مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۲۹۳ نشست ۱۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سوم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ اسفند ۱۲۹۳ نشست ۱۷
جلسه ۱۷ صورت مشروح مجلس روز یک شنبه ۲۷ شهر ربیع الثانیه ۱۳۳۳
مجلس یکساعت ونیم قبل از غروب درتحت ریاست آقای موتمن الملک تشکیل و صورت مجلس روز شنبه ۲۲ قرائت شد
رئیس – در صورت مجلس ملاحظاتی هست یا نیست ( مخالفتی نشد ) ملاحظاتی نیست صورت مجلس تصویب شد . گویا خاطر آقایان مسبوق باشد که آقای مستوفی الممالک استعفای خودشان را بپیشگاه مقدس اعلیحضرت همایونی تقدیم کرده بودند اعلیحضرت اقدس همایونی هم استعفای ایشانرا پذیرفتند وبنده را احضار فرمودند برای اینکه معلوم شود اکثریت مجلس بچه شخص متوجه است تا اورا برای مقام ریاست وزراء معین فرماینده بنده هم بعد از اینکه آقایان نمایندگان را ملاقات کردم معلوم شد که اکثریت مجلس متوجه بطرف آقای مشیرالدوله است اینست که بعرض حضور اعلیحضرت اقدس همایونی رسانیده و ایشانرا بسمت ریاست وزراء معین فرمودند امروز برای معرفی کابینه خود بمجلس شرفیاب شده اند .
رئیس الوزراء- کابینه جدید اینطور تشکیل شده است
- – آقای معاون الدوله وزیر امور خارجه
- – آقای مستشارالدوله وزیر داخله
- – آقای حکیم الملک وزیر معارف واوقاف
- – آقای ذکاء الملک وزیر عدلیه آقای مشار السلطنه وزیرمالیه
- – آقای نصر الملک وزیر پست و تلگراف – تجارت وفوائد عامه
- – وزیر جنگ هم تا چند روز دیگر معین می شود
- - عجالتا تا زمانی که وزیر جنگ معین نشده بنده خودم بامور آن وزارتخانه نظارت خواهم داشت .
شاید نمایندگان منتظر بودند که امروز پس از معرفی کابینه وزراء پروگرام هئیت دولت حاضره نیز تقدیم مجلس شورای ملی بشود ولی بدو جهت این مسئله چند روزی بتعویق می افتد یکی بجهت اینکه عجله در تشکیل کابینه و خاتمه دادن به بحران لازم بود .
وبا این واسطه مجال نبود که پروگرام کابینه نوشته و بمجلس تقدیم شود .
و دیگر اینکه صرفنظر از این جهت گمان میکنم بهتر باشد که بعد از ورود وزراء بوزارتخانه های خودشان وبعد از مطالعات لازمه در روش مسائل و مطالبی که راجع بوزارتخانه ها است از روی مطالعه اقدام بنوشتن یک پرگرامی بشود که آن پرگرام حتی المقدور عملی باشد باین دوجهت عرض میکنم که تا ده روز بلکه دوهفته دیگر بنده نمیتوانم پروگرام هئیت دولت را تقدیم مجلس شورای ملی بکنم و چون نمیخواهم که در ظرف اینمدت مجلس مقدس از نیات هیئت دولت واز مشی کابینه واز روس مسائل عرض کنم مسلک این کابینه در سیاست خارجه متکی بر اصلی است که در نطق اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی در موقع افتتاح مجلس شورای ملی مندرج است و این اصل مبنای مسلک کابینه حاضره خواهد بود ودر سیاست داخلی با عطف نظر باصلاح کلیه دوائر دولتی دوچیز مورد توجه مخصوص و دقت کامل هئیت حاضره خواهد بود یکی ادارات جدید . التاسیس نظمیه و ژاندامری ودیگری امور مالیه کابینه حاضره با تمام قوای خود خواهد کوشید که اداره ژاندارمری ونظمیه را که تاسیس آن بهترین یادگار مملکت ما است حفظ و مبانی آنرا کاملا تشیید و موانع آنرا کلیات بر طرف و آتیه اورا کاملا تامین کند ( عموم نمایندگان تحسین کردند ) همچنین هئیت دولت حاضره با تمام قوای خود خواهد کوشید که اصلاحات اساسی که لازم است در امور مالیه بعمل آید و بموقع اجرا بگذارد اگر بخواهیم امروز بیش از این عرض کنم باید داخل در جزئیات و مسائلی که راجع بپروگرام است بشوم و چنانکه عرض کرم پروگرام در عرض ده روز یا دوهفته دیگر ممکن است بمجلس تقدیم بشود لهذا بهمین سه مسئله که عرض کردم اکتفا نموده امیدورام با حسن توجهات واعتماد نمایندگان محترم هئیت حاضره که با یک صمیمیت از برای باین آب وخاک حاضره شده موفقیت حاصل کند .
رئیس - اگر بنده بآقایان وزراء تبریک عرض کنم گویا احساسات تمام آقایان نمایندگان را اینجا اظهار کرده باشم که در ظرف مدت قلیلی که ۴۸ ساعت هم نشده ببحران کابینه خاتمه دادند ( اغلب تصدیق کردند ) وامیدوار هستم هدیت وزراء عظام واین کابینه جدید موفق باصلاحات اساسی و خدمات عمده باین مملکت بشوند این است توقع و تکالیفی بر هئیت دولت و مجلس وارد است ویک چیزی نیست که لازم بتوضیح باشد همه کس بخوبی بتکالیفی را که امروز داریم احساس میکند ۳ سال و کسری است که این مملکت بدون نظارت شورای ملی اداره شده معایب ونواقص و اخیرا محظوراتی پیدا شده است که رفع آن محظوراتی پیدا شده است که رفع آن محظورات و معایب موقوف باهتمام وجدیت و سعی و کوشش وفعالیت دولت وهمراهی مجلس است امیدوار هستم خداوند معتال توفیق بدهد که رفع این معایب را بکنیم هر چند آقای رئیس الوزراء در ضمن نطق خودشان راجع بژاندارمری وپلیس اشاره فرمودند ولی چون این مسئله نهایت اهمیت را دارد بنظر بنده زیادی نخواهد بود که بنده نیز در نطق خودم خاطر آقایان نمایندگان و آقایان وزراء را متوجه باین مسئله مینمایم همینطور که گفته شده مجلس دوم یک تاسیس خیلی مهمی در این مملکت کرد که آن ژاندارمی و پلیس بود و از این دواداره هم ما فوق آنچه که ما منتظر بودیم بروز کرد در فداکاری و بذل جان ودر هرنوع مشقت وزحمت هیچگونه مضایقه نکردند ولی گمان میکنم تمجید وقدرشناسی فقط برای یک اداره کار کن و فعالی مثل ژاندارمری و نظمیه کافی نباشد چند روزقبل که آقایان نمایندگان و بنده برای معاینه تشکیلات جدید بنظمیه رفته بودم از قراریکه یک رئیس نظمیه اظهار میکرد ۴ ماه است که باعضای نظمیه حقوق نرسید است و اظهار میکردند که در این باب خیلی اقدامات کرده اند و تا بحال اثری نبخشیده است و قرار بوده است روز جمعه این ادارات منحل شود رفقای بنده و بنده از رئیس تشکیلات نظمیه خواهش کردیم چند روز دیگر منتظر بشوند و چون در موقع بحران وزیری نبود بنده قول دادم که تاده روز دیگر تامل کنند تا تکلیف آنها معین شود یعنی چیزی که کهد در اینجا بند از طرف نمایندگان از آقایان وزراء خواهش میکنم این است که همانطوریکه خودشان اهمیت میدهند یک توجه مختصری در اینباب بکنند وطوری بشود که این تاسیس جدید از میان نرود ومنحل نشود
سلیمان میرزا – چون آقای رئیس از طرف عموم آقایان نمایندگان اظهار تشکر فرمودند از اینکه آقای رئیس الوزراء موفق شده اند در مدت خیلی کمی بحران را خاتمه بدهند دیگر لازم نیست بنده اظهاری بنمایم پس شروع میکنم بمطلب که خیال داشتم در خاتمه عرایض خودم اظهار کنم و آن مطلب این است که البته در مملکتی امنیت بر همه چیز مقدم است و وسایل امنیت هم امروز ه ژاندارمری و نظمیه است و شبهه نیست در اینکه هیچ یک از تشکیلات را نمی شود منظم نگاهداشت مگر بمالیه مملکت و باید مالیه مرتب باشد تا حقوق آن تشکیلات را ماه بما بدهند کسیکه حقوق او چهار و پنج ماه ندهند حقیقت مسئولیت وجدانی نخواهد داشت پس باید حقوق اورا مرتب بدهند واز او انجام وظایف بخواهید مسئولیت آنوقت معنی خواهد داشت الحق و الانصاف مختصر تمام پروگرام مطالبی بود که آقای رئیس الوزراء فرمودند و گمان میکنم که نظر عموم نمایندگان بهمین دو فقره است که مالیه و امنیه بوده باشند و وکلاء باتفاق در ایندوره متوجه باین دو اصل باشد مالیه و امنیه اگر این دو مسئله را در این دوره سوم تقنینیه باصلاح کاملش موفق شویم و حقیقتا مالیه را اصلاح کنیم مثل اینکه موفق باصلاح تمام دوائر خودمان شده ایم ودر حقیقت وقتی که مالیه را اصلاح کردیم اول قدمی است که رو با صلاح برداشته ایم و اساس اصلاحات در همه جا بسته است بمالیه البته آقایان وزراء بزودی اقدام خواهند کرد از اینکه اصول تشکیلات مالیه را مرتب وانجام بدهند همینطور که آقای رئیس الوزراء فرمودند ( واز شخص آقای رئیس الوزراء که سابقه شان درمماکت معلوم است وکسسی غیر از این منتظر نبود ) با کمال جدو جهد مشغول اصلاحات اساسی مملکت شوند وامیدوارم هستم که بزودی بودجه را بمجلس ارسال دارند ودر ضمن هم یک فکری از برای منابع عایدات جدید و بعلاوه رسیدن تمام عایداتی که از تمام مردم بعنوان مالیات بصندوق دولت میرسد و مصرف شدن آن در راه ملت بنمایند چونکه تمام امورات الاهم فالاهم ژاندارمری و نظمیه بر همه کارها مقدم و از همه اهم است زیراکه مالیات داده می شود برای تحصیل امنیت و تحصیل امنیت امروزه در مملکت ما قسمت عمده اش منوط بودجه ژاندارمری ونظمیه است امیدوارم هستم که در این دوره سوم تقنینیه موفق بشوم علاوه بر اینکه حفظ بکنم آنچه را که امروزه از ژاندارمری داریم شعبات انرا هم در سایر نقاطیکه موجود نیست منبسط کنیم و تمام جا ها از حیث نظمیه و امنیه مثل تهران که نظمیه مرتب دارد نظمیه را تشکیل بکنیم و گمان میکنم بیموقع نخواهد بود صورت قرض را که تا یکماه قبل از ژاندارمری دارد و صورت مطلبی را که از دولت داشته والان در نزد بنده هست بنظر آقایان برسانم وملاحضه بفرمائید این اداره با آن قروضیکه داشته چگونه فداکاری نموده و چطور صاحبمنصبان سوئدی نگذاردند این اداره و همچنین اداره نظمیه از میان برود ومطالبات ژاندارمری از اینقرار است که خوانده می شود بکمپانی فوکش وبرادران و بقیه قیمت اشیائیکه از سوئد خریداری شده است سی ویکهزار و نهصد وبیست وهشت قران هشتصد دینار بقیه مواجب ۶ ماهه ماژور برندل پانزده هزار و پانصد وچهل قران ۷۵۰ دینار . کپانی آندوکس چهل وهشت هزار ونهصد ونود ودو قران ونهصد دینار بمطبعه طهران ازبابت اجرت طبع و صدوبیست سه تومان این مخارجی است که کرده اند و الحال طلبکارند وحقوقی که پررژیماها مروضند از اینقرار است رژیمان اول از بابت مواجب وجیره تا یکماه قبل بیست هزار تومان طلب داشته ملاحضه بفرمائید یک ژاندارمری که در راه ها ودر وسط صحراها پست دارند اگر سه بآنها حقوق نرسد چگونه می تواند از عهده وظیفه خودش کاملا بر آید طلب رژیمان دوم سی وهشت هزار تومان – رژیمان سوم چهل هزار تومان رژیمان پنجم یازده هزار تومان طلبکار است - رژیمان ششم ششهزار تومان طلبکار است رژیمان هفتم بیست وپنجهزار تومان – اجزاء تلفن از بابت حقوق عقب افتاده ۱۷۴۰ تومان طلبکار هستند تا یکماه قبل از این مجموعا ژاندامری دولت هشتهزار و دویست وهشتاد و یک تومان و۲ هزار و چهار صد و پنجاه دینار از دولت طلبکار بود در این یکماه ونیم یکصد هزار تومان برآن افزوده شده که سیصد هزار و کسری تا چند روز قبل ژاندارمری از بابت حقوق وغیره طلبکار است ونظمیه هم تقریبا یکصد وبیست الی یکصد وسی هزار تومان طلبکار است که حقوق ۴ ماه شان تقریبا نرسیده با این ترتیب ملاحضه میفرماید چگونه می توان مسئولیت از افراد ژاندارم وافراد نظمیه خواست بنابراین بنده تصور میکنم همانطوریکه آقای رئیس الوزراء فرمودند عموم نمایندگان با بنده موافق هستند که از اولین عایداتی که برای دولت تهیه می شود و می توانند در اصلاحات مالیه دارای عایداتی بشوند حقوق ژاندارمری را بپردازند و چون جدیدا آقایان وزراء معرفی شده وهنوز به وزارتخانه های خودشان تشریف نبرده اند بنده تقاضا می کنم که آقای وزیر مالیه تا روز سه شنبه نظریات و مطالعات خودشان را در امور مالیه بفرمایند وروز۳ شنبه بفرمایند که چطور می توانند حقوق ژاندارمری را بپردازند یعنی از هر قبیل ترتیباتی که ممکن است اقدام کنیم از تغییر جنس وغیره یا از پولی که داریم اول در صورتی که موجودی در خزانه یافت شود بعقیده بنده مقدم تر مصرفی که ممکن است برای او اتخاذ نمود حقوق ژاندارمری و نظمیه است وامیدواریم تا روز ۳ شنبه آقای رئیس الوزراء وهیئت وزراء خصوصا وزیر مالیه جدی بفرمایند و مطالعه در امور مالیه بفرمایند و یک ترتیبی از برای مالیه وبرای پرداختن این چهار صد هزار تومان و کسری حقوق نظمیه و ژاندارمری بدهند و بیموقع نمیدانم اینمطلب هم عرض شود چون روزیکه راپورت ۳ ساله مجلس شورای ملی قرائت شد بنده اینجا