مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۴
جلسه نود و چهارم
صورت مشروح مجلس یوم یکشنبه ۲۲ قوس ۱۳۰۳ مطابق هفدهم جمادی الاولی ۱۳۴۳
مجلس دو ساعت و نیم قبل از ظهر بریاست مؤتمن الملک تشکیل گردید .
(صورت مجلس یوم پنجشنبه نوزدهم قوس را آقای اقبال الممالک قرائت نمودند )
رئیس-آقای آقا سعید یعقوب ( اجازه )
آقا سعید یعقوب- بنده قبل از دستور غرضی داشتم .
رئیس آقای شیخ جلال
آقا شیخ جلال- عرض بنده هم قبل از دستور است .
رئیس-آقای تدین ( اجازه )
تدین- در جلسه گذشته بنده بواسته کسالت مزاج نیم ساعت دیر آمده ام کتباً هم اجازه خواسته بودم گویا نرسیده باشد .
رئیس- از کمیسیون تحقیق خواهد شد بعد اگر لازم بود اصلاح می شود .
آقای داور .( اجازه )
داور – بنده قبل از دستور عرضی دارم .
رئیس – آقای حاج میرزا عبدلوهاب راجع به صورت مجلس است ؟
حاج میرزا عبدلوهاب- خیر عرض بنده هم قبل از دستور است
رئیس – آقای حائریزاده ( اجازه )
حائریزاده – بنده در جلسه سابق در موضوع مصر دو موضوع را سؤال کردم یکی راجع به عملیات دولت که نماینده ما در مجمع اتفاق ملل چه اقداماتی کرده دیگری راجع به چیزی که تلگرافاً از پارلمان مصر به چارلمانهای دنیا شده است که آیا آن تلگراف بمجلس ایران رسیده است یا خیر . یک قسمت از این دو موضوع را نوشته اند و لازم است قسمت دیگر هم تذکر داده شود .
رئیس – اصلاح میشود . دیگر ایرادی نیست ؟
( اظهاری نشد )
رئیس – آقای آقا سعید یعقوب ( اجازه )
آقا سعید یعقوب – مسئله بودجه طوری شده است که در یک مسائل خیلی مهمی وقت ببنده نمیرسد حرف بزنم . عرض میکنم یک بانکی مدتی است در خیابان لاله زار تأسیس شده است باسم بانک سلطانی عثمانی و بنده نمیدانم این بانک به اجازه کی تأسیس شده و بتصویب کی بوده است و حقیقتاً نمیدانم از کدام وزارتخانه سؤال کنم فعلاً از وزارت فوائد عامه سؤال میکنم استدعا میکنم مقرر فرمائید بیایند جواب بدهند که این بانک چیست و مسئولش کیست و برای چه تاسیس شده است این چه مملکتی است که هر کسی هر طوری که میل دارد بیاید درش یک کاری بکند
(صورت سؤال را بآقای رئیس تقدیم نمودند )
نجات – دولت اجازه داده است
آقا سعید یعقوب – اگر دولت اجازه داده است پس سی و سوم قانون اساسی از بین رفته است .
رئیس – آقای آقا شیخ جلال ( اجازه )
آقا شیخ جلال – بنده اساساً نظرم این است که اکثریت مجلس که اساس حکومت را تشکیل میدهند
(جمعی از نمایندگان – آقا بلندتر بفرمائید –
در محل نطق حاضر شدند )
بنده عقیده ام این است که دولت را فقط اکثریت پارلمانی تشکیل میدهد و تمام قوای مملکتی حقیقتاً ناشی از پارلمان است بنابر این بنده معتقدم در هر موردی که مذاکراتی بین پارلمان و دولت جریان دارد سزاوار نیست که گفته شود آقایان اگر شما مخالفید سؤال کنید استیضاح کنید . بنده که یک نفر از اعضاع اکثریت هستم و عقیده ام این است که حکومت حاضره تقریباً موافق اصول آمال تشکیل شده معتقد هستم که در قضای جاریه باید از طرف مجلس به دولت تذکر داده شود . و قوانینی که در مجلس وضع میشود باید دولت آنرا مراعات کرده و احترام و اجرا کند . از جمله قوانینی که از مجلس گذشته است و شکل قانونی دارد مسئله تأدیه حقوق برج سنبله و میزان وزارت خانها است که تا کنون تأدیه نشده است . بنده بعد از فرمایشات آقایان تدین و سلیمان میرزا زائد میدانم که راجع بمعلمین عرض کرده باشم ولی فقط از نقطه نظر اصول میخواهم عرض کنم که در موقع جمع بعضی از آقایان نمایندگان و هیئت دولت و مخبر محترم کمیسیون بودجه میفرمودند اقلام جمع تمامش گرفته شده است بنابر این اصل دولت نمیتواند از نقطه نظر نبودن پول عذر بیاورد که چون پول نبود حقوق معلمین و وزارت خانها را نداده ایم حقیقتاً اگر دولت یک دلیلی دارد بر عدم تأدیه حقوق خوبست بیاید در مجلس بگوید تا ما هم بپذیریم و اگر چنانچه دلیلی ندارد با این جریاناتی که امروز در مملکت است علت این سهل انگاری در اجرای قانون چیست ؟ از طرفی بنده می بینم از بعضی از سفارتخانه ها مثلاً سفارتخانه ایران در آمریکا تلگرافی بدولت ایران رسیده است که اگر تا بیست و پنجم ماه حقوق به ما نرسد طلبکاران مراجعه میکنند بوزارت خارجه و ممکن است این ترتیب به محاکمه هم منجر شود . و همان اشخاصی که ما انتظار داریم برای مملکت خدمت کنند و حفظ حیثیات دولت را بنمایند ممکن است بمحاکمه جلب شده و محکوم شوند . همچنین نمایندگان ما در سایر ممالک و همان اشخاصی که ما توقع داریم در دنیا برای ما کار بگذرانند برای تلگراف کردن پول ندارند و از قراری که بنده شنیده ام وزارت خارجه هم امروز تعطیل کرده اند معلمین هم در حال تعطیل اند سایر وزارت خانها هم میخواهند تعطیل کنند در این موقع هم دنیا چه دلیلی دارد که در این مملکت این طرز قضایا پیش بیاید و بالاخره در نبودن رئیس دولت یک بحرانی در این مملکت پیدا شود . بنده عقیده ام این است چون مسامحه در اجرای قوانین را نباید حکومت روا بدارد . لهذا از طرف مجلس اخطاری بهیئت دولت بشود (همانطوری که در قانون اساسی هم تصریح شده که اگر سهل قانونی که از مجلس گذشته است از بابت یک دوازدهم اعتبارسنه ماضیه حقوق مأمورین داده شود .
بعضی از نمایندگان – صحیح است .
رئیس – آقای داور . ( اجازه )
داور – هر قدر یک مسئله طرف توجه باشد طبیعة وقتی که مکرر شد آن اثری را که باید بکند نمی کند و غالباً اشخاصی از خودشان سؤال میکنند که چرا این مسئله تکرار شده و اثری نبخشیده مسئله را هم که بنده امروز میخواهم عرض کنم مکرر در اینجا گفته شده و باصطلاحی که معمول شده است میخواهم یکقدری نمک معارف بپاشم .. باین جهت عذر میخواهم از آقایان . وراه اینکه این مسئله تکرار نشود این است که یک فکر اساسی در این کار بکنیم که همیشه معارف از مسئله حقوق خودش بعد از همه نباید و در آن آخر آخروقتی که همه گرفتند بگیرد اگر رسید رسیده نرسید نرسید . وقتی ما بنشینیم و یک فکر صحیحی برای این کار بکنیم طبیعة همه این صحبت ها کم میشود . غالب آقایانی که در مجلس هستند با اعضاء و معلمین مدارس روابط دارند و از حال آنها اطلاع کامل دارند و همه میدانند که معلمین اقداماتی کرده اند و به وزارتخانه اطلاع داده اند و از وزارت خانه هم بآنها وعده داده اند و بالاخره گفته اند که اگر به ما حقوق ندهید ما از عهده کار بر نمی آئیم و تعطیل میکنیم . سه ماه از سال گذشته بآنها حقوق داده نشده چهار ماه هم از این سال . این میشود هفت ماه . اساساً بنده نمیخواهم آنطوریکه آقای آقا شیخ جلال فرمودند به دولت بگوئیم تو مجبور هستی ماه بماه تمام حقوق وزارت خانها را بدهی . البته اگر دولت پولی موجود در صندوق داشته باشد وزارت خانهای خودش را بی پول نمیگذارد و میدهد ولی یک مسئله هم هست که ما الآن چند سال است به آن توجه هستیم که هر چند وقت یک مرتبه بایستی کار مدارس به تعطیل برسد و یک اقداماتی بکنند و یک حرفهائی بزنند تا حقوق بآنها داده شود. اساساً وزارت معارف در ردیف سایر وزارت خانها گذاشته نمیشود . در این مملکت وزارت خانهای خاصه و خرجی هست بنده کار ندارم به مخارج ضرری و حتمی البته مخارج قشون و نظمیه و امنیه یک مخارجی است که نمیشود دیر داد . سرباز در سربازخانه یا میدان جنگ یا در هر کجا هست باید حقوق و جیره اش داده شود تا بتواند جنگ کند . پلیس هم باید مرتباً حقوقش برسد تا بتواند از اقتشاش جلوگیری کند یک وزارت خانهائی هست که گمان میکنم دلیلی نداشته باشد مقدم بر سایرین باشند مخصوصاً وزارت مالیه حالا بقول مرحوم مسیو مرنارد که دیروز حضرت والا فرمودند هر کس نزدیک بخاری است زودتر گرم میشود این یک مسئله و یک طرز بیانی است ولی این را یک اصلی نمیشود قرار داده و گفت وزارت مالیه نظر باینکه نزدیک بخاری است زودتر گرم میشود و وزارت معارف چون نزدیک یخچال است یخ ببندد این که زندگی نیست این اشخاص کار میکنند باید حقوق هم بگیرند . الآن در این شهر قریب ششصد هفتصد نفر معلم هست که از ماهی شانزده تومان و هفده تومان پول میگیرند (چون همه اوقات خودشان را کار ندارند بعضی ها در هفته چند ساعت کار دارند و ماهی پانزده شانزده تومان میگیرند )و یک عده هستند بیست و پنج تومان عده دیگر که روزگارشان خیلی خوب است ماهی سی و شش تومان و بالاخره یک عده کمی در مدارس متوسط هستند که ماهی چهل و هفت تومان میگیرند و وقتی که نگاه کنیم این عده با عائله شان چندین هزار نفر بدبخت هستند که باید کار کنند و در ماه یک مبلغ کمی بگیرند حالا دلیل اینکه باید همیشه یک سال حقوقشان عقب باشد چیست ؟ مکرر در مجلس گذشته و در همین مجلس صحبت شده است دیروز گفته اند امروز هم میگویند و بالاخره فردا هم گفته خواهد شد که تکلیف این بدبخت ها چیست ولی بنده از آقایان تمنا میکنم که یک فکر عملی بکنند . در چندی قبل وقتی که راجع به یکی از یک دوازدهم ها صحبت بود یکی از آقایان که گویا آقای مدرس بودند پیش نهاد کردند یکی دو وزارتخانه را اول حقوق بدهند یعنی وزارت جنگ و نظمیه و امنیه و بقیه را بعد درش صحبت کنند . نبده یک چیزی شبیه به این پیش نهاد میخواهم پیش نهاد کنم که مجلس تصمیم بگیرد دولت بعد از پرداخت حقوق امنیه و نظمیه و قشون مخارج مدارس را بپردازد بوزارت خانه اش کاری ندارم فقط مخارج مدارس را بپردازد و این یک اصل مسلمی باشد که دولت بداند همیشه بعد از پرداخت مخارج قشون و امنیه و نظمیه هیچ پولی را نباید بدهد مگر پول معلمین مدارس را میخواهد توی بخاری باشد میخواهد پهلوی بخاری . میخواهد دوذرع آن طرف بخاری این پیشنهادی است که بنده کرده ام که مجلس شورای ملی دولت را دعوت کند که بعد از این مرتباً پس از تأدیه بودجه قشون و امنیه و نظمیه بودجه مدارس را بر سایرین مقدم بدارد اینست که پیشنهاد را تقدیممیکنم و آقایان رفقا در وقت زمستان اگر میخواهند یک کمکی به این بیچاره ها بکنند این پیشنهاد را قبول میکنند یا یک راه بهتری آقایان برایش تهیه میکنند . اگر هم حرف است که عرض بنده هم مثل سایر حرفها بی نتیجه بماند .
