مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۲ آبان ۱۳۲۲ نشست ۲۱۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
دوره سیزدهم قانون گذاری جلسه ۲۱۸ شماره مسلسل – ۱۲۵۱
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه ۲۲ آبان ماه ۱۳۲۲
فهرست مطالب:
۱- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر دادگستری.
۲- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای معاون وزارت جنگ.
۳- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای وزیر کشاورزی.
۴- شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع ببودجه سال ۱۳۲۲ کل کشور. چ
۵- موقع و دستور جلسه آتیه – ختم جلسه.
مجلس یک ساعت و ربع قبل از ظهر بریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید.
صورت مجلس روز قبل را آقای (طوسی) منشی قرائت نمودند و چون عده برای رأی کافی نبود تصویب آن به بعد موکول شد.
- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر دادگستری
{۱- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر دادگستری}
وزیر دادگستری (آقای صدر)- لایحه مختصری است تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم هر چند درخواست شده است با قید دو فوریت تصویب شود ولی چون فعلاٌ بودجه کل کشور مطرح است بنده حالا تقدیم می‌کنم و تمنی دارم در جلسه آتیه این لایحه با دو سه فقره لوایح دیگر دادگستری که هست و مورد احتیاج می‌باشد جزو دستور قرار گیرد و تصویب شود (صحیح است) این لایحه که بقید فوریت تقدیم می‌کنم راجع باصلاح محاکم تجدید نظر املاک واگذاری است که تأثیر زیادی در سرعت و پیشرفت کارهای آنجا دارد و اجازه بفرمائید در جلسه آتیه با لوایح دیگر دادگستری که خبر آنها هم از طرف کمیسیون حاضر شده است جزو دستور قرار گیرد (صحیح است).
- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای معاون وزارت جنگ
{۲- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای معاون وزارت جنگ}
معاون وزارت جنگ (آقای سرتیپ انصاری)- لایحه ایست راجع باصلاحات دادگاههای نظامی که در نتیجه کم شدن تعداد امراء و افسران عالی رتبه ارتش اجتیاج پیدا شده است که این اصلاح در قانون دادرسی و کیفری ارتش بشود. چون در ماده (۴۲) قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب ۴ دیماه ۱۳۱۸ تصریح شده که درجه رئیس و کارمندان دیوان تجدید نظر نباید از درجه رئیس و کارمندان دیوان حربی که حکم بدوی را صادر نموده کمتر باشد و طبق بند ۴ ماده (۳۷) همان قانون هر افسری که بنحوی از انحاء در پرونده متهم رسیدگی کرده باشد دیگر صلاحیت کارمندی دادگاه تجدید نظر را ندارد و از طرف دیگر بواسطه محدود بودن تعداد افسران عالی رتبه ارتش در مورد تجدید نظر احکام مربوط بافسران ارشد و امراء برای تعیین کارمندان دیوان تجدید نظر که حائز این شرایط باشند دادرسی ارتش عملاٌ دچار اشکال می‌شود و جریان محاکمه مدتها به تعویق می‌افتد علیهذا از لحاظ تسریع در جریان محاکمه و بلا تکلیف نماندن متهمین ماده واحده تقدیم مجلس شورای ملی می‌گردد و بقید دو فوریت تقاضای تصویب آنرا می‌نماید.
- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای وزیر کشاورزی
{۳- تقدیم یک فقره لایحه فوری از طرف آقای وزیر کشاورزی}
وزیر کشاورزی (آقای اعتبار)- دکتر دل پی که آقایان همه او را بخوبی می‌شناسید مدت قرار داد استخدامش تمام شده است و چون مشغول یک کارهای مؤثری مخصوصاٌ ساختن سرم ضد دیفتری است خیلی بوجود او ما احتیاج داشتیم لایحه استخدامی او را بقید یک فوریت تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم و چون وقت مجلس هم کم است از این جهت تقاضای یک فوریت شده است.
معدل- آقا اجازه بفرمائید لایحه چهل میلیون اعتبار خواربار مطرح شود.
رئیس- اکثریت نیست آقا.
وزیر بهداری (آقای اردلان)- لوایحی که تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود برای این دوره طرف احتیاج است که از تصویب مجلس شورای ملی بگذرد – لایحه‌ای با موافقت وزارت دارائی برای افزایش سرمایه بنگاه داروئی تقدیم مجلس شورای ملی شده بود ولی این لایحه هنوز نگذشته ولی داروها وارد شده که همه آنها طرف احتیاج است گشایشی هم در کار عامه خواهد بود این است که بنده لایحه سابق را پس می‌گیرم و همان را بقید فوریت تقدیم مجلس شورای ملی می‌کنم تا هر موقع که عده کافی شد آقایان بآن رأی بدهند (صحیح است).
رئیس- آقای مخبر فرهمند.
مخبر فرهمند- در یکی از جرائد فهرست لوایحی را که در مجلس هست برای گذارندن بنده دیشب مطالعه می‌کردم لایحه قانون استخدام مهندسین را شنیدم حالا نمیدانم در آنجا ننوشته بودند یا تقدیم نشده است یا گذشته یا اصلاٌ فراموش شده بهر حال با آن وعده هائی که داده می‌شد و با آن حدت و شدتی که در همراهی با آن قانون اظهار می‌شد چه شد که بکلی فراموش شد که در فهرست لوایح هم نوشته نشده خواستم عرض کنم اگر هست و گزارش آن تهیه شده جزو دستور قرار داده شود.
رئیس- آقای ملک مدنی.
ملک مدنی- لایحه استخدام مهندسین در کمیسیون بودجه است باید آقای وزیر پیشه و هنر تشریف بیاورند برای مذاکره و شور که زودتر خبرش بعرض مجلس شورای ملی برسد در هر صورت در کمیسیون بودجه است ولی هنوز تصویب نشده که گزارش آن داده شود باید آقای وزیر پیشه و هنر تشریف بیاورند بکمیسیون تا مذاکره شود و خبرش تقدیم شود.
وزیر بازرگانی پیشه و هنر (آقای بدر)- در جلسه گذشته که بنا بود کمیسیون تشکیل شود تشکیل نشد در هر حال بنده در اسرع اوقات شرفیاب می‌شوم که زودتر بگذرد.
ملک مدنی- فردا بفرمائید.
وزیر دارائی (آقای بیات)- لایحه بودجه که در چند جلسه پیش هم مطرح شد در کلیاتش هم مذاکره شد اگر اجازه میفرمائید بقیه مذاکرات ادامه پیدا کند تا اکثریت هم حاصل شود.
رئیس- آقای طوسی.
طوسی- بنده خواستم استدعا کنم و تذکر بدهم خدمت آقای وزیر پیشه و هنر و بازرگانی که لایحه بیمه کارگرها را حضرتعالی خواستید مطالعه بفرمائید و بنظر آقای رئیس کل دارائی هم برسانید بعد اعاده بدهید بمجلس شورای ملی که مطرح شود بنده خواستم تقاضا کنم که این لایحه را زودتر بیاورید که برای شور دوم در مجلس مطرح و تصویب شود.
وزیر بازرگانی پیشه و هنر- لایحه بیمه کارگران شور اولش از مجلس گذشته و برای شور دوم در کمیسیون مطرح بود نظر وزارت دارائی راجع بقسمت مالی این لایحه بود که حالا مشغول مطالعه هستند و همینقدر که مطالعات شان تمام شد بعرض مجلس خواهد رسید و امیدوارم همین دو روزه نظریه وزارت دارائی ابلاغ شود و تأمین نظریه آقایان محترم بشود.
طوسی- بنده هم همین را عرض کردم تسریع شود که زودتر نظریه شان برسد و این لایحه مفید تصویب شود.
دشتی- دیگر بس است آقا بودجه را مطرح کنید (صحیح است).
- شور در گزارش کمیسیون بدجه راجع ببودجه سال ۱۳۲۲ کل کشور
{۴- شور در گزارش کمیسیون بدجه راجع ببودجه سال ۱۳۲۲ کل کشور}
رئیس- بقیه مذاکره در بودجه کل کشور شروع می‌شود (صحیح است) مذاکره در کلیات در آن جلسه شد حالا اگر اجازه میفرمائید وارد در مواد شویم (صحیح است) ماده اول خوانده می‌شود:
ماده اول- مجلس شورای ملی بودجه سال ۱۳۲۲ وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی را جهت هزینه‌ها و دریافتهای عادی وهمچنین بودجه اقتصادی کشور را اعم از هزینه اداری و خرید اجناس و درآمد اعم از فروش و سود طبق فهرست‌های پیوست بشرح زیر:
الف- دریافتی‌های عادی ۰۹۶/۱۸۹۰۷۹۵ ریال هزینه‌های عادی ۳۲۹۷۷۱۸۵۳۷ ریال.
