مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ تیر ۱۳۳۷ نشست ۲۱۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ تیر ۱۳۳۷ نشست ۲۱۶

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره

شنبه ماه ۱۳۳۷

سال چهاردهم

شماره مسلسل

دوره نوزدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۱۹

جلسه: ۲۱۶

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۲ تیر ماه ۱۳۳۷

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت مجلس

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: کدیور- خلعتبری - مهندس هدایت

۳- تقدیم دو فقره سؤال به وسیله آقایان ارباب و ابتهاج

۴- شور دوم گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به چک‌های تضمین شده و تصویب آن

۵- طرح و تصویب فوریت و اصل گزارش کمیسیون کار راجع به اجازه اجرای لایحه اصلاح قانون کار و سازمان بیمه‌های اجتماعی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین

۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح ماده اول قانون توسعه معابر و ارسال به مجلس سنا

۷- تعیین موقع جلسه بعد -ختم جلسه

مجلس یک ساعت‌و۵۵ دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.

۱- تصویب صورت‌مجلس‏

رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

غائبین با اجازه- آقایان: صارمی- پناهی- اعظم زنگنه- بوربور- جلیلی- قراگزلو- بزرگ‌نیا- دکتر آهی- دکتر عمید- دکتر حسن افشار- غضنفری- عامری- آقایان- مشایخی- دکتر رضایی- سعیدی- حشمتی- اسکندری- دکتر امین- تربتی- دیهیم- ثقه‌الاسلامی- دکتر اصلان افشار- مشار- ذوالفقاری- مهندس اردبیلی- بزرگ‌ابراهیمی- دکتر شاهکار- قنات‌آبادی- سنندجی- اورنگ- دولت‌آبادی- دکتر فریدون افشار- کدیور- اردلان- دکتر سعید حکمت- کورس- سلطان‌مراد بختیار- اخوان- خرّازی- مهندس بهبودی- مهندس فیروز- سالار بهزادی- صرّاف‌زاده- یارافشار- شادمان-

غائبین بی‌اجازه- آقایان: قرشی- دکتر طاهری.

دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: مهندس فروغی- رامبد- فرود.

رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌مجلس تصویب شد

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: کدیور- خلعت‌بری- مهندس هدایت.

رئیس- نطق قبل از دستور شروع می‌شود. آقای کدیور

کدیور- چنانچه آقایان محترم استحضار دارند بنده برای ادای فریضه واجب مشرّف شده بودم و مشاهدات خودم را لازم دانستم به عرض برسانم اولاً از هیئت پرشکی که از ایران رفتند نهایت تشکر را دارم و انتظار دارم وزارتخانه مربوطه از این هیئت سپاسگزاری و قدردانی کند زیرا در این هوای گرم و آفتاب سوزان آنچه که در قوه داشتند مضایقه نکردند ولی با نهایت تأسف باید عرض کنم هم عده آنها کم بود و هم وسایل کافی نداشتند تصدیق می‌فرمایید که حجاج در خاک سعودی در مکه و جده و مدینه و در همه جا هستند و احتیاج به پزشک و دارو و وسایل دارند و این عده قلیل اگر می‌رفت در مکه در مدینه کسی نبود و اگر می‌آمد در جده کسی نبود و این باعث ناراحتی حجاج بود این است که بنده می‌خواستم تقاضا کنم برای سال آینده وزارت بهداری این قسمت را در نظر بگیرد که مردم راحت باشند مثلاً همین شخصی که در طیاره‌ای که بنده می‌آمد فوت کرد حق نبود حرکتش بدهند چون در همانجا مریض بود در همانجا بیمار بود و اگر وسایلی بود در آنجا این مرد مسلماً نمی‌مرد برای این که فشار هوا و نرسیدن آب به او و عدم وسایل او را از بین برد ممکن است نظایر دیگری هم داشته باشد بنده در اطراف این موضوع دیگر صحبت نمی‌کنم برای این که باعث خجالت خودمان می‌شود موضوع دیگری را که خواستم به عرض آقایان برسانم وسیله حمل و نقل حجاج است از قراری که دیروز جناب آقای نخست‌وزیر اظهار می‌داشتند قرار بود که مراجعت حجاج را این سعود به عهده بگیرد ولی بعد از این فکر عدول کرده اخیراً از طرف وزارت امور خارجه اقدام شده است حالا به جایی برسد یا نرسد چه عرض کنم ولی حجاجی که به طرف عمّان می‌روند با طرز بسیار خوبی از طرف سعودی حرکت می‌کنند ولی حجاجی که به طرف بغداد می‌روند یا به طرف ایران می‌آیند وضع حرکت‌شان خیلی بد است انتظار دارم از طرف دولت رسیدگی شود ببینند واقعاً به چه نحو می‌روند و می‌آیند (صحیح است) ۳۶ ساعت بنده در هتل بودم چون در جده آمدند اطلاع دادند که بیایید اثاثیه‌تان را برای حرکت تحویل بدهید گفتم آقا اگر حرکت می‌دهید من بیایم اگر نه من هتلی دارم جایی دارم گفتند حتماً حرکت می‌دهیم ساعت ۲ بعد از نیمه‌شب لباس پوشید و آماده حرکت شدیم اثاثیه‌مان را هم دادیم رفتیم سفارتخانه چند ساعت در سفارتخانه بودم که عازم بشویم بعد آمدند اطلاع دادند که طیاره نیامده طیاره هم مال ایران است مال شرکت هواپیمایی پارس و ایران تور است ساعت ۱۰ صبح به وقت آنجا رفتم که آقا من اثاثیه‌ام را تحویل دادم لامکانم نمی‌توانم در سفارتخانه بیش از این بمانم شما که با من این کار را می‌کنید با دیگران چه خواهید کرد بعد معلوم شد که طیاره آمده است و از دیگران مبلغی پول گرفته‌اند و طیاره فرستاده‌اند به بغداد خلاصه چهار بعد از ظهر اطلاع دادند که طیاره حاضر است ۴ بعد از ظهر آمدیم میدان طیاره در آن آفتاب سوزان جده ماندیم طیاره ساعت ۸ بعد از ظهر حرکت کرد همان شخص که در طیاره فوت کرد زیر آن آفتاب سوزان وسط آن میدان افتاده بود کسی هم پرستاریش نمی‌کرد این است وضع حج رفتن و مراجعت کردن عرض کردم اگر زیادتر توضیح بدهم باعث انفعال خودم می‌شود این است که زیاد توضیح نمی‌دهم فقط شمه‌ای از اوضاع آن جارا به عرض رسانیدم که امیدوارم مورد توجه دولت قرار بگیرد یا اصلاً اجازه ندهید روند یا اگر اجازه می‌دهید مثل سایر ملل وسایل راحتی حجاج را فراهم کنید سایر ملل هم می‌آیند آنجا آنها هم با طیاره حرکت می‌کنند آنها هم وسیله حمل و نقل‌شان طیاره است حالا ما چرا این وضع را داریم و آنها آن صورت را ذکر علل آن از قدرت بنده خارج است عرض کنم حضور محترم‌تان راجع به حج این بود که به عرض رسانیدم راجع به قسمت‌های داخلی آنچه که بنده تلگرافاتی داشته‌ام و بعد از مسافرت مراجعت کردم دیدم از طرف وزارت راه هنوز اقدامی برای پرداخت اراضی ایستگاه مشهد به عمل نیامده‌اند این است که توجه جناب آقای ذوالفقاری را جلب می‌کنم و انتظار دارم اقدام بفرمایند و نتیجه‌اش را به بنده بفرمایند که جواب مردان را بدهد و تلگرافاتی هم رسیده‏ بود از اهالی خراسان که برای حمل حجاج و مراجعت حجاج چه اقدامی شده اگر چه بنده جواب تلگرافات ارسالی را دادم و دیروز هم به جناب آقای نخست‌وزیر عرض کردم و حالا هم عرض می‌کنم که از طرف دولت اقدام شده و تا روزی که بنده حرکت کردم ۳۰۰۰ نفر حرکت کرده بودند ۷۰۰ نفر دیگر هم مانده بود و قرار بود به مرور حرکت کنند و بنده فکر می‌کنم ۱۲ الی ۱۵ روز از روز سه‌شنبه گذشته مدت لازم خواهد بود که این حجاج از آنجا بتوانند بیش‌تر از این عرضی ندارم‏.