جمعی از نمایندگان – وارد دستور شویم .
داور – تکلیف این پیشنهاد چیست ؟
رئیس – میرود به شعب . وارد دستور شویم؟
جمعی از نمایندگان- بلی
معاون وزارت عدلیه – اجازه میفرمائید؟ لایحه قانونی مجازاتست . تقدیم مجلس شورای ملی میکنم .
(تقدیم نمودند )
رئیس – پیش نهادی از طرف بعضی از آقایان رسیده دائر باینکه جلسات طرف عصر تشکیل شود . قراعت میشود .
(به شرح ذیل قراعت شد )
امضا کنندگان استدعا میکنند که جلسات علنی مجلس را از سه ساعت بعد از ظهر منعقد فرمایند . ید الله نظامی – امین الشریعه – مهدی زاهدی – عبد الوهاب الرضوی –
رئیس – امضاء لازم نیست قراعت شود . آقای رهنما موافقید ؟
رهنما – بلی .
رئیس – آقای آقاسعیدیعقوب چطور ؟
آقاسعیدیعقوب- بنده هم موافقم .
رئیس – آقای معتمد السلطنه هم موافقند ؟
معتمد السلطنه – بلی .
رئیس – آقای محمد ولی میرزا . (اجازه )
محمد ولی میرزا – مکرر این مسئله در مجلس پیشنهاد شده و رد شده است بعضی از آقایان هم معایب جلسه عصر را فرمودند که به شب میکشد مخصوصاً برای رعایت حال مستخدمین مجلس شاهزاده شیخ الرئیس اظهاراتی فرمودند و بنده هم همان نظریه را تعقیب میکنم و اظهار تأسف میکنم . یک پیشنهادی چندین مرتبه در مجلس شده است و آقایان مخصوصاً خودشان رأی ندادند و با کثریت رد شد حالا مجدداًپیشنهاد میکنند و بعضی از آقایانی که در آن دفعه ها مخالفت کردند حالا موافق هستند و بنده از این مسئله تعجب میکنم و اساساً معتقد هستم که اگر جلسات همان صبح برگزار شودبهتر است منتهی یک تنظیمی را قائل بشویم از برای دستور و جلسات را زودتر تشکیل دهیم قطعاً کار هم پیشرفت میکند . ممکن است جلسات را هم هفته پنج روز بیان منعقد کنیم الان هم بنده پیشنهاد میکنم که غیر از دوشنبه و جمعه هر روز جلسه تشکیل شود و هیچ فلسفه ندارد که روز های دیگر جلسه تشکیل نشود و اگر آقایان صبح ها سر وقت حاضر بشوند هم کار پیشرفت میکند و هم محتاج باین صحبتها نخواهیم شد .
بعضی از نمایندگان – رأی بگیرید .
رئیس – بگذارید یک نفر موافق حرف بزند آنوقت . آقای رهنما ( اجازه )
شاهزاده شیخ الرئیس – بنده هم موافق هستم .
رهنما – بنده گمان میکنم علت تقدیم این پیشنهاد که چند نفر از آقایان نمایندگان هم آن را امضا کرده اند مراجعه به کارهای چند ماهه مجلس شورایملی است که در سرسرا گذارده اند . حقیقة اسباب حیرت است برای اشخاصی که خارج از خارج از مجلس هستند و اسباب تأسف است برای اشخاصی که در خود مجلس هستند . الان نه ماه از عمر مجلس گذشته است و در این نه ماه سه چهار فقره قانون که یکی راجع به صدور پوست بره و یکی راجع به وسایط نقلیه و دو سه فقره دیگر بیشتر از مجلس نگذشته و لوایح مهم از قبیل وارد کردن ماشین آلات و لایحه اوزان و مقادیر و لوایح اقتصادی در کمیسیونها مانده است باین جهت آقایان متوجه شدند باینکه باید یک قدری بیشتر کار کرد چون از صبح تا ظهر یک ساعت یا یک ساعت و نیم نمیشود کار کرد بنا بر این به جلسات عصر قائل شدیم برای اینکه بیشتر بشود کار کرد و مجال داشته باشیم الآن دوازده سیزده ماه از عمر مجلس باقی نمانده و لوایح مفیده در کمیسیونها متراکم است و باید برای آنها فکری کرد همین طور پیشنهاد میکنم یک روز هم بایام مجلس اضافه شود و اگر کارها زودتر تمام شد آنوقت مجلس یک هفته دو هفته تعطیل کند .
رئیس – رأی میگیریم باینکه بعد از این جلسات طرف عصر از سه بعدظهر باشد آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند .
(اغلب قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد . آقایان مشار اعظم و آقا سعید یعقوب و قائم مقام و سالار لشگر پیشنهاد کرده اند که یک روز هم بر عده جلسات مجلس افزوده شده و هفتهای چهار جلسه بشود . مخالفی ندارد .
(اظهاری نشد )
رئیس – رأی میگیریم آقایانی که این پیشنهاد را تصویب میکنند قیام فرمایند .
( اغلب قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد . چه روزی را پیشنهاد مینمایند .
بعضی از نمایندگان – شنبه .
بعضی از نمایندگان – چهارشنبه .
رئیس – شنبه را پیشنهاد میفرمائید
بعضی از نمایندگان – بلی .
رئیس – رأی میگیریم به روز شنبه . آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند .
(اغلب قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد . یک پیشنهاد دیگری هم شده است راجع بختم جلسه که جلسه غروب ختم شود ولی به نظر بنده ختم جلسه در هر جلسه با خود مجلس است .
مدرس – بنده جداً میگویم که با رفقایم نمیتوانم شب بمانیم و اول غروب که شد میرویم عرض کردم نمیتوانیم بمانیم . حائریزاده ما هم شب نمی آئیم. تامین نداریم .
زعیم – بنده هم یک توضیحی دارم اجزه میفرمائید ؟
رئیس – بفرمائید .
زعیم – ما در قدیم یک مسئله داشتیم که میگفتند بنی آدم اعضای یکدیگرند . که در آفرینش ز یک گوهرند . چو عضوی بدرد آورد روزگار دیگر عضوها را نماند قرار اولاً ملاحظه بفرمائید استیضاح یک چیز واضح و روشنی است و هر وکیلی حق دارد استیضاح کند . ملاحظه فرمودید در موقع استیضاح چه بسر ما آوردند . عجالتاً هم وضعیات طوری است که پریروز هم در خود مجلس ملاحظه فرمودید و به نظر همه آقایان رسید و تصدیق میفرمائید که این وضعیات را و با این ترتیب ما نمیتوانیم تا سه ساعت از شب گذشته اینجا بمانیم پاکش هم نداریم باید پیاده برویم به خانهامان و پیاده بیائیم این است که این پیشنهاد را تقدیم کردیم و استدعا میکنیم که آقایان رعایت حال ما را هم بفرمایند ما هم رفقای شما هستیم استدعا میکنیم با ما موافقت بفرمائید . نجات – مگر چه شده است پاکش پیدا کنید ماهی دویست تومان را چه میکنید .
وزیر فوائد عامه – بنده چیز دیگری را عرض نمیکنم ولی از نقطه نظر امنیت عرض میکنم و میتوانم ادعا کنم که کاملترین امنیتها در شهر فراهم است .
حائریزاده – اینطور نیست . شب که سهل است روز هم امنیت نیست .
مدرس – برای طرفداران دولت هست ولی برای ما امنیت نیست .
رئیس – عجالتاً وارد دستور میشویم نسبت به شهریه ها و مستمریات پیشنهادهائی شده است مخصوصاً پیشنهاد آقای سلیمان میرزا که گمان میکنم موقعش اینجا نیست و در ماده یازده راپرت کمیسیون بودجه وقتی مذاکره میشود این پیشنهادها باید مطرح شود . اگر مراجعه بفرمائید ملاحظه خواهید فرمود هر پیشنهادی که نسبت به مستمریات و شهریه ها میشود . اگر در ماده یازده بشود اولی واحق است .
بعضی از نمایندگان – صحیح است .
رئیس – سایر پیشنهادها قرائت شده و رأی نسبت به قسمت هجدهم این ماده میماند تا بعد از اینکه تکلیف ماده یازدهم معین شده آنوقت به ماده دوم رأی میگیریم
( بعضی از نمایندگان – صحیح است )
پیشنهاده ای دیگر قراعت میشود .
( پیشنهاد آقای یاسائی اینطور قرائت اینطور قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم مبلغ هجده هزار تومان از حقوق اعلیحضرت محمد علی میرزا کسر گردد و با موافقت دولت ضمیمه اعتبار مخارج وزارت عدلیه بشود .
رئیس – آقای یاسائی ( اجازه)
یاسائی- همه آقایان محترم متوجه هستند که مدتی است منتظرین خدمت در طهران چه حال و روزگاری را داشته اند و دارند و معلوم نیست کار آنها چه میشود و بنده میبینم در نتیجه تصویب این بودجه قریب پانصد ششصد نفر منتظر خدمت تا یکماه دو ماه دیگر از ولایات نیایند بمرکز و اسباب زحمت بشوند حق هم با آنها است من جمله وزارت عدلیه که هشتاد هزار تومان از بودجه اش کسر شده است و نتیجه اش این است که یک قسمت از محاکم عدلیه در ولایت منحل شده یا در حال انحلال است و قضاوت آنها فردا میآیند اینجا و حقوق انتظار خدمت میخواهند بنده اینطور به نظرم میرسد برای اعلیحضرت محمد علی میرزا که تا بحال یک حقوقی حقاً یا من غیر حق گرفته اند این مبلغی که فعلاً در بودجه منظور شده زیاد است اگر هم فرضاً کم باشد در هذه السنه ممکن است بسی و شش هزار تومان اکتفا کنند و ماهی سه هزار تومان بگیرند و هجده هزار تومان مازاد آنرا هیئت دولت هم موافقت کند که ضمیمه بودجه عدلیه شود و وزارت عدلیه مجبور نباشد محاکمی که الان در ایالات و ولایات دارد و طرف احتیاج مردم است منحل کند و یکعده از مستخدمین کشوری و قضاة بیچاره شوند البته اگر خودشان هم یک علاقه به این آب خاک داشته باشند راضی هستند که یک عده در این مملکت منتظر خدمت و بیکار و بدبخت باقی نمانند .
مخبر – راجع به بودجه عدلیه و اینکه مجبور میشوند به واسطه قلت بودجه محاکم را در ولایات تعطیل نمایند وعده منتظرین خدمت زیاد خواهد شد بنده عرضی ندارم . ولی همین قدر میدانم که بودجه وزارت عدلیه همان مقداری است که خود وزارتخانه پیشنهاد کرده است و در کمیسیون هم چیزی از آن کم نشده است و لابد اگر این مبلغ را کم میدانستند ممکن بود زیادتر پیشنهاد کنند در اینصورت ما نمیتوانیم داخل در این مرحله بشویم . اما در خصوص حقوق اعلیحضرت محمد علی میرزا تصور میکنم که بیش از این گنجایش کسر نداشته باشد چون پیشنهاد دولت مبلغ هفتاد و پنج هزار تومان بود در کمیسیون بعد از مذاکرات مفصلی که در این خصوص شد و تحقیقات عمیق به عمل آمد بیست و یک هزار تومان کسر و معادل پنجاه و چهار هزار تومان تصویب شد و گمان میکنم بیش از این مقدار کسر نداشته باشد اگر هم از خارج تحقیق کنید معلوم خواهد شد .
رئیس – رای گرفته میشود بقابل توجه بودن این پیشنهاد . آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند .
( عده قلیلی قیام نمودند )
رئیس – تصویب نشد پیشنهاد دیگر .
( بشرح زیر قراعت شد )
بنده پیشنهاد میکنم از بودجه وزارت مالیه یک میلیون و هفتاد هزار تومان کسر شود سید محمد سلطان
رئیس – بفرمائید .
