مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ تیر ۱۳۲۸ نشست ۱۸۹

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پانزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ تیر ۱۳۲۸ نشست ۱۸۹

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی

شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶

سال پنجم

شماره

مدیر سید محمد هاشمی

شنبه ماه ۱۳۲۸

دوره پانزدهم قانونگذاری

شماره مسلسل

مذاکرات مجلس شورای ملی

جلسه

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۲۱ تیر ۱۳۲۸ نشست ۱۸۹

فهرست مطالب:

ساعت هشت ونیم صبح مجلس بر پاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

تصویب صورت مشروح مجلس

1- تصویب صورت مشروح مجلس

رئیس – نسبت بصورت مجلس جلسه پیش نظری نیست؟ (بعضی از نمایندگان – صئرت جلسه را نداده‌اند) الان آقای رئیس اداره تند نویسی می‌گفتند که دیشب داده‌اند ولی مطبعه هنوز چاپ نکرده شاید تا نیمساعت دیگر حاضر شود اینکه توزیع شده مال جلسه ما قبل است آقای آصف آصف – در عین اینکه شایسته‌است از زحمات تند نویسی قدر دانی بشود ولی در عرایض بنده یک اصلاحاتی لازم است اولا نوشته‌اند تلگرافی از یکی از ساکنین آنجا شده در صورتیکه بنده عرض کردم از یکی از مالکین و بعد در موضوع کشاورزی وسن که بعرض رساندم چنانچه توتون آنجا خوب اداره شود، توتون آنجا حذف شده، از مهاباد کردستان تا کرمانشاه آنهم قابل اصلاح است در آنجا هم نوشته که ده اسفند آباد که بین کرمانشاه و گروس واقع است اگر سیصد چهار صد خروار نگیرند این سیصد چهار صد خروار نیست و سیصد چهار صد پارچه آبادی است یعنی سن از اینجا بخارج و باین نقاط سرایت نکند در این جمله هم که عرض کردم اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی یعنی همانطوری که نام این شاهنشاه معظم در جزء سلاطین بزرگ و این بزرگش از قلم افتاده‌است ویک موضوع که بایستی تذکر داده شود موضوع برنامه‌است اینجا نوشته شده می‌بینید این سرمایه در صورتیکه هزینه این برنامه صحیح است موضوع این است که دستور بفرمائید اصلاح شود.

رئیس – آقای مکی.

مکی – بنده چون: اعتراضم راجع بصورت مجلس دیروز است و یک مقداری راجع بطرز رفتار و اداره مجلس و اخطاری است که نسبت بخود بنده اگر جناب آقای رئیس عصبانی نمی‌شوند اجازه بدهند صحبتی بکنم و اگر هم نمی‌خواهید صحبتی بشود رأی بگیرند و بنده را اخراج کنند تا موجب افتخار بنده بشود و سند افتخار بنده را ملت ایران امضاء کرده باشد.

رئیس – هر وقت مطابق آئیننامه صحبت و اعتراضی داشته باشید بنده اجازه خواهم داد حالا هم اگر صحبتی دارید می‌توانید نطق قبل از دستور بفرمائید.

مکی – الان بنده عرایضی دارم.

رئیس – حالا قبل از دستور می‌توانید ثبت نام کنید.

مکی – بنده بصورت جلسه دیروز اعتراض دارم.

رئیس – وقتی رسید بدستتان قرائت کردید اگر چیزی داشت صحبت کنید چون صورت مجلس منتشر نشده‌است. آقای ارباب. مهدی ارباب – ضمن توضیحاتی را که در اطراف پیشنهاد معافیت مالیات از تأسیسات صنعتی و کشاورزی بلوچستان در دو جلسه قبل دادم متذکر شدم بلوچستان حدود 230 هزار کیلومتر مربع است و اشتباهاً نوشته شده 230 هزار نفر جمعیت، در حالی که حالا هم جمعیت بلوچستان درحدود چهار صد هزار نفر است استدعا دارم مقرر فرمائید اصلاح شود دیگر راجع بمعافیت مالیات کشاورزی نوشته شده تأسیسات جدید در حالی که پیشنهاد این جانب شامل حفر قنوات، احداث مزارع، حفر چاههای عمیق و استفاده بوسائل موتوری و تلمبه ایست آنهم مقرر فرمائید اگر ابهامی دارد اصلاح شود.

رئیس – بسیار خوب اصلاح می‌شود چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند آقای نورالدین امامی بفرمائید.

- بیانات قبل از دستور آقایان نمایندگان

۲- بیانات قبل از دستور آقایان نمایندگان

نورالدین امامی – من خیلی جدیت دارم قبل از دستور مخصوصاً در این اواخر عمر مجلس وقت پر قیمت مجلس شورای ملی و نمایندگان محترم را اشغال نکنم: - ولی چه کنم نبود بر سر آتش می‌سرم که نجوشم جریان اخیر آذربایجان مرا وادار کرد که چند دقیقه مزاحمت بکنم – شهریور شوم ۱۳۲۰ آذربایجان را خالی از سکنه کرد و مخصوصاً پیش آمد ناگوار و ننگین سال ۱۳۲۴ و حکومت منحوس متجاسرین باقیمانده ساکنین آذربایجان را از آذربایجان متواری خوشبختانه پس از ختم غائله آذربایجان ذات مقدس شاهنشاه محبوب برای دلجوئی و تفقد مردمان داغدیده و از هستی ساقط شده بآذربایجان تشریف فرما شدند، خرابی و ویرانی و بی خانمانی مردمان آن سامان را از نزدیک ملاحظه فرمودند بجلال خداوندی چندین مرتبه با چشم خودم دیدم که شاهنشاه محبوب از ملاحظه حال رقت بار مردم متأثر و گریان شدند و بلافاصله او امر اکید برای اصلاح وضعیت آذربایجان صادر فرمودند دولت‌های وقت هم در حدود توانائی قدمهائی برای اجرای منویات ذات ملوکانه برداشتند مخصوصاً وزیر دارائی وقت جناب آقای هژیر در آنموقع مساعدتهای زیادی فرمودند و نمایندگان آذربایجان همیشه در این قسمت از ایشان سپاسگذار هستند ولی متأسفانه مساعدتهای دولتهای وقت مرحم کافی برای زخم‌ها نبود گرفتاری و پریشانی و بیکاری و گرسنگی را این مساعدتها دوا نمی‌کرد. امسال هم بدبختانه طبیعت روی خوش بآذربایجان نشان نداد چندین میلیون اغنام و احشام را سرما از بین برد و تلف کرد. سر درختی که یکی از سرمایه‌های بزرگ آذربایجان و می‌توان گفت محل ارتزاق ثلث ساکنین آذربایجان است سرما طوری از بین برده که وجود خارجی ندارد. زراعت گندم و جو بواسطه سرمای شدید زمستان و پائیز مطابق معمول همه ساله کاشته نشد و در نتیجه امتداد سرما بهاره کاریهم غیر مقدور و آنچه هم کاشته شده بود بواسطه نیامدن باران امید استفاده و بهره برداری از آن نیست.

دو روز قبل موقعیکه باتفاق آقایان نمایندگان به پیشگاه مبارک شرفیاب بودیم اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بوضع زراعت و محصول سال جاری آذربایجان مختصر اشاره فرمودند آقایان نمایندگان محترم با این مختصر شرحی که راجع بزراعت آذربایجان عرض کردم حالا توجه بفرمائید کم لطفی اولیاء وزارت دارائی تا چه اندازه‌است یعنی از قراریکه شنیده‌ام با این حال باز از آذربایجان تعهد می‌خواهند بعلاوه می‌گویند مطابق مقررات اگر مالک ملکی مدعی است که مطابق ممیزی نمی‌تواند مالیات املاک مزروعی را بپردازد و یا تعهد بدهد باید قبل از برداشت محصول مراتب را بدارائی محل اطلاع بدهد ولی در موقع اطلاع بایستی هزینه بازرسی اعزامی را هم ودیعه بگذارد ولی چه هزینه اگر دو هزار ریال مثلا باید مالیات بدهد چهار هزار ریال هزینه ممیزی می‌خواهد من از جناب آقای گلشائیان وزیر دارائی تقاضا دارم توجه مخصوصی در این قسمت فرموده و دستور تلگرافی بدارائی آذربایجان برای رسیدگی باین کار صادر فرمایند و در صورت امکان چند روزی بآذربایجان مسافرت و اوضاع محل را از نزدیک ملاحظه بفرمایند جناب وزیر دارائی باید ملکی باشد و مالیات بده قادر بپرداخت تا دولت بتواند از او مالیات بگیرد و الا تصدیق میفرمائید از مرد فقیر و بی چیز گرفتن دو ریال هم مقدور نیست این وضع زراعت و محصول آذربایجان بود بقول معروف دامن از کجا آرم که جامه ندارم راجع بتجارت که چون تجارتی نیست و درهای تجارتی را بروی آذربایجان طوری بسته‌اند که ده تومان هم مال التجاره وارد و صادر نمی‌شود چیزی عرض نخواهم کرد. کارخانه‌های آذربایجان بواسطه رقابت و عدم توجه دولت بسته شده بیکاری و فقر عمومی مردم را بیچاره کرده چند روز قبل که خدمت والاحضرت شاهپور عبدالرضا شرفیاب بودم می‌فرمودند اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مقرر فرمودن که در ساختمان راه آهن آذربایجان از میانه به تبریز از سه طرف شروع بعمل و کار بکنند من از پشت این تریبون از طرف نمایندگان آذربایجان و اهالی آذربایجان با عرض تشکر از منویات ملوکانه تقاضا داریم تا فصل مقتضی است امر و مقرر فرمایند هر چند زودتر شروع بعمل و کار بشود. و از وزارت راه مخصوصاً جناب آقای سیاح و آقای سعیدی معاون فعال آن وزارتخانه تقاضا داریم در قسمت ساختمانهای راه و تعمیرات آنجا و کار دادن ببیکاران توجه مخصوص هر چه زودتر بفرمایند. در خاتمه عرایضم تشکرات و سپاسگذاری بی پایان اهالی آذربایجان را از توجهات ذات مقدس اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در انتخاب و اعزام مأمورین صالح و کاردان مثل جناب آقای والاتبار حشمت الدوله برای استانداری و آقای مهران برای فرمانداری و معاونت استانداری به پیشگاه مبارک تقدیم و در عین حال بعرض می‌رسانم که اهالی آذربایجان از داشتن فرمانده نیروئی مثل تیمسار سپهبد شاه بختی افسر کهن سال و وفادار از نعمت امنیت عمومی برخوردار و افتخار دارند. و همچنین از رئیس شهربانی تیمسار سر تیپ دانشپور و پیکشار دارائی و رئیس دادگستری و رئیس ثبت آذربایجان و سایر مأمورین که بواسطه فعالیت جلب رضایت مردم را کرده‌اند متشکر هستم در خاتمه از خداوند متعال برای خدمتگذاران صدیق ملک و ملت که در هر نقطه از کشور انجام وظیفه می‌نمایند توفیق خدمت می‌طلبم.

رئیس – آقای یمین اسفندیاری.

یمین اسفندیاری – عرض کنم بنده اسم نوشته بودم برای توضیحات دیگری ولی موضوع املاک واگذاری در روز گذشته بنده را مجبور می‌کند که استفاده کنم از این اجازه و حتی بموکلین خودم و آقایان و مردمی که مایل هستند از متن بیانات نمایندگان مطلع بشوند خواهش می‌کنم باخباری که آقایان مخبرین جراید (که کمتر نسبت ببعضی مسائل علاقمند می‌باشد و حوصله دارند که آن مطالب را باطلاع مردم برسانند) و همچنین رادیو (که هیچ علاقه و حوصله‌ای راجع باین مسائل ندارد) توجه نکنند و بگویم روزنامه مجلس را بدست بگیرند و از متن بیانات نمایندگان مطلع بشوند و بعداً اعتراضی اگر دارند بیک عده بکنند بنده دیروز راجع باملاک می‌خواستم صحبتی کنم و پیشنهادات بآن صورتی که ملاحظه فرمودید گذشت بنده نه با کسی طرفیتی دارم نه حسادتی که مردم این مملکت ثروتمند نباشند بلکه آرزومندم که همه مردم همه وقت همه چیز داشته باشند و بآسایش زندگی کنند ولی صحبت سر این است که یک مردمی از یک قانونی استفاده سوئی کرده‌اند و بنده از لحاظ اینکه تمام قسمت هائیکه عمل شده‌است ومتأسفانه مجال نیست که باطلاع مجلس برسد برخلاف مصالح کشور و برخلاف مصالح افرادی است که باید تر و خشک با هم بسوزند بنده راجع باین قسمت می‌خواستم صحبت کنم این استکه حالا مجبور هستم برای رفع سوء تفاهمی که دیشب دو سه تلفن به بنده شده بود بعرض مجلس برسانم که همه مطلع بشوند بنده بالایحه املاک که در مجلس مطرح است کاملا موافقم زیرا از طرفی برای نمایندگان سعادتی است که در روزهای اخیر عمر دوره پانزدهم تقنینه بتوانیم قسمتی از منویات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی را که متضمن خیر و صلاح کشور و عموم هموطنان است بموقع اجرا گذاریم مأموریت والاحضرت اشرف پهلوی از طرف قرین الشرف برادر تاجدارشان برای سرپرستی سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی که توجه خاصی را مبذول می‌فرمایند و وضعیت کار سازمان خود بنده هم افتخاراً عضویت آنجا را عهده دارم و از نزدیک علاقمندی متصدیان امور این مؤسسه را مشاهده می‌کنم جای نگرانی برای کسی باقی نمی‌گذارند این لایحه که در کمیسیون دارائی مطرح بود بنده دو تذکر دادم یکی بطرز اداره نمودن آن دیگر تنظیم وقفنامه و هر دو موضوع مورد توجه واقع گردید آقای وزیر دارائی هم پذیرفتند که بعرض مقامات عالیه برسانند و خود اینجانب هم در کمیسیون باین لایحه رأی دادم اینک هم خود را ناگزیر میدانم از اینکه از موقع استفاده نموده حقایقی را باستحضار عامه و باطلاع نمایندگان محترم برسانم عده کثیری از موکلین بنده اظهار می‌دارند قانون استرداد املاک اساساً برای استرداد املاک خرده مالکین وضعفا وضع شد که کمکی بآنها بشود ولی در عمل اقویا بواسطه اطلاع از قوانین و استطاعت در مورد مقرر عرضحال داده و حکم بنفع آنها صادر ولی ضعفا نتوانستند بموقع عرضحال تقدیم و حق قانونی خود را حفظ نمایند لایحه تمدید عرضحال از کمیسیون هم گذشت ولی چون در مجلس موافقت نشد حقوق عده کثیری از خرده مالکین از بین رفت و این عمل برخلاف منظور اعلیحضرت همایونی که مساعدت بزارعین است بعمل آمده‌است.

