مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ فروردین ۱۲۸۹ نشست ۷۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۲ فروردین ۱۲۸۹ نشست ۷۸
جلسة ۷۸
صورت مذاکرات مشروح روز سه شنبه غره ربیع الثانی
مجلس سه ساعت و ربع قبل از غروب آفتاب به ریاست آقای مستشار الدوله منعقد گردید صورت مجلس روز شنبه را آقای معاضد الملک قرائت کردند.
رئیس ـ در این صورت مجلس ملاحظه هست؟
اسدالله خان ـ بنده اعضای کمیسیون ها را که انتخاب میکردند عرض کردم که به واسطه کسالت مزاج نمیتوانم در دو کمیسیون انتخاب شوم حالا باز میبنم در کمیسیون قوانین مالیه انتخاب شده ام استدعا میکنم مرا معاف بدارند.
سید حسین اردبیلی ـ در صورت نوشته کمیسیون معارف خوب است همین طور که کمیسیون فوائد عامه و پست و تلگراف را تواما ذکر میشود در اینجا هم ذکر کمیسیون معارف و اوقاف ذکر شود.
رئیس ـ حال در صورت ملاحظه دیگری هست.(اظهاری نشد و رئیس صورت را امضاء کرد.)
(راپورت کمیسیون قوانین مالیه نظام و معارف راجع به تعیین رئیس و نایب رئیس و منشی و مخبر هر یک از آنها را آقای معزز الملک قرائت کردند.)
(راپورت شعبه اول قرائت شد که به جای شاهزاده ابو القاسم میرزا آقا میرزا نوبری به عضویت کمیسیون عرایض انتخاب شد و آقا شیخ اسمعیل هشترودی در اینجا غائب بود.)
شیخ اسمعیل هشترودی ـ علت غیبت بنده این بود که اطلاع ندادند و بنده هم استعفا میکنم برای اینکه نمیتوانم در دو کمیسیون کار کنم.
وحید الملک ـ شعبه اول مرکب است از دوازده نفر اعضاء و این دوازده نفر قابل انتخاب هستند یکی صدر العلما است و یکی آقا شیخ اسمعیل هشترودی باقی هر کدام عضو دو کمیسیون هستند آقای صدرالعلما عذر خواستند نمیتوانم فقط آقا شیخ اسمعیل هشترودی باقی مانده اند و بنه عرض میکنم اگر ایشان بخواهند استعفا بدهند ما در یک موادی گیر میکنیم که باید رفع آن محظور بشود.
رئیس ـ آقای متین السلطنه سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله در علت تأخیر اجرای حکم هیئت مدیره در باب محبوسین پلتیکی.
متین السلطنه ـ از معاون وزارت داخله خواهشمندم بفرمایند که جهت چیست حکم هیئت مدیره تا امروز درباره محبوسین پلتیکی اجرا نشده و باطل مانده است.
قوام السلطنه ـ این سئوال را مدتی است که از مجلس کرده اند و آن ورقه ای که از مجلس فرستاده شده بود بنده فرستادم برای وزیر داخله چون خواستند خودشان در این باب جواب بگویند به این جهت بنده عذر میخواهم خودشان تشریف میاورند و جواب میفرمایند.
رئیس ـ آقای وزیر زاده در باب زرتشتیان کرمان سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله.
وزیر زاده ـ بعضی اخبار از کرمان میرسد که خیلی جای تاثر است به این جهت بنده از معاون وزارت داخله سئوال میکنم آیا نسبت این بی اعتدالی ها در حق برادران رزدشتی ما صحت دارد یا خیر و در این باب چه اقدامی شده چنانچه جواب آقای معاون وزارت داخله مرا متقاعد نکند سئوال خود را بدل به استیضاح خواهم کرد.
قوام السلطنه ـ بلی چند روز قبل تلگرافی از کرمان رسیده است که توهینی به زرتشتیان مقیمین آنجا شده است از وزارت داخله تلگرافات سخت شد به معاون ایالت کرمان که راپورت وقایع را بدهد ببینیم مقصر و مسبب این کار کیست و او هم راپورت این مسئله را داده و مقصرین تبعید شدند و اسباب آسایش آنها فراهم شده است.
رئیس ـ آقای متین السلطنه سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله در باب کشتار بره.
متین السلطنه ـ بلی میخواستم از معاون وزارت داخله سئوال کنم که کشار بره ممنوع شده است یا خیر؟
قوام السلطنه ـ در این خصوص با وزارت خارجه مشغول مذاکرات هستیم و هنوز حکمی صارد نشده ولی وزارت خارجه قول داده است که تا یک هفته این امر را اصلاح نماید و بعد از آن حکم عمومی خواهد شد.
متین السلطنه ـ از جوابی که دادن همچه میفهمم که تا یک هفته دیگر کشتار بره ممنوع خواهد شد اگر این طور است خوب بود صراحتا میفرمودند این طور یک قدری ابهام داشت.
قوام السلطنه ـ عرض کردم وزارت خارجه این قول را داده است که تا یک هفته دیگر این عمل ختم میشود.
متین السلطنه ـ این مطلب به وزارت خارجه ارتباطی ندارد.
رئیس ـ میدانید که این مسئله چون ارتباطی به یکی از بتعه خارجه پیدا کرده است و مانع از اقدام وزارت داخله شده است وزارت خارجه وعده داده است که تا یک هفته آن مانع را رفع کند تا وزارت داخله بتواند به وظایف خود قیام نماید.
رئیس ـ آقای معزز الملک سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله درخصوص ترکمان و تاخت و تازی که در خراسان کرده اند.
معززالملک ـ از چندی قبل ترکمان بنای تاخت و تاز را در حدود خراسان گذاردند و خیلی اسباب زحمت اهالی آنجا شده بود و گویا به طوریکه در روزنامه ایران نو خوانده شد یکی از جهات تحریک این کار تحریک بعضی سر کرده بوده است که به یکی از طایفه شیخی ها خواسته است تاخت و تاز نماید و پریروز هم تلگرافی از مزینان رسید که ترکمان آمده اند و مزینان را چاپیده اند و بریهی است که مزینان نقطه ای است که در اواسط خاک خراسان واقع شده و در صورتی که آنجا را غارت نمایند حال سرحدات معلوم است بنده از معاون وزارت داخله سئوالی میکنم که اقدامی در این خصوص شده است یا خیر و این مطلب صحت دارد یا خیر؟
قوام السلطنه ـ یک چنین چیزی به وزارت داخله رسید و همان وقت که راپورت این کار داده شد به حاکم بجنورد و خراسان حکم شده استعداد کافی به آنها داده شود که از طرف بجنورد حرکت کند و گمان میکنم بعد از حرکت استعداد از بجنورد جلوگیری از این کار بشود.
معزز الملک ـ وزارت داخله آیا استعداد بجنورد برای جلوگیری کافی است؟
قوام السلطنه ـ سوار بجنورد کافی است هر وقت هم این طور تخطیات میشد آنها مامور میشدند و غیر از آنها را نداریم و به آنها مأموریت داده شده است که رفع اشرار را بنمایند.