سلطان العلماء – بنده دو پیشنهاد کردم یکی قرائت شد و دیگری قرائت نشد آنهم در همین زمینه است . بنده روی دو اصل این دو پیشنهاد را تقدیم کردم . یکی اینکه این وزارت مالیه باین عرض و طول برای این مملکت زیاد است . آقای میهن هم کاملاً عیوباتش را گفتند یعنی زیاد است فایده که ندارد هیچ بلکه ضرر هم دارد یک ادارات زیادی دارد که سبب بطوء جریان امور میشود مثل خزانه داری که یک اداره ایست در وزارت مالیه که وزارت مالیه پس از آنکه کارهایش را میکند آنوقت تازه مراجعه میشود به خزانه داری و دوباره از اول شروع میکنند و می آیند جلو . پس قدر مسلم اینست که وزارت مالیه با این عرض و طول برای این مملکت لازم نیست . از آن طرف باز فرض مسلم اینست که این معارف برای مملکت ما کافی نیست و پیشنهاد دیگر بنده اینست که بودجه وزارت معارف افزوده شود . بودجه معارف ما هشتصد هزار تومان است که بالاخره منجر میشود به صد و پنجاه یا دویست هزار تومان و این مبلغ برتی معارف کافی نخواهد بود . خوب است دولت موافقت بکند و مبلغ یک میلیون و هفتاد هزار تومان را ببودجه وزارت معارف بیفزاید و این اشخاصی که در وزارت مالیه فعلاً به واسطه حذف بودجه بیکار میشوند اینها اغلب دیپلمه هستند ومیتوانند در مدارس درس بگویند اینها را هم ببرید در وزارت معارف معلم یا مدیر بکنند و این حقوقی که به آنها میدهند آنجا بدهند . این است نظریه بنده .
بعضی از نمایندگان – صحیح است .
مخبر – این پیشنهاد آقای سلطان به عقیده بنده چه عرض کنم . نمیدانم چه صورتی دارد جز اینکه بگویم مقصودشان اظهار تفقد و لطفی بود نسبت به معارف یا اینکه اقلاً یک قدری باز بودجه در مجلس تأخیر بیفتد والا این پیشنهاد عملی نیست که یک ملیون و خورده از بودجه وزارت مالیه کسر و بمعارف افزوده شود . آنوقت دو اصل را هم مسلم میدانند یکی اینکه این وزارت مالیه با این عرض و طول برای ما زیادی است آخر بچه میفرمائید زیادی است ؟ دلائلتان کدام است ؟ آنطرز خوبش چیست ؟ خوب بود بفرمائید یکی هم یک میلیون و هفتاد هزار تومان که از مالیه کسر میشود بدهند به معارف بچه دلیل ؟ آخر دلیلتان چیست ؟ کدام دایره وزارت مالیه را سر کار زیاد میدانید ؟ کدام شعبه را زائد میدانید ؟ هنوز بودجه جزئش را که ندیده اید . پس خوب بود اول بودجه تفصیلی را میدیدید بعد از این فرمایش را میفرمودید که فلان قلم زیاد است . خزانه داری را فرمودید در وزارت مالیه یکی از شعبات مهمش خزانه داری است . یکی از مسائل مهمی که در وزارت مالیه فعلاً درست شده است همین خزانه داری است که برای تمرکز عایدات است . جنابعالی این یکی را هم که همگی متفق علیه تمجید میکنند زیرش میزنید !
رئیس – رای میگیریم به قابل توجه بودن پیشنهاد آقای سلطان العلماء . آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( کسی قیام نکرد )
رئیس – قابل توجه نشد پیش نهاد آقا شیخ جلال قراعت میشود .
( به شرح آتی قراعت شد )
بنده پیشنهاد مینمایم که در بودجه وزارت مالیه حقوق مستخدمین یعنی اشخاص که بموجب قانون استخدام حقوق میگیرند از حقوق کنتراتیها مجزا و نسبت به حقوق مستخدمین فعلاً مجلس رای بدهد و سنبت بکنتراتیها پس از آمدن صورت مفصل رای داده شود .
رئیس – بفرمائید .
آقا شیخ جلال – بنده تصور میکنم این پیشنهادی که بنده کرده ام تقریباً پیشنهاد ساده ایست که مطابق با قانون است زیرا در آن تشکیلاتی که موافق قانون استخدام تشکیل شده است حرفی نیست ولی در آن قسمت دیگر یک اشخاصی هستند که آنها را از روی بی اطلاعی و سطحی آورده اند در وزارت مالیه در صورتی که ممکن است خود مستخدمین وزارت مالیه از عهده کارها برآیند . این است که بنده پیشنهاد کردم قسمت راجع بمستخدمین بدواً رای گرفته شود و نسبت بکسانی که بموجب کنترات آمده اند بعد رای گرفته شود .
رئیس – آقای معتمد السلطنه (اجازه)
معتمد السلطنه – بنده گمان میکنم پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال اولاً یک قانونی دارد . برای اینکه رای در بودجه بایستی بمبلغ گرفته شود و نمیشود گفت اشخاصی که کنتراتی نیستند بحقوقشان رای گرفته شود . به علاوه صورت اشخاصی که کنترات شده اند در کمیسیون موجود است ممکن است تشریف ببرند ببینند اینها عده زیادی نیستند و همان اشخاصی هستند که سمت مترجمی دارند و مطابق قانون استخدام کنترات شده اند وزارت مالیه هم ناچار بوده که برای مترجمی آنها را کنترات کند مطابق قانونهم هست .
رئیس – رای گرفته میشود پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال، آقایان موافقین قیام فرمایند
( چند نفری برخاستند )
رئیس – تصویب نشد اصلاح پیشنهاد آقای یاسائی و آقای طهرانی و شاهزاده سردار مفخم (بشرح زیر خوانده شد ) این بنده پیشنهاد مینمایم که از بودجه وزارت مالیه در سال سه هزار و ششصد تومان که راجع بوزیر مالیه است کسر شود و همچنین از هر یک از وزارتخانها دو هزار و پانصد تومان کسر از حقوق وزیر شود که مجموعاً بیست و چهار و ششصد تومان میشود و اختصاص به عدلیه ولایات والیات داده شود . بنده پیشنهاد میکنم حقوق آقایان وزراء ماهی پانصد تومان معاونین سیصد تومان منظور شود .
رئیس – آقای یاسائی ( اجازه )
یاسائی – چون مفاد پیشنهاد آقای طهرانی و بنده هم همان پیشنهاد شاهزاده سردار مفخم است اینست که بنده هم پیشنهاد ایشان را قبول میکنم .
سردار مفخم – بنده هیچ جهت و سببی را نمیبینم که اینجا حقوق وزراء در ماه هفتصد و پنجاه تومان و آقایان معاونین سیصد الی چهارصد تومان باختلاف باشد .از ابتدای مشروطیت هم حقوق وزراء ماهی پانصد تومان و حقوق معاونین دویست تومان بود نمیدانم در کدام کابینه و بچه جهت این طور شد و حال آنکه سایر حقوقات کسر شده و میشود و حقوق وزراء ترقی کرده . آقایان وزراء اگر از درجه اول و درجه اعلی هستند که محتاج به این پانصد تومان نیستند و پانصد تومان را هم نباید بگیرند و اگر از بودجه پائین هستند که پانصد تومان برایشان کافی است .بعلاوه در موقعی که اشخاص نائل بوزرات میشوند قبل از وزارت گمان میکنم مخارجشان بیش از موقعی است که وزیر میشوند در موقع وزرات بعضی استفاده های مشروع هم از قبیل اتومبیل مجانی و درکه متعلق به وزارتخانه هم هست . در این بودجه هم یک توضیحی داده شده است که آقای رئیس الوزراء شش ماهه اول حقوق خودشان را هم نگرفته اند و شاید شش ماه آخر را هم حقوق نگیرند . در صورتیکه رئیس الوزراء تا این درجه ملاحظه صرفه مملکت را میکنند البته گمان میکنم برای آقایان وزراء پانصد تومان و برای آقایان معاونین سیصد تومان کافی باشد و ضرری هم ندارد .
بعضی از نمایندگان – صحیح است .
مخبر – اولاً بنده از قسمت آخر شروع میکنم . اینکه فرمودند آقای رئیس الوزراء حقوق نگرفته اند صحیح است نگرفته اند ولی حقوق وزارت جنگ را گرفته اند چون حقوق آن قسمت حقوق آن قسمت را گرفته اند حقوق این قسمت ریاست وزرائی را نگرفته اند این یکی . و اما در موضوع حقوق وزراء نه این است که در کمیسیون این مذاکره نشد در آنجا هم این مذاکره شد حتی یک پیشنهاد هائی هم شبیه باین پیشنهاد حضرت والا و سایرین با یک مبلغ کم و بیش شد و همچنین راجع بحقوق معاونین . ولی راجع باین پیشنهادها یک دلائلی موافقین هفتصد و پنجاه تومان داشتند که پیشنهاد کنندگان را متقاعد کردند و پیشنهادات مسترد شد . خود حضرت والا و آقایان هم اهل این مملکت هستند و اهل خارج این مملکت نیستند خودتان میدانید که وزراء تا موقعیکه وزیر نشده اند مخارجشان بیشتر است این گویا از راه مبالغه فرمودند والا بهیچ وجه من الوجوه این طور نیست . وزرا یک تکلیفات و تحمیللاتی دارند که در موقعی که وزیر میشوند بآنها وارد میشود و در موقعیکه بیکارند آن تکلیفات و تحمیلات را ندارند و چون خود آقایان هم هستند بنده زائد میدانم آن جزئیات را در مجلس بیان کنم در خارج ممکن است به حضرت والا عرض کنم . وزیر مالیه – بنده هم لازم است این قسمت را عرض کنم . اینکه حضرت والا در ضمن مذاکره فرمودند که همه حقوق ها کم شده و مال وزراء زیاد شده . نمیدانم چطور این ملاحظه را کردم و حال آنکه از چندین سال باینطرف حقوق همه مستخدمین زیاد شده وکلاء حقوقشان زیاد شده . این اضافه هم عرض نمیکنم غلت بوده . خیر صحیح بوده است . به جهت اینکه وضع زندگانی تفاوت کرده و اگر به خاطر داشته باشند حقوق وزراء نسبت بسابق کمتر شده زیرا البته در خاطرشان است که در یک موقعی حقوق وزراء هزار تومان بود و در ظرف این دو سه سال آخر ۲۵۰ تومان کسر و ۷۵۰ تومان شده است و این مسئله هم که شخص وقتی یک اشتغالات زیادتر و عالی تری دارد باید حقوق زیادتری بگیرد و تکلیفاتش زیادتر است توضیح واضح است و بنده میخواستم رفع اشتباه کنم که اینطور نیست که سایر مردم حقوقشان کم شده باشد و وزراء زیادتر شده باشد . بلکه برعکس است .
رئیس – رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن اصلاح شاهزاده سردار مفخم آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( عده قلیلی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد پیشنهاد شاهزاده محمد ولی میرزا
( بمضمون آتی قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم : در قلم هفتم فصل مخارج جزو مخارج انتفاعی باطلاع مجلس برسد .
رئیس – بفرمائید .
