مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۳ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۳ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۶
جلسه۱۷۶
صورت مشروح روزسه شنبه۱۲شهرذیقعده ۱۳۲۷
مجلس دوساعت وربع قبل ازغروب آفتاب بریاست آقای ذکاءالملک منعقدگردیدآقای معاضدالملک صورت مذاکرات جلسه قبل راقرائت کردند.
غائبیت بی اجازه_آقایان قوام الاسلام حاج میرزاآقا.نوبری.آقاسیدمحمدرضا.کاشف.صدرالعلماء
بااجازه_حاج محمدکریم خان.آقایمرزااحمد.فهیم الملک.حاج فاتح الملک.معززالملک آقایانیکه سروقت حاضرنشده اند سپهداراعظم.مستشارالدوله. حاج امام جمعه.ممتازالدوله.معتمدالنجا.وکیل التجار.محمدهاشم میرزا.افتخارالواعظین.آقاسیدمحمدباقرادیب.کاشف درصورت مجلس روزیکشنبه بنده وآقای صدرالعلماءراجزوغائبین بی اجازه نوشته انددرصورتیکه مااجازه داشتیم روز یکشنبه وکلای خراسان رادرتلگرافخانه خواسته بودنددرهیئن رئیسه مذاکره شدبالاخره بملاحظه اینکه عده نمایندگان درمجلس کسرنشودبنده وآقای صدرالعلماءرااجازه دادندبتلگرافخانه رفتیم.
صدرالعلماء_بنده هم باآقای کاشف موافقم میخواستم عرض کنم بااینکه صورت تلگرا راملاحظه فرمودیدچرااینطورنوشته شده است.
معززالملک_بنده راهم جزو غلئبین بی اجازه نوشته انددرصورتیکه بنده هم اجازه داشته ام
رئیس_بااجازه نوشته اند
آقا میرزا احمد – پریروز اینجا قرار شد از برای تاکید در تشریف فرمائی آقای نایب السلطنه تلگرافی مخابره شود مخابره شود مخابره شد ه است یا خیر .
رئیس _ همان روز عرض کردم تلگراف شده است .
صورت استیضاح افتخار الواعظین بعبارت ذیب قرائت شد .
بنده د ر خصوص منردجات روزنامه برق از اقای رئیس الوزراء استیضاح خواهم نمود استدعا دارم اطلاع بدهید حاضر شوند( افتخار الواعظین) .
رئیس _اطلاع میدهیم ( پیشنهادی از آقای معاضدلاملک بامضای پانزده نفر از نمایندگان بعبارت ذیل فرائت شد .)
نظر به اینکه بودجه هذالسنه هنوز بنجلس پیشنهاد نشده و هرقدر هم سئوال واستیضاح در این باب از وزراء شد مفید فایده نگردیده بنده تقاضا میکنم که هیئتی مرکب از ۳ نفر از اعضای کمیسیون بودجه یا از مجلس منتخب شده باید بکمیسیون تفتیش مالیه اجازه داده شود در ا ین باب تفتیشات لازمه نموده معلوم نمایند که علت تاخیر تقدیم بودجه چیست و از طرف کدام وزارت خانه قصور شده و میشود بالاخره سعی کنند که بودجه را هرچه زودتر از طریق وزارت مالیه بمجلس پیشنهاد نمایند که از تصویب مجلس بگذرد معاظدالملک خلیل فهیم الملک ذکلاءالملک – محمد ولی – نصر اله التقوی – الاحقر حسین یزدی – حاج میرزا رضا خان – غلامحسین ابراهیم – احمد شیبانی .
رئیس – بلی این پیشنهاد را بنده بهتر از همه ترتیبات صلاح میدانم که همان اشخاصیکه برای کمیسیون تفتیش انتخاب کرده اند این کار راهم بهمان ها رجوع کنیم که در این باب هم تفتیشات لازمه را بنماید و لوازم تسریع آمدن بودجه را به مجلس فراهم نمایند دیگر گمان میکنم محتاج به برای نیست .
افتخاراالواعظین – چند وقتی است که بنده یک صورت سئوالی نوشته و به هیئت رئیسه تقدیم کرده ام از وزارت امور خارجه د رخصوص اقدامات انگلیس در بندر لنگه از آقای رئیس سئوال میکنم که سئوال بنده فرستاده شده است و تشریف نیاورده اند یا فرستاده نشده .
رئیس – بلی سئوالات چندی است که آقایان نمایندگان از وزراء نموده اند و فرستاده شده مجددا نوشته میشود که تشریف بیاورند .
کاشف – این مطلب منافی با این نیست که وزراء حاضر شده جواب سئوالات را بدهند .
رئیس _ عرض کردم سئوالات نوشته شده فرستاده شده است مجددا هم خواهیم نوشت .
میرزا مرتضی قلیخان _نتیجه انتخاب یکنفر برای کمیسیون فوائدعامه که انتخاب شده بودآقای آقامیرزاابراهیم خان یاچهل وهفت رای منتخب شدندراپورت کمیسیون تفتیش جنوب بعبارت ذیل قرائت شد.
بتاریخ دوازدهم شهرذی قعده کمیسیون باکثریت آراءآقای دکتراسمعیل خان بریاست آقای حاج عزالممالک رابه منشی گری وآقای وکیل الرعایابسمت مخبری تعیین وچندجلسه متوالی باهیئت وزراءمذاکرات لازمه درقراهم نمودن موجبات تکمیل انتظام امورایالت فارسی نموده اقداماتی که اسباب اطمینان خاطرنمایندگان محترم باشدازقرارذیل صورت پذیرفت
۱)فرستادن ایالت که ازمهم ترین اموربودهیئت دولت مامورصحیحی که محل وثوق خوددانسته تعیین نمودند)۲درباب قوای نظامی وزارت جنگ متعهدشدندتا۱۵روزدیگردو هزارنفرمسلحاپیاده وسوارباتوپخانه کامل درتحت ریاست یکنفررئیس اردوبسمت فارس حرکت بدهند۳)تمام وجه مخارج اردوبوزارت جنگ تهیه .پرداخت شده است۴)برای
انتظام امرنظمیه وژاندارمری مسسومالتابایک نفررئیس نظمیه درظرف یک هفته باعده سواری حرکت خواهندکرد.
(۵) وجهی نیزبرای قشون سالخوفارسی تلگرافابشیرازهمین دوروزه رسانیده که بانظارت کمیسیونی مرکب ازروسای ادارات دولتی حقوق افرادقشون رابپردازند.
حاجی سیدابراهیم_این راپورت کمیسیون خوب بودکه خوانده شدیعنی کمیسیونی برای معاونت وزراءدرتفتیش امرجنوب معین شده بودوواقعاوکلای فارس هم خیلی آمدوشدکردندوحالاهم بنده درجلسه وزراءبودم یک مشت تلگراف حضوری بودکه مخابره شده بودازصولت الدوله گویاجنوب دیگراغتشاش نداشته باشدفقط برای عبورومرورایل یک سکته بقافله واردشده واین چیزی که واقع شده است چندان مهم نبوده ولی این رامیتوانم عرض کنم که برای ترتیب حکومت فارس همچوچیزی که خوانده شدحکومت معین شده است ازاینجابرودچنین کسی که بدانم کی حرکت میکنداینرامن اطلاعی ندارم که کی حرکت میکنندبنابوددویست سوارهم دوسه روزه بفرستندآنراهم هنوزانجام نداده اندولی یکنفرازاعیان فارسی حاضرشده است که فعلاصدنفرسواردرسرحدآبادحاضرکندکه دولت فشنگ ومخارج آنهارابدهدواسب وتفنگ خودش بدهدبعدسال دیگردولت پای مالیات اومحسوب داردپس ضمیمه اصلاحات جنوب بعمل آمده ولی اقدامات وزراءبچیزی که متقین باشدبنده ندیده ام غرض این است که مسبوق باشید.
حاج وکیل الرعایا_امروزروزپنجمی است که این کمیسیون انتخاب شده است وخیلی اطمینان پیداکرده است باینکه آنراپورتی که داده شده است هیچیک روزش عوش نمیشودبرای فرستادن قشون لوازم اولیه اش که پول است بوزارت جنگ تسلیم شده است معلوم است وزارت جنگ بعدازآنکه پول گرفت قشونرازودترازپانزده روزمیتواندحرکت بدهدویک تعهد لایتغیری کرده است که یک عده قشون کافی که آنقدرش که احتیاطی است کمترازدوهزارنفرنمیتواندباشدبطوریکه لوازم آنهاکافی باشدبفرستدوهرچه بازدولت درتعقیب آن صلاح دانست البته بعمل خواهدآوردواینکه آقای حاج سیدابراهیم فرمودندکه دولت دراصلاح امورآنجاچیزی که اسباب اطمینان باشدبطوری که لازم است اقدام نکردخ برای تکمیل نواقص آنجاباین درجه که فرمودندنیست خیلی اقدامات شده وخبرهای خوب میرسدودرخصوص حکومت هم چنانکه هودشان لازم دانستندواتفاق دولت بودیکنفرراخودشان انتخاب کرده اندوبعدخودشان بعرض مجلس خواهندرسانیداز وظیفه ماخارج است ومااسماحکومتی نخواستیم خوددولت شخصی راکه معین کردوگفت این کافی است وتلگراف هم شده .خبرهای خوب میرسدوبطوریکه دیگران شهرت میدهندنیست فقط یک پولیکه برای قشون آنجالازم بودآنهم بتوسط تلگراف دستورمعین شده که قشون رابخواهندوبآنهااطمینان بدهندکه بخدمت خودشان مشغول بوده حسن خدمت خودرابروزبدهندوآن پول راهم قرارشدفردابفرستندچنانچه درراپورت هم نوشته شده است وآن قشونیکه درآنجاهست یک چندنفری بین آنهاست که دولت ازآنهاراضی نیست ومقررکرده است که حقوق آن چندنفرراندهندکه نتیجه بگیرندوگمان میکنم تاآندرش تصوری نشده است بیشترازاین بانداشتن راه آهن گمان نمیکنم درظرف پنج روزمیسرگرددوحقوق آنهاراهم فرداحواله میکنندومیخواهم عرض کنم که مجلس بتوانداطمینان پیداکندکه ازاین ببعدیک خبربدی بآنهانخواهدرسیدهمه روزه منتظرباشیدکه خبرهای خوب بشنویددراین موقع شروع بقرائت قانون محاسبات عمومی گردید.
ماده۲۴ازپیشنهادوزیرکه کمیسیون ماده۲۶شده بودقرائت شدبعبارت ذیل.
ماده۲۶اعتبارات اضافی منظورنمیشودمگربموجب قانون مخصوص
اعتبارات اضافی بردوقسم است فوق العاده منضمه اعتبارت فوق العاده اعتباراتی است که پیش بینی آن درقانون بودجه غیرممکن بوده وبرای تاسیسات یااحتیاجات جدیدالاحداث یابجهت توسعه تاسیسات خارج ازحدودقانون بودجه لازم میشوداعتبارات منضمه اعتباراتی است که برای تکافوی مخارج بعضی اموری که دربودجه پیش بینی شده است لازم میشود.
آقای شیخ ابراهیم _ این عبارت که می تویسید تاسیسات یا احتیاجات جدیدالحداث این عبارت چندان خوب نیست و آن عبارت بعدش را هم که نوشته است اعتبارات منضمه اعتباراتی است که برای تکافوء . اینرا هم ختوب است قدری توضیح بدهند که بنده نمی فهمم .