آقایان نمایندگان ملت ایران حقاً باید نسبت بآثار مهم که از اعلیحضرت فقید باقیمانده بزرگترین تقدیر خود را تقدیم دارد در زمان دموکراسی نه فقط نتوانستیم چیزی بر آن آثار بیفزائیم بلکه بدبختانه بواسطه اختلافات مبارزات داخلی عدم ثبات حکومتها عدم مسئولیت مصادر امور وتظاهرات عوام فریبانه حتی بعضیها که انتظار نمی‌رفت باعث گردید که آن آثار هم از بین برود آنمرد بزرگواری در آخرین ساعات ترک وطن عزیز خود ملت ایران را از خاطر فراموش نفرمود بموجب اسناد رسمی و فرمان صادره کلیه املاک که در مدت سلطنت با نهایت توجه وجدیت آباد نمود بفرزند برومند تاجدار خود اعلیحضرت همایون شاهنشاه محمد رضا شاه پهلوی برگذار نمود که عوائد آن مصرف مصارف خیریه بشود اعلیحضرت فعلی هم بتصور اینکه دولتها لیاقت آنرا خواهند داشت که نیت شاهنشاه کبیر را بموقع اجرا بگذارند بدولت واگذار فرمودند در عمل در این چند ساله متأسفانه مشاهده شد اصل و فرع این املاک که از بین می‌رود دیناری هم صرف منظوری که اعلیحضرت فقید جهت امور خیریه داشتند ممکن نشد امروز بحمدالله تعالی دولت ساعد متوجه اینموضوع شده و نمایندگان محترم هم در صدد جبران ایام گذشته برآمده می‌خواهند روح شاه فقید را شاد وموازین اسلامی را هم یاد و برای اصلاح وضعیت اجتماعی مردم بدبخت این مملکت قدم مؤثری بر دارند بدیهی است این املاک که مجدداً بشخص شخیص ملوکانه برگشت نمایند و مصارف آن هم منحصراً صرف اعمال خیری که عاید عموم افراد محق این ملت بشود قسمتی از آرزوی وطن خواهان عملی خواهد شد.

آقایان نمایندگان بنده کوچکترین اختلافی را هیچوقت با هیچ یک از آقایان خلعتبری نداشته و ندارم و حتی نسبت باکثر آنها هم ارادت دارم و برای هیچکس هم جای تردید نیست که شادروان محمد ولی خلعتبری سپهسالار اعظم که خدمات ملی و تاریخی و سیاسی او همیشه باید مورد تقدیر ملت ایران واقع گردد ولی از لحاظ منافع عمومی کشور و مصالح مالکین عمده همین خانواده و هم فکری با افراد منورالفکر وشایسته و بی غرض و بی مرض خانواده شریف سپهسالار بنده ناگزیرم حقایقی را بعرض مجلس شورای می برسانم: مرحوم سپهسالار در مقابل مبالغی که از بانک استقراضی روس قرض نمود کلیه علاقجات خود را در تمام نقاط ایران برهن برگزار نمود پس از اینکه بانک استفراضی و سرمایه آن بدولت ایران منتقل شد بانک ایران برعلیه مرحوم سپهسالار بمحکمه عرضحال تقدیم کرد پس از محکومیت آن مرحوم قراردادهای مختلفی بین آن مرحوم و وزارت دارائی منعقد از آن جمله مرحوم ساعد الدوله پسر سپهسالار بوکالت از پدر خود کلیه علاقجات خود را بدولت در هشتصد هزار تومان برگذار نمود و بعدا دولت همان املاک را با تخفیف دویست هزار تومان در مبلغ ششصد هزار تومان به ساعد الدوله واگذار کرد چون برای ساعد الدوله مقدور نشد بپردازد این وجه را بپردازد و بعداً هم فوت شد قضیه در جریان بود تا بعد از فوت سپهسالار وراث آن مرحوم پس از سالها کشمکش با وزارت دارائی قرار دادی منعقد و قروض آن مرحوم با تخفیفاتیکه دولت داد تصفیه گردید بموجب این مفاصا که بامضاء آقای تقی زاده وزیر دارائی وقت که خودشان هم در مجلس تشریف دارند دعوائی باقی نماند سپس املاک خریداری را بانک ایران به ثبت داد و پس از آن به اعلیحضرت فقید فروخت. در این معامله نه ظلمی بورثه شده و نه مالی بزور از چنگ کسی بیرون آمده استفاده وراث خلعتبری از قانون استرداد املاک بیمورد چناچنه محکمه بدوی هم این دعوا را وارد ندانسته و تصریح دارد که قانون استرداد املاک برای سه چیز است اولا اگر ملکی تعویض شده باشد حکم بر رد عوض داده شود و اگر غصبی شده باشد حکم بر رد اموال مغصوبه بدهند در صورتیکه شاه فقید خریداری کرده باشد در غبن آن رسیدگی بعمل آید چون املاک ورثه خلعتبری نه تعویض و نه غصبی و نه از طرف شاه مستقیماً از ورثه خریداری شده یعنی ثمن و مثمن در بین نبوده و دعوا را وادار ندانسته‌اند و اینکه ورثه خلعتبری بانک را واسطه معامله خواسته‌اند قلمداد نمایند بی لطفی است چه اینکه قانون تصریح نموده واسطه عبارت است از مباشر و مستاجر و غیره نه اینکه یک مؤسسه در مقابل طلب خود که سالها پیش از طلوع اعلیحضرت فقید دعوای او جریان داشته و منفجر به صلح و تنظیم قباله رسمی و تقویم و تمام موازین قانونی هم بعمل آمده شود نسبت به آقایان امیراسعد و سردار اقتدار وراث بلا فصل مرحوم سپهسالار تعدی نشده و امروز متجاوز از مقدار معتنابهی در اختیار دارند تا چه اندازه هم از شهریور ۱۳۲۰ به بعد از املاک برگزاری استفاده کرده‌اند از آقای وزیر دارائی خواهش می‌کنم برای روشن شدن اذهان صورت املاکی را که آقای علی قلی خلعتبری امیر اسعد پسر مرحوم سپهسالار از بلوک عطایای مازندران که چند پارچه وصل بهم است و املاک بلوک تا مهرآباد کجور و بلوک اسبچین و امیر آباد و کشکول و قاشق تراش محله و غیر که می‌گویند قریب پنجاه تا صد می‌شود و حکم قطعی صادر و دولت را محکوم. و متصرف شده‌اند و همچنین صورت املاکی را که اخوی ایشان آقای مرتضی قلی خلعتبری سردار اقتدار از قبیل قریه بی بالان که از قراء مهم است و بیش از یک میلیون تومان ارزش دارد اخیراً تصریف کرده‌اند خلاصه آنچه را هم سایر افراد این خانواده در تصرف دارند در پشت این تریبون اسامی اشخاص و مقدار ملک را بیان فرمایند و بدبختانه خرده مالکین در: خانه بازی هم از این آقایان نمی‌بینند مثل پدر خیرشان مرحوم سپهسالار اگر خرده مالکین از حقشان محروم شده‌اند لااقل از خان نعمت سرمایه داران متنعم شوند دستگاه عدالت هم بفکر کسی نیست که تعدیلی را در نظر گرفته همه را دعوت به حساب نمایند. باز هم مجبورم از آقای وزیر دارائی تقاضا کنم بادارات مالیات بر درآمد املاک مزروعی و غیر مزروعی تهران. گیلان. شهسوار. کلارستاق. سیارستاق. کجور و مازندران و بخش رودبار قزوین. خمسه راهچرد. قم و اراک و گروس و غیره دستور دهند صورت املاک فعلی ورثه سپهسالار را تعیین و در پشت تریبون توضیح دهند. آقایان امیر اسعد و سردار اقتدار افرادیکه بآنها برای منافع شخصی کمک می‌کنند گوشهای خود را مقتضی است باز کنند و بشنوند که فریاد لزوم تعدیل ثروت بآسمان رسیده و آنها باز هم در صدد جمع املاک می‌باشند آنهم چه املاکی املاکیکه بفرمان شاه فقید باید بمصرف خیریه برسد و در همان فرمان هم ذکر است اگر کسی هم ادعائی دارد از محل عوائد داده شود این آقایان خوب است تاسی بکنند به آقایان نمازی و فاطمی شیرازی که برای شیراز چه خدماتی نموده و چه توجهی مبذول داشته‌اند بعد از مرحوم سپهسالار تا کنون شنیده نشده که دو فرزند سعادتمند ایشان آقایان امیر اسعد و سردار اقتدار (معتمد دماوندی – یک ربع گذشته) نخیر نگذشته خیرات و مبراتی کرده و عمل خوبی انجام داده باشند جای تأسف است که اکثر اولادهای آنها هم در نهایت زحمت می‌گذرانند و آقایان نامبرده راضی نیستند حتی اولادهای خود را هم به چشم خود راحت و در آسایش به بینند. (معتمد دماوندی – املاک مرحوم سپهسالار بشما چه مربوط است؟) بشما چه ربطی دارد من پشت تریبون حق دارم حرف بزنم شما آقای دماوندی نمی‌خواهید بشنوید گوشتان پنبه بگذارید چقدر جای تأسف و تعجب است که اولاد سپهسالار منکر خط و مهر و بذل پدرشان هم شده‌اند یعنی بلوک پهناب را که پدرشان حین الحیات باعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی در زمان ولایتعهد صلح و تقدیم داشته‌اند صحت معامله را تردید کرده عرض الحال غصب داده در صورتیکه این املاک که ملک شاهنشاه‌است از قبیل پهناب چمن – بایکلا – چمارک و غیره مشمول قانون استرداد املاک نیست از آقای وزیر دارائی خواهشمندم اگر برای حفظ این املاک تصمیمی گرفته‌اند توضیح دهند درخاتمه عرایضم از آقای وزیر دارائی که قطعاً اطلاعاتشان از بنده خیلی زیادتر و علاقمند هم هستند که بتوانند خدمتی بکشور کرده باشند که تر و خشک با هم نسوزند بلکه آنچه برای آقایان امیر اسعد و سردار اقتدار و امثال این قبیل مردان متمول و ثروتمند هم باقی بماند بتوانند بهر نحوی که مایل باشند از آن استفاده نمایند و همچنین از آقایان نمایندگان محترم که اکثر توجه باین دردها دارند تمنی دارم با دو تبصره تقدیمی بنده موافقت فرمایند. موضوع تبصره از بین رفت و بنده هم مقصودی نداشتم که بافرادی که پس از خسارتها و دوندگیها بملک خود رسیده‌اند و با آن املاک خود و عائله آنها زندگی می‌کنند تحمیل بشود بلکه انتظار داشتیم اشخاصی که باملاک خود افزوده‌اند همت کنند و سهمی هم برای دردهای بیدرمان مملکت ارفاقاً مصرف نمایند. عرایض بنده همین بود امروز و ضمناً از آقای دکتر معظمی خیلی ممنون هستم که راجع باین مستمری بعضی اشخاص که لایحه آمده‌است مثل مرحوم دادور و مرحوم قوش بیگی و مرحوم سرتیپ سیف و دیگران توجه بفرمایند که در این بودجه کارشان تمام بشود.

رئیس – آقای حاذقی.