محمد ولی میرزا – یکی از دلائلی که بنده با این بودجه موافقت کردم و از موافقین بودجه بودم همین مخارج انتفاعی بود زیرا این مخارج قدمی است که در هذه السنه برداشته شده است و سابقاً نبوده است و البته آقایان تصدیق خواهند فرمود که مفیدترین طرقیکه به نظر میرسد همین خرجی است که برای بهره برداری مصرف خواهند شد ولی بنده یک اطلاعاتی از خارج پیدا کرده بودم مخصوصاً از خود وزارت مالیه و آن این است که مبلغ زیادی از مخارج انتفاعی را تخصیص دادند بعنوان مخارج مالیاتهای غیرمستقیم و چیزی که این اطلاعات بنده را تقریباً تصدیق میکرد راپورتی است که اخیراً از کمیسیون بودجه توزیع شده در آن آن را پرت می نویسند که سیصد هزار تومان وزارت مالیه و دولت بجمع مالیاتهای غیر مستقیم علاوه کردند آن هم بواسطه همین مخارج انتفاعی بود و مقداری هم به مخارج انتفاعی اضافه کردند که مخارج انتفاعی تصویبی کمیسیون مبلغ پانصد و هفتاد هزار تومان بود و بالغ به هشتصد هزار تومان شد و یک مبلغی علاوه شد و در مقابل مخارج انتفاعی که به تصویب رسید سیصد هزار تومان بعوائد غیرمستقیم اضافه شد . ۵۰ هزار توامن هم بخالصجات . بنده این مسئله را جزو مخارج انتفاعی حقیقة نمیدانم منظور بدارم زیرا مخارج مالیاتهای غیر مستقیم از چه قرار است ؟ این مقدار ممکن است یک مبلغش به مصرف کنترل مالیاتهای غیرمستقیم برسد یعنی برای جلوگیری از قاچاق . یعنی یک عده بر مفتشین علاوه میشود بنده هر چه فکر میکنم برای ازدیاد یکعده مفتشین منتها در سال ده دوازده یا ۱۵ هزار تومان کافی است زیرا اینها مفتشینی هستند که در حدود چهل تومان ۵۰ تومان منتها شصت تومان حقوق دارند و بیشتر از این حقوق ندراند و یکعده مفتشین هم اگر اضافه کنیم تازه در سال ده دوازده هزار تومان اضافه میشود و چیزی که خیلی اسباب نگرانی است این است که بطوری که بنده اطلاع پیدا کردم و موجب شد که این پیشنهاد را کردم که مخصوصاً تذکر بدهم به آقای وزیر مالیه این است که یک قسمت از این مبلغ هشتصد هزار تومان را که قریب دویست هزار تومان است بنده شنیدم میخواهند برای تنظیم مصرف تریاک بکار برند . مخصوصاً در آن قسمت تبدیل سوخته بشیره میخواهند یک تصرفات علمی بکنند و رد این مسئله میخواهند یک ترتیبی بدهند که در واقع اگر تا کنون خیلی ساده سوخته را تبدیل بشیره میکردند و به مصرف میرساندند حالا یک تصرفاتی بکنند که عالمانه و متجددانه باشد . بنده از این مسئله خیلی متأسف هستم و گمان میکنم که که هیچیک از آقایان محترم و هیچیک از افراد ملت راضی باین بهره برداری نیستند . راضی باین انتفاع نیستند . بنده خیلی انتظار داشتم مخصوصاً از آقایان مستشاران که قدری از آن کیمیاگری که در مملکت پر ثروت خودشان متداول است در مملکت ما معمول میکردند نه اینکه طریقه علمی اتخاذ نمایند که چطور سوخته باید بشیره تبدیل شود که بلکه بیشتر شیره عمل بیاید یا مثلاً شیره کش خانه ها را تازه دولت تمرکز بدهد . انتفاع و بهره از خیلی جاها میشود برداشت . ولی شایسته دولت نیست که بعضی از بهره برداری ها اصلا متوجه شود و بنده از این نقطه نظر مخالفم . باوجودیکه عرض کردم موافقم و یکی از دلائل موافقتم با بودجه همین قلم مخارج انتفاعی بود . ولی بعد از اینکه این را شنیدم مخصوصاً بعد از طبع و توزیع راپرت اخیر کمیسیون بودجه بنده وظیفه خودم دانستم که این عرایض را اینجا بکنم و حقیقة جلب توجه و نظر آقایان وزراء و مخصوصاً آقای وزیر مالیه را بکنم که ما باین راضی نیستیم که باین طریق بر عوائد ما افزوده شود . شما سیصد هزار تومان بر مالیاتهای غیرمستقیم اضافه میکنید و فقط ۵۰ هزار تومان به خالصجات در صورتیکه میدان تکثیر عایدات در این مملکت خالصجات است نه مالیات غیرمستقیم . البته اپرادی هم اساساً نمیشود به مستشارها گرفت بجهت اینکه یک چیزهائی در این مملکت از قدیم معمول است . آنها هم موظفند ببهترین طرق آن عوائد را جمع آوری کنند . آنها در فکر خودشان تصور کرده اند که در واقع یک یک خدمتی بمالیه این مملکت میکنند . ولی چون کاملاً مطلع نیستند از احساسات ما در این زمینه اشتباه میکنند و بنده مخصوصاً متوجه میکنم آقای وزیر مالیه را و تکرار میکنم که این قسمت را باید جبران بکنند و این مبلغ را بمحل دیگری به مصرف برسانند و تکثیر عواید را از جای دیگری بخواهند .
وزیر مالیه – نگرانی حضرت والا آنقدرها مورد نداشت . توجه نفرمودند باینکه اگر سیصد هزار تومان بر عایدات مالیات غیرمستقیم اضفه شده است نه این است که بهمین نسبت هم مخارج انتفاعی از برای این مصارف اضافه بشود توجه بفرمائید وقتی هم که ما یک مخارج انتفاعی را میکنیم نه این است که هر اندازه آن خرج را زیادتر کردیم عایدات آن زیادتر میشود . بساهست که در یک موضوع یک خرج کمی را میکنیم و یک عایدات زیادی پیدا میکنیم و در یک موضوع دیگر مخارج بیشتری را خواهیم کرد و اعیداتمان چنادن اضافه بر آن خرج نخواهد شد . پس نباید توجه بفرمائید باینکه چون سیصد هزار تومان بر عایدات غیرمستقیم اضافه شده است و پنجاه هزار تومان بر خالصجات پس معلوم میشود که بهمین نسبت هم بر مخارج انتفاعی آنها اضافه شده است شاید که در خالصجات خرج خیلی زیادتر هم خواهد شد و اما اینکه بر عایدات خالصجات کمتر اضافه شد نسبت بمالیات غیرمستقیم بواسطه این است که البته خود ایشان بهتر میدانند که در خالصجات فوری ممکن نیست بواسطه یک مخارجی که امروز میکنیم عایدات را زیاد کنیم بسا هست که امروز یک مخارجی میکنیم برای بهره برداری خالصه نتیجه آن را سال آینده میبریم و چون حالا آخر سال است از یک مخارجی که در خالصجات بکنیم یک عایدات زیادی نمیتوانیم امیدوار باشیم و فقط یک مبلغ کمی امیدواریم و دیگر آنکه این مخارج بهره برداری که اضافه میشود برای تفتیش فقط نیست . بهره برداری مخارج متفرقه دارد از قبیل انبار ساختن و تفتیش کردن و تهیه مواد خام کردن و عیر اینها و چون فرمودند ده پانزده هزار تومان بیشتر مخارج تفتیش نمیشود این است که عرض کردم فقط برای تفتیش نیست و اقلام مخارج بهره برداری معین و معلوم است و بکمیسیون بودجه هم داده شده و چاپ شده . اگر آقایان ندیده باشند ممکن است به اطلاعشان برسانیم و یک چیزیست ظاهراً و واضح و اما در مسئله تریاک که فرمودند البته این نظر در وزارت مالیه هست و خود مستشاران هم این نظر را دارند و نمیخواهند بواسطه زیاد کردن مصرف تریاک یا بواسطه عملیاتی که میفرمایند ( که بنده هیچ از آن اطلاع ندارم )که بعد از این درباره شیره تریاک خواهد شد و مفید است و فائده ببرند از آنها . بنده هیچ اطلاعی ندارم و گمان نمیکنم همچو چیزی باشد ولی اصولا عرض میکنم دولت و وزارت مالیه اساسا این نظر را دارند و ما نمیخواهیم بواسطه مسموم کردن مردم عایدی را زیاد کنیم . بدبختانه حالا یک سمی است که معمول شده است . در مملکت و برعکس وزارت مالیه ساعی است و برای سنوات آتیه یک ترتیباتی اتخاذ کرده ایم و باید اتخاذ هم بکنیم و اگر هم نمیخواستیم بکنیم مجبور بودیم بکنیم برای اینکه تدریجاً استعمال این چیز منحوس در این مملکت برطرف شود . و عایداتی که از این راه هست تبدیل کنیم براه دیگری که مفید باشد و مضر به حال مملکت نباشد و در این موضوع هر چه دولت اهتمام نکند بضرر خود دولت تمام خواهد شد . از آن جهت که مردم مسموم بشوند و این عادت مضر برطرف نشود چیز عاید مملکت نخواهد شد و اگر مراقبت و اهتمام میشود برای این است که آنچه را که مصرف میشود در تحت نظارت دولت باشد و فائده هم دولت از این راه نمی خواهد ببرد و حتی همین تحمیلاتی که میشود برای این است که شاید موجب ترک این عادت بشود و اساساً این صحیح است که ما باید سعی کنیم ( و مشغول هم شده ایم ) مطالعات کنیم نظامنامه هم شاید مینویسیم . قوانین هم لازم باشد به مجلس هم میاوریم برای اینکه تدریجاً ( البته عرض نمیکنم یک مرتبه ) ولی درر ظرف چهارده پانزده سال اینعادت از مملکت برود و این عادتیکه میتوان گفت مذموم و غیر مشروع است تبدیل شود به یک عادت مشروع دیگری .
رئیس- رأی گرفته میشود . . . .
محمد ولی میرزا – رأی نمیخواهد بنده تقاضا کرده بودم که باطلاع مجلس برسانند درصورتیکه آقای وزیر مالیه فرمودند که در کمیسیون بودجه هست ممکن است از کمیسیون بودجه صورت را بخواهیم .
رئیس – پس مسترد مینمائید ؟
محمد ولی میرزا – بلی .
رئیس – ایشان پیش نهادشان را مسترد کردند . پیش نهاد آقای سرکشیک زاده .
(بشرح ذیل خوانده شد )
بنده پیشنهاد میکنم : قسمت ۸ ماده دوم بترتیب ذیل تصویب شود :
اول وزارت داخله چهارصد و پانزده هزار تومان .
دوم- نظمیه یک میلیون و صد و ده هزار تومان .
سوم – امنیه پپپانصد هزار تومان .
سرکشیک زاده – بنده در کلیات اجازه خواسته بودم که در این موضوع عرایضی بکنم و نوبت ببنده نرسید پیشنهادی که کردم برای این است که فرع زاید بر اصل در این مملکت لازم نیست . برای اینکه دوایر مرکزی وزارت داخله بانظمام حکام ایالات سیصد و سی و یک هزار تومان است در صورتیکه نظمیه ها یک میلیون و صد و بیست و شش هزار تومان و به نظر بنده وزارت داخله اصل است و نظمیه فرع و اینجا فرع زاید بر اصل شده است. همچنین امنیه . پانصد و پنجاه و هشت هزار تومان است در صورتیکه در بعضی از نقاط مملکت مخصوصاً در قسمت رانکوه و لاهیجان آنجا یک شخصی است که سابقاً دزد بوده و دزدی میکرده است او را کرده اند رئیس امنیه . من از آقای رئیس امنیه سؤال کردم ایشان اظهار بیاطلاعی کردند . بهر صورت یک حیدرقره بوده است که در مرکز مدتی حبس بوده بعد از اینجا فرار کرده است رفته است آنجا و مشغول دزدی بوده حالا او را رئیس امنیه کرده اند . بنابراین بنده پیشنهاد کردم که از بودجه امنیه و نظمیه یک قدری بوزارت داخله منضم بشود .
وزیر مالیه – اگر چه راجع به جزئیات این مطلب بنده نمیخواهم توضیحات بدهم چون وضیفه وزارت داخله است ولی بطور کلی عرض میکنم اولاً توجه بفرمائید که امسال برای ترتیبی که برای بودجه اتخاذ شده است بقدر کفایت اسباب عسرت وزارت خانه ها را فراهم آورده است و اینکه در اصل یا در جزئیات مجلس شورایملی بخواهد وزارتخانه ها را محدود بکند و بگوید که این اداره را اینطور بکنید و آن اداره را آن طور بیشتر بر مشکلات می افزاید . باید توجه بفرمائید که سال بآخر رسیده و این پیشنهادات تأثیری نخواهد کرد. حالا ماه نهم دارد تمام میشود و تا این بودجه از مجلس بگذرد شاید ماه دهم هم تمام شود . این پیشنهادات را که میفرمایند برای کی عمل بکنند ؟ اگر هم نظری هست آقایان بگذارند برای سال آینده و استدعا و تمنا میکنم که بودجه را زودتر تصویب کنند و این اصاحات را برای سال آتیه پیشنهاد بفرمایند .