ب- دریافتی اقتصادی بابت فروش و اجناس سود ۵۷۹۵۹۲۷۹۸۷ ریال هزینه‌های اقتصادی اعم از اعتبار خرید اجناس و هزینه اداری ۵۸۹۶۶۸۰۶۶۵ ریال.
ج- موجودی کالا در اول سال ۱۳۲۲ – ۱۵۵۳۷۰۱۰۰۰ ریال تصویب و بوزارت دارائی اجازه می‌دهد وجه لازم برای بهره برداری بنگاههای بازرگانی و کارخانجات دولتی مطابق احتیاجات آنها که مورد موافقت وزارت دارائی قرار گرفته است تأدیه نماید و همچنین اجازه می‌دهد هزینه کارگزینی و سایر اعتبارات وزارتخانه‌ها و ادارات را تا آخر مهرماه ۱۳۲۲ بر طبق قوانین مصوب ۱۳۲۲ برای پرداخت بودجه‌های کشور پرداخت و از تاریخ اول آبان ماه ۱۳۲۲ بر طبق بودجه‌های تفصیلی که تا پانزده آبان ماه باید کمیسیون بودحه مجلس شورای ملی تقدیم شود بپردازد و پس از تصویب بودجه‌های جزء در کمیسیون بودجه بر طبق مصوبات کمیسیون پرداخت نماید.
تبصره- نسبت ببودجه اقتصادی رعایت وقررات الزامی نبوده و بطور بازرگانی عمل خواهد شد.
رئیس- آقای طباطبائی.
طباطبائی- فلسفه اینکه در قانون اساسی پیش بینی شده که باید تا ۱۵ اسفند ماه هر سال بودجه سال بعد باید بمجلس بیاید و تصویب شود این است که مجلس شورای ملی در برابر یک کار انجام شده واقع نشود. طبعاٌ هم اگر انسان بخواهد یک معامله‌ای بکند و یک جنسی بخرد پیش از عمل و پیش از انجام کار اگر صحبتی دارد اگر بخواهد معامله را بالا پائین کند باصطلاح با طرف وارد مذاکره می‌شود والا این معنی ندارد یک معامله را یک کاری را انجام بدهد پس از ختم عمل آنوقت بخواهد وارد صحبت و مذاکره بشود که این گران است یا این ارزان است و چه و چطور است. حالا ملاحظه بفرمائید فساد این عمل را وقتی که خلاف اصل است اینطوری می‌شود که یک بودجه را هشت ماه است رویش عمل کرده‌اند حالا ما بخواهیم اینجا رویش صحبت کنیم که اقلام خرج زیاد دارد یا اقلام عایدات چطور است و ما هر صحبتی می‌خواهیم بکنیم گذشته دیگر برای این هشت ماه موضوعی ندارد چهار ماه آینده هم ملا کش همین هشت ماه است علیهذا بحث در بودجه سال ۱۳۲۲ بعد از هشت ماه بنظر من مفید نیست مگر از لحاظ آینده بنده چیزی که باید بدولت تذکر بدهم و آقای دکتر میلسپو هم اگر صدای مرا از مجلس شنیدند خواهش بکنم این است که عطف توجهی باید بشود باصلاح دستگاه اداری مملکت. این قانون استخحدام را باید در ظرف این هشت ماه یا ده ماهی که دکتر مشغول کار است باید بهش عطف توجه کامل و جدی می‌شد و بنظر بنده بودجه سال آتیه با اصلاح قانون استخدام کشور باید بیاید بمجلس و مسلماٌ این دستگاه عریض و طویل اداری و این وضعی که در وزارتخانه‌های ما هست متناسب با بنبه مالی و اقتصادی ما نیست بنده این را مکرر عرض کرده‌ام هر وزارتخانه و ادارهای را اگر دست بزنند لااقل نصف عده‌ای که در آنجا هستند و مسکن گرفته‌اند زیادی هستند و اینها را باید یک فکر عاجلی برای این عده زیادی بکنند البته بنده این را قبول دارم که در جواب همیشه گفته شده است چه بکنیم برای اینها البته من خودم هم این را در نظر دارم که برای اینها چه فکری باید کرد بنده هم موافق با این نیت هستم که اول باید فکر زندگانی این عده را کرد ولی خوب فکرش بالاخره باید هر چه زودتر بشود اصلاحش هم بدست خود دولت است یک وقتی بود یک عده زیادی از مردم مستمری بگیر بودند بعد شهریه‌ای می‌گرفتند دولت آمد و شهریه و مستمریات را خرید در این باب هم یک همچو فکری می‌شود کرد ممکن است برای عده خیلی زیادی که در ادارات هستند و وجودشان عاطل است و بودنشان در ادارات و وزارتخانه‌ها اسباب بطوء جریان امور اداری است زندگانیشان هم تحمیل بر زندگانی عمومی و خزانه عمومی است ممکن است بنظر من برای اینها هم یک فکر صحیحی کرد حتی ممکن است دولت خدمت اینها را حق اینها را از لحاظ بودن در ادارات بخرد ممکن است با اینها یک کمکی بشود و یک سرمایه‌ای دفعتاٌ‌دولت باینها بدهد که اینها بروند از خارج دنبال شغل‌های آزاد و ادارات دولتی را بحال خودشان بگذارند و این کثرت عده فعلی نه تنها باری است و تحمیلی است بر بودجه ادارات دولتی اصلاٌ کارها را هم فلج کرده است شما اگر یک کاغذ بوزارت دارائی بنویسید دو ماه باید منتظر جواب باشید این برای کثرت میز و صندلی هست برای این است که یک تکه کاغذ لااقل باید بیست روز سی روز در روی میزهای متعدد بگردد تا در آن میز آخری جریان خودش را تمام کند الآن ملاحظه بفرمائید که قانون استخدامی که از سابق بوده آن قوت و آن احترام خودش را از دست داده است و هر اداره یا وزارتخانه مجبور شده است در عمل یک ترتیب دیگر و رویه دیگری اتخاذ کنند و هیچ دیگر ارزشی برای آن قانون باقی نمانده الآن ملاحظه بفرمائید مستخدم رسمی است مستخدم حکمی است مستخدم کنتراتی هست مستخدم روز مزد هست عرض کنم که انواع و اقسام راه‌ها را باز کرده‌اند برای اینکه عده‌ای را قبول کنند البته این عده هم که آمده‌اند واقعاٌ‌بعضی شان لازم است وجودشان ولی چون قانون استخدام جلویشان را گرفته بود نتوانسته‌اند از خارج اشخاص را بیاورند آن عده هم که مشمول قانون استخدام بودند چون قانون استخدام متناسب با وضع امروزه آنها نیست ناچار شدند در عمل اکثراٌ از خدمت استعفا می‌دهند یا منتظر خدمت می‌شوند برای اینکه بعنوان قرار دادی یا بعنوان حکمی یا بعناوین دیگری مجددا وارد خدمت بشوند بنابراین بنده می‌خواستم بدولت تذکر بدهم مخصوصاٌ از آقای نخست وزیر خواهش کنم که در این باب یک تذکری بوزارت دارائی و به دکتر میلسپو داده شود برای اصلاح قانون استخدام وعده هم شده بود از طرف دولت که قانون استخدام را بیک شکل صحیح و متناسب عصر تهیه نمایند بلکه انشاءالله تا مجلس آینده در دسترس باشد که بیاید بمجلس شورای ملی و تصویب شود تا ما بتوانیم دستگاه اداری وزارتخانه هایمان را متناسب کنیم با احتیاجات امروزه مملکت و چون در ماده اول هم می‌شود در کلیات صحبت کرد و در کلیات بودجه هم می‌شود مطالب مختلفه را بحث کرد این بود که این تذکر را دادم. تقاضای دیگرم از دولت این بود که توجه بیشتری بفرمایند بشهرداری‌ها و مخصوصاٌ شهرداری تهران الآن ملاحظه بفرمائید که وضع شهر تهران خوب نیست مخصوصاٌ از حیث آب و سایر احتیاجات شهر تهران واقعاٌ خوب نیست و شهر تهران حقیقتاٌ در مضیقه است البته با تحقیقاتی که کرده‌ام بودجه شهرداری تهران کافی نیست و پول بقدر کفایت در دسترس شان نیست بعلاوه مطالبات شهرداری از دولت با اینکه چندین دفعه اینجا تذکر داده شد در یکی از قوانین هم تصریحاٌ گذشت و دولت را مکلف کردیم رسیدگی کند و نتیجه را بعرض مجلس شورای ملی برساند این عمل هم در بوته اجمال ماند و نمیدانم مطالبات شهرداری از دولت بچه شکل و چه کیفیتی است و آیا باین کار رسیدگی خواهد کرد و طلب شهرداری تهران را خواهند داد و به نتیجه خواهد رسید یا خیر؟
مخبر کمیسیون بودجه (صفوی)- آقای طباطبائی فرمایشاتی بطور کلی فرمودند که یک قسمت آن راجع باصلاح قانون استخدام کشوری بود که البته هیئت دولت این تذکرات ایشان را در نظر خواهند گرفت و امیدواریم در سال آتیه و برای دوره چهاردهم اصلاح این قانون را در نظر بگیرید و بمجلس تقدیم کنند که منظور آقای طباطبائی و اغلب از آقایان تأمین شود. یک توضیحی هم راجع بشهرداری و بودجه آن فرمودند بنده خواستم برای اطلاع ایشان عرض کنم که بودجه شهرداریها را بطوریکه ملاحظه فرمودید در قانون مالیات بر درآمد تأمین کردند که ده یک درآمد مالیات مستغلات برای تکافو بودجه شهرداریها منظور گردد و امیدوار هستم با این درآمدی که در نظر گرفته شده شهرداری بتواند یک کارهائی بکند در قسمت مطالبات شهرداری هم که فرمودید در قسمت لایحه متمم بودجه همین سال که آقای وزیر دارائی بمجلس شورای ملی تقدیم می‌کنند این را در نظر گرفته‌اند و بنده اطلاع پیدا کرده‌ام که برای پرداخت مطالبات شهرداری ده میلیون تومان در نظر گرفته‌اند که پرداخته شود که شهرداری بتواند از این مبلغ مقداری از قروضش را بابت مطالبات مردم که خانه‌هاشان خراب شده بپردازد و بقیه را برای احتیاجات ضروری فعلی خودشان بمصرف برسانند و بنده خیال می‌کنم قانون متمم بودجه را که تقدیم بکنند این مسئله هم تأمین خواهد شد.