فهیم الملک _ این دو عبارتی که در لایحه وزیر در کمیسیون نوشته شده است مفهوم هر دو یکی است ولی مقصود از راپورت کمیسیون بهتر بدست می آید و حالا هم بطور مختصر عرض میکنم که خاطر آقایان مسبوق باشد بودجه هر سالی را که به مجلس می آورند اعتبارا تخمین آنسال را هم به مجلس می آورند و تصویب میشود و در آنجا معین می کنند بودجه شروع به اجرا می شود ممکن است در ضمن اجرای بودجه بعضی مخارجاتی پیدا شود که در بودجه قید نشده باشد یا قید کرده اند و کم بوده است در اینجا دو حالت پیدا میکند اگر در موقعی باشد که مجلس منعقد است که معلو است بمجلس می آورند یا تصویب می شود یا رد می شود اگر در موقعی است که مجلس نباشد یا تعطیل باشد عرضم از میتوان مجلس این است که دوره مجلس تمام شده و دوره تقنینیه بسر آمده است در این موقع چه باید بکنند تقسیماتی اگر در این مورد کرده اند با اضافه و فوق العاده نظر بموقعی است که مجلس نیست حالا این مخارج یا اینکه پیش بینی شده است و در موقع اجرا هم باز دو قسم می شود یک مرتبه این مبلغ کافی می شود یک مرتبه این مبلغ کافی میشود یک مرتبه این مبلغ کافی نیست مثلا یک مرتبه می گویند یک سرباز خانه برای دولت بسازند و تصویب میکند و چهل هزار تومان هم برای آن اعتبار معین میکنند در بین کار شاید ۵ هزار تومان اضافه خرج پیدا کرد این ۶ هزار تومان را می خواهند خرج بکنند در صورتیکه یک اعتباری بوزیر داده شد که این سرباز خانه ساخته شود و کسر می آید حالا این کسر را بعنوان ضمیمیه اعتباری که مجلس تصویب کرده است معین میکنند یک قسم دیگری هم هست که در بین سال اجراء وماموریتی لازم شده و معین کرده اند آنهم چیزی است که پیش بینی شده است و در مجلس اساسا آنکار تصویب شده است یک مرتبه راجع بیک چیزی است که قبلا پیش بینی نشده است و در بودجه سال قبل ابدا اسمی از او برده نشده است اینهم بر دو قسم است یا از قبیل تاسیسات جدید است یا از قبیل تاسیسات فوق العاده است مثلا یک مرتبه اجزاء پستی در یک نقطه داریم که لازم میشود در آنجا یک پستخانه بسازند این یک تاسیس جدیدی است و از جمله آن شق تاسیسات جدید الاحداث است یک مرتبه در یک نقطه ابدا پستخانه نداریم و در آنجا لازم است پستخانه دایر شود و ساخته شود این از جمله تاسیسات فوق العاده است مخارج هم همنطور بر دو قسم است مخارج جدید فوق العاده مثلا یک مرتبه در موقعی است که مجلس نیست و یک وزیر مختاری به ایران می آید و رود او مخارجی پیدا میکند و ا ین قبیل مخارج بدیهی است در بودجه اسم برده نشده و این یک مخارجی فوق العاده است یک مرتبه یک اداره است تاسیس شده و یک مخارجی هم برای او منظور شده حالا لازم دانسته اند که یک اداره جزء هم به آن افزوده شود این از مخارج جدید است در این مواقع که عرض کردم برای این مخارج می خواهیم بدانیم وزراء چه باید بکنند اینها یک اختیاراتی است که بوزراء داده میشود که وزراء حق داشته باشند با شرایطی که در آنجا مذکور شده است در موقعی که مجلس تعطیل شده یا حکم به انفصال او شده این مخارج را بنمایند باین جهت اینگونه مخارج را بر دو قسم کرده اند یک یآن است که برای تکافو مخارج باشد همان قسم که عرض کردم از برای سربازخانه چهل هزار تومان مصارف معین شده و چهل و پنجهزار تومان لازم است این تخصیصات معین میکند و اجازه میدهد که این مبلغ را با تصویب مجلس شورای دولتی و با اجاره دیوان محاسبات بشرایطی که ذکر شده است خودشان تصویب کنند .
آقا شیخ ابراهیم زنجانی _بنظر بنده اگر لفظ احداشش حذف شود و بنویسند احتیاجات جدید رفع اشکال خواهد شد .
حاج سید ابراهیم _یعنی اگر احداشش بیفتد و تاسیسات جدید نوشته شود این اشکالات رفع میشود .
افتخار الواعظین _ اگر بجای تکافو تکمیل گذاشته شود بهتر است .
رئیس _مذاکرات کافی است حالا رای میگیریم در این ماده ۲۶ مطابق راپورت کمیسیون بحذف احداث کسانیکه موافقند قیام نمایند.
رئیس _ اکثریت حاصی شد ماده ۲۵ از لایحه وزیر قرائت شد و ماده ۲۷ از راپورت کمیسیون به عبارت ذیل قرائت شد .
قانونیکه اعتبارات فوق العاده و منضمه را معین میکند باید مجلس مخارج آن را از منافع خصوصی مختص نباشد .
حاج سید ابراهیم _این اعتبارات فوق العاده را گفتم برای تاسیسصات و احتیاجات جدید است وقتیکه برای احتیاجات شد آنوقت دیگر لازم نیست که ما اینجا منابعش را معین کنیم در صورتیکه احتیاج است حودشان معین میکنند مانعی هم ندارد .
فهیم الملک _ دولتیک یه بودجه صحیح قانونی پیدا میکند برای تمام مخارج او باید محلی معین کند یعنی وقتیکه یک بودجه تصویب شد نمی شود از یک محلی پول بردارند و صرف محل دیگر بنمایند باید آن محلی که برای مصرفی معین شده صرف همان محل بشودو یک مخراج فوق العاده که محتمل است صرف آن مخارج فوق العاده بنمایند بجهت اینکه آیا ممکن است آنوقت از کجا باید صرف شود نباید منتظر شد که وزیر از محلی برداشته صرف محل دیگر بنماید شاید وزراء صلاح بدانند از این محل برداشته صرف محل دیگر بنمایند در این صورت باید به مچلس اظهار بدارند که فلان وجه را از فلان محل صلاح میدانیم برداریم بفلان محل صرف کنیم آنوقت ما تصویب میکنیم نه اینکه اعتبار داشته باشدند از محلی بر داشته به محل دیگر صرف نمایند .
حاج سید ابراهیم _ پس خوب است بنویسند محل بجاس منابع . معنی منابع محل جوشش است و اینجا مناسبت ندارد .
وکیل ارعایا _ در اینجا شاید یک مطلب دیگری هم هست که شاید الان در نظر نیست و آن اینست که ممکن است لازم شود برای دولت یک بنائی ساخته شود اگر بخواهند قبل از اینکه محل پیدا کرده آن را بسازد شاید این خوب نیست بجهت اینکه پولیکه صرف آن محل میکند برای یک محل معین است در اینصورت این محل که پول او صرف محل دیگر میشود بی پول میشود و به آن اداره شکنه وارد می آید و تعطیل میشود پس اگر مار ای بدهیم یا اینکه وزیر بتواند وجه محلی را به محل دیگر صرف نماید رای داده ایم که بعضی ادارات تعطیل بشود و اگر این قانون دولتی قانون مملکتی هم بشورد خیلی خوبست بجهت اینکه دیگر مردم خرجی نمی کنند قبل از اینکه محلش را تعیین نمایند .
رئیس _مذاکره ظاهرا کافی حالا رای می گیریم ماده ۲۷ مطابق راپورت کمیسیون کسانیکه تصویب میکنند قیام نمایند .
رئیس _ با کثریت تصویب شد .
ماده ۲۶ لایحه وزیر و ماده ۲۸ را کمیسیون بعبارت ذسل قرائت شد .
در موقع تعطیل مجلس شورای ملی که موافق اصل هشتم قانون اساسی معین میشود اعتبارات منضمه و یا فوق العاده که راجع باحتیاجات جدید باشد ممکن است پس از مذاکره در مجلس وزر اء بر حسب حکم شورای دولتی تصویب شود تا زمانیکه شور ای دولتی تاسیس نشده است تصویب دیوان محاسبات کافی خواهد بود در ظرف یکماه اول افتتاح مجلس
شورای ملی احکام مزبور باید پیشنهاد شده از مجلس شورای ملی اخذ رای شود .
حاج آقا _ مطلب معلوم است ولی این عبارت که باید در ظرف یکماه اول افتتاح مجلس شورای ملی اخذ رای شود تصور میکنم اخذ رای چندان معنی نداشته باشد بجهت اینکه یک اعتباریکه وزیر میخواهد هر یک از اعتبارات مخصوصه یا منضمه یا فوق العاده که باشد فقط باید به مجلس اطلاع بدهد دیگر اخذ رای لازم نیست بجهت اینکه اخذ رای در موردی است که بتوان آن مطلب را رد کرد این اعتبار را چطور میشود رد کرد فقط باید باطلاع مجلس برساند .
فهیم الملک _ در ماده ۲۶ حالا خواندیم که اعتبارات اضافی منظور نمی شود مگر بحکم قانون مخصوص قانون چیست لابد قانون آن است که بتصویب مجلس شورای ملی رسیده باشد و تامجلس چیزی را تصویب تکند قانونیت ندارد پس این اعتبارات را در وقتی مجلس شورای ملی تصویب نکرده است بوزرا ء داده نمی شود و تمان این مذاکرات و این شرایط مجلس این است که این مخارج را اکثریت تویب کند و مخصوصا در موقع تعطیل مجلس اینقدر سخت گرفته اند که وزراء نتوانند مخارجی را بکنند مگر اینکه بتوصیب مجلس رسید ه باشد یا بعد از افتتاح مجلس آن مخارج طوری باشد که بتوانند مجلس را اقاع کنند و از مجلس رای بگیر ند و اگر مجلس رای ندهد و رد کند خود وزارء باید از عهده برآیند و این سختی برای این است که وزراء مبادا عمدا تاخیر در افتتاح مجلس نمایند .
دکتر علی خان _ در اینجا نوشته سات ممکن است پس ار مذاکره د رمجلس وزرا ممکن است در صورتی نوشته میشود که مطلب دو صورت داشته باشد و این آنطور نیست پس بججای لفظ مممکن است باید لفظ ( باید ) نوشته شود .
افتخارالواعظین _ بنده میخواستم عرض کنم که یک اعتبارات فوق العاده و منضمه هست که در قانون بودجه معین میکند و در مجلس پیش بینی شده است یا آنکه به مجلس نیامده و پیش بینی شده است یا آنکه بمجلس نیامده و پیش بینی نشد ه است اگر مواد آن است که بمجلس نیامده و پیش بینی نشده در آن صورت عرض میکنم تصور بفرمائید که در بین سال یک مخارجی از برای دولت پیدا شده موقعی هم هست که مجلس تعطیل است در اینصورت وزراء مجبور شدند قبض کنند آمدند قرض هم کردند و بآن مصرف لازمه رسانیدند بعد که مجلس افتاح شد آن مخارج ر ا بمجلس آوردند مجلس باکثریت آنر رد کرد در این صورت آنقرض چه میشود مسئول آن مخارج کیست این مطلب باید بشود از مخر استدعا میکنم توضیح بفرمایند که این اعتبارات چه اعتباراتی است .
فهیم الملک _ اگر قدری دقت بفرمایند محتاج بتوضیح نیست بجهت اینکه اینجا نوشته شده ایت ماده ۲۶ راپورت کمیسیون که اعتبارات اختصاصی بر دو قسم است منضمنه و فوق العاده – فوق العاده را هم میگوید باز بر دوقسم است یا برای تاسیسات جدید یا برای احتیاجات جدید است منضمه آن است که برای تکافوء بعضی مخارج است حالا عرض کردم احتیاجات فوق العاده ازاین قبیل است که د رموقع تعطیلف مجلس شورای ملی ممکن است وزیر مختاری وارد این مملکت بشود از برای ورود او پاره مخار ج منظور میشود این جزء اعتباران منضمه نیست جزو اعتبارات فوق العاده است در قسمت احتباجات جدید ه حالا دولت چه میکند با آن شرط که نوشته شده یا بتصویب شورای دولتی یا دیوان محاسبات دولت این مخارج ر ا میکند اما آن آشق آن شق را که می فرمائید اگر بدرجه محتاج شدند که قرض بکنند برای رفع آن محظورات که مبادا وزرا بدون تامل تام و خیلی ملاحظه صرفه دولت یک مخارجی را تصویب نمایند آن جزو آخر ماده نوشته شده است که جلوگیری از آنگونه مخارج که می تویسد و در ظرف یک ماه اول افتتاح مجلس شورای ملی احکام مزبوره باید پیشنهاد شده از مجلس شورای ملی اخذ رای شود ) اما اینکه می فرمائید با لفرض قرض کردند و بمجلس آمد و تصویب نشد چه میشود مسئول کیست مسئول وزراء هستند چاره دیگری نیست باید بدرجه مهم باشد آن مصرف که اطمینان داشته باشند که مجلس تصویب خواهد کرد .
حاج آقا _ فرمایشات آقای مخبر محترم بنده را قانع نکرد بجهت وزیر د ر عرض سال در موقعی که مجلس شورای ملی هم تعطیل یا منفصل است یک خرجی پیدا شد مثل این که
مثل زدند که یک وزیر مختار ی وارد شد که دولت لازم است پذیرائی کند یا یک قشوتی مجبور شدند بجائی بفرسنتد و این هم چیزی نیست که در بودجه پیش بینی شده باشد در آنصورت وزیر هم بتصویب شورای دولتی با دیوان محاسبات آن خرج را کرد آنوقت بعد از افتتاح مجلس بمجلس آورد ممکن هست یا این که شورای دولتی تصویب کده بار مجلس رد کند یا خیر البته ممکن است فرض میکنیم مجلس رد کند یا خیر البته ممکن است فرض کنیم مجلس رد کرد در آنصورت آیا مسئول آن مخارج کیست و ضامن آن پول کیست آیا باید این پول را از وزیر پس گرفت یا اینکه در این مخارج که مجلس موافقت با او ندارد یک استیضاح از وزیر میکنند فرضا ورقه آبی میکشند گمان نمیکنم که بگویند باید پول را از وزیر پس گرفت پس در این صورت رای مجلس چه اثری خواهد داشت بنده تصور میکنم
که چون این مخارج لابدیک درجه خالی ازاهمیت نیست وشورای دولتی هم تصویب کرده دیگررای مجلس لازم نباشدآن اخذرای که نوشته شده زیادی است بایدنوشته شودباطلاع مجلس میرسانند.
عزالممالک_دراینجاآقای حاج آقایک اشتباهی فرمودندبجهت اینکه اینجادرماده بیست وشش میگویداعتبارات اضافی منظورنمیشودمگربموجب قانون بعدتوضیح میکندکه اعتبارات اضافی بردوقسم میکندراجع باتسیسات جدیدیکی راجع باحتیاجات جدیده درماده ۲۸مقصودش اعتبارات فوق العاده استکه باحتیاجات جدیده است واین اعتبارات راهم که مطابق ماده۲۶معین کرده است که بایدقانونی باشدحالادرعرض سال یک احتیاجات فوق العاده برای وزیراتفاق افتادبطوریکه مثل زدندبعدازافتتاح مجلس بایدآن مخارج رابمجلس بیاورندکه تصویب شده قانونی باشدمیخواهیم درست بدانیم که این مخارجی که این مخارجی که وزیرمیگویدازاحتیاجات جدیده بوده بی محل است یابمحل خودواقع شده حکم که خواهدبودلابدحکم مجلس شوری است پس بایدبمجلس بیایدوتصویب شوداگرتصویب نشدمعلوم میشودبی محل بوده ومسئول وزیراست.
بهجت_ بنده راجع باین موضوعی که آقایان اظهارفرمودندعرض ندارم بنده درآن عبارت آخرکه مینویسددرظرف یک ماده اول افتتاح مجلس شورای ملی اخذرای شوددراین ماده بنده که عرضی دارم این استکه بایدقیدشوددرآنجاکه درهمان ماده هم مجلس شورای ملی اخذرای میکندبجهت اینکه ممکن است وقتی که بدون این قیدگذاشتندده سال هم طول بکشد. مجلس اخذرای نکنددرصورتیکه وزیردرماده اول افتتاح مجلس تقدیم کرده باشددراین صورت ممکن است دائل وزیرهم ازبین برودپس بنده لازم میدانم که قیدشودکه مجلس هم درهمان اخذرای نماید.
فهیم الملک_این مسئله راممکن است بشکل یک ماده الحاقیه قیدکردلکن تکلیف وزیراین استکه درظرف ماده اول بمجلس بدهددیگرتکلیف ا.نیست که مجلس رامجبورکندکه درظرف همان ماده رای بدهندمنتهی بایدوزیربتواندثابت کندکه من درظرف ماه اول تقدیم کرده ام.
آقاشیخعلی شیرازی_فرمایش حاج عزالممالم رانفهمیدم که یک اعتباری راببینمیک مجلس امضاءمیکندیانمیکندیک مرتبه میخواهیم ببینیم این اعتباررادرآن موردی که وزیرخواسته است خرج شده است یانشده است اگرمقصوداین استکه اینکه ربطی باین موضوع نداردواگرمقصوداین است که این اعتباربجاداده شده است یاخیرآن راالان شمابوزیربموجب همین قانون اذن میدهیدکه بتصویب مجلس شورای دولتی صرف کندآنوقت بعدازآنکه وزیربتصویب شورای دولتی خرج کرددرصورت ردازمجلس شورای ملی بایدپول بدهندیاضامن است این بی محل است بجهت اینکه وزیرکه خودش ازپیش خودخرج نکرده بموجب همین اجازه که باومیدهیدخرج کرده بنده تصورمیکنم دیگرتصویب مجلس رالازم ندارد.
مشیرالدوله_فرمایش آقای مخبرچنین میفهماندکه مجلس شورای ملی میتواندآن مخارج رادرظرف همان ماه افتتاح که وزیرپیشنهادکرده ردیاتصویب نمایدومیتوانددرظرف ده ماه داخل درشورآن بشوددرصورتی که بعقیده بنده آن ماده میفهماندکه مجلس مجبوراست درظرف همان ماه اول داخل درشورآن بشودواگراین ماده بهمین حال باقی ماندممکن است درآینده موجب سوتفاهم شودچون آن عبارت دوقسم ممکن است ازاواستفاده کردهم بهمان طریق که مخبراظهارفرمودندهم باین طریق که عرض کردم ولی مجلس البته مجبورنیست که درظرف ماه اول اخذرای نمایدمیتواند درظرف ماه اول رای بگیردمیتواندده ماه بعدداخل درآن شودبشودباین جهت بنده پیشنهادمیکنم که اگرصلاح بداننداین طورنوشته شودکه درظرف یک ماه اول افتتاح مجلس شورای ملی احکام مزبوره پیشنهادشده ازمجلس شورای ملی اخذرای شودکه مربوط نمایندهم تقدیم راوهم اخذرای بهمان ماه اول افتتاح
لسان الحکماء_بنده گمان میکنم آقای حاج عزالممالک اگرقدری اندیشه میفرمودنداین فرمایش رانمیفرمودندبجهت اینکه اینجانوشته شده است تازمانیکه شورای دولتی تاسیس نشده است تصویب دیوان محاسبات کافی خواهدبودودیوان محاسبات راقائم مقام مجلس شوری قرار دادیدحالاوزیرمسئول اگردرغیاب مجلس احتیاجی پیداکردوبدیوان محاسبات اظهارکردودیوان محاسبات اجازه دادبعدبمجلس که آمدوردشدمیخواهم بدانم بادیوان محاسبات که این راتصدیق کرده است چه خواهیدکرددرصورتی که وزیری که این خرج راکرده بواسطه تصویب دیوان محاسبات توانسته که این خرج رابنمایدخوب است این دقت هم بشود.
فهیم الملک_میخواستم عرض کنم که موادقانون هیچ وقت جزءبجزئش قانون نیست تمام ما ده یک قانون است در اینجامینویسدکه درزمان تعطیل مجلس شورای ملی بااین شرایطی که نوشته است وزیریک اعتباری میگیردبتصویب شورای دولتی ودرنبودن شورای دولتی بتصویب دیوان محاسبات آنوقت بمجلس میآیدبایدمجلس تصویب کنداگرمجلس تصویب نکردمسئولیت باوزیرواین خرج بعهده وزیراست واین سخت گیری دراین قانون بجهت آنستکه حتی الامکان دسائسی دربین باشدکه وزرانتوانندهرقسم مخارجیکه میخواهندبکنندواگراین موادبشودشایددرنبودن مجلس بی اندازه خرج میکردندآنوقت زحمات دیگری که بدترازاین است تولیدمیشدازاین قبیل که مثلابجهت یک خرجی شایدوزیررا بمحاکمه بکشیدوتولیداشکالات دیگرمیشدبرای اینکه یک چنین خرجی نشودوجلوگیری ازآن جورمخارج بشوداین ماده راگذاشته اندواینکه گفتندکه دیوان محاسبات راشماقائم مقام مجلس قراردادیدصحیح است تصویب دیوان محاسبات خیلی مهم است لکن تایک درجه بجهت اینکه ممکن است وقتیکه فرضاوزریمالیه اظهارکردبدیوان محاسبات که فلان خرج لازم شده است واعتباری خواست دست اواگربازباشدوتصویب دیوان محاسبات کافی باشدخیلی ازمخارج راتصویب کنندکه چندان ضرورت نداشته باشدبعلاوه اینکه گفته اندبتصویب دیوان محاسبات میرسددرنبودن مجلس شورای معنی آن این نیست که دیوان محاسبات قائم مقام مجلس شورای ملی خواهدبود.
رئیس_حالامذاکرات بقدرکفایت شده است رای میگیریم درماده۲۸ازراپورت کمیسیون اشخاصیکه باراپورت کمیسیون بطوریکه خوانده شدموافقندقیام نمایند.
رئیس_باکثریت حاصل شد.
ماده۲۷_لایحه وزیرو۲۹راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شدهرماه وزیرمالیه برحسب مبلغ تقاضاشده سایروزراءتقسیم وجوهی راکه درماده بعدمیتوانندحواله کنندمعین نموده بعرض ملوگانه بایدتبدیل بشودبلفظ بعرض پادشاه بجهت اینکه کلمه ملوگانه کلمه قانونی نیست
سلیمان میرزا_بنده میخواستم آقای مخبرتوضیح بدهندبدانیم که فایده اینکه نوشته شده است وزیرمالیه بعرض ملوگانه میرساندچیست اگرمایک اختیاراتی بجهت پادشاه گذاشته بودیم که اوبتواندتصویب بکندیک مطلبی بودولی درصورتیکه تصویب وعدم تصویب اومساوی شدچه لزوم کرده که این لفظ نوشته شود.
فهیم الملک_جون این قانون محاسبات است اینهم ازشرایط راجع به محاسبات است کلیه قوانین که وضع میشودبعضی ازشرایط وجزئیات اواست که آنهادرخودقانون ذکرنمیشوددرضمن نظامنامه هابعدمیآیدچون اگربخواهندتمام آن جزئیات رادریک جابنویسندیک کتاب بزرگ میشودتوضیح این مطلب درنظمنامه راجع به دستخط های ملوگانه میشودچون یک قانون محاسبات سالیانه است که درآنجاحساب یکسال هست وبمجلس میآورندواخذرای درآن میشودوازاول سال تاآخرسال آنرااجرامیکننددرمقابل این قانون محاسبات سالیانه یک قانون محاسبات ماهیانه هم هست که وزراءدارندوهمه ماهه مخارج ماه آتیه خودشان رادرآن نوشته بوزارت مالیه میفرستندوزارت مالیه آن حساب ماهیانه وزراءرامیفرستدباداره خزانه ومعین میکندکه چقدروجه حاضردارندوچقدر میتوانندحوالجات رابدهنددراین ضمن ممکن است خزانه بقدریکه وزراءپول میخواهندنداشته باشددراین موقع وزیرمالیه یاسایروزراءمذاکره میکنندتامعین شودآن مقداروجهی که درخزانه حاضراست ومیتوانندبپردازندچقدراست آنوقت یایک تقسیمی میکنندیانظرباهمیت مصارف وزارت.
خانهاتقسیمی میکنندوبعرض ملوگانه میرسانندودستخط همایونی برطبق آن صادرمیشوداین بجهت آن است که همیشه معین باشدووزیرمالیه قبل ازوقت بداندچقدرپول لازم داردومخارج ازچه قراراست وجوه حاضرشان چقدراست ودستخط پادشاه برای این استکه وزراءعلاوه برآن ماخذحواله نکنند
موتمن الملک_علاوه برتوضیحی که مخبرداده بنده عرض میکنم درهرماه یک اعتباراتی برای وزارت خانهامنظورشده ممکن است درهرماه هریک ازوزارتخانهامبلغ کلی حواله بدهندوچون وزیرمالیه یکقوه وقدرتی فوق سایروزراءنداردشایدزحمت بیفتدباین جهت معین کرده اندکه همیشه درماه قبل معین کنندکه مخارج آنهاچقدراست وچقدرپول دارندآنوقت پادشاه که رئیس قوه مجریه است یک دستخطی صادرمیکندکه دیگرسایروزرانتوانندعلاوه برآن ماخذحواله بدهندیامطالبه نمایند.
رئیس_حالارای میگیریم بماده۲۹راپورت کمیسیون کسانیکه این ماده رابطوری که خوانده شدتصویب میکنندقیام نمایند.
رئیس_باکثریت تصویب شد.
ماده۲۸_لایحه وزراقرائت شدوماده۳۰راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شدتشخیص خرجی که برخزانه دولت تحمیل میشودفقط راجع بوزارت باشخاص است که ازطرف وزرامخصوصامجازباین امرهستندمرادازتشخیص آنستکه میزان بدهی دولت پس ازرسیدگی به اسناددربرابرهریک ازدائنین معین شوداسنادتشخیص قرض بایدحاوی دلایل حقوق دائنتین دولت بوده بترتیبی که فوائدمخصوصه هراداره معین میکندنوشته شده باشد)
حاج سیدابراهیم_بهتراین است که دیوان محاسبات که مامورتغریق ومقایسه کلیه این محاسبات است آن رسیدگی باین ماموربکندبجهت اینکه تشخیص معلوم میکندمیزان بدهی دولت راچه آنچه راجع باشخاص است چه آنچه راجع بغیراشخاص است درهرحال این راجع بدیوان محاسبات است بجهت اینکه این تشخبص عمل اوونتیجه کاراواست اینجانوشته شده است که بااشخاص است که ازطرف وزراءمخصوصامجازباین امرهستنداین صحیح نیست بایدنوشته شودبادیوان محاسبات
حاجی آقا_چون مخبر محترم جواب ندادبنده لازم است عرض کنم که اینطورنیست که آقای حاج سیدابراهیم فرمودندهرتشخبص خرجیکه تحمیل بخزانه دولت میشودراجع بدیوان محاسبات نیست جزءهروزارتخانه که هست این تشخیص راجع بوزیرآن وزارت خانه است که آن وزیررسیدگی کرده اسنادخرج خودرابالاخره بوزیرمالیه میدهدوبعدبمجلس میآیدپس تشخیص کاروزرااست هرکدام نیست بمخارجی که جزووزارتخانه خودش باشد.
رئیس_ظاهرامذاکره دراینخصوص دیگرلازم نیست حالارای میگیریم کسانی که موافقندماده۳۰راپورت کمیسیون بطوری که خوانده شدقیام نمایند.
رئیس_باکثریت تصویب شد.
ماده۳۱ لایحه وزیرکه همان ماده۳۱راپورت کمیسیون است بعبارت ذیل قرائت شد
حواله ترتیب سندیت که بموجب آن داین بایدطلب تشخیص شده خودرادریافت نمایدحواله وزراءبردوقسم است حواله مستقیم وحواله اعتباری حواله مستقیم آنستکه خودوزرابلاواسطه دروجه یک یاچندین طلبکاردولت صادرمیکندحواله اعتباری سندیست که بموجب آن وزراءباشخاصی که حواله کنندگان درجه دویم نامیده میشوندازقبیل حکام یامامورین مخصوص اجازه میدهندتامبلغ معینی دروجه طلبکاران دولت حواله صادرنماینداین حواله جات اخیرراحوالجات ایلاغی مینامند
محمد هاشم میرزا_گویامقصوداین است که بفهمانندحواله سندیست که بموجب آن داشتن طلب خودش رامیگیردنه اینکه مقصودترتیب سندباشداگرمراداین است خوب است قدری عبارت راواضح ترنوشت واگرمرادغیراین است خوب است مخبرتوضیح بفرمایندتابفهمیم.
فهیم الملک_بله مقصودهمان است که فرمودیدعبارت هم میرساند.
رئیس_دیگر مذاکره لازم نیست حالا رای بگیریم کسانیکه با ماده ۳۱ راپورت کمیسیون بطوریکه قرائت شده موافقند قیام نمایند ( اکثریت حاصل شد ) ماده ۲۹ لایحه وزیر قرائت شد هیچ و ماده ۳۲ راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شد هیچ خرج دولتی تادیه نخواهد شد مگر قبلا یکی از وزرا مستقیما آنرا حواله کرده باشد یا اینکه حواله کنندگان درجه دویم بموجب حواله اعتباری وزراء حواله ابلاغی داده باشند .
رئیس _ در این ماده ملاحظه نیست اظهاری نشد .
رئیس _ پس رای میگیریم کسانیکه با ماده ۳۲ راپو رت کمیسیون موافقت دارند قیام نمایند باکثریت تصویب شد .
ماده ۳۰ از لایحه وزیر قرائت شد و ماده ۳۳ راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرا ئت گردید . حوالجات وزراء باید بامضای دیوان محاسبات رسیده و مبلغ آن از حدود اعتبارات معینه و تقسیمات ماهیانه خارج نباشد و الا وزیر مالیه آن حواله را امضاء نخواهد کرد .
حاج سید ابراهیم _ این ماده بالا حواله را بر دو قسم کرد مستقیم و اغعتباری و اینجا همین قسم مطلق وا گذاشته لازم است قید شود حواله مستقیم را وزراء باید بامضای دیوان محاسبات برسانند حواله اعتباری بکلی از این موضوع خارج است بجهت اینکه مناط در تادیه حواله ابلاغی نیست همان حواله مستقیمی است که وزیر میدهد .
فهیم الملک _ همین قدر که قیدی نشده معلوم است که اعم است دیگر لازم نیست چیزی بنویسند .
حاج شیخ علی خراسانی _ اینجا نوشته شده است والا وزیر مالیه امضاء نخواهد کرد بنده عرض میکنم خواهد کرد باید نوشته شود والا وزیر مالیه نباید امضاء کند تا اینکه اینها ترتیب پیدا کند . رئیس _ حالا رای میگیریم کسانیکه با ماده ۳۳ مطابق راپورت کمیسیون موافقت دارن قیام نمایند .
رئیس _ اکثریت است .
ماده ۳۲ لایحه وزیر قرائت شد و ماده ۳۴ راپورت کمیسیون بعبارت ذیل فرائت شد وزراء اسناد مالیاتی را که حواله خزانه میکنند و حوالجات مستقیم ضمیمه می نمایند و همچنین حواله کنندگان درجه دوم اسناد را بصورت حوالجات ابلاغی که نزد تحویل داران می فرستند منظم خواهند کرد بعضی اظهار کردند لفظ مثبته زیادی است .
( مخبر تصدیق کرد )
رئیس _رای میگیریم در این ماده ۲۴ بطوریکه قرائت شد باخذ لفظ مثبته کسانیکه موافقت دارند قیام نمایند .
رئیس _ باکثریت تصویب شد .
ماده ۳۳ لایحه وزیر فرائت شد و ماده ۳۵ راپورت کمیسیون بعبارت ذیل فرائت وزرا خلاصه حواله کنندگان درجه دویم عین حواله ابلاغی را به طلب کار تسلیم میکنند که بموجب آن طلب کار تسلیم میکند که بموجب آن طلب خود را از خزانه دریافت دارند .
مشیرالدوله _ بنده میخواهم عرض کنم اگر این ماده را یک فدری صریح تر مینوشتند بهتر بود بجهت اینکه مطلب را بهتر می فهمیدند اینجا نوشته شده است که وزرا خلاصه حواله مستقیم را و حواله کنندگان درجه دوم عین حواله ابلاغی را بطلب کار میکنند مفصودش این است که د رحواله مستفیم عین حواله را به طلب کار نمیدهند و در حواله ابلاغی عین حواله را به طلب کار میدهند اگر چه این مطالب از عبارت فهمیده میشود اما اگر توضیح شود بهتر خواهد بود مثل مینوشتند وزرا بجان عین حواله مستقیم خلاصه حواله را بطلب کار میدهند باید یک چیزی بعقیده بنده زیاد کرد که وزرا نتوانند عین حواله مستقیم را بفروشند .
حاج آقا – گمان میکنم برای این معنی که خود آقای مشیرالدوله کرده اند عبارتی که قانونی باشد و سلیس باشد بهتر از این عبارتی که نوشته شده است پیدا بکنیم که غالب این معنی باشد خوب است و همان طور که ایشان این معنی را فهمیدند ا این عبارت دیگران می فهمند این منعقد نیست .
رئیس _ درباره ماده ۳۵ مطابق راپورت کمیسیون رای میگیریم کسانیکه تصویب میکنند قیام نمایند .
رئیس _ اکثریت حاصل شد .
ماده ۳۴ از لایحه وزیر فرائت شد و ماده ۳۶ از راپورت کمیسیون بعبارت ذیل فرائت شد هر خلاصخ حواله مستقیم و هر حواله ابلاغی که بموجب حواله اعتباری صادر میشود برای اینکه در یکی از صندوقهای دولتی وجه آن پرداخته شود با مستند به اسنادی باشد که از آن اسناد بطور ضحیح و واضح معلوم شود که وجه معینی بر عهده دولت بوده و پرداخت آن حواله ذمه دولت را کلا یا جزا از دین مزبور بری خواهد ساخت .
افتخار الواعظین _اینکه می نوسید حواله باید مستند باستنادی باشد مراد از این اسناد حرف
ادله است که این حواله باید در آنجا نوشته شده باشد یا اینکه مراد اسناد کتبی است مراد کدام است خوب است مخبر توضیح فرمایند .
فهیم الملک _ در ماده ذیل ذکر میشود . رئیس _ رای میگیریم در این ماده کسانی که با ماده ۳۶ راپورت کمیسیون بطوریکه فرائت شد موافقند قیام نمایند .
رئیس _اکثریت حاصل شد .
ماده ۳۵ لایحه وزیر فرائت شد و ماده ۳۷ راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شد .
تعیین اسناد مذکور در ماده فوق بسته بقرارداد وزیر مالیه یا هر یک از وزراست که نسبت بانواع شعبات امور اسناد لازمه را در یک فهرست معین میکند با ملاحظه شرایط ذیل ,
اولا از بابت مخارج اجزاء از قبیل مواجب و مزد و حق الزحمه صورتی از اسامی آنها که مطالب ذیل را دارا باشد الف _ رتبه یا شغل . ب _ خدمتی که کرده است . ج _ مدت خدمت . د _ حقوقی که بموجب قوانین یا نظامنامه یا احکام برقرار است کسوراتی که بموجب قانون یا نظامنامه یا احکام باید موضوع شود .
ثانیا از بابت مخارج اثاثیه از قبیل خرید و اجاره و اموال منقوله و غیر منقوله و خرید مواد ضروریه معیشت و مخارج بنائی و استحکامات نظامی ( قلعه برج و بارو ) و طرق و شوارع و مخارج ساخت ومرمت و مواظبت اموال منقوله و غیر منقوله و الف _ مواد یا خلاصه مصدق از قوانین و احکام وزرا و قبالجات فروش و اجاره نامه و قراردادها . ب _ شرح اشیائی که تحول شده و حاسبهائی که قطع شده شرح تشخیص طلب در این مشروحه باید کاریکه انجام شده و وجهی بر ذمه دولت است معین گردد .
محمد هاشم میرزا _ از اول تا بحال تمام مواد وصول را با حساب هندسی نوشته اند باینجا که رسیده اند بحساب ابجد نوشته اند که این حساب ابجد لایق طلسمات و دعوات جن گیرها است نه اینکه در تقسیم فصل و مواد قانونی نوشته شود میخواهم بدانم علت رجوع چیست از حساب هندسی بحساب ابجد .
حاج سید ابراهیم _ گویا در فارسی حق الزحمه همان مزد است دیگر هم نوشتن مزد بی محل است رتبه و شغل هم یا شغل نباید باشد این هر دو یکی است نهایت رتبه خاص دارد که از یک حیثیتی ممیزات آنهم در ضمن شغل معین میشود .
آقا میرزا ابراهیم قمی _ بسته بقرارداد وزیر مالیه است یا هر یک از وزرا چون لفظ یا اشتباه بلفظ با میشود خوب است نوشته شود و هر یک از وزراء .
فهیم الملک _ این ترتیبی است که وزیر مالیه یا سایر وزراء باید قرار بگذارند حالا اگر بنویسیم و هر یک از وزراء معلوم میشود که هر یک از وزراء می توانند خودشان قراری بدهند در صورتی که مراد این نیست مراد اینست که وزیر مالیه قراری بدهد یا هر یک از وزراء .
معزز الملک _ در آنجا که نوشته است که خدمتی که کرده است این عبارت خوب نیست خوبست طوری نوشته شود که مقصود خوب فهمیده شود و دیگر در خوصصو استحکامات نظامی نوشته است قلعه و برج و بارو این دیگر لازم نیست بجهت اینکه استحکامات نظامی معلوم است .
آقا میرزا احمد _ در پیشنهاد وزیر یک مقاوله هم زائد بر قرارداد و فروش دارو خوبست آقای مخبر توضیح بفرمایند که برای چه حذف کرده اند مقاوله را و مقاوله عین قرارداد است یا غیر قرارداد است .
فهیم الملک _ مقاوله در صورتی است که دولت با خراجه طرف باشد در آن موقع مقاوله استعمال میکنند اما در موقعی که دولت با تبعه طرف است قرارداد است .
میرزا مرتضی قلیخان _ چون جواب شاهزاده محمد هاشم میرزا گفته نشد بنده لازم دانستم که جواب ایشان را عرض کنم این فقره که نوشته شده است این در تمام فوانین معمول است اگر مثل یک قانون دارای یک اول و دوم و سوم باشد أنوقت بهمان حساب هندسه مینویسند اما اگر هر یک از أن اول و دوم و سوم دارای اول و دوم و سوم شد أنوقت أنرا بحروف می نویسند تا یک امتیازی باشد .
حاج سید ا یراهیم _ أن لفط برج و بارو و قلعه د راستحکامات نظامی باید حذف شود بجهت اینکه استحکامات نظامی اختصاص به این سه فقره ندارد .
رئیس _ رای میگیریم در ماده ۳۷ راپورت کمیسیون بطوریکه فرائت شد کسانیکه موافقند با این ماده قیام نمایند .
رئیس _ اکثریت حاصل است .
ماده ۳۶ وزیر فرائت شد و ماده ۳۷ راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شد .
تادیه مخارج _ وزیر مالیه باید مراقب باشد که هر حواله مستقیم و اعتباری که د رحدود بودجه بوده و بامضای دیوان محاسبات رسیده باشد و همچنین هر حواله و ابلاغی که در حدود حواله اعتباری باشد در همان موعد و محلی که از جانب حواله کننده معین شده است کارسازی شود .
رئیس _ ملاحظاتی در این ماده هست
( گفتند خیر )
رئیس _ پس رای میگیریم کسانیکه ماده ۳۸ راورت کمیسیون را بطوریکه خوانده شد تصویب میکنند قیام نمایند .
( باکثریت تصویب شد )
ماده ۳۷ لایحه وزیر فرائت شد بعد ماده ۳۹ راپور ت راپور ت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شد .
تحویلداران نمی توانند وجهی را که به صندوق أنها حواله شده نپردازند مگر وقتی که بر خود أنها محقق شود در اسناد عیب و نقص بوده و یا صحت قبوض مشکوک باشد یا اینمکه کارو خدمتی که وجه درازاٌ أن داده میشود هنز محقق نشده است و یا اینکه از حدود اعتبارات معینه یا تقسیمات ماهیانه متجاوز شده باشد .
حاج سید ابراهیم _ در این ماده تکلیفی برای تحویلداران معین شده که هیچ ربطی به وظایف أنها ندارد در شور اول این مذاکرات شده بود گفته شد اینکه باید حواله را وزیر امضاء کند بجهت این بود که آن حواله محکم باشد و عیب و نقص نداشته باشد دیگر اینکه تحویلدار هم اگر چیزی بنظرش رسید بتواند حواله را ندهد این هیچ فایده جز معطلی کار ندارد به این جهت عقیده ام این است که این ماده و این وظیفه باید حذف شود .
فهیم الملک _ ترتیبات قانونی که از برای اداره مالیه و محاسبات معین میکنند قسمی است که تمام از اول تا آخر تعیین است از برای یکدیگر هر قد ر که بتوانند تعیین را زیادتر کنند این حسن کار است این عیب کار نیست اداره خزانه خودش یک حقوق معینی دارد عرض کردم وقتیکه آن قانون ماهیانه رفت به اداره خزانه اداره خزانه میداند هر یک از وزارتخانها چقدر در این ماه میتواند حواله کند یاده بر آن ماخذ هیچ وزیری نمیتواند حواله کند واگر هر وزیری زیاده بر آن ماخذ حواله کند اداره خزانه نخواهد داد این یک حقی است که باداره خزانه داده میشود و اگر عیب و نقص در آن حواله به بیند دروی کاغذ آور ده برای وزیر مالیه میفرستد حالا آن عیوبات چند قسم است ممکن است از نمراتیکه معین شده است بر ای یک وزارتخانه آن وزیر زیادتر حواله کرده باشد در آن صورت میتواند اداره خزانه آن حواله را رد کند یا اینکه مثلا چند فقره است که جمع زده اند جمعش فلان مقدار شده است اداره خزانه همینکه دید در جمع خطائی شده آن خطا را نوشته به وزارت مالیه میفرستد فرضا جمع ریزماده هزار تومان است پانزده هزار تومان نوشته شده است حالا نباید اداره خزانه در صورتی که می بینید اشتباه شده آن وجه را بدهد باید اخطار کند یا اینکه فرضا وزیری یک حواله ابلاغی داده است از برای فلان مخارج در یک ولایتی آنوقت حاکم محل مامور مخصوص انجام آن عمل حواله میدهد باداره خزانه که بموجب آن حواله ابلاغی آن وجه اعتباری را باید بدهید آن وقت رئیس خزانه میداند که این خرج اصلا نشده است آیا باید وجه را بدهد رئیس خزانه در این موقع مینویسد که چون آن عمل انجام نشده است این وجه را ندادم و این حواله را کردم این قیودات برای این است که تمام این ادارات در ضمن اینکه بوظیفه خود عمل میکند مفتش یکدیگر هم نباشد .
حاج شیخ الرئیس _ توضیحاتی که جناب مخبر محترم دادند کافی است نه مکفی که بعضی مکفی میگویند و لفظ مکفی غلط است حاج آقا اگر اگرآقا اگر ملاحظه بفرمایند آقایان آنج که گفتند هر حواله با اسناد مثبته منظم شده باشد آنها همه جهتش این است که باید تحویلدار خودش یک حق نظری در آن داشته باشد و الا ثمر این چیست بدیهی است که خزانه یا تحویلدار آن وقتیکه حواله پیششان آمد اگر بنا باشد فوری بدهند و هیچ ملاحظه نکنند اسباب اشکال میشود مثل اینکه فرضا اگر وزیری
حواله مستقیمی یا غیر مستقیمی دارد اگر خزانه دار حق ملاحظه نداشته باشد و مبلغ یا عده حوالجات آن وزیر از حدود اعتباراتش بیشتر باشد کسی می فهمد که این زیادتر است و این حواله مشکوک است و اگر حواله مشکوک باشد آنوقت واقعا میتواند رد کند .
وزیر مالیه _بنده گمان میکنم اینجا یک اشتباه کوچکی واقع شده این حوالجات را آقایان تصور میکنند راجع بخزانه دار جزء است د رصورتی که این حوالجاتی که مقصود است در اینجا نوشته شده راجع بوجوهاتی است که باید بخزانه برسد و خزانه دار کل باید آن پولها را یک کاسه بتحویلدار خانه میرساند که بعد از آنجا این حواله ها داده میشود و آن تحوالجاتی که وزراء بخزانه دار حق دارد که در او نظر کند به بیند از میان اعتبار آن وزارتخانه اضافه نباشد بجهت این که ممکن است دیوان محاسبات اشتباهی کرده باشد وزیر مالیه هم آن وقت لازمه را نکرده باشد اداره خزانه ملتفت شود یا آنکه چنانچه گفتند در جمع یک سهوی شده باشد در آن صورت خزانه حق دارد که این سهو را که دید آن حواله را نپردازد حالا آقایان تصور میکنند هر حواله سه تومانی که حقوق فلان آدم است و بخزانه میرود آنوقت تحویلدار در او دخل و تصورف میکند یا آنکه اورا مشکوک میداند اینطور نیست اینها تمام راجع است به آ ن حوالجات کل و آن حوالجات کل میرود بخرانه داری کل و آن خزانه داری کل البته باید یک وقتی داشته باشد چون تمام اینها باید مواظب باشند که مبادا یک چیز غلطی واقع شود او باید اخطار خودش را بکند و باو اگر هم تحکم کردند که فلان حواله را بپردازد و از آن حواله را مشکوک دانست او باید بگوید آن حواله خطا است ومن نمیکنم و هیچ ماموری یک چیزی که معلوم شد بر او که خطا است نباید بموقع اجرا بگذارد .
حاج سید ابراهیم _ در اینجا این عبارت بطور مطلق مینویسد تحویلداران نمی نویسد تحویلداران مرکز بلکه بعد در تمام ولایات و ایالات شعبه خوزانه ماشین شد آن وقت اینها وظیفه خودشان را همین ها که اینجا نوشته شده است میدانند اینجا آقای وزیر مالیه میفرمایند مقصود آن نیست مانعی را از عبارت باید بفهمیم و این عبارت تحویلداران جزء را هم شامل است میفرمایند فرض تقتین است تقتین خوب است صحیح هم هست ولی نه بحدیتکه یک حواله سه ماهه طول بکشد برای اینکه تحویلداران را مشکوک دانسته است فرضا تحویلدار فارس حواله بنظر ش مشکوک آمد نظریات خودش را باید بنویسد و حواله بطهران برگردد بعد از دو ماه آن حواله ممکن است برگردد بفارس معلوم بشود که نظریات جناب تحویلدار بی محل بوده است .
وزیر مالیه _باز همینطور معلوم شد که مطلبق مشکوک ماند این قانون از روی قوانین خارجه تدوین شده است در خارجه معمول است یک وزارتخانه یک حواله کل از وزیر مالیه میگیرد باداره خزانه این حواله مثلا صد هزار دوییست هزار تومان یا یک کرور است مثلا یک چنین حواله به وزارت جنگ داده میشود از چنین حواله اداغره خزانه نظریات خودش را میکند آنوقت آن پول را وزارت جنگ میدهد بتحویلدار خودش و بموجب حوالجات وزیر جنگ تحویلدار میپردازد و همین ترتیب مخصوصا در وزارت جنگ ما هم معمول است حالا در اینجا مقصود از این تحویلداران نه این تحویل جزء است که در وزارتخانها است مقصود آن تحویلدار کل خزانه دولتی است .
آقا محمد بروجردی _در این عبارت می تویسد و یا اینکه کارو خدمتی که وجه در ازاء آن داده میشود هنوز محقق نشده است بنده این را از وظیفه تحویلدار خارج میدانم
. معین ارعایا _بعقیده بنده تمام این تکالیفی که در اینجابرای تحویلدارنوشته شده است ازوظلیف اوست وصحیح است غیرازهمانکه آقامحمدهم اظهارکردندکه کاروخدمتی که این وجه درازاءآن داده میشودهنوزمحقق نشده باشداین ازوظیفه تحویلدارخارج است.
وزیرمالیه_معلوم میشودبازهم مطلب برای آقایان واضح نشده ممکن است وقتی که بودجه کل ازمجلس میگذرددرآنجاپیش بینی کرده باشندکه دراین سال فلان بنای بزرگ ازبرای دولت ساخته شودفلان کشتی ساخته شودوازاین قبیل چیزهای دیگروبعدممکن است یک حواله باین اسم ازوزارت خانه که این امرراجع باواست بردبدیوان محاسبات دیوان محاسبات رجوع بودجه کل میکندمیبینددرآنجااین خرج درمجلس تصویب شده دیوان محاسبات هم امضاءمیکندازآنجامیفرستدبوزارت مالیه وزیرمالیه هم دانسته یاندانسته امضاءمیکندآنوقت میآیدبخزانه که ازخزانه گرفته میشودخزانه دارملتفت میشودکه چنین خرجی نشده است وامسال نمیشودوجلومیگیرداین یک خلاف وظیفه نیست .
حاج آقا_تصورمیکنم که آقای وزیرمالیه که میفرمایندحوالجات مختصی بحوالجات وزرااست که بخزانه حواله میدهندواین حق نظرمخصوص تحویلداران خزانه مرکزی است درحوالجات کلی که وزراءبخزانه میدهنداین صحیح نباشدونظرکمیسیون هم درموقع شوراینماده باین است که آقای وزیرمالیه میفرمایندنبودم چون بنده هم حضور داشتم نظرات کمیسیون راعرض میکنم نظرکمیسیون باین بودکه تحویلداران درکلیه حوالجات مستقیم وچه درحوالجات اعتباری وچه درحوالجات ابلاغی که بولایات حواله میکنندآنهاهم درصورتیکه معیوب دیده شدبطوریکه درماده۴۰ذکرشده بایدنظرات تحویلدارمنظم شده بفستدپیش امین مالیه وبدیهی است درصورتیکه درآن حواله هم عیب ونقص دیده شدبایدتحویلدارآن راندهدوآن سندرامردودکندبجهت اینکه اگردراینجااین تکلیف ووظیفه راعمومیت ندهیم که تحویل داران جزبحق نظرنداشته باشندآنوقت لازم میآیدکه هرحواله مشکوکی رابمحض رویت تحویلداربدهدوبراینکه یقین داشته باشدکه آن سندمعیوب است یااینکه ازحدودتقسیمات ماهیانه خارج است درصورتیکه بایدنظریات خودش راوقتیکه معیوب دیده منظم کرده بفستدپیش امین مالیه اگراودیدآن نظربی محل است که تحویلدار را متقاعد میکند واگر اوهم تصدیق کردمیفرستدبمرکزپیش وزیرمالیه ودرحوالجات اعتباری هم امین مالیه بایدبداندکه ازحدوداعتبارات خودش تجاوزنکندبجهت اینکه ممکن است مامورولایتی پیش حدوداعتبارات خودش حواله بدهدپس بایدتحویلدارملتفت باشد درصورتیکه حواله ازحدوداعتبارات خارج شدندهدوجلوگیری کندواین حقوق فرق نمیکندچه درحوالجات مستقیم اعتباری یاابلاغی درتمام آنهابایدمنظورشودومانبایددرمقام جلوگیری ازآن حق باشیم وبجهت اینکه اگرملاحظه این کاررابکنیم که ممکن است نظراتش مفرضانه باشدازبراجلوگیری ازاینمطلب حدودنظرات اورااولامعین کرده ایم که نظرات تحویلداردراینمطالب است که حواله نبایدازحدوداعتبارات معینه خارج باشدیاآنکه خدمتی که این وجه درازاء اوداده میشودنشده باشددیگراینکه معین کرده ایم که نظرات خودش رابنویسدوقتی که نباشداگرنظرات خودش رابنویسد نمیتوانداعمال غرض نمایداگرنظرات اومنطقی است که پذیرفته است واگرمنطقی نیست که معلوم است تفتیش میشودآنوقت که معلوم شداعمال غرض کرده است ترتیب دیگری داردپس دراینصورت هیچ نبایدماتردیدداشته باشیم وبگوئیم که ممکن است مفرضانه کاربکند.
وزیرمالیه_بنده عرض نکردم که این فقط راجع بحوالجات مستقیم است وربطی بحواله اعتباری نداردهردوعنوان خزانه داری داخل میشودمقصودبنده این بودکه این حق ازبرای خزانه داری کل هست که دقت نظربکندبعلاوه این حق برای کلیه مامورین دولت هست مخصوصانظربنده هست وقتی که قانون وزارت داخله رامینوشتیم درچندماده آن قانون نوشته شده است که اگربماموری حکم شودکه کاری راانجام بدهندواوبداندکه آنکارخلاف قانون است بایدبه رئیس خودش بگویدکه اینکارخلاف قانون است ونبایدعمل شوداگررئیس اودومرتبه سختی کردوامرکرداوراباجرای آن ماموربایدسندکتبی ازاوبخواهدحالادرست درنظرم نیست که درکجای آن قانون است ولی عرض میکنم مامورین جزءهم اگریک چیزی راخلاف قانون دیدنداین حق برای آنهاهست که اورااخطارکنندولی آنچه دراین قانون نوشته شده است آن راجع بخزانه داری کل است.
موتمن الملک_این ماده نتیجه ماده۳۶راپورت کمیسیون است برای اینکه کارهای اداره بخوبی تفتیش بشودچارهنیست که اینکه به تحویلداران جزءکه درمحل هستندتفتیش رابآنهاهم رجوع بکنیم چون دیوان محاسبات که درمذاکرات نمیتوانددرنقاط مختلفه تفتیش بکندباین جهت نوشته شده است تحویلداران نمیتوانند
وجهی که به آنها حواله شده نپردازند مگر وقتی که برخود آنها محقق شود در اسناد عیب و نقص بوده الی آخر ماده تا باین واسطه در نقاط مختلفه تفتیش بعمل بیاید بواسطه همان تحویلداران اینجا در ماده ۳۶ کمیسیون می نویسد که هر خلاصه حواله مستقیم و هر حواله ابلاغی که بموجب حواله اعتباری که صادر میشود برای اینکه در یکی از صندوق های دولتی وجه آن پرداخته شود باید مستند به استنادی باشد که از آن اسناد بطور صحیح واضح و معلوم شود که وجه معینی بر عهده دولت بود ه و پرداخت آن حواله ذمه دولت را کاملا یا جزء از دین مزبور بری خواهد ساخت حالا ملاحظه بفرمائید که اگر یک اعتباری از مجلس شورای ملی گرفته شده باشد از برای ساختن یک سربازخانه در اصفهان حواله اعتباری این رابدیوان محاسبات میسازند دیوان محاسبات بموجب تصویبی که در مجلس شده است امضاء میکند ولی دیوان محاسبات در اصفهان نیست که به بیند این سریازخانه ساخته شده است یا خیر باید در دست او سندی باشد که این سربازخانه ساخته شده است و ثابت شود که یک وجهی بر عهده دولت هست که اداء این حواله دمه دولت را از آن دین بری میکند یا خیر باید آن تحویلدار که آن پول را میدهد بداند که آن قراولخانه ساخته شده است یا خودش میرود در محل نگاه میکند و یا این که میگوید برو و از مامورین دولت تصویق ساخته شدن این بنا ر بیاور که حاکم بنویسد این سربازخانه ساخته شده است و تا آن تصدیق را نیاورد حواله را نیمدهد یا این که مثلا تحویلدار میبیند که در جمع یک ستون چهار و پنج را یازده حساب کرده است نباید این حواله را بدهد چون حواله غلط است یا اینکه صحت قبض بنظرش مشکوک بیاید مثل اینکه یک شخصی می آـید با دولت بطور مقاطمه قرار میدهد که قراولخانه بسازد به مبلغ ششهزار تومان آن قراولخانه که را ساخت فوت میکند آنوقت حواله می آورند که وجه آنرا دریافت کنند تحویلدار میداند که این شخص فوت شده است گیرنده حواله اگر صغار آنشخص متوفی هستند یا غیر از قیم سغار هستند نباید آن وجه را بدهد بجهت اینکه اگر بصغیر داد ممکن است قیم او هم مطالبه کند که باید این وجه بمن برسد اگر تغییر قیم داده است بطریق اولی میتواند مطالبه کند و همچنین تحویلدار اراگر ببیند که یک حواله از حدود اعتبارات خارج است آنوقت هم نباید آنحواله را حدود بدهد مثلا از طرف وزارت جنگ یک حواله اعتباری داده شده است بحا.م فارس پنجاه هزار تومان و از این پنجاه هزار تومان حاکم فارس ده هزار تومان بحاکم بهبهان حواله اعتباری داده است حکومت بهبهان فرضا پانصد هزار تومان حواله میکند تحویلدار باید بداند که این چقدر اعتبار دارد وقتیکه دانست ده هزار تومان اعتبار دارد و یازده هزار تومان حواله کرده است آنوقت آن تحویلدار چون از حدود اعتبار او خارج است نمیدهد و این یک چیزی است که همیشه باید باشد و اینتفتیشات در عملیات باید بشود بجهت اینکه دیوان محاسبات که نمیتواند آدم بفرزستد در اطراف که این کار را بکنند .