حاذقی – عرایض اصولی است که از آقایان همکاران محترم خواهش می‌کنم با نظر توجه تلقی بفرمایند چندین بار در پشت این تریبون در مواقع مختلف بنده عرض کردم که اصلاحات اساسی مملکت وقتی تحقق پیدا می‌کند که اولیای امور مملکت قوانین و مظامات را با عقیده و ایمان اجرا کنند نه اینکه در اجرای قوانین تبعیض کنند و هر کجا قوانین را بضرر خودشان تشخیص دادند آنرا مسکوت عنه بگذارند و هر وقت در مملکت ایران یک همچو طبقه حاکمه‌ای بوجود آمد که مقید بودند که باید اصول و مبانی قانونی و مقرارت مملکتی را محترم بشمارند و اجرا کنند همانطور که بار دیگر عرض کردم بدون تردید سعادت اجتماعی این مملکت تأمین می‌شود در مواقع مختلف که آقایان در پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی شرف حضور داشته‌اند مکرر شنیده‌اند و مخصوصاً در همین جلسه پریروز که آقایان تشریف داشتند اعلیحضرت همایونی بیش از تمام افراد این مملکت نسبت باین موضوع اظهار علاقه می‌فرمایند و مکرر بر مکرر علاقه تام و مفرط خودشان را باجرای قوانین اعلام فرمودند و من پیش خودم فکر کردم که اگر همه افراد این مملکت بقدر یکدم یا یک صدم علاقه‌ای که شخص اعلیحضرت همایونی در اجرای اصلاحات و مخصوصاً توجه بقوانین و اصلاح دستگاه قضائی مملکت دارند نشان می‌دادند اوضاع مملکت ما بمراتب بهتر از حالا بود. نکته‌ای که اعلیحضرت همایونی مخصوصاً رویش ایستادگی فرمودند و جا دارد که مورد توجه همه آقایان قرار بگیرد فرمودند که من بتنهائی در این مملکت نمی‌توانم اصلاحات را اجرا کنم مگر اینکه تمام طبقات و دستجات مؤثر همکاری و همفکری کنند. خیلی خوب ما الان در رأس مملکتمان یک پادشاه عدالت دوست و علاقمند باجرای قوانین که در ضمن باصول حکومت مشروطه هم معتقد هستند داریم و در بیانات مؤکدی که فرموده‌اند مکرر بر مکرر علاقمندی خودشانرا باجرای اصول مشروطیت در مملکت اعلام فرموده‌اند من این را می‌خواهم عرض کنم که این مسئله انتخابات مجلس شورایملی یک مسئله مهمی است که آقایان نباید از نظر دور بدارند زیرا منشاء اصلاحات اجتماعی و تحولاتی که در مملکت باید بوحود بیاید مجلس شورای ملی است و اگر اکثریت مجلس یک مملکت مشروطه، خواهان اصلاحات باشند و اکثریت مجلس طرفدار رفورم و اصلاح اجتماعی باشند بدون تردید هر دولتی سر کار هست خودش را موظف و ناگزیر می‌بیند که بتبعیت عواطف و افکار و احساسات ملت که مجلس شورایملی نماینده آنست سعی بکند که این اصلاحات را برقرار بکند.

قانون اصلاح انتخابات که بمجلس شورای ملی تقدیم شده بعقیده تمام حقوقدانها و قضات این مملکت موجب نمی‌شد که دولت حاضر سه ماه بانتهای دوره ۱۵ مانده شروع بانتخاب دوره ۱۶ نکند ولی در هر حال این یک بهانه موجهی بود که طبقات تحصیلکرده و فاضله مملکت نسبت بآن اظهار علاقه کردند وگفتند حالا که دولت یک همچو لایحه اصلاحی بمجلس شورای ملی داده‌است که با تصویب آن بدون تردید مجلس آینده بمراتب ببیشتر از طرف قاطبه ملت ایران نمایندگی خواهد داشت زیرا که مستقیماً متخب مردم مملکت خواهند بود این مجال را بدولت داد که باستناد این که این قانون در مجلس مطرح هست شروع بانتخابات را بتأخیر بیندازد (ابوالقاسم امینی – دادن لایحه که مانع اجرای قانون نمی‌شود) همین را عرض کنم که بنظر تمام حقوقدانها مجوز تعویق نمی‌باشد ولی چون دولت آن لایحه را داده بود گفت مجلس تکلیف این لایحه را معین بکند تا من هم تکلیف خودم را بدانم که آیا بر طبق قانون جدید انتخابات را انجام دهم یا برطبق قانون قدیم چند روز این لایحه در مجلس مطرح شد باعلاقه‌ای که مقام ریاست محترم مجلس نشان دادند که در این مورد نسبت بتصویب ۵ ماده این قانون هم آقایان توجه فرمودند با پیشنهاد هائیکه داده شده بالاخره رسیدیم بماده ششم اینجا چند روز وقت مجلس را گرفت و بلا تکلیف ماند حالا خواستم استدعا کنم آقایان دو عامل را در نظر بگیرند عامل اول فرمایشی است که اعلیحضرت همایونی پریروز فرمودند صریحاً و مستقیماً همه آقایان بگوش خودشان شنیدند که فرمودند من نسبت باین لوایح علاقمند هستم که مجلس شورای ملی در این اواخر عمر خودش توجه بکند و تکلیف اینها را معلوم کند در درجه اول فرمودند قانون اصلاح انتخابات و البته اعلیحضرت همایونی نسبت بقانون املاک هیچ اظهاری نفرمودند و البته این وظیفه ما بود که برای یک عمل خیر و برای بهبود اداره املاک این قانون را تصویب بکنیم و با کمال علاقمندی هم انجام گرفت و تصویب شد ولی اعلیحضرت همایونی در درجه اول راجع باصلاح قانون انتخابات تذکر دادند و بعد هم لایحه اصلاح صندوق تعاون کشاورزان بود و استقلال شهرداریها بود اظهار علاقه کردند استدعا می‌کنم مطابق اعلامی که مقام محترم ریاست فرمودند در جلسه‌ای که امروز فوق العاده تشکیل می‌شود آقایان توجه بفرمایند که ما الان بیش از دو سه هفته از دوره پانزدهم نداریم و باید نمایندگان محترم هر چه زودتر نظر خودشان را اظهار کنند نظر اکثریت مجلس محترم است اکثریت هر چه نظر بدهد اقلیت هم تابع است دولت هم مجری نظر اکثریت است منتهی بلاتکلیفی بسیار نامطلوب است این موضوع مورد علاقه تمام مردم است.

طبقات مختلف مراجعه کرده‌اند استدعا کرده‌اند که تکلیف این لایحه روشن بشود که دولت از فردا بتواند بحوزه‌های انتخابیه اعلام کند که آقا انتخابات را شروع کنید حالا یا بر طبق آن قانون یا بر طبق این قانون، بر طبق قانون فعلی انتخابات انجام بشود یا بر طبق رأی مخفی و کارتی که تهیه شده باید مجلس تکلیف این امر را معلوم بکند، این یک وظیفه حتمی وجدانی ما است ولی هر تأخیری که در انتخابات دوره ۱۶ پیش بیاید و هر فترتی در مملکت پیش بیاید مسئولیتش مستقیماً متوجه دوره ۱۵ است مسئله دومی که می‌خواستم بعرض آقایان برسانم من یک سفر ده روزه‌ای بفارس کردم و از نزدیک با آقایان طبقات مختلف فارس تماس گرفتم آقایان بوسیله نمایندگان خودشان که در مجلس هستند یک توقعاتی از دولت کرده‌اند که ما اینهارا مستقیماً بدولت تقدیم کردیم الان در مقام شرح و بسطش در مجلس شورای ملی نیستم ولی نکته‌ای را می‌خواهم عرض کنم که اهالی فارس با کمال صراحت و وضوح مستدعیات قانونی خودشانرا بمقام نخست وزیری داده‌اند و همه هم انتظار دارند که هر چه زود تر مستدعیات حقه آنها عملی شود و توجهی بشود که از این وضع فلاکت آور امروزی که دچار بحران و بی کاری است مستخلص شود و نسبت باصلاحات اساسی آنجا سر و صورتی داده شود البته اگر دولت اقدام کرد که ما هم امتنان خودمان را میگوئیم اگر نه که اعتراض می‌کنیم موضوع سومی که خواستم بعرض مجلس شورای ملی برسانم فرهنگی‌ها یک تقاضاهائی دارند از مجلس که آمده اینجا در کمیسیون عرایض مجلس است تقاضایشان این است که فرهنگی‌های غیر از مستخدمین عادی مملکت هستند باین معنی که آنها جوانی و قوای خودشان را با کمال علاقه صرف تربیت نسل آینده می‌کنند اینها از وضع عادی خودشان شکایت دارند از دولت خواهش کرده‌اند که یک توجه خاصی نسبت بکمکهای قانونی عادی که لازم است نسبت بآنها بکند این است که من نظر دولت را جلب می‌کنم و از جناب آقای وزیر فرهنگ خواهش می‌کنم دولت نسبت بمستدعیات فرهنگی‌ها مخصوصا به نامه‌های متوالی آنها که در مجلس شورای ملی است توجه بفرمایند علاقه تامی هست که بهبودی بشود در وضع زندگی اینها در سال تحصیلی آینده (باتمانقلیج – نسبت بآنها که در مجلس متحصن هستند بفرمائید) اینها البته تکلیف دولت است که باید نسبت بکار آنها رسیدگی بکند اگر حرفشان مشروع است چرا رسیدگی نمی‌کنند اگرهم مشروع نیست که دولت چرا بایشان نمی‌گویند و بعقیده من باید دولت توجه بکند و تکلیفشان را معلوم بکند موضوع دیگر توجهی است که وزارت دارائی به تقاضاهای مجلس شورای ملی می‌کند همانطوریکه ما یک کارهای نامطلوبی می‌بینیم اعتراض می‌کنیم وقتی هم که کارهای خوبی می‌بینیم باید تشکر بکنیم آقای وزیردارائی راجع باصلاح قانون باز نشستگی که مورد اعتراض قاطبه کارمندان دولت بود تسریع کردند و این البته باید موجب حقشناسی باشد و همچنین در مورد آوردن لوایحی برای مستمری بعضی از خدمتگزاران مملکت که حقوق آنها کافی نبوده ولی ایجاب می‌کرد که بآنها کمک بشود از آن جمله نسبت بمرحوم ابوالقاسم حسابی رئیس حسابداری وزارت فرهنگ و نسبت به نصرالله اردلان که آقای وزیر دارائی هم قبول کردند ما اظهار تشکر می‌کنیم مسئله نهائی یک مسئله‌ای است که خواستم تذکری بآقای معاون وزارت دارائی بدهم اول تابستان که شد خلق قلهک آمدند و گفتند که در قلهک نانوائی نیست خودمان وسیله فراهم می‌کنیم یک نانوائی آزاد تهیه بکنیم نانوائی آزاد کردند نامه شان را بوسیله من دادند به آقای وزیر دارائی و ایشان هم دستور دادند که نانوائی آزاد باشد دو ماه‌است که این نانوائی افتتاح شده و نان بسیار خوب بقیمت دولتی بمردم می‌دهد و چند وقت پیش هم گفته شد که از من توقعات نا مشروعی دارند که گفته‌اند اگر انجام بدهید بشما پروانه می‌دهیم و اگر انجام ندهید بشما پروانه نمی‌دهیم بنده گفتم که نخیر شما دیناری نبایستی بهیچکس بدهید زیرا که مطابق احتیاج اهالی مملکت این کار انجام گرفته و نان هم بنرخ دولتی می‌دهید اگر بد دادید و گران دادید و کم دادید مردم شکایت می‌کنند دیروز گفتند بازرسی آمده دکان را بسته و خمیر او را توقیف کرده و این عملی است که بر خلاف حکومت مشروطه عمل شده‌است و این مرد متضرر شده‌است دیروز هم خلق قلهک استدعا کردند و بوسیله بنده خواسته بودند که از دولت بخواهیم برای رضای اهالی قلهک این نانوائی آزادپزی که چیزی هم از دولت نمی‌خواهد بکار خود ادامه دهد.

رئیس – آقای ارباب.