رئیس- آقای انوار.
انوار- بنده خیلی متأثرم که عرض کنم با اینکه عضو کمیسیون بودجه هستم و در کمیسیون هم همیشه حاضر بودم هم در وقت نیامدن آقایان وزراء و هم در موقع آمدنشان خوب بنده باید عرض کنم که بنده با دولت شریک هستم یعنی شریک در رأی هستم رأی می‌دهم موافق با دولت هستم ولی دولت مستحضر باشد که بنده خودم را عرض می‌کنم تکلیف وکالت خودم را نسبت ببودجه عمل نکردم علت هم چه بوده است؟ علت هم این بوده است که دستگاه وزارت دارائی یا دستگاهی که اداره کند و مرتب کند بودجه مملکت را و دخل و خرج مملکت را درست کند و مرتب کند و بیاورد در اول سال در وسط سال بمجلس شورای ملی و بگوید نمایندگان ملت دخلمان این است خرجمان این است نشده است بنده الآن می‌بینم ماه هشتم سال است این بودجه چه فایده دارد بیشتر از این مواد و بودجه‌ها ماند برای اینکه دولت یعنی وزارت دارائی و وزارت کشاورزی و وزارت پیشه و هنر (یک مقداری از بودجه کشاورزی) بودجه‌هاشان مانده است و مواد اینها در کمیسیون بودجه نگذشت و صحبت نشد و بهمین حال باقیماند چرا؟ چون نیامدند از آن طرف هی فشار دادند به کمیسیون بودجه که آقا چرا بودجه را نمی‌دهید یکنفر هم نیامد بکمیسیون بودجه که به بیند اعضای کمیسیون بودجه گرفتار چه چیزی هستند نه وزیر پا شد جواب بدهد نه یک نفر آمد توضیح بدهد نه بسؤالات ما جواب داده شد آنوقت یک بودجه حالا آمده که نه صورت بودجه دارد نه معنی بودجه مثلاٌ بنده در اینجا پیشنهاد کردم تحقیق کنید آقای رئیس الوزراء شما بدانید که مسئولیت تاریخ بگردن شما است کارخانجات تمام قیمت‌هایش ترقی کرده است سهامش رسیده است به بیست و بیست و پنج و سی چرا؟ علت اینکه دخل شان بالا رفته است دخل کارخانه که بالا رفته ولی دخل کارخانجات ما سال بسال دارد تنزل می‌کند نگاه کنید دیگر این دخل و خرجش است نگاه به بدبختیها بکنید آقایان این را آخر ما کجا می‌توانیم بگوئیم که هر وقت کارخانجات ملی دلشان خواست آمدند اجناسشان را ترقی دادند با کارخانجات دولت ساختند یکدفعه آمده است جنسی که سه تومان قیمتش بوده است سی تومان شده است آقا در بازار بروید به بینید که این قیمتها چرا یک مرتبه این جور ترقی می‌کند سیگار می‌رسد از دانه یکشاهی بدانه دهشاهی کبریت دانه یک عباسی می‌رسد به سی شاهی همینطور قماش جنسهائی که کرباس است یا پشم است یا پنبه است و قیمتش چهار تومان پنج تومان بوده است می‌رسد به سی تومان چهل تومان پنجاه تومان، آخر این درد را باید بکجا گفت آقا؟ پشم که نمی‌رود بخارجه و اینجا فراوان است و پنبه هم کمتر می‌رود بکارخانجات شما هم بشلامتی هفده کارخانه دولتی دارید. آقا بیائید گرانی شر این کارخانجات دولتی را از گردن ملت و مردم بردارید که اینقدر اسباب زحمت مردم نباشند هر کس می‌خواهد کارخانجاتش را ترقی بدهد یک مرتبه از بیست تومان بصد تومان برسد می‌رود در پیشه و هنر در باب کارخانه‌ها می‌گوید که آقا باید کاری کرد سخت شده است کارگرها شلوغ کرده‌اند اسباب نمی‌آید از خارجه فلان و فلان نمی‌آید فلسفه هائی که می‌خواهند درست می‌کنند و می‌گویند آقا جنس نمی‌آید آنوقت یک مرتبه جنسی که قیمت او ده تومان است می‌رسد به سی تومان آخر چرا اینجور می‌کنند؟ آقای وزیر دادگستری هم از اینجا پا شدند رفتند و عرض می‌کنم که آقا یک قانونی بیاورید از برای جلوگیری از این ترقی دادن اجناس که یکمرتبه ترقی می‌کند. در وضعیت گرانفروشان یک مجازاتهائی برای اینها معین کنید فقط برای تره بار فروشان که خیار را یک عباسی می‌فروشند قانون میگذرانید که چقدر قیمتش برسد و باید چند شلاق بخورد اما آن کسی که جنس ده تومان را هفتاد تومان می‌کند چکارش باید کرد؟ باید گفت سلام علیکم حاجی زاده؟ این معنی دارد؟ این است که بنده با این بودجه با این که در کمیسیون هم بودم از اول تا آخرش مخالفم و هیچ نمی‌توانم خودم را حاضر کنم یک پیشنهادی هم کردم نسبت بکارخانجات آقایان شما صورت منافع و باصطلاح بیلان کارخانجات ملی را در دست بگیرید به بینید بیلان کارخانجات دولتی چقدر شده مال ملی چقدر دشه است مثلاٌ بنده شنیده‌ام که امسال یکی از محترمین و صاحبان یکی از کارخانجات اصفهان هفتصد هزار تومان حقوق الهی را برده و به نجف داده است با اینکه منافعی هم نمیگرفته چون آدم مسلمانی است (وزیر دارائی- عجب شخص مسلمانی است) اما چون مطابق این ترقی کارخانجات که اینجا شده است آنجا هم ترقی داده است و این نفع را برده است آنوقت آقایان می‌گویند فلانکس در قانون مالیات بر درآمد هی صحبت کرد بنده ابداٌ والله مخالف نیستم که مملکت مان آباد بشود و یکی از ممالک بزرگ بشود و لین پولی که گرفته می‌شود بخارج مملکت نمی‌رود متأسفانه عرض می‌کنم مرحوم مؤید احمدی که فوت شده بود وقت بردند به غسال خانه در آنجا آب نبود که غسلش بدهند این دستگاه مردن ما خودمان دیدیم دیگر این دستگاههای دیگر ما این روز به روز ترقی کردن اجناس که محتاج الیه مردم است این را چکار کنیم؟ این عرایضم را می‌کنم و پیشنهادی هم کردم سابقاٌ هم عین همین موضوعها را صحبت کردم الآن هم عرض می‌کنم باز هم روسفیدیش برای ذغال می‌ماند واین صحبتها بریا من می‌ماند لکن آقای رئیس الوزراء بدانید در آتیه همه شماها مسئول هستید که این جور بودجه‌های ناقص را می‌آورید بمجلس و ما جلوش را نمی‌گیریم در صورتیکه یک همچو بودجه‌ای را آوردید نه حساب معینی دارد نه صورتی دارد و ناقص است ما هم حاضر شدیم چون آخر سال است رأی بدهیم و حالا این پیشنهادم را تقدیم می‌کنم هر کاری می‌خواهید بکنید.
