش مدت است و مدت باید در عقد اجاره ملحوظ باشد اولین چیزی که اعتماد طرفین را در یک عقد جذب می‌کند و جلب می‌کند، احترام گذاشتن به رکنی از ارکان یک عقد است ما بوسیله این قوانین مالک و مستأجر در سنوات گذشته و در دوره‌های قبلی آمدیم این رکن را متزلزل کردیم یعنی مبائثی را باز کردیم برای ایجاد دعوا، دعوای مالک و مستأجر را با لغو مدت، ما خودمائ، یعنی قوه مقننه بوجود آورد . چرا؟ بوجود آورد، برای این که دید تقاضا برای مسکن زیاد شده آمد بای رفع محظور مسکن ویا بقول بعضی از حضرات مخدر تجویز کرد و این رکن را از این عقد برداشت ،نتیجتا مالک به مستأجر ، مستأجر با فضیلتی باشد و مستأجری باشد که مقید به مبانی دینی و مسائل دینی باشد که در ملک غضب شده نمی‌تواندعبادت بکند این اختلافات بوجود نمی‌آید (آفرین) عدم اعتماد از این جا شروع شده وقتی که ما میگوئیم ،این جا داد زدیم که آقا، دولت ، اخلاق عمومی و فضائل عمومی مردم منحط شده بیا و یک راه حلی پیش بگیرد برای اینکه ملت و مردم ایران به سنتهای گذشته شان پای بند بشوید به دین و آئین شان پای بند بشوند، جوابی که دادند این بود که تربیت دینی مسئولش خانواده است. خانواده‌ای که خودش پایبند نباشد توجهی هم ندارد. این دستگاههای آموزشی و پرورشی مااست که باید نسلی که می‌خواهد آینده سازی کند برای ایران به فضایل و مبانی اخلاقی آنها را پای بند کند، و این جا مسئله مالک و مستأجر است و اکنون من وارد مواد نمی‌شوم ، چون بحث در کلیات است، آمده‌ایم مهلتهائی قائل شده‌ایم، خوب می‌گویند اجاره نشین خوش نشین است می‌گوید یک مدت توی این ملک می‌نشینیم بعد بلند می‌شویم می‌رویم جای دیگر و بعدهم جای دیگر و باور بفرمائید عده‌ای در عین حال که متمکن هستند صلاح در این دانسته‌اند که پولشان را بیخود راکد نکنند با خریدن ملک و خانه، بلکه به آن بیافزایند. این پول را در جریان معاملات دیگر مثلا خرید و فروش زمین قرار بدهند و خودشان مستأجر باشند با این وضعی که زمین دارد، آنها هستند که می‌توانند اجاره‌های ده ، پانزده و بیست هزار تومان را بدهند. اولین مسئله‌ای که باید در این لایحه ، بنظر من، برای جلب اعتماد و ایمان و توافق بوجود بیاید، مدت را باید در روحیه هر فرد، و همه افراد و آحاد ملت تلقین بشود، افراد ملت را باید طوری بار بیاوریم که به قانون احترام بگزارند بحث برسر این است که لایحه مالک و مستأجر هیچگونه دردی را دوا نمی‌کند بقول جناب آقای منصوریان وآقای نوربخش که از قضات و حقوق دانان بسیار محترم هستند این لوایح دعواهای جزائی راهم همراه دارنتد که آقای رفعتی به بعضی از آنها اشاره کردند و حتی به قتل و کشتار هم کشیده شده چرا؟ اگر مالکی منصف باشد و اگر مالکی این روحیه و این فکر اخلاقی در وجودش رسوخ کرده باشد که نباید تعدی و اجحاف کند و زور بگوید نباید تعدی بحقوق مردم بکند وگران فروشی کند آن مستأجر هم در مقابل او نمی‌ایستند و آن متسأجر هم قانون را محترم میشمارد و میداند در یک مکانی که مالکش راضی نیست نماز نمی‌تواند بخواند و اعمال عبادی نمی‌تواند بجا بیاورد، ممکن است این حرفی که من می‌زنم برای بعضی از شماها قابل قبول نباشد ولی برای آنها که به مسائل دینی آشنا هستند قابل قبول هست. و بخدا قسم علاج ایجاد روابط حسنه بین مالک و مستأجر این مسئله است (صحیح است) عرض کردم این لایحه مالک و متسأجر منهم معتقدم دردی را دوانمیکند بلکه دردهای دیگری هم بوجود می‌آورد و همانطور که عرض کردم مطابق قانون علت و معلول، این لایحه مسائل دیگری را هم در پی دارد یکی از آن مسائل مسئله زمین و مسکن است خیلی رک و ساده روشن عرض کنم دولت دارای سیاست مسکن مشخصی نیست، کارهای دولت کارهای نمایشی است نمایشی تر از این چیست؟ که وقتی لایحه مالک و مستأجر مطرح است و روز ۵ شنبه آن مسائل مطرح شد دیدیم روز شنبه با تیتر درشت لایحه زمین با این حساب در روزنامه‌ها منتشر شد، از این نمایشی تر چیست؟ اینها که دردی را دوا نمی‌کند، آنهم زمینهائی که هشتاد هزار مالک دارد، آقا چرا راه دور می‌روید، این محدوده و غیر محدوده را بردارید ، بگذارید همان بیچاره‌ای که می‌خواهد زمینش را تصرف کنید و بعد در یک شرکت دخالتش بدهد این شرکت کی وضعیت حقوقی پیدا کند؟ کی به ثبت برسد؟ کی مراحلش را طی کند وبه اجرا برسد. بعد یک ۵۰۰ متر به او بدهید و اجازه بدهید ساختمان کند (صحیح است) بگذارید اینها که خارج از محدوده هستند آن کاسب کارگر، بنا، آموزگار، دبیر و معلم در ان محدوده با پول خودشان ساختمان بکنند، راحتش کنیدآمدید محدوده رادرست کردید و عده زیادی را به آلاف و الوف رساندید که بعضی از دوستان در اینجا از زمین متری ۳۲ هزار تومان سخن گفتند و من شنیده‌ام متری ۶۲ هزار تومان بفروش رفته است، خوب ، شما چطور می‌توانید به شرکت سهامی که تشکیل می‌دهید آب و برق ، خدمات شهری بدهید ولی به /۵۰۰ متر زمین فلان بقال وآموزگار نمی‌توانید بدهید چرا سازمان زمین اینهمه زمینها را برداشته بلوکه کرده و نمی‌دهد به کسانی که پولهایشان را راکد گذاشته‌اند تا ساختمانهای ارزان قیمت بسازند و در اختیار مردم قرار دهند؟ من شاهد دارم، من نمونه به دولت می‌دهم در آبادان دونفر آدم خیر و نیکوکار آمدند از سازمان زمین زمینها را خریدند و خانه‌های ارزان قیمت درست کردند با /۱۲۰ هزار تومان و دادند به کارگر و پیرزن و آموزگار و امثال این عده، والان هم بارفاه دارند در آن خانه‌ها زندگی می‌کنند تنها یک مقدار نواقصی از لحاظ خدمات شهری دارند که من هم دنبالش هستم و انشاءالله حل خواهد شد.ما آمدیم /۳۰۰ هزار متر زمین از سازمان زمین گرفتیم برای ساختن /۶۰ واحد مسکونی برای فرهنگیان آبادان، خجالت آور است اگر عرض کنم در یک گزارش یکی از وزرای مسئول اعلام کرد که این ساختمان تمام شده است در حالیکه الان خاک ریزی آن شروع شده است و هنوز مسئله وام این خانه‌ها در بانک رهنی مطرح است و من چند روز پیش به آقای دکتر بهرون عرض کردم که یک اشکالاتی دارد کمک کنید رفع شود. دولت خودش نمی‌تواند ساختمان کند، دولت نمی‌تواند دست اندرکار این کارها بشود، دولت بیاید یک سیاست مشخص مسکن به مردم ارائه بدهد. سرمایه‌های خصوصی که راکد مانده و مردم جرأت ندارند بخاطر قوانین و مقررات وآئین نامه هائی که خلق الساعه از زمین دارد می‌روید، مردم ترس دارند این سرمایه‌ها را بکار بیندازند، از این سرمایه‌ها استفاده کند. دولت بیاید یقه کارخانجات رابگیرد و بگوید که اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر فرمودند واعلام داشتند که هر کارخانه‌ای که ایجاد می‌شود باید در کنارش خانه برای کارگر ساخته شود، شما آمار بدهید، اقای وزیر کار هم که تا چند روز پیش همکار ما بوده است بیاید آمار بدهد که چندکارخانه درایران وجود دارد که این امر شاهنشاه را اجرا کرده است ؟ اینها مسائلی است که مشکل مسکن را حل می‌کند. یک مسئله دیگر، مسئله زمین است که من نمی‌خواهم دربارة آن زیاد صحبت کنم چون دوستان بطور کافی و وافی در مورد مسئله زمین صحبت کردند، آقایان : یکی از علل گرانی مسکن و کمبود مسکن زمین است که مشکلات زیادی دارد. یکی از مشکلاتی که جناب منصوریان گفتند و دوستان عزیز من آقای رضوی نژاد وشماها که عضو کمیسیون دادگستری هستید و خودتان هم آمدید بعنوان مخالف لایحه صحبت کردید، من نمیدانم که شما در کمیسیون دادگستری چکار کردید؟ وقتی از آقای منصوریان این پرسش را کردم فرمودند که درکمیسیون ، مادر اقلیت بودیم حرفمان را نشنیدند امدیم در جلسه علنی حرفمان را زدیم . در مملکتی که قانون هست ، در مملکتی که مقررات وجود دارد، در مملکتی که ثبت هست ، در مملکتی که دفاتر اسناد رسمی وجود دارد، چرا شما در این قانون اجازه می‌دهید که اجاره نامه‌ها با سند عادی انجام شود؟ برای چه؟ برای فرار از مالیات؟ دولت باید احقاق حق کند برای طرح یک دعوای بن بست در دادگستری ، (آفرین ، احسنت) چرا؟ برای اینکه همة اسناد این مملکت باید روی حساب و کتاب باشد، باید طبق قانون انجام بشود و بقول آقای نوربخش که فرمودند یکی از علما ودانشمندان حقوق معاصر می‌گوید هرموقع نقاب در برابر یک قانون وجود داشته باشد نارسائی آن قانون زیادتر است. شما بیائید جلوی این راههای نقاب را بگیرید. در مملکت نباید هیچ سند عادی قابل طرح و معتبر باشد. باید همه اسناد رسمی باشد بعلت اینکه ما قانون داریم و در قرآن هم است که می‌فرماید اگر چنانچه معامله کردید باید با سند باشد و نحوة سند را هم قانون معین کرده است. من اینجا در صدد نیستم که به بعضی از مطالبی که همکاران من مطرح کردند جواب بگویم. ولی یکی ازهمکاران من مطرح کردند که مابیائیم از کشورهای دیگر الگو بگیریم.