سر کشیک زاده – بنده استرداد میکنم .
رئیس – پیشنهادشان را مسترد کردند . پیش نهاد آقای شیروانی .
(بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیش نهاد میکنم : اداره حمل و نقل از بودجه پست و تلگراف حذف گردد و وزارت پست و تلگراف نیز منحل و جزء عواعد عامه بشود .
رئیس – قسمت دوم را نمی شود رأی گرفت . طرح قانونی است و در ظمن قانون بودجه نمیشود پیشنهاد کرد . قسمت اول را توضیح بدهد .
اخگر – ماده ۶۳ را بنده یادآوری میکنم . شیروانی – به شاهزاده محمد ولی میرزا میخواستند یادآوری کنید .
اخگر – به همه یادآوری میکنم . رئیس ( خطاب به آقای اخگر ) بنده هم به جنابعالی اخطار میکنم .
شیروانی – آقایان البته باید در نظر بگیرند که هر فردی وظایف خودش را بهتر میتواند انجام دهد .بنده ام شاید بدانم که وظیفه ام چیست ؟ ماده شصت و سه هم این است که از حدود پیشنهاد نباید تجاوز کرد . این پیشنهادات را هم احتمال میدهم بلکه یقین دارم که مثل موقع نفت تصویب شود و همینطور هم بودجه مثل نفت انشاء الله میگذرد ولی این پیشنهاد را چون بنده پریروز دادم ( امروز قصد پیشنهاد دادن را نداشتم )این بود که مجبور شدم توضیحاتی بدهم قسمت دومش را که میفرمایند نمیشود رأی گرفت . البته بنده هم عرضی ندارم .
رئیس – قسمت دوم راجع بطرح قانونیست .
شیروانی – بله راجع بآن قسمت عرض ندارم . قسمت اول راجع بحمل و نقل است اینجا اولاً چون مرکز آزادیست عقاید باید آزاد باشد البته سایر آقایان هم عقیده شان آزاد است و رأی دادن و رءی ندادن . مسائل هم نباید با هم مخلوط بشود که چون بنده پیشنهاد میکنم که حمل و نقل که یک اداره ایست که در سال دویست هزار تومان کسر دارد و خود معاون وزارت پست هم اعتراف کردند که کسر دارد و یک ادره ای که در بودجه کسر دارد باید حذف شود این دلیل نیست که مثلاً بنده در اینجا یک نظر سری و باطلی دارم . بنده فقط مقصودم از این پیش نهاد این است که اداره حمل و نقل که سالی دویست هزار تومان برای دولت کسر دارد از بودجه حذف شود لاغیر و ابداً نظری چه مخالفت وچه موافقت با کسی ندارد آن روز اول هم عرض کردم با کسی مخالفتی ندارم و در اطراف این قضایا هیچ تعبیری نشود . بنده هیچ نقطه نظر مخالفت با دولت و چیزهای دیگر ندارم پس خوبست عقاید آزاد باشد . مثلاً آقا ( اشاره به سلطان العلماء ) پیش نهادی میفرمایند راجع ببودجه مالیه و این پیش نهاد یک چیز تعجب آوری تلقی میشود . خیر اگر دومیلیون تومان هم از بودجه مالیه کسر شود بنده معتقدم که دلیل دارد آقای مخبر فرمودند چه دلیل دارد بنده عرض میکنم بدلیل بیست و شش تا مدیر کل زیادی . بدلیل پنج تا معاون زیادی در اداره عایدات بدلیل زائد بودن اداره خالصجات بدلیل هفتصد و پنجاه تومان حقوق برای یک نفر مفتش . بدلیل بودجه بانک موهوم . بدلیل مخارج انتفاعی که خرج شیره پختن میشود . بتمام این دلائل بودجه وزارت مالیه دو میلیون زیاد است . اگر بنده نسبت باداره حمل و نقل مخالفت دارم هیچ دلیل ندارد جز اینکه این اداره را برای دولت مضر می دانم کسب و تجارت بعقیده بنده برای دولت ضرر آور است و شاید در اروپا هم کسب و تجارت برای دولت ضرر داشته باشد . یکی از نمایندگانهم چند روز پیش ببنده فرمودند که بطوء جریان امور در همه جای دنیا هست و همان بطوء ممکن است در موقع کسب یک ضررهائی به آن کاسب وارد کند . در سوئیس که یکی از ممالک متمدنه است یکی از آقایان گفت و حالا نظرم نیست کی بود . در موقع جنگ وقتی که میخواستند بروند اجازه بگیرند برای ماندن در آن مملکت سه ماه طول میکشید تا اجازه نامه صادر شود و سه ماه بسه ماه اجازه تجدید میشد و مجبور بودند اول سه ماه بروند اجازه بگیرند برای سه ماه دیگر و دولت هر کاری و هر کسی بکند ضرر دارد . برای اینکه کسب باید در همان روز خودش بشود . جورا همان روزی که ارزان است باید خرید و تا از وزارتخانه درخواست شود و برود بوزارت مالیه و اداره مستشاری و برگردد موقع محصول جو سال آتیه میشود و این جو دیگر بدرد خرید نمیخورد . بنابراین دولت نمیتواند کاریچی باشد و حقاً هم از دولت نمیآید که کاریچی باشد . بنابراین مقدمات که سابقاً گفتم و حالا هم تکرار کردم . بنده معتقدم که اداره حمل و نقل برای دولت ضرر دارد و حذف آن را پیشنهاد نمودم و بعقیده من اداره حمل و نقل یک اداره زیادی است حالا اعم از اینکه رأی بدهیم بنده عقیده خودم را اظهار کردم و پیشنهاد هم خیلی تهیه دیده بودم ولی نمیدهم برای اینکه تصویب نمیشود .
مخبر – بنده تصور میکنم که با اساس این پیشنهاد آقای شیروانی و غالب آقایان موافق باشند و خود وزارتخانه هم یک اصرار فوق العاده بداشتن اداره حمل و نقل ندارد و این نظریه مخصوصاً در کمیسیون هم مذاکره شد و بوزارت پست و تلگراف تذکر داده شد و آنها هم در صدد هستند که برای اول سال آتیه یک ترتیب دیگری بدهند و اداره حمل و نقل دولتی را با این وضعیت نامطلوبی که هست برچینند ولی فعلاً از امسال گذشته است و بعقیده بنده این پیشنهاد امروز مورد ندارد و اگر این عرایض بنده قانع کننده نیست ممکن است بیک ترتیب دیگری پیشنهاد بفرمائید که دولت و وزارت پست و تلگراف مکلف باشند از اول حمل آتیه این اداره را برچینند ولی موقع آن از امسال گذشته و بودجه آنهم آنچه باید داده شود داده شده و اگر فعلاً بخواهند بعجله این اداره را بهم بزنند از این راه هم یک ضرر فوق العاده باداره خواهد خورد . از قبیل اینکه اثاثیه آن را بقیمت نازل بفروشند و موقع اینکار اول سال آینده است .
شیروانی – بنده استرداد میکنم و برای اول سال آتیه پیش نهاد میکنم .
رئیس – پیشنهاد آقای یاسائی قراعت میشود .
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم مبلغ سی هزار تومان از اعتبار مخارج وزارت فوائد عامه کسر و با موافقت دولت ضمیمه اعتبار مخارج وزارت داخله شود .
رئیس – قسمت اول را میشود رأی گرفت ولی قست دوم را نمیشود .
آقای یاسائی . ( اجازه )
یاسائی – درسنه گذشته مقدار بودجه وزارت فوائد عامه هفتصد و پنجاه هزار تومان بود ما ۷ برج را تصویب کردیم که مطابق سنه ماضیه پرداخته شود یعنی در حدود ۷۵۰ هزار تومان و در هذه السنه ۶۰ هزار تومان بر مبلغ سنه گذشته اضافه شده است و بودجه آن وزارت خانه هشتصد و ده هزار تومان شده است و چون در خود این بودجه قید شده است که از ابتدای میزان باید مطابق این بودجه تشکیلات را مرتب کنند . پس بعقیده بنده سی هزار تومان خرج شده است . زیرا که شش ماه که یک دوازدهم تصویب کردیم که از قرار هفتصد و پنجاه هزار تومان اعتبار سنه گذشته پرداخته شود و در هذه السنه بودجه آن وزارت خانه هشتصد و ده هزار تومان شده است این جا سی هزار تومان باقی میماند . سی هزار تومان دیگر هم کافی است از برای مصارف و حقوقاتی که در نظر گرفته شده و اگر یک مخارج فوق العاده هم هست مثل راه قزوین که وسیع بوده است و حالا دارند آنرا تنک میکنند و شنیدم که اتومبیل ها شترها رارم داده اند و در این رویه ها در راه قزوین دو سه نفر کشته شده اند اگر این اضلاح است که بنده عقیده ندارم و سی هزار تومان دیگرش هم زائد است بهر حال چون این شصت هزار تومان در ظرف دوازده ماه پرداخته شود و شش ماه آن مطابق سنه ماضیه پرداخته شده و محل خرج آن گذشته است فقط باید سی هزار تومان از بابت آن اضافاتی که در شش ماه آخر سال منظور میکنند داد و چون وکیل نمیتوتند اضافه بر بودجه مبلغی پیشنهاد کند باین جهت پیشنهاد کردم اگر دولت موافقت کند این سی هزار تومان بوزارت داخله تخصیص شود . و این فرمایشاتی هم که آقای سرکشیک زاده فرمودند که نظمیه فرع زائد بر اصل یا طور دیگری است به عقیده بنده بی مورد است . زیرا الآن در قسمت جنوب ایران که همیشه مبغون است یک قسمت از حکام هستند که دارند مردم را می چاپند برای اینکه حقوق ندارند . در آن قسمت نه موسسات قضائی هست و نه حکام حقوق دارند و عیناً همان ترتیبات زمان استبداد است بنابراین نباید بوزارت داخله حمله کرد وزارت داخله در قسمت تامینات یک وظائف خیلی مهم و بزرگی را دارد و باید سعی کرد که حقوق امنیه و نظمیه زیاد شود و حقوق از آن ولایات که شش تومان است اضافه شود . حالا اگر یک شخص در یک جائی خیانت کرده است یا دزد بوده است این مربوط باساس تشکیلات مملکت و بودجه عمومی نیست . ممکن است در یک جائی رئیس امنیه دزد باشد البته باید تعقیبش کرد .
وزیر فوائد عامه – تصور میکنم پیشنهاد نماینده محترم ناشی از این بود که اطلاع کامل از بودجه سنه ماضیة وزارت فوائد عامه نداشته اند زیرا بدبختانه از بودجه سنه ماضیه وزارت فوائد عامه دوازده هزار تومان کسر شده است زیرا در سنه گذشته بودجه وزارت فوائد عامه هشتصد و بیست و یک هزار تومان و خورده بوده و امسال متأسفانه کسر شده است و اگر آقای یاسائی اطلاع میداشتند میدانستند که وزارت فوائد عامه یگانه وزارتخانه ایست که از حیث اعضاء و اجزاء حقوق کم دارد و تمام این اعتباراتی که تخصیص داده میشود بوزارت فوائد عامه از نقطه نظر کارهائی است که برای مملکت مفید است . تقریباً پانصد هزار تومان خورده از این بودجه خرج راه ساختن و سایر چیزها از قبیل راه جلفا و دریاچه ارومیه و سایر مسائل میشود و اگر مخارج اداری وزارت فوائد عامه را در نظر بگیرند میبینند که شاید از عشر مبلغ بودجه آنهم کمتر باشد . بنابراین امسال از بودجه وزارت فوائد عامه کسر شده است راست است که بودجه هفتصد و پنجاه هزار تومان تصویب شد ولی بعد از آن باز مبلغی اعتبار اضافی گرفته شده است و همین هشتصد و ده هزار تومان هم باری احتیاجات مملکتی کفایت نمیکند و من خیال میکنم یکی از وزارتخانهائیکه باید مورد توجه کامل نمایندگان محترم و مجلس شورای ملی باشد وزارت فوائد عامه است قطع نظر از اینکه مسئول امروز یا فردایش کی است . بآن کاری نداریم که کی وزیر فوائد عامه است زیرا سعادت مملکت ایران بسته بترقیات اقتصادی و بسته به این است که توجهی بفوائد عامه بشود و بنده با وجود اینکه تصدیق کردم و با موافقت این مبلغ اعتبار تقدیم مجلس شده است در همان حال این را مخفی نمیکنم و عرض میکنم که این مبلغ شاید عشر احتیاجات مملکت را هم تأمین نمیکند . ما امروز محتاج راه هستیم و من و عقیده ام این است که اگر یک مقابل عوائد مملکتی خودمان را میتوانستیم پیدا کنیم صرف راه سازی کنیم بزرگترین خدمتی بود که باین مملکت کرده بودیم . پس بنابراین در قسمت کسرسی هزارتومان بده نمیتوانم موافقت کنم و در قسمت اضافه ببودجه وزارت داخله عرضی ندارم و موافقم با اینکه بودجه تمام وزارتخانها بسط پیدا کند لابد اگر وزارت داخله احتیاج داشت خود دولت هم این اضافه را در بودجه آن منظور میکرد ولی بواسطه نبودن محل منظور نکرده است و خود این منظور نکردن حاکی از این است که دولت موافقت ندارد .