وزیر بازرگانی پیشه و هنر- نماینده محترم چند موضوع را مخلوط بهم فرمودند بنده اینها را تفکیک می‌کنم از هم و جواب عرض می‌کنم خدمتشان یکی موضوع بودجه بود یکی موضوع گرانی اجناس بود یکی موضوع کارخانجات بود چون طوری مخلوط فرمودند که بنده تنوانستم آن مطالب را ارتباطش را با هم رسیدگی کنم اما آنچه که نماینده محترم فرمودند موضوعی که مربوط بگرانی و قسمت کارخانجات و محصول کارخانجات دولتی است. اولاٌ کارخانجات دولتی اگر استحضار داشته باشند جنس شان را بقیمت تمام شده می‌فروشند باین جهت هیچ ارتباطی ندارد با کارخانجات ملی که جنس شان روی عمل بازرگانی است که می‌فروشند ما اینجا اجناسی که داریم یک قسمت اعظمش توسط دولت توزیع می‌شود و فروش آن جنس بقیمت عادی اسن مثل جنس نخی است و قماشی که توسط کوپن داده می‌شود همانهائی است که خود دولت می‌فروشد این چه ربطی دارد باینکه کارخانجات ملی جنس شان را گران می‌فروشند ملت گران می‌کنند چه ربطی بما دارد بعقیده بنده آنها که پا می‌شوند میآیند و می‌گویند کارگر فلان و چه و چه وسیله پیدا می‌کند برای گران کردن شما میدانید که دولت ابداٌ در قیمت بندی کارخانجات ملی هیچ دخالت نکرده و اگر هم یک وقتی دولت دخالت کرده است در اجرت کارگرها اجازه نداده که در مقیابلش جنس را گران بکنند و یک موقعی هم که اختلافی بین کارگرها و کارخانجات پیدا می‌شود وزارت پیشه و هنر دخالت می‌کند و رفع اختلاف می‌کند برای این رفع اختلاف که نمی‌گوید مثلاٌ یک قیمتی هم اضافه کنند اما راجع بکارخاجات دولتی بنده باید عرض کنم که بیلان امسال چهار ماهه اول سال حاضر است و در جراید منتشر می‌کنیم رقمش از این قرار است تمام کارخانجات و معدنی که تحت نظر وزارت پیشه و هنر عمل می‌شود در چهار ماهه اول سال درآمد شان صد و نود میلیون و کسری ریال بوده است و هزینه شان در حدود ۱۲۰ میلیون و کسری ریال بوده و بطور کلی ۷۰ میلیون ریال منافع خالص کارخانجات ما بوده است و اینکه مکرر گفته می‌شود کارخانجات ما ضرر کرده خیر ضرر نکرده است در بعضی از کارخانجات که مکمل کارخانجات دیگر است مثل کارخانه تراور سازی برای راه آهن ممکن است ضرری بکند ولی بطور کلی کارخانجات ما اینطور نبوده که ضرر بکند بلکه نفع هم داشته است در چهار ماهه اول سال که کارخانه‌های قند کار نکرده خرج هم داشته معذلک ۱۹۰ میلیون و کسری ریال درآمد کارخانجات بوده و ۱۲۰ میلیون و کسری ریال هزینه ما بوده است با این اطلاعی که داده شد در این چهار ماهه ۷۰ میلیون ریال نفع داشته‌ایم و ضرری هم نداشته‌ایم و آقای وزیر دارائی آن قسمتی که مربوط بوزارت دارائی است جواب می‌فرمایند و چون آقای انوار مخلوط فرمودند قسمت کارخانه‌های دولتی و کارگرها و گرانفروشی و بودجه را می‌خواستیم فقط مسحتحضر باشند که با هم هیچ ارتباط ندارند و کارخانجات دولتی نفع شان مثل ملی نیست فقط بقیمت تمام شده می‌فروشند و ضرر هم ندارد و در چهار ماهه اول سال بعد از وضع هزینه ۷۰ میلیون نفع داشته‌ایم.
وزیر کشاورزی- عرض کنم که البته به بیانات آقای انوار جواب داده شد ولی شرفیابی بنده برای وعده بود که بآقای نراقی در جلسه که بودجه مطرح بود دادم که رفع اشتباه بشود آقای نراقی در روزیکه بودجه مطرح بود اینجا اظهار فرمودند و نسبت بانحصارها هم فرمودند که انحصارها همه ضرر دارد و چرا دولت تعقیب می‌کند و مثال زدند انحصار پنبه را بنده لازم میدانم عرض کنم انحصار پنبه یا انحصارهای دیگر دولت مداخله می‌کند شاید یک قسمت راست است از نظر منافع باشد ولی یک جهت دیگر هم دارد موضوع پنبه یک قسمتش از نظر مراقبت در تهیه و وضع خود پنبه است و جلوگیری از کرمها و دفع آفاتی است که همیشه داشته‌ایم و باید انصاف داد که پنبه بعد از آنکه در انحصار دولت آمده و مراقبت هائی شده محصول پنبه نسبت به سابق یک تفاوت خیلی محسوسی کرده و بنده بریا رفع آن اشتباهی که به آقای نراقی گفته‌اند عرض می‌کنم در بودجه با اینکه وزارت دارائی نوشته است و توضیح باید بدهند و توضیح نداده‌اند بنده آن توضیح را تهیه نموده و عرض می‌کنم. جمع کل هزینه سال ۱۳۲۲ اداره کل پنبه یعنی وجوهی که در اول سال مالی ۱۳۲۲ بمنظور خرید مواد اولیه و سایر هزینه‌های بهره برداری و اداری بمصرف رسیده بالغ بر ۳۸۵۲۹۶۰۳۸ ریال است و این همان رقمی است که در بودجه مطالعه میفرمائید با این مبلغ ده هزار تن پنبه محلوج تهیه می‌شود که ما این پنبه‌ای را که خواهیم خرید ولی پولی را که خواهیم داد در این هزینه گذاشته شده است سه هزار تن از این ده هزار تن در سال ۱۳۲۲ بمصرف فروش رسیده است که ضمن رقم ۳۱۳۳۵۹۷۲۱ ریال جزو درآمد سال ۱۳۲۲ بخزانه دولت تحویل می‌گردد و در آخر سال ۱۳۲۲ هم مقدار هفت هزار تن پنبه محلوج عدل بندی شده ببهای ۱۸۲ میلیون ریال اداره کل پنبه موجود خواهد داشت که در سال ۱۳۲۳ بمصرف فروش رسیده و بهای آن عاید دولت می‌گردد بنابراین جمع کل درآمد از عملیات سال ۱۳۲۲ اداره کل پنبه اعم از وجوه نقد و کالای موجوده بالغ بر ۴۹۵۳۵۹۷۲۱ ریال خواهد بود که بعد از وضع ۳۸۵۲۹۶۰۳۸ ریال هزینه خرید و عملیات سال ۱۳۲۲ اداره نامبرده مبلغ ۱۱۰۰۶۳۶۸۳ ریال منافع عملیات سال ۱۳۲۲ اداره کل پنبه خواهد بود این مبلغ سود ویژه ایست که پس از وضع هزینه هائی که بطور بهبود و توسعه کشت پنبه و همچنین تهیه بذرهای مرغوب پرداخت می‌شود عاید خزانه دولت می‌شود و ملاحظه میفرمائید که در ستون ملاحظات بودجه کل کشور مقدار هفت هزار تن پنبه موجودی اشتباهاٌ درج نگردیده و تولید این سوء تفاهم در همه است پس با این حساب و رقم ملاحظه میفرمائید که اداره پنبه ضرری نداشته است منتهی عملی که وزارت دارائی کردند در مورد اداره پنبه نبوده بلکه در مورد کلیه انجصارها محصولی که آنها می‌توانند بدست بیاورند یا وجود داشته است این را جزو درآمد و عایدات آنها نگذاشته‌اند این هم البته یک ترتیبی بود که رئیس کل دارائی عقیده داشت که محصول تا فروش نرفته و پول نشده آنرا جزو عایدات بعدی نمی‌توان شمرد این هم یک قسمتی است که شاید هم حق بجانب ایشان باشد در خاتمه هم بآقای نراقی عرض می‌کنم که می‌فرمایند قوم و خویش و بستگان را می‌آورند به آقا عرض می‌کنم که بنده نه قوم و خویش دارم نه بسته در اداره پنبه یا در ادارات دیگر کشاورزی بهیچوجه ندارم و هر کسی هم بآقا عرض کرده است کاملاٌ خلاف گفته است.