ارباب – یکی از پیشنهاداتی که جناب آقای رئیس محترم وارد ندانسته و در جلسه قبل قرائت نشد موضوع تأسیس شعبه و نمایندگی بانک کشاورزی در بلوچستان بود بنده خواستم توضیحاً عرض کنم که یک نامه‌ای دارم از بانک کشاورزی حاکی از این است که قانونی که در ۱۹ اسفند گذشت واضافه سرمایه‌ای که مقرر گردید هنوز بحساب بانک کشاورزی ریخته نشده و منتظر انجام اینکار هستند و بانک کشاورزی در سال گذشته ۱۶ میلیون تومان مطابات مشکل الوصول را وصول کرده‌است امسال هم در ظرف چهار پنج ماه حدود پنج میلیون تومان وامی که هر یک از ۵۰۰ تومان تجاوز نمی‌کند بنقاط مختلف مثل ایل شاهسون دشت مغان فردوس زابل داده‌است این کار خودش را انجام داده خواستم از حضور آقایان استدعا کنم که آقای وزیر دارائی یا معاون محترم وزارت دارائی توجه بکنند و این سرمایه یانک کشاورزی موضوع قانون ۱۹ اسفند را بحساب جاری بانک یا حساب سپرده بانک بریزد تا کارهائیکه مورد احتیاج مردم است انجام گیرد نکته دیگری که خواستم بعرض آقایان برسانم توضیحاتی بود که جناب آقای وزیر کشاورزی در جلسه دیروز بعرض آقایان رساندند آقای وزیر کشاورزی بسیار مرد شریفی هستند لیکن متأسفانه کاریر کشاورزی تمام برنامه نوشتن و خواندن و بعد گزارش و آوردن لایحه و اینها نیست وزارت کشاورزی وزارتخانه‌ای است که کارهای او باید توأم باعمل باشد با حرف و نوشتن فایده ندارد از جمله آقای وزیر کشاورزی توضیح دادند شش میلیون و هشتصد هزار تومان از بودجه آن وزارتخانه تخصیص بمخارج عمرانی داده شده و بقیه مربوط بهزینه پرسیلی و غیره‌است واین شش میلیون و هشتصد هزار تومان را تقسیم کردند به ۱۰ میلیون هکتار اراضی که زیر زراعت هست و تعیین کردند که هر هکتاری ۵ ریال سهمش می‌شود و قابل نیست که آفات آن را رفع بکنند بنده می‌خواهم عرض کنم که آیا وزارت کشاورزی توجه کرده اینکه می‌گوید بودجه‌ای که برای حفاظت احشام و اغنام دارند ۲۵ میلیون رأس احشام و اغنام را حساب کردند و تقسیم کردند که هر رأس از اغنام و احشام ۶ شاهی سهمش می‌شود این منوط باین است که بتمام ۲۵ میلیون رأس اغنام و احشام وزارت کشاورزی توجه کرده باشد آنوقت هر رأسی شش شاهی بیشتر نمی‌تواند صرف بکند من نمی‌خواهم به این نسبت باغنام و احشام وزارت کشاورزی آنچیزی را که عملا اقدام کرده‌است چه بوده‌است والا آنچه را که تقسیم می‌کنند مثل این است که گفته شود ۱۰۰ میلیون تومان بین چند میلیون نفر تقسیم کنند نفری یک تومان سهمشان می‌شود ولی آیا بکسی داده شده و عمل وزارت کشاورزی هم مثبت بوده و کارهایش هیچ توأم با عمل هست؟ امیدوارم دولت توجهی بکند که عملا اصلاحاتی بکند موضوع دیگری که باید بعرض آقایان برسانم استدعا می‌کنم توجه بفرمایند و معاون محترم وزارت دارائی یاد داشت بفرمایند موضوع کارمندان پست و تلگراف بلوچستان و سایر نقاطی است که محروم از مزایا شده‌اند و بین آنها با کارمندان تابع وزارت دارائی تبعیضی قائل شده‌اند یک سطر در یک نامه‌ای که از یکی از صدیقترین و پاکدامن ترین اعضای پست و تلگراف رسیده قرائت می‌کنم «جناب آقای نجومی پاسخ داده‌اند که وزارت دارائی موافقت فرموده‌اند که در بودجه سال ۲۸ هم برآورده شده هر موقع بودجه به تصویب رسید پرداخت خواهد شد می‌ترسم بودجه سال جاری را هم مثل همه ماههای سابق بصورت یک دوازدهم بدهند و سال هم یه پایان برسد وقتی یکمشت مردم بتمام معنی بدبخت و بیچاره که همه روزه با مرگ دست بگریبان هستند از بین بروند برای اینکه بجریان خوب وارد شوید عرض می‌کنم مثلا بنده در سال ۱۳۲۴ پایه ۴، ۱۸۴۰ ریال حقوق داشته‌ام که هفتاد درصد آن ۱۲۸۸ ریال ۲۵٪ بدی آب و هوا ۴۶۰ ریال می‌شود از سال ۱۳۲۴ تا آخر سال ۲۷ آنچه در این مدت اضافه و ترفیع گرفته شده دیناری مزایا نداده‌اند البته در نقاطی که هیچ وسیله زندگی نیست و مأمورینی که نمی‌توانند عواید غیر عادی داشته باشند باین‌ها استدعا می‌کنم بیشتر توجه کنند و این آخر عمر مجلس ۱۵ این عدم مأیوس را متوجه بشوند که از این بدبختی بیرون بیآیند موضوع دیگری که هر روز آقایان در جراید ملاحظه می‌فرمایند رویه بیرحمانه راننده‌های اتوبوسها است دیشب در روزنامه اطلاعات لابد آقایان خوانده‌اند که یک اتوبوس در خیابان منحرف شده و در پیاده رو یک عده بدبخت بیچاره را تلف کرده یا زخمی کرده و یا رفته توی یک مغازه‌ای قانون تشدید مجازات رانندگان در کمیسیون دادگستری تصویب رئیس محترم شهربانی یکی از مأمورین خوب دولت است و مرد شریفی است نسبت براننده‌های اتوبوسها بیرحمانه قانون را اجرا کنند باینها که هیچ عاطفه و رحم ندارند با کمال قساوت هر روز یک عده‌ای را می‌کشند اقلا قانون را برای یکمرتبه اجرا کنند تا باینوضع اسف آور خاتمه داده شود مطالب دیگری هست که امروز صرفنظر می‌کنم برای اینکه کار بودجه بجریان بیفتد و استدعا می‌کنم عرایضی که کردم آقایان توجه بفرمایند.

- بقیه مذاکره در بودجه کل کشور

3- بقیه مذاکره در بودجه کل کشور

رئیس – وارد دستور می‌شویم پیشنهادات ماده دو بودجه قرائت می‌شود.

عبدالرحمن فرامرزی – بنده اخطار دارم بر طبق ماده 169.

رئیس – بفرمائید.

فرامرزی – بدبختی ما اینستکه قوانین ما ضامن اجرا ندارد و مقررات آن قانون را دولت باید اجرا بکند دولت آنچه مربوط بخودش است اجراء نمی‌کند نسبت بهر جا و نسبت بهر کسی که باشد مثلا حتی رعایت مقررات مجلسی و پارلمانی را هم نمی‌کند مطابق ماده 169 سئوالی که نمایندگان از دولت می‌کنند دولت باید تا یک هفته جواب بدهد (صحیح است) یکی از کارهای مهم مجلس در تمام دنیا جواب دادن دولت بسئوال نمایندگان است حتی در مجلس انگلیس که من رفتم قبل از همه چیز یکساعت اختصاص می‌دادند در هر روز برای سئوال و جواب بین نمایندگان و دولت که نمایندگان سئوالی بکنند و دولت جواب بدهد ما سئوالاتی کرده‌ایم از اول دوره تا حالا هنوز دولت نیامده جواب بدهد برای اینکه کسی نیست که بغل دولت را بگیرد بیندازد اینجا که بیا جواب بده او هم اعتنا نمی‌کند اکثریت هم دارد! مقررات اجرا نشده! و شئون مجلس رعایت نشده! و من خیلی متأسفم که دولت خیلی عجله دارد که ختم مجلسرا بگیرد: خوب آقا هفت هشت روز دیگر بیشتر بخاتمه عمر مجلس نمانده یک خورده رعایت کنید، الان بودجه مطرح است آقای رئیس دولت یک روز هم ندیم که اینجا بیایند (یکی از نمایندگان – دیروز تشریف داشتند) آقای گلشائیان که وزیر دارائی هستند در پارمان هستند معاونشان هم اغلب تشریف می‌آورند لا اقل باین سئوالات نمایندگان جواب بدهند حالا جواب هم ندارید یک چیزی بگوئید کسی که کارتان ندارد تجربه هم کرده‌اید که چیزی نمی‌شود، آنوقت برای بیست روز دیگر شئون مجلس را رعایت کنید، مطابق این ماده جناب آقای رئیس مجلس باید بازخواست کنند از رئیس مجلس سئوال کنم که چه بازخواستی کرده‌اند از دولت و چرا جواب نمی‌دهند بنمایندگان؟ از سئوالاتی که نمایندگان کرده‌اند یکیش را تا حالا جواب داده‌اند؟ این عرضی است که بنده دارم و نمی دانم چرا رعایت مقرارت پارمانی را نمی‌کنند؟

رئیس – این ماده 169 قرائت می‌شود حق با نمایندگانی است که سئوالاتی کرده‌اند دولت یا باید دلیل استتارش را بگویند یا حاضر برای جواب بسئوالات بشود. (ماده 169 بشرح زیر قرائت شد)

• ماده 169 – دولت مکلف است جواب سئوال نماینده را منتهی تا یک هفته بدهد و در صورتیکه بعد از یک هفته حاضر بجواب نباشد از طرف رئیس باز – خواست می‌شود مگر در مورد مطالبی که دولت استتار آنها را لازم بداند در آن صورت در جواب سئوال لزوم استتار را اظهار می‌دارد.

رئیس – آقای وزیر دارائی. وزیر دارائی – برای جواب آقایان نمایندگان محترم دولت و وزراء همیشه حاضرند پریروز هم جناب آقای رئیس فرمودند ممکن است یک جلسه خصوصی تشکیل بدهند و دولت جواب همه را بدهد.

رئیس – خوب برای این قسمت هم یکروزی تعیین می‌کنم، طرز بازخواست هم در آئیننامه معلوم نیست که چه قسم باید باز خواست بعمل آید پیشنهاد قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) مقام محترم ریاست مجلس شورایملی تبصره زیر را بعنوان تبصره 17 ماده دوم قانون بودجه سال 1328 کل کشور پیشنهاد می‌نمایم. ببانک ملی ایران اجازه داده می‌شود علاوه بر میزانی که بموجب ماده 40 اساسنامه خود مصوب 22 مرداد 1317 (در حدود صدی سی از درآمد سالیانه شهرداریها) می‌تواند بآنها وام بدهد تا میزان یک هزار میلیون ریال بشهرداری تهران اعتبار بدهد که با نظارت بانک ملی ایران بمصرف لوله کشی آب تهران برسد بهره این اعتبار از قرار 4% در سال خواهد بود که نسبت بمنافع استفاده شده از آن با شهرداری تهران محسوب خواهد شد مدت استهلاک اصل و بهره این وام 25 سال از تاریخ انعقاد و مبادله قرارداد خواهد بود که تأسیسات و اموال لوله کشی شهر تهران اعم از منقول و غیر منقول و عواید حاصله از حق انشعاب و آب نما و هم چنین سهمیه شهرداری طهران از آب کرج و کن و سهمیه قنوات شهرداری تهران ودیعه این وام خواهد بود مسئولیت انجام لوله کشی آب تهران بر عهده مدیر کل لوله کشی خواهد بود که بنا به پیشنهاد شهرداری تهران و تصویب وزارت کشور و هیئت وزیران و فرمان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی برای مدت 3 سال منصوب می‌گردد که با همان تشریفات مجدداً قابل انتخاب خواهد بود وزارت دارائی و بانک ملی ایران و شهرداری تهران متفقاً شرایط و آئین نامه‌های مربوط بنظارت مالی لوله کشی آب تهران و وصول آب بها و حق انشعاب را که برای استهلاک وام باید مستقیماً ببانک ملی ایران پرداخت شود تنظیم و بموقع اجرا خواهد گذاشت ابوالقاسم امینی.

دکتر عبده – آقای وزیر دارائی قبلا نظر خودشان را بگویند.

رئیس – آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی – عین این لایحه را دولت پیشنهاد کرده بهمین جهت الان با این پیشنهاد موافق است.

دکتر معظمی (مخبر) – برای اینکه وفع اشکال نظامنامه‌ای بشود خوب است که بعنوان تبصره پیشنهادی دولت جزو گزارش بشود (احسنت)

رئیس – باید مجلس رأی بدهد.

مخبر – بله مجلس رأی می‌دهد بعنوان تبصره امینی – من توضیح بدهم؟

رئیس – اگر توضیح بدهید آنوقت دیگر تبصره پیشنهادی دولت نیست پیشنهاد شما خواهد شد

مخبر – بعنوان تبصره 17 ما قبول می‌کنیم بعد تبصره 17 که رسید شما می‌خواهید توضیح بفرمائید بفرمائید امینی – حالا که دولت قبول کرده بنده عرضی ندارم.

رئیس – پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)

تبصره – از تاریخ تصویب این قانون ایجاد تأسیسات و کارگاههائیکه منافی بهداشت و موجب سلب آسایش مجاورین باشد در شهرها و حومه ممنوع آنچه فعلا در شهرها و حومه موجود است صاحبان آنها باید در ظرف شش ماه بمحل مناسبی در خارج شهر منتقل گردانند و وزارت کشور مأمور اجرای این قانون است. دکتر اقبال.

رئیس – این تبصره پیشنهادی دولت است و باید وزیر کشور باشد بعد از تبصره‌ها ممکن است مجلس رأی بدهد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)

• تبصره زیر را بماده واحده بودجه پیشنهاد می‌نمایم از تاریخ تصویب این قانون ورود هر گونه گونی و چتائی بکشور ممنوع است. معتمد دماوندی.

رئیس – آقای دماوندی.

دماوندی – جناب آقای وزیر دارائی اگر توجهی بفرمایند در مملکت ما دو کارخانه گونی بافی شاهی است یکی کارخانه گونی بافی رشت است که از سرمایه عموم اهالی گیلان بدستور اعلیحضرت فقید تأسیس شد در نتیجه عدم مراقبتی که در محصول این دو کارخانه پیش آمده‌است اولا از مقدار بسیار کلی کنف که در سال‌های عادی در صفحات گیلان کاشته می‌شد و این هم یک نوع کمکی بود برای زارعین گیلانی کسر شده. اجازه بفرمائید جناب آقای دهقان بنده مختصر توضیحی می‌دهم (باتمانقلیج – بسیار پیشنهاد خوبی است) (دهقان – من موافقم) در نتیجه وقتی که از مقدار کنف کسر شد و بعد هم برای گونیهای ممکلت هیچ مصرفی نبود از طرف دستگاهی که در وزارت اقتصاد ملی است و سهمیه می‌بندد متوجه این امر نبود که اگر نخواهد از این دو کارخانه حمایت بکند با وضع فعلی این دو کارخانه ورشکست خواهند شد در نتیجه مقدار زیادی گونی و چتائی وارد شد و نتیجه این شد که کارخانه گونی بافی رشت مقدار معتنابهی مقروض است و در حال ورشکستگی است در این کارخانه در حال حاضر بیش از 400 نفر شاید هم در حدود 500 نفر کارگر روزانه مشغول کار است. در سالهای قبل از شهریور وضع این کارخانه طوری بود که شب و روز کار می‌کرد یعنی دو دسته کارگر داشت در واقع دو چهار صد تا کارگر داشت و این بار سنگین را که رشت و بندر پهلوی مقدار زیادی بیکار دارد ورشکست می‌شود بلکه کارخانه گونی بافی شاهی که باهتمام و اوامر اعلیحضرت فقید اعلی الله مقامه تأسیس شد و از بهترین کارخانجات مازندران است دارد از بین می‌رود. این دیگر آقا نه ابریشم است نه لوکس است نه دست یهودیاست که اگر بخواهید آن را منع کنید ده میلیون بجیب یهودیها برود اینها دو کارخانه در رشت و مازندران است که دارد ورشکست می‌شود و 700 هشتصد نفر که مشغول کار هستند بیکار می‌شوند اگر این را توجه بفرمائید و این تبصره را قبول بفرمائید دو نتیجه خواهد داشت یک نتیجه اش این است که مثل سال گذشته که بانک صنعتی که واقعاً کمک کرد بزارعین کنف کار کمک می‌شود و سطح کشت کنف زیاد می‌شود و برای اینکار گیلان استعداد فوق العاده دارد یعنی در هر یک از نقاط گیلان که بخواهند کنف کاری می‌شود چون آب لازم ندارد و رطوبت باندازه کافی در زمین‌های گیلان وجود دارد مختصر توجهی که بانک صنعتی بکند برای دادن مساعده (کما اینکه کارخانجات چند سال سابقاً می‌گرفتند) سطح کشت و محصول فلاحتی رو بتوسعه می‌گذارد و فلاحین هم ازشان استفاده می‌کنند بنده متوجه نبودم که جناب آقای وکیلی آنجا نشسته‌اند حالا ممکن است ایشان هم نظرشان را بفرمایند واقعاً بنده بصحت نظریات اقتصادی ایشان اذعان دارم بنده نمیدانم از لحاظ اقتصادی چه پیش می‌آید ولی من صرفاً از روی دلسوزی گیلان و ایندو کارخانه و برای رعیت این دو پیشنهاد را کرده‌ام امیدوارم توجه بفرمائید.

رئیس – آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی – این پیشنهاد صد در صد صحیح است و بنده قبول می‌کنم مشروط باینکه آقای معتمد دماوندی هم موافقت بکنند که اضافه شود به پیشنهاد «مشروط بر اینکه سود کارخانه کنف سازی و گونی بافی از صدی پانزده تجاوز نکند» (صحیح است) اگر این کار را نکنید آنها هر کار دلشان می‌خواهد میکنند

رئیس – آقای ملکپور.

ملکپور – نماینده محترم قبل از اینکه این پیشنهاد را تقدیم کنند بهتر این بود که میزان مصرف گونی و چتائی این مملکت را در نظر می‌گرفتند که ببینند ما چقدر مصرف داریم و کارخانجات ما چقدر محصول دارد و محصول این کارخانه‌ها تکافوی مصرف ما را نمی‌دهد (باتمانقلیج – چرا نمی‌دهد الان دارد در انبارها می‌پوسد) اینطور نیست فعلا بسنجید چقدر مصرف داریم و محصول آنها چقدر است (دماوندی – چقدر می‌خواهید برای شما از کارخانجات می‌خرم) ممکن است پیشنهاد بفرمائید که از نظر حمایت محصولات این کارخانجات فقط کسری مصرف را اجازه ورود بدهند که زیادتر هم نیاید که هم اینها بتوانند محصول خودشان را بفروشند و هم کسری مصرف جبران شود.

رئیس – می‌خواهیم رأی بگیریم من اعلام رأیی می‌کنم، حالا آقایان رسیدند والا می‌خواستم اشخاصی را که بیرون هستند جریمه بکنم. با اصلاحی که آقای وزیر دارائی کردند که سود از صدی 15 تجاوز نکند رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای دماوندی آقایانی که موافقند قیام کنند (بعضی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگر قرائت شود (بشرح زیر قرائت شد)

• تبصره زیر را بماده واحده پیشنهاد مینایم: تبصره – از تاریخ تصویب این قانون ورود هر گونه کفش‌های تابستانی و زمستانی بکشور ممنوع است معتمد دماوندی.

رئیس – آقای دماوندی.

دماوندی – جناب آقای اخوان کفش دیگر چتائی نیست باین که باید جزو اجناس صادراتی محسوب شود و نسبت به بنده هم کم لطفی فرمودید شما ممکن بود آقای وزیر دارائی هم قبول می‌کردند آنمیزانی که باندازه مصرف کشور است از خارج بیاورند الان باندازه‌ای چتائی از خارج آورده‌اند که مصرف ندارد خریدار ندارد. چرا بی لطفی میفرمائید الان هر چه گونی و چتائی بخواهید من از همینجا از کارخانه گیلان می‌خرم. کفش که دیگر چتائی نیست کفش که محصول خارجی نیست یکمقدار زیادی کارگر کفاش در اینممکلت بیکار است از طرف دیگر کارخانجات چرمسازی دارد از بین می‌رود اینکه دیگر بصادرات مملکت ضرر نمی‌زند حالا چهار نفر ژیگولو و متجدد و شیک پوش می‌خواهند کفش خارجه بپوشند نپوشند در این کشور.

رئیس – آقای مشایخی.

مشایخی – این پیشنهادی که آقای معتمد دماوندی راجع بمنع ورود بعضی کالاها بکشور می‌کنند البته اصولاً صحیح است و قابل تصدیق است ولی بنده می‌خواهم عرض کنم که اگر ما بخواهیم در اطراف اینموضوعات بحث کنیم و بخواهیم برای هر کالائی که در کشور هست و هر چیزی که مورد احتیاج هر فردی هست پیشنهاد بدهیم با این ترتیب دو هزار پیشنهاد باید داد برای کلیه چیزهائی که در این کشور لازم است آیا این اصلاح است؟ (دماوندی – بله صلاح است برای ملتی که 30 میلیون لیره صادراتش کمتر از واردات است) باید از روی اصول درست کرد و از نظر اصول تکلیف اقتصاد و سیاست اقتصادی مملکت معلوم بشود من با نظر شما موافق هستم ولی می‌گویم شما یک مرتبه پیشنهاد کفش می‌دهید یکمرتبه پیشنهاد چرم داده می‌شود اینکه صحیح نیست که هزار پیشنهاد مشابه می‌رسد. کالاهای مورد احتیاج کشور محدود هست و بنا براین بحث در اطراف اینموضوع وقت مجلس را تلف می‌کند باید برای اقتصاد ممکلت و ثروت مملکت فکر اساسی کرد، باید از ورود کالاهای غیر مفید و تجملی جلوگیری کرد باید صنایع داخلی را تشویق کرد و در عین حال از اجحافات مولدین داخلی جلوگیری نمود. آقای معتمد دماوندی من با ورود کالاهای غیر ضروری و لوکس کاملا مخالفم. آقای وزیر دارائی در چند جلسه قبل فرمودند در اجرای قانون انحصار تجارت خارجی این حق بدولت داده شده‌است و دولت مشغول مطالعه کلی راجع بکالاهای وارداتی می‌باشد آقای وزیر دارائی تأخیر در این کار باعث فقر و پریشانی و ایجاد بیکاری است اینست که توجهتان را جلب می‌کنم که در اسرع اوقات از نقطه نظر احتیاجات کشور در اجرای قانون انحصار تجارت کوشش بکنید و آن کالاهائی را که در داخل تولید می‌شود ورودش را ممنوع کنید وارد کردن کالاهای لوکس جز اینکه ارز اینمملکت را صادر بکند کوچکترین منفعتی برای اینمملکت ندارد اصولا بنده با نظر جنابعالی که بیائیم و تقویت کنیم از اشخاصی که در مملکت صنایعی دارند مثل کفاشها و چرمسازها حمایت بکنیم کاملا موافقم ولی باین ترتیب مخالفم. آقای وزیر دارائی مطالعه کلی می‌کنند بعد کالاهائی را که ضروری را بکلی ممنوع می‌کنند

فرامرزی – از یکطرف منع کنیم و از یکطرف هم اینها آزاد باشند که دولت نتواند آنها را کنترل بکند.

دکتر بقائی – اخطار دارم.

رئیس – طبق چه ماده‌ای؟

دکتر بقائی – طبق ماده 81 بنده دیروز عرض کردم عده حاضر در مرکز را 73 نفر نوشته بودند عده حاضر در مجلس 94 نفر بود و 82 نفر رأی دادند آخر یا باید بنویسید عده حاضر در مجلس اینکه معنی ندارد عده حاضر در مرکز اگر هم می‌خواهید پائین بیاورید عده را ممکن است عده حاضر در مرکز را بنویسید 50 نفر که با 30 نفر بتوانیم رأی بگیریم این تفسیری که شده غلط است کسانی که مرخصی دارند جزء عده حاضر در مرکز هستند حاضر در مرکز یعنی کسیکه در تهران هست.

رئیس – آخر وقتی که آمدند نمی‌شود گفت که نیائید.

دکتر بقائی – در هر صورت این تفسیر غلط است

مکی – رأی دیروز هم غلط بود.

رئیس – حالا اعلام رأی شده غائبین بیرون مشمول جریمه خواهند بود باید بآنها اطلاع بدهید که اعلام رأی شده (آشتیانی زاده – مقرری اینماه از پیش گرفته شده‌است) آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) تبصره زیر را پیشنهاد می‌نمایند مأخذبهای اراضی که در تهران برای فرودگاه و ایستگاه اشغال گردیده بهای قبل از اشغال خواهد بود – دهقان.

رئیس – آقای دهقان.

دهقان – بنده پیشنهاد کردم که بهای اراضی که برای فرودگاه و ایستگاه اشغال شده‌است (دکتر مجتهدی – کی اشغال کرده؟) بنده نمیدانم متفقین مگر شما توی این مملکت نیستند؟ دولت بعضی از اراضی خارج از شهر را برای ایستگاه و فرودگاه اشغال کرده‌است که عموم ازش استفاده می‌کنند و وقتیکه اشغال کرده یک قیمت معینی داشته‌است در نتیجه اشغال و تأسیسات و ساختمانها و آمد و رفت و آبادی قیمت این اراضی ترقی فوق العاده دارد یک مبالغ گزافی از دولت مطالبه می‌کنند که پرداخت الن مبالغ از بودجه عمومی و خزانه دولت برخلاف انصاف است بنده این پیشنهاد را کردم که قیمت این اراضی هر اندازه بوده بهمان مبلغ پرداخته شود و ببهائی فروخته شود که در موقع اشغال ارزش داشته‌است یعنی معین کند که دولت وقتی با صاحبان اراضی تراضی کرده‌است … (آشتیانی زاده – چه گناهی کرده‌است صاحب اراضی؟) آخر صاحب اراضی که نباید ازش استفاده بکنند آقای آشتیانی زاده اگر باید استفاده منند تمام مردم باید استفاده کنند بعلاوه در نتیجه این تأسیساتیکه در آنجا می‌شود قیمت زمین بالا می‌رود صاحبان اراضی که نباید یک وجه بی جهتی از خزانه دولت دریافت کند! اینست که بنده این پیشنهاد را کردم یک عرضی هم راجع باین آقایانیکه مخالفت می‌کنند باحمایت اجناس داخلی می‌خواهم بگویم که مطابق حساب بازرگانی اگر شما جنس داخلی را صد تومان بخرید آن صد تومان در مملکتمان می‌ماند ولی اگر آن جنس را یکتومان از خارج بخرید آن یک تومان هم خارج می‌شود. این فکر را نکید که چون فلان جنس خارجی را ممنوع بکنیم اجناس داخلی بالا می‌رود و فلان کفاش و فلان خیاط زیادی می‌گیرد آقا این مبلغ در مملکت می‌ماند و بثروت عمومی اضافه می‌شود و هر یک تومانی که بخارج بفرستید بکتومان از دستتان رفته‌است.

رئیس – این پیشنهاد شما را من وارد نمیدانم و رای نمی‌گیرم.

دکتر معظمی – این قسمت که پیشنهاد فرموده‌اید گمان می‌کنم در لایحه هواپیمائی کشوری در کمیسیون مطرح شد در مجلس پیشنهادی شد که قیمت عادلانه روز قبل از تأسیسات باشد در آنجا این هست منتهایش برای تهران ما موافق نیستیم اگر پیشنهاد بدهید بقیمت عادلانه قبل از ساختمان فرودگاه در تمام کشور ما موافقیم

دهقان – این اصلاح آقای مخبر و آقای وزیر دارائی را بنده قبول می‌کنم.

رئیس – آقای امیر تیمور

امیر تیمور – بنده تردید ندارم که پیشنهاد نماینده محترم آقای دهقان از روی کمال علاقه ایی است که بمؤسسات کشور دارند ولی از طرفی این پیشنهاد برخلاف اصول مالکیت است چطور مجلس شورای ملی می‌تواند رای بدهد و موافقت بکند که قسمتی از اراضی مردم را بقیمت معینی محدود کند باین عنوان در تحت اشغال هواپیمائی است خود شما میفرمائید این اراضی اشغال است آخر اشغال صورت غصب است و بعد هم غصب کرده‌اند حالا شما می‌خواهید این ملک را که غصب کرده‌اند بدهیم قیمتی که شما می‌خواهید این خلاف انصاف و خلاف اصول مالکیت است من تصور نمی‌کنم آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی با یک چنین پیشنهادی موافقت بکنند و یک چنین بابی افتتاح بکنند اگر این باب مفتوح شود قهراً اصول مالکیت منزلزل می‌شود و امنیت قضائی از بین می‌رود.

رئیس – در دانشگاه و راه آهن یک چنین حقی داده شده‌است که دولت با قیمت عادله بخرد اما در قسمت هواپیمائی اگر قانونی تهیه شود شامل این خواهد شد حالا رأی گرفتن با کلمه اشغال در اینجا صحیح نیست. دهقان – بسیار خوب پی می‌گیرم

رئیس – پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)

• ریاست محترم شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که صدی 30 از ردیف شماره 48 کسر شود و بمصرف راههای بین دهات و بهداشت رعایا برسد. کهبد

رئیس – تشریف ندارند پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد)

• پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بماده 2 اضافه شود وزارت جنگ من بعد وزارت دفاع ملی نامیده می‌شود. دکتر عبده.

دکتر عبده – پس می‌گیرم

رئیس – پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) تبصره 11 بطریق ذیل اصلاح می‌شود: در سطر چهارم بجای وزارت کار نوشته شود وزارت امور اجتماعی. دکتر عبده

رئیس – آقای دکتر عبده

دکتر عبده – عرض کنم تبصره 11 ماده 2 قانون باین شرح است که عرض می‌کنم «تبصره 11 بمنظور ایجاد مرجع صلاحتیدار و بیطرفی برای حل اختلاف بین کارگر و کارفرما و ایجاد حسن تفاهم دربین آنان و تمرکز امور مربوط بکار و مراقبت در تهیه و اجرای مقررات قانون کار و قانون بیمه کارگران و همچنین حمایت و تأمین بهداشت و رفاه و بالا بردن سطح زندگی کارگران و وضع و اجرای مقررات بیمه‌های اجتماعی و برقرار نمودن روابط با تشکیلات بین المللی کار وزارتخانه‌ای بنام وزارت کار تأسیس می‌شود» بنده پیشنهاد کردم که بجای وزارت کار نوشته شود وزارت امور اجتماعی (جمال امامی وزیر مشاور – در لایحه نوشته شده وزارت کار و امور اجتماعی) حالا بنده عرض کنم چرا این پیشنهاد را کردم آئین نامه‌ای که فعلا مورد اجراست یعنی آئین نامه جدید در تقسیم کمیسیونهای مجلس کمیسیونی قائل شده‌است باسم کمیسیون امور اجتماعی همان کمیسیونی است که بامور مربوط بکار و امور مربوط به بیمه‌های اجتماعی رسیدگی می‌کند بنابراین چندی پیش آنچیزی را که امروز بنام وزارت کار نامیده می‌شود آنرا خود مجلس شورایملی بنام وزارت امور اجتماعی نامیده‌است و بنابراین از لحاظ ایجاد هم آهنگی بین آئین نامه موجود که فعلا بموقع اجرا گذاشته می‌شود و متن قانون بودجه بنظر بنده اقتضا دارد که ما کلمه وزارت کار را تبدیل کنیم بوزارت امور اجتماعی ولی چرا بنده این پیشنهاد را کردم قطع نظر از ایجاد هم آهنگی بین آئین نامه مجلس شورایملی و لایحه بودجه دلیل اینست که باعتقاد بنده وقتی گفته می‌شود وزارت کار یک معنای محدودتری ازش فهمیده می‌شود و حال آنکه وظیفه وزارت خانه‌ای که امروز بنام وزارت کار نامیده می‌شود باعتقاد من کمی وسیع تر است یعنی بطور کلی این وزارت خانه می‌بایستی بکلیه اموری که با اصلاحات و با وضع اجتماعی و هم چنین با وضع کشاورزان و با تقویت خورده مالکین و بطور کلی بهبودی وضع مستخدمین دولت یعنی هر عملی که لازمه اش بالا بردن سطح زندگی مردم باشد اعم از طبقه کارگر یا غیر کارگر این بعقیده بنده در حیطه اختیار و صلاحیت وزارت خانه‌ای است که امروز وزارت کار نامیده می‌شود و برای اینکه این معنی مفهوم شود بهتر است که بجای وزارت کار این وزارت خانه نامیده شود بوزارت امور اجتماعی و در اینجا باز یادآوری می‌کنم که با این عمل ما کار زیادی نکرده‌ایم یعنی همانطوری که کمیسیون کار را در آئین نامه داخلی کمیسیون امور اجتماعی می‌نامیم در لایحه بودجه و سایر قوانین هم این وزارت خانه را وزارت امور اجتماعی خواهیم نامید

دکتر بقائی – کلمه عدالت را هم اضافه کنید که دارای عدالت اجتماعی هم بشویم آزادی که الحمدالله داریم.

رئیس – آقای دهقان.

دهقان – بنده از سلیقه جناب آقای دکتر عبده تعجب می‌کنم که یک کلمه فارسی باین قشنگی یعنی کار را که اصولا کارگر و کارفرما در آنجا کار دارند می‌خواهند با یک کلمه قلنبه عربی و بیگانه امور اجتماعی عوض کنند. این کمال بی سلیقگی است من انتظار داشتم اگر این وزارت امور اجتماعی بود آقای دکتر عبده تشریف می‌آوردند اینجا می‌گفتند که این را وزارت کار بکنیم استدلالی هم که کردند که کارهائی که ما داریم آنجا و در نظامنامه هم گفته‌ایم کمیسیون امور اجتماعی و کارهای اجتماعی باید برود آنجا و اگر وزارت کار باشد نمی‌رود می‌خواستم عرض کنم که اگر باین ترتیب باشد وزارت راه هم بنادر تویش هست و کار هواپیمائی هم تویش هست پس هیچ ارتباطی ندارد. کلمه کار یک کلمه بسیار قشنگی است فارسی هم هست و چون امور کار و کارفرما باین وزارت خانه ارجاع می‌شود بهترین کلمه‌ای که برایش انتخاب شده همین است که انتخاب کرده‌اند بنده استدعا می‌کنم که نماینده محترم دست از این بی سلیقگیشان بردارند و پیشنهادشان را پس بگیرند.

رئیس – آقای مخبر مخبر- اقای عدل وزیر مشاور با کلمه وزارت کار و امور اجتماعی موافقند.

رئیس – امور اجتماعی که نمی‌شود شهرداری‌ها هم جزو امور اجتماعی است در هر حال باید رأی گرفت رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر عبده آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) در سطر چهارم تبصره 11 بعد از عبارت روابط با تشکیلات بین المللی کار و قبل از کلمه وزارت خانه نوشته شود و همچنین اتخاذ تدابیری بمنظور رفاه و آسایش کشاورزان و تقویت خورده مالکین – دکتر عبده.

رئیس – آقای دکتر عبده.

دکتر عبده – بنده خیلی متأسفم که آقایان خیلی خسته بنظر می‌رسند و حاضر نیستند بمطالبی که گفته می‌شود توجه کنند ولی خوب بنده ییک مطلبی دارم و مجبورم که وظیفه خودم را انجام بدهم عدم توجه آقایان تأثیر زیادی در انجام وظیفه بنده نخواهد داشت در متن تبصره 11 که بنده قرائت کردم راجع بوظیفه وزارت کار ملاحظه بفرمائید تمام چیزیهائی که نوشته شده مربوط باختلاف بین کارگر و کارفرما است گفته شده برای حل اختلافات بین کارگر و کارفرما و همینطور اجرای مقررات قانون کار و اجرای مقررات مربوط به بیمه کارگران، تأمین بهداشت، بالا بردن سطح زندگی کارگران و حال آنکه باعتقاد بنده غیر از کارگران صنعتی شما یک دسته دیگری دارید که آنها عبارتند از کارگران کشاورزی و کشاورزان هستند و اگر تعداد کارگران صنعتی ما جمعاً به 200 هزار نفر برسد تعداد کشاورزان ما و کارگران کشاورزی ما شایدی متجاوز از 5 میلیون باشد و من خیال می‌کنم که باید ما کاری بکنیم که توجه بیشتری بتأمین رفاه این طبقه بشود متأسفانه تا امروز یک وزارتخانه ایکه این وظیفه را عهده داشته باشد ما نداریم من خیال می‌کنم همانطوریکه در سایر کشورها مرسوم است وزارت کار نباید تنها باختلافات بین کارگر و کارفرما برسد بلکه باید رسیدگی بکنند باختلافات بین کشاورز و همینطور اربابان ملک و بالاخره امور مربوطه ببالا بردن سطح زندگی کشاورزان هم از وظیفه و صلاحیت وزارت کار باشد یک وظیفه دیگری هم که بنده خیال می‌کنم بد نیست برای وزارت کار بشناسیم تقویت خورده مالک است ملاحظه بفرمائید مصلحت مملکت ما از لحاظ سیاسی و از لحاظ عدالت اجتماعی ایجاب می‌کند که از خورده مالک تقویت کنیم یعنی اگر قانون مالی وضع می‌کنیم سعی بکنیم که کمتر تحمیل کنیم بخورده مالک و بیشتر تحمیل کنیم بمالک عمده در تمام معافیت‌ها و سایر مزایائی که هست دولت باید سیاستش را این قرار بدهد که از خورده مالک تقویت بکند وضع زندگی آنها را تأمین بکند و این بنفع سیاسی کشور ما است در خیلی از کشورها مخصوصاً بلژیک که بنده مطالعاتی کرده‌ام وزارت امور اجتماعی چندین وظیفه دارد یکی اینکه می‌رسد بین وضع کارگر و کارفرما وظیفه دومش بطورکلی تأمین رفاه کشاورزان است و وظیفه سومش تقویت خورده مالک است بنده با این پیشنهاد می‌خواستم این تقویت خورده مالکین و همینطور تأمین رفاه کشاورزانرا که مسلماً با اصل عدالت اجتماعی تطبیق می‌کند، اصلیکه مورد نظر اعلیحضرت همایونی است، اصلیکه مورد نظر نمایندگان محترم است انی معنی را در تبصره 11 ضمن وظایف وزارت کار گنجانده باشند و من خیال می‌کنم با موافقت آقایان نمایندگان نسبت باضافه کردن این چند کلمه لااقل ما خواهیم فهماند که می‌خواهیم یک اقدامات اساسی برای بالا بردن سطح زندگی کشاورزان و برای بالا بردن و تقویت اصول خورده مالکین در ایران بکنیم من استدعا می‌کنم بدون تعصب آقایان توجه بفرمایند و اگر پیشنهاد بنده را مقرون بصواب دیدید بآن رأی بدهید.

رئیس – آقای امیر تیمور.

امیر تیمور – اگر غیر از نماینده محترم آقای دکتر عبده دیگری این پیشنهاد را کرده بود بنده یقین داشتم که منظورشان این است که با این پیشنهاد می‌خواهند در تمام این مملکت یک آشوبی ایجاد بکنند همه اذعان دارند که دولت در امور مردم هر موقع مداخله کرده کار مردم را بدتر و سخت تر و زارتر کرده و تمام شکایات و داد و فریادها این بوده که دولت فقط و فقط امنیت ایجاد بکند مخصوصاً امنیت قضائی دیگر بکار مردم کار نداشته باشد بگذارد مردم خودشان را اداره بکنند مضافاً باینکه من بنماینده محترم اطمینان می‌دهم که در این کشور بهیچوجه من الوجوه بین خورده مالک و زارع اختلافی وجود ندارد بین کارگر و کارفرما در این کشور آنطوریکه در سایر کشورها اختلاف هست اختلاف وجود ندارد من نمیدانم چرا بعضی از اشخاص مایل هستند که این موضوع را زیاد انتشار بدهند و تفوه بکنند باختلاف کارگر و کارفرما! این موضوع اصلا در این کشور مصداق ندارد (صحیح است) حالا روی چه مقصودی آقایان این فرمایشات را می‌فرمایند بنده واقعاً تعجب می‌کنم البته چون بنده بحسن نیت نماینده محترم اطمینان دارم بایشان عرضی نمی‌کنم ولی اگر دیگری این اظهار را می‌کرد من کاملا حمل بر سوء نیت می‌کردم و این پیشنهاد هم جز اینکه ایجاد اشکال زیاد زحمت زیاد مرارت برای یک طبقه مفید و مؤثر این کشور بکند نتیجه دیگری ندارد امیدوار هستم نمایندگان محترم توجه بفرمایند و باین پیشنهاد رأی ندهند

رئیس – آقای دکتر عبده پس می‌گیرید

دکتر عبده – بنده پس می‌گیرم برای اینکه متأسفانه آقایان راه حاضر نمی‌بینم که قدمی در راه اصلاح وضع کشاورزان بردارند. نمایندگان – اینطور نیست.

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای نورالدین امامی بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد آقای نورالدین امامی

• ریاست محترم مجلس شورای ملی اینجانب تبصره زیر را بماده دوم قانون بودجه 1328 پیشنهاد می‌نمایم: تبصره – بانک کشاورزی نسبت بمطالبات خود در سالهای 24 و 25 در آذربایجان و زنجان حق مطالبه فرع و خسارت دیر کرد ندارد.

رئیس – آقای مخبر.

مخبر – آقای وزیر دارائی شرحی نوشته‌اند راجع باین موضوع و قبلا موافقت کرده‌اند

رئیس – بسیار خوب در هر حال باید رأی بگیریم آقای امامی اگر توضیحی دارید؟ بفرمائید.

نورالدین امامی – عرض کنم بنده از موقع استفاده می‌کنم و از نمایندگان محترم سپاسگذاری و تشکر می‌کنم که نسبت باین تبصره توجه فرموده‌اند.

رئیس – آقای وزیر دارائی پیشنهاد کرده‌اند جزء تبصره می‌شود و در موقع تبصره‌ها رأی گرفته می‌شود.

ارباب مهدی – بنده می‌خواستم استدعا بکنم که اصلا فرع بانک کشاورزی از صدی چهار اضافه نشود.

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت شود. (پیشنهاد آقای سزاوار بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بگزارش کمیسیون بودجه ردیف 54 علاوه شود موقوفات مسجد شاه تهران از پرداخت مالیات معاف خواهد بود. عده‌ای از نمایندگان – این پیشنهاد خرج است.

رئیس – آقای سزاوار.

سزاوار – این پیشنهاد خرج نیست اجازه بفرمائید بنده توضیح بدهم. اولا موقوفات مسجد شاه که اسم برده شد تصور نشود که این یک مبلغ قابل توجهی است این از 10 هزار ریال تجاوز نمی‌کند (یکی از نمایندگان – چقدر؟) ده هزار ریال از ده هزار ریال تجاوز نمی‌کند جناب آقای گلشائیان وضع مسجد شاه یا مسجد سلطانی را سابقاً میدانند از وقتیکه آقای دکتر حسن امامی در آنجا تشریف دارند باید توجه بفرمائید جائی که معبر عمومی است و واقعاً همیشه مرکز تجمع است آنجا را باید واقعاً بیک وضع آبرومندی در بیاورند الان مسجد مبالغی مقروض است و موقوفاتی که مسجد دارد کافی نیست برای تادیه آن یک کمکی است این مثل سایر جاها که موقوفات زیاد دارد نیست این در سال مالیاتش از ده هزار ریال تجاوز نمی‌کند. بنابراین استدعا می‌کنم آقای وزیر دارائی موافقت بفرمایند (آزاد املاکش در ساوه‌است)، نخیر نخیر بنده آنچیزی را که دارم بفرمائید بهر کجا می‌خواهند بدهند بنده تقاضا می‌کنم موافقت بفرمائید.

رئیس – آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی – اگر از ده هزار ریال بیشتر نباشد بنده موافقم.

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد دیگر آقای سزاوار قرائت شد)

• پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بگزارش کمیسیون بودجه اضافه شود. از تاریخ تصویب این قانون کلیه ماشین آلات و لوازم برق و کابل از پرداخت عوارض گمرکی معاف خواهد بود. سزاوار.

رئیس – آقای سزاوار بفرمائید.

بعضی از نمایندگان – پیشنهاد خرج است

سزاوار – عرض کنم این برای آنهائی است که در آتیه وارد می‌شود نظیرش را هم اجازه فرموده‌اند بحث هم شده یکی از چیزهائیکه مورد احتیاج عمومی است البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که لوازم برق و چیزهائی است که بآنوسیله برق اداره می‌شود و آلان در مرکز و سایر شهرستانها احتیاج فوق العاده‌ای بااین قسمت دارند بنده اطلاع دارم که اداره برق تهران که وضع روشنائیش باین صورت هست یک قسمت لوازمی هست که باید اینها را وارد کند و مبلغی که گمرک می‌خواهد بگیرد خیلی خیلی زیاد خواهد شد بنا براین یکی از مشکلاتی که اداره برق دارد این است که نمی‌تواند تأدیه حقوق گمرکی را بکند یک قسمت از ماشین آلات آن آمده‌است در گمرک و یک قسمت هم بعداً خواهد آمد این است که بنده خیال می‌کنم برای اینکه تمام افراد بتوانند از برق استفاده کنند. آقایان باین پیشنهاد موافقت بفرمائید و این یک چیز لوکس نیست مورد احتیاج عمومی است و امروزه در هر دهکده‌ای در دنیا از برق استفاده می‌کنند بنا براین بهتر است آقایان در این قسمت موافقت بفرمایند در درجه اول بطور عموم و اگر نمی‌شود لااقل نسبت باداره برق و لوازم برقی که از نظر تأمین روشنائی تهران می‌آورند آن را موافقت بفرمایند (معتمد دماوندی – مال شهرستان‌ها مقدم تر است) برای شهرستانها هم موافقت بکنند.

رئیس – آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی – گذشته از اینکه پیشنهاد نماینده محترم پیشنهاد خرج است و قابل طرح نیست می‌خواستم خدمت آقایان عرض کرده باشم که یک کسی 3 متر پارچه برد دکان خیاط گفت این را برای من دو تا قبا و دو تا کت و دو تا شلوار بدوز خیاط گفت آقا این سه متر دو تا آستین هم بیشتر نمی‌شود آقایان از یک طرف میقرمائید مالیات املاک مزروعی مالیات گمرک و مالیات بر درآمد و اینها را نگیرید از آنطرف میفرمائید بهر مزرعه‌ای یک متخصص کشاورزی یک کازشناس زمین بفرستید برای امنیت 500هزار نفر تحت سلاح نگه دارید آخر اینها را از کجا باید داد؟ این است که بنده خواستم استدعا بکنم از جناب آقای رئیس خواهش کنم که این پیشنهاد قابل طرح نیست.

رئیس – آقای سزاوار این پیشنهاد خرج است نمی‌شود رأی گرفت پیشنهاد دیگری بخوانند. (پیشنهاد آقای مهدی ارباب بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم ازلحاظ اهمیت موقع کنسولگری کویته بسرکنسولگری تبدیل شود. نبوی – اینهم پیشنهاد خرج است.

رئیس – توضیح بدهید ولی من رأی نمی‌گیرم.

مهدی ارباب – خوشبختانه جناب آقای وزیر امور خارجه اینجا تشریف دارند و با این پیشنهاد بنده هم قطعاً موافق هستند (نبوی – ابداً) امروزه کشور پاکستان، بلوچستان یعنی بلوچستان، پاکستان یک تماس حساسی با ما دارد یک اهمیتی پیدا کرده که جهات سیاسیش را خود آقای وزیر امور خارجه مسبوق هستند در مقابل مأمورین پاکستان بایستی اهمیت مقام این قنسولگری هم محفوظ باشد مضافاً باینکه قنسول کویته بلوچستان پاکستان آقای قدیمی بقدری خوب انجام وظیفه می‌کنند که بنده اطلاع دارم حتی از بودجه شخصی خودش از حقوق شخصی خودش یک مخارجی می‌کند برای حفظ مصالح ایران این است که استدعا می‌کنم جناب آقای وزیر امور خارجه لطفاً کمک بفرمایند که موجب آبروی این مملکت است.

رئیس – رأی گرفته نمی‌شود چون پیشنهاد خرج است پیشنهاد دیگری قرائت کنید. پیشنهاد آقای ناصر ذوالفقاری – ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم …

نمایندگان – نیستند آقا.

رئیس – پیشنهاد دیگری بخوانید. (پیشنهاد آقای وکیلی بشرح زیر خوانده شد)

• ریاست محترم مجلس شورای ملی: تبصره زیر را بماده 2 پیشنهاد می‌نمایم از کلیه معاملاتی که با اسناد در دفاتر رسمی انجام و ثبت می‌گردد معادل یک در هزار از کل مبلغ معامله توسط دفاتر رسمی هر شهری از طرفین معامله بالمناصفه بنفع شیر و خورشید سرخ اخذ و ذخیره حاصله در هر شهری مستقیماً بصندوق شیر و خورشید سرخ آنمحل پرداخت خواهد شد آئین نامه و ترتیب اجرای این قانون را اداره کل ثبت با مشورت هیئت مدیره شیر و خورشید سرخ صادر خواهد نمود. علی وکیلی مخبر – آقای وزیر دارائی و بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنیم.

رئیس – آقای وکیلی.

وکیلی – مؤسسه شیر و خورشید یکی از مؤسسات عام المنفعه و مفید این کشور است این مؤسسه در برابر مؤسسه صلیب سرخ دنیا است مؤسسات صلیب سرخ دنیا دارای سرمایه‌های خیلی بزرگی هستند که هر وقت یک اتفاقی می‌افتد نباید فوری صندوق اعانه و دست باشخاص دراز کنند از صندوق خودشان کمک می‌کنند شیر و خورشید سرخ ما سرمایه زیادی ندارد و این پیشنهادی که بنده کردم خیلی جزئی است یک در هزار است یعنی دو نفر اگر معامله کنند و ده هزار تومان معامله کنند هر کدام 5 تومان می‌دهند که بشیر و خورشید سرخ هر محلی داده می‌شود مال آذربایجان در تبریز. مال رضائیه مال رضائیه، و این سرمایه‌ای میشو برای شیر و خورشید سرخ این است که تقاضا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند آقای وزیر دارائی و آقای مخبر هم قبول بفرمایند. مبلغش هم جزئی است یک در هزار (دکتر مجتهدی – این معاملات را تجار در محضر نمی‌کنند) بتجار کار ندارم تجار یک در صد از کلیه وارداتشان بشیر و خورشید سرخ بسازمان شاهنشاهی الان می‌دهند این راجع بمعاملات املاک و سایر – معاملات رسمی است که با اسناد رسمی در محاضر انجام می‌شود.

باتمانقلیج – اصلاح بفرمائید نیم دردهزار.

رئیس – آقای دهقان.

دهقان – بنده عقیده دارم باید در امورخیریه مردم را تشویق کرد که خودشان بیایند پول بدهند نه اینکه اینجا قانون بگذاریم و مردم را مجبور کنیم که بیایند پول بدهند. مردم خودشان برای این قبیل مؤسسات خیریه کمک می‌کنند کمااینکه هر وقت شیر و خورشید سرخ یا سازمانهای خیریه دیگر کشور هم که کارشان حقیقه خوب است از مردم استمداد کردند مردم بیدریغ هر چه توانائی داشتند باین مؤسسات کمک کردند بنده عقیده دارم که اینجور قوانین عکس العمل بدی برای این مؤسسات دارد. این عمل که یک مبلغ جزئی باین مسیله. بوسیله فشار و قانون از مردم گرفته شود و جمع شود این خوب نیست در موقع لزوم مردم باین قبیل مؤسسات کمک می‌کنند بننده بنام خیر و صلاح این قبیل مؤسسات از پیشنهاد دهنده محترم که کمال حسن نیت را دارند و بنده هم باشان اعتقاد دارم استدعا می‌کنم که پیشنهادشان را پس بگیرند بگذارید مردم روی میل و کمال و اشتیاق باین مؤسسات کمک کنند.

رئیس – رای گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای وکیلی آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) قابل توجه نشد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری بشرح زیر خوانده شد) پیشنهاد می‌کنم این تبصره بماده دوم اضافه شود.

• تبصره – دستمزد چاپ و صحافی مطبوعات کلیه وزارت خانه‌ها و ادارات دولتی و سایر بنگاهها و شرکتهای وابسته به دولت و شهرداریها طبق وزارت دارائی از طریق تنظیم تعرفه تعبین و در مرکز و شهرستانها بمورود اجراء گذارده خواهد شد مطبوعات ادارت و بنگاههای دولتی و شهرداریها باید بوسیله کمیسیون که از طرف هیئت دولت تشکیل خواهد شد بین کلیه چاپخانه‌ها بنسبت استعداد آنها تقسیم شود. دکتر متین دفتری.

رئیس – این پیشنهاد مربوط ببودجه نیست توضیح بدهید.

دکتر متین دفتری – توضیح می‌دهم که مربوط ببودجه‌است اولا برای رفع اشکال مقام ریاست عرض می‌کنم که ماده دومیکه کمیسیون بودجه پیشنهاد کرده خودش مثل متمم بودجه می‌ماند که همه چیز توی متمم بودجه هست خود این ماده هم مثل متمم بودجه می‌ماند علت این که ارتباط دارد با بودجه این است که دولت یک خرج مطبوعاتی دارد طرز عملش باعث اشکال و زحمت شده برای مطابع برای اینکه بیک ترتیب صحیحی نمی‌شود مؤسساتی که صلاحیت فنی ندارد یک رقابتهائی باصطلاح رقابتهای همکارانه می‌کند این است که آن مطابع سریو وجدی. آنهائی که مؤسسه صحیح هستند آنها نمی‌توانند بایک مؤسسات بی اساسی که اساس فنی آنها درست نیست رقابت کنند این است که مقتضی است وزارت دارائی باین وضع ناهنجار خاتمه بدهد و یک تعرفه صحیحی که خودش نظر دارد تهیه بکند و یک ترتیب صحیحی برای این مطابع که کارگر‌های زیادی دارند و وضعشان خوب نیست بدهد برای اینکه وقتی بآنها فشار بیاید فشارشان بکار گران مطابع است و وضعیت کارگران مطابع طوری است که نمی‌توانند این کارگران را بیمه کنند بنده اطلاع دارم از شرکت بیمه که کارگران دخانیات اکثرشان مبتلا به سل شده‌اند با این حال بنگاه دخانیات می‌تواند این‌ها را بیمه کند ولی این مطابع با این فشارهائی که بآنجا وارد می‌شود و از طرف آنهائی که صلاحیت فنی ندارد با آنها رقابت می‌شود و بدون اینکه بتوانند کماند دولت را مطابق دفتر مشخصاتی که قبول می‌کنند انجام بدهند صورت ظاهر قبول می‌کنند ولی در عمل نتیجه اش این می‌شود که بآنها فشار بیاید و بنده با آقای وزیر دارائی هم صحبت کرده‌ام. (نبوی – پارسال قانونی گذشته‌است که بمرکز و ولایات داده شود) منظور بنده اینست همانطوریکه با آقای وزیر دارائی صحبت کرده‌ام مطابعی که صلاحیت فنی ندارد بگذارند در اینکار‌ها دخالت بکنند یک کمیسیونی از طرف دولت معین بشود و این کماند‌های دولت را بترتیب عادلانه و از روی استعداد که مطابع دارند تقسیم بکنند یا یک تعرفه ثابتی که باعث از بین رفتن مؤسسات جدی که یک عده کارگر دارند نشود مقصود بنده حفظ مصالح کارگران مطابع است و گمان می‌کنم آقای وزیر دارائی اینرا قبول بفرمایند.

رئیس – آقای امامی.

نورالدین امامی – خیلی متأسف هستم عرض کنم جناب آقای دکتر متین دفتری بکنند چون در آتیه نزدیک بآنها احتیاج است ولی تصور می‌کنم مطبعه‌های ولایات از بین بروند این یک نوع عمل تجارتی است مربوط بعرضه و تقاضا یک مطبعه کوچک تقصیرش این است که کارگرش کم است. مطبعه دولتی زورش هم بیشتر است پولش هم بیشتر است از یک طرف آقای امیر تیمور می‌فرمایند که بودجه را باید کسر کرد حالا بیائیم باین مطابع بزرگ رشوه بدهیم مجلس مطبعه اش خیلی برزگ است باید همه چیز رت بآن بدهیم و کارگران مطبعه‌های کوچک از بین بروند؟ مخصوصاً باید وزارت دارائی اجازه بدهد که اگر مطابق ولایات قادرند کار بکنند مراجعاتی هم بآنها بکنند خواهش می‌کنم این کم لطفی را نکنید بگذارید این بودجه زودتر بگذرد.

نبوی – این پیشنهاد بر خلاف قانون است

رئیس- آقای وزیر دارائی.

وزیر دارائی – این پیشنهاد که جناب آقای دکتر متین دفتری فرمودند یک قسمش مربوط بکار اداری دولت است که باید توجه باین قسمت بکند و من بایشان وعده می‌دهم که توجه بشود از طرف دولت و این پیشنهاد هم ربطی بکار بودجه ندارد و الا نظرشان کاملا صحیح است و من وعده می‌دهم که توجهی نسبت باین قسمت بشود.

رئیس – آقای دکتر متین دفتری پس می‌گیرید؟

دکتر متین دفتری – با این توضیحی که آقای وزیر دارائی فرمودند پس می‌گیرم.

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت کنید و (پیشنهاد آقای دکتر ملکی بشرح زیر خوانده شد) پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر بماده 2 بودجه اضافه شود.

• تبصره – وزارت دارائی مکلف است در عرض ده روز از تاریخ تصویب مقدار سیصد تن گندم بقیمت دولتی باهالی شهرستان مراغه بهر خانواده ده من بفروشد. دکتر ملکی.

رئیس – آقای دکتر ملکی.

دکتر ملکی – عرض کنم آقایان نمایندگان که اینجا تشریف دارند همه تقاضا داشتند که در این دوسال راههای جدید احداث بکنند یا مؤسسات صنعتی جدید تأسیس کنند ولی بنده که نماینده مراغه هستم تقاضا می‌کنم وزارت دارائی یکمقدار گندم بفرستد مراغه که بین اهالی بقیمت دولتی فروخته شود این برای چیست؟ برای اینست که بطوریکه آقایان اطلاع دارند وضعیت نان مراغه فوق العاده خرابست (صحیح است) و قیمت نان در آنجا فوق العاده گران. نمونه نان را که یکعده از اهالی بتهران آورده بودند و من دیدم اصلا قابل خوردن نیست و الان مدتی است که وضعیت نان آنجا خراب است و دولت اقدام جدی نکرده‌است بنده اینجا از آقای وزیر دارائی سئوال می‌کنم که راجع بوضعیت نان آذربایجان و بدی اوضاع از نقطه نظر خواربار چه اقدامی فرموده‌اید؟ اینجا توضیح بفرمائید و ثانیاً این یک اقدام فوری است و احتیاج بزرگی است که اهالی بآن دارند. و بیکاری بزرگی که آذربایجان هست مخصوصاً در مراغه مردم را بطوری در سختی گذاشته‌است که حتی بقیمت دولتی اگر بآنها نان بفروشند باز توانائی خرید آنرا ندارند در آنجا حاضرند با روزانه یک تومان یکروز در میان کار کنند ولی کار نیست و از این جهت بنده این پیشنهاد را کردم مقدارش هم زیاد نیست عجالتاً ده من بهر خانواده بدهند که فعلا احتیاج ضروریشان از بین برود و آقایان هم میدانند که محصول آنجا چندان خوب نیست سر درختیکه محصول بزرگ آنجا است از بین رفته زمستان فوق العاده سرد بوده‌است موهای آنها خشک شده و امروز باید دوباره از ریشه جوانه بکنند و بیاید بالا باین جهت از جناب آقای وزیر دارائی تمنی می‌کنم نسبت باین پیشنهاد توجه بفرمایند.

رئیس – آقای مخبر.

مخبر – وظیفه دولت این است که هر جا گندم ندارند گندم برساند و این قانون خاصی لازم ندارد برای مراغه بعلاوه بطوریکه آقای وزیر دارائی فرمودند 2200 تن گندم الان در انبار مراغه موجود است البته دستور می‌دهند که وضع آنجا را روشن کنند و محتاج بیک قانون خاصی نیست و وظیفه دولت است که اقدام بکند.

دکتر ملکی – با این توضیح بنده پس می‌گیرم.

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت کنید. (پیشنهاد دیگر آقای ملکی بشرح زیر قرائت شد)

• پیشنهاد می‌کنم که قسمت اول تبصره 8 بطور زیر اصلاح شود. وزارت خارجه مکلف است در صورت احتیاج بمستخدم جدید از انتقال مستخدمین رسمی دولت از وزارتخانه‌های دیگر استفاده نماید و حق استخدام جدید را ندارد.

رئیس – آقای دکتر ملکی.

دکتر ملکی – اینجا در تبصره هشت یک موضوعی اضافه کرده‌اند که بوزارت امور خارجه اجازه داده می‌شود عده لازم منتهی بیست نفر استخدام جدید بکند آقایان میدانند که در زمان اعلیحضرت فقید یک عده از جوانان این کشور بخارج رفتند برای اینکه تحصیلات جدید را فرابگیرند و بیایند وضعیت این مملکت را یک سروسامانی بدهند متأسفایه جوانان پس از اینکه مراجعت کردند هیچکدام از آنها مطابق حق خودشان استخدام نشده‌اند بنده خودم مهندسی می‌شناسم که بانبار داری مشغول است دکتر اقتصادی را می‌شناسم که بقالی باز کرده‌است و یکعده از دیپلمه‌های سیاسی دراین مملکت هستند که در وزارتخانه‌های دیگر در بایگانی مشغول کار هستند یا بکارهای دیگری اشتغال دارند و از نقطه نظر اینکه پارتی ندارند بهیچ جا آنها را راه نمی‌دهند و حالا در لایحه بودجه ذکر شده‌است که وزارت خارجه می‌تواند 20 نفر استخدام بکند این بود که بنده پیشنهاد کردم که تبصره 8 قسمت اولش اصلاح شود باینکه اگر وزارت خارجه احتیاج باستخدام جدید دارد اشخاص تحصیلکرده خارجه و داخله استخدام که صلاحیت کایل اینرا دارند که در وزارت خارجه استخدام بشوند از آنها استفاده بکند و حق استخدام جدید را نداشته باشد و بعلاوه اگر وزارت خارجه را استثناء نکنیم این است که من تقاضا می‌کنم در این قسمت موافقت بفرمائید.

رئیس – آقای کشاورز صدر.

کشاورزصدر – بنده باین مناسبت با پیشنهاد آقای دکتر ملکی مخالفت کردم که در کمیسیون بودجه و مخصوصاً سو کمیسیون وزارت خارجه بودم در آنجا گفتگوئی شد و عموم آقایان وزراء هم موافق بودند باینکه استخدام جدید نشود ولی جناب آقای وزیر امور خارجه یک توضیحی فرمودند که من حالا خدمت آقا عرض می‌کنم وباین جهت موافقت شد در کمیسیون بودجه که در حدود15 نفر، 18 نفر نهایت تا 20 اگر احتیاج پیدا کردند با همان تشریفات مقرره حق استخدام جدید داشته باشند جناب آقای دکتر ملکی آنجا ما هم نظر داشتیم و آقایان هم گفتند که از تحصیل کرده‌های خارجه و داخله که در وزارتخانه‌های دیگر کار می‌کنند انتخاب بشوند آقای وزیر امور خارجه و آقای معاون وزارت خارجه توضیح دادند که هر لیسانسیه‌ای که از دانشکده بیرون می‌آید در رشته سیاسی اولا باید بطور مسابقه وارد شود کنکور بدهد بعد از این باید ششماه استاژ بدهد، آشنا بجریان و اصول و وضع بشود و این را هم ما می‌خواهیم غالباًبرای بایگانی و کارهای جزئی دیگر و اگر بخواهیم از وزارتخانه‌های دیگر بیاوریم آنها رتبه‌های هشت و نه هستند که نمی‌توانیم آنها را از وزارت خانه‌های دیگر بیاوریم اینجا و آن نتیجه مطلوبی را که می‌بایستی بگیریم نمی‌توانیم، بنظر بنده علاوه براین مسائل که عرض کردم اگر ما دستگاه خوب بخواهیم باید وزیر خارجه یا وزیر دارائی را آزاد بگذاریم که خودش با سازمان و وسائلی که دارد استخدام کند و سازمان بدهد بعد هم ازش مسئولیت بخواهیم اگر بگوئیم وزیر خارجه مکلف است از وزارت دارائی یا وزارت بهداری دکتر و طبیب بیاورد این را که نمی‌شود آنوقت ازش مسئولیت خواست بنظر بنده این پیشنهاد درست نیست و بهتر است آقای دکتر ملکی پس بگیرند.

رئیس – آقای دکتر معظمی.

مخبر – عرض کنم علت این که چرا این پیشنهاد در کمیسیون بودجه تصویب شد آقای کشاورز صدر بعرض آقایان نمایندگان محترم رساندند ولی قسمت دیگری را که می‌خواستم آقای دکتر ملکی توجه بفرمایند همانطور که نظر جنابعالی هست یک عده لیسانسیه و تحصیل کرده هائی هستند که مدتی است استاژ می‌دهند و منظور وزارت خارجه هم این بود که اینها را تربیت بکند برای آن اداراتی که لازم دارد و اگر بخواهد این فبیل اشخاص را از وزارتخانه‌های دیگر انتقال بدهد غالباً رتبه 9 و 10هستند و نظر وزارتخارجه را تأمین نمی‌کنند چون اینها مدتی است در آنجا کار می‌کنند بطور استاژ تربیت می‌شوند برای اداراتی که لازم است از این جهت جنابعالی هم موافقت بفرمائید و پیشنهادتان را مسترد بفرمائید.

رئیس – آقای وزیر امور خارجه.

وزیر امور خارجه – بنده باحترام پیشنهاد آقای دکتر ملکی لازم دانستم که توضیح بدهم این چند نفری که در وزارت خارجه کار می‌کنند اینها بواسطه یک شرایطی که در خدمت وزارت خارجه هست که در وزارتخانه‌های دیگر