یاسائی – بنده یک توضیح نظامنامه دارم .
رئیس – بفرمائید .
یاسائی – عرض میکنم در صورتی که رئیس کل مالیه طبع کرده و داده است در آنجا نوشته است اعتبار سنه ماضیه وزارت فوائد عامه هفتصد و پنجاه هزار تومان است.
رئیس – این توضیح نظامنامه نیست .
یاسائی – مقصودم تذکر همین مسئله بود و پیشنهادم را هم استرداد میکنم .
رئیس – اگر آقایان اجازه میفرمایند چند دقیقه نفس داده شود .
جمعی از نمایندگان – صحیح است .
(در این موقع جلسه را برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید )
رئیس – پیشنهاد آقای زعیم قرائت میشود .
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم فقره سیزده از ماده مخارج بشرح ذیل اصلاح شود . وزارت معارف و اداره کل صحیه هشتصد هزار تومان : حائریزاده سید حسن زعیم .
زعیم – مقصود بنده از این پیشنهاد این بود که از دوره دوم مجلس که قانون اوقاف گذشته و نظارت اداره اوقاف در تمامی موقوفات تصویب شده است همیشه این اداره جزء وزارت معارف بوده و بهمین مناسبت هم گفته میشده است وزارت معارف و اوقاف و صحیه واین استثناء کردن اداره اوقاف را از معارف در بودجه و این طور نوشتن وزارت معارف بانضمام بیست هزار تومان از برای نظارت در اوقاف ممکن است . در این مسئله نیم عشر که هنوز تکلیفش نامعلومست یک وقتی موجب شود که اسباب زحمتی برای این اداره تولید نماید در صورتیکه از دوره دوم مجلس تا امروز بوده و کارهای خودش را هم میکرده است . بنده پیشنهاد میکنم که این عبارت بانضمام بیست هزار تومان باداره اوقاف برداشته شود و این هشتصد هزار تومان بنام وزارت معارف و اوقاف و اداره کل صحیه نوشته شود .
مخبر – این اشکالی را که آقا فرمودند وارد نیست . برای اینکه وزارت معارف و اداره کل صحیه که در اینجا نوشته شده نه این است که اوقاف جزء آن نباشد بلکه برای اختصار اینطور نوشته شده است و البته معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه تمام یک وزارتخانه است ویک وزیر مسئول دارد و اینکه اینجا نوشته شده است به انضمام بیست هزار تومان برای اداره اوقاف این ترتیب برای اینست که سال گذشته این مبلغ مجزا نبود و معلوم نبود جزء همین بودجه است در صورتیکه این مبلغ جزء همین هشتصد هزار تومان است و چیز علاوه نیست .
رئیس – رأی گرفته میشود بقابل توجه بودن این پیشنهاد . آقایانی که این اصلاح را قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( عده قلیلی برخواستد )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای حاج میرزا عبد الوهاب قرائت میشود .
( به مضنون آتی خوانده شد )
بنده پیشنهاد میکنم بیست هزار تومان اوقاف حذف و بمعارف افزوده شود . رئیس – بقسمت دوم که نمیشود رأی گرفت . قسمت اولش هم گویا رد شد .
حاج میرزا عبد الوهاب – پس توضیح ندارد .
رئیس – پیشنهاد آقای میرزا جواد خوان .
( بشرح ذیل خوانده شد )
بنده پیش نهاد میکنم مبلغ بیست ودو هزار تومان از اعتبار ماهیانه دولت کسر و باعتبار معارف آذربایجان افزوده گردد .
رئیس – بقسمت دوم چنانکه گفته شد نمیشود رأی گرفت . آقای آقا میرزا جواد خوان ( اجازه )
آقا میرزا جواد خوان – حال اسف آوری که معارف ایالات و ولایات در این چند سال بخود گرفته است بر همه آقایان معلوم است و آقای سلیمان میرزا هم در جلسه گذشته شرح مبسوطی راجع باین موضوع فرمودند . و چون راجع بمعارف آذربایجان بنده اطلاعی داشتم و لازم هم بود بعرض آقایان برسانم این بود که این پیشنهاد را کردم ایالت آذربایجان که تقریباً دارای دو میلیون نفوس است فقط برای معارف آن بیست و هشت هزار تومان تخصصیص داده شده است . البته تصدیق میفرمائید که بیست و هشت هزار تومان برای معارف یک ایالتی مثل آذربایجان که دارای دو میلیون نفوس حساس است کافی نخواهد بود . و مخصوصاً کلیه کلیه عوایدی که راجع بمعارف آذربایجان است و حتی حقوقی هم که از شاگردان گرفته میشود جزء همین بیست و هشت هزار تومان است . در تمام ایالت آذربایجان فقط یک مدرسه متوسط است . در ولایات آذربایجان از قبیل خوی سلماس مرند و ماکو فقط یک مدرسه یا دو مدرسه ابتدائی بیشتر نیست . مخصوصاً ماکو با آنکه دارای بیست و پنج هزار جمعیت است یک مدرسه ابتدائی هم ندارد . مرند یک مدرسه ابتدائی بیش ندارد خوی دو مدرسه ابتدائی بیشتر ندارد . سلماس آن یک مدرسه ابتدائی را هم ندارد . بنده در بودجه وزارت خانها که نگاه کردم دیدم همه اینها بواسطه اینکه آخر سال است همه مخارجی که باید بشود شده است و هر کدام هم مدافعی دارد که نمیگذارند از خودشان کسر شود و بنده هیچ محلی بهتر از اعتباری که برای مخارج غیر مترقبه دولت اینجا معین شده است پیدا نکردم این بود که پیشنهاد کردم بیستو دو هزار تومان از این اعتبار کسر و بمعارف آذربایجان تخصیص داده شود و تصور میکنم آقایان هم پس از اطلاع از اوضاع معارف آذربایجان در رأی دادن دریغ و مضایقه نخواهند فرمود .
مخبر – دلایلی را که آقا راجع به معارف آذربایجان فرمودند – شرکت دارند همه آقایان نمایندگان ایالات و ولایات راجع بمعارف ایالت – ولایتی که از آنجا انتخاب شده اند ولی راه آن این طوری که پیشنهاد کرده اید نیست فرمودید که خواستید یک محلی برای معارف آذربایجان پیدا کنید و دیدید که هر یک از وزارتخانها یک مدافع مخصوی دارد باین جهت از محل وزارت خانها پیشنهاد نکردید . بنده خیال میکنم راجع به مخارج غیر مترقبه دولت همه هیئت دولت شریک هستند در اینکه مدافعه نمایند در این مبلغی که هم در بودجه امسال نوشته شده است برای مخارج غیر مترقبه دولت گمان میکنم آنهم در جای خود ضرری بلکه بعضی موارد اتفاق می افتد که از خیلی مخارج ها لازم تر است اینکه فرمودید حالا آخرسال است شاید تمام بودجه بمصرف رسیده است از کجا که همین مخارج غیرمترقبه دولت باندازه و سهم خودش بلکه زیادتر هم بمصرف نرسیده باشد باین جهت از برای این پیش نهاد آقا محلی نخواهد بود .
رئیس – رأی گرفته میشود بقسمت اول یعنی بیست و دو هزار تومان از محل مخارج غیر مترقبه دولت کسر شود آقایانی که این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( معدودی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای حاجی عزالممالک قرائت میشود .
بنده پیشنهاد میکنم – در جزء ۱۳ صنایع مستظرفه علاوه شود .
حاج عزالممالک – پیشنهاد بنده شاید طوری باشد که آقای مخبر هم قبول کنند برای اینکه ممکن است در موقع نوشتن اشتباه شده باشد و سابقاً هم اینطور معمول بوده که نوشته میشده است وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه اینست که بنده پیشنهاد کردم این کلمه هم بقسمت سیزدهم اضافه شود .
مخبر – بنده در ضمن توضیحی هم که در جواب آقای زعیم عرض کردم اظهار کردم که صنایع مستظرفه و اوقاف هر دو جزء وزارت معارفست و این اصلاح عبارتی را بنده قبول میکنم .
رئیس – پس لازم برأی نیست . پیش نهاد آقای شیخ الرئیس قرائت میشود .
( باین نهج قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم اینطور نوشته شود : یک ثلث از کل بودجه صحیه مخارج صحیه ولایات شود .
محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس – اولاً این عرض که میکنم آقایان تعبیر نکنند باینکه بنده اصراری در نگذشتن این بودجه داریم یا مقصود من لامرکزیت است . خیر مقصود من تمرکز دولت است و مخالفت با دولت هم نیست ولی بطوریکه بعضی از آقایان هم تذکر دادند بنده میل دارم دولتی که من با او موافق هستم در بودجه و عملیاتش نواقص مشاهده نشود و موکلین بنده تبعیض در اینجا تصور نکنند . بنده ملاحظه میکنم میبینم که برای گاوهای طهران سی هزار تومان پیش بینی شده است که نمیرند ولی برای آدمهای ولایات چیزی پیش بینی نشده است . آقایان ملاحظه میفرمایند که صد و سی و شش یا صد و سی و هشت هزار تومان بودجه صحیه مملکتی است و فقط ده هزار تومان برای صحیه کل ولایات و فرنطینه ها است آنهم که صرف قرنتینه ها می شود میترسند که مبادا خدای نکرده فلان مرض به مرکز برسد و بقیه آن به مصرف صحیه تهران میرسد در صورتیکه در ایام فترت بین مجلس سوم و چهارم بودجه صحیه ولایات بیشتر بود . من جمله ماهی هزار تومان برای صحیه خراسان میدادند و اطباء دیپلمه به بعضی از ولایات آنجا فرستاده بودند و آقای امیر اعلم که متخصص هستند این قسمت را توضیح خواهند داد ولی در این بودجه یک قران برای اطباء ولایت نوشته نشده درصورتیکه در خراسان . چنان ران . رادکان جام . باخزر . گناباد . و چندین نقطه دیگر یک طبیب قانونی که هیچ بلکه یک طبیب قدیمی هم که اطلاع از ترتیب ادویه مرکبه و بسیط داشته باشد ندارد و سالی چهار پنج هزار نفر بموجب احصائیه بواسطه تب و نوبه و سایر امراض متعارفی میمیرند که اگر یک قدری گنه کنه باشد ممکن است معالجه کرد و بنده این قسمت صحیه را ناقص میدانم و تعجب میکنم که چرا وزارت معارف متذکر این موضوع نشده و بالاخره تمام فرمایشاتیکه آقایان میفرمایند امنیه و قشون مقدم است . معارف مقدم است . تمام این ها برای آدم زنده است . برای این است که یک اشخاصی زنده باشند و آنوقت فکر کنند و بگویند که تحصیلاتشان فلان طور یا امنیتشان فلان طور باشد . اما اگر اشخاصی دسته دسته و گروه گروه بمیرند نمیدانم دیگر این موسسات برای چه کار است . خوب است اقلاً همان سی هزار تومان ایام فترت را برای صحیه ایالات و ولایات منظور دارند . ولی حالا که منظور نداشته اند و حق پیشنهاد اضافه کردن بر بودجه هم نداریم این است که پیشنهاد کردم اقلاً یک ثلث بودجه صحیه را به تمام ایالات و ولایات تخصیص بدهند و دو ثلث آن برای طهران باشد .
رئیس – پیشنهاد شاهزاده گویا حالا مورد نداشته باشد برای اینکه اگر حالا قبول شود مبلغی که پیش بینی شده است تغییر پیدا نمی کند باید یک ماده مستقلی پیشنهاد نمائید .
شیخ الرئیس – بسیار خوب .
( پیشنهاد آقای شریعت زاده بشرح ذیل قرائت شد )
مقام منبع ریاست مجلس شورای ملی دامت عظمة
– بنده پیشنهاد میکنم حقوق راجعه بمأمورین وزارت امورخارجه که بموجب قانون مصوب مجلس شورای ملی باید بایران مراجعت نمایند از قلم دوازدهم مخارج کسر شود .
شریعت زاده – در موقعیکه بودجه به عنوان یک دوازدهم تصویب میشد خود بنده راجع بتوقیف حقوق این مأمورین مخالف بودم . دلیل مخالفت بنده هم این بوده است که هر قانونی که در مملکت وضع میشود باید اجرا شود . مجلس یک قانونی وضع کرده است که مأمورین وزارت امور خارجه زیاده از پنج سال نباید در جائی بمانند البته این قانون لازم العمل است . اگر دولت ابلاغ کرده باشد که بیائید و نیامده باشند مشمول حکم عمومی و متعرد و مستنکف از اطاعت قانون هستند و باز نمی توان برای حقوق قائل شد و بایستی به آنها حقوقی داده نشود تا بیایند و این حکم قانونی را اطاعت نمایند آن وقت در صورتیکه در نتیجه اطاعت موجبات و دلایلی موجود باشد که باید به آنها حقوق داده شود داده خواهد شد ولی حالا باید قطع بشود .
رئیس – آقای تدین . ( اجازه )
تدین – بنده اساساً مخالفتی با این پیشنهاد ندارم ولی دو اشکال است و تا آن دو اشکال حل و رفع نشود این پیشنهاد عملی نمیشود اولاً اجرای این قانون موانع خارجی دارد ..
شیروانی – چه مانع خارجی ؟
تدین – بنده اطلاع دارم و نمیخواهم عرض کنم ( شما باز توی حرف بنده حرف میزنید ) به علاوه اگر شما این مأمورین را حالا بخواهید و یک مأمورین جدیدی بجای آنها بفرستید خرج سفر مطابق اصول و نظامات هر وزارت خانه باید به آنها داده شود و در جزو همین بودجه وزارت خارجه مخصوصاً دوازده هزار تومان معین شده است برای مخارج ایاب و ذهاب مأمورین جدید و قدیم تا این قسمت ها حل نشود تصور نمیکنم این پیشنهاد عملی بشود و در آن مانع خارجی هم بنده نمیخواهم زیاد روی کنم ولی عرض میکنم اینکه حقوق مأمورین را توقیف کنید تا قانون اجرا شود .
رئیس – آقایانی که با پیشنهاد آقای شریعت زاده موافقند قیام فرمایند .
( عده قلیلی قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد پیشنهاد آقای محمد ولی میرزا .
( بشرح ذیل قرائت شد )
مقام محترم ریاست –
در قلم سیزده فصل مخارج پیشنهاد میکنم : اعتبار حقوق منتظرین خدمت بین هر وزارتخانه ( با در نظر گرفتن منتظرین خدمت ولایات ) تجزیه و در بودجه مخصوص خود وزاتخانه منظور شود .
محمد ولی میرزا – این پیشنهاد بنده گمان میکنم محتاج به توضیح زیادی نباشد . خیلی واضح است . مقصود بنده این است : اینکه یک قلم در یک ماده نوشته است مبلغ فلان قدر بعنوان اعتبار حقوق منتظرین خدمت وزارتخانها ؛ اولا ً تصور میکنم اگر بطوریکه در آنجا نوشته شده است تقسیم بشود و جزء بودجه خود آن وزارتخانها منظور بشود خیلی بهتر است و تبعیض هم پیش نمیآید . بنده با این طریق نگران هستم یک تبعیضی بشود و اسباب شکایت منتظرین خدمت بشود و دیگر اینکه نسبت بمنتظرین خدمت ولایات بطوریکه در جلسه اول آقای داور هم توضیح دادند . ابداً نباید قائل شد باینکه هر کس نزدیکتر است به بخاری باید بیشتر منتفع بشود بنده هم در این جا تذکر میدهم که در ولایات هم منتظرین خدمت هستند و قانون استخدام هم شامل همان منتظرین خدمت ولایات مثل مرکز هست و البته در این جا نباید هیچ تبعیض بشود و باید منتظرین خدمت ولایات هم از این حقوق بهره مند شوند و بنده تصور میکنم پیشنهاد بنده کار را سهل تر می نماید .
وزیر مالیه – تصور میکنم حاجت باین پیشنهاد و رأی گرفتن نباشد بدلیل اینکه اولاً همانطورکه حضرت والا میفرمایند همه وزارتخانها باید منتظرین خدمت خودشانرا معین بکنند اعم از اینکه در مرکز باشند یا در ولایات و کرده اند . بنده که از وزارت خارجه و مالیه اطلاع دارم منتظرین خدمت را مطابق قانون استخدام تشخیص داده ایم و هیچ فراموش نمیکنیم منتظرین خدمت ولایات را سایر وزارتخانها هم همینطور و البته تبعیض هم نمیشود . و این مبلغی که منظور شده است برای منتظرین خدمت برای همه منتظرین خدمت است و اگر بنده عرض میکنم باین پیشنهاد نباید رأی داده شود برای این است که این کار یک مشکل عملی دارد باز اسباب تأخیر امر بودجه میشود زیرا حقوق منتظرین خدمت را که میفرمایند در بودجه هر وزارتخانه منظور شود لازمه اش این است یک مدتی وزارتخانها تشخیص بدهند و به ببینند هروزارتخانه چقدر منتظر خدمت دارد و چقدر باید به آنها داده شود و بعد از آن تشخیص – مجلس رأی بدهد ولی اگر باین ترتیب که در بودجه معین شده است یک مبلغ کلی برای منتظرین خدمت معین فرمایند دولت و وزارت مالیه مختار خواهند بود که هر کس منتظر خدمت است از وزارتخانه باندازه که سهم او میشود باو بدهد و در باب تعیین منتظرین خدمت وزارت خانهای دیگر هم اشکالی چیش نمیآید .
محمد ولی میرزا – بنده پیشنهاد خود را مسترد میدارم .
رئیس – پیشنهاد آقای اجاق قرائت میشود.
( بشرح ذیل قرائت شد )
اینجانب پیشنهاد میکنم قلم هفدهم اعتبار ماهیانه دولت جهت مخارج غیرمترقبه کسر شود بدویست هزارتومان .
اجاق- اگرچه پیشنهاداتی در اینجا شد و اکثریت پیدا نکرد باز بنده ناگزیرم عرض کنم .یک پولهائی در این مملکت باسامی مختلف گرفته میشود و بیک مصارفی میرسد که هیچ یک از ماها خبر نداریم و بنده عرض میکنم که در اینجا یک قلم است ( مخارج غیرمترقبه ) امروز ما هفت برج رأی داده ایم بیک دوازدهم و تصویب کرده ایم و حالا هم آنجا نوشته شده است ( مخارج غیر مترقبه ) و بنده نمیدانم مخارج غیر مترقبه چیست و بچه مصرف میرسد . البته یک مخارجی است که باید داده شود ولی یک وجوهی که باضعاف مضاعف در ولایات از مردم میگیرند . امروز یکعده در اثر عسرت و بیکاری مکاری و گاریچی شده اند در این راهها ایاب و ذهاب میکنند ببینید در این شکایاتی که بمجلس رسیده چقدر اینها پول میدهند باسم نواقل . در شهرها که میگیرند سهل است در سر راهها در قراء و قصبات هم از آنها میگیرند . باسم معارف هم از آنها میگیرند همینطور تازگی باسم مرتع چرانی در فصل زمستان از اینها پول میگیرند و بنده پیشنهاد کردم پنجاه و دو هزار تومان از این مبلغ را کسر کنند و بآن مکاریانی در زمستان میخواهند برای اهل و عیالشان چیزی تهیه کنند تخفیف داده شود باین جهت بنده این پیشنهاد را کردم که کمتر بآنها صدمه بزنند و البته خود وزیر مالیه از شکایاتی که میرسد مستحضر هستند که چقدر باین بیچاره ها صدمه میزنند . مثلاً یک گاری که از همدان بقصر میرود چهل و سه تومان باید بدهد اینست که تجارت از بین رفته و اقتصادیات ما هم روز بروز کم میشود و بالاخره با این وضع فعلی مملکت در اثر فشاری که باین بیچاره ها میشود روز بروز ورشکسته میشوند و بر فقرای این مملکت افزوده میشود .
وزیر مالیه – مسئله تعدی و مالیاتهای بی مباسب یک امری است که در اینجا مذاکره زیاد شده وجواب هم داده شده البته یک مقداری از این شکایات صحیح است و دولت در صدد رفع آنها هست . اما راجع بکسر کردن اعتبار دولت خاطرنشان بودن که این کسر کردن اعتبار دولت اثری در آن مسائل دیگر نمیکند فقط یک مبلغی از این اعتبار کسر میشود و اسباب اشکال برای دولت فراهم میشود . یک نکته دیگری را هم که لازم میدانم خاطر آقایان مطلع شود که دیگر این مسئله را دنبال نکنند اینست که اگر بخاطر داشته باشند در بودجه که اول سال دولت پیشنهاد کرده بود برای اعتبار ماهیانه صد و بیست هزار تومان تقاضا کرده بود نظر باینکه تصور میکردیم بعضی مخارج پیش نیاید و خیال کردیم که این مبلغ کافی است. ولی خاطر آقایان مسبوق است برای بعضی وقایعی که اخیراً پیش آمد مجبور شدیم و در موقعی که تجدید نظر ثانوی میشد دویست و پنجاه و دو هزار تومان پیشنهاد کردیم . این را هم عرض میکنم که تقریباً تمامش خرج شده و چیزی باقی نمانده و اگر آقایان بخواهند کسرکنند سبب اشکال دولت خواهد شد .
آقا سید حسن اجاق – بنده پس میگیرم .
رئیس – پیشنهاد آقای یاسائی قرائت میشود .
( باین ترتیب قرائت شد )
مقام محترم ریاست مجلس شورایملی
بنده پیشنهاد میکنم حقوق هریک از وزراء از قرار ماهی ششصد تومان و حقوق معاونین وزراء از قرار ماهی سیصد تومان مقرر شود .
یاسائی –دلائلی که آقای مخبر در جواب پیشنهاد فرمودند از نقطه نظر عایدات اگر ما بخواهیم مخارجمان را معین کنیم عایدات حداقل و اکثری ندارد که ما بتوانیم معین کنیم و در روی آن حداقل و حداکثر حقوقی را معین کنیم حقوقی که بوکلاء و سایر مقامات بیک تناسبی داده میشود بعقیده بنده سه برابر آن برای وزراء کافی است . آقایان میفرمایند حقوق وکلاء زیاد شده است . حقوق وزراء هم ابتداء هفتصد و پنجاه تومان نبوده است بتدریج زیاد شده است . حالا هم اگر میخواهید زیاد باشد بعقیده بنده سه برابر کافی است که ششصد تومنا باشد و حقوق معاونین هم سیصد تومان باشد . باز شنیدم که در وزارتخانه ها یک تبعیضی هم هست یعنی وزیر مالیه هشتصد تومان میگیرد و معاون مالیه چهارصد یا چهارصد و پنجاه تومان و بنده نمیدانم این تبعیض از روی چه تناسب است . بهر جهت این پیشنهاد را کردم حالا بسته بنظر آقایان است .
معاون وزارت مالیه – در این باب بقدر کفایت جوابی از طرف آقای وزیر مالیه اظهار شد و تببعیضاتی هم در کار نیست زیرا حقوقاتی که در بودجه هذه السنه منظور شده همه یکسان است و بنده بهتر میدانم که در این باب نسبتی را قائل نشویم . زیرا اگر ما بخواهیم نسبت قائل شویم سابقاً حقوق وزراء هزار تومان بوده است . حالا شده است هفتصد و پنجاه تومان و همچنین برای سایر اعضاء ادارات هم در حدود مخارج هر کدام را بیک نسبتی اضافه کرده که حالا قدری زیاد شده است و بنده خیلی خودداری میکنم از اینکه عرض کنم و برای احتراز از این نسبت است یعنی اگر به نسبت بخواهیم بگیریم حقوق نمایندگان محترم دو برابر شده است پس حقوق وزراء و اعضاء ادارات هم بهمان نسبت باید زیاد شود . بنابراین بهتر اینست که بگذاریم بودجه را بنسبت احتیاجاتی که مردم دارند تصویب شود .
( همهمه بین نمایندگان )
شیروانی – آقا مفتش هفتصد تومان حقوق میگیرد .
مدرس – اینهم اشتباه هیچوقت حقوق وزراء هزار تومان نبود زمان فترت سپهسار یک غلطی کرد .
رئیس – آقای تدین ( اجازه )
تدین – بنده عرضی ندارم .
رئیس – رأی گرفته میشود آقایانی که با پیشنهاد آقای یاسائی موافقند قیام فرمایند .
( جمع کثیری قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه شد . پیشنهاد آقای زعیم
( بمضمون ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم علاوه بر شش ماه که در قسمت ملاحظات بودجه تذکر داده شده حقوق سه ماهه میزان و عقرب و قوس آقای سردار سپه رئیس الوزراء از بودجه موضوع و بمصرف رفع نواقص کتابخانه دولتی برسد .
زعیم – این پیشنهاد بنده دارای دو جزء است یکی راجع بکسر سه ماه حقوق آقای سردار سپه رئیس الوزراء در برج میزان و عقرب و قوس و یکی اینکه این چند هزار تومان صرف چکاری بشود یعنی صرف کتابخانه و تهیه قوانینی که از این مجلس گذشته است از قبیل شهریه و مستمریات و غیره دیگر اینکه باید این نکته را متذکر شد که از دو جا نباید حقوق گرفت تا چه رسد باینکه بعقیده بنده آقای سردار سپه مملکت را بلعیده اند …
( همهمه بین نمایندگان )
رئیس – ( خطاب بآقای زعیم ) بشما اخطار میکنم .
آقا سعید یعقوب – توهین چرا میکنید .
( صدای زنگ رئیس – امر بسکوت )
زعیم – بنام وزارت جنگ و چه و چه و بالاخره چرا چشمهایتان را میبندید ؟!
آقا سعید یعقوب – چچشممان باز است آقا .
( صدای زنگ رئیس )
ملک التجار – آقای زعیم حق ندارد اینطور حرف بزند .
رئیس – بنده هم بایشان اخطار میکنم با قید در صورت مجلس .
زعیم – افسوس میخورم و متأسفم از اینکه عیب کار ما در این دوره مجلس این شده است که ترتیب پارلمانی آنچه که در سایر ممالک متمدنه ملحوظ است از نظر ما غایب شده . در سایر نقاط موافقین بودجه یعنی کسانیکه با دولت موافقند و بتشکیلات دولت راضی هستند هیچ جور مخالفتی ابراز نمی نمایند اگر نظری دارند در همان فراکسیونهاشان و در همان تماسهائی که با دولت دارند نظریات خودشان را بدولت تحمیل کنند ولی در اینجا برعکس شده است . از روزی که در بودجه مذاکره شده است ما اجازه خواستیم نظریاتمان را که نظر اصلاح و تنقیدی بود بعرض مجلس برسانم متأسفانه اجازه بما نرسید و مذاکرات کافی شد و حالا رسیده است بیک پیشنهاداتی که مع التأسف با رعایت نظامنامه باید مختصراً عرض کنم و آنوقت یک کلمه هم که حرف میزنیم فریاد است که بلند میشود و اگر چنانچه روی این پیشنهاد نبود بنده آنچه که گفتم از عهده بر میامدم و ثابت میکردم و حالا هم اینکه در ملاحضات نوشته شده است . ( نظر باینکه آقای سردار سپه رئیس الوزراء از حمل الی میزان حقوق ریاست وزراء نگرفته اند و صرف نظر فرموده اند مبلغ نه هزار تومان حقوق شش ماهه موضوع و بقیه منظور شده ) ایشان میبایستی صرفنظر کنند و میبایستی کمیسیون بودجه این نظر را تأمین کرده باشد ولی چون این بودجه که نوشته شده سه ماه قبل بوده است و حالا هم بنده فحوای مجلس را اینطور که میبینم شاید ایشان تا آخر قوس ادامه ریاست وزرائی خود را داده باشند . راجع باین سه ماه هم بعقیده بنده ایشان حق گرفتن حقوق ندارند و باید استثناء شود و اینکه گفتم صرف کتابخانه شود برای این است که لااقل چند جلد کتاب بخرند آنجا بگذارند که مردم بخوانند و بدانند آن اوقاتی که مملکت بروز سیاه امروز میافتاده چه میکرده اند .
وزیر فوائد عامه – یک قسمتی از اظهارات آقای زعیم را بنده جواب نمیدهم زیرا جواب آنرا بحکمیت افکار عامه مملکت واگذار میکنم . و نسبت به خدمات آقای رئیس الوزراء عرض نمیکنم فقط اظهار تشکر میکنم از آقای رئیس مجلس که جلوگیری میفرمایند اما در قسمت ضبط و کاستن حقوق رئیس الوزراء من خیال میکنم هیچ نماینده نتواند چنین پیشنهادی کند زیرا از دوشق خارج نیست یا حقوقی که رئیس الوزراء میگیرد بر حسب حقی است که میگیرد و صرف نظر کردن از آن حق اختیاری است و در اینصورت هیچ پیشنهادی نمیتواند حق کسی را سلب کند اما اگر قانوناً حق گرفتن ندارد خود آقای رئیس الوزراء از آن کسانی هستند که مراعات این حق را میکنند و حقوق بر خلاف قانون نخواهند گرفت و اگر حق دارند که بموجب یک پیشنهاد نمیشود این حق را از ایشان سلب کرد مگر باراده و میل خودشان . راست است که آقای رئیس الوزراء این حقوق را نگرفته اند و شاید بعد هم چندین برابر این حقوق را نگیرند ولی با وجود این بر طبق پیشنهاد یک نفر نماینده این حق را از آقای رئیس الوزراء را نمیشود سلب کرد.
مخبر – برای اینکه رفع شبهه از خاطر آقای زعیم بشود عرض میکنم این کلمه که بنده نوشته ام که صرف نظر فرموده اند اگر حق نداشتند بگیرند بنده این کلمه را در اینجا نمینوشتم . ایشان حق داشته اند بگیرند ولی البته یک قانونی در دوره چهارم مجلس گذشته اگر مراجعه بآن قانون بفرمائید آن قانون تکلیف را معین کرده است . یعنی اشخاصی که مصدر یک حرفی میشوند و کفالت امر دیگری هم عهده دار میشوند ترتیباتی معین شده مثلاً آقای رئیس الوزراء کفالت وزارت جنگ را میکند یا وزارت داخله را یا معاون کفالت وزارتخانه را میکند و همچنین شقوقی در آن معبین شده است که اگر دو شغل برابر باشد نصف حقوق مقام خودش را و اگر مافوق یا معاون باشد یک حقوق دیگری برای او معین شده. پس آقای رئیس الوزراء وقتی که حقوق وزارت جنگ را میگرفتند البته میتوانستند از حقوق ریاست وزرائی هم استفاده کنند اما نه از تمام حقوق وزارت جنگ ولی ایشان از کلیه حقوق ریاست وزراء در شش ماه صرف نظر کرده اند و قناعت کرده اند بحقوق وزارت جنگ ولی در آتیه ما اطلاع نداریم شاید خواستند مطابق همان مواد قانونی که از مجلس چهارم گذشته است عمل نمایند و به اینجهت این پیشنهاد را نمیتوانیم بپذیریم .
زعیم – نباید قانوناً هیچ بگیرند .
رئیس – اما آنچه راجع به ترتیب نظام نامه اظهار کردند بنده گمان میکنم نسبت به آقایان اقلیت تا حدی از سخت گیری هائی که در نظلمنامه است غمص عین شده برای اینکه همان اظهاراتی که ایشان کردند اگر بنده میتوانستم اجرا شود باید رای گرفته شود باخراج ایشان از مجلس اما راجع باینکه گفتند مذاکرات کافی شده و ایشان نتوانسته اند صحبت کنند گمان میکنم این قصوری است که از طرف خودشان شده است چون اوراقی که در سرسرای مجلس نصب میشود اشخاصی که اجازه میخواهند اسامی خودشان را مینویسند و کسی ممانعت نمیکند منتها اسامی ایشان بعد از بیست و پنج یا سی یا چهل نوشته شد ده پانزده نفر که قبل از ایشان حرف زدند گفته میشود مذاکرات کافی است بنده هم مجبورم رأی بگیرم .
زعیم – بنده توضیحی دارم .
رئیس – بفرمائید .
زعیم – بنده عرض نکردم نظامنامه ملحوظ نمیشود و شاید درست نتوانسته باشم عرایض خود را برسانم مقصود بنده این بود که ترتیباتی که در پارلمانهای جاهای دیگر منظور نظر است و اصول و ترتیب کاملاً محفوظ میماند متأسفانه روز بروز بواسطه وضعیت اسف اشتمال این دوره کاملاً در مجلس ملحوض نشده ماها عده مان ده نفر است .
مدرس – چهارده نفر است .
زعیم – بلی چهارده نفر . باید مخالفت در بودجه انحصار شده باشد . از روی قائده راست است. بنده شاید در خصوص اجازه گرفتن غفلت کرده باشم که روز اول در آن صورت ننوشته ام ولی وقتی که بنده نوشتم آنقدر نوشته بودند که فقط مذاکرات آنها کافی بود و هیچ ایرادی هم بمقام ریاست نکردم و همان ترتیب نظامنامه کاملاً اجراء شده .
رئیس – در سایر پارلمانها هم همین طور است اگر شما خیال میکنید که قبلاً اجازه خواسته باشید و بشما بعد از سایرین اجازه داده شده باشد بنده همچو چیزی را تصدیق نمیکنم و اگر آقایان اسامیشان را پیش از شما نوشته اند و شما خواسته باشید قبل از آنها اظهاراتی بنمائید بنده همچو پارلمانی سراغ ندارم .
شریعت زاده – بند هاخطاری دارم .
رئیس – اخطار نظامنه ؟
شریعت زاده – بله بر طبق ماده ۱۲۹
رئیس – بفرمائید .
شریعت زاده – البته آقایان تصدیق دارند که مجلس وضع شده است برای مباحثه و وضع نشده است برای حمله به اشخاص چه آن اشخاص رسمی یا غیر رسمی باشند از همین نقطه نظر است که ماده ۱۲۹ مصرح میدارد : که اشخاصی که بحیثیت اشخاص رسمی یا غیر رسمی و بالاخره مخصوصاً بدولت توهین کنند آنها مقصر هستند و باید مجازات شوند . درشق پنجم ماده ۱۲۹ تصریح شده که الفاظ بد و بالاخره کلماتی که مستفاد از آن هتک شرف و احترام یکی از اعضاء دولت باشد لازم التعقیب است و بنده هم از آقای رئیس تشکر میکنم که این مسئله را رعایت فرمودند و چون علاقه ایشان نسبت بحکومت نظم مجلس پیش از هر چیزی است بنده اخطار میکنم و تقاضای اجرای این ماده را میکنم .
مدرس – لفظ بلعیدن بد نیست و شما هم استعمال میکنید .
رئیس – اگر اجزه میفرمائید بنده هم یک پیشنهادی بکنم ؟ پیشنهاد ختم جلسه را میکنم این مطلب باشد برای بعد .
جمعی از نمایندگان – صحیح است .
( مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد )
رئیس مجلس شورای ملی – مؤتمن الملک منشی علی اقبال المالک
منشی معظم السلطان .