نراقی- بنده پیشنهاد حذفش را می‌کنم و همانوقت توضیحات را هم خواهم داد.
رئیس- آقای طوسی.
طوسی- آقای انوار فرمودند آقای نخست وزیر مسئولند که این بودجه را آورده‌اند بنده می‌خواهم عرض کنم که متأسفانه ما نمایندگان هم که باین بودجه رأی خواهیم داد هر کدام مان بنوبه خود مسئولیم شما اگر بخواهید وجداناٌ‌بگوئید چه فهمیدید از این بودجه بنده خودم هم افتخار عضویت کمیسیون بودجه را داشتم در خیلی از مسائل بلکه در اغلب رأی ندادم برای اینکه این بودجه بعقیده بنده فاقد همه چیزش دیدم هیچ چیز ندارد این بودجه فقط دو قلم باین تفصیلی که نوشته و گفته‌اند که تا ۱۵ آبانماه بودجه تفصیلی را بیاورند ما که از آن چیزی را ندیدیم و چیزی نمی‌فهمیم بنده بارث مرحوم یکی از رفقای عزیزمان که برحمت حق رفت آقای مؤید احمدی و همیشه اینجا فریاد می‌کرد که قانون تفریق بودجه کجا است؟ بنده می‌خواهم ارث ایشان را گرفته باشم و بگویم آیا بودجه بدون تفریق بودجه عملی است؟ نمی‌فهمم چه معنی دارد بعقیده بنده در این مدت سه چهار ماه چنانچه گفته شد خیال می‌کنم اگر نظر دولت هم باشد و اینطور هم خواهد بود که مجلس شورای ملی دوره چهاردهم زودتر افتتاح شود بنده معتقدم همان کاری را که تا بحال کرده‌اند برای این هفت هشت ماه این یکی دو ماه را هم بهمان یک دوازدهم اکتفا بفرمایند و بودجه‌های جزو را هم بیاورند تا ما بتوانیم از روی آن یک مقیاسی را بفهمیم و بتوانیم یک مبنائی بدست بدهیم والا بنده باین بودجه رأی نخواهم داد و الآن هم این بودجه را کامل نمیدانم و معتقد هم بهش نیستم مخصوصاٌ مستدعی هستم که قانون تفریق بودجه را بیاورند.
وزیر دارائی- در مذاکراتی که آقایان نمایندگان محترم اظهار فرمودند اینجا دو موضوع را آقای طباطبائی تذکر دادند و قسمتی راجع بجواب‌های آقایان عرایضی عرض می‌کنم راجع بتأخیر تصویب بودجه امسال اظهار فرمودند در دو سه جلسه قبل هم مذاکراتی شد که بواسطه دیر آمدن رئیس کل دارائی و سایر اشکالات البته امسال نتوانستند و می‌خواستند که بودجه‌ها را دقتی در اطرافش بکنند و مورد مطالعه بگذارند و بودجه‌های وزارتخانه‌ها را هم کم و زیاد بکنند بیک ترتیبی البته باین جهت یک مدتی طول کشید تا این مطالعات و مذاکرات بعمل آمد بعد هم که تقدیم مجلس شورای ملی شد در کمیسیون مطالعاتی در اطراف آن شد این بود که این بودجه باین حالت درآمد و طول کشید ولی این قسمت را می‌خواهم اطمینان بدهم بآقایان نمایندگان که انشاءالله بودجه سال آتیه تا ۱۵ اسفند ماه بطور تفصیل بمجلس شورای ملی تقدیم خواهد شد و از حالا هم صورت بوجه‌ها را تهیه می‌کنند و بر طبق مقررات و نظاماتی که هست برای ۱۵ اسفند انشاءالله امیدواریم که بودجه‌های کامل را تقدیم مجلس شورای ملی بکنیم برای سال آتیه و اما بودجه‌های جزو را که آقای طوسی حالا اظهار کردند بودجه‌های جزو هم حاضر است و بنده هم امضاء کردم و بمجلس شورای ملی تقدیم می‌کنم و منتظر هستم که این قانون بگذرد و تقدیم کنم و امیدوارم که البته مجلس دوره ۱۴ هم تصور می‌کنم تأخیری در تشکیل آن نشود بعد از آنکه تشکیل شد این بودجه‌ها را در کمیسیون بودجه بعد از آنکه در کمیسیون‌های جاری تحت مطالعه نظر بیاوریم البته برای سال آتیه این بودجه‌ها را می‌آوریم که پایه اش در آنجا گذاشته شود که برای سال آتیه بودجه هائی که می‌آید خیلی سهل تر و وسایل کار فراهم شود مطابق قانون و مطابق ترتیب تا اول سال از مجلس شورای ملی بگذرد اما قسمت قانون استخدام که تذکر دادند آقای طباطبائی این را بنده خودم هم مکرر تذکر می‌دادم از وقتی بوزارت مالیه رفتم همین فکر را داشتم قانون استخدام در اطرافش شاخ و برگهائی پیدا شده و یک شعبی پیدا کرده است و هر وزارتخانه خودش یک چیزهای مخصوصی دارد و یک شعب مختلفی از حیث قانون درست کرده است و یک عمل هائی پیدا شده است از حیث حکمی و قرار دادی و غیر آن بنابراین تولید یک اشکال‌ها و یک تبعیض هائی کرده است و یک اختلافاتی بین مستخدمین ایجاد کرده است که یکی راضی است یکی ناراضی است باین جهت بنده کمیسیونی تشکیل داده‌ام و مشغول هستم بعد از نظر کمیسیون قانونی تهیه بشود که همه این قسمتها را در آنجا جمع کنیم و در حقیقت یک قانون جامعی نوشته شود و برای عموم با یک نظر حقوق داده شود و یک قسم مزایا قائل بشویم این را هم امیدوارم که همان طور که اظهار کردند بتوانیم قبل از اختتام امسال بمجلس شورای ملی پیشنهاد بکنیم که این قانون هم تا موقعی که بودجه سال آتیه می‌آید کذشته باشد راجع بفروش اجناس هم که آقای وزیر پیشه و هنر اظهار کردند اجناس دولت را مثل اجناس کارخانجات ملی نمی‌فروشند آنها استفاده‌های بزرگ می‌برند از بابت ترقی قیمت اجناس بنده هم این را موافقم که نبایستی قیمت اجناس را بهیچوجه اضافه کنیم و بایستی البته همیشه همان نظر تثبیت و تنزل را در کلیه جنس‌های انحصاری در نظر بگریم و پیش از آنچه لازم باشد اضافه کنیم البته ممکن است بواسطه ترقی قیمتهای مواد اولیه بعضی جنس‌ها را لزوم داشته باشد قیمتش را زیاد کنیم ولی تا اندازه ایکه ممکن باشد بنده خودم هم موافقم که باید جلوگیری بشود حتی یک قسمت هم که البته فدری اخیراٌ ترقی قیمت داده‌اند بنده موافق نیستم حالا در صددم که این قسمت البته تنزل داده شود و اگر تا دو سه روزی این قسمت رفع نشد بعرض مجلس شورای ملی خواهم رسانید راجع ببودجه که آقای طوسی فرمودند فاقد همه چیز هست البته در کمیسیون هم مذاکره کردیم بودجه وقتی صورت جزئش آمد به کمیسیون و مورد توجه واقع شد آنوقت معلوم می‌شود که این بودجه چه چیزهایش لازم است یا غیر لازم آنچه را که ما دقت کردیم چند ماه با وزارتخانه‌ها مشغول مذاکره بودیم آن اندازه که می‌شد ازشان حذف کنیم حذف کردیم آنچه البته بواسطه ترقی حقوق مجبور بودیم اضافه کنیم اضافه کردیم حالا همانطور که عرض کردم انشاءالله وقتی بودجه‌ها در تحت شور و نظر کمیسیون در آمدند امیدوارم مطالعه بفرمائید ببینید هر چیزش را احتیاج دارند بگذارند هر چیزش زاید است حذف بکنند و برای سال آتیه در هر صورت بنده امیدوارم انشاءالله یک بودجه منظمی داشته باشیم و بتوانیم روی اصول صحیحی عمل بکنیم.
رئیس- آقای دکتر ملک زاده.