آقای دکتر عاملی خیلی روشن، خیلی باز و خیلی صریح مطلب را روشن فرمودند که ما دارای یک حزب هستیم، این حزب دارای مرامنامه است و این مرامنامه اصلی دارد بنام سیاست رفاهی عمومی، ما احتیاجی نداریم که از کشورهای دیگر الگو بگیریم، کمااینکه خیلی از کارهایمان را الگو گرفتیم و نتوانستیم عمل کنیم و بسیار هم بد از آب درآمد. یکی از آنها سیاست آموزشی است که رفتیم الگو گرفتیم و الان بصورتی است که متخصصین آموزشی ما در کارآن مانده‌اند که چه بکنند ، آقا! ایرانی سنت دارد، ایران خودش دین دارد، قاعده دارد، قانون دارد، آداب و رسوم دارد . سنت ایرانی باید برملت ایران حکومت کند (صحیح است) از این افکار بیرون بیائیم، بگردیم، ببینیم جامعه ما به چه چیز نیاز دارد؟ دولت باید کارشناسان خودش را در میان مردم بفرستد، از مردم بهره بگیرد و استفاده کند. ماوقتی در دوران طلبگی ادبیات عرب را تمام کردیم وشروع به خواندن منطق کردیم، خدا رحمتش کند استاد پیری داشتیم این مطلب را برای مانقل کرد.گفت: استادی وقتی به شاگردش منطق آموخت این شاگر گیج شد، اصطلاحات و مطالب اورا گیج کرد. استاد باو گفت فهمیدی؟ جواب داد، هیچ نفهمیدم. گفت بسیار خوب ، برو در میان مردم ببین مردم چه می‌گویند؟ رفت و برگشت و باستاد گفت مثل اینکه بعضی از چیزهائیکه در کتاب بود مردم هم همانها را می‌گفتند. استاد یک دور دیگر درس منطق را باو داد و گفت حالا برو. مرتبه سوم شاگر برگشت و گفت اینها همین حرفهائی است که مردم می‌زنند منتها تحت این الفاظ وکلمات درآمده است. بیائید مردمی فکر کنیم قانونی که می‌خواهیم وضع کنیم کارشناسان را از توی اطاقهای دربسته بیرون بیاوریم بفرستیم در میان مردم، ببینیم نیاز مردم چیست، احتیاج مردم چیست؟ این کار را کردند در حزب رستاخیز جناب آقای دکتر بهرون در حضور شما چندین جلسه بود که آمدیم بررسی کردیم در قسمت نظارت وارزش یابی حزب راجع به اجاره بهای خانه هاو املاک ، آنها چه شد؟ کجا رفت؟ این لایحه مالک و مستأجر مدتها در حزب مطرح بود رادیو و تلویزیون مدتها این لایحه را در معرض افکار عمومی گذاشتند روزنامه‌ها مدتها راجع به آن بحث کردند و بقول یکی از دوستان فقط دوماده از این لایحه غیر از لایحه سال ۱۳۳۹ می‌باشد چرا به نظرات مردم اعتنا نمی‌کنید و اعتباری برای نظرات مردم قائل نیستید؟ بیائید مردمی فکر کنید از افکار و نظرات مردم استفاده کنید تا قانونی که وضع می‌کنید به درد مردم بخورد من مخالف نیستم و بااین عقیده هم مخالفت نمی‌کنم که باید قوانین مستدل باشد ولی باید مبنای قوانین احتیاج و نیاز مردم باشد خلاصه آنچه که مجلس در عرض این مدت دربارة لایحه مالک و مستأجر بحث کرده این است که این لایحه وافی به مطلوب نیست ولی درزمان حاضر ما نمی‌توانیم لایحه مالک و مستأجر هم نداشته باشیم در عین حال که باید لایحه مالک و مستأجر حاکم بر روابط مالک و مستأجر باشد باید یک لایحه محکم و حافظ منافع هردو صنف باشد و بقول رفیق و دوست ما شاید یک لایحه اثباتی باشد فقط یک مدتی درد را دوا کند والا بازهم نیاز به مسکن است بازهم چند صباح دیگر می‌بینیم که این قوانین نمی‌تواند رفع نیازمندیهای جامعه را بکند دولت هم باید سیاست مسکن خودش را مشخص کند و به مجلس بیاورد وگرنه این لایحه ۸۰ میلیون متر مربع زمین همانطور که عرض کردم نمایشی است یک ضرب المثی بگویم یک خانمی رفته بود گوشواره‌ای خریده بود می‌خواست نشان همسایه اش بدهدهمسایه هم یک انگشتری داشت دعوای بچه‌ها را بهانه کرد آن خانم آمد در حالی که سرش را تکان می‌داد گفت بچه تو بجائی رسیده است که می‌آید بچه مارا می‌زند دیگری هم دستش را تکان داد و گفت زده و می‌زند و بازهم خواهد زد!!! اگر قرار باشد که بهمین صورت ما این نمایشات را در بیاوریم کاری از پیش نمی‌بریم باید اساس و منطق لوایح را بحث و بررسی کنیم ایجاد روش صحیحی بکنیم تا انشاءالله بیک هدف نهائی برسیم دولت از مجلس جدانیست، مجلس مبعوث دولت ونمایندگان مبعوث رستاخیز هستند.

عده‌ای از نمایندگان ـ آقای دانشی مجلس مبعوث دولت نیست. نمایندگان مجلس منتخب مردم هستند.

دانشی ـ ببخشید اشتباه لفظی شد دولت مبعوث مجلس و مجلس مبعوث ملت و ملت در دوران رستاخیز این مجلس را بوجود آورد (احسنت) . وانتظار دارد از نمایندگان ملت از نمایندگان خودش که همگامی و همکاری با دولت داشته باشند تادرراه رفاه ملی گام بردارد عرض دیگری ندارم (احسنت).

رئیس ـ آقای دکتر درودی بفرمائید.

دکتر درودی ـ معروف است که بیماری با بیماریهای متعدد به پزشک مراجعه کرد شرح هر کدام از بیماریها را که داد پزشک گفت از پیری است بیمار عصبانی شد و گفت دکتر هرچه می‌گویم میگوئی از پیری است دکتر گفت این عصبانیت هم از پیری است بنده مکرر عرض کرده‌ام حالا هم عرض می‌کنم بازهم عرض خواهم کرد تمام مشکلاتی که برای تهران یا شهرستانهائی نظیر تهران بوجود می‌آید فقط و فقط از چاقی است. باآمدن مردم روستاها وشهرهای کوچک به تهران ، تهران چاق شده است و همة مشکلات تهران مثل مسکن و آلودگی هوا و ترافیک و زمین یاهمین لایحه مالک و مستأجر همه د راثر هجوم مردم روستاها و شهرها بتهران است، بنابراین مسائلی است که در این چند جلسه در بارة آن بحث شد می‌خواهم عرض کنم که در جلسه گذشته یکی از همکاران فرموده‌اند مشکلات این لایحه دو چیز است یکی مهاجرت روستائیان و یکی هم مسئله زمین بنده می‌خواهم عرض کنم که زمین مسئله جدائی نیست، مسئله زمین هم از مهاجرت روستائیان است دو دسته روستائیان و مردم شهرهای کوچک به تهران آمده‌اند یک دسته پولدارهای شهرستانها برای دستیابی به رفاه و آسایش به تهران هجوم آوردند از شهر خود بنده هم امسال چند نفر فقط برای اینکه کودکشان خوب تربیت شود به تهران آمدند. البته اینها دسته‌ای هستند که در شمال تهران مستقر می‌شوند عده‌ای دیگر که بازوی کارهستند و از روستاها و شهرهای کوچک آمده‌اند در جنوب تهران مستقر شده‌اند و این اختلافات طبقاتی بوجود آمده که در جنوب و شمال تهران بچشم می‌خورد بدین ترتیب ملاحظه میفرمائید که پولهای مملکت در تهران جمع شده این پولها باید بکار بیفتد آیا کسی که در تهران ساکن است می‌تواند در تهران کارعمرانی کند؟ مجبورند سرمایه خودشان را در خاک و زمین بکار ببرند زیرا از قدیم گفته شده است خاک نه آفت دارد و نه دزد آنرا می‌برد حالا زمینهای تهران قدری بدست آوردنش مشکل شده هجوم آورده‌اند به شهرستانها و اگر زمین در شهرستانهاگران است به همین علت است بنابراین اجازه میفرمائید عرض کنم همانطور که همه همکاران گفتند نه این لایحه مالک و مستأجر ونه لایحه زمین هیچکدام مشکل اصلی را دوا نمی‌کند مگر همین لایحه زمین نبود که پارسال پیرارسال آوردند تصویب کردند و وزیر مسکن می‌گفت که حداقل استفاده آن این است که زمین گرانتر نخواهد شد و روی این قیمت باقی خواهد ماند ولی دیدیم اینطور نبود من راجع به زمین ومسکن نمی‌خواهم صحبت کنم می‌خواهم عرض کنم که این لایحه از دو حالت خارج نیست یا در اثر پیشنهاد نمایندگان بصورتی درخواهد آمد که وجودش بهتر ازعدمش خواهد بود که در این صورت بنده بآن رأی خواهم داد و یا اینصورت در نخواهد آمد مسلما نماینده دولت این لایحه را پس خواهد گرفت که در آن صورت احتیاج به بحث دربارة آن نیست پس اجازه بدهید خیلی به اختصار راجع به علت العلل این مسئله بنده مطلبی عرض کنم و یکی از پیشنهاداتی که قبلا هم شده اینجا بعرض برسانم البته در کلیات این لایحه بحث زیاد است و نمی‌شود همه مسائل را گفت ولی اگر بخاطر داشته باشیم از ۱۴ مرداد سال ۲۵۲۶ یعنی ۹ سال و چند ماه قبل منشور انقلاب اداری از طرف رهبر انقلاب ایران صادر شد دائر برجلوگیری از تمرکز کارها در تهران حالا آیا فکر می‌کنید در عرض نه سال دولت کاری نکرده است چرا کرده است اقداماتی انجام شده از طرف سایر مردم هم اقدام شده ولی نتیجه چه شده آیا از مهاجرت روستائیان به تهران جلوگیری شده است ملاحظه میفرمائید که نشده استو بنابه آماری هم که بتازگی از طرف مرکز آمار ایران منتشر شد و همکار عزیزم آقای پزشکپور بآن اشاره کردند سرعت مهاجران بیشتر هم شده است که کمتر نشده است خوب حالا ببینم چه نقائصی در کارها است تصمیم براین شد که در هر یک از رده‌های مملکتی یک انجمن از نمایندگان مردم تشکیل شود و بانظر نمایندگان مردم که بمنزله قوه مقننه محل هستند وظایف خودشان را انجام بدهند بدین ترتیب انجمنهای استان شهرستان شهر و ده تشکیل شد و اختیار آنهم باستانداران داده شد که خدمات بدانوسیله به شهرها و روستاها برسد خوب ببینم واسطه‌ها سابقا کی بودند رئیس اداره کل استان رئیس اداره شهرستان رئیس اداره بخش و حالا نباید بیشتر از این نباشد ما می‌خواهیم خدمتی به روستاها عرضه کنیم حالا باید از واسطه‌های زیاد بگذرد چندین دست باید رد شود استاندار هست دفتر مهندسی استان هست دفتر بودجه و برنامه استان هست فرماندار هست انجمن شهرستان هست و امثال آن و در بخش هم که انجمن بخش نیست ولی بخشدار هست ببینید چند دست باید بگردد ودست آخر هیچ چیز باقی نمی‌ماند علت اینها است همکاران محترم اینجا از راههای روستائی سخن می‌گویند ولی یک خدمتی باین همه واسطه تا بخواهد از مرکز به روستا برسد بکلی از بین می‌رود یک آزمایش کوچکی امسال شد مبلغی که در حدود دویست هزار تومان بود در اختیار نمایندگان گذاشته شد که اکثر بروستاها حواله شد و بسیاری مشکلات را حل کرد من نمیدانم یک دستگاه حسابرسی راجع به این مطلب در دستگاه دولت هست یا نه خوب بود حساب می‌کردید این خدمت چقدر تمام شد و همین خدمت را اگر دولت می‌خواست بکند و این خدمات را بروستاها برساند خوب بود حساب می‌شد چقدر تمام می‌شد حالا چون لایحه رابطه مالک و مستأجر مطرح است بنده یک پیشنهادی دارم و باختصار عرض می‌کنم و بعد درموقع خودش مفصلا توضیح خواهم داد و آن پیشنهاد این است که ما موقعی بعلت اینکه به تکنولوژی و وسائل ارتباط دسترسی نداشتیم و از طرفی ناامنی و هرج و مرج وجود داشت یک تمرکز شدیدی در مملکت ایجاد شد و تقسیمات کشوری را از نظر عمودی زیاد کردیم به استان وشهرستان و بخش ده اما حالا که وسائل تکنولوژی داریم، وسائل ارتباط داریم رفته‌ایم روی عدم تمرکزو حالا در نظر داریم واحدهای روستائی را درهم ادغام کنیم و شرکتهای تعاونی را هرچه بیشتر بزرگ کنیم در این وضعیت باید سازمانها را از جهت افقی گسترش بدهیم و از جهت عمودی کم کنیم جناب آقای دکترشادمان الان سه لایحه در دست مطالعه دارید خوب است که یک زمان بندی بکنید مثلا در آخر برنامه ششم باین نتیجه برسیم یا در بودجه که واسطه روستاها تا تهران اینقدر زیاد نباشد که خدمات زودتر بدست روستائیان برسد برای اینکه آن کسی که درتهران است هرچه بخواهد باو می‌دهید کسی که در تهران است صدایش می‌رسد ولی روستائی صدایش بجائی نمی‌رسد مگر اینکه نماینده اش بیاید اینجا وحرفی بزند. (آفرین ـ احسنت)

رئیس ـ آقای بنی احمد بفرمائید.

بنی احمد ـ جناب آقای رئیس نمایندگان محترم در کنار این لایحه یک انتظار غیر لازم در مردم بوجود آمده که این لایحه همة مشکلات مسکن مردم را حل خواهد کرد انتظار دارند که این لایحه دست زمین خواران را از اراضی که متعلق بجامعه متحول و مردم است کوتاه کند وامیدوارم که این لایحه دندان طمع مالکین را که بصورت نامشروع درآمد مستأجرین و طبقه کم درامد را می‌بلعد خواهد کشید طبقه‌ای که هفتادو پنج درصد درآمد خودشان را بابت کرایه مسکن می‌دهند و اکثر کارکنان دولت مثل فرهنگیان با گرفتن کار اضافی سعی می‌کنند هزینه مسکن خودشان را تأمین کنند و این توقع از لایحه‌ای که صرفا رابطه مالک و مستأجر را بررسی می‌کند نه مشکل مسکن را ، صحیح نیست و هیچ لایحه‌ای ولو اینکه شناخت کافی ازنیاز جامعه داشته باشند و در مورد مسکن تهیه و تقدیم بشود با تصویب آن مشکل مسکن ماحل نخواهد شد چون قانون وسیله حل مشکلات نیست یعنی بخودی خود حلال مشکل نیست قانون روابطی را بررسی می‌کند که بوسیله آن روابط، پدیده‌های اجتماعی را با افرادی که در آن جامعه زندگی می‌کنند تحت یک نظم و ضابطه معینی دربیاورد صرفنظر از اینکه این لایحه شناختی از نظر نیاز مردم مابه مسکن ندارد عرض کردم هر لایحه‌ای با هر درجه‌ای از جامعیت بخودی خود نمی‌تواند مشکل مسکن را حل کند مسکن مثل معادله است که دوطرف دارد یکی پدیده اجتماعی مسکن است که باید بصورت طبیعی در جامعه وجود داشته باشد و دیگر اینکه قانون نتواند رابطه منطقی و عادلانه و سهل و آسان بین آن پدیده اجتماعی و مردم بوجود بیاورد (احسنت) پس این لایحه با کیفیتی که در مجلس است همانطور که همکاران به تفصیل صحبت کردند به تنهائی نمی‌توانند وافی بمقصود باشد اگر با چند سطر قانون مشکلات اجتماعی و اقتصادی حل می‌شد هرکشوری می‌توانست با در نظر گرفتن بررسیهائی که اقتصاد دانان دنیا کرده‌اند تمام مشکلات اقتصادی و اجتماعی و صنعتی خودش را برطرف کند(صحیح است) اما در مورد مسکن که گفتم آن پدیده اجتماعی باید بطور طبیعی و سالم مطرح شده باشد ماهمه می‌بینیم که در مورد مسکن با یک هیولای بی شاخ و دمی روبرو هستیم که اول باید آنها را حل کنیم و بعد به سراغ لایحه‌ای که بتواند رابطه مردم را با این پدیده تنظیم کند. مشکلات زندگی امروز ما کاملا بهم پیوسته است ما مشکل مسکن را بدون اینکه مشکل دادگستری را بررسی کنیم نمی‌توانیم حل کنیم سال گذشته آماری که دادند گفتند ۳۷هزار پرونده مالک و مستأجر در دادگاههای تهران مطرح است آنوقت این لایحه تمام موادش با دادگستری سروکار دارد و رابطه مالک و مستأجر را حواله دادگاهها می‌کند درست نظیر همان قانونی که الان درحال اجرا است و مردم برای حل کوچکترین رابطه‌ای که از اصطکاک این قانون بازندگی استیجاری خودشان پیش می‌آید ناچار راهی دادگستری هستند آنوقت با ۳۷ هزار پرونده در مورد مالک و مستأجر در دادگاههای شهرستان تهران ما می‌خواهیم که وزارت دادگستری سرعت و عدالت ودقت و رأی عادلانه صادر شود و این امکان پذیر نخواهد بود. درجنب رابطه مالک و مستأجر مابه یک عده مستأجرین مصلحتی برخورد می‌کنیم همانهائی که منازل خودشان را در شمال تهران اجاره داده‌اند ولی خودشان نوعی مستأجر هستند (صحیح است) ما اگر بخواهیم واقعا شناخت کافی از نیاز مسکن جامعه خودمان داشته باشیم و آن را در لایحه قانونی منعکس کنیم اول باید مشکل مسکن را بصورت مشکل بودن از صحنه زندگی مردم خارج کنیم و بعد بسراغ لایحه و قانونی برویم که روابط مردم را تسریع و منطقی کند. چون همکاران عزیز خسته هستند نمی‌خواهم زیاد وقتشان را بگیرم ولی عرض می‌کنم حرفهائی که ظرف این دوجلسه دربارة لایحه مالک و مستأجر در اینجا زده شد بهیچ وجه در شأن نماینده رستاخیز نبود و نیست ونخواهد بود که بصورت نمایشی عرضه بکنند و همانطور که همکاران با منطق و دلیل لایحه را بررسی می‌کنند و در کلیات آن صحبت می‌کنند نشانه ابراز علاقه نمایندگان رستاخیز است به یک مسئله مهم اجتماعی که مورد علاقه مردم ایران و مورد علاقه شاهنشاه آریامهر است که این مشکل باید به طریقی حل وفصل شود. این لایحه وافی به مقصود برای حل این مشکل نیست و همانطور که گفته شد دردی را دوا نخواهد کرد اگر مسئله زمین را همانطور که اینجا بررسی شد ما توانستیم حل کنیم، اگر ما توانستیم مسئله مسکن را در کشور متعادل کنیم، اگر ما توانستیم مصالح ساختمانی را درست توزیع کنیم و در اختیار مردم قرار دهیم و انحصار عده‌ای که برای آنها سیمان و مصالح ساختمانی به نرخ دولتی همیشه هست دربیاوریم و در اختیار مردمی که واقعا احتیاج به مسکن دارند قرار بدهیم آنوقت می‌توانیم امیدوار باشیم که بتوانیم لایحه‌ای تنظیم کنیم که جواب نیاز اجتماعی را بدهد. این لایحه سروکار مردم رابادادگستری بیشتر خواهد کرد و وضعی برای مستأجرین پیش خواهد آورد که به قانون گذشته پناه ببرند و این صحیح نیست یک موضوع اجتماعی اینهمه در حزب بررسی شده اینهمه جناحها روی آن نظر داده‌اند اینهمه در کمیسیون دادگستری روی آن بحث شده بصورتی در بیاید که هیچ دردی از درد مستأجرین و حتی مالکین را دوا نکند (احسنت) این لایحه قرار بود آنچنان بررسی بشود و دولت هم گفته بود که تعصبی ندارم اما ما فقط تبصره‌های ۴و۵ را بضرر مستأجرین به این لایحه اضافه کردیم و این لایحه را بصورتی درآوریم که مردم خواهند گفت صد رحمت به کفن دزد قدیم مراوده مردم اگر در تمام پدیده‌های اجتماعی باسازمانهای دولتی ودستگاههای عمومی کمتر و کمتر بشود هم رفاه به جامعه روخواهد آورد و هم مردم روابطشان را در حد امکانات خودشان، احتیاجات خودشان و خصوصیات خودشان حل و فصل خواهند کرد اگر در این لایحه بجای اینکه سروکار مواد با دادگستری باشد بنحوی به خود مردم واگذار شود که اختلافات خودشان را بتوانند حل وفصل کنند بنظر بنده ما می‌توانیم گام بزرگی در راه بهبود روابط مالک و مستأجر برداریم چه اشکالی دارد در سندی که برای مالکین صادر می‌شود در ستون ارزش املاک ارزش استیجاری ملک هم به تفکیک طبقات ذکر بشود و هیچ دفترخانه‌ای هم نتواند به بیش از بهای مندرج دراسناد رسمی، اجاره نامه تنظیم کند و حتی ساختمانهائی که به اتمام می‌رسد و ما به آنها پروانه پایان ساختمان می‌دهیم ارزش استیجاری ملک را هم قید کنیم تا مردم بدانند بهای ملک از نظر اجاره به چه مبنائی است و آنهائی که روابط خودشان را باتنظیم اجاره نامه عادی برقرار می‌کنند اگر بعدا مستأجر احساس کردکه مال الاجاره بیشتر از میزان مقرر در دفاتر عمل شده بتواند با مراجعه بادارات ثبت، مال الاجاره مقرر را در صندوق ثبت تودیع کند و روابط خودش را الزاما باموجر به حالت عادی نگهدارد بنده پیشنهادهائی دارم که اگر این لایحه به کمیسیون رفت تقدیم خواهم کرد و اگر مسکوت گذاشته شد در فرصت دیگر عرایضم را باستحضار همکاران عزیز خواهم رساند. (احسنت)

- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده ـ ختم جلسه

۱۲ - قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده ـ ختم جلسه.

رئیس ـ چون وقت تمام شده است و چند نفر دیگر هم تقاضای صحبت کرده‌اند بنابراین ادامه مذاکره در لایحه را به جلسه بعد موکول می‌کنیم، دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.

(بشرح زیر خوانده شد)

دستور جلسه روز پنج شنبه ۲۵۳۵/۹/۲۵

۱ـ سوال آقای قوامی از دولت.

۲ـ سوال آقای دکتر عاملی تهرانی از وزارت کشاورزی و منابع طبیعی .

۳ـ گزارش شور دوم اصلاح قانون وصول مالیات از اتومبیلهای سواری و بیابانی شماره ترتیب چاپ ۴۴۴ .

رئیس ـ البته لوایحی هم که در دستور جلسه امروز باقیمانده بود در جلسه آینده که ساعت ۹ صبح روز پنجشنبه خواهد بود مطرح خواهد شد.

(یک ساعت بعدازظهر جلسه ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی ـ عبدالله ریاضی

- پرسش نمایندگان

۱۳ - پرسش نمایندگان .

سؤال آقای دکتر مشیر از دولت

ریاست محترم مجلس شورای ملی

خواهشمند است دستور فرمائید وزیر مسئول در مجلس شورای ملی حضور بهم رسانیده و بسؤالات زیر پاسخ دهند :

۱ـ برای تعقیب مسئولین حادثه ریزش سقف سالن فرودگاه مهر آباد که منتهی بقتل عده‌ای بیگناه در دوسال قبل گردیده چه اقدامی صورت گرفته؟

۲ـ برای جلوگیری از بینظمی در پروازهای داخلی و همچنین تربیت مهمانداران دلسوز و کارد علاقمند چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده ؟

۳ـ چرا مسئولین هواپیمائی برای تضعیف واحد پول کشور هم ارز ریالی یکصد لیر ایتالیا که نرخ رسمی آن برابر با ۸۲/۵ ریال است بزیان مردم در داخل کشور ۱۳۱/۶ ریال حساب می‌کنند و در مورد پوند و دلار نیز همین رویه نامعقول راتعقیب می‌نماید؟

باتقدیم احترام ـ دکتر سید مرتضی مشیر ـ نماینده مجلس شورای ملی