اظهار کردم که چون اساس هر مملکتی بسته است بمجازات اشخاصی که خلاف کاری می کنند و قدر شناسی از کسانی که خدمت می کنند ودر ضمن از هیئت وزراءتقاضا کردم که اگر ممکن باشد راپورت سه ساله زمان فترت را هماطوریکه مجلس راپورت سه ساله خودش را بعرض نمایندگان رسانید وزراء هم راپورت سه ساله خودشانرا از هر قبیل اقداماتی که شده از حالت مالیه وسایر ترتیباتی که در لایحه وزراتخانه ها مرتب بفرمایند و بمجلس بفرستند تا نمایندگان محترم مطلع شوندکه در سه سال غیبت مجلس چه ترتیبات پیش آمده و چه اشخاص وچه خدمتها کرده اند وچه اشخاص مرتکب چه کارها شده اند زیرا که خارج میشنویم که اقساط استقراض ما در زمان انفصال مجلس دوم چهار کرور کسری بوده اگر چه دلیل صحیحی ندارم و صورتی هم ندیده ام اما آنچه از خارج شنیده می شود حالا قروض مملکت و اقساط استقراض ما به ( ۹ ) کرور رسیده است و این پنج کرور از چه بابت بوده و چطور شده که قبول کرده اند وحساب هایشان چیست پس بهتر است که اینصورت را زودتر مرقوم و تهیه بفرماید و راپورت سه ساله را بمجلس برستند تا مجلس و عموم مردم مطلع شوند که در این مدت چه گذشته و خدمات اشخاص خدمتگذار ار قدر شناسی کنند و اشخاصی که خیانت کرده اند مسئول شوند و بمجازات برسند شاید مملکت اساس معینی پیدا کند
رئیس الوزرا ء- هیئت وزراء کاملا با نطق آقای سلیمان میرزا موافقند و تمام مطالبی را که نطقشان اظهار کردند سعی خواهند کرد بموقع اجرا بگذارند ومخصوصا با تمام نظریات ایشان موافق هستند از بابت حقوق ژاندارمری ونظمیه هیئت وزراء مصمم شد ه اند که حقوق آتیه و گذشته آنها را تامین کنند چیزیکه هست امروز هیئت وزراء چون هنوز بوزارتخانه های خودشان نرفته اند نمیتوانند معین کنند که روزانه چقدر می توانند بدهند ولی در اینکه مصمم شده اند که این کار را اساسا انجام بدهند واین را اول کار خود قرار داد ه اند حرفی نیست حتی میتوانم بگویم که در دستور جلسه اول خودشان این مطلب را گنجانده اند ودرج کرده اند و همینطور مجری خواهد شد
رئیس – آقای میرزا قاسم خان راجع بچه مطلب است می خواهید فرمایشی بفرماید
میرزاقاسمخان – عرض بنده هم راجع به ژاندارمری و نظمیه است
رئیس – اظهاراتی شد واطمیناناتی داده اند ( گفته شد صحیح است )
رئیس – آقای نظام السلطان فرمایشی دارید
نظام السلطان – بنده هم با اظهاراتی که فرمودند موافقم
رئیس – آقای میرزا محمد علی خان راجع بهمین مطلب است
میرزا محمد لی خان- خبر خارج از موضوع ژاندارمری ونظمیه است
رئیس – بفرمائید
میرزا محمد علیخان – در اظهارات تشکری که باید در موقع تشکیل کابینه و خاتمه این بحران عرض بکنم امساک میکنم بلکه چیزی عرض نمیکنم برای آنکه مکررات خواهد بود فقط اظهار تشکر میکنم از اینکه کابینه تشکیل شده است در تحت ریاست یکنفر جامع الصفات و جامع اخلاق و افراد این کابینه هم افرادی هستند که تمامی مورد اطمینان و محل امید ودر واقع مناسب با انتظار افراد آقایان وکلاء و جمعیت اهالی مملکت هستند اما در خصوص مسلک دولت وروش این هیئت محتر که آقای رئیس الوزراء مختصری اظهار فرمودند فی الحقیقته غرض آن مطالبی بود که هر فردی انتظار از اوداشت ودر واقع خلاصه آنچه را که آقایان وکلاء انتظار داشتند در اینجا اظهار تاسف میکنم و این تاسف نه راجع به چیزی است که در نظر وخیال این هئیت محترم نباشد بلکه شاید راجع به چیزی است که ممکن است فراموش شده باشد و آن اینست که تابحال در پروگرامهائی که از طرف هئیت دولت بمجلس مقدس تقدیم شده است که ازطرف هیئت دولت بممجلس مقدس تقدیم شده است در مسائل جاریه تاکیداتی شده و مطالبی که اهمیتش زیادتر بوده است ودر نظر داشته اند اعم اهمیتش زیادتر بوده است ودر نظر داشته اند اعم از اینکه صورت گرفته و یانگرفته یاداشت شده است ودر پروگرامها بعضی مسائل هست که در هر موقع اصل و اصیل و از مسائل مهمه فرض شده است من جمله امروز یعنی در این زمان از مملکت تامین ادار ژاندارمری ونظمیه تسویه و ترتیب امر مالیه از امور مهمه فرض شده است وهمینطور همهست چنانچه در شرح مختصری که آقای رئیس الوزراء فرمودند اظهار داشته که در اصل نظر بموقع اجرا خواهد شد وبنده یک مسئله که شاید بلکه حتما و یقینا عموم اعضا محترم پارلمان و همکارهای محترم من اتفاق خواهند داشت عرض می کنم وآن این است که در تمام پروگرامهائیکه بمجلس آمده است بآن اصل واصیل که اهم و مقدمتر برتمام مسائل است توجه نشده وابدا اسمی از آن نبرده اند و آن امر معارف است بنده در اینجا چنانچه سابقا هم متذکر شده ام عرض نمی کنم از نظر محترم هئیت کابینه محو شده است یا از خیال رئیس الوزراء خارج شده باشد ممکن است فراموش شده باشد و چون پروگرام نوشته نشده است خیلی خوشوقتم از اینکه حالا حالا می شود متذکر شد که یک همچه امر مهمی را فراموش نفرمایند ودر پروگرامی که بمجلس تقدیم می شود کمال دقت را درآن بفرماید مسئله معارف یک امری است که تامیناتی را برای ژاندارمری ونظمیه وغیره امروز می خواهم برای سالهای دراز بکار ببریم همین مسائل معارف تامین می کند گمان می کنم یک هئیت دولتی که می خواهد از واقعا از یرای یک مملکتی اقداماتی کرده باشندکه اثرات آن فعلا و مالانافع بحال ملت و اهالی آن مملکت باشد باید امور خودشان را در حال یک پروگار بدانند که یک پای آن پرگار برای رسم یک دایره همیشه بر یک نقطه قائم است و آن امر معارف است ویک پایه دیگر آن در محیط یک دایره سیر می کند و امور جاری مملکت را اصلاح می کند که از آن جمله نظمیه و ژاندارمری و مالیه و امثال آنها است و امروز مقدمتر است تمام مسائل این سه چهار مطلب به میان آمده است ولی مسلم است که تمام این امورات که در محیط این دایره واقع شده شعاع اند و احتمالاتی که باید درباره آنها بشود تمام راباید از آن نقطه در مرکز بکنند و مسئله تاسیس معارف را در هر مملکتی که نسبت به امور تمدن پیشرفته تری کرده باشند البته می شود گاهی اهمیتش زیاد و کم وقرارداد ولی نسبت به یک مملکتی مثل ایران بدبختی و فلاکت از دیاده شده است باید هرچه از یک طرف بدبختی ما زیاد می شود بامر معارف زیادتر بکوشیم بنده امروز در یک کابینه که در این مملکت تشکیل می شود واقعا وزارت معارف را مقدم بر تمام وزارت خانه ها می دانم بجهت اینکه وزارت معارف است که باید آدم تهیه کند برای کار سایر وزارتخانه ها معلوم است یک ملت ومملکت اگر معارف نداشته باشند هیچ ندارند درمملکتی که معارف نیست نمی توان گفت که در این مملکت روح ملت وجود دارد نه اینکه در واقع بخواهیم سایر امور را از نظر اهمیت دور داشته باشیم ولی متذکر می شویم امر معارف یک چیزی است که باید کاملا در اعداد روس مسائل قرار داد واهمیت آن را بیش از ژاندارمری ونظمیه دانست منتها چیزی که امروز باید به موقع بعمل بیاید مسئله اندارمی ونظمیه و امثال آنها است و چیزی که باید همیشه کار خودش را بکند یعنی کار کارخانه که هیچ تعطیل بردار نیست امر معارف است و گمان می کنم یک نفر در تمام این مملکت نباشد که اهمیت معارف را نداند تنها اگر نتوانند خیال خودشان را ادا کنند این گناه آنها نیست اما یکنفر شاید نباشد در این مملکت که در این مسئله توجه نداشته باشد در اقصی نقاط مملکت مردم بیچاره یعنی همین رعایای مفلوک بعناوین مختلفه به شما میفهمانند که مایل بمعارف هستند و بآن احتیاج دارند و بنده مکرر این مسئله را حس کرده ام و همینطور که متذکر شدم امیدوارم در پروگرامی که بمجلس تقدیم می شود پیش از آنچه تا بحال بنظر هئیت وزراء بوده است مورد اهمیت واقع شود و مخصوصا اگر از حیث بودجه هم تا بحال آن استمداد و توسعه را نداشته بنده در اینموقع از آقای رئیس الوزراء تمنا و استدعا میکنم که از هرگونه مخارج مملکتی اگر میتوانند کسر بکنند وبر بودجه معارف علاوه بفرمایند این یک چیزی است که طرف توجه وقبول عامه ملت و اتفاق و اکثریت آقایان و کلای محترم است و این مسئله را امیدوارم که فراموش نفرمایند .
رئیس الوزراء – بنده با فرمایشات آقا کمال موافقت را دارم ولی مجبورم اینجا یک توضیحی بدهم چنانچه بنده در عرض خودم اشاره کردم مقصود این بود که امروز در پروگرام هیئت وزراء مذاکره بشود مخصوصا اشاره کردم که رؤس مطالب خود را عرض میکنم و در نطق خودم عرض کردم با عطف نظر باصلاحات لازمه در کلیه دوائر دولتی امر مالیه و ژاندارمری ونظمیه مورد یک نوجه مخصوص است و گمان میکنم جای هیچ قسم نگرانی برای نمایندگان محترم باقی نماند از این مسئله گذشته لازم میدانم آنچه بنظر هئیت وزراء و بنده میآید صمیمانه عرض می کنم در اهمیت کار معارف هیچ شک و شبهه نیست وهینطور که فرمو دند معارف روح مملکت است معارف چیزی است که آدم حاضر میکنند هرچه خوشبختی وسعادت در هر مملکت هست همه از معارف است ولی بنده در همان آنی که این را تصدیق می کنم باید در همان عرض کنم که اهمیت معارف امروز بقدر اهمیت ژاندارمری و نظمیه ومالیه نیست و اگر بخواهیم بگوئیم اینها را امروز می توانیم در یک ترازو گذارد و باور میکنند ونباید هم گذارده شود چرا برای اینکه مالیه وسیله است معارف مقصود بدون وسیله نمی شود بمقصود رسید پس اول باید وسیله را تهیه کرد وبمقصود رسید و عرض می کنم که در سیاست داخلی ما عمده مالیه است تمام توجهات هئیت کابینه حاضر وتوجهات نمایندگان محترم باید متوجه مالیه شود وقتیکه مالیه مرتب شود آنوقت عرض میکنم عدلیه آنوقت عرض میکنم معارف و همینطور هزار چیز دیگر ولی امروز ابدا در نزد این هئیت وزراء معارف ما عدلیه ما سایر امور درردیف مالیه نیست
رئیس – آقای حاج شیخ اسدالله راجع بچه چیز فرمایش دارید .
حاج شیخ اسدالله – عرض مینک فقط یک نقطه را می خواهم بآقایان وزراء یاد آوری کنم که آنمطلب خیلی مهم است که باید زودتر در آن اقدام بفرمایند و آن راجع بسنخ قانون ( ۲۳ جوزا ) وپیشنهاد آقای میرزا قاسمخان است
رئیس – بنده گمان میکنم اگر مجلس مقدس بآقایان وزراء فرصت بدهند همانطوریکه خودشان گفتند مطالعاتی بکنند آنوقت بنمایندگان جواب۵۸ بدهند بهتر است واگر آقای حاج شیخ اسدالله همراهی بکنند بماند برای روز دیگر .
حاج شیخ اسدالله – اجازه میفرمائید بنده نمیخواهم تنقید کنم بلکه میخواهم یک یادآوری کنم چون بنا بود بودجه هائی که تسویه شده آنها را بمجلس بفرستند و هئیت دولت سابق نفرستاد اگر آنها بمجلس آمده ودرکمیسیون بودجه رفته بود اقلا ماهی یکصدهزار تومان منفعت دولت بود وهیمنطور در پیشنهاد آقای میرزا قاسم خان وخیلی از چیزهای دیگر اگر اجازه میفرمایند داخل مذاکره میشوم والا عرض نمیکنم .
رئیس – اگر برای یاد آوری بود همینقدر کافی است ( اغلب تصدیق کردند)
آقا شیخ محمد حسن گروسی – بنده عرض دارم در خصوص مواد پروگرام وزرای سابق که قبلا تصویب شده چه صورت دارد رئیس – این مسئله را درخارج سوال فرمودند عرض کردم بمجرد اینکه آن هئیت وزراء مستعفی شدند آن مواد هم ساقط میشود .
آقا شیخ محمد حسن گروسی – عرض دارم اجازه میفرمائید
رئیس – مجلس صلاح میداند آقای شیخ محمد حسن در موضوع پروگرام هئیت وزرای سابق مذاکره کنند ( گفته شد خیر )
رئیس – راپورت شعبه چهارم راجع بنمایندگی آقای مشارالدوله قرائت میشود .
آقای حاج عزالممالک راپورت را( بمضون ذیل قرائت نمودند )
شعبه چهارم در تاریخ یکشنبه ۲۷ شهر ربیع الثانیه ۱۳۳۳ در تحت ریاست شاهزاده سلیمان میرزا منعقد گردید ودر خصوص اعتبار نامه آقای مشارالدله نماینده شیراز رسیدگی بصورت مجلس تلگرافی حوزه انتخابیه مزبور نموده جریان انتخابات شیراز از روی کمال صحت و مطابق با قانون انتخابات است وفقط چیزیکه محل ایراد واقع شد مدت اخذ آراءاست که بموجب صورت مجلس مزبوره از تاریخ ۲۸ شعبان الی ۱۸ رمضان مدت بیست روز روزی سه ساعت و نیم اخذ رای نموده اند در صورتیکه قانون انتخابات بیش از پنج روز اجازه اخذ رای نمیدهد پس از مذاکرات لازم چون طول مدت اخذ آراء خللی در اساس انتخابات وارد نمیآورد شعبه چهارم به اتفاق آراء حاضرین صحت نمایندگی آقای مشارالدوله را که باکثریت ۳۵۵۱ رای از ۸۹۸۹ رای دهندگان انتخاب شده اند تصدیق مینمایند شکایت وارده عبارت از اعلانی است که بدون امضا بنام ملت فارس بطور کلی ازانتخابات شیراز شکایت نموده ودر مقابل هم تلگراف مفصلی بامضای جمعی رضایت از انتخابات شده است چون تاریخ شکایت ۱۵ ربیع الموعد و پس از انقضای مدت قانونی اظهار شده شعبه چهارم مباحثه آنرا بر خلاف قانون دانسته و شکایت مزبوره را قابل توجه نمی داند .
( مخبر شعبه چهارم سلیمان )
حاج عزالممالک - اینجا در خاتمه لازم است راجع بانتخابات نمایندگان عرض کنم انتخاباتی که قبل از مجلس شورای ملی می شود بموجب یکماده از قانون انتخابات شاکیان تا یکاه بعداز آن انتخاب میتوانند شکایت بکنند مجلس شورای ملی ۱۶ محرم افتتاح شد یکماه بعد از افتتاح انقضاء مدتی بوده است که قانونا می توانند رسیدگی بشکایات نمود اگرچه اساسا هم چون امضا نداشت وبطور کلی بود قابل مذاکره نبود فرضا هم که اساس داشت چون مخالف قانون بود و ما نمی توانستیم رسیدگی کنیم محل توجه شعبه نشد .
رئیس – راجع بانتخابات آقای مشار الدوله مخالفی هست ؟
حاج شیخ اسدالله – اجازه می فرمائید
رئیس – مخالف هستید
حاج شیخ اسدالله – بله مخالفم
رئیس – پس میماند برای روز دیگر راپورت شعبه دوم راجع به نمایندگی آقای آقا شیخ حیبی الله قرائت می شود
( آقای دکتر اسمعیل خان به مضمون ذیل قرائت نمود )
شعبه دوم بتاریخ چهار شنبه ۲۳ ربیع الثانیه در تحت ریاست آقای حاجشیخ محمد حسین استرابادی منعقد اعتبار نامه آقای حاج شیخ حبیب الله نماینده ترشیز نطر مذاکره و تمام اوراق راجعه به ان قرائت گردید جریان انتخابات ترشیز مطابق با ترتیبات قانونی بوده و هیچ شکایتی هم نرسیده بود فقط یکورقه سوالی بود که مواد چندی را دفتردار اداره تحدید تریاک ترشیز از انجمن نظار ترشیز سوال نموده و انجمن نظار جواب گفته اند که چون زیاده از چهار و پنج ماه اقامت شما در ترشیز نیست حق اعتراض ندارید ولی این ایراد طرف توجه اعضاء سابق شعبه دوم گردید و آن ایراد این است که صنودق آراء کوه سرخ و کنار شهر مقفل نبوده اینمسئله بتوسط وزارت داخله از ایالت خراسان و حکومت ترشیز تلگرافا تحقیق شده است حکومت ترشیز جواب می گوید که صندوق آراء کوه سرخ برای محفوظ ماندن قسمی ساخته شده بود که جزء منفذی برای انداختن آراء نداشته ودر انجمن نظار اورا شکسته و آراء را بیرون آوردند لذا قفللازم نداشته واطراف صندوق کنار شهر را نیز تمام انجمن نظار واغلب علما ء لاک ومهره کرده واحتیاج بقفل نداشت لذا چون ایراد فوق واردنبود وترتیب انتخابات مطابق قانون بود شعبه با کثریت ده رای نمایندگی آقای حاج شیخ حبیب الله را تصویب نمود
رئیس –راجع بانتخابات آقای شیخ حبیب الله نماینده ترشیز مخالفی هست یا نه( اظهار نشد) مخافی نیست رای میگیریم بنمایندگی ایشان آقانایکه تصویب می کنند قیام نمایند ( عده کثیری قیام نمودند )
رئیس - تصویب شد اگر مخالفی نباشد جلسه را ختم می کنیم جلسه آیند روز چهار شنبه شعبه سه ساعت بغروب مانده ودستورمذاکرات راجع به نظمیه واندارمری که آقایان وزراء تشریف بیاورند و توضیح بدهند که بچه ترتیب میتوانند از ابعد وجوه حقوق این دواداره برسانند
حاج شیخ اسدالله – بنده تصور میکنم راجع بحقوق نظمیه و ژاندارمری مجلس مذاکراتی ندارد باید رئیس الوزراء تامین بانها بدهد و حقوق عقب افتاده آنها را بپردازد خود آقای رئیس الوزاء هم فرمودند که در اول جلسه مشغول اقدامات میشویم وحقوق این دواداره را می رسانیم دراین صورت ما در اینجا بنشینیم چه مذاکره در باب حقوق عقب افتاده ژاندارمری بکنیم و ظیفه مجلس این نیست که مجلس منعقد شود ومذاکره کند حقوق ژاندارمری عقب افتاده باید وزرات مالیه حقوق عقب افتاده آنها را برساند و باین کار خاتمه بدهد
حاج عزالممالک – بنده تصور می کنم که هیچ موضوعی مهم تر از این نباشد که مجلس در آن داخل شده ومذاکره شود در اساس تامینات مملکت تعجب می کنم که آقای شیخ اسدالله می فرمایند این راجع بمجلس نیست البته راجع بمجلس است و باید نهایت اهمیت را باداره ژاندارمری و پلیس بدهد اگر یکروز خودمان را صرف اصلاحات اساس این دواداره از حیث پرداخت حقوق گذشته و آتیه آنها بکنیم تامین بشود بعقیده بنده این مطلب بزرگترین خدمتی است که ما بملت و مملکت کرده ایم هیچ سزاورا نیست ما بگوئیم این مسئله وظیف مجلس نیست زیرا همینکه قرار شد مجلس شورای ملی روز چهارشنبه باین کار رسیدگی کند وزراء هم مجبور خواهند بود در این باب ترتیبی داده و بمجلس شورای ملی پیشنهادبکنند و مجلس هم باید کمال مساعدت و همراهی را در این باب بفرماید واین تکلیف قانونی مجلس خواهد بود و مجلس نمی تواند تخطی بکند ولی وزراء پیش خودشان ممکن است خیالی بکنند کم کم بموقع اجراء بگذارند ولی وقتی که بپیشگاه مجلس شورای ملی عرضه داشتند با مجلس شورای ملی همراهی کرده اند و چنانچه مجلس تصدیق کرد آنوقت ما میتوانیم بآتیه ژاندارمری مطمئن باشیم
رئیس – گمان نمی کنم مخالف زیادی در این امر باشد
حاج شیخ اسدالله - اشتباه و سوء تفاهمی شده است آقایان تصور میکنند که بنده عرض می کنم نظمیه و ژاندارمری اهمیت ندارد خیر بنده چنین عرض نمی کنم این فرمایشات را وقتیکه میفرمائید نسبت به بنده ندهند خیلی هم به ژاندارمری ونظمیه اهمیت میدهم بنده عرض میکنم اصلاحات اساسی ژاندارمری چه چیزی است که بمجلس بیاید ومدت وقت مجلس معطل شود وباین کار رسیدگی کند این چه مذاکره ای است که در مجلس بکنیم در صورتیکه مذاکرات در خصوص ژاندارمری و نظمیه ربطی بمجلس ندارد مگر اختلافی در اینجا هست مگر گفتگوئی اتفاق افتاده حقوق اداره ژاندارمری عقب افتاده خیلی هم اهمیت دارد وبر عهده دولت است که حقوق عقب افتاده آنها را بدهد که با کمال دلگرمی مشغول کار باشید حالا روز ۴ شنبه بیائیم اینجا بنشینم چه مذاکره بکنیم آیا مخالفی هست در حقوق عقب افتاده ژاندارمری که در آن مذاکره بکنیم آیا باید حقوق آنها داده نشود خیر باید حقوق آنها داده شود بنده کمال اهمیت را هم بانها میدهیم پس گفتگوی چه داریم اگر باید بحساب انها رسیدگی کنیم که حساب آنها معلوم است باید مجلس یکروزش را مصروف اصلاحات اساسی ژاندارمری بکند مثل اینکه تصور فرموده اند که بنده مخالف هستم با اصلاح ژاندارمری عرض میکنم ما نمیتوانیم در اینجا بنشینیم مذاکره کنیم که باید حقوق عقب افتاده آنها را بدهند البته این وظیفه دولت است که اول پولی که برای اوپیدا می شود حقوق نظمیه و ژاندارمری را میدهد و ابدا نباید تاخیر بیفتد و بنده خیلی هم باین مسئله اهمیت میدهم .
رئیس – بنده آقای حاج شیخ اسدالله را متقاعد می کنم باینکه قانون بیست و سوم جوزا هنوز لغو نشده است اگر مجلس صلاح میداند برای رساندن پول ژاندارمری یک ترتیبی بدهد باید بموجب رای باشد اینست که بعضی از آقایان نمایندگان مقصودشان اینست که در این خصوص مذاکره بشود و قراری داده شود
حاج شیخ اسدالله – این ترتیب را بنده تصدیق می کنم
رئیس – پس حالا دیگر مخالفی نیست جلسه روز چهارشنبه دو ساعت بغروب مانده و مذاکره در خصوص ژاندارمری و نظمیه خواهد بود بعضی چیزهای دیگر هم هست که باید عرض کنم انتخاب یک نفر بجای آقای مشیرالدوله در کمیسیون خارجه وعدلیه در کمیسیون محاسبات خزانه داری و انتخاب یکنفر بجای آقای ذکاءالملک درکمییسیون خارجه وبودجه و عدلیه و محاسبات خزانه داری و کمیسیون تجدید نظر در نظامنامه داخلی و انتخاب یکنفر بجای آقای عمادالسلطنه در کمیسیون داخله که ایشان را در سه کمیسیون انتخاب کرده بودند و با نظامنامه موافقت نداشت انتخاب یکنفر بجای دکتر اسمعیل خان از برای کمیسیون معارف ( مجلس نیم ساعت قبل از غروب ختم گردید )