دکتر ملکزاده- عرض کنم اگر چه در حقیقت می‌شود گفت که این یک بودجه موقتی است چون هشت ماه از سال گذشته است و چهار ماه باقی مانده است با لوایح مالی که گذشت البته دولت برای سال آتیه یک بودجه اساسی که متناسب با وضعیت مملکت باشد تهیه می‌کند و فلسفه این قضیه این است که بعقیده بنده بودجه باید متناسب با توانائی یعنی با موقعیت اقتصادی مردم باشد و اگر رویه افراط و تفریط پیش گرفته شود هر دو بزیان کشور تمام می‌شود مثلاٌ اگ ربودجه بیش از توانائی عامه باشد این بور شکستگی عمومی منتهی می‌شود و بفقر عمومی کما اینکه تأثیرش را در سنوات اخیر استنباط کردیم و اگر کمتر از توانائی عمومی باشد البته دولت موفق نمی‌شود یک اصلاحاتی در کشور بکند بنابراین باید بودجه متناسب با توانائی عموم باشد و برای این منظور بنده دو نکته خیلی مهم و اینکه زحمت هم دادم مقصودم تذکر این دو نکته بوده است که بعقیده بنده یک قدری در کار بودجه ما یک مشکلاتی تولید خواهد کرد و آن عدالت حقیقی تأمین نمی‌شود اولش این است که متأسفانه بودجه ما تأمین می‌شود از مالیاتهای غیر مستقیم و این مالیات عادلانه نیست زیرا این بیک نسبت بتمام افراد عمل می‌شود مثلاٌ یک سیگار را یک عمله پئجشاهی مالیات می‌دهد و یک متمول هم همینطور یک استکان چای مالیاتش برای یک آدم فقیر پنجشاهی دهشاهی است برای یک متمول هم همینقدر و بنده بسهم خودم این رویه را عادلانه نمیدانم این است که شخصاٌ مخالف با مالیات غیر مستقیم هستم و عقیده‌ام این است که بودجه مملکت باید از روی مالیات مستقیم باید تأمین بشود این تذکر را دادم که دولت برای آتیه این نکته اساسی را مورد توجه قرار بدهند. موضوعدیگر هم همینطوری که اینجا تذکر داده شد یکی از اشکالات ما بودجه قانون استخدام است که هر وزارتخانه چندین قانون استخدام دارد در مواقع مختلف هر دسته بنفع خودش سعی کرده قوانینی وضع شده است آمده است که همگی آن آرمونی و هم آهنگی از بین رفته است و یک افراط و تفریط هائی همینطوری که در تمام شئون کشور بدبختانه موجود است در مسئله قانون استخدام هم هست حقوق آدم تازه وارد شده شاید بواسطه بعضی قوانینی که گذاشته شده است خیلی از آن آدمی که مستخدم سی ساله است و یک حقوق محدودی دارد بیشتر است این است که البته باید قانون استخدام مورد توجه دولت قرار بگیرد با در نظر گرفتن البته مقامات فضلی قانون استخدام یک شکل و یک نواختی باشد که برای مملکت نافع باشد. عرض کنم اینجا یک چند کلمه هم چون قانون بودجه است و در کلیه شئون مملکت می‌شود صحبت کرد تذکراتی داده شد یکی راجع بشهرداری بود بنده می‌خواستم عرض کنم در خصوص شهرداری خوشبختانه اخیراٌ وضعیت شهرداری خیلی بهتر شده است و البته موقع این است که از طرف دولت کمکی باین مؤسسه عام المنفعه بشود وضع شهرداری که یکی دو سال بود فلج شده بود بکار بیفتد و بیشتر مردم بتوانند از شهرداری استفاده کنند. یکی دو موضوع هم بود در اینجا جواب داده شد ضمناٌ هم باید اینجا تذکر داده شود بنده از اشخاصی بودم که وقتی مونوپل یعنی انحصار پنبه را لایحه اش را آوردند اول تردید داشتم راجع باین موضوع که حقیقتاٌ آیا این انحصار صلاح هست یا نیست و پس از آنکه اطلاعاتی در این موضوع پیدا کردم معتقد شدم که جداٌ باید در دست دولت و انحصار دولت باشد ولو اینکه ضرر بکند. چرا؟ برای اینکه همه قضایا را از راه تجارت و منافع نباید توجه کرد در بسیاری از ممالک دنیا هست که باصطلاح خودشان دولت سوبسیت می‌دهد کمک می‌دهد بیک مؤسسات عام المنفعه برای بهبهودی جنس جه دستی می‌دهد (اینجا هم همینجور است) باید بشود اگر لازم باشد و همانطور که آقای وزیر کشاورزی تذکر دادند یکی از عملیات نافعی که شده است این است که بهبودی جنس پنبه در این سال در نتیجه همین مسئله مونوپل دولت البته یک تأثیر بسزائی داشته است و همینطور در کارخانجات و قسمتهای دیگر و تردید هست که اگر از دست دولت خارج بشود شاید جنس بدتر بشود و برود بپایه بیست سال پیش که حقیقتاٌ شاید برای کارخانجات داخلی مان هم قابل استفاده نبود چون البته یک شرایط بخصوص در پنبه لازم است اما اوضاع کارخانجات بنده از اشخاصی هستم (آقا در کابینه‌های گذشته تشریف داشتند) که عقیده داشتم یکی از راههائی که برای جلوگیری از تورم اسکناس این بود که دولت کارخانجات خودش را بترتیب شرکت سهامی در بیاورد و تقریباٌ چهلو نه درصد سهام این کارخانجات را بفروشد بتجار و اشخاص ذی علاقه که از اینراه ما دو استفاده کرده‌ایم یکی اینکه از این تورمی که اسکناس پیدا کرده است و سطح زندگی را بالا برده است می‌کاهد و مسلماٌ بخزانه دولت برمیگردد نکته دوم این بود که یک اشخاص بی علاقه هم علاقه مند می‌شوند هم در موقعش که یک فکری برای آنها پیدا شد استفاده برای کشور می‌شود ولی البته این نکته را هم نباید حق کشی کرد که اگر دولت هم ضرر می‌کند از استفاده بردن از بهای محصول این کارخانجات و بخواهد مثل این کارخانجات پنج برابر آنچه که امروز می‌فروشد همینطور که کارخانجات ملی بدبختانه بدون هیچ حساب و کتاب و ترحمی اینکار را می‌کنند اینرا بفروشند باز هم یک باری بر زندگی عمومی تحمیل می‌شود که دیگر زندگی غیر قابل تحمل خواهد بود.
رئیس- آقای روحی.