رئیس- آقای خلعتبری‏

خلعتبری- آقایان نمایندگان محترم به این مطلبی که عرض می‌کنم یعنی از تمام شهرهایی که ما نمایندگی آنها را داریم مکرر مردم برای شهرسازی مراجعه می‌کنند امروز دیگر بعضی از مسائل جزو اموری است که مردم حق دارند بخواهند و تقاضا کنند و نمی‌شود توجه نکرد برای این که آنها در شهری از احتیاجات اولیه زندگی است اتومبیل اختراع شده در تمام شهرستان‌ها اتومبیل از خیابان‌ها عبور می‌کند خیابان و راه می‌خواهند به همه مردم گفته شده تهران آب لوله‌کشی دارند و آب غیر لوله‌کشی موجب مرض و بیماری است مردم شهرستان‌ها آب لوله‌کشی می‌خواهند عرض کنم اکثر مردم به کتاب خواندن و مطالعه و نوشتن احتیاج دارند تمام مردم شهرستان‌ها احتیاج به برق دارند اینها جزء حوائج اولیه ایست که همه مردم حق دارند بخواهند بنده خیلی خوش‌وقتم از این عملی که دولت انجام داده است و به شهرستان‌ها مسافرت می‌کند بنده عقیده دارم به جای این که به یک استان بروند به یک شهر بروند و ببینند به فردفرد شهرها چه می‌گذرد حالا یک دولتی رفته و خودشان توجه کرده‌اند دیده‌اند که شهرها هیچ وسیله‌ای ندارند توجه می‌کنند به هر حال دولت خودش این را توجه کرده و به جاهای دوردست به جاهایی که هیچ وسیله ندارد توجه می‌کنند ولی مردم شهرستان‌ها به نمایندگان شهرستان‌ها مراجعه می‌کنند و ما هم به مردم جواب می‌دهیم که مشغول هستیم. و مشغول هم هستیم ولی کار طوری است که نتیجه‌ای که مردم باید به آن برسند نمی‌رسند حالا بنده احتیاجات اساسی شهرها را اول لوله‌کشی و بعد برق و بعد جاده‌های آسفالته و بعد سازمان‌ها و تأسیسات بهداشتی و فرهنگی می‌دانم خوب ما این چیزها را می‌دانیم ولی باید ببینیم برای اینها چه قدر وسیله در اختیار داریم یک قانونی در مجلس گذشته و تبصره یکی از مواد قانون سازمان برنامه است می‌گوید در شهرهایی که مردم خودشان خرج می‌کنند یعنی شهرداری خرج می‌کند سازمان برنامه ۵۰ درصد از مخارج را می‌دهد این برنامه هم شروع شده ما می‌خواهیم ببینیم این برنامه اگر به همین کیفیت شروع بشود تا ده سال دیگر شهرسازی خواهد شد؟ نیت دولت و شخص شاهنشاه و نمایندگان و اصلاح‌طلبان اجرا می‌شود؟ باید روشن کرد چون سه سال از اجرای این برنامه گذشته کمک‌هایی هم شده حالا چرا این کار پیشرفت نمی‌کند؟ دلیل اولش خیلی دلیل واضحی است همان دلیلی است که گفت چرا توپ صدا نکرد گفت به هزار و یک دلیل دلیل اولش این که باروت نبود شهرداری‌های ما حساب می‌کنند درآمدشان چه قدر است ما شهرداری‌هایی داریم ۱۰۰، ۲۰۰ شهرداری داریم که اینها درآمدشان یا ۵۰ هزار تومان است یا ۱۰۰ هزار تومان است یا ۲۰۰ هزار تومان یا ۳۰۰ هزار شهرهای خوب و حسابی‌مان یک میلیون یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارند بعضی از شهرها ۲- ۳ میلیون تومان است بندر خرمشهر ۵۰ تا کشتی می‌آید و از آن کشتی‌ها عوارض می‌گیرد آنجا را به حساب نگذارید شما فسا برازجان جیرفت و نرماشیر را در نظر بگیرید در درجه اول درآمدها کافی نیست یعنی شهرداری‌های ما درآمد ندارند پس این برنامه تا ابد لنگ است پس شهر ساخته نمی‌شود مثل این که بنده در شهرهای مازندران اخیراً هرجا رفتم دیدم وضع به همان وضع سابق است بعضی جاها استثنائا و ندرتاً یک کلاه کلاهی کرده‌اند چیزی درآورده‌اند این مسئله اول مسئله دوم طرز اجرا غلط شده یعنی آن فکری که برای این کار شده که شهرسازی را به صورت صحیح دربیاورند در بعضی جاها موجب تعویق کار شده چه طور؟ هر شهری را تخصیص داده‌اند به یکی از این شرکت‌های مشاور خارجی آنها می‌آیند برای مطالعه و وقتی مطالعه می‌کنند اعتبار را در نظر نمی‌گیرند که این شهرداری درآمدش در سال ۳۰۰ هزار تومان است و از این درآمد باید بهداشت را تأمین بکند مخارج عادّی را تأمین بکند خیال می‌کنند که همین یک کار است مثلاً لوله‌کشی می‌آیند می‌گویند لوله‌کشی فلان شهر ۵ میلیون تومان خرج دارد و بعضی مواقع پا را بالاتر می‌گذارند سدی که ۵۰ هزار تومان خرجش است می‌گویند یک میلیون تومان و بعضی جاهایی که خرجش است مثل آسایش‌گاه می‌آیند برآورد می‌کنند ۱۰ میلیون تومان خرجش است البته چون به آن حساب حقالزحمه می‌گیرند این طور برآورد می‌کنند ممکن است بگوبند آنها یک چیز اساسی از لحاظ مهندسی‏ می‌سازند ولی ما باید چیزی که می‌سازیم برای مدت سی- چهل سال دوام داشته باشد اما خرج این برآوردها در حدود توانایی ما نیست یعنی لازمه‌اش این می‌شود که ما تا ۲۰ سال دیگر نه لوله‌کشی داشته باشیم نه جاده آسفالته داشته باشیم نه آسایش‌گاه داشته باشیم و نتیجه این می‌شود که چون شهرها درآمد ندارند احتیاج هم هست خرج هم سنگین است این کارها در مطالعه‌ها بدون نتیجه می‌ماند همچنین عده زیادی از اینها خرج مطالعه و مشاوره زیاد می‌خواهد گرچه کار اینها را هم بیشتر مهندسین ایرانی می‌کنند حالا خیلی از این اقلام هست که اصلاً احتیاج به این میزان مطالعه ندارد ولی بنده قطع دارم که اگر از آقای مهندس ظفر خواهش کنیم که شما دو سه نفر مهندس ایرانی معرفی کنید این مطالعه را بکنند حتماً قبول خواهند کرد قبول نمی‌کنید؟ (مهندس جفرودی- قبول می‌کنند) چرا بنده قطع دارم برای این که این شرکتی که تصفیه‌خانه‌ای برای آب تهران ساختند خواهش می‌کنم بروید ببینید مهندسین ایرانی ما چه قدر لیاقت دارند (صحیح است) و بنده قطع دارم که اگر واقعاً یک قدری توجه کنیم برنامه‌های اصلاحی را با احتیاجات و با امکانات تطبیق کنیم به یک قسمت از این مخارج حذف می‌شود یعنی این مخارج را ما می‌توانیم از بین ببریم با بودجه و اعتباری که فعلاً در اختیار داریم می‌توانیم یک قسمت از احتیاجات شهرها را برطرف کنیم بنابراین بنده گمان می‌کنم در شهرهای کوچک و شهرهای متوسّط این مسئله مطالعه به این صورت به نظر بنده باید حذف شود و ما فعلاً برای کارهای شهرهای درجه ۲ و ۳ کارهای درجه ۲ بلکه جداً معتقدم کارهای درجه یک را هم مهندسین خودمان می‌توانند انجام بدهند (صحیح است) بنابراین باید این خرج مطالعه‌ای که ما می‌کنیم این خرج مطالعه را در اختیار خود شهرها بگذاریم. بیایند از مهندسین ایرانی دعوت کنند- حالا ما مهندسینی داریم که شبکه‌های برق این شهر را هم می‌توانند درست بکنند ما مهندسین خوب داریم از آنها می‌آیند برای کویت می‌برند. ما باید افتخار کنیم اگر ما یک مطالعه صحیح بکنیم می‌توانیم مقداری از این مخارج را از بین ببریم دوم مطالعه در مورد اعتبارات و بودجه است این قانون سازمان برنامه را دولت نوشت و آورد و آقایان تصویب کردید ما تصویب کردیم حالا می‌فهمیم که نقص دارد دولت اگر بگوید من نفهمیدم بنده ادّعا می‌کنم که ممکن نیست که دولتی که مثل آقای مهندس شریف امامی مهندس دارد بنده نمی‌توانم قبول کنم که بگوید من اشکال قانون را نمی‌دانم بالاخره یک چیزی نیست که از آسمان نازل شده باشد این یک قانون خیلی عادّی است و خیلی از مطالب مثل قانون مالیات بر درآمد را دیدیم قانونش بد است اصلاحش کردیم بنابراین به احتیاجات مردم باید جواب گفت ما نمی‌توانیم سالی ۲۰ هزار نفر را اجازه ندهیم که بروند عراق خوب این ۲۰ هزار نفر برمی‌گردند چشم‌شان را هم نمی‌شود بست حالا می‌گویند عراق جمعیتش کمتر از ایران است مساحتش کمتر است ولی خوب عده‌ای مردم که می‌روند و می‌بینند می‌آیند می‌گویند فلان‌جا راه ساخته شده تمام شهرهای آنجا لوله‌کشی شده بنابراین بنده معتقدم این اعتباراتی که ما الان در شهرها داریم برای این کار کافی نیست یعنی شهرداری‌ها هیچ پولی ندارند اعتبار شهرداری‌ها برای این کار صفر است سازمان برنامه هم که فقط ۵۰ درصد اعتبار می‌دهد و اگر او ۵۰ درصد را نداد کار انجام نمی‌شود پس این تعلیق به محال است و این شهرهای کوچک و متوسّط باید به همین حال باقی بمانند و بالاخره احتیاجات مردم برطرف نشود این یک مطلبی بود که من لازم دانستم امروز به عرض آقایان برسانم آقای کدیور هم بقیه وقت‌شان را که هفت هشت دقیقه مانده است به بنده دادند مسئله دوم مسئله صرفه‌جویی است بنده معتقدم سازمان برنامه صلاح است که خودش یک دفعه دیگر تجدیدنظر بکند در مخارجی که می‌کند بعضی از مطالعات است که اجرایش مقدور نیست بنابراین خرجی که برای مطالعه مقدور می‌شود امر غیرمقدور می‌شود به نظر بنده باید حذف شود بعضی خرج‌ها در بعضی جاها می‌شود که به نظر بنده لازم نیست از لحاظ ساختمان من عقیده اقتصادی‌ام این است که ساختمان را در مملکت باید ترویج کرد بنده مخالف ساختمان نیستم عده‌ای هستند که می‌گویند باید جلویش‏ را گرفت بنده می‌گویم خوب وقتی ما ۵۰ میلیون تومان در شهر تهران خرج می‌کنیم برای ساختمان به همین نسبت هم به ولایات بدهیم بنده نمی‌گویم عمارات ساختمان برنامه

لازم نیست واقعاً صد هزار نفر را به کار واداشته خیلی چیز مفیدی هم هست ولی خوب از این ۵۰ میلیون یا ۱۰ میلیون تومان ۵ میلیون تومانش را هم به ۵ شهر بدهید که بتوانند ۵ تا شهر را لوله‌کشی کنند که آخر سال بگویید لوله‌کشی بندرعبّاس آقای ارباب و برازجان و میناب و چند جای دیگر تمام شده است این مطالبی است که بنده می‌خواهم با نهایت صداقت و صمیمیت به عرض آقایان برسانم و دلم می‌خواهد که سازمان برنامه و دولت توجهی به این حرف‌ها بکنند و اگر مصلحت مملکت با این حرف‌ها تطبیق کرد و ما می‌توانیم صرفه‌جویی‌هایی بکنیم خوب آن صرفه‌جویی را بکنید حالا بنده نمی‌دانم بلوار کرج و این خیابان با پول سازمان برنامه درست می‌شود یا نه بنده شنیدم که می‌شود خوب ضرری ندارد که یک خیابانی در این شهر ساخته شود ولی حالا که ۵ میلیون تومان خرج می‌شود این ۵ میلیون تومان را به اصفهان بدهید برای لوله‌کشی آن شهر آن کار مقدم است بر این که در تهران یک خیابانی درست بکنید که یک آب آلوده‌ای از ۳۰ فرسخ راه با کثافت آلوده شود بیاید از وسط آنجا بگذرد این را تمام آقایان مهندسین می‌دانند در هیچ کجای دنیا یک آب کثیفی نمی‌آورند زیر بلواری رد کنند این کار زیبا و زیبنده‌ای نیست بنده می‌خواهم عرض کنم که از این قبیل کارها می‌شود حتی بنده معتقدم که در استخدام خارجی‌ها می‌شود صرفه‌جویی کرد بنده معتقدم که بعضی از استخدام خارجی‌ها درست نیست و باید در آنها تجدیدنظر کرد چون چون می‌بینیم یک مهندس ایرانی را وقتی می‌گذارند سر کاری خوب اداره می‌کند شما که مهندسین خارجی می‌آورید حقوق‌های گزافی به آنها می‌دهید کارها را بدهید به دست مهندسین ایرانی وقتی که شما کارخانه را توسعه دادید و درآمد کارخانه زیاد شد پس آن دیگر هنر خارجی نیست به بنده هم که بدهید بنده هم که موتور کارخانه را یکی را دو تا کردم راندمانش دو برابر می‌شود اگر کارگران را بیرون می‌کنند مهندسین ما هم می‌توانند کارگاران را بیرون کنند و پروژه می‌دهند خوب باید راندمان کار را بالا برد و اگر صرفه‌جویی بشود و ما این صرفه‌جویی‌ها را بیاوریم از لحاظ مملکت در شهرهای دیگر صرف کنیم اینها قابل توجه است بنده معتقدم یک برنامه صرفه‌جویی لازم است در اقلام اعتبارات سازمان برنامه بشود در جاهایی که بعضی مصارفی هست که آن مصارف فعلاً مقدم بر بعضی مخارج است آقایان شهرهای کوچک بیش‌تر احتیاج به بهداشت دارد تا شهرهای بزرگ برای این که در حال حاضر وسیله هست در شهرهای بزرگ مردم یخچال دارند طبیب فراوان هست دوا زیاد است و وسایل زندگی بیشتر است اما یک بدبختی که در شهرستانی مریض شود باید بلند شود بیاید تهران پس باید بهداشت را در شهرهای کوچک مقدم داشت و اگر مقدم نمی‌شماریدش به نظر بنده لااقل مساوی بشماریدش. برای این که برنامه شهرسازی کشور اجرا شود بنده پیشنهاد می‌کنم به هیئت دولت که یکی دو نفر وزاری وارد به این کارها را مثل آقای مهندس شریف‌امامی و مثل آقای مهندس طالقانی و سه نفر از آقایانی که در مجلس هستند و اطلاع دارند اینها بنشینند بین خود و خدا یک مقدار از این اعتباراتی که به مصرف کارهای دیگر نمی‌رسد این را با نهایت صرفه‌جویی به مصرف امور شهرسازی شهرستان‌ها برسانید و الّا هی دولت برود و برگردد ما هم برویم به حوزه‌هایمان و برگردیم و آخر سال وضع همان طور باشد این که درست نیست برق نباشد راه نباشد آن وقت یک عده‌ای هم بیایند بگویید فلان شرکت خارج۵۰ هزار تومان برای فلان کار حق‌المشاوره گرفت یا ۵۰ هزار تومان حقالمشاوره برای سدی گرفت که شهرداری می‌گفت ۱۰۰ هزار تومان خرج دارد و آنها می‌گفتند ۲ میلیون تومان خرج دارد و ۱۰۰ هزار تومان حق‌الزحمه گرفتند. این حرف‌ها وقتی تکرار شد یک مرتبه دو مرتبه سه مرتبه گفته شد این می‌شود تبلیغات این می‌شود که افکار مردم را خراب می‌کند جواب آن این است که باانصاف و با دقتی که دارید و با رعایت امکاناتی که داریم بودجه‌ها و اعتبارات را برای‏ مخارج و کارهای لازم‌تر بگذارید و نقل‌وانتقالاتی در اعتبارات بدهید اگر مانعی هست این را از کمیسون برنامه تقاضا کنید به مجلس پیشنهاد کنید به این مسئله شهرسازی که مورد ابتلای مردم است توجه کنیم آقایان حالا که سال چهارم اجرای برنامه است این مطالب را مورد توجه قرار بدهد این عرض اول بنده بود عرض دوم مسئله راه‌سازی است آقایان تمام مردم ایران در راه می‌خواهند همه شهرها راه می‌خواهند یک راه‌هایی است اساسی: این راههای اساسی را نمی‌شود در نظر نگرفت تا چه وقت به کرمان می‌شود گفت راه نداشته باشد چه قدر می‌شود راه مازندران را عقب انداخت آخر ما ۲۵۰۰ میلیون درآمد داریم وسال دیگر انشاالله ۳ هزار میلیون تومان داریم و همه هم خرج می‌شود از این غفلت‌ها و از این عدم توجه‌ها یک عده‌ای سوء‌استفاده می‌کنند برای سفیدرود دارد سد می‌سازند کار می‌شود ما می‌بینیم بعضی از کارها خوب پیشرفت می‌کند نمونه پیشرفت کارها سد سفیدرود داشت لوله‌کشی نفت از اهواز است به بنده عرض کردم برای این که جلوی تبلیغات سوء را بگیریم باید کمک کنیم برنامه‌هایی که با نهایت سهولت در مملکت قابل اجرا است که یکی از آنها را راه‌سازی است راه‌سازی در مملکت قابل اجرا است این است که من از هیئت دولت تقاضا می‌کنم و از آقایان نمایندگان محترم تقاضا می‌کنم که فردفرد آقایان و مجتمعاً ما این مسئله را بخواهیم که به اعتبارات وزارت راه اضافه کنند یا در اجرای برنامه‌ها تسریع کنند و سازمان برنامه به اعتبارات وزارت راه بیفزاید اینجا دو مملکت نیست دو دولت نیست همه از یک مملکت هستند همه از یک ملت هستند بین سازمان برنامه و وزارت راه تفاوتی نیست که بگوییم این راه را سازمان برنامه ساخته این را وزارت راه ساخته این حرف‌ها منتفی است بنابراین حق این است که سازمان برنامه به وزارت راه کمک کند و اعتبار بیش‌تری به این بدهد و وزارت راه هم با یک رشادت بیش‌تری استفاده بیش‌تری از مهندسین ایرانی بکند من مکرر گفته‌ام چرا از مهندسین ایرانی یک کنسرسیومی تشکیل نمی‌دهید ما مهندسین لایق زیاد داریم بیایید همت کنید و یک کنسرسیومی از مهندسین ایرانی برای راه تشکیل بدهید بنده عرایضم را خاتمه می‌دهم و توجه دولت را به مسئله شهرسازی و مسئله راه‌سازی در تمام کشور بار دیگر جلب می‌کنم. چون تعطیل مجلس در پیش خواهد بود بنابراین تقاضا می‌کنم در این مدت که برای دولت فرصتی است این مسئله را به نتیجه برساند و نتیجه را هم به عرض مجلس برسانند و الّا بنده بعد از تعطیل مجلس باز اینجا خواهم آمد و باز این مسئله را تجدید می‌کنم (احسنت)

رئیس- آقای مهندس هدایت‏

مهندس سعید هدایت- خاطر محترم آقایان محترم مستحضر است که در موقعی که قانون بازنشستگی مطرح بود تبصره‌ای بنده پیشنهاد کردم و مورد توجه آقایان قرار گرفت که دولت مکلف باشد در ظرف یک سال لایحه تأسیس بانک بازنشستگی را جهت کمک به بازنشسته‌گان تقدیم مجلس نماید (صحیح است) این لایحه وقتی به مجلس سنا ارجاع شد در مورد این تبصره آقای معاون وزارت دارایی به طوری که از مذاکرات رسمی مجلس سنا برمی‌آید در آنجا اظهارنظر کرده بودند که چون بانک ممکن است ضرر کند و این به ضرر بازنشسته‌گان است تقاضا می‌کنم که مجلس سنا این تبصره را حذف کند این تبصره حذف شد و سپس از این که به رأی نهایی مجلس مراجعه شد دو مرتبه در مجلس شورای ملّی آقایان محترم این تبصره را تأیید کردند و این تبصره به طور جداگانه فعلاً در مجلس سنا مطرح است بنده صرف‌نظر از ترتیب مراجعه سنا به آنچه در روزنامه خواندم که مورد ایراد بعضی از آقایان سناتورهای محترم قرار گرفت و خیال می‌کنم وارد نشود چون این مطلب را آقایان سناتورهای محترم به کمیسون دادگستری مجلس محترم سنا ارجاع کرده‌اند و حالا در آنجا مطرح است فعلاً بنده برای این که سوء‌تفاهم پیش نیاید و واقعاً آقایان تصور نفرمایند که اگر چنین بانکی تشکیل شد ضرر می‌کند می‌خواستم چند کلمه‌ای عرض کرده باشم اولاً مسلّم است که بانک با سرمایه صندوق بازنشستگی تشکیل شود این بانک به تنها ضرر نخواهد کرد به دلیل این که بانک مشابه آن در این مملکت تشکیل شده و ضرر نکرده مثل بانک سپه که سرمایه آن تشکیل شده از حقوق بازنشستگان لشگری و ضرر نکرده و این بانک هم ضرر نخواهد کرد بلکه موجب منافع بی‌شماری خواهد بود هیچ بانکی با وضع سود و نرخ بهره‌ای که در مملکت جاری است غیرممکن است در حال حاضر ضرر بدهد مگر این که مدیران این بانک را یک مردمان ابلهی بگذارند که سرمایه بانک را در ظرف یک مدت کوتاهی به هدر بدهند بنده شنیدم موجودی صندوق بازنشستگی متجاوز از ۱۰۰ میلیون تومان است توجه بفرمایید در مملکتی که کارهای عمرانی آن هنوز انجام نشده و اگر انجام شده مقدار بسیار کمی انجام شده در مملکتی که مبادلات پولی ایجاب می‌کند که به بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی تعداد زیادی اضافه شود خیلی بی‌انصافی است اگر بگوییم بانکی که از سرمایه صندوق بازنشستگی تشکیل می‌شود ضرر خواهد کرد به عقیده بنده اگر بانک بازنشستگی تشکیل شود و خوب اداره شود این بانک نه تنها ضرر نخواهد کرد بلکه با منافع بی‌شماری که نصیب این بانک خواهد شد یک کمک بزرگی به دولت خواهد بود برای این که بتواند بازنشسته‌گان و حقوق بازنشسته‌گان را به یک وضع آبرومندانه‌ای اداره کنند آقایان توجه فرموده‌اند هزینه زندگی در مملکت ما روزبه‌روز رو به ترقی است اگر بنا باشد که دولت‌ها بخواهند ترمیم حقوق بازنشسته‌گان را دائماً از ممحل بودجه مملکتی تأمین کنند این امر به هیچ‌وجه میسر نیست ولی اگر این بانک به خوبی عمل بکند منافعی که این بانک به دست می‌آورد همین منافع باعث خواهد شد بدون این که به بودجه مملکت لطمه‌ای وارد شود وضع بازنشسته‌گان و حقوق بازنشسته‌گان را مطابق وضع روز ترمیم کند (صحیح است) بنده این مطالب را خواستم اینجا عرض کنم برای این که حالا که مطلب عنوان شده است درکمیسیون دادگستری مجلس سنا صرف‌نظر از این یک تبصره‌ای که مجلس شورای ملّی با کمال علاقه رأی داده است و تازه این تبصره‌ها حاکی از این است که دولت یک لایحه‌ای

بیاورد که آن لایحه به تصویب مجلسین برسد و از جمله مجلس سنا شرط انصاف نیست که به صرف اظهار معاون وزارت دارایی این تبصره از لایحه بازنشسته‌گان حذف شود و یک اختلاف بی‌جهتی بین مجلسین باقی بماند مطلب دیگری که در مورد همین بانک‌ها می‌خواستم عرض کنم این است که ملاحظه فرموده‌اید در روزنامه‌ها اغلب می‌خوانیم دولت درصدد است بانک‌های زیادی از صنعتی و تولیدی به کمک بانک‌های خارجی تأسیس کند در این اواخر هم عده‌ای جمع شدند و چون مملکت رو به پیشرفت است و احتیاج دارد سرمایه‌ای گذاشته‌اند و بانک‌هایی تشکیل داده‌اند و با تأسیس این بانک‌های خصوصی آقایان توجه فرموده‌اند که اخیراً نرخ بهره در بازار فوق‌العاده تنزل کرده است.

این در نتیجه همین اقداماتی است که بعضی از مردم این مملکت آمده‌اند سرمایه خودشان را گذاشته‌اند و نرخ بهره را پایین آورده‌اند چون بانک یک وسیله مبادله رسمی پول و گرفتن قرض است و هر چه قدر تعدادش زیادتر بشود مراجعات مردم به بازار و سفته‌بازی کمتر می‌شود و بالنّتیجه نرخ بهره پایین می‌آید به طوری که ملاحظه فرمودید در بانک‌ها نرخ بهره پایین آمده در اثر رقابت هم در بازار تنزل کرده بنده خیال می‌کنم دولت لازم است که در این مورد حمایت خودش را در تأسیس این قبیل مؤسسات دریغ نکند تا این که مجبور نباشد توسل به خارجی برای تأسیس بانک بشود (بهبهانی- نرخ بهره پایین نیامده) نرخ بهره در بازار متجاوز از شش درصد پایین آمده و در بانک‌های رسمی هم جناب آقای بهبهانی از ۱۲ درصد به ۷ تا ۹ درصد تنزل کرده بنده تصور می‌کنم که اگر به بانک‌های خصوصی کمک و حمایت شود در حدود همان قانون دیگر دولت محتاج این نیست که دست رو به خارجی دراز کند بلکه مردم تشویق خواهند شد و بانک‌ها که وسیله جریان یافتن اقتصاد مملکت هستند در اثر همان تشویق مثل سایر ممالک که در هر کوچه و خیابان بانک‌های متعددی تشکیل شده بانک‌های بی‌شماری در این کشور تشکیل خواهد شد و کمکی به اقتصاد مملکت خواهد شد.

بنده خواستم توجه دولت را جلب کنم که در این مورد توجهی بفرمایند و واقعاً کمک کنند کمک زیادی هم لازم نیست به همان کیفیت حدود قانونی کافی است و تضبیقاتی اقلاً برای این قبیل بانک‌ها فراهم نشود.

موضوع دیگری که می‌خواستم خدمت آقایان عرض کنم راجع به حوزه انتخابیه خودم است وچون دو ماه مجلس تعطیل خواهد شد بارها تقاضا کردم و جناب آقای ذوالفقاری هم که خودشان زنجانی هستند وارد هستند موضوع تأسیس بانک رهنی در زنجان است که مردم روی همین اصلی که عرض کردم برای کارهای فوق‌العاده جزئی تعمیرات فوق‌العاده جزئی ساختمان‌های خیلی کوچک که مورد حاجت اهالی است مجبورند به نرخ شانزده هفده بیست درصد و شاید بیست و چهار درصد پول تهیه بکنند و واقعاً این خارج از انصاف است بنده چندین مرتبه به آنجا مراجعه کرده‌ام و آقای مدیر عامل بانک رهنی که می‌دانم حسن‌نیت هم دارند وعده کرده‌اند ولی مدتی است که وعده ایشان بلااجرا مانده است بنده می‌خواستم خواهش بکنم که آقای ناصر ذوالفقاری تأکید بفرمایند بلکه شعبه بانک رهنی زنجان در این ایام تابستان و قبل از زمستان تأسیس بشود (انشاء‌الله) برای این که وقتی زمستان شد کار ساختمان متوقف خواهد شد.

موضوع دیگری هم که برای آن مراجعه بنده تا به حال به وزارت راه بی‌نتیجه مانده است موضوع اتّصال راه بین استان گیلان و زنجان است (صحیح است) در قانون برنامه ده ساله راه‌سازی این راه پیش‌بینی شده است و این یک راهی است که لوشان را که آقایان ملاحظه فرموده‌اند سازمان برنامه آنجا کارخانه سیمان ساخته است قبل از سنجیل متصل می‌شود از کنار سفیدرود به قرابولاق زنجان این راه که صد و خورده‌ای کیلومتر بیش‌تر نیست دو استان مهم این مملکت را متجاوز از سیصد وچهل کیلومتر نزدیکتر می‌کند و مبادلات اقتصادی دو استان را به هم تسهیل می‌کند علاوه بر این از ناحیه فوق‌العاده زرخیز و پرجمعیت این ناحیه که عبارت از طارم باشد می‌گذرد و وضع مردم این ناحیه را بهبودی خواهد بخشید متأسفانه باید عرض کنم که اقدامات من نزد دولت برای این راه تا به حال به جایی نرسیده و آقای وزیر راه وعده امروز و فردا می‌دهند وچون دو ماه مجلس تعطیل خواهد بود بنده از ایشان از پشت این تریبون توسط آقای ناصر ذوالفقاری باز هم خواهش می‌کنم که یک توجه بیش‌تری بکنند که اقلاً به یک نسبت متساوی برای تمام شهرستان‌های مملکت کار انجام بشود و راه ساخته بشود اگر بنا بشود یک عده از شهرستان‌های مملکت فراموش بشود نه سزاوار است و نه مردم به دولت خوش‌بین خواهند بود موضوعی که بازهم راجع به خمسه است تکمیل پل ابهر است بخش ابهر که قریبا انشاء‌الله تبدیل به شهرستان خواهد شد اگر این پل را نداشته باشد ارتباطش به کلّی با جاده اصلی قطع خواهد شد این پل شروع به ساختمان آن شده است و متجاوز از شش ماه است که ساختمان این پل متوقف مانده است موضوع دیگر که هر سال باعث زحمت ابهر است سیلی است که آنجا می‌آید و اهالی تقاضای سیل بند کرده اندد و این موضوع هم همین طور در بوته اجمال باقی مانده است موضوع دیگری که از لحاظ ولایت خمسه مهم است اتصال راه قزوین به زنجان از طریق ابهر است ابهر فاصله عمده‌ای با راه اصلی با راه شوسه ندارد و با یک تغییر راه مختصر در این موقع که دارند این راه را مطالعه می‌کنند درست خواهد شد بنده استدعا دارم که این مطلب را در نظر بگیرند و بنده هم مدت‌هاست تذکر داده‌ام که این راه بپیچد و از شهرستان ابهر هم عبور کند قبل از بنده همکار محترم جناب آقای خلعت‌بری راجع به کارهای شهرسازی مطالبی فرمودند که بنده چندی قبل تحت عنوان دیگری اینجا به عرض آقایان محترم رساندم و اینجا عرض کردم که متأسفانه تشریفات که مقداری از آنها تشریفات قانونی است در سازمان برنامه مانع اجرای برنامه‌های عمرانی است (صحیح است) سه سال است که از دوره دوم سازمان برنامه می‌گذرد و البته سازمان هم مکلف است که طبق قانونی که به تصویب مجلسین رسیده است کارهای خودش را انجام بدهد ولی بنده چون از حوصله آقایان خارج است همین قدر اشاره می‌کنم که در یک نقطه دورافتاده مملکت برای این که اجرا بشود هر چه قدر جزئی باشد لازمه‌اش این است که اقلاً ۲۵ نفر زیر آن صحه بگذارند این عملی نیست (صحیح است) بنده دو مرتبه عرض می‌کنم کاری که در یک نقطه دورافتاده مملکت برای این که اجرا بشود هر چه قدر جزئی باشد لازمه‌اش این است که ۲۵ نفر زیر آن صحّه بگذارند این یعنی عملی نشدن (صحیح است) کارهای شهرسازی سازمان برنامه یک بلای عمده‌ای برای سازمان برنامه شده است بنده اگر جای سازمان برنامه بودم یک روز می‌آمدم می‌گفتم که دولت این پول را خودت بگیر و خودت در استان‌ها عملی بکن هرکاری می‌خواهی بکن اخیراً بنده شنیدم یک راه‌محلی و یک وجه حلی پیدا کرده‌اند و یک هیئتی به استان فارس رفته است و این هیئت در استان فارس توانسته است با گرفتن تأمین سی درصد از ممحل درآمد شهرداری‌ها اداره دارایی محل تعهد کرده است به اقساط در طول مدت چهار سال بپردازد شنیده‌ام که در کارهای شهرسازی آن استان پیشرفت کاملی پیش‌بینی می‌شود به این ترتیب که سازمان برنامه قبول کرده است که قبل از این که آن وجوه به سازمان پرداخت شود از وجوهی که اختصاص به استان فارس دارد فعلاً کارهای الاهم فالاهم را اجرا بکند اگر به این ترتیب باشد و در تمام‏ شهرستان‌ها و در تمام استان‌ها بشود چنین ترتیبی اتخاذ کرد که سازمان برنامه قبلاً با موجودی خودش کارها را شروع بکند و بعداً تتمّه را که ۵۰ در صدی است که باید شهرداری‌ها بپردازند از ۳۰ درصدی که ادارات دارایی محل تعهد می‌کنند تأمین بکنند یک پیشرفت عمده‌ای در کارهای شهرسازی به وجود خواهد آمد والا به نظر بنده اصلح آن است که بودجه‌ای که مربوط به این کار در سازمان برنامه است واگذار به هر استانی بشود و استان‌ها به ترتیبی که مقتضی می‌دانند تحت نظر استان‌دار مربوطه و یک مأمور فنی این کارها را زیر نظر همان مهندسین مشاوری که این نقشه جات را در استان‌ها تهیه کرده‌اند عملی بکنند بنده خیال می‌کنم اگر این وجه حل پیدا بشود کار پیشرفت خواهد کرد و یکی هم بدون تعصّب این است که واقعاً قانونی است که این قانون یک مشکلاتی دارد و اجرای این قانون مشکلاتی اگر بنا بشود که ساختمان یک حمام در کوچه اصفهان محتاج ۲۵ امضاء باشد این خودش یک سال طول می‌کشد (صحیح است) بنده خودم می‌بینم شهرستان زنجان دارای یک شهرداری نسبتاً قوی است با وجود این کارهایی که در خمسه باید انجام بشود و در زنجان باید انجام بشود آن پیشرفتی را که انتظار اهالی است ندارد همین طور در شهرستان کوچک ابهر بنده خیال می‌کنم که یا باید این کار تقسیم بشود بین استان‌های مملکت و یا این که همان طور که وجه عملی برای استان فارس به دست آوردند برای تمام شهرستان‌های ایران همین مطلب را عملی بکنند بلکه انشاالله این کارهای شهرسازی که دائم مردم می‌بینند و دائم انتظار دارند به یک وجه آبرومندی هرچه زودتر به مرحله اجرا در بیاید (احسنت، احسنت)

۳- تقدیم دو فقره سؤال به وسیله آقایان ارباب و ابتهاج

رئیس- آقای ارباب‏

مهدی ارباب- سؤالی است از دولت تقدیم می‌کنم‏

رئیس- بدهید آقای ابتهاج‏

ابتهاج- سؤالی است از وزارت راه تقدیم می‌کنم‏

۴- شور دوم گزارش کمیسیون قوانین دارایی راجع به چک‌های تضمین شده‏

رئیس- بدهید وارد دستور می‌شویم لایحه چک‌های تضمین شده در دستور است قرائت می‌شود.

(گزارش کمیسیون‌های دارایی و دادگستری به شرح ذیل خوانده شد)

گزارش کمیسیون قوانین دارایی به مجلس شورای ملّی

کمیسیون دارایی لایحه شماره ۱۷۵۸ ارسالی از مجلس سنا راجع به چک‌های تضمین شده را با حضور آقای معاون وزارت دارایی برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده مواد مصوب مجلس سنا را تصویب نمود اینک خبر آن را در تأیید

گزارش شور اول تقدیم مجلس شورای ملّی می‌نماید:

ماده ۱- به بانک ملّی ایران اجازه داده می‌شود به تقاضای مشتریان چک‌هایی به نام چک‌های تضمین شده که پرداخت وجه آنها از طرف بانک تعهد شده باشد در دسترس صاحبان حساب بگذارد.

ماده ۲- صادرکننده و پشت‌نویسان حق ندارند پرداخت وجه چک تضمین شده را منع کنند یا تقاضای مسدود کردن آن را بنمایند.

ماده ۳- فوت و حجر و ورشکستگی صادرکننده چک تضمین شده خللی به حقوق دارنده چک وارد نخواهد ساخت طلب‌کاران صادرکننده نیز حق توقیف وجه این نوع چک را در صورتی که به نفع دیگری صادر شده یا پشت‌نویسی باشد نخواهند داشت.

ماده ۴- سایر بانک‌ها حق ندارند چک‌هایی به ترتیب مذکور در ماده یک به جریان بگذارند.

ماده ۵- وزارتین دارایی ودادگستری مأمور اجرای این قانون میباشند.

مخبر کمیسیون دارایی- مشایخی‏

گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملّی کمیسیون دادگستری در جلسه ۱۳ خرداد ۱۳۳۷ لایحه چک‌های تضمین شده را با حضور آقای وزیر دادگستری برای شور دوم مطرح نموده و پس از مذاکرات لازم گزارش شور اول را که مبنی بر حذف ماده ۴ گزارش کمیسیون دارایی می‌باشد مجدداً تأیید و اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون دارایی (به استثنای ماده چهارم) تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون دادگستری- عمیدی‌نوری‏

رئیس- ماده اول مطرح است کسی نام‌نویسی نکرده شور دوم لایحه است باید رأی گرفت آقای دکتر بینا

دکتر بینا- بنده با چک تضمین شده مخالفتی ندارم البته تمام آقایان محترم می‌دانند که این چک‌ها سه سال است دست مردم است و در جریان است اگر احتیاج به لایحه قانونی داشت چرا قبل از دادن چک لایحه‌اش را نیاورده‌اند حالا که سه سال است دست مردم است احتیاج به لایحه پیدا کرده؟ بنده از دولت می‌خواهم وقتی که کاری را می‌خواهند انجام بدهند قبلاً قانونش را بیاورند بگذرانند بعد عمل بکنند یا اگر کاری را کردند و احتیاج به قانونی نداشت چرا بعد از اجرا لایحه می‌آورند؟ این کار را دولت باید همیشه رعایت بکند این کار را هم دولت باید قبلاً می‌کرد (صحیح است).

بوربور- اکل از قفاست‏

رئیس- این در کمیسیون‌های مشترک تصویب شده و تقریباً نحوه قانونی داشته آقای معاون وزارت دادگستری

معاون‏ وزارت دادگستری (عاملی)- برای استحضار آقایان نمایندگان محترم از این مطلبی که فراموش شده است عرض می‌کنم که به نخست‌وزیر اسبق اجازه داده شده بود که لوایحی را وضع بکند و به موقع اجرا بگذارد و بعد هم به موجب قانون قرار بر این شد که آن لوایحی که در کمیسیون مشترک مجلسین مطرح بود اگر آن کمیسیون تصویب کرد مادام که به تصویب نهایی مجلسین نرسیده است آن لایحه به موقع اجرا گذاشته بشود به طوری که در قوانین در مجموعه‌های مربوطه ملاحظه خواهید فرمود لایحه اصلی این قانون در سال ۱۳۳۱ به تصویب رسیده است و از همان موقع قابل اجرا بوده است بعد هم در سال‌های بعد به تصویب کمیسیون‌های مجلسین رسیده است و به این جهت تا الان قابل اجرا است و الان هم که آقایان این لایحه را تصویب می‌فرمایند یک لایحه‌ای که قابل اجرا است مشغول رسیدگی هستند منتهی بعد از تصویب نهایی آقایان اگر تغییراتی در این لایحه داده شد آنچه تغییر داده بشود دولت مجبور به اجرا خواهد بود بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که این قانون قابل اجرا است و این لایحه‌ای که در خدمت آقایان است لایحه‌ای است که مجدداً رویش اظهارنظر می‌فرمایید و انتظار تصویب نهایی آن از طرف دولت می‌رود

رئیس- آقای صدرزاده‏

صدرزاده- بنده همین موضوع را می‌خواستم عرض کنم که فرمودند دیگر عرضی ندارم‏

رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده اول آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اغلب برخاستند) تصویب شد ماده دوم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲- صادرکننده و پشت‌نویسان حق ندارند پرداخت وجه چک تضمین شده را منع کنند یا تقاضای مسدود کردن آن را بنمایند.

رئیس- آقای ابتهاج‏

ابتهاج- بنده گمان می‌کنم فلسفه این چک‌های تضمین شده یک نوع تسهیلاتی است برای مردم ولی از طرف دیگر چه احتیاجی است که آن کسی که می‌خواهد وجه چک را دریافت بکند مجبور باشد پشت چک را امضا کند بنده خودم دیدم که در بانک ابدا توجه نمی‌شود که آیا امضای آن کسی که می‌خواهد چک را وصول کند با امضای حقیقی‌اش تطبیق می‌کند یا نه به این جهت به عقیده بنده این یک تشریفات زائدی است و چک‌های تضمین شده هیچ احتیاجی به امضا ندارد این یک ماده زائدی است بنده پیشنهاد می‌کنم که به کلی این ماده حذف شود.

رئیس- آقای معاون وزارت دادگستری ‏

معاون وزارت دادگستری- جناب آقای ابتهاج در این ماده پیش‌بینی شده که چک تضمین شده یک چک در وجه حامل است کسانی که دارنده چنین چکی هستند علی‌الاصول حق دارند آن را با ظهرنویس به دیگری منتقل کنند و حق دارند بدون ظهرنویس منتقل کنند و این را توجه بفرمایید که چک در وجه حامل در دست هر کس که باشد اعم از این که ظهرنویس شده باشد یا نشده باشد بانک مسئول پرداخت وجه آن چک به کسی است که چک در دستش است بنابراین دقتی راجع به این که ظهرنویسی آن صحیح است یا صحیح نیست نبایستی بشود و بنابراین این بسته به اختیار دارنده چک است که بخواهد ظهرنویسی بکند یا نخواهد ظهرنویسی بکند این روی اصول صحیح است.

ابتهاج- به نظر بنده این تشریفات زائد است‏

رئیس- آقای صدرزاده

صدرزاده- عرض کنم به حضورتان این برای تسهیل در معاملات است اما این یک تفاوتی با اسکناس دارد و آن این است که صادرکننده‌ای دارد که اشخاصی هستند اشخاصی می‌روند تقاضا می‌کنند یک چنین چکی می‌گیرند اما الزامی که پشتش را امضا کنند یا ظهرنویسی کنند ندارد ولی می‌توانند انجام بدهند مثلاً فرض بفرمایید حضرتعالی یک ملکی می‌خرید از شخصی و در مقابل این چک تضمین شده را به او می‌دهید و در ظهر آن هم می‌نویسید این برای این است که اگر یک وقتی گیرنده چک ادّعا کرد که پول ملک به من نرسیده است خود این یک نوع سندی خواهد بود و برای پرداخت این وجه بنابراین این پشت‌نویسی ضرری به تسهیل امر نمی‌زند خاصه این که در ماده سوم گفته شده است که فوت و حجر و ورشکستگی صادرکننده چک تضمین شده خللی به حقوق دارنده چک وارد نخواهد ساخت بنابراین هر کس دارای یک چنین چکی شد خواه این که پشت‌نویسی به نامش شده یا نشده باشد به مجرد این که به یبانک مراجعه کرد وجهش را دریافت می‌کند از این جهت خللی به کار چک وارد نمی‌شود و ضرری ندارد.

رئیس- آقای پروفسور اعلم‏

پروفسور اعلم- مقصود از این چک تضمینی همینطوری که آقای صدرزاده فرمودند تسهیل در کارها است یعنی هر کس هزار تومان چک دستش بود جناب آقای معاون وزارت دادگستری توجه بفرمایید هر کس هزار تومان چک تضمین شده دستش بود به هر محلی به هر بانکی برود پولش را به او می‌دهند این چک برای یک نفر که نیست دست صد نفر می‌رسد اگر بنا بشود صد نفر این چک را ظهرنویسی کنند این نمی‌شود این درست نیست بنده خودم یک چک را دیدم که در تبریز چک تضمین شده را به اشکال عوض می‌کردند در شهرستان‌ها به اشکال عوض می‌کردند به طوری که رئیس بانک مرا می‌شناخت قبول کرد این چک تضمینی نیست اگر می‌خواهید تسهیلات فراهم کنید همه جا و همه چیز باید باشد و این که آقای دکتر بینا فرمودند صحیح است شما مردم را می‌شناسید وقتی یک عملی را می‌کنید و یک چکی را رواج می‌دهید دو مرتبه راجع به آن چک در مجلس صحبت کردن خود این اشکال بزرگی را ایجاد میکند.

رئیس- آقای بهبهانی‏

بهبهانی- نظر بنده را جناب آقای پروفسور اعلم فرمودند بنده هم عقیده‌ام این است که چک تضمین شده به جای اسکناس است و برای تسهیل جریان اسکناس یعنی به جای این که یک مردی یا یک زنی هزار تومان پول توی جیبش بگذارد و ردّ‌وبدل کند معامله بکند این چک تضمین شده را درست کرده‌اند که این زحمت اسکناس را نداشته باشد از این جهت پشت‌نویس در چک تضمین شده مثل چک‌های معمولی می‌شود که بایستی مشمول همان قوانین بشود که اگر آن شخص پشت‌نویسی کرده و بعد فردا به بانک نوشت که چک تضمین شده فلان نمره را ندهید بانک نباید بدهد (صدرزاده- ماده دوم منع کرده) اجازه بفرمایید پس چک تضمین شده معنی ندارد که پشت‌نویسی کنند چک تضمین شده باید مثل اسکناس رواج داشته باشد از این جهت بنده هم مخالف پشت‌نویسی در چک تضمین شده هستم نظر بنده این بود.

رئیس- آقای ابتهاج‏

آقای ابتهاج- توضیحات جناب آقای عاملی بیش‌تر نظر بنده را تأیید کرد که هیچ استفاده‌ای از امضای پشت چک‌های تضمین شده نخواهد شد و این یک چیز اضافه است و این امضاء بلااثر است و فقط یک تشریفاتی است مثل این که ما خوش‌مان می‌آید تشریفات در کارها قائل بشویم وقتی که بنده چک را ببرم پشت گیشه که پول بگیرم عوض این که پول بدهند بگویند برو امضا کن ممکن است یک نفر هم بگوید امضایت را بده تصدیق بکند خود این اشکال است بنده نمی‌فهمم یک وقتی ما سعیمان بر این بود که اسکناس‌ها را جمع بکنیم و در دست مردم اسکناس زیاد نباشد در دوره شانزدهم یک لایحه‌ای به قید فوریت از مجلس گذشت که اسکناس از دویست ریال به بالا منتشر نشود آن گمان می‌کنم دیگر اصلاً مورد ندارد الان دولت به عقیده بنده به جای این چک‌های تضمین شده اگر همان اسکناس‌های سابق هزارریالی و بلکه ده هزار ریالی را دو مرتبه رایج بکند که

مردم در زحمت نباشند بهتر است‏

رئیس- آقای معاون وزارت دادگستری‏

معاون وزارت دادگستری (عاملی)- استدعا می‌کنم به این عرضی که بنده می‌کنم توجه بفرمایید جناب آقای ابتهاج بنده عرض کردم که چک تضمین شده در عین این که خاصیت اسکناس را دارد خود اسکناس نیست (صحیح است) (ارباب- این که معین است) صحیح است و اگر معین نبود این اشکال را به این ماده نمی‌فرمودید در این ماده فقط به ظهرنویسی اشاره شده است چک تضمین شده عبارت از چکی است که یک نفر به عهده بانک صادر کرده است و بانک در حاشیه آن پرداخت وجه این چک را تعهد کرده است و این از یک حساب معین صادر شده است مثل اسکناس نیست که هر کس به هر کس داد و این پول در دست هر کس بود این دلالت نکند به این که این پول را از که گرفته است چک تضمین شده دلالت می‌کند به این که شما پول را از دست یک کسی گرفته‌اید اگر چک تضمین شده در خدمت آقایان هست ملاحظه بفرمایند که زیر این چک امضای صادرکننده چک هست وقتی امضای صادرکننده چک هست گاهی دهنده و گاهی گیرنده اصرار می‌کنند که معلوم باشد که این پول را کی به آنها داده است وقتی که این وضع هست در این قانون گذاشته شده که اگر می‌خواهد ظهرنویسی بکند و اگر نمی‌خواهد نکند اما پول رایج نیست که به هر کس دادید مجبور باشد از شما قبول بکند پولی است که به هر شعبه بانک مراجعه کردید مجبور است به شما بپردازد ولی مردم مجبور نیستند قبول بکنند چون خود اسکناس نیست این چکی است که به هر شعبه بانک مراجعه کردید پول آن را به شما خواهد پرداخت و در آنجا هم امضایی نباید بدهید.

رئیس- آقای عمیدی‌نوری‏

عمیدی‌نوری- عرض کنم اگر نمایندگان محترم توجه بفرمایند به عقیده بنده هم ماده ۲ و هم ماده ۳ لازم است ذکر بشود و این ذکرش اشکالاتی را رفع می‌کند دلیلش چیست؟ ملاحظه بفرمایید عنوان این قانون چیست؟ عنوان این قانون چک تضمین شده است پس از نظر عنوان قانونی که ما در قانون تجارت داریم چک سفته برات این همان چک است منتها چه چکی است چک تضمین شده از طرف بانک یعنی صادرکننده زیر چک را امضا کرده و بانک تضمین کرده و مجبور است که این پول را بدهد به همین جهت در حکم اسکناس دست به دست می‌چرخد و اعتبار پیدا کرده اما عنوانش چک است وقتی عنوانش چک شد قانون تجارت و رعایت مقررات چک است یعنی صادرکننده می‌تواند پشت‌نویس کند می‌تواند منع پرداخت کند چنان که در چک هست پس این ماده لازم است ذکر بشود در اینجا به دلیل این که وقتی در اینجا نوشته شد چک معنی‌اش این است که این چک طبق قانون تجارت قابل ظهرنویسی است و قابل مسدود کردن اعتبار است قابل منع پرداخت است فقط بانک ملّی تعهد پرداخت دارد چون بانک ملّی تضمین کرده پول را بپردازد و دیگر حق نداشته باشد صادرکننده یا ظهرنویسی او را منع بکند و یا مسدود بکند و این هم به نفع بانک ملّی است و هم به نفع دارنده است حذف این ماده ضرر دارد برای این که ممکن است با حذف این ماده با بحثی که الان دارد در مجلس می‌شود و پیشنهاد حذف آن می‌شود این استفاده غلط از نظر قانون تجارت بشود و خدای نکرده اعتبار و دست به دست گشتن این چک‌های تضمین شده که در حال حاضر مفید هم واقع شده است برای مردم لطمه بخورد این است که خیال می‌کنم معنی نداشته باشد که آقایان تصویب بفرمایند و آن اظهار نگرانی که فرمودید چرا پشتش نوشته می‌شود عرض کردم که خاصیت چک این است به علاوه خیلی از چک‌های معمولی است که دست بعضی از تجار است که می‌خواهند انتقال بدهند به دیگری و می‌خواهند به حساب آن شخص بپردازند چه اشکالی دارد که ظهرنویسی بکنند ولی ذکر این عبارت که حق ندارد صادرکننده یا پشت‌نویس پرداخت وجه چک تضمین شده را منع بکند یا تقاضای مسدود کردن آن را بکند این برای حفظ اعتبار چک لازم است و بنده معتقدم که این ماده اساسی است چنان که ماده بعدش هم در فوت و حجر و ورشکستگی است که این هم باز در چک‌های تضمین شده جلویش گرفته شده است لازم است هم در ماده ۲ و هم ماده ۳ برای چک‌های تضمین شده ضروری است به عقیده بنده اگر آقایان تصویب بفرمانید بیشتر اعتبار چک تضمین شده را تضمین فرموده‌اند.

رئیس- آقای مهندس هدایت‏

مهندس هدایت- آقایان نمایندگان محترم اگر یک چک تضمین شده را ملاحظه بفرمایید رفع این اشکال می‌شود استدعا می‌کنم توجه بفرمایید بنده قرائت می‌کنم یک نفری است که صادرکننده چک است دست راست چک را امضا می‌کند و نوشته شده است که به موجب این چک مبلغ فلان قدر هزار ریال در وجه حامل بپردازید در طرف چپ بانک ملّی هم امضاء کرده و نوشته است پرداخت وجه این چک تعهد می‌شود دست راست صادر کننده امضاء کرده است هزار تومان داده است به بانک ملّی یک چک گرفته دست چپ هم بانک ملّی نوشته که من تعهد می‌کنم که این به هر شعبه بانک مراجعه بکنید و بدهید پولش را بپردازد این یک نوع چکی است با ارزش حالا جناب آقای ابتهاج می‌فرمایند اینجا امضاء نمی‌خواهد اگر این امضاء نخواهد این می‌شود اسکناس هزار تومانی آن مقصود دیگر حاصل نیست توجه بفرمایند پس بنابراین امضای صادرکننده می‌خواهد صادرکننده باید برود امضا کند و هزار تومان هم بدهد تا چک را به او بدهد و این می‌شود چک وقتی که چک شد آن وقت برای این که اشکالاتی پیش نیاید آن ماده ۲ و ۳ را گذاشته‌اند (صحیح است)

رئیس- آقای شادمان‏

شادمان- آقای عمیدی‌نوری یک توضیحی فرمودند که با مطلبی که الان مورد بحث است مخلوط شد و آن در باب ظهرنویسی است صادرکننده موظّف است این چک را امضا بکند بانک ملّی در قبال پولی که گرفته تضمین می‌کند و تعهد می‌کند اما ظهرنویس اگر این بحثی که امروز در مجلس شد به میان نمی‌آمد بنده این توضیح را نمی‌دادم تا این دقیقه‌ای که در خدمت آقایان هستم چک تضمین شده‌ای که امضای صادرکننده و امضای تضمین‌کننده را داشته باشد به هر شعبه بانک ملّی بدهید بدون ظهرنویس قبول می‌کند اما با توضیحی که الان در مجلس داده شد این کار از فردا عملی نخواهد بود بنابراین بنده معتقد هستم که آقای معاون وزارت دادگستری و آقای مخبر کمیسیون موافقت بفرمایند که ۲ ماده اصلاح بشود و نوشته بشود که صادرکننده حق ندارد این کارها را بکند و این کلمه پشت‌نویس را از این ماده حذف بکنید که این اشکال برای مردم به وجود نیاید هم استفاده بکند و هم در گردش موجب زحمت مردم نشود (صحیح است)

رئیس- آقای مهدوی‏

مهدوی- به عقیده بنده اگر ما بخواهیم چک تضمین شده به جای اسکناس مصرف بشود بهترین طریق همین قانونی است که دولت تقدیم مجلس کرده وقتی کسی پولی از حسابش به بانک می‌پردازد و بانک ملّی چکی در مقابلش به او می‌دهد آن پول از حساب او برداشت شده صادرکننده هم دیگر هیچ‌گونه حقی به آن حساب بابت آن پول ندارد بایستی ما کاری بکنیم که این چک تضمین شده آن قدر رواج داشته باشد که در بازار هم مصرف داشته باشد وقتی یک صادرکننده چک آن چک را به دیگری داد صادرکننده حقش از بین می‌رود خود صادرکننده حواله داده است به کسی دیگر آن گیرنده مالک پول خواهد شد و او می‌شود صادرکننده و او حق دارد و حواله بدهد به کس دیگر و ما چرا یک چیز به این سادگی را که در این قانون نوشته و کاملاً مقررات چک تضمین شده را تعیین می‌کند به هم بزنیم و لازم هم نیست صادرکننده چک حتماً صاحب حساب باشد اشخاصی می‌آیند هزار تومان می‌دهند یک چک دست‌شان می‌گیرند و بانک ضمانت پرداخت آن را می‌کند ولی مسئول گیرنده آن چک نیست چک جای اسکناس است همه جا هم پرداخت می‌شود بانک آن را می‌گیرد و پرداخت می‌کند و بعد هم آن را پاره می‌کند و می‌ریزد دور کلمه علّت ندارد ظهرنویسی برداشته شود.

رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است چند تا پیشنهاد رسیده است ولی چون شور دوم است پیشنهاد قبول نمی‌شود یک پیشنهادی آقای پروفسور اعلم داده است به عنوان تجزیه که یک قسمت از ماده را پیشنهاد حذف کرده‌اند یعنی ممکن است در موقع اخذ رأی آن قسمت تجزیه بشود پیشنهاد قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملّی اینجانب پیشنهاد می‌کنم که ماده ۲ حذف شود.

رئیس- حذف ماده ممکن نیست باید تکلیف آن موقع رأی به ماده معلوم شود اگر آقایان موافق با حذف باشند به ماده رأی نمی‌دهند ولی یک قسمت از ان ممکن است به عنوان تجزیه رأی گرفت پیشنهاد دیگری است که قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

اینجانب پیشنهاد می‌نمایم کلمه پشت‌نویس از ماده ۲ حذف شود- پروفسور اعلم‏

پروفسور اعلم- اجازه می‌فرمایید؟

رئیس- پیشنهاد تجزیه دیگر توضیح و بحثی ندارد پیشنهاد برای حذف یک کلمه پشت‌نویس است (فضائلی- توضیحش هم همان است که آقای شادمان دادند) بنابراین ماده ۲ این طور خواهد شد که صادرکننده حق ندارد پرداخت چک تضمین شده را منع کند و یا تقاضای مسدود کردن آن را بنماید آقای معاون وزارت دادگستری نظری دارید بفرمایید.

معاون وزارت دادگستری- بنده فکر می‌کردم که توضیحات آقایان موافقین مخصوصاً آقای مهندس هدایت و آقای مهدوی موضوع را روشن کرده باشد همین طوری که خدمت آقایان عرض کردم این بالاخره چک است و چک به موجب قانون تجارت قابل ظهرنویسی است چیزی که قابل ظهرنویسی است آقایان می‌خواهند برای ظهرنویس‌ها در اینجا حق قائل نشوند که راجع به چک حرف بزنند اگر ظهرنویس را از ماده حذف بفرمایید معنایش این است که ظهرنویس‌ها حق دارند حرف بزنند و حال آن که این ماده به این منظور است که نه تنها صادرکننده چک بلکه ظهرنویس‌ها هم حق ندارند که پرداخت وجه چک را منع و یا تقاضای مسدود کردن آن را بکنند توجه بفرمایید حذف ظهرنویس‌ها به این معنی خواهد بود که آنها می‌توانند روی این چک حرف بزنند و تازه باب دعوی را باز می‌کند بنده استدعا می‌کنم از این

پیشنهادی که فرموده‌اید صرف‌نظر بفرمایید بهترین ماده‌ای که تهیه شده همین است.

رئیس- دیگر صحبتی ندارد باید رأی بگیریم ایشان پیشنهادی کرده و تجزیه این قسمت را خواسته‌اند مجدداً با حذف پیشنهادی ایشان قرائت می‌شود.

(به شرح ذیل خوانده شد)

صادرکننده حق ندارد پرداخت وجه چک تضمین شده را منع کند یا تقاضای مسدود کردن آن را بنماید.

رئیس- آقایانی که با ماده به این صورت یعنی با حذف و تجزیه (پشت‌نویسان) موافقند قیام بفرمایند (عده کمتری برخاستند) تصویب نشد. رأی گرفته می‌شود به ماده دوم اصل گزارش آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده سوم قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۳- فوت و حجر و ورشکستگی صادرکننده چک تضمین شده خللی به حقوق دارنده چک وارد نخواهد ساخت طلب‌کاران صادرکننده نیز حق توقیف وجه این نوع چک را در صورتی که به نفع دیگری صادر یا پشت‌نویس شده باشد نخواهند داشت‏.

رئیس- آقای شادمان‏

شادمان- بنده قبل از این که راجع به ماده ۲ رأی گرفته شود استدعا کردم از مقام ریاست که آقای معاون وزارت دادگستری یک توضیحی اینجا بدهند که در آینده موجب اشکال مردم نشود وجود کلمه پشت‌نویس در ماده‏۲ ..

رئیس- ماده ۲ تمام شد ماده سوم مطرح است.

شادمان- در ماده دوم می‌خواستم عرض کنم اعلام بفرمایند که این پشت‌نویس اجباری نیست اختیاری است اما حالا که ماده دوم تصویب شد و در ماده سوم هستیم اجبارا باید این کلمه پشت‌نویس را هم علاوه بفرمایند که فوت و حجر و ورشکستگی صادرکننده چک تضمین شده و پشت‌نویس آن خللی به حقوق دارنده چک وارد نمی‌کند اینجا حالا می‌خواهیم که این کلمه را اضافه بفرمایند.

رئیس- آقای معاون وزارت دادگستری

معاون‏ وزارت دادگستری- بنده همانطور که در ابتدای بیاناتم عرض کردم ظهرنویسی اجباری نیست هر کسی می‌تواند ظهرنویسی بکند و چک را منتقل بکند و می‌تواند بدون ظهرنویسی چک را به دیگری بدهد و این بسته به توافق طرفین است که آن چک را مبادله می‌کنند در این ماده هم ظهرنویس همان طور که در ابتدای بیاناتم عرض کردم ظهرنویس به هیچ‌وجه شناخته نمی‌شود و هیچ کس لازم نیست ظهرنویس را بشناسد تنها کسی که هست صادرکننده چک است که در نزد بانک معروف است و بعد خود بانک است که متعهد به پرداخت وجه چک است در هر حال دعوی ممکن است بین بانک و صادرکننده پیش بیاید ولی بانک بایستی به هر حال وجه چک را بپردازد و آن کسی که در مقابل او ممکن است به واسطه فوت و ورشکستگی و حجر اظهاراتی بکنند این ماده به خاطر بانک نوشته شده بانک در مقابل این پرداخت هیچ‌گونه مسئولیتی نخواهد داشت به این جهت برای توضیح عرض می‌کنم که احتیاج به ذکر ظهرنویس در این ماده نیست.

یک نفر از نمایندگان- این توضیح کافی است‏.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده سوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر بر خاستند) تصویب شد ماده ۴ قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۴- سایر بانک‌ها حق ندارند چک‌هایی به ترتیب مذکور در ماده یک به جریان بگذارند.

رئیس- آقای خلعتبری‏

خلعتبری- عرضی ندارم‏.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده چهارم آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده پنجم قرائت میشود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۵- وزارتین دارایی و دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشند.

رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده پنجم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد کلیات آخر لایحه مطرح است. کسی اجازه صحبت نخواسته رأی می‌گیریم به مجموع مواد این گزارش آقایان موافقین قیام فرمایند. (اکثر برخاستند) تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.

۵- طرح و تصویب فوریت و اصل گزارش کمیسیون کار راجع به اجازه اجرای لایحه اصلاح قانون کار و سازمان بیمه‌های اجتماعی پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین‏.

رئیس- گزارش راجع به قانون کار مطرح است قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

گزارش از کمیسیون امور اجتماعی و کار به مجلس شورای ملّی

کمیسیون امور اجتماعی و کار در جلسه ۱۸ خرداد ماده ۱۳۳۷ با حضور آقای معاون وزارت کار لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اجازه اجرای لایحه اصلاح قانون کار و اصلاح لایحه قانونی سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران پس از تصویب کمیسیون‌های مشترک مربوط مجلسین را مطرح و پس از مذاکرات لازم عین ماده واحده مصوب مجلس سنا را تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.

ماده واحده- مجلسین اجازه می‌دهند که کمیسیون مربوط مجلسین مشترک تشکیل و لایحه شماره ۲۴۷۴۱- ۱۳/۱۲/۱۳۳۶ را که وزیر کار برای اصلاح قانون کار به مجلس سنا تقدیم نموده و همچنین لایحه قانونی سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران را که برای اصلاح به کمیسیون کار مجلس سنا تقدیم کرده است مورد رسیدگی قرار و پس از تصویب کمیسیون مشترک دولت آن را به موقع اجرا گذارده و بعد از دو سال آزمایش برای تصویب قطعی به مجلسین تقدیم دارد. مادام که لوایح مزبور به تصویب نهایی مجلسین نرسیده است مصوبات کمیسیون مشترک مربوط مجلسین قابل اجرا خواهد بود.

مخبر کمیسیون امور اجتماعی و کار- مهندس سعید هدایت‏

رئیس- این لایحه شور اولش است کلیاتش مطرح است در کلیات کسی اجازه صحبت نخواسته است رأی باید بگیریم در ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده واحده- مجلسین اجازه می‌دهند که کمیسیون مربوط مجلسین مشترکاً تشکیل و لایحه شماره ۲۴۷۴۱-۱۳/۱۲/۱۳۳۶ را که وزیر کار برای اصلاح قانون کار به مجلس سنا تقدیم نموده و همچنین لایحه قانونی سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران را برای اصلاح به کمیسیون کار مجلس سنا تقدیم کرده است مورد رسیدگی قرارداده و پس از تصویب کمیسیون مشترک دولت آن را به موقع اجرا گذارده و بعد از دو سال آزمایش برای تصویب قطعی به مجلسین تقدیم دارد. مادام که لوایح مزبور به تصویب نهایی مجلسین نرسیده است مصوبات کمیسیون مشترک مربوط مجلسین قابل اجرا خواهد بود.

رئیس- کلیات مطرح است. آقای ارباب.

ارباب- بنده قرار نبود امروز مخصوصاً در اطراف این لایحه عرضی بکنم ولی به یک مطلبی اشاره شد که به صورت آزمایش تا دو سال باشد ما خیلی قوانین داریم که به صورت آزمایش آمده و آن مدت دو سال یک سال یا پنج سال منقضی شده است و مدت‌ها است مردم در زحمتند خواستم تقاضا کنم که مخصوصاً تصریح بشود. در مذاکرات مجلس هم تصریح بشود؛ که بعد از دو سال در روز آخر انقضای دو سال اگر تجدید نشد دیگر این قانون دارای هیچ اعتباری نیست. برای این که مردم زندگی‌شان تابع آزمایشات است تمام گرفتار آزمایش‌اند و در این جریان آزمایش ای بسا اشخاص و خانواده‌ها متضرر شده‌اند یا دولت منتفع شده یا نشده در هر صورت این صورت آزمایش که برای دو سال تصریح شد تصریح شود بعد از دو سال دیگر اعتباری ندارد. مگر بیایند و تجدید بکنند.

رئیس- آقای صدرزاده‏

صدرزاده- این قوانین مربوط به کار در مملکت ما تقریباً تازگی دارد یعنی خیلی وقت نیست که این مقررات به وجود آمده است و رویش عمل می‌شود و به نظر می‌رسد که هیچ مانعی ندارد، که فعلاً تا مدتی یک آزمایشی بشود که وقتی به مجلس می‌آید آزمایش‌های لازم شده باشد و آن وقت قانونی که از مجلس می‌گذرد یک قانونی باشد که هر ساعت محتاج به تغییر آن نباشد اما نکته‌ای که جناب آقای ارباب تذکر فرمودند راجع به جمله اخیر که مادام که لوایح به تصویب نهایی نرسیده باشد چون گاهی این طور اتفاق می‌افتد یعنی یک خلایی حاصل می‌شود دو سال تمام می‌شود و ممکن است مواجه بشود به این که هنوز مجلس تشکیل نشده آن وقت دستگاه وزارت کار و بیمه‌های اجتماعی بدون قانون می‌مانند وقتی آن مدت دو سال گذشته و شاید هنوز قانون به تصویب نهایی نرسیده یک خلأیی پیدا می‌شود ولی به جای این خوب است که بنویسیم که دولت باید در موعد مقرر یعنی بعد از آزمایش دو سال لایحه را بیاورد (صحیح است) در این صورت چه نتیجه‌ای خواهد داد نتیجه این تکلیف این خواهد بود که اگر دولت در سر مدتی که تعیین شده قانون قطعی را برای تصویب نهایی نیاورد به عنوان این که مسامحه در اجرای قانون کرده است ممکن است مورد بازخواست مجلس قرار بگیرد و بنده به عنوان موافقت با این قسمت یک تذکری را می‌خواستم حضور مقام ریاست عرض کنم راجع به این کمیسیون‌های مشترکی که در مجلسین تشکیل می‌شود در آیین‌نامه مجلس سنا ظاهراً این است که در قوانینی که با تصویب کمیسیون به موقع اجرا گذارده می‌شود دو ثلث از اعضای کمیسیون باید حضور داشته باشند و در آیین‌نامه مجلس شورای ملّی می‌گوید در قوانینی که کمیسیون‌های مجلس شورای ملّی تصویب می‌کنند و به موقع اجرا گذارده می‌شود سه ربع از اعضای کمیسیون باید حضور و شرکت داشته باشند به نظر بنده اگر امکان داشته باشد برای اجرای این قانون که از تصویب کمیسیون می‌گذرد در خود همین قانون یک حد نصابی برای همین قانون به خصوص تعیین بشود که دیگر مواجه با اشکال نشود شاید بهتر باشد.

رئیس- آقای مهندس هدایت بفرمایید.

مهندس هدایت (مخبر کمیسیون کار)- به طوری که خاطر آقایان مستحضر است این لایحه‌ای که از مجلس سنا آمده

است یک شوری تلقی شده است و طبق آیین‌نامه‌ای که ما داریم در مجلس شورای ملّی هم بسته به رأی آقایان نمایندگان مجلس شورای ملّی است و چون مقارن تعطیل تابستان کمیسیون‌ها هم تعطیل می‌شود بنده می‌خواستم از مقام ریاست استدعا کنم طبق آیین‌نامه مشترکی که داریم این قسمت را به رأی مجلس واگذار کنند و استدعا می‌کنم آقایان هم رأی بدهید که لایحه یک شوری تلقی بشود.

ارباب- با اصلاحی که جناب آقای صدرزاده پیشنهاد کردند که دولت مکلف است بعد از دو سال لایحه را به مجلس شورای ملّی بیاورد این اصلاح را بفرمایید بنده موافقم.

رئیس- این شور اول است قبل از ورود به ماده واحده ممکن بود لایحه با فوریت مطرح بشود حالا هم ۱۵ نفر از آقایان نمایندگان باید تقاضای فوریت کنند یا دولت یا آقای وزیر کار از طرف دولت که وزیر وقت می‌شد این تقاضا را بنماید البته قبل از ورود در شور ماده هم باید بشود آقای وزیر کار بفرمایید.

وزیر کار (آقاخان بختیار)- همان طوری که آقای مخبر کمیسیون عرض کردند، این لایحه در مجلس سنا با فوریت تلقی شده‏.

رئیس- در مجلس سنا هم برطبق آیین‌نامه با فوریت تلقی شده. ‏

وزیر کار- و چون می‌خواهم هرچه زودتر واقعاً کمیسیون مشترک شما تشکیل بشود قوانینی که در مجلس است و بسیار مهم است به تصویب برسد. استدعا می‌کنم، آقایان موافقت بفرمایند، که یک شوری تلقی بشود به شکلی که از مجلس سنا آمده است ضمناً جناب آقای صدرزاده و همین طور جناب آقای ارباب که راجع به آزمایش فرمودند باید عرض کنم که آزمایش این نوع قوانین در ممالک دیگر سال‌ها طول می‌کشد شاید ۲۰ سال ۳۰ سال طول می‌کشد که یک قوانین اجتماعی مدنی به وجود بیاید و با تحولات روز و ترقی وضع مردم دنیا از حیث فرهنگ و بهداشت روزبه‌روز در حال تغییر است پس اگر ما احتیاج به آزمایش داریم آقایان می‌دانند که در ده سال پیش تصویب شده و در این مدت ده سال با آزمایشی که کردیم می‌توانیم یک قانونی به مراتب بهتر از قوانین پیش برای حمایت و رفاه وضع کارگران مملکت که رو به بهبودی خواهد بود، تهیه و تقدیم کنیم و همان طور که عرض کردم در تمام دنیا قوانین کارگری به تدریج تکمیل می‌شود و به صورت کد در می‌آید به صورت مجموعه قوانین درمی‌آید و نباید توقع داشت که در طول یک سال دو سال و پنج سال قوانین کار و بیمه‌های اجتماعی که خیلی مهم و فنی است کامل بشود.

رئیس- این لایحه از سنا آمده است و گزارش آن قرائت می‌شود تا با فوریت مطرح گردد. ما هم یک آیین‌نامه‌ای داریم که اگر یک موضوعی در مجلس سنا با فوریت مطرح گردد. مجلس شورای ملّی مخیر است و البته ملزم نیست که موضوع را فوریت مطرح کند (صدرزاده- ولی یک کلمه بدواً دارد) و حالا چون درآنجا با فوریت مطرح کرده‌اند ممکن است آقایان موافقت کنند در اینجا هم با فوریت مطرح بشود نامه مجلس سنا قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملّی

لایحه شما ۲۴۷۴۱-۱۳/۱۲/۱۳۳۶ دولت راجع به اجازه استخدام لایحه اصلاح قانون کار و لایحه اصلاح لایحه قانونی سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران پس از تصویب کمیسیون‌های مشترک مربوط مجلسین تقدیمی به مجلس سنا در جلسه روز چهارشنبه هفتم خرداد ماه ۱۳۳۷ مجلس سنا مطرح و چون پیشنهاد فوریت شده بود بدواً فوریت آن و سپس خود لایحه اصلاح و به تصویب رسید.

اینک یک نسخه از لایحه مصوبه فوق برای استحضار عالی و طرح در مجلس شورای ملّی به ضمیمه ایفاد می‌شود. نایب رئیس مجلس سنا

رئیس- حالا اگر آقایان موافقت دارند رأی بگیریم به فوریت آقایانی که با فوریت موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد چون مخالفی هم نیست ماده واحده قرائت می‌شود (ماده واحده به شرح سابق قرائت شد)

رئیس- آقایانی که با این لایحه که از مجلس سنا آمده است موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد به دولت ابلاغ می‌شود.

۶- طرح و گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح ماده اول قانون توسعه معابر

رئیس- گزارش از کمیسیون کشور راجع به توسعه معابر قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملّی

کمیسیون کشور در جلسه ۵ خردادماه ۱۳۳۷ لایحه شماره ۲۱۸۱۳ دولت راجع به اصلاح ماده اول قانون اصلاح توسعه معابر را با حضور آقای معاون وزارت کشور و آقایان پیشنهاد دهندگان برای شور دوم مطرح و مورد رسیدگی قرار داده و چون پیشنهاد آقای اردلان به جای اصل لایحه منظور را تأمین می‌کرد و با تصویب آن حاجتی به تصویب ماده واحده پیشنهادی دولت نبود و ضمناً بعضی از پیشنهادها مورد توجه کمیسیون واقع و مقرر گردید با تلفیق آن دو تبصره به نام تبصره‌های ۲ و ۳ صمیمه ماده اول قانون اصلاح قانون توسعه معابر مصوب اول تیرماه ۱۳۲۰ گردد. اینک گزارش آن را به شرح زیر به مجلس شورای ملّی تقدیم می‌دارد:

ماده واحده- تبصره‌های زیر به ماده اول قانون اصلاح قانون توسعه معابر مصوب اول تیرماه ۱۳۲۰ علاوه می‌شود.

تبصره ۲- ایجاد پست ترانسفورماتور برق متعلق به شهر مشمول قانون توسعه معابر مصوب اول تیرماه ۱۳۲۰ خواهد بود به شرط آن که منحصراً برای پست ترانسفورماتور مورد استفاده قرار گیرد.

تبصره ۳- جمله سایر نیازمندی‌ها از ماده اول قانون اصلاح توسعه معابر حذف می‌شود.

مخبر کمیسیون کشور- سعید مهدوی‏

رئیس- آقای بهبهانی بفرمایید.

بهبهانی- سؤالی است تقدیم می‌کنم.

رئیس- آقای وزیر کار بفرمایید.

وزیر کار- بنده از مراحم آقایان و توجهی که نسبت به این ماده فرمودند، بسیار متشکرم. البته این تصویب آقایان کمکی خواهد بود که بتوانیم زودتر یک قوانین بهتری برای کارگران مملکت داشته باشیم و از آقای رئیس هم متشکرم که اجازه فرمودند این لایحه با فوریت مطرح شود و به تصویب برسد و همچنین از آقایان اعضای محترم کمیسیون‌ها هم تقاضا دارم که لطف بفرمایند و کمک کنند که زودتر قوانین تصویب بشود.

رئیس- ماده واحده گزارش کمیسیون کشور مطرح است. کسی اجازه صحبت نخواسته است.

صدرزاده- بنده تذکری می‌خواستم بدهم‏.

رئیس- بفرمایید.

صدرزاده- اگر نظر آقایان محترم باشد؛ وقتی این لایحه مطرح بود بنده در اینجا یک تذکراتی معروض داشتم که تا حدی هم مورد توجه آقایان واقع شد و آن این بود که در قانون توسعه معابر نیازمندی‌ها ذکر شده و حتی در آنجا گفتیم این ترانسفورکاتور که ضرورت دارد در حقیقت جزو نیازمندی است و حتی احتیاج به قانون جدیدی هم که تقدیم کنند ندارد و در نظرم دارم که جناب آقای معاون وزارت کشور هم در حقیقت تأیید فرمودند این معنی را اما حالا گزارشی از کمیسیون آمده بنده استدعا دارم توضیحی در این باره بدهند چون مطلب مشکل شده یعنی ترانسفورماتور را نوشته‌اند و جمله نیازمندی‌ها که در خود قانون بوده حذف کرده‌اند در صورتی که در قانون توسعه معابر جمله نیازمندی‌های شهر منحصر به ترانسفورماتور نیست و نیازمندی‌های دیگری هم دارند بنده نمی‌دانم به چه مناسبت این قسمت را اضافه کردند در صورتی که جمله نیازمندی‌ها اگر بود این قسمت را هم فرامی‌گرفت پس نتیجه این خواهد شد که ادارات شهرداری هر وقت کارهایی راجع به امور شهر پیدا بکنند برای هر امر به خصوص باید بیایند یک قانون خاصی بگذرانند مثلاً باغچه عمومی می‌خواهند درست کنند و استخر شنا می‌خواهند درست کنند باغ کودکان می‌خواهند درست کنند در یک قسمتی از شهر یا در حوالی شهر چون آن جمله نیازمندی‌ها را برداشته‌اند برای یک کار کوچکی باید بیایند اینجا یک تبصره و یا یک قانونی بگذرانند و اجازه بگیرند که برای یک کار کوچک شهرداری‌ها و انجمن شهرها بتوانند استفاده کنند یا نمی‌توانند به نظر بنده جمله نیازمندی‌ها در این قانون هیچ مناسبتی نداشته است که از بین ببرند و اگر هم فرضاً آن محل ترانسفورماتور را می‌خواستند تصویب بشود بسیار خوب این جمله هم اضافه بشود در صورتی که از جمله نیازمندی‌ها در قانون این احتیاج برمی‌آمد و احتیاجی هم به ذکر ترانسفورماتور نبوده ولی حالا قانونی آمده است زحمتی کشیده بحث شده بسیار خوب ترانسفورماتور هم باشد ولی حذف کلمه نیازمندی‌ها اختیارات انجمن شهرها را از بین می‌برد و دیگر هیچ عملی نخواهد کرد.

رئیس- آقای عمیدی‌نوری بفرمایید.

عمیدی‌نوری- بنده با این گزارش موافق هستم و معتقدم ماده واحده بسیار خوب تنظیم شده است آقایان محترم خاطرشان هست موقعی که این موضوع مطرح بود، پیشنهاداتی داده شد؛ راجع به همین مطلب که در قانون توسعه معابر که ماده را هم نقل کرده بودند، اضافه شده بود؛ یعنی نوشته شده بود سایر نیازمندی‌های شهر در حالی که آنچه مورد نظرشان بود تصریح شده بود از نظر توسعه خیابان، ایجاد کوی، ایجاد برزن، ایجاد باغات آن وقت یک جمله کش‌دار و سایر نیازمندی‌ها هم درش قید شده بود که این اختیار مطلق به عنوان سایر نیازمندی‌ها شاید سلب امنیت قضایی و مسکن برای هر کسی که در شهر هست می‌کند و آن حدودی که قائل هستیم در این قانون که منحصر به شهر نیست بلکه هر قدر هم دور باشد حتی زمین دایر و بایر جزو آن است به این جهت بود که کمیسیون به این مطلب توجه کرد و در ضمن پیشنهاداتی که داده شد ماده را به این کیفیت

تنظیم کردند و خود وزارت کشور هم با تصریح این جمله ترانسفورماتور معتقد است بر این که نیازمندی‌هایی که پیش می‌آید به صورت وسیع و دامنه‌دار دائما در اختیارشان نباشد و اجازه بگیرند به این جهت بود که شان نزول تقدیم این لایحه از طرف دولت همین بود که برای ممحل ترانسفورماتور به عنوان نیازمندی اجازه بگیرد و مجلس هم اجازه می‌دهد و جناب آقای صدرزاده استاد محترم توجه دارند بر این که نبایستی حقوق مردم با تشخیص یک نفر به نام شهردار البته حضرتعالی توجه دارید یا به عنوان انجمن شهر که الان در شهر تهران شهر به این عظمت ما انجمن شهر نداریم و اختیار در دست شهرداری با تصویب دولت است و هر آن در تغییر است و هر نقشه را می‌تواند اجرا کند. از آن طرف هم یک دستگاه فنی در شهرداری‌ها حتی در شهرداری تهران نیست که سایر نیازمندی‌ها را به موقع لازم تشخیص بدهد و معلوم کند که از کجای شهر این نیازمندی‌ها را باید تأمین کرد. در شهرستان‌ها هم جنابعالی واردید که گاهی به علّت خورده‌حساب‌هایی بین شهرداری‌ها با بعضی از مردم به وجود می‌آید؛ یک مرتبه جناب شهردار برازجان تصمیم می‌گیرد برای این که یک مالکی را در وسط شهری اذیت کند می‌گوید که بنده به عقیده خودم باغ وحشی می‌خواهم به وجود بیاورم، در صورتی که حیوانات آن را هم در اختیار ندارد و به این جهت بود که این موضوع مورد توجه قرار گرفت همین طور که دولت آمد، برای نصب ترانسفورماتور از تهران اجازه گرفت و احترام گذاشت به این حق مالکیت مردم تهران و واقعاً باید تشکر کرد. که آمد و اجازه گرفت و آقایان نمایندگان مجلس شورای ملّی هم تصویب خواهند فرمود همین طور اگر نیازمندی واقعی پیدا شد باید اجازه بگیرد نه این که اختیار مطلق و بسته‌ای در اختیارشان باشد که خدای نکرده از ان سوء‌استفاده بشود که بنده معتقدم که این گزارش خوب تهیه شده و به عقیده بنده اگر آقایان محترم تصویب بفرمایند هم کار دولت حل است و هم تکلیف مالکیت مردم هم در شهرها روشن است و یک قانون عادلانه‌ای است.

رئیس- آقای ابتهاج مخالفید بفرمایید؟

ابتهاج- جناب آقای عمیدی‌نوری این که فرمودند، از این عبارت سایر نیازمندی‌ها ممکن است سوء استفاده بشود به این جهت حذفش ضروری است بنده می‌خواهم عرض کنم که کاملاً فرمایشات‌شان معکوس است. برای این که این قانون از سال ۱۳۲۰ اجرا می‌شود؛ یعنی در این مدت ۱۷ سال که سایر نیازمندی‌ها در قانون توسعه معابر وجود داشته و تمام شهرداری‌ها نخواسته‌اند از آن سوء استفاده کنند بهترین دلیلی که تا امروز یک شهرداری سوء استفاده نکرده همین است که الان نمی‌توانند، دلیل بیاورند و ذکر بکنند که در فلان مورد استفاده شده است. بنده الان اطلاع دارم که نه فقط در شهر تهران به موجب قانون توسعه معابر استفاده شده و پست‌های ترانسفورماتور نصب شده است در حال حاضر در تمام شهرستان‌ها هم سازمان برنامه دارد پست ترانسفورماتور می‌گذارد. از همان قانون ۳۲۰ استفاده کرده منتها بنگاه برق اشتباه کرده وارد نبوده وزارت کشور را متقاعد کرده که یک قانونی به اینجا بیاورد و در اینجا هم اساساً سایر نیازمندی‌هارا حذف کرده‌اند و ملاحظه خواهید فرمود که بعدها برای یک کار کوچک باید یک قانون دیگری بیاورند که از تصویب مجلس شورای ملّی بگذرد.

رئیس- آقای مهندس هدایت موافقید بفرمایید.

مهندس هدایت- بنده اینجا می‌خواهم یک تذکر کوچکی بدهم. در لایحه‌ای که وزارت کشور تقدیم کرده است، این مطلب ذکر شده بود؛ چون نصب ترانسفورماتور یک جای وسیعی نمی‌خواهد مخصوصاً آنجا نوشته بودند که در زیرزمین‌ها هم ممکن است نصب بشود؛ ولی حالا درشور دوم آن مطلب کاملاً حذف شده است فرض بفرمایید؛ که اگر در یک ممحلی مثل چهارراه استانبول یا فرض بفرمایید چهارراه فردوسی بخواهند؛ یک پست ترانسفورماتور نصب کنند، آن وقت عوض این که در زیر زمین یا از زیر خود خیابان استفاده بشود، مطابق این قانون خواهند رفت، سراغ یک ممحلی و تا بالای این محل هم متعلق به شهرداری خواهد بود. بنده می‌خواستم آقای معاون وزارت کشور یک توضیحی بدهند که ببینم وضع به چه نحو خواهد بود. آیا برای نصب یک ترانسفورماتور تمام فضا را می‌گیرند؟ یا این که به همان زیرزمین‌ها قناعت خواهند کرد. (عمیدی‌نوری- نوشته شده منحصراً برای پست ترانسفورماتور مورد استفاده قرار گیرد).

رئیس- آقای معاون وزارت کشور بفرمایید.

معاون وزارت کشور (فرهودی)- البته با توجه به این که از زیرزمین‌ها استفاده شود نه از سطح خیابان‌ها در شور اول هم مذاکره شد اما پیشنهادی داده نشده آنچه در کمیسیون مطالعه شده و ما با متخصّصین هم صحبت کردیم، هرجا که عملی باشد و زحمتی نداشته باشد البته برای ایجاد پس ترانسفورماتور اقدام خواهد شد البته در زیر خیابان اصولاً اقدام خواهد شد چنانچه در چند جا هم الان همین طور هست؛ ولی جاهایی که از لحاظ فنی با تعطیل کردن خیابان عبور و مرور به هم می‌خورد نمی‌توان این کار را کرد. البته برای آنها هم باصرفه‌تر است که این کار را بکنند؛ برای این که اگر غیر از این باشد، مطابق قانون توسعه معابر باید خسارات اراضی را بدهند و اگر بتوانند از زیر خیابان استفاده کنند فقط خرج ساختمان را دارند احتیاج به این که پول ملک را بدهند ندارند. (مهندس هدایت- بنده منظورم این بود که از ملک مردم در زیرزمین‌ها هم استفاده بشود) این است که اگر اجازه بفرمایید در ایجاد پست ترانسفورماتور ما وارد جزئیات فنی مسئله نشویم یک دستگاهی هست. این البته متخصّصین فنی دارد و آنها عمل می‌کنند هر جایی را که آنها تشخیص دادند انتخاب خواهند کرد اما این که فرمودید برای ایجاد پست ترانسفورماتور مساحت زیادی را می‌خواهند بگیرند، در خود ماده جلوی این کار گرفته شده است، یعنی نوشته شده است به شرط آن که منحصراً پست ترانسفورماتور مورد استفاده قرار گیرد. یعنی جا برای همان قسمت و همان اندازه بگیرند و مقصود دیگری هم ندارند. بنده این مطلب را می‌خواستم عرض کنم که در تهران مدتی صحبت از این است که برق کافی نیست و بایستی برق توسعه پیدا کند. البته در اثر این احتیاج کارخانه‌ای هم تهیه شده و حالا مشغول ایجاد شبکه آن می‌باشند و آن شبکه هم احتیاج به ایجاد پست‌های ترانسفورماتور دارد. این لایحه هم چندین ماه است که در تحت شور و مطالعه است و حالا به این صورت در آمده است و بنگاه برق هم از جهت احتیاج خود می‌تواند فقط برای ایجاد پست ترانسفورماتور از ماده اول قانون توسعه معابر استفاده کند. نظر دیگری هم نبوده است.

رئیس- کلیات آخر مطرح است دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته است. رأی گرفته می‌شود. به ماده واحده آقایانی که موافق هستند قیام بفرمایند. (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. به مجلس سنا فرستاده می‌شود.

۷- تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه‏

رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه‌شنبه خواهد بود.

(مجلس مقارن ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملّی- رضا حکمت