رئیس ـ شاهزاده سلیمان میرزا سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله در خصوص اعضم الدوله.
سلیمان میرزا ـ میخواستم عرض کنم اعظم الدوله که سیات اعمال او را کاملاً مسبوق هستید و میدانید که کارهائی که از او صادر شده است که اسباب وحشت قلوب است به طوریکه نمیتوانم عرض کنم و اگر عرض کنم روح هر انسانی متنفر خواهد شد چه خونها ریخت مثل اینکه شخصی را با سمبه و تفنگ کشت و جوانی را جلوی مادرس به جرم سی شاهس سر برید و به این ترتیب قریب شانزده نفر را به قتل رسانید و تمام آنها را عکس انداخته اند و دو سه عکس از آنها را خود بنده دارم حال که به حمد الله این شخص از حسن اقدامات حکومت آن زمان دستگیر شده و به تهران آمده است وزارت داخله در این باب چه اقدامی کرده است زیرا که یکی از ورثه مقتولین آمده و تا امروز چند عریضه به وزارت عدلیه داده اند و چند مرتبه جلوی ماها را گرفته اند و شما میانید چه اندازه به ماها تعدی شده است و چند عریضه داده ایم علت اینکه اعظم الدوله در وزارت عدلیه حاضر نمیشود چیست بنده هم میخواستم علت این را سئوال کنم و بدانم که در موضوع این شخص وزارت داخله چه خیالی دارد.
قوام السلطنه - خیال وزارت داخله درباره اعظم الدوله از همین معلو.م می شود که او را بطهران احضار کرده است معلوم است که احضار او بطهران برای این نبوده که اظهار التفاتی باو شود البته برای این است که رفع تمدی و احقاق حقوق مظلومین بشود (( از وزارت عدلیه چند مرتبه اعظم الدوله را خواسته بودند در هیئت وزراء صلاح ندیدند که فعلا بوزارت عدیله فرستده شود و گویا برای این بوده است که محاسبات دیوانی خود را اولا بپردازد و صورت حساب او هم از حکومت کرمانشاه خواسته شده بعد از تصفیه علوم است که سایر مطالب ه تصفیه خواهد شد.
سلیمان میرزا ـ اینکه فرمودند صورت محاسبات اعظم الدوله را خواسته اند گمان میکنم اگر بخواهند خساراتی که از او به دولت و ملت وارد آمده بگیرند تمام دارائی او را بگیرن باز کم دارند او چند مرتبه به یهودیها و بازارها دهات و اطراف کرمانشاه را غارت کرده در این صورت تمام اموال او را باید توقیف کرد گمان میکنم محاکمه مانع از رسیدگی حساب نشود و تا آن صورتی که خواسته اند بیاید او را بفرستید به وزارت عدلیه که محاکمه بشود که زمانی که صورت حساب او آمد حکم محکمه جزا هم معلوم میشود.
قوام السلطنه ـ بنده هم همین را تصدیق میکنم و در هیئت وزراء اظهار میکنم که قبل از آنی که صورت حساب آن بیاید به وزارت عدلیه فرستاده شود.
رئیس ـ شاهزاده اسدالله میرزا سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله در باب نان.
اسدالله میرزا ـ چند روز قبل سئوالی شد در خصوص نان و اطمینان دادند و بعد هم بهتر شد ولی نباید به همین قدر قانع شد برای اینکه تا سر خرمن باید تهیه کرد که باز اوضاع سابق تجدید نشود حالا سئوال میکنم از معاون وزارت داخله که در این باب چه اقدامی کرده اند.
قوام السلطنه ـ مامورین به بلوکات اطراف تهران فرستاده شده و صورت اجناس آنجا هم به وزارت داخله داده شده است و مخصوصا در همان روزی که در مجلس این مطلب مذاکره شد وزارت داخله در مقام اقدامات بر آمد ه است آقای وکیل الرعایا نیز حاضر شدند که بیست هزار خروار جنس وارد کنند به علاوه جنس رئیس الوزرا سه هزار خروار داده شده و قریب ده هزار خروار خریداری شده و اینها که عرض کردم پشت سر هم میرسد مقداری نیز از ساوجبلاغ حمل شده است و گمان میکنم این مقدار تا سر خرمن کافی باشد.
اسدالله میرزا ـ اینکه فرمودند آقای وکیل الرعایا حاضر شدند مقداری وارد کنند امیداورم که هراهی بکنند ولی بنده مایل بودم که جواب صریح بدهند به این طور که بگویند که الان تا سر خرمن چند ماه است و ماهی چه قدر لازم است مثلاً هفت ماه است و سه ماهه ۲۷ خروار لازم است.
قوام السلطنه ـ بنده خواستم مفصل عرض نکنم ولی عرض کردم که مامورین متعدد به بلوکات فرستاده شده و یک ده هزار خروار در جائی و یک سه هزار خروار در جای دیگر معین شده و مرتبا میرسد و آقای وکیل الرعایا هم متعهد شد که مقداری را که عرض کردم وارد کنند و اینها تقریبا سی هزار خروار بلکه اضافه میشود و امیداورم که تا سر خرمن کافی باشد.
رئیس ـ آقای حاج آقا سئوالی داشتید از معاون وزارت داخله در باب تکمیل عده نمایندگان.
حاج آقا ـ بزرگترین احساسات ملت این است که نمایندگان آنها از اطراف در این مرکز جمع شود و بدبختانه میبینم که الان مدتی است که از افتتاح مجلس میگذرد و بیش از نصف از نمایندگان حاضر نشده اند گمان میکنم که این نمیشود از طرف اهالی دانست بلکه از مسامحه حکام است میخواستم از وزارت داخله سئوال کنم که اقدامی در این باب کرده اند و تقصیر این تأخیر را فهمیده اند که از کیست یا خیر.
قوام السلطنه ـ این فرمایش را تصدیق میکنم که مسامحه از طرف حکام است ولی از طرف وزارت داخله اهمال نشده است همه روزه به حکام توبیخ میشود که چرا وکلا را اعزام نمینمائید و مخصوصا شخصیکه مأموریت دارد که مراقب این کار باشد برای او جدولی ترتیب داده شده است و روی میز گذارده شده که وقتی می آید میبیند که به فلانجا چند روز است تلگراف کرده و چند روز از موعد گذشته و ثانیاً تاکید نماید و بایستی آقایان توجه بفرمایند که انتخابات ما هم تغییر پیدا کرده سابق طبقاتی بوده است و حالا انفرادی شد و این به مراتب صعب تر از آن انتخاب است به علاوه در غالب جاها موانع داشته است که دیر انتخاب شده است مثلاً در مازندران به واسطه مناقشه ای که بین ساری و بار فروش بوده و در محل انجمن ولایتی یک مدتی نماینده فروش بوده در محل انجمن ولایتی یک مدتی نماینده خودشان را نمیفرستادند و حالا که آن اختلافات رفع شده حاضر شده اند که نماینده های خود را بفرستند و خود آقا از فارس هستند و میدانند که در انتخاب فارس دچار اشکالاتی بود با وجود این به زودی
اشکالات رفع شده و وکلا خواهند آمد.
حاج آقا ـ ترتیب انتخابات فعلی گمان میکنم سهلتر از سابق است و به موجب نظامنامه انتخابات اشکالی ندارد و آن این است که ضرب الاجل میکنند هر کس فرستاد که خوب والّا اخطار میکنند و در خصوص فارس گمان میکنم که علت اختلاف نبوده بلکه سوء تفاهمی بوده که از تلگراف وزارت داخله شده بود پس اینها را باید غالباً به همان حکام منتسب کرد.
رئیس ـ آقای وزیر زاده سئوالی از معاون وزارت داخله داشتید در خصوص تعدیات حکومت کاشان.
وزیر زاده ـ بنا بر قانون انسانیت حکامی که برای ایالات و ولایات فرستاده میشود وظیفه شان سرپرستی اهالی و ملاحظه قوانین مشروطیت است خصوصا در این دوره که باید خیلی مراعات قانون را بنماین و از قرار اطلاعات و راپورتهائی که میرسد معلوم میشود حکومت کاشان به شیوه دوره استبداد کارهای خلاف قانون را پیش گرفته میزنند و حبس میکنند و از قرار تلگرافی که دیروز رسیده نسبت به عدلیه آنجا هم سو رفتاری کرده میخواهم بدانم وزارت داخله اطلاعی از حرکات این حاکم دارند یا خیر و اگر دارن چه اقدامی کرده اند و یک استدعائی که از وزارت داخله دارم این است که به حاکم توصیه بنویسند که مطابق قوانین انسانیت رفتار نماید مثل حکومت عراق و غیره.
قوام السلطنه ـ بنده فرمایشات آقا را تصدیق میکنم لکن عرض میکنم به واسطه یک راپورت نباید گفت که این حکومت استبدادی است و حرکت حاکم را منصوب به استبداد کنند حاکمی که وزارت داخله میفرستد حاکمی است که امتحان داده است مکرم الدوله حاکمی است که مدتی حکومت سمنان را داشته و در آنجا امتحانات صحیح داده است چه طور شده که در کاشان به شیوه حکام استبداد حرکت کرده است معذلک تلگراف را من دیده ام اگر آنچه نوشته شده صحیح باشد حاکم البته مورد مواخذه و مجازات خواهد شد.
وزیر زاده ـ این اظهارات معاون وزارت داخله مرا مجبور کرد که این تلگرافی که از رئیس عدلیه آنجا رسیده است قرائت نمایم.(تلگراف را قرائت کرد.)استدعا میکنم در این باب رسیدگی شود اگر واقعا صحیح نیست خلع مامور عدلیه خواسته شود.
قوام السلطنه ـ معلوم است حکامی که وزارت داخله میفرستد طرف اطمینان است و بعد از آنکه آن حاکم فرستاده شد باید از او همراهی شود خاصه در بعضی مواقع و جاها که بعضی از وقایع در کار است مثل قضیه کاشان و حسین پشت مشهدی که البته از نظر آقایان نمایندگان محو نشده و باید حاکم در آنجا یک قدرتی به خرج بدهند و یک تلگرافی که میرسد از رئیس عدلیه نجا و نسبت وحشیانه و استبداد به حاکم آنجا میدهد و قضیه قشون روس و غیره که هیچ مناسبت ندارد مینویسد گمان میکنم که خواندن یک همچه تلگراف در یک همچه موقع رسمی اسباب این شود که دگر کار حکومت هیچ پیشرفت نکند و اگر این طور باشد وزارت داخله چه طور میتواند مسئولیت در عهده بگیرد.
رئیس ـ آقای متین السلطنه سئوالی از معاون وزارت داخله داشتند در خصوص حاکم عراق.
متین السلطنه ـ در خصوص تعدیات منسوبه به حکومت عراق از معاون وزارت داخله خواهشمندم بفرمائید چه اقدامی در تحقیق کرده اند.
قوام السلطنه ـ مخصوصا برای رسیدگی به شکایاتی که از حاکم عراق رسیده مفتش مخفی فرستاده شده و در این هنگام هم حاکم خواسته شده که در موقع تفتیش در آنجا نباشد.
رئیس ـ آقای میرزا ابراهیم خان سئوالی داشتید از وزارت فوائد عامه در خصوص نمک دباغی.
میرزا ابراهیم خان ـ وزارت فوائد عامه در حقیقت خدمتی به ملت کرده اند که جای خیلی تشکر و امتنان است ولی در ضمن قیمتی که برای نمک گذاشتند ملاحظه میشود که بعضی مصارف دیگر دارد مثلاً هر نفری از سی الی پنجاه من مصارف دارد و یک اندازه در تعلیف دواب و دباغی صرف میشود و این یک تخفیفی به آنها باید داده شود به علاوه در صورتی که برای صنعت بخواهند چه تفاوتی ملحوظ شده که باعث پیشرفت امر صنعت شده باشد و در موقعی که ما مراقب پیشرفت صنایع هستیم این اشکال اسباب اختلال امر آن نشود به علاوه در سرحدات بحر خزر نمک از خارجه وارد میکنند و در صورتی که کرایه حمل نمک بر قیمت آن اضافه شود یک خدمتی به تجارت نمک خارجه شده است به این واسطه از آقای وزیر فوائد عامه سئوال میکنم چه اقدامی در این باب شده است و آیا پیش بینی در این کار شده است یا خیر و استدعایم این بود که با پیش بینی های دقیق خودشان خیالات و افکار خودشان را بیان فرمایند.
وزیر فوائد عامه ـ اما در خصوص صنعت هنوز اقدامی نشده است به جهت اینکه معین است مردم یک ذخیره داشتند و تا به حال با آن کار میکردند و میکنند و هنوز از آنها کسی پیش ما نیامدند که ما این مقدار لازم داریم و بنده خیلی در نظر دارم که بدانم مصارف آنها چه قدر است اگر کم است تغییر قیمت داده نمیشود و اگر زیاد است و قیمت چرم اضافه میشود آن وقت شاید ملاحظه بشود ولی قبل از آنکه این معلوم شود نمیشود ملاحظه در قیمت نمک کرد و در خصوص نمک سواحل بحر خزر و مازنداران که از خارجه می آید معلوم است از روز احصائیه گمرک چه قدر است سی هزار خروار است و شش کرور جمعیت داشته باشد نفری ۳ من میشود نه پنجاه من اما در باب جلوگیری از ورود نمک خارجه که چه باید بکنیم در این خصوص من با وزارت داخله داخل مذاکره شده ایم و با جاهای لازم مذاکرات کرده ایم که همان استفاده شود اما اینکه از خود ایران به آن نقاط حمل شود ممکن نیست برای اینکه آن نمک را میاورند خراواری دوارده قران میفروشند و این غیر ممکن است ما بتوانیم به انی قیمت حمل نمائیم پس باید در خود نمک اقدامی کرد که این استقاضه که از نمک میشود از جاهای دیگر هم بشود.
راپورت شعبه ثالث در باب انتخاب نمایندگان سمنان و دامغان قرائت شد.
کاشف ـ در راپورت شعبات لازم نیست همیشه اسامی حضار را بنویسند فقط اسامی غائبین نوشته شود کافی است.
سلیمان میرزا ـ بنده میخواستم عرض کنم که در راپورت ماده پنجم نوشته شده است یا ماده فلان نوشته شده ریگر آنکه به موجب همان ماده در صورتیکه مجنون بوده انتخابش غلط است.
رئیس ـ مخالفی با راپورت شعبه ثالث هست یا خیر؟
دکتر علیخان ـ همین قدر میخواستم عرض کنم در این قسم جنونها به غیر از تصدیق طبی به چیز دیگر نمیتوان اعتماد کرد و در ولایات تا به حال طبیب دیپلمه نبوده و نیست لکن باید کم کم ای چیز ها را معمول کرد و عقیده ام این است که شعبه باید تصدیق از طبیب دیپلمه بخواهد.
میرزا ابراهیم خان ـ در قرائت اول عرض کردم فقط جنون نایب الصدر را حکومت آنجا اظهار داشته بود و علت جنون او این بود که نایب الصدر تلگراف سختی مبنی بر شکایت از حکومت به وزارت داخله کرده بود و یک تلگراف هم به امیر اعظم در استراباد نموده بود که امیر اعظم آن تلگراف را به توسط بنده به وزارت داخله فرستاده همین تلگراف شکایت امیر علت جنون او شد دیگر آنکه چه طور میشود کسی که سه مرتبه از مجلس درجه ثانی خودش را بنویسد مجنون باشد به علاوه نسبت جنون را در صورت جنون نایب الصدر به اشخاصی که او را انتخاب کرده اند بدهیم اولی است از اینکه به او نسبت بدهیم.
سید حسین کزازی ـ در شعبه تحقیقات کافی شد از وزارت داخله وغیر وزارت داخله جنون او در آن موقع تفریبا از مسلمیات است به علاوه او را مخصوصا برای معالجه به تهران آورده اند و حکومت سمنان را در شعبه خواستیم به تحقیقات زیاد به عمل آمده است خیلی جای تعجب است که میفرمائید جنون او را حکومت شهرت داده.
ادیب التجار ـ به طوریکه مخبر شعبه ثالث اظهار داشتند تحقیقات زیاد شد و ثابت شد که در حین انتخاب درجه ثالث مجنون بوده است فقط به اظهار حکومت نبوده است و اینکه دکتر علیخان فرمودند که تصدیق طبی لازم است این مسئله تا کنون معمول نبوده است به علاوه شهری که دارای سی هزار جمعیت است نمیشود نماینده مجلس شورای ملی آن را به صد و سی و شش رأی پذیرفت.
ابو القاسم میرزا ـ بنده موافقم تا آقای میرزا ابراهیم خان نایب الصدر مجنون نبوده است.
سید حسین کزازی ـ خیلی عجیب است او مجنون بوده و یک چیزی نیست که چای شبهه باشد.
دکتر علیخان ـ اینکه ادیب التجار گفتند این قسم چیزها معمول نبوده است خیی چیزهای صحیح در این مملکت معمول نبوده لیکن باید معمول شود دیگر اینکه بنده نمیدانستم این شخص در تهران است و از روی قواعد علمی طبی ممکن است معلوم کرد که آن وقت جنون بوده یا خیر؟
سلیمان میرزا ـ اینکه ادیب التجار فرمودند در شهری که سی هزار جمعیت دارد نمیشود با صد و سی رأی منتخبی را پذیرفت بنده این را تصدیق نمیکنم به جهت اینکه وقتی اهالی نیایند تعرفه بگیرند حق آنها ساقط و نقصانی به وکالت وکیل نمیرساند و اینکه آقا میرزا ابراهیم خان فرمودند دیوانه نبوده است این طور نیست بنده هم که تحقیق کردم معلوم شد دیوانه بوده است و در خصوص شهری که یک دیوانه را انتخاب نمایند نمیدانم چه عرض کنم ممکن است حالا هم چند نفر از اطبای دیپلمه او را ببینند و معین نمایند مجنون بوده است یا خیر؟
محمد هاشم میرزا ـ گویا آن روز مذاکره شد که در جنون نایب الصدر فقط تصدیق مکرم الدوله در دست بوده است و گمان ندارم بشود به تصدیق او اکتفا کرد خوبست از موثقین سمنان تحقیق شود نمی شود بیش از این یک نماینده را بی تکلیف و معطل گذاشت.
میرزا ابراهیم خان ـ بنده نمی دانم این چطور دیوانگی است که دو روز هست دو روز نیست این جنون نیست این توبه است بنده اینکه عرض می کنم برحسب اطلاعات شخصی است که دارم بنده او را شخصاً ملاقات کردم در چندی قبل که از برای تصفیه امورات شخصی خودش آمده بود به تهران و به امن مخصوصاً برحسب آشنائی سابق مذاکرات زیاد کرد در باب اینکه بعضی کارها در عدلیه داشت این آدم را نمی دانم چطور می گویند دیوانه است به علاوه ممکن است از حکومت حالیه سمنان تحقیق کرد که او در آن موقع مجنون بوده است یا خیر؟
فاتح الملک ـ شنیده شد که او را به تهران برای معالجه آورده بودند در این صورت خیلی تحقیق این مسئله سهل است از کسانی که او را آورده بودند واز طبیبی که به او رجوع شده است .
دکتر علیخان ـ بده تصدیق می کنم فرمایشات آقای دکتر علی خان را که می شود حالا هم معین کرد که مجنون بوده است یا خیر.
رئیس ـ مذاکرات کافی است رأی می گیریم راپورت شعبه حالا قرائت می شود.
( راپورت قرائت شد ).
رئیس ـ هر کس راپورت شعبه را تصدیق می کند قیام نماید اکثریت حاصل نشد.
رئیس ـ پس خوبست به همان شعبه ثالث رجوع شود و تحقیقات نموده ضمیمه راپورت نمایند و به مجلس عودت دهند.
آقا سید حسین کزازی ـ چون شعبه ثالث تغییر کرده حالا خوبست به شعبه ثالث جدید رجوع شود.
آقا سید جلیل ـ باید در شعبه تحقیقات نموده به طور وضوح به مجلس بیاید.
رئیس ـ حالا که راپورت رد شد خوبست در نمایندگی او رأی گرفته شود که مجلس نمایندگلی او را می پذیرد یا خیر ؟
آقا سید جلیل ـ این مسئله تا محقق نشده است که او مجنون بوده است یا خیر نمی شود رأی داد واین تحقیق در کمال سهولت است از طبیبی که پیش او معالجه کرده .
ابوالقاسم میرزا ـ این شخص سه مرتبه در انجمن نظار حاضر شده و هر سه مرتبه رأی در حق خودش داده اگر مجنون بوده چطور حاضر می شده و چطور هم سه مرتبه در حق خودش رأی داده این نسبت به غرض به او داده شده است .
آقا سید حسین اردبیلی ـ خیلی عجیب است این اظهارات این انتخاب دو درجه بوده است در درجه اول که محققاً از روی صحت انتخاب شده است در درجه ثانی که خودش رأی به خودش داده می گویند مجنون است علاوه بر اینکه این مسئله معقول نیست خیلی هم معارض دارد عمده معارض او عده آرائی است که در حق او داده شده است واو را قابل دانسته اند دیگر اینکه انتخاب ضیاء الممالک غلط است به واسطه اینکه به قرعه انتخاب شده است و چون عده نمایندگان ناقص است بنده تصور می کنم که در این موقع لازم است مجلس در صحت و عدم صحت انتخاب آن رأی بگیرد.
رئیس ـ پیشنهادی متین السلطنه کرده است قرائت می شود قرائت شد به مضمون ذیل بنده پیشنهاد می کنم که انتخابات در سمنان و دامغان تجدید شود.
رئیس ـ هر کس این پیشنهاد را قابل توجه می داند قیام نماید.
( دو نفر قیام نمودند ).
پیشنهادی از دکتر علیخان قرائت شد به مضمون ذیل که از طبیب رسمی سمنان که طبیب حکومت است یا از حافظ الصحه تحقیق شود جنون او پس از او رأی گرفته شود.
معاضد الملک ـ چون از طرف شعبه اسناد جنون به او داده شده بنده هم جزء شعبه بودم و بنده همان روز عرض کردم بدواً یک نفر طبیب باید بگوید که جنون داشته و چنین تصدیقی در دست نیست به علاوه فرق است بین جنون و ضعف عقل چون این سه مرتبه در انجمن نظار حاضر شده و در حق خودش رأی داده است مجنون چنین کاری نمی کند به عقیده بنده رجوع شود این راپورت به شعبه ثالث که در خصوص جنون او از طبیب وعده تحقیق کنند در صورتی که جنون داشته آن وقت رأی گرفته شود.
متین السلطنه ـ به عقیده بنده در صورتی که جنون هم نباشد این انتخاب باید تجدید شود و به عقیده بنده چون هر سه نوبت این سه نفر اسم خودشان را نوشته اند نایب الصدر که سهل است آن دو نفر هم جنون داشته اند.
رئیس ـ رجوع به شعبه می کنیم ( در این موقع راپورت کمیسیون بودجه قرائت شد ) در خصوص مخارج مسافرت کارگذار سیستان مشعر بر اینکه وزارت خارجه پانصد و خورده تصویب کرده و کمیسیون سیصد و شصت تومان تصویب کرده است .
رئیس ـ گویا مخالفی نباشد.
محمد هاشم میرزا ـ آیا حق دارد کمیسیون بودجه سئوال کند که علت تغییر کارگذار سابق چه بوده است یا خیر ؟
رئیس ـ خیر تغییر کارگذار را وزارت امور خارجه لازم دانسته است.
وکیل التجار ـ بنده از مخبر کمیسیون می خواستم سئوال کنم که آیا تحقیق کرده اند مخارج مسافرت یک نفر کارگذار چقدر است یا خیر وکسری که شده است به آن ملاحظه بوده است یا خیر.
فهیم الملک ـ بله با حضور متین السلطنه و بعضی از نمایندگان خراسان مذاکره شده است برآورد شد مخارج یک دستگاه دلیجان و یک دستگاه درشکه و مخارج متفرقه سیصد و شصت تومان منظور شد از روی حساب.
اسدالله میرزا ـ بنده یک مسئله عمده می بینم که به مجلس می آید و خیلی بد است و آن این است که یک چیزی که از طرف وزراء به مجلس می آید و متعلق به بودجه است همیشه کسر می شود مثلاً پانصد تومان مخارج مسافرت می نویسند وکمیسیون سیصد تومان تصویب م یکند دویست تومان فرق است واین خیلی خیلی بد است برای اینکه کمیسیون در کسر کردن آن حق داشته واین ثابت می کند یک عدم اطمینانی را نسبت به وزیر باید وقتی یک صورتی به مجلس می فرستد کمال دقت را در آن کرده باشد واگر کمیسیون بخواهد یک جزء آن را تغییر بدهد وزیر در کمال شدت بگوید باید همان بشود و اگر تغییر بدهند من استعفا می کنم و برخیزد از اطاق خارج شود و در رأی خودش ثابت بماند و گمان می کنم این را وزراء بپذیرند.
تقی زاده ـ تصور می کنم این مسئله را بعد قطع کنیم و در آن حرف نزنیم که موافق ومخالف پیدا شود و در این خصوص ما همیشه رأی وزیر را مغتنم ومعتنی به بشمریم و آن علتی که نواب والّا فرمودند آن راجع به کمیسیون نیست آن راجع به وزارتخانه است و آن آرزوها که کردند خوب است وزراء این طور عمل نمایند از آن آرزوهاست که هرگز نخواهند دید به این ترتیبات امروزه که می روند پیش وزیر می گویند فلان قدر مخارج مسافرت بنویسید او هم به منشی می گوید بنویس می رود به کمیسیون هر چه کمیسیون تصویب کرد از همان قرار معمول خواهد شد به این ترتیبات هست آنچه فرمودند آرزوست و عمل نخواهد شد.
صنیع الدوله وزیر علوم ـ بنده وقت مجلس را خیلی مهمتر از آن می دانم که صرف این گونه مطالب بشود در سایر جاها یک مرتبه یک مخارج کلی تصویب می شود و یک مقدارش برای مخارج فوق العاده منظور می شود دیگر این جزئیات راجع به خود وزیر است دیگر مجلس سر هر صد و سیصد تومان صحبت نمی کند لهذا بنده پیشنهاد می کنم هر چه زودتر آن قانون حقوق خوانده شود با آن قانون مخارج مسافرتها و غیره تا رفع این زحمات و این اتلاف وقت ها به کلی از مجلس بشود.
رئیس ـ در راپورت کمیسیون بودجه رأی می گیریم هر کس تصویب می کند راپورت کمیسیون بودجه را ورقه سفید خواهد انداخت .
رأی گرفته شد عده حضار ۵۹ ورقه سفید ۵۱ ورقه آبی نداشت امتناع ۸.
اسامی تصویب کنندگان :
آقا شیخ اسمعیل . تقی زاده . حاج آقا . ادیب التجار . شیخ رضا . قوام الاسلام . فاتح الملک . معتمد التجار . لسان الحکماء . محمد هاشم میرزا . نجات . حاجی محمد کریم خان . آقا میرزا محمد صادق . ارباب کیخسرو. صدر العلماء . شیبانی . آدینه محمد خان . تربیت . آقا شیخ ابراهیم . حاجی شیخ علی خراسانی . آقا سید جلیل . میرزا داودخان . آقا سید محمد رضا . سلیمان میرزا . وزیرزاده . متین السلطنه . دکتر امیر خان . وکیل التجار . آقا شیخعلی . آقا میرزا ابراهیم خان . اردبیلی . اسدالله میرزا . اسدالله خان . حسنعلی خان . ذکاء الملک . صدیق حضور . معاضد الملک . معزز الملک . وحید الملک . آقا میرزا احمد . مرتضی قلی خان . فهیم الملک . ابوالقاسم میرزا . مستشار الدوله . نواب . ممتاز الدوله . منتصر السلطان . حاجی میرزا رضا خان . حاجی سید نصر الله . ناصر الاسلام . دکتر علیخان .
رئیس ـ راپورت کمیسیون به اکثریت تصویب شد راپورت کمیسیون معارف و اوقاف را بخوانید .
جمعی گفتند راپورت شعبه ثالث راجع به انتخاب گلپایگان و خونسار باید قرائت شود.
رئیس ـ آن را بعد از تنفس می خوانیم چون حالا جناب وزیر علوم تشریف دارند از برای اینکه وقت ایشان هم تضییع نشود این را مقدم می داریم این راپورت هم قرائت شده و در کلیاتش هم صحبت شده لکن رأی گرفته نشده که شروع به مباحثه جزئیات آن بشود حالا اگر در کلیات آن صحبتی هست بفرمائید که بعد رأی گرفته شود.
حاجی سید ابراهیم ـ چون قانون اساسی وزارتخانه ها باید به مجلس بیاید به این جهت لازم است تمام آنها چه قوانین اساسی چه غیر اساسی که همین ها است که الان در دست است یک مرتبه طبع شده بین وکلا توزیع شود که تمام ملاحظات را نمایندگان می توانند بنمایند.
وحید الملک ـ بله در این خصوص هم با حضور وزیر هم با حضور معاو وزیر صحبت شد بالاخره به مناسباتی آن قانون کلی مسترد داشتند حالا در این باب لازم می دانید مذاکره شود.
دکتر علیخان ـ در جلسه گذشته یک ساعت و نیم در کلیات این صحبت شده است و در کلیات صحبتی باقی نمانده خواستم رأی بگیریم عده کافی نبود حالا باید رأی گرفته شود.
متین السلطنه ـ آن یک ساعت و نیم مذاکرات هم زیاد بود برای اینکه صحبت در معاونین وزراء مسئولیت آنها بود و آن هیچ مربوط به قانون معارف نبود و آن یک ساعت ونیم وقت ما هم بیخود تلف شد کلیات این قانون این است که آیا ما مستخدم لازم داریم یا خیر اگر لازم داریم که شروع به قرائت و شور در جزئیات نمائیم .
مؤتمن الملک ـ آن جزئیات راجع به این بود که بنده گفتم این قانون باید به کمیسیون بودجه رفته باشد و از کمیسیون بودجه به مجلس نباید معلوم نشد این مطلب چه شد.
رئیس ـ در بین شور اول و شور ثانی ممکن است به بودجه آن هم در کمیسیون بودجه نظری شده رأی خودشان را به مجلس اظهار دارند حالا نمی توانیم به ملاحظه اینکه به کمیسیون بودجه نرفته در شور اول تأخیر نمائیم .
( وحید الملک برخاست که جوابی بگوید ).
مؤتمن الملک ـ جواب رئیس کافی است قانع شدم .
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ این یک مسئله اساسی است که من بعد باید معین شود تشکیل ادارات و تعیین عده آنها و شغل آنها را باید مجلس معین نماید مجلس که رأی داد و از مجلس خارج شد آن وقت وزیر می رود و مواجب آنها را نوشته به مجلس می آورد آن وقت رجوع به کمیسیون بودجه می شود و الا الان کمیسیون بودجه ابداً حق ندارد که در پیشنهاد وزیر ملاحظات نماید و مذاکرات در کلیات این قانون در جلسه سابق و این جلسه به قدر کافی به عمل آمده خوب است بیش از این تصنیع وقت نشود رأی گرفته داخل شور مواد شویم رأی می گویم هر کس شور در کلیات این قانون را کافی دانسته تصویب می کند که داخل شور مواد شویم قیام نماید ( اغلب قیام نمودند ) .
رئیس ـ به اکثریت تصویب شد.
( شروع به شور اول در مواد قانون وزارت معارف و اوقاف شده در ماده اول راجع به تعیین تکالیف و وظایف وزیر مذاکرات لازمه به عمل آمد در ماده دوم راجع به تعیین تکالیف معاون مذاکرات زیاد شده در بین مذاکرات آقای رئیس اجازه ده دقیقه تنفس دادند بعد از تنفس مجدداً جلسه در تحت ریاست آقای ممتاز الدوله نایب رئیس دوم تشکیل گردیده شور اول در ماده دوم راجع به تعیین وظایف معاون به عمل آمد راپورت شعبه ششم در خصوص انتخاب لواء الدوله و حاج شیخ اسدالله نمایندگان خونسار و گلپایگان با رقعه وزارت داخله در این باب شعبه رسیده بود قرائت شد ).
ذکاء الملک ـ بنده از این کاغذ وزارت داخله مسبوق نیستم ولی این راپورت که فعلاً در شعبه ششم آمده است مسبوق است به این که این مسئله در سابق در مجلس مطرح مذاکره شده ثانیاً رجوع شد به شعبه که نظریات در آن را تجدید کرده راپورت بدهد شعبه نیز در این خصوص توضیحاتی از وزارت داخله خواست واین کاغذ گویا جواب آن باشد تصور می کنم که باید آن شعبه ثانیاً تشکیل شده و غوررسی در این خصوص کرده ملاحظات خود را پیشنهاد مجلس نماید یعنی اگر انتخاب صحیحاً به عمل آمده است که فبها و الا حکم به تجدید انتخاب شود.
محمد هاشم میرزا ـ چیزی که از این کاغذ بر معلومات ما افزود این بود که ما فقط انتخاب درجه ثانی صحیح نمی توانستیم و از این کاغذ معلوم می شود که انتخاب درجه اول هم صحیح نبوده است .
کاشف ـ کلیت شعبه ششم بعد از آنی که منعقد شد لابد در راپورت شعبه سابق نوشته شده است که باید مجلس در این رأی بدهد که این نمایندگان را می پذیرد یا خیر حالا اگر مجلس رأی می دهد و تصویب می کند که فبها و اگر لازم دانسته که مجدداً در آن تجدید نظری بشود آن وقت مطرح مذاکره شده راپورت آن داده شود.
وکیل التجار ـ بنده نمی دانم چطور می شود رأی گرفت در چیزی که در مجلس قرائت شد و مجلس نتوانست به آن رأی بدهد و رجوع شد به شعبه و با این تلگرافی که حالا رسیده است اساساً معلوم می شود انتخاب آنها صحیح نبوده و آن دو نفری هم که بعد انتخاب شده بعضی ترتیبات در انتخاب آنها بوده است و در این صورت به عقیده بنده هیچ نمی شود رأی گرفت خوب است باز رجوع شود به شعبه که در نوشتجات سابقه و در این تلگراف مراجعه کرده رأی خود را به مجلس پیشنهاد کند آن وقت اگر صورت صحیحی در این انتخاب پیدا شد مجلس رأی بدهد.
وحید الملک ـ به دستور ششم ربیع الاول رجوع شود معلوم می شود.
آقا سید جلیل ـ اینجا یک مطلب مهمی است انتخاب درجه اول را که شعبه می گوید غلط است و اینها می گویند صحیح است در درجه اول چهار نفر انتخاب کرده اند چطور می شود انتخاب آنها تماماً باطل باشد به جهت اینکه از چندین مجل انتخاب شده اند مثلاً لواء الدوله از گلپایگان آن یکی از خونسار و دیگری از جای دیگر اگر انتخاب یکی از آنها صحیح نباشد در صورتی که به موجب راپورت سابق انتخاب درجه اول صحیح بوده است منتهی در درجه ثانی به قرعه معین شده و مذاکرات هم در این باب به قدر کافی به عمل آمده و در سابق مجلس به اکثریت تصویب کرد که رأی گرفته شود حالا هم به عقیده بنده مذاکره کردن اتلاف وقت است خوب است زودتر رأی گرفته این عمل ختم شود.
کاشف ـ به عقیده بنده مذاکرات نباید کرد برای اینکه مذاکرات لازمه در این باب به عمل آمده و رأی داده شده است که در این باب اخذ رأی شود حال اگر چنانچه مجلس رأی می دهد که هیچ و اگر لازم می داند که تجدید نظری بشود باید رأی بدهد که داخل در این مذاکره شویم واینکه شعبه ششم می تواند رأی خود را در این باب اظهار نماید و اگر رأی داد که خود راپورت شعبه قدیم تصویب شده و گذشته است .
معزز الملک ـ بعضی از آقایان می فرمایند که در این خصوص نباید مذاکره کرد برای اینکه مجلس رأی داده است که مذاکرات کافی است وباید رأی بنده عرض می کنم اگر مذاکرات کافی بود و فقط اخذ رأی باقی بود پس چرا این راپورت را مجلس به شعبه رجوع کرده بود.
( گفتند مجلس رجوع نکرد ) .
معزز الملک ـ پریروز در مجلس رئیس اظهار کرد که رجوع شده است به شعبه و مجلس سکوت کرد و این سکوت دلیل است که مجلس رجوع کرده است و در خصوص رأی آنچه عقیده شخصی بنده است این است که مجلس در یک مسئله که خلاف قانون بودن آن مصرح است رأی بدهد رأی بچه بدهد که این خلاف قانون خلاف قانون نیست بعضی از آقایان در ضمن بیانات خودشان فرمودند که خلاف قانونی که در این انتخاب شده است این است که در درجه ثانی به قرعه معین شده است و این خلاف قانون کوچکی است صحیح است ولی در انتخاب درجه اول هم بعضی نسبت ها داده شده است که بعضی ترتیبات در کار بوده بعد هم انجمن نظار تصدیق کرده است که آن دو نفر انتخابشان از روی تطمیع بوده و باطل است حالا این مطلب خالی از دو قسم نیست اگر این انتخاب باطل است و واقعاً از روی تطمیع یا تهدید بوده است که مطابق نظامنامه انتخابات علاوه بر این که حق انتخاب درجه ثانی ندارد و از وکالت منفصل می شود مجازات دیگری هم برای او مقرر است و اگر انتخاب آنها صحیح بوده است چطور می شود آنها را از انتخاب درجه ثانی محروم نمود علاوه بر این قرعه هم که در درجه ثانی کشیده شده می بایستی بین شش نفر کشیده شود و حال اینکه بین چهار نفر کشیده شده و بنده عقیده ندارم که این طور انتخاب صحیح بوده باشد به علاوه تجدید انتخاب هم نمی شود کرد برای اینکه آن چهار نفر انتخابشان صحیح بوده است و فعلاً خوب است این رجوع شود به شعبه که ملاحظات ثانویه شعبه در این ملاحظه شده به مجلس پیشنهاد شود و مذاکره در این به عقیده بنده خلاف قانون است .
کاشف ـ مذاکرات آن روز را آقایان فراموش کرده اند که مجلس مذاکره در راپورت را کافی دانسته فقط رأی گرفتن باقی ماند و الان هر قدر مذاکرات بشود زیادی است .
نایب رئیس ـ بعضی از اقاین اجازه نطق خواسته اند و بعضی پیشنهادها هم شده است ولیکن اول خوبست صورت مجلس روز ششم ربیع الاول قرائت شود ( آقای معاضد الملک صورت مجلس را قرائت کرد مجلس مذاکرات را کافی دانسته بود و به جهت کافی نبودن عده اخذ رأی موکول به جلسه آینده شده بود ) .
نایب رئیس ـ حالا مطابق این راپورت رأی می گیریم هر کس به طوری که کمیسیون تصویب کرده تصویب می کند مهره سفید خواهد انداخت .
مؤتمن الملک ـ مطابق قانون انتخابات مجلس وقتی رأی می دهد باید مثل هیئت منصفه رأی بدهد و نباید رأی بدهد که این انتخاب صحیح است یا صحیح نیست باید مجلس رأی بدهد که این نماینده را پذیرفته است یا خیر و از اینجاست که باید یکی یکی رأی گرفت برای اینکه شاید ملاحظاتی در انتخابات یکی باشد که آن ملاحظات در دیگری نباشد.
میرزا اسدالله خان ـ این طور نمیشود باید مجلس تصدیق صحت انتخاب بنماید نه اشخاص والّا شاید ما با یکی دوستی داشته باشیم بخواهیم او را بپذیریم و آن دیگری را نپذیریم در صورتیکه هر دو در یک مرتبه انتخاب شده اند.
عز الملک ـ در اینکه این انتخاب مخالف چهار ماده قانون انتخابات است حرفی نیست میخواستم بدانم ما بعد از انی که این انتخاب را قبول کردیم بعد از این هر انتخابی که به قرعه بشود صحیح است یا خیر.
نایب رئیس ـ مجبور نمیکند کسی ما را که قبول کنیم آن هم بسته به تصویب مجلس است.
تربیت ـ بنده عرض میکنم اول باید به راپورت رأی گرفته شود یعنی باید رأی گرفت که این انتخاب صحیح است یا خیر.
شیخ ابراهیم ـ رأی برای این است که تعیین اشخاص بشود به جهت اینکه ممکن است که یکی انتخاب او قانونی بوده و به واسطه معرفتی که در حقش داریم او را بپذیریم و آن دیگری را به ملاحظات دیگر قبول نکنیم.
اسدالله میرزا ـ به عقیده بنده هر دوی این ملاحظات را باید کرد اول ملاحظه انتخابات را باید کرد بعد ملاحظه اشخاص را به جهت اینکه همانطور که برای انتخاب شرایط قرار داده از برای اشخاص هم شرایطی است مثلاً یک مرتبه میبنیم انتخاب صحیح شده لکن آن کس که انتخاب شده قابل نیست در این صورت به پارلمان حق داده شده است که آن یکی را قابل نمیداند نپذیرد مثل اینکه در وقتی که یک نفر از نمایندگان استعفا بدهد چه طور پارلمان به جای او انتخاب میکند این هم مثل آن است حالا اگر میخواهید این حق را از مجلس سلب کنید باید مباحثه کرد دید که اگر اکثریت چه قسم تصویب میکند.
نایب رئیس ـ پس یکی یکی رأی میگیریم اول رأی میگیریم درباره لوالدوله هر کس نمایندگی او را قبول میکند مهره سفید بیندارد.(رأی گرفته شد.)
معاضد الملک ـ عده حضار ۵۵ مهره سفید علامت قبول ۲۱ مهره سیاه علامت رد ۲۴ امتناع ۱۰.
نایب رئیس ـ حالا رأی میگیریم درباره حاج شیخ اسدالله محلاتی.
محمد هاشم میرزا ـ نتیجه گرفتن این رأی چه شد.
نایب رئیس ـ معلوم نشد اگر صلاح است رجوع شود به شعبه که رسیدگی نموده راپورت بدهد حال رأی میگیریم درباره حاج شیخ اسدالله محلاتی هر کس نمایندگی او را تصویب میکند مهره سفید خواهد انداخت.(رأی گرفته شد.)
معاضد الملک ـ عده حضار ۵۵ مهره سفید علامت قبول ۱۷ مهره سیاه ۲۵ امتناع ۱۳.
نایب رئیس ـ هر دو را رجوع میکنیم به شعبه که تجدید نظر شود و برگردد.
سلیمان میرزا ـ بنده میخواستم عرض کنم همین طور که میفرمائید مذاکرات ما لاینحل است و همیشه دچار اینگونه محظورات میشویم که رأی میگیریم و معلوم نمیشود که قبول شده یا رد شد و این علتش این است که مسئله امتناع را به جائی نرسانده ایم و اگر آن را معلوم کنیم این معما زود حل میشود و گویا شاهزاده لسان الحکما در این خصوص طرحی پیشنهاد کرده اند و بنده عقیده ام این است که آن را باید بر تمام مطالب معدم بداریم که شاید این مطلب لاینجل ما حل شود و متاسفانه در ای صورتها که نوشته شده آن طرح را ندیدم و حالا تقاضا میکنم که آن هم در جزء دستور ها منظور شود که از مجلس بگذرد.
حاج سید نصر الله ـ در خصوص امتناع نمیشود فکری کرد به جهت اینکه کاسنی که رأی میدهند با تصویب میکنند یا رد میکنند و کسانی که امتناع دارند تساوی طرفی است یعنی در رد قبول رأی ندادند و موفقند در این صورت نمیشود اینها را در جزء رد کنندگان یا قبول کنندگان محسوب کرد امتناع تردید است.
معزز الملک ـ در خصوص پیشنهاد شاهزاده لسان الحکما که فرمودند جزء دستور منظور نشده به جهت این است که در هیئت نیامده است باید تقاضا کرد که زودتر پیشنهاد شود و اما اینکه آقا فرمودند که نمیشود فکری کرد ما نمیخواهیم اینها را جزء رد کنندگان یا جزء تصویب کنندگان حساب کنیم و میخواهیم ببینیم کسانی که امتناع دارند جزء رأی دهندگان محسوب میشوند یا نمیشوند.
کاشف ـ فرمودید این راپورت رجوع میشود به شعبه نمیدانم تکلیف شعبه چیست چه باید بکند.(فهیم الملک راپورت شعبه دوم را قرائت کرد دهخدا برای عضویت کمیسیون عرایض و آقای حاج برای عضویت کمیسیون محاسبات در شعبه منتخب شده اند.)
نایب رئیس ـ دستور جلسه آتیه از این قرار است شور اول در بقیه قانون معارف راپورت کمیسیون بودجه در خصوص قروض مرحوم حاجی میرزا ابراهیم آقا راپورت کمیسیون بودجه راجع به طلب حاجی حاجی شیخ عدل السلطنه در باب تعیین تکلیف امتیازات و کنتراتها.
منتصر السلطان ـ بنده در دستور امروز که اعلام شده کارهای مهم ندیدم در صورتیکه قانون وزارت عدلیه از هم قوانین است و مردم شکایت از محاکم عدلیه و از نداشتن قانون میکنند و بنده تقاضا میکنم که قانون عدلیه هم در جزء دستور منظور شود.
حاجی آقا ـ فرمودید راپورت کمیسیون بودجه در باب قروض مرحوم میرزا ابراهیم آقا مخبر کمیسیون بودجه میفرمایند این مسئله به بودجه نیامده است.
فهیم الملک ـ این راپورت کمیسیون مبتکرات است و در کمیسیون بودجه این مطلب نیامده است.
دکتر اسمعیل خان ـ بنده میخواستم در باب پیشنهاد خودم عرض کنم که این طرح بیچاره مدتی است که پیشنهاد شده و دو مرتبه رأی گرفته شده که جزء دستور منظور شود نمیدانم چه شده است که تا به حال به مجلس نیامده است.
نایب رئیس ـ در کدام جلسه رأی گرفته شد.
دکتر اسمعیل خان ـ در جلسه ای رأی گرفته شد در تحت ریاست خود جنابعالی بود که مجلس تصویب کرد جزء دستور جلسه آتیه آن روز منظور شود.
نایب رئیس ـ در صورتیکه مخالفی نباشد ممکن است حالا هم رأی گرفته شود و اگر تصویب شد جزء دستور جلسه آتیه منظور شود حالا به این ترتیب که در دستور نوشته شده هر یک از وکلا اگر نظریاتی دارند میتوانند پیشنهاد کنند.
مرتضی قلیخان ـ میخواستم عرض کنم کارهائی که فرموده اند کلیه سه قسم است یک قسمت آن مطالبی است که در هیئت رئیسه حاضر شده است در جزء دستور جلسات به ترتیب منظور میشود و یک قسمت دیگر مطالبی است که مثلاً از کمیسیون مبتکرات آمده است و قابل توجه شده است یا قابل توجه نشده است و باید در قابل توجه بودن آن در مجلس رأی گرفته شود و قسمت سوم کارهائی است که هنوز از کمیسیونها پیشنهاد نشده مثل قوانین عدلیه که فرمودند که هنوز کمیسیون عدلیه راپورت نداده است مقصود این است که آنچه در هیئت رئیسه فعلا حاضر است همین مطالبی است که در جزء دستور منظور میشود.
نایب رئیس ـ عده برای مذاکره کافی نیست از روسای کمیسیونها خواهشمندم ایام انعقاد کمیسیون های خودشان را معین بفرمایند.(مجس دو ساعت از شب گذشته ختم شد.)