روحی- عرض کنم بنده متأسفم از اینکه بودجه مطرح است و آقایان وزراء تشریف ندارند باید در موقع طرح بودجه همه آقایان وزراء تشریف داشته باشند که هر شخصی که اعتراض کرد آن وزیر از طرف اداره مربوطه خودش جواب بدهد و معلوم می‌شود آنها کمتر از ما علاقمند هستند و اگر علاقه داشتند می‌آمدند زیرا وقتی که یک نماینده می‌خواهد درکلیات جنبه انتقادی از نظر اصلاح کشور بخود بگیرد جواب بدهند حالا کار ندارم بنده مجبورم یک موقع دیگر باز پیشنهاد بدهم که همه آقایان باشند و عرایضم را تجدید کنم. عرض کنم یکی از غلط کاریهائی که در کذشته شده است و باید در پمن این بودجه اصلاح شود اختیار گرفتن وضع مالیات است از دست مجلس شورای ملی و این عمل از روی اغراضی عمل شده است که امروز مورد ندارد اجازه گرفتند شهرداریها که خودشان با دولت وضع عوارض بکنند یعنی مالیات بگیرند و این برخلاف قانون اساسی است انسان صبح بر می‌خیزد میبیند سیگار شصت درصد بالا رفته است مجلس شورای ملی هم سرجایش هست آقایان نمایندگان هم هستند قانون هم معتبر است دولت هم در برابر مجلس یک قوه مقننه شده است این برای آینده کشور زیان دارد این مخالف با حقوق حقه ملت ایران است بنده پیشنهادی دادم که این قسمت از اختیارات حذف شود و کما کان مجلس شورای ملی حق وضع مالیات داشته باشد خیلی بی مطالعه هر روز نان و قند و سیگار را بالا می‌برند یک اداره هخم درست کرده‌اند بعنوان تثبیت قیمت کالاهای دولتی این اداره اسمش اداره افزایش کالاهای دولتی است تثبیت نیست هر روز قیمتها را می‌برد بالا و من تعجب می‌کنم از شخص آقای دکتر میلسپو با اینکه می‌دانست مالیات بر درآمد از مجلس شورای ملیسپو می‌گذرد نباتید قسمت سیگارت را بالا ببرد در صورتیکه از یک تنباکو و توتون چپق اینها چقدر بردند بالا که در عرض این دو سه هفته میلیونها تومان سوء استفاده شد یک ظخص مطلعی می‌گفت اگر موضوع همین انحصار دخانیات را دولت درست عمل بکند یک ثلث مخارج کشور را تأمین می‌کند با پولی که امروز اینها می‌گیرند معلوم است تاراج است غارت است سوء استفاده است هر کس هر چه می‌خواهد می‌برد هیچ باز خواست هم در کار نیست بنده همین حضور آقای بدر عرض کردم که هفده هیجده هزار بقچه نخ در وزارت پیشه و هنر قبل از ایشان از میان رفت من آمدم اینجا سؤال کردم فشار آوردم تذکر دادئم بدولت آقای نخست وزیر را دیدم بالاخره گفتند ما یک هیئتی معلوم کردیم رسیدگی کنند که بکجا رفته است چهار روز هم چهار نفر رفتند توی یک اطاقی نشستند ما رفتیم گفتیم آقا چه کردید گفتند که بما اسباب کار نمی‌دهند بعضی‌ها هم خیلی محرمانه بما گفتند خود آقایان وزراء برخلاف این می‌خواهند عمل بکنند این هم یک کاری است بنده چون بصراحت لحجه عادت دارم این را عرض می‌کنم گفتند آقایان وزراء نمی‌خواهند این کارها انجام بشود همینطور قسمتهای دیگر تاراج و غارت از بعد از شهریور شایع شد و هنوز هم ادامه دارد یک نفر را هم معرفی نکردند که این مختلس است واین هیجده هزار بقچه نخ بصورت ظاهر هشت تومان و در باطن شصت تومان فروش رفته به بینیند تفاوت این چقدر می‌شود این بجیب کی می‌رود کدام دولت آمد این را دنبال کرد الآن نوبه سوم است که من اینجا این حرف را می‌زنم و این تذکر را می‌دهم بنده بالصراحه عرض می‌کنم کدام وزیر آمد بیاید بگوید که ما جلوی این مختلس را گرفته‌ایم ایم اموال را مصادره کرده‌ایم حالا همینطور سیصد تن پنبه راست و درست برده‌اند و یکنفر هم نگفت که چه شد و کجا رفت این طرز دولت نیست دولتی که مسئول مجلس شورای ملس است که اگر یک دینار از مال مملکت جرح و تعدیل بشود از میان کیرود باید بیاید جواب بدهد دولت باید خودش آرام نگیرد و تا انتها این کار را رسیدگی بکند ولی بدبختانه متصل این اعمال نا هنجار انجام میگید و باز هم هر روز خواهد شد از آنطرف هم خودشان اختیار وضع مالیات دارند صبح پا می‌شوید سیگارت را بالا برده‌اند چیت را بالا برده‌اند اداره تثبیت قیمتها هم اداره افزایش قیمتها است این است که بنده عقیده دارم شاید قبل از گدشتن مالیات بر درامد دولت حق داشت ولی امروز باید مالیات طبقه ضعیف و بدبخت را تخفیف بدهد بیاورد پائین نگذارد این عمله بیچعاره که آقا امروز مجبور است سیگار بکشد چای بخورد حالا چرا این کار را می‌کند مخالف حفظ الصحه است این را کما اینکه انبیاء و فلاسفه و حکماء هم نتوانسته‌اند باو بفهمانند و او را ترک دهند تا چه رسد بدولت او امروز معتاد است آیا انصاف است که روزی ۸ ریال پول سیگار بدهد آنوقت قند هم بخرد و پارچه هم بخرد ؟(انوار- انحصار را الغاء کنید) باید توی همین بودجه رأی نداد تا تمام این قسمتها درست نشود بنده دست بر نمی‌دارم باید حق مجلس محفوظ بماند صریح هم عرض می‌کنم در درجه اول حق وضع مالیات باید کما کان باید مجلس باشد الآن ششماه است یک متر پارچه بیک نفر نداده‌اند بنده اطلاع دارم میلیونها متر پارچه در کارخانجات دولتی طوری است الآن که در معرض باران است و جا ندارد شما چرا اینها را نمی‌دهید بمردم لخت؟ بای کی نگهداشته‌اید روزی دیگر سخت تر از امروز نیست الآن بروید در دکانهای بازرا به بینید پارچه‌های دولتی را که متری ۷ ریال فروخته‌اند متری ۷۰ ریال ۸۰ ریال مردم بدبخت باید بخرند از این حیث تمام مردم ایران در زحمت هستند عرض می‌کنم در تمام شهرستانها فارس، کرمان الآن ۵ ماه است یک گرم قند و شکر به کسی نداده‌اند اگر دولت مسئول است باید واقعاٌ زندگانی مردم را تأمین کند این بیچاره‌ها معطل می‌باشند این طرز برای دولت خوشایند نیست و آقایان هم که الآن عرایض بنده را می‌شنوند هیچ توجه ندارند آقای وزیر دارائی باید جواب بدهند باید گوش بدهند این حرف هائی که بنده می‌زنم مثل باد هوا است آقا این بودجه است ؟بنده اینقدر پیشنهاد می‌دهم که بودجه تان نگذرد تا کارها را اصلاح کنید که شاید مالیات بدبخت‌ها را حالا که مالیات کمرشکن بر درامد را گذراندید اقلاٌ یک ده دو ده سه اش را بیاورید پائین و بمردم کمک کنید آقا شما الآن مالیات می‌گیرید آقا شما اگر دست بدل مردم بزنید در زمان اعلیحضرت شاه سابق هم متنفر بودند از سنگینی مالیات‌ها اما باید حساب بکنید که امروزه چقدر مالیات می‌گیرید چقدر علاوه کرده‌اید اگر آنموقع مردم لند لند می‌کردند نفرین می‌کردند اما اقلاٌ اصلاحاتی می‌شد اقدامات اساسی می‌کردند راه می‌ساخت اینها تمام بجای خود یک صل چوبی هم تا حالا نتوانسته‌اید بسازید صد دینار هم بنفع این مردم ایران نداده‌اید که نفع مردم درش باشد کارخانجات دولتی این را من می‌پرسم این وضعیت است که صد و چند میلیون درآمد صد و چند میلیون تومان خرج آخر این می‌شود؟ آیا کارخانجات ملی هم همین کار را می‌کنند در آنجاها خرج و هزینه اینقدر نیست آقا! شما باید کارتان را درست کنید و این کارخانجات را سهم بندی کنید و بتمام مردم بفروشید تا همه استفاده کنند دولت وقتی که کاری را نمی‌تواند بکند و اداره کند بایستی شانه از زیر آن بار خالی نکند یکی دیگر آقا موضوع املاک واگذاری است شما ملاحظه کنید پس از شهریور چقدر عایدات داشته است امروز هم بروید به بینیند بچه بدبختی افتاده است مالیاتش از چه قرار است بکلی صفر شده است معلوم نیست بمیل خودشان بهر کس خواسته‌اند اجازه داده‌اند هر نوع جرح و تعدیلی را در واگذاری آن قائل شده‌اند بالاخره بیائید عایداتشان را با قبل از شهریور مقایسه کنید به بینید املاک واگذاری آنروز چقدر عایداتش بوده است و امروز هم چقدر است این یک قسمت مهمی است عرض کنم از همه مهمتر این ادارات دولتی است بنده از آقایان وزراء استدعا می‌کنم که رسیدگی کنند و صحبت کنند مأمورین بد را خارج کنید مأ‚ورین خوب را تشویق کنید بنده نمتواینم بگویم مردم درست در ادارات دولتی نیست هزاران هزار مردم صحیح العمل هستند که واقعاٌ گرسنگی می‌خورند و سوء استفاده نمی‌کنند و بجامعه و دولت خدمت می‌کنند باید از ایشان قدر دانی کرد و اضافاتی بهشان داد اشخاص بد کار را هم بیرون کرد که نمانند و دائماٌ بچاپند و غارت کنند میگوئید نه؟ بیائید من بشمت نشان می‌دهم اینها را آقا شما باید اصلاح کنید شما باید بیرون کنید اینها را که سوء استفاده نکنند شما مسئولید امروز نباشید در مقابل نسل آینده مسئولید مسئول مقررات کشور شما هستید شما باید کاری نکنید که مورث نفرین و بدگوئی جامعه بشوید سعی کنید حالا که مالیات بر درآمد را می‌گیرید اقلاٌ این صدی سی از نان و قند و شکر کسر کنید بنده عرایض دیگری هم دارم که ضمن پیشنهادات دیگرم عرض می‌کنم.
