مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۱۲۸۸ نشست ۱۸

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری دوم

درگاه انقلاب مشروطه

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم

مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۱۲۸۸ نشست ۱۸

مجلس شورای ملی ۲۳ آذر ۱۲۸۸ نشست ۱۸

جلسة ۱۸

مذاکرات چهارشنبه غره ذیحجه الحرام ۱۳۲۷

مجلس دوساعت قبل از غروب منعقد شد معاضد الملک خلاصه مذاکرات جلسه قبل را قرائت کرد.

رئیس ـ موضوع مذاکرات امروز نوشته وزارت مالیه در باب ضرب چهار کرور نقره و در خصوص پنجنفر نماینده که به موجب نظامنامه انتخابات هر گاه یکی از اعضای مجلس شورای ملی استعفاء یا فوت نماید بیش از سه ماه به انقضای دوره باقی باشد مجلس شورای ملس یکنفر به جای او با اکثریت تام انتخاب می‌نماید در این باب لازم است آقایان در خصوص اشخاصی که انتخاب خواهند شد تا ملات خود را نموده که روز سه شنبه آتیه انتخاب خواهند شد و آن پنج نفر وکیل است (ذکاءالملک رقعه وزارت مالیه را در خصوص ضرب چهار کرور تومان نقره را قرائت کرد).

رئیس ـ آنچه از وزارت مالیه رسیده است معلوم می‌شود در این باب یک اعتقادی دارد که باید این مسئله همینطورها که تصویب کرده است بگذرد یعنی مجلس تصویب کند چهار کرور را یارد کند یکی از این دو شق باید معلوم شود و تأخیر را به هیچ وجه جایز نمیداند به پاره ملاحظاتی که همه آقایان میدانند و چون این مطلب سه مرتبه در اینجا مذاکره شده است و در آن مذاکره اخیر قرار شد اساساً در حقیقت آوردن نقره و ضرب آن قبول شود الا آنکه مقدار و مدت را وزارت مالیه قرار بود پیشنهاد کند مقدار را به طوری که کمیسیون تصویب کرده بود در همان چهار کرور ولیکن مدت را به طوریکه ملاحظه فرمودید نمی‌تواند معین بکند حالا در این باب فرمایشات خودتان را بفرمائید.

وکیل التجار ـ بنده در مسئله تصویب مقدار لازم نمیدانم دقت بکنند به جهت اینکه آنچه لازم است بوده توضیحات داده شده است ولی در مسئله مدت لازم میدانم حالا که وزیر مالیه نتوانستند معین کنند مجلس مجبور است که اقلاً اکثر مدت را معین کند که تا کی خواهد بود به کلی بلامدت بودن صحیح نیست و آن کسانیکه می‌خواهند این مقدار را ضرب نمایند باید وزارت مالیه مدت را معین که طولانی نشود شاید یکوقت طول کشید و ضراب خانه بیکار و معطل بماند و نتواند خودش اقدام دیگری بکند یا نقره دیگری را تحویل بگیرد برای اینکه وقتیکه بیکار ماند لابد می‌شود باید به قرار خودش رفتار نماید آنوقت اگر یک مدت معین نباشد و طرف مقابل هم مجبور نباشد که در مدت معین تحویل بدهد نمی‌تواند که ضرابخانه بیکار بماند و آن آدم هم بخواهد بعد از هشت ماه بیاورد پس یک اکثر مدتی لازم میدانم که مجلس معین بکند که هر کس می‌خواهند قراری بدهد از هرکس میخواهندنقره بخرند یا تحویل بگیرند قرار بدهند تا آنمدت تحویل بدهد و اگر ندارد آن قرارداد از درجه اعتبار ساقط است.

رئیس ـ این را اثبات بفرمائید آنروز در خصوص مدت چیزی که مجلس اظهار کرد به وزارت مالیه این است که سابق بر این مثلاً گفته می‌شد که در یکسال دو کروری که اجازه داده می‌شود کافی است مثلاً برای یکسال یا بیست ماه یا ده ماه یک هم چه مدتی معین شود و الا معلوم است در چهل پنجاه روز تقریباً این نقره وارد ایران شود و چهار کرور در چهار ماه یا پیج ماه طول دارد سکه شود این مدت اینجا بالطبع معین است و وزارت مالیه هم حالا به هر طریقیکه صلاح میداند یا به موجب کنترات یا خود دولت بخواهد بیاورد البته از ارزانی نقره استفاده خواهد کرد و هر چه زودتر ضرابخانه آنها زودتر خواهد داد اینکه اینجا گفته شده است مدت نمی‌تواند معین کند معنیش این است که نمی‌تواند بگوید که این چهار کرور برای یکسال یا دوسال دیگر است زیرا می‌گوید این مدت را بالطبع لازم خواهد داشت و وزارت مالیه تمام ملاحظات خودش را در عمل مسکوکات خواهد کرد شاید یکی از ملاحظالتش این باشد که میزان مأخذ مسکوکات را در ایران بخواهد بر روی طلا بگذارد یا اینکه همین وضع یکمقدار نقره میاورند یا درب ضرابخانه را ببندند حالا مادر آن خصوص هر چه مطالعه و ملاحظه داریم می‌توانیم بیان کنیم.

آقا شیخ محمد ـ این مسئله چند ملاحظه داشت یکی مقدار و یکی که اهمیت داشت همان مسئله کنترات و آوردن خود دولت مسئله کنترات که در این ورقه نبوده است اگر این را هم لایحه خواهد داد اما گمان من این است که به این نوشته می‌خواهد عمل را ختم و کنترات دادن خیلی اشکالات دارد.

رئیس ـ امروز مجلس شورای ملی می‌خواهد در باب آوردن نقره رای بدهد معلوم است که وزارت مالیه به تصویب مجلس عمل می‌کند اما مجلس می‌خواهد که این قبیل چیزها چنانچه در اصل ۵۵ ذکر شده است یا در اصل دیگر ذکر شده است داخل کنترات یا چیز دیگری است وزارت مالیه می‌گوید در این خصوص خواهم به مجلس آمد و ما هم نمی‌توانیم او را مجبور کنیم که امروز به مجلس بیاید با ما داخل مباحثه بشود وزارت مالیه ملاحظاتی دارد در این باب ما هم یک ملاحظاتی داریم در این باب وقتی وذاکره به میان آمد آن ملاحظات با مجلس شورای ملی است که حقیقت آن یکماده یا دو ماده تفسیر خواهد شد و آنمقدار هم اختیارش با مجلس شورای ملی است که دقت بکند جداً تکلیف هر دو طرف معلوم خواهد شد.

آقا شیخ محمد ـ مقصودم این است که با آن عجله که اصرار دارد زود رای داده شود از حیث قیمت و فلان لابد در مسئله کنترات هم همان روز در مجلس رای بخواهد که عیب ندارد بعد فردا چه کنیم مثلاً امروز رای داد فردا هم رای باید در مسئله کنترات بدهد بهتر اینکه یکدفعه در مجلس رای بخواهند.

رئیس ـ اگر آوردن نقره را وزارت مالیه داخل آن مباحثه می‌کرد و می‌گفت من هیچ لازم نمیدانم که به مجلس بیاید بایستی در آن اساس رای بدهیم ولی به همین قدر که ما برای خودمان معین می‌کنیم آنقدر محفوظ می‌ماند الا اینکه یک وزارتخانه است که یک مناقشه قانونی با مجلس پیدا کرده عجالتاً به آسانی صرفنظر نمی‌کند ما هم صرفنظر نمکنیم و می‌گذارد به یک وقتی در حقیقت یک وزارتی می‌خواهد در یک مباحثه با ما داخل شود و یک مباحثه قانونی نباید حالا او را ما نمی‌توانیم داخل در یک مبحث دیگر نمائیم اگر در این مبحث صرفنظر می‌کرد از تصویب مجلس همین است که میفرمائید ولی صرفنظر نکرده است یک روز دیگر صحبت می‌کنیم.

آقا شیخ محمد ـ کنترات را هم مجلس باید تعیین کند و او داخل مذاکره نمی‌تواند بشود.

اسدالله خان ـ اگر خاطر آقایان وکلا مسبوق باشد در این راپورتی که کمیسیون ضرب نقره می‌دهد مینویسد که نظر به احتیاج امروزه مملکت از برای گردش پول مجلس لازم میداند که چهار کرور اجازه بدهد ضرابخانه سکه بزند ولی این را اجاره نمی‌دهد که دیگری این منفعت را ببرد یا دولت این کار را بکند در این موضوع گمان می‌کنم آقایان وکلا می‌توانند گفتگو کنند حق دارند رای بدهند و گمان می‌کنم خیلی اهمیت داشته باشد اگر بتواند همانطور که گفته شد دولت می‌بود دولت ببرد و پاره صحبتها که در خارج نسبت به بعضی کمیسیونها می‌دهند مرتفع می‌شود و آن منفعت را دولت می‌برد.

آقا شیخ اسماعیل نوبری ـ بنده تقریباً می‌خواهم عرض کنم که مجلس می‌خواهد چنین اجازه بدهد باید او را ببیند وزارت مالیه که می‌خواهد اجازه ورود نقره را از مجلس بگیرد و مجلس این را بداند که چطور اجازه می‌دهد کنترات داده می‌شود یا اینکه همانطور که بعضی از آقایان گعتند خود دولت وارد می‌کند باید اینرا مجلس بداند شاید بشود که آن منفعتی که عاید تجار می‌شود عاید خود دولت بشود بنده که یکی از نمایندگان هستم همه میدانند ارزانی نقره را میدانم و همه میدانند مه امروز مملکت ما پول لازم دارد و آوردن نقره را لازم دارد که بیاورد لکن به چه شکل بیاورد مادامی که کیفیتش را ندانستیم چطور رای بدهیم اما این مسئله مسلم است که امروز باید بیاورد و کنترات ابداً لازم نیست به واسطه آن محذوراتی که در پیش است و میدانید چه محذوراتی است بعضی از آنها ذکر شدنی است بعضی ذکر نشدنی است از انجمله این است که امروز دویست نفر رفته است خانه وزیر مالیه و هر یک اجازه ورود نقره را خواسته است و اشخاصی هستند که میگویند که کنترات این را با من ببندید و جهت همان ارزانی نقره است.

اسدالله میرزا ـ عرض می‌کنم بر خلاف عقیده بعضی از آقایان که اظهار کردند مدت لازم است معین بکنیم بنده عقیده‌ام اینست که لازم نیست به جهت اینکه وزارت مالیه از مجلس موافق یکماده قانون که این حق را داریم خواستند که مجلس تصویب کند معادل یک مبلغی نقره بیاورند و امروز سکه کند و مطابق پرسدانیکه داشتم بنا بر این ماده قانون اساسی که بعد از این اگر بخواهند سکه بکنند قهراً باید به مجلس بیاید بنده گمان می‌کنم مدت معین کردن که دو ماه دیگر بیاید بنده گماه می‌کنم مدت معین کردن که دو ماه دیگر یا هشت ماه دیگر به کلی بیحاصل است و اینرا هم از روی حساب میدانیم که ضرابخانه ما در روز بیست هزار تومان سکه نمایند و ششصد هزار تومان در ماه می‌شود و جمعه‌ها که انداختیم در ماه یک کرور می‌شود که می‌تواند سکه کند اگر مسلسل سکه کند این چهار کرور را در چهار ماه می‌تواند سکه کند و بعد از این چهار ماه چنانچه جناب رئیس اظهار کردند هزار جور چیزها پیدا می‌شود که باید در آنها رسیدگی کرد قیمت نقره ممکن است اختلاف پیدا کند که بعد شاید صلاح نباشد نقره بیاید پس با این جهات بنده گمان می‌کنم تعیین مدت امروز لازم نیست هر وقت بخواهند سکه کنند مجدداً به نظر مجلس میرسانند اگر آنوقت صلاح دانست که اجاره و ضرری برای مملکت داشت اجازه نخواهند داد در مسئله‌ای که مذاکره می‌شود در خصوص اینکه اجازه می‌دهد و اگر صلاح ندانست و ضرری برای مملکت داشت اجازه نخواهد داد در مسئله که مذاکره می‌شود در خصوص اینکه وزیر مالیه بعد از آنکه اجازه دادیم بعد چه خواهد کرد به تجار خواهد داد یا دولت خودش وارد می‌کند اینجا بنده عقیده‌ام به آقایان وکلا مخالف است یا بنده را متقاعد کنید به جهت اینکه اگر بنا شد بگوئیم نقره را به توسط مکاری وارد کنند یا کشتی آن سئوالات را مجلس پیش از وقت نباید از وزیر بنماید به وزیر امروز اجازه می‌دهند موافق مصلحت روز بنماید به وزیر امروز اجازه می‌دهند موافق مصلحت روز و مقتضیات وقت چهار کرور نقره وارد کند بعد اگر دید وزیر موافق به ترتیبی که منافع و مصالح دولت نیست رفتار کرده آنوقت وکیل حق انترپلاسیون دارد او را می‌خواهد و می‌گوید شما امروز در این امور منافع دولت را ملاحظه نکرده‌اید آن حقی است که موافق قانون اساسی به ما داده شده است که از وزیر توضیح بخواهیم اما اینکه حالا بگوئیم برای ما شرح کنید که به فلان تاجر خواهید داد یا خودتان وارد می‌کنید بنده این را صلاح نمیدانم خاصه در امروز که به وزیر مالیه تان اعتمادی دارید و از او نباید سئوال بکنیم که برای ما شدح بدهد که به فلان تاجر خواهند داد یا خودشان وارد خواهند کرد و سکه خواهند کرد و صرفه دولت امروز به این است که خودش وارد کند ولی در صورتیکه از برای آنها ممکن باشد یک تکلیف شاقی است که حکماً می‌بایستی خود دولت وارد کند شکل دیگری هم هست قسمتی از تجار به قیمت مناسبی یا نقره را وارد می‌کنند به شما می‌رهند یا به ترتیبی که سابق رفتار کرده‌اند می‌کنند و به ترتیبی که دارند ضرب می‌کنند و یک حق العملی به ضرابخانه می‌دهند در هر صورت بعد از اجازه دادن چهار کرور نقره اگر حرفی داشته باشیم انترپلاسیون می‌کنیم امروز می‌توانیم معین کنیم و از ایشان سئوال بکنیم حالا نمی‌توانیم سئوال بکنیم.

منتصر السلطان ـ بنده مقصود عرضم این بود که اگر تعیین مقدار نقره را نکنیم و معین نکنیم مدتش را وقتیکه اجازه دادیم میدانیم بعد از ۳ ماه دیگر چهار کرور از ما اجازه خواهند خواست یا باید همیشه ما بعضی مصارف لازمه مان رااز همین محل تصور کنیم عقیده بنده این است که نقره فوق العاده ضرر دارد بعضیها هم عقیده شان این است که ضرر ندارد ورود نقره و اگر همیشه ما سه ماه به سه ماه یا چهار ماه به چهار ماه بدانیم یک لایحه میاید اینجا و وزیر مسئول خواستار می‌شود که ما بعضی اجازه‌ها بدهیم که از همین مجلس هم باید بگذرد و همیشه باید اجازه بدهیم و مذاکره نشود در اینکه چه ماخذ نقره وارد می‌کنند و اگر چنانچه لازم است مذاکره بشود و مدتش هم معین بشود که برای یکسال و نیم یا برای هشت ماه یا برای دوماه است.

فهیم الملک ـ در باب نقره دو جلسه آمده‌ایم مذاکرات را شنیده‌ایم چه در کمیسیون چه در مجلس علنی تمام این نکات و دقایق ذکر شد مخصوصاً برای محدودیت مقدار نقره خیلی دقت شد چون کمیسیون به دلایلی ثابت کرد که عجالتاً هم باید مقدار نقره معین باشد هم مدت و حالا اگر باید به آنها داده شود خیلی اسباب تضییع وقت می‌شود ولی باید حتماً بشود به طور صحیحی که جهات خیلی سختی دارد که اگر مقدار را معین نکنند دچار بعضی اشکالات خواهیم شد و ضرر خواهد داشت برای آتیه دولت و با این ملاحظه وزیر مالیه در این مطلب را خوب بود یک قدری واضحتر بیان می‌کردند یعنی مدت را مخصوصاً معلوم می‌کردند حالا شاید چیزهایی به نظرشان رسیده است که خوب توضیح نکرده‌اند ولی خوب بود یک قدری واضح توضیح می‌کردند که می‌دانستیم و اگر واقعاً صرفه است که معین بشود و اگر ملاحظاتی هست که در کمیسیون مجلس نشد خوب بود این را هم معلوم بکنند در خصوص اینکه تجار بکنند یا دولت این هم باز مذاکره شد مقصود این بود که نگویند چون تجار مملکت که در تهران هستند منتفع می‌شوند و تجار سایر ولایات منتفع نخواهند شد ولی این را عرض می‌کنم که خوب است وزیر مالیه در این خصوص رای خودش را اظهار بدارد و توضیح بدهند و یک راهی هم معین بشود که اگر ممکن است دولت خودش اقدام کند آنوقت مذاکره بشود و کاملاً این لایحه به طور صحیح از مجلس بگذرد.

متین السلطنه ـ در این شکلی که گفته شد بنده گمان می‌کنم که به قدر کفایت در این باب در جلسات سابق مذاکره شده باشد و مقصود از طرح کردن این لایحه در مجلس گرفتن یک نتیجه باشد ولی بدبختانه می‌بینیم این نوشته خیلی مختصر و مبهم که ار وزارت مالیه پیشنهاد کردند این مقصود را دور می‌اندازد و ما را از رسیدن به این مقصود عقب تر می‌اندازد چنانچه خاطر محترم آقایان مسبوق است یکی از چیزهائیکه خیلی لازم است یک قانونی است که در ضرابخانه باید گذارده شود زیرا همه میدانند آنچه که وزارت مالیه باید بفرستد و ماها تصور می‌کردیم یک لایحه قانونی است و اغلب از آقایان هم تصور می‌کردند که در ضمن این لایحه قانونی به ترتیت یک کنتراتی که لازم است در ضرابخانه بایستی بشود اجازه دادن هر نوع سکه صحیح نخواهد بود همه میدانند مادامیکه یک هیئتی که به کلی متصدی امری هستند در ضرابخانه تشکیل بشود کار ضرابخانه مرتب می‌شود و عیاری هم که در آنجا می‌زنند معین می‌کنند و محک می‌زنند و رسیدگی می‌کنند و لازم به اینکه تشریح بکنیم نیست که چقدر نفع صحیح بر می‌دارند و تصور می‌کنم این لایحه در هر حال خیلی ناتمام است و ماها بدون دانستن تمام شرایط نمی‌توانیم حاضر بشویم در رای دادن.

ناصرالاسلام ـ بنده بر خلاف تصور آقایان تصور دیگر می‌کنم که این لایحه که وزیر مالیه پیشنهاد کرده است یک لایحه تفضیلی از حال ضرابخانه است با خصوصیاتش غرض این است که می‌خواهیم سئوال کنم که وزیر مسئول مسئول کیست و مسئول چیست قطع نظر از اینکه محل اطمینان است امروز یکی از وکلای پارلمان بود که منتخب شد و صلاح دیده است که چهار کرور در ظرف ۴ ماه سکه کند یعنی معین کرد ۴ کرور سکه را حالا ببینیم امتیازش را به تجار خواهد داد یا خود دولت وارد خواهد کرد این از وظایف آن وزیر مسئول است که هیچ وقت صرفه دولت را از دست ندهد و هیچوقت نمی‌توانیم بگوئیم که امروز وزیر مسئول مجبور باشد که بیاید این مقدار را معین کند که سکة چهار کرور را در چه موقع و در چه مدت می‌خواهیم این را هم نمی‌توانیم محدود بکنیم و اگر بگوید که اگر مجلس این چهار کرور را اجازه بدهد سکه خواهم کرد و هر وقت لازم دانستم اگر نقره لازم باشد آنرا به مجلس پیشنهاد خواهم کرد در صورتیکه مجلس قبول کرد که قبول کرد و الا اگر رد کردکه رد کرده در صورتیکه قبول کرد آنوقت عمل خواهد شد.

شیبانی – عرض می‌کنم ما اساساَ ضرب نقره را قبول کردیم در مدت و مقدار کنترات حرف داریم عرض می‌کنم مقدار چهار کرور را که وزیر پیشنهاد کرده‌اند بنده صلاح می دانم و لازم هم می دانم و به این وزیر هم اطمینان دارم و هر طور که تصویب کرد ما هم تصویب او را تصدیق می‌کنیم لکن در باب مدت لازم می دانم توضیح از وزیر مالیه بخواهیم که یک مدتی معین بکند که محدود باشد اما کنتراتی را که شاهزاده اسدالله میرزا توضیح دادند باید بشود و بنده شریک او در این عقیده هستم کنترل یامفتش در این کار خیلی لازم است و خیلی باید سعی کرد در این کار صحیح بشود.

وکیل التجار ـ بنده متأسفانه باید یک توضیح مفصلی بدهم و او این است که از جزئیات این کار در کمیسیون مذاکره شده است و ضرب نقره در مجلس پیش گفته شد که ملاحظات صرفه جوئی و ملاحظه قیمت و ملاحظه آن منفعتی را که آن شخصی که تحویل می‌دهد خواهد برد باید بشود و صدی ۱۲ منفعت برای آن واسطه ملاحظه شده است که نقره را می‌آورد و به ضرابخانه می‌دهد و مثقالی ۲۱ شاهی بدهد ملاحظه قیمت امروزی شده است و ملاحظه مخارج تا اینجا و در مدتی که طول می‌کشد ورود نقره و ضرب شدنش شده است اینکه بعضی از آقایان می گویند که دولت امروز خودش این کار را بکند ببینیم اگر ممکن است برای ما که این پول را بدهیم و این صدی دوازده را ببریم باقی تفاوت او تمام برای دولت می‌ماند اینکه بعضی از آقایان می‌فرمایند دولت این کار را بکند ما وقتی که باید صدی دوازده فرع پول را بدهیم نمی‌توانیم این کار را بکنیم چیزهائی را که خودمان می دانیم دیگر نباید خودمان را گول بزنیم و بیهوده وقت خودمان را ضایع کنیم این در وقتی است که بدانیم دولت یک پول زیادی دارد بیکار و به بانک می‌دهد صدی دو و صدی سه و یا صدی چهار فایده بر می‌دارد آن وقت بفرستد نقره بخرد و صدی دوازده نفع ببرد و اما کنترل این خیلی غریب است در این وقت ضرابخانه کنترلش با خودش است در ضرابخانه کنترل هست از طرف وزارت مالیه که مواظب سکه هستند و مواظب معیار عیار هستند و تمام مردم نقره را که در ضرابخانه بیرون می‌آید و در مملکت استعمال می‌کنند کنترل او هستند اگر یک قیراط تفاوت بکند در یک قران یا اینکه یک جزئی در مقدار عیار آن زیاد شود تمام مردم و صرافان به صدا در می‌آیند این جزئیات را ما نباید بگوئیم وزیر مالیه باید معین بکند در راپورت خودش که چند یک قرانی وچند دو قرانی خواهد سکه زد به این جزئیات ابداَ ما نباید داخل شویم اگر این طور باشد خوب است اول شکل لایحه قانونی را در مجلس بنویسید و مجلس شورای ملی تصویب بکند که بعد از این وزراء تکلیف خودشان را بدانند به جهت این که هر شکلی لایحه پیشنهاد شود یک دفعه مطول است قانونی نیست و یک دفعه مختصر است یک دفعه هم حد وسط است یا فلان جزئیاتش را عنوان نکردند او را هم بگویند فقط وقتی که گفتیم چهار کرور تصویب شد که نقره بیاورند آن وقت جزئیاتش با خود وزیر است هر طور که صلاح می داند می‌آورد فقط بنده آنچه عرض کردم زمان و مدت معین شود باز توضیح می‌کنم به این ملاحظه عرض کردم که امروز وزیر مالیه یک مقدار کنترات کرد و آنها هم به ملاحظه تنزیلی که می‌برند آمدند قبول کردند اگر یک مدت معین نباشد ممکن است آن آدم در ۷ ماه ۶ ماه ده ماه یک مقداری تحویل بدهد و باقی مقدار را نیاورد آن وقت ضرابخانه بیکار می‌ماند و بیهوده وقت می گذراند این را هم بنده به این ملاحظه عرض کردم که وقت معین باشد که با کسانیکه کنترات می‌کنند واز کسانی که نقره می‌خرند ترتیب معین داشته باشد و الا باقی جزئیاتش ابداَ تکلیف ما نیست.

فاتح الملک ـ بنده می‌بینم که موضوع مباحثه تغییر پیدا کرده زیرا که جلسه سابق عنوان مقدار پول و مدت بود امروز میزان کنترات در میان آمده است نمی دانم من اگر مجلس حق این دارد که در کنترات دخالت نماید این یک مسئله دیگری است البته وقتی که بنا شود که مجلس مداخله بکند در امور کنترات باید قراردادی که با تجار یا با هر کس می‌کنند باید برای آوردن نقره مفصلاَ بدهند که تقریباَ پروگرام آن را بدهند که بچه ترتیب می‌خواهند این کار را بکنند آن وقت مجلس می‌بیند اگر صلاح است تصویب می‌کند و اگر فقط منوط به مدت است و مقدار آن روز هم این طور قرار شد و می‌خواستیم رأی بگیریم برای لایحه قانونی عقب انداختیم این کار را بدواَ باید تکلیف وزراء را هم معین کرد به جهت اینکه اینها اگر بخواهند این طور کار بکنند هیچ وقت کار نخواهند کرد و هر وقت هم ما بگوئیم چرا کار نمی‌کنید می گویند در مجلس ده روز مباحثه کردید و نتیجه اش حاصل نشد و این هرگز به انتها نمی‌رسد بنده می دانم ما این حق را داریم که د رمجلس کنترات و قرارداد را از وزیر مسئول بخواهیم یا یک وزیری که طرف اعتماد شد و امروز او را مسئول قرار دادیم جزئیات او را باید خود او رسیدگی بکند اما در باب کنترل ضرابخانه گمان می‌کنم فقط در باب عیار ضرابخانه است که رئیس ضرابخانه مسئول است همان طور که اظهار شد مشکل است که بگذارند در این باب یک تغییر و تبدیل پیدا شود و در مسئله نقره در صورتی که خود دولت این کار را بکند و در ازایش پول می‌گیرد از قراری که تحقیق کردم در این حال چه کنترلی می‌خواهید بگذارید عیار وزیر مسئول دارد آن کنترل هم که رئیس ضرابخانه است مسئول است اگر یک اختلافی پیدا کرد عیار رئیس ضرابخانه مسئول است و اگر غیر از این کنترات را ما باید بکنیم یا تجار بکنند هستند بعضی از تجار که آنها هم داوطلبند که این کار را بکنند.

تقی زاده ـ بنده یک مطلب جزئی را اینجا نفهمیدم هنوز لایحه به مجلس نیامده است که مختصر باشد یا مفصل این جواب کاغذ را نوشته است که به موقع لایحه اش را می‌فرستم یک مطلب دیگر اشتباه کلی است و این در مجلس سابق هم بود که می گویند این وزیر مسئول است دیگر چکار داریم این به نظر بنده خیلی عجیب می‌آید وزیر است دیگر چکار داریم این مباحثه منطقی است مباحثه دلایل است مسئله مشروعیت و غیر مشروعیت نیست خیانت و امانت هم وزیری داریم هر روزیکه به او اطمینان داریم هر کاری بکند صحیح است نباید بیاید اینجا مباحثه بکند خیر بعضی مسائل قانونیست در مجلس سابق هم از یک وزیر غیر قانونی که به غیر قانون وزیر مسئول شده بود در خصوص یک حاکمی توضیحاغت خواستند که چرا این حاکم ظالم را آنجا فرستاده‌اند جواب گفت وزیر مسئولم و همین را هم برای مسئولیت خود کافی می‌دانست بنده از این مسئله که صحبت می‌شود هیچ ملتفت نمی‌شود که این چه تکلیف مجلس است اجازه دادن کجا جزء وظایف مجلس شورای ملی است هیچ بنده ملتفت نمی‌شوم که جز بر وظایف مجلس شورای ملی یکی هم اجازه دادن به امورات است یک وقت هم اجازه دادن دیگری است مجلس باید تنها قوانین وضع کند هر وقت نقصی در آن قوانین یا خلافی دید می‌تواند آن چیز را که مخالف صرفه دولت است توضیحات بخواهد یکی هم در مسئله بودجه ادارات است که وزیر نمی‌تواند آن را خود به خود بکند و لازم می‌باشد که هر وقت می‌خواهد بیاورد اینجا توضیحات بخواهد ولی نمی دانم که لایحه وزیر مالیه داخل کدام موضوع است خوب یکی بگوید من هم عالم بشوم بنده می‌گویم اگر این به موجب قانون است ومجلس قبول می‌کند که باید یک ماده قانون در این خصوص وشع بشود که همیشه از روی آن قانون عمل کند مثلاَ می‌گوید سکه ضرر می‌کند شما هم اجازه می‌دهید این چهار کرور را اجازه بدهیم معنیش این است که شما راضی بشوید که ما چهار کرور در چهار ماه ضرب کنیم یعنی آن قدر که بتوانیم ضرابخانه را به راه بیندازیم با کمال عجله چهار کرور در چهار ماه ضرب کنیم وقتی که تمام شد باز بیائیم به شما می گوئیم اجازه بدهید خواهش دارم که باز راضی شوید نقره بیاوریم این معنیش این است که این قانون نیست خود اجازه خواهش داخلی هیچ بابی از ابواب مسائل نیست و هیچ همچو اصطلاحی نیست که مجلس اجازه بدهد و وزیر در سر یک مطلبی اگر جزو قانون است از مجلس نباید اجازه بخواهد باید از روی قانون یک قانون وضع بکنند پس مجلس چیزی در اینجا حق خودش می داند این است که در خصوص سکه عرض کردم و آن مختلف فیه شد و گویا تنها در این مجلس با مجلس سابق دو نفر فهمیدند مخالف است می‌گفتند سکه نقره در اینجا باید آزاد باشد مثل سکه طلای دول دیگر چون این سکه رایج است سکه رایج ما نقره است و سکه آنها طلا و چنانکه سکه رایج از اوست یک همچو دلیلی نیاورد ولی بر کس اینجا گفته شد خواه نقره سکه رایج باشد خواه غیر رایج باید و همه جا به موجب قانون ضرب شود مدتاَ ومقداراَ و بارش همه چیزیش باید به موجب قانون باشد و باید معلوم شود که چقدر وارد شود و در مقابل چه طلائی باشد باید محدود باشد برای چه برای اینکه آن مال التجاره که ترقی و تنزل فوق العاده می‌کند آن چیز را مأخذ ثروت مملکت نمی‌توان قرار داد در این صورت به کلی نمی‌توان سکه را آزاد کرد زیرا که یک وقتی نظرم هست که پول سیاه آزاد شد واز این کار کلی‌ها به مردم خیلی ضرر خورد چطور که در تبریز خودم بودم دیم و باز عرض می‌کنم چطور که سابق هم گفتم باید قانونی بر یان کار نوشته شود به مجلس بیاید و از مجلس گذشته به امضای نایب السلطنه برسد جزو قانون شود مطابق همان نقره وارد کنند سکه کنند عمل کنند.

میرزا داود خان ـ در چند روز قبل از این که از وزارت مالیه لایحه آمد به مجلس در باب ضرب نقره تقریباَ یک ساعت این جا مذاکره شد و بعد رفت به کمیسیون از کمیسیون که برگشت و به مجلس آمد در اینجا تقریباَ یک ساعت وقت مجلس را معطل کرد و عاقبت قرار بر این شد و جناب رئیس این طور فرمودند که رأی گرفته شود بعد گفتند که این رأی با لایحه قانونی داده خواهد شد و فرمودند جناب رئیس که لایحه قانونی را باید بفرستد حالا امروز این نوشته را که وزارت مالیه فرستاده است لایحه قانونی نیست بلکه تعرض است بنده می‌بینم که یک ساعت است وقت مجلس باطل شده است همان مذاکرات دو روز قبل را مجدداَ از سر گرفته‌ایم اما اینکه می‌فرمایند وزیر مسئول است بلی وزیر مسئول است ولیکن به موجب اصل ۵۵ قانون اساسی ضرب سکه با موافقت قانون باید باشد هنوز قانونی از برای ضرب سکه در مجلس نگذشته است هر وقت قانون کلی در مجلس گذشت مسلم است که با موافقت قانون مجاز است که سکه کند اما در باب امتیازات که امتیازات باید از مجلس بگذرد و ما نمی‌توانیم این قسم که گفته‌اند رفتار نمائیم و باید امتیازش را به مجلس بیاورند از مجلس بگذرد.

دکتر اسمعیل ـ بنده بر خلاف بعضی از آقایان عرض می‌کنم که وزیر مالیه امروز لازم دانسته است که مقداری نقره وارد این مملکت شود او چهار کرورتصویب کرده اگر به او اطمینان دارید که پس از این مذاکرات خوب است رأی گرفته شود در اساس و اگر چنانچه در مدت و مبلغش باز حرفی است باید او را بخواهید به مجلس تا توضیحات در این بابها بدهد و در باب کنترل ضرابخانه خودش کنترل دارد و مجلس نباید کنترل بگذارد.

تقی زاده ـ بنده در این باب توضیحات دارم و آن این است که بنده عرض کردم باید از روی قانون نقره سکه شود و وزیر هم باید از روی قانون این تقاضا را بکند عرض نکردم اطمینان نداریم بنده همیشه مایل بوده که وزراء در کار خودشان مسلط و مقتدر باشند ودر این باب هم گفته شد که البته اساساَ ورود نقره لازم است ولی باید مطابق قانون باشد و قانونی در این باب وضع بشود.

متین السلطنه ـ گویا عرض بنده نسبت ه بعضی از آقایان اشتباه شده است عرض نکردم مجلس کنترل در ادارات جزو نگذارد می‌خواهم عرض کنم مجلس خودش یک کنترل است از برای تمام ادارات اما در باب اینکه ضرابخانه کنترل دارد و حالا می گوئیم با اینکه ضرابخانه کنترل دارد می‌بینیم چقدر معایب پیدا شده است که در سایر ادارات که هیچ کنترل نیست هیچ این گونه عیوب پیدا نشده است.

هشترودی ـ اینک آقایان می گویند که در اساس تصویب باید کرد عرض می‌کنم چیزی را که ما جزئیاتش را ندانیم و نفهمیم چطور رأی بدهیم و این لایحه که امروز رسیده است خیلی مجمل و مبهم است در این نمی‌توان رأی داد.

ناصر الاسلام ـ بنده عرض می‌کنم در این باب مذاکرات زیاد شد بعضی از آقایان تصویب می‌کنند و بعضی دیگر هیچ تصویب به ورود نقره نمی‌کنند بعضی مطالب دیگر می گویند و یکی اینکه اینجا گفته می‌شود که این لایحه قانونی نیست و نمی‌توان رأی داد بنده نمی دانم غرض از لایحه قانونی چیست مثلاً آنکه چند روز قبل در مسئله چاپارخانه‌های راه خراسان مذاکره شد گفته شد که باید لایحه قانونی

به مجلس پیشنهاد کند آن وقت رأی داده شود و حال آنکه این مسئله راجع به خود وزارت پست است وزارت پس حق داشت که این کار را بکند لازم نبود که از برای او یک قانون مفصلی وضع شود که آن قوانین را جلو خود گذاشته و مطابق او عمل کند.

صدیق حضرت ـ بنده اساساَ در آوردن نقره حرفی ندارم و خیلی مایلم که این هر چه زودتر از مجلس بگذرد ولی بعضی از آقایان اینجا مکرر لفظ کنترات را گفته می‌خواهم توضیحاَ اینجا عرض کنم که این کنترات نیست این یک مسئله اساسی است و او این است که وزیر مسئول یک لایحه د راینجا پیشنهاد می‌کند می‌خواهم بدانیم آیا مدافع این لایحه کیست در مجلس سابق غالباَ ما خودمان تنها می آ‚دیم می‌نشستیم نه وزیری در کار بود و نه معاونی ولی این دفعه امیدوار بودیم که این عیب بروز نکند و حالا می‌بینیم اول الیحه که به مجلس پیشنهاد شده است به هیچ وجه برای اومدافع در مجلس حاضر نیست و این را بنده هیچ لایحه قانونی نمی دانم باید هر وقت لایحه قانونی به مجلس می‌آید یا خود وزیر یا معاونش به مجلس بیاید تا در حضور او مذاکره شده توضیح از او خواسته شود و این سه فصلی است که بنده خودم نوشته‌ام اجازه می فرمائید بخوانم ملاحظه شود اگر صلاح می دانید عین همین را با یک تغییر و تبدیلی یا غیر از این نوشته شود و تصویب شود آن سه فصل از این قرار است:

• فصل اول اینکه ضرابخانه می‌تواند دو کرور نقره ضرب نماید.
• فصل دوم مدت ضرب این ۲۰ ملیون مثقال از شش ماه کمتر نخواهد بود.
• فصل سوم اجرای این امر به عهده وزیر مالیه محول است به نظر بنده این سه فصلی است که تقریباً وزارت مالیه باید به مجلس پیشنهاد نماید.

منتصر السلطان ـ بنده می‌خواستم عرض کنم منافع ضرب نقره معلوم است لکن منافع آوردن یک لایحه در این خصوص هم چنانچه فرمودند خیلی زیاد است وقتی لایحه ضرب نقره آمد و در هر یک از مواد او مذاکرات لازمه به عمل آمد معلوم است زودتر و بهتر معلوم می‌شود که منافع دولت وملت را چه قسم دار است به طوری که جناب صدیق حضرت فرمودند یک لایحه نوشته شود و آن لایحه به مجلس بیاید و در آن زمینه مجلس مذاکره نماید.

اسدالله میرزا ـ اول بنده توضیح می‌کنم فرمایش جناب ناصر الاسلام را گویا اشتباه فرمودند درباره چاپارخانه‌ها که در آن باب لایحه قانونی فرمودند قرار شد بنویسند این طور نیست پریروز قرار شد که صورت مخارج چاپارخانه‌ها را به جزء بدهند که از روی اطلاع رأی و اجازه داده شود تا اینکه یک لایحه قانونی در خصوص قرار شد نوشته شود اما آنچه در خصوص کنترل گفته می‌شود هیچ آن چیزی نیست که وزیر مالیه خواسته است این مطلب علیحده است و بعضی صحبت می‌کنند از دادن امتیاز در صورتی که صحبت امتیازی در این ورقه وزیرمالیه نیست فقط استجازه ورود نقره است اما آن چیزی که آقای تقی زاده فرمودند که اجازه در هیچ جای دنیا به مجلس نیست عرض می‌کنم در ضمن فرمایشان خودشان فرمودند که ضرب سکه از چه راه اجازه اش با مجلس است از آنجا که ضرب سکه در مملکت به موافقت قانون باید شود و این هم یک مقداری ضرب سکه است که وزیر مالیه می‌گوید من صلاح می دانم فلان مقدار را لازم می دانم سکه بکنم واجازه می‌خواهد در صورتی که ضرب نقره هم بنا بر آنچه خودشان و سایرین فرمودند چون سکه بر روی نقره است و باید محدود باشد به این جهت لازم است اجازه را مجلس بدهد.

آقا شیخ محمد- بنده عرض می‌کنم که مذاکره تمام شده است بجهت آنکه آن چیزی که امروز خیلی لازم است خارج از موضوع کردیم و آن این است که من خیلی تعجب کردم از اینکه ما بعد از صدمه‌ها تجربه‌ها باز می‌خواهیم یک چیزی را تجربه کنیم آیا نبودند آقایان در کمیسیون عالی که چقدر صحبتها شد و چه قدر محذورات دیده شد بعد از آن و چه اصرارات به عمل آمد بالاخره وزیر مالیه گفت من مسئول هستم بنده عرض می‌کنم کنترل صحیح است و یکی از اصلهای قانون اساسی است مقاوله نامه که در قانون اساسی است در واقع همین کنترل است و چنانچه بدون اطلاع مجلس بشود ممکن است به یک نفر از تبعه خارجهداده شود آنوقت باید بگوید من مسئول هستم و میایم در مجلس جواب می‌دهم و جواب دادن رفع آن زحمت که دادن به تبعه خارجه است نخواهد کرد.

وکیل التجارـ بنده باز می‌بینم بعضی اشتباهات شده است مثلاَ بعضی از آقایان می گویند وزیر مالیه نمی‌خواهد بعضی از توضیحات را بدهد یا می گویند می‌خواهد به تأخیر نیاندازد هیچ ملتفت آن لایحه نشده‌اند ما یک مخالفتی در اساس داشتیم با آن لایحه اول وزیر مالیه و آن را وزیر مالیه به کلی خارج از وظیفه مجلس می داند و می‌گوید لازم نیست مجلس در آن رأی بدهد حق وزیر مالیه است و من حالا داخل آن مذاکره نیم شود و می‌گذارم برای آتیه و دلائل خود را پیشنهاد خواهم کرد اگر دلیلی دارم که ثابت کنم حق من است فبها و الا مجلس اثبات می‌کند که خیر صحیح نیست و حق مجلس است و چیزی که برای آتیه خود گذاشت فقط این نبود بلکه اگر در نظر آقایان باشد و به روزنامه مجلس نظر کنند خواهند یافت که پریروز که د رمجلس مذاکره شد گفته شد بدواَ یک رأی در خصوص مطلق آوردن نقره مجلس باید بدهد و بعد در خصوص مدت و مقدار وزیر باید توضیحات از روی دقت در این باب بدهد.

رئیس ـ خیلی از آقایان اجازه نطق خواستند هر قدر مدت طول کشد معلوم است عقاید وافکار زیاد است و مجلس بیشتر طول می‌کشد ونتیجه حاصل نخواهد شد و به طوری که من می‌بینم مجلس امروز به کلی بر خلاف پریروز است آنکه بنا بود لایحه قانونی بیاید در خصوص مقدار و مدت بود و آن دو مطلب که بنا بود مطرح شود الآن نظر آقایان بر شش نکته متوجه شده است یکی مقدار نقره یکی مدت یک کنترل یکی کنترات یکی ماده ۵۵ قانون اساسی یک هم ماده دیگر است که در نظرم نیست و یکی دیگر اینکه وزیر مالیه قانونی پیشنهاد کند مختصرش این است که آقای صدیق حضرت فرمودند و ممکن است بیست ماده دیگر هم بر او افزوده که امروز در دولت ایران مأخذ پول بر نقره است دولت لازم می داند پنج کرور پول داشته اشد و مصرف نماید اما آنچه راجع به سکه پول است معلوم است جهاتی است یکی آنکه عیارش چقدر است وزنش در دوهزاری چقدر است اقسام پول دو هزاری یک قرانی ده شاهی پنج شاهی و غیره است لیکن می دانید ضرورت وضیق وقت به طوریست که فرصت نوشتن یک چنین لایحه مفصلی که دارای تمام جزئیات باشد خواهد نوشت و استنکاف هم نکرده است در خصوص این مواد قانونی حاضر شده مباحثات لازمه را خواهد کرد ولی معلوم است که در هر حال وزیر مالیه به طوری اهتمام خواهد کرد که صرفه دولت از دست نرود در خصوص کنترل هم می دانید یک ترتیبی از سابق بوده است و مخصوصاَ تجاری ه نقره میداده‌اند و می‌گرفتند نهایت مواظبت را می‌کردند که به هیچ وجه اختلاف نشود و فقط چیزی که لازم است و به عقیده بنده ضرورت فوری دارد این است که برای آوردن چند کرور نقره گرفته شود که آیا لازم است بیاورد یاخیر.

تقی زاده ـ بعد از این مذاکرات باید دو رأی مخالف معلوم شود اینجا بعضی از آقایان پاره اظهارات می‌کنند و بعضی شکایت دارند و حق هم دارند یک مسئله عنوان می‌شود آن وقت یک وکیل اشتباهاَ یک حرفی می‌زند یا کی مثلی می‌زند و در ضمن مثلاَ می‌گوید در هندوستان فلان ترتیب است آنوقت یک نفر آن لفظ هندوستان را می‌گیرد و عقب می‌کند آن وقت او هم جزء مذاکره می‌شود اگر اتفاقاَ سهوی طرفداران مطلب بکنند آن هم جزء مذاکرات می‌شود حالا در اینجا ابداَ حرف عیار وکنترل نبود وابداَ صحبت این هم نبود که مقدار و عیار و وزن سکه و اقسام پول چه قسم باشد و ابداَ هیچ یک از آقایان نگفتند که کنترات باید بچه قسم بشود اگر هم می‌گفتند غرض بالذات نبود در اینجا دو مطلب اساسی بود یکی مقدار وارد نقره چون ضرورت و احتیاج تا یک درجه اثبات کرده است لزوم و مقدار پول را دیگر اینکه باید محدود باشد نقره به این جهت باید مدت معین شود که چهار ماه دیگر هم یک چنین اظهاری نکنند یک مسئله هم لازم بود معین شود که این حق مجلس است و همه روز وزراء حقوق مجلس را حق خود محسوب ندارند دیگر اینکه آنچه وزیر مالیه نوشته بود مثل یک اعلانی بود نه یک لایحه قانونی گفته شد باید لایحه قانونی نوشته به مجلس بیاید و آنچه در مسئله چاپارخانه سمنان و دامغان گفته شد پریروز از بابت این بود که در قانون اساسی مطرح است است که فروش ابنیه دولتی به اجازه مجلس است به این جهت گفته شد به مجلس بیاد حالا همان دو طرفی که دو مطلب دارد یقیناَ اثباتاَ باید معلوم شود.

وزیرزاده ـ بنده عرض می‌کنم متأسفانه این مباحثات و مذاکرات لایتناهی است اولا استدعا می‌کنم یک حدی برای نطقها معین شود که سایرین هم محروم نمانند و ثانیاَ خوب است وزیر مالیه در جلسه دیگر بیایند و حضوراَ توضیحات لازمه بدهند و اگر واقعاَ مملکت را ما دچار یک اضطراری می دانیم خوب است که رأی بدهیم امروز و بیش از این وقت مجلس را تضییع نکنیم و مخصوصاَ از آقایان وکلا استدعا دارم که در فرمایشان خودشان التفات بفرمایند و منطقی صحبت کنند.

حاج سید نصرالله ـ وزارت مالیه یک چیزی نوشته‌اند و گفته‌اند فوریت لازم دارد و اگر مجلس بخواهد تمام این مناقشات را حل نماید طول می‌کشد و این منافی با فوریت است در صورتیکه وزیر مالیه فوریت و ضرورت آنرا اشعار کرده است حالا رای بدهید اگر قبول شد بسیار خوب والا برود فکر دیگری بکند.

رئیس ـ بلی بعضی از آقایان می‌فرمایند خوب بود وزیر مالیه می‌آمد و جوابها را می‌داد بنده آنچه اطلاع دارم وزیر مالیه در باب همه مذاکرات حاضر است هر وقت تقاضا کنند خواهد آمد ولی در باب اینکه چهار کرور لازم است آمده و تمام توضیحات خودش را دو مرتبه در کمیسیون داده است اگر امروز هم حضورش لازم بود می‌آمد آنچه از مذاکرات مجلس قبل معلوم شد لازم نشد وزیر مالیه بیاید اینجا و حالا هم یک لایحه قانونی پیشنهاد نکرده است که بیاید توضیحات بدهد نه جزئیات او را اظهار کرده است که محل تعرض آقایان بشود فقط می‌گوید من لازم میدانم چهار کرور تومان نقره ضرب شود دیگر در این باب بنده هیچ مذاکره لازم نمیدانم عرض می‌کنم باید رای گرفته شود هر کس رای داد می‌دهد هر کس رای نمی‌دهد امتناع می‌کند.

کاشف ـ اجازه میفرمائید بنده عرض دارم.

رئیس ـ خیلی از آقایان قبل از شما اجازه خواسته‌اند و اجازه داده نخواهد شد مذاکره همین قدر کافی است حالا رای به قیام و قعود گرفته می‌شود در این خصوص که هر کس مذاکرات را تمام میداند و می‌گوید در باب ورود و ضرب نقره رای گرفته شود قیام نماید و الا قعود نماید (اشخاصیکه قیام نمودند ۳۴ نفر بودند در این موقع گلوله سیاه و سفید توزیع شد و رای گرفته شد به عبارت ذیل که معاضد الملک قرائت کردند).

وزارت مالیه ضرب چهار کرور نقره را لازم میداند هر کس رای دارد گلوله سفید بیندازد و هر کس رای ندارد گلوله سیاه بیندازد (رای گرفته شد) عده حضار ۵۵ نفر گلوله سفید ۳۷ عدد و گلوله سیاه ۱۶ عدد و امتناع ۲ عدد بود.

(رئیس نتیجه رای را اعلام کردند و گفتند مجلس ورود ضرب چهار کرور نقره را قبول کرد).

صدیق حضرت ـ اگر اجازه می‌دهید راپورت کمیسیون موقتی بودجه را قرائت کنم.

رئیس ـ بفرمائید.

(صدیق حضرت راپورت مزبور را به مضمون ذیل قرائت کردند).

در اینوقت شروع به قرائت نظامنامه داخلی مجلس شده و ماده دوم که از کمیسیون عودت داده شده بود پس از مذاکرات در عبارتی که از کمیسیون نوشته شده بود رای گرفتند و یک دفعه هم برای تمام عبارات رای گرفته شد ماده هفتم وهشتم و نهم هم پس از مذاکرات زیاد با تغییرات لازمه رای گرفته شد در ماده دهم هم قدری مذاکره شد بالاخره رئیس اظهار کردند چون عده کافی نیست بقیه مذاکرات می‌ماند برای جلسه آتیه.

(مجلس دوساعت از شب گذشته ختم شد).