رئیس _ پیشنهادی از طرف آقای عزالممالک شده است قرائت میشود .
پیشنهاد آقای حاج عزالممالک بعبارت ذیل قرائیت شد .
( بنده پیشنهاد میکنم جمله (ویا اینکه کار و خدمتی که وجه در ازاء آن داده میشود هنوز محقق نشده است ) از ماده ۳۹ حذف شود .
رئیس _اول در این پیشنهاد رای میگیریم کسانیکه با این پیشنهاد موافقند قیام نمایند .
رئیس _اکثریت حاصل نشد پس رای در خود ماده ۳۹ میگیریم کسانی که ماده ۳۹ راپورت کمیسیونرا تصویب میکنند قیام نمایند .
رئیس _ باکثریت تصویب شد .
ماده ۳۸ از لایحه وزیر و ماده ۴۰ از راپورت کمیسیون بعبارت ذیل قرائت شد ( ماده ۴۰ ) در صورت عدم قبول حواله یا ابلاغ تحویلدار مکلف است که ملاحظات خود را در روی کاغذ آورده به آوردنده حواله بدهد و همانروز سوادی از آن لایحه برای وزیر مالیه بفرستند تا وزیر مشارالیه بلافاصله یا وزیری که حواله راجع به اداره او است مداکره نماید .
محمد هاشم میرزا_ بجاز لفظ روی کاغذ آورده بنویسد نوشته به آونده حواله بدهد بجهت اینکه نوشتن هم برو کاغذ آوردن است .
دکتر ا میر خان _ لفظ لایحه را در این ماده تبدیل بلفظ مکتوب نمایند در اینجا معنی ندارد .
آقا شیح غلامحسین _ د رعوض ملاحظات خود را روی کاغذ آورده خوب است نوشته شود سواد حواله را منظم بملاحظات خود بوزارت مالیه بفرستد بجهت اینکه وزیر مالیه درست ملتفت شود که چه حواله بوده .
آقا سید حسین اردبیلی _ از عبارت ماده ۴۰ معلوم میشود که مقصود تحویلداران مرکز هستند بجهت اینکه تحویلداران نمیتوانند ملاحظات خودشان را پیش وزیر مالیه بفرستند و این عبارت ممکن است اساب اشتباه تحویداران بشود و اگر بخواهند ملاحظات خودشان را از هر جا بوزیر مالیه بفرستند این اسباب تاخیر در جریان امور میشود بجهت اینکه ممکن است اگر ملاحظات خود را به امین مالیه آن ولایت یا ایالت اظهار بدارد فوری در همانجا بدون اینکه محتاج بفرستادن نزد وزیر مالیه شوند رفع شود و این بک اصلاح جزئی رفع میشود باینطور که نوشته شود سوادی از آن برای وزیر مالیه یا کسیکه نماینده او است در سابر جاها بفرستد که شامل تحولیدار ان جزء هم بشود و سوء تفاهم در آتیه نشود .
فهیم الملک _در ماده قانون هیچوقت دیگر جزء بجزء مطالب ر شرح نمی دهند اگر در شیراز حواله دادند تحویلدار آن را مشکوک دانست نظرات خودش اگر در آنجا رفع شد که آنحواله را میدهد و الا بدیهی است سوادی از آن بطهران فرستاده میشود پیش وزیر مالیه دیگر این یک چیز غیر ممکن نیست آن تحویلدار شراز فرضا سواد آن لایحه را بفرستد بطهران تا کشف و تحقیق امر بشود و آنوقت رسید این حواله بهر وزارتخانه که راجع است وزیر مالیه مذلاکره کرده رفع اشکال میکند دیگر این چیزی نیست که در اینجا جزئیاتش را بنویسند .
رئیس _ حال اصلاحاتی که ضمنا اظهار شده در ماده شده است قرائت میشود .
ماده ۴۰ بعبارت ذیل فرائت شد .
ماده ۴۰ در صورت عدم قبول حواله مستقیم یا ابلاغی تحویلدار مکلف است تکه ملاحظات خود را کتبا به آورنده حواله بدهد و همان روز سوادی از آن ملاحظات برای وزیر ملایه یا حواله کننده درجه دوم بفرستند تا وزیر مشارالیه بلافاصله یا وزیری که حواله راجع به اداره او است مذاکره نماید .
وزیر مالیه _اشکال برداشته نشد حواله کننده که نمیتواند با وزیر مالیه طرف شود .
رئیس _ ملاحظه دیگری نیست ( اظهاری نشد ) حالا رای میگیریم د رماده ۴۰ راپورت کمیسیون یا جزئی اصلاحی که شده است کسانیکه تصویب میکنند قیام نمایند .
رئیس _ باکثریت تصویب شد بقیه شور در این قانون میماند بجلسه آتیه .
فهیم الملک _ موادی که از کمیسیون برگشته آنها هم حاضر است خوب است حالا بخوانند .
رئیس _ موادیکه میرود به کمیسیون و از کمیسیون برمیگردد یک مرتبه در آخر خوانده میشود .
آقا میرزا ابراهیم خان _ مکتوبی از وزارت جنگ فرائت کردند متضمن تقاضای کمیسیونی را از مجلس برای نظارت در مصارف جنگ .
فهیم الملک _ خوب بود یک نماینده از وزارت جنگ بود تا توضیحاتیکه لازم است در این تقاضا میداد زیرا معنی تقاضا را بنده نمیدانم چیست اگر برای مخارجی است که قبل از گذشتن بودجه وزارت جنگ میشود می خواهند بان مخارج رسمیت بدهند که بنده گمان نمیکنم بر فرض که آن هیئت تصویب و تصدیق هم بکنند تصدیق آنها کافی از تصویب مجلس باشد باز بالاخره باید به مجلس بیاید و اگر مقصود تفتیش است که آن را هم کمیسیون تفتیش در ضمن رسیدگی بحساب وزراء خواهد کرد و مخارجی را که تا امروز وزارت جنگ کرده است اعتباری میدهند و در مخارج آتیه البته وزارت جنگ مسئول است همانطور که مخارجی را که وزراء میکنند بودجه به مجلس نیامده است مسئول آنها که خواهد بود وزیر مالیه جواب گفته خود وزراء مسئول هستند و به عقیده بنده اگر امروز فرضا بیست نفر هم بروند به ورازت جنگ مصارفی بتصویب آنها هم بکنند و بعد بیاید به مجلس و مجلس تصویب تکند تصویب آن نبیست نفر ابدا فایده ندارد و اگر یکی ار نمایندگان فرضا او یک خرجی ایرادی بکنند که فلان خرج چرا شده است وزارت جنگ جوابا بگوید نمایندگان بودند باطلاع آنها شده است ابدا مفید نخواهد بود و مجلس قانع نخواهد شد پس در این صورت نمیدانم مقصود از این کمیسیون چه بوده و چه میخواهند خوب بود کسی بود توضیح میداد.
دکتر علیخان _ بنده موافقم و می خواستم عرض کنم با این ترتیب هیچ وقت بودجه بمجلس نخواهد آمد.
.
وزیرمالیه_چون دراینجااسمی ازبودجه برده شداین است که بنده لازم است عرض کنم که بنده بودجه راتادوسه هفته دیگرتقدیم خواهم کردواینهم لازم است عرض میشودکه تقریباسابقین شروع به بودجه هم نکرده بودند
رئیس_أقای معاضدالسلطنه سئوالی ازأقای وزیرمالیه داشتیدبفرمائید.
معاضدالسلطنه _ چندی است که از بارهائی که وارد شهر میشود حقوقی قرار داده اند و میگیرند بتوسط مامورین نظمیه گرفته میشود از هر یاری که وارد میشود باختلاف یک چیزی بگیرند مثلا از الاغهائیکه میروند گچ و آجر میاورند ظاهرا باری یکشاهی میگیرند و از بارهای دیگرازهرقبیل یک چیزی میگیرندمثلاازبارعسل یک مبلغی میگیرندصورتش رادارم ازروی صورت ممکن است تمام رابخوانم مثلاازبار زعفران نظرم هست که چهارتومان میگیرنداینهاراوزارت مالیه اطلاع داردیاخیر؟
وزیرمالیه_این عوارض که گرفته میشودبطوری که فرمودیدابداوزارت مالیه اطلاع نداردوابداراجع بوزارت مالیه نیست شایدبلدیه رای خودشان بازیک مالیاتی تازه وضع کرده باشند.
معاضدالسلطنه_بلدیه ازاین مالیات ابداخبری نداردوبنده تحقیق کردم بهیچوجه تصویب بلدیه هم نیست وتازگی بلدیه به صورت مالیات نواقل راکه سابقاازمجلس گذشته است طبع واعلان نموده بودمیخواستم بموقع اجرابگذاردبعدهم ازقرارمذکورمنصرف شده است مگربعضی ازآنهاعجالتامیگیرندواین مالیاتیکه ازبارهائی که واردشهرمیشوندگرفته میشودبدون تصویب واطلاع بلدیه نظمیه میگیردخوب است ازطرف وزارت مالیه غدغن شودکه من بعدنگیرندوتحقیق شودکه بامرکی میگرفته اند
وزیرمالیه_عرض میشودمالیات مملکتی که هیج ربطی به نظمیه وبلدیه نداردولی دراینموردظاهرااختلافی شده است شایدخیال میکننداینطورمالیاتهارانظمیه حق داردچون حالااطلاع کاملی ندارم نمیتوانم چیزی بگویم تحقیق میکنم درجلسه دیگرعرض خواهم کرد.
حاج آقا_ بنده چندی قبل عرض کردم که درظمنامه داخلی نوشته شده است که صورت عرایض که بمجلس میآیدومجلس بوزارتخانهارجوع میکندوزراءاقداماتشان راقلادرظرف دوماه بایدبمجلس اطلاع بدهندوهمانطوریکه درنظامنامه قیدشده است که عرایض مهمه راکمیسیون بایدبمجلس اطلاع بدهدکمیسیون نظربعمل بوظیفه خودش بعضی عرایض مهمه رابمجلس اطلاع داده بودازجمله آنهایکی تشکی مردم بودازهمین پولهائی که ازبارهادم دروزاه میگیرندکه آقای معاضدالسلطنه اظهارکردندویکی ازآن عرایض مهمه که بنده بالخصوص بآن نظردارم عریضه سردارمحبی بوده که کرارااظهارکرده وتقاضای محاکمه کرده است که چندین مرتبه هم بمجلس وهم بوزراءعریضه نوشته وتقاضای محاکمه کرده است وهیچ جوابی باوداده نشده ماواقعا هیچ نفهمیدیم ملاحظه بفرمائیدکه یکنفرازاتباع ایران چندین مرتبه تقاضاکندچه بتوسط عریضه بوزراءچه بتوسط جرایدمحلی عریضه بنویسدنه یک نه دو بلکه مکرردرمکرروهی عجزمیکندوتصریح نمایدکه مرامحاکمه کنیداگرمقصرم مجازات شوم اگرنیستم چرادرانتظارموهوم باشم وهیچ باظهارات اوگوش ندهندوبنده منتظربودم درآن کابینه سابق ببینم چه اقدام میشودبدبختانه هرقدرمادرانتظاربودیم آنطرف هیچ بفکرنبودوابدااقدامی ننمودودراینخصوص بااین ترتیبات واقعا نام مشروطیت رالکه داردکردنداستدعامیکنم این کابینه یک اقدامی بکندکه پیش ازاین ماموردطعنه سایرین نباشیم دیدم اصناف هم دراین باب عریض کرده بودندوواقعااین حرفی است خیلی مشروع که یکنفربایستدبگویدبیائیدمرامحاکمه کنیداگرتقصیرم ثابت شدمرامجازات کنیداگرمقصرنیستیم چرابعدازآنکه پس ازهمه خدمت که بشروطیت کرده ام موهون باشم این حرف جواب نداردغیرازاینکه نام مشروطیت لکه دارمیشوددرصورتیکه کسی چنین تقاضائی میکندمسموع نمیشودونتیجه که ازاین بی التفاتی باین نحوعرایض حاصل میشودجزنشستن اودرسفارتخانه عثمانی ولکه دارکردن نام مشروطیت چیزدیگری نیست.
فهیم الملک_بنده مدتی بودسئوالی ازوزیرمالیه کرده بودم راجع بدیوان محاسبات که عجالتاهست بطوری که نظرآقایان هست چندمرتبه درمجلس مذاکره شده است که این دیوان محاسباتی که هست آن محاسبات که درقانون اساسی نوشته شده است نیست این هیئت مفتشه است ازطرف وزارت مالیه حالاباین مطلب وارد نمیشویم که اولاابقاءاین هیئت لازم است یاخیراین بسته بمیل وزیرمالیه است لکن بعضی اقدامات ازطرف آنهامیشودکه ازقرارمعلوم وزارت مالیه هم نتوانسته است آنهارامتقاعدکندمثلاآنهاتصورکرده اندکه معنی دیوان محاسبات که رسیدگی بحساب میکنداین استکه حتی الامکان بایدمباشرین ومامورین دولت رامحکوم کردوهرچه ممکن است بآنهاسخت بگیرند این معنی دیوان محاسبات نیست عجب این است بعضی ازحسابهارارسیدگی میکندومینویسنداین حساب صحیح است وقبوضات شماصحیح است لکن شمابایدتومانی چهارهزاربملت ببخشیداگراین تومان چهارهزارطوری است که چیزی بنظرآنهارسیده آنرابایداظهارکنندکه بفلان جهت تومان چهرهزارازکلیه این حساب محل ملاحظه است وندهندواگرخیر صحیح است ومیگویندبایداین شخص تومانی چهاهزارمال خودش بملت ببخشیدگمان ندارم هیچوقت ملت ممنون این اظهاربشودوهرگزمنتظرنیست که یکی ازمامورین دولت چنین اظهاری بکندوهیئن دولت هم گمان ندارم اجازه بدهندوراضی بچنین اظهاری باشندمقصوداین است که بحساب کسی برسنداکردولت بدهکاراست که بگیرند و برسانند و اگرطلبکاراست ازدولت بازبگیرندازدولت وباوندهندحالابنده سئوال میکنم ازآقای وزیرمالیه که اولابقای این هیئت راباین ترتیب لازم میدانندیاخیرثانیاًاین ترتیبات باطلاع وتصویب ودستوروزیرمالیه عمل میشودیاخیرپیش خوداین اقدامات رایمکنندچون اینراکه اینهااغلب اهل حساب نیستندهمه میدانندمیخواهیم بدانیم برای رسیدگی بحساب گذشته وزارت مالیه چه دستوری وچه ترتیبی بآنهاداده شده است وآنهابترتیبی که بآنهادستورداده شده است رفتارمیکنندیاخودسرانه این اقدامات رامیکنند.
وزیرمالیه_عرض میکنم هرقدراین تشکیلات اداری درموقع خودش ممکن است خوب ومفیدواقع شودهمان اندازه درغیرموقع ممکن است غیرمفیدبلکه مضرواقع شودبدبختانه خیلی ازتشکیلات درولایت شده که ماتصورمیکردیم باعث آسایش اهالی میشودبرعکس اسباب تظلم آنهاشده است وگرفتاری مملکت واعمال اغراض زیاداماآنچه راجع است بدیوان محاسبات واقعابنده نمیدانم شایدغرض ورزی نکرده است ولی معلوم است این آن دیوان محاسبات قانونی که بایدباشدنیست این یک هیئت تفتیشیه است بطوری که گفتندهیئت تفتیشیه درمملکت لازم است وهرساعت زودتربطورصحیح تشکیل شودبهتراست وبنده دراین چندروزه مخصوصادرباب تفتیش مذاکرات بااشخاصی که لازم بوده است کرده ام وخیلی جدامیل دارم که یکهیئت تفتیشه صحیحی تشکیل شوذورئیس این دیوان محاسبات هم پیش من آمدواظهارکرده چون این دیوان محاسبات قانونی نیست من نمیخواهم این عنوان روی من باشدهرکاری که بمن رجوع کنیدمن باکمال میل حاضریم باهرترتیبی که مقتضی باشدبنده هم یکی نظربآن اقداماتی که درنظردارم اقدامی نکرده ام ویکی هم نظرداشتم بکمیسیونی که درمجلس دایراست ومخصوصاصحبت درتاسیسات دولت میشودمنتظراوهستم که خودم پیش خودتاسیس نکرده باشم مباداآن تاسیس خلاف پروگرامی باشدکه ازآن کمیسیون خارج میشودکه انشاءالله امیدوارهستم که کارآن کمیسیون هم بزودی تمام شده ویک رای صحیحی اتخاذبکنندکه تشکیلات امروزی بطوری که اقتضاءمیکندبشودبنده هم خیالات خودم راتقدیم همان کمیسیون میکنم انشاءالله ترتیبی داده شودکه ادارات بعدبطورصحیح تشکیل شود
فهیم الملک_مقصودبنده این بودکه یک قانون دیوان محاسباتی الان نوشته میشودوازمجلس خواهدگذشت واین قانون محاسبات پرسیدگی این هیئتی که مطابق آن قانون تاسیس میشودبعدازاین دایرخواهدشدوحساب پنج سال قبل که گذشته است مطابق این قانون نمیشودرسیدگی کردلیکن همان حسابهاهم یک ترتیبی داشته ویک ترتیب درآنوقت معمول بوده است که نمیتوان گفت بکلی غلط است فرضاشخصی که یک سندی ازده سال قبل دردست داردوامضای شاه یاصدراعظم راداردآن راسندیت بایدداداینهارابیک شکلی بایداصلاح کردنبایدطوری کردکه واقعاحق مردم ازبین برودواسباب شکایت مردم بشودیک چیزی که خیلی اسباب شکایت مردم شده است ازهمین راه است زیرااگرتایک اندازه ازروی حقانیت بودخوب بودولی میخواهم عرض میکنم که اغلب اقدامات آنهامن غیرحق شده است میخواستم استدعاکنم ازوزرات مالیه که اقدامی کنندویک ترتیبی ازبرای محاسبات گذشته تاامروزبدهندو
یک ترتیبی در درسیدگی آنها بحسابهای مردم بدهند که اسباب شکایت نشود .
وزیر مالیه _ در این ترقیات که در نظر داریم مخصوصا هیئتی از برای درسیدگی به بقایا در نظر گرفته شده است که رسیدگی بقایا میکنند ولی فیصل کردن این کار هم واقعا خالی از اشکال نیست بجهت این که واقعا اشخاصی هستند که یک حسابهای غریبه برف انبار کرده اند که اگر انسان بخواهد آنها را علی العمیا تصویب کند یک ضرری خیلی کلی بدولت وارد آورده است . کاشف _ چون مهمترین وظایف مسئله بودجه است آقای وزیر مالیه فرمودند تا دوسه هفته دیگر به مجلس خواهد آمد بنده مکرر خاطر دارم که از وزراء د راین خصوص سئوالات شده است و جواب دادند که عنقریب بودجه بمجلس خواهدآمد و حالا که هشت ماه از سال می گذرد ما خبر از بودجه نداریم و تمام این مناقشاتی که میشود در مجلس بواسطه نداشتن بودجه است چون هنوز ابدا اطلاع از وضع بودجه نداریم و مخارج هم کلا بمجلس نیامده است و همین طور جزء بجرء آمده است بنده می خواستم سئوال کنم از آقای وزیر مالیه که تا چه وقت ما میتوانیم منتظر بودجه باشیم دیگر آنکه بفرمائید تا بحال مخارجاتیکه در مالیه بوده است با اینکه بودجه بمجلس نیامده است از روی چه ترتیب داده میشده است میتوانند بگویند علی الحساب بوده بطور قطعی داده می شده است در صورتیکه بعد از آن بودجه بمجلس کم و کسری در آن مخارج شد آن وقت دولت پس خواهد گرفت یا یک ملاحظه دیگری در این خصوص کرده اند .
وزیر مالیه _ در خصوص بودجه که بنده عرض کردم جدا خودم داخل اینکار شده ام و هر روز چند ساعتی اوقات خودم را صرف اینکار میکنم اگر سایرین یک اهمالی کرده اند من ماخوذ و مسئول نیستم و اگر یک التزامی میباید بدهیم آنرا هم هرطور که میفرمایند التزام بدهم اما در خصوص تشکیلاتی دروزارت خانها شده است و یک حقوق هم آنها گرفته اند کم یا زیاد بآنها میدهند واینکه بعضی مخارج شده بعد از آنکه بمجلس آمد بعضی از آنها را قبول نکنند بروند پس بگیرند این لایق شان هیچ دولتی نیست و ا ین دولت هم این کار را نخواهد کرد عجالتا یک کاری است که وزرای سابق بیک ترتیبی که مصلحت دیدند کرده اند و بنده هم یک ترتیبی در نظر گرفته ام و امیدوارم اصلاح شود و در این چند روزه که وارد شده ام تغییری در آن اساس نداده ام و منتظر آن کمیسیون بوده ام که تا کنون چه اقدامی کند و خودم یک دستورالعمل کافی تقدیم کرده ام .
کاشف _ علاوه بر آن سئوالاتی که شد و فرمودند وقت خودم را روزی چند ساعت صرف انجام این عمل میکنم استدعا دارم همین طور عمل فرمایند که بزودی این مسئله بودجه که اساس وظیفه ما در آن است بعمل بیاید و هرچه زودتر بودجه از مجلس بگذرد .
وزیر مالیه _ سئوالی د رخصوص ضرابخانه داشتند بنده مخصوصا برای آن حاضر شده ام .
رئیس _ حالا بعضی از آقایان در خارج هستند وقت هم هم گدشته بجلشه دیگر بماند دستور جلسه آتیه روز پنجشنبه شور آخری در راپورت وزارت فوائد عامه راجع بچرم سازی و صابون سازی و شور در بقیه قانون مجاسبات عمومی .
رئیس حرکت کرد مجلس مقارن غروب ختم شد .