وزیر پیشه و هنر و بازرگانی- آقای ملکزاده چند مطلبی راجع ببودجه فرمودند البته بعد هم خودشان معایبی فرمودند علتش را هم تشریح کردند که لازم بتذکر از طرف دولت نیست یک موضوع که فرمودند راجع بمالیاتها و طرز مالیات‌ها بود این را خدمت شان عرض کنم که با گذراندن مالیات مستقیم مالیات بر درآمد این منظور ایشان تأمین شده یعنی در آتیه مالیات‌ها مستقیماٌ گرفته خواهد شد ولی این را همباید بهشان عرض کنم و آن این نکته بود که فرمودند یک کارگر یک استکان چائی می‌خورد همانقدر مالیات می‌دهد این یک اشتباهی است بعلت اینکه همان کارگر یا هر کس دیگر هر قدر مالیات می‌دهد بمقدار آن مالیات بر اجرتش اضافه می‌کنند و باید گفت که این مالیات را حقیقتاٌ آن شخص مصرف کن آخری می‌دهد نه آن کسی که مالیات می‌دهد و این موضوع خیلی مهمی است که باید درش صحبت کرد تا معلوم بشود که کی مالیات می‌دهد قندی که در روز مصرف می‌کند برای یک سیرش ممکن است یکشاهی پنجشاهی یا یک ریال مالیات بدهد ولی او نمی‌دهد چون او هم برای دیگری خدمت انجام می‌دهد و او برای سایرین زحمت می‌کشد آن کسی هم که نجار است او بر حسب نجاریش مثلاٌ برای مؤسسه یک شخص یک بنگاه کار می‌کند آنهم مالیات نمی‌دهد این را می‌کشد روی اجرتش این است که مالیات چندیدن دست می‌گردد این یک اشتباهی است تصور نفرمائید مالیات غیر مستقیم را حقیقتاٌ همان کسی که باسم او است خودش می‌دهد او بگردن دیگری می‌اندازد او هم بگردن دیگری معلوم نمی‌شود که کی حقیقتاٌ مالیات می‌دهد ملاحظه بفرمائید یک نجار یا یک کارگر امروز خودش اجرتش را گران کرده برای چه؟ برای اینکه زندگانی گران است او همان اجرت زمان ارزانی را نمی‌گیرد خودش گران کرده و تحمیل را بر عهده دیگری می‌اندازد که بعد باید معلوم شود بعهده کی است قسمت دیگری که فرمودید راجع بقانون استخدام بود که باید یکنواخت شود البته مسبوق هستید که قانون استخدام ممکن است برای بعضی طبقات قوانین مخصوصی دارند یک تضییقاتی بشود ولی این را همباید تصدیق بفرمائید که تمام طبقات مستخدمین کشور را نمی‌شود با یک قانون استخدام اداره کرد. برای اینکه طرز کار اینها معلومات اینها یکی نیست باید تمام اینها را در نظر گرفت که متناسب با احتیاج باشد قوانین مخصوصی باید گذراند ولی باید طوری در نظر گرفت که فقط دست یک دسته مخصوص یک اداره مخصوص نباشد ولی این قانون استخدام که برای تمام طبقات بشود نوشت محال است و اصلاٌ نمی‌شود دنبالش رفت عرض کنم آقای روحی چندین مطلب فرمودند که لازم است بنده جواب عرض کنم یکی راجع بوضع مالیات بود دولت هیچ وقت مالیات وضع نکرده و عوائدی هم نگرفته اجازه بفرمائید بنده عرض می‌کنم عرض کنم دولت مالیات وضع نمی‌کند وضع مالیات از اختیارات اولیه واساسی مجلس شورای ملی است اما یک وقت ممکن است مثلاٌ در موضوع سیگار ملاحظه بفرمائید این دو قسمت است یکی حق انحصار است این را محلس باید بدهد یکی هم خرجی است که برای سیگار می‌شود امروز اگر توتون را دولت گران بخرد و قیمتش بالا برود مجبور است قیمت سیگار را بالا ببرد آنکه نمی‌تواند از جیبش بدهد مجبور است بکشد روی قیمت و بدهد یا اگر کارگر کارخانه سیگار را اجرتش را دولت گران می‌کند باید روی سیگار بکشد.
روحی- بگذارید وزیر دارائی صحبت کند راجع بسیگار شما چرا میفرمائید.
وزیر بازرگانی پیشه و هنر- عرض کنم آقا باید بعنوان سؤال بفرمائید که قسمت بالا بردن اگر مربوط بانحصار است البته دولت مقصر است باید جواب بدهد اگر مربوط بهزینه اش هست باید بیاید توضیح بدهد که آیا هزینه این را ایجاب کرده است یا حق انحصار و این را بنده عرض می‌کنم که نه این دولت بلکه هیچ دولتی وضع مالیات نمی‌کند اگر یک وقت قیمت اجناسی که دولت در دست دارد اضافه می‌شود این از حیث قیمتها و خرجی است که برای تولید آن می‌شود حالا عرض می‌کنم که ممکن است سؤال بفرمائید چرا اینقدر بالا رفته است البته این را آقای وزیر دارائی توضیح خواهند داد ولی هیچوقت دولت ما بدون تصویب مجلس شورای ملی مالیات نگرفته است و موافق نیست. اما راجع به بقچه‌های نخ که فرمودید قبل از بنده هفده هزار هیجده هزار بقچه نخ برده‌اند این مطلب را یکمرتبه عرض کنم باز هم تکرار می‌کنم قبل از اینکه بنده بروم یک اشخاصی یک ابقچه هائی تقسیم می‌کردند بین کارخانها ولی معمول اینطور بوده است که بنابر استعداد آن کارخانها نخ داده می‌شد حالا اگر مأمورین در تشخیص آن غلط رفتند سوء استفاده کرده‌اند قضیه از طرف دولت به وزارت دادگستری ارجاع شد مأمورین فرستادند که رسیدگی شود در این باب نتیجه اش هم بعداٌ‌بعرضتان خواهد رسید و موضوعی نیست که محرز و مسلم باشد که شخص معینی اختلاس کرده باشد که ما برویم سراغش حرف در سر این است که آیا تشخیص او صحیح بوده است یا غلط بوده اشخاصی می‌گویند صحیح بوده و اشخاصی می‌گویند غلط و این هم مربوط بدولت سابق بوده است و هیئت بازرسی باید تشخیص دهد واین دولت حاضر تقصیری ندارد عرض کنم راجع بهزینه کارخانجات فرمودید این کارخانجات هم مثل کارخانجات ملی است البته مردم هم خرج می‌کنند در آمدی هم دارند این خرجی را هم که ما کرده‌ایم خرج زیادی نیست اگر ما می‌توانستیم مثل کارخانجات ملی هر قدر که می‌خواستیم بقیمت اضافه می‌کردیم ملی با دولتی یکی می‌شد عوض ۱۹۰ میلیون درآمد چهار ماه می‌گفتیم ۱۹۰۰ میلیون دو مقابل هم بیشتر و خرجش هم بهمان تناسب کمتر دارد ولی با آن منظوری که ما داریم اجناس را بقیمت نازلترین بفروش برسانیم موافق نیست صد و نود میلیون خرج داشتیم و صد و بیست میلیون ریال درآمد و۷۰ میلیون ریال منافع خالص و گمان می‌کنم بنگاهی که بیش از ۱۲ درصد بر حسب بودجه اش خرج داشته باشد خرج زیادی در مقابل این درآمد نکرده است راجع بقسمت توزیع اجناس باید بنده عرض کنم خود آقای وزیر دارائی هم تصدیق می‌فرمایند که توزیع اجناس هنوز خیلی نواقص دارد بنده خودم هم تصدیق می‌کنم دولت هم تصدیق می‌کند که توزیع اجناس جیره بندی کمال نقص را واقعاٌ در بردارد میفرمائید در بعضی نقاط قند و پارچه داده نشد است بنده تصدیق می‌کنم و همانطور است که میفرمائید رئیس کل دارائی و وزیر دارائی هم اذعان دارند که این نقص موجود است ولی این نقص هم چیزی نیست که امروز ایجاد شده باشد از مدت زمانی است که دولت نتوانسته است که جنس را بطور عادلانه بین مردم تقسیم کند کار مهمی هم هست زیرا ما تجربه نداشتیم تفاوت نرخ دولت با نرخ بازار خیلی است و راه سوء استفاده مردم باز است ولی تصمیم دولت در این است که تا هر اندازه بتواند از این سوء استفاده جلوگیری کند. خلاصه نواقص زیادی است و بنده هم تکذیب نمی‌کنم و یقین هم دارم هست و ما سعی می‌کنیم که این نواقص مرتفع شود.
- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
{۵- موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه}
رئیس- اگر تصویب میفرمائید جلسه را ختم کنیم. جلسه آتیه فردا سه ساعت و نیم قبل از ظهر – دستور لوایح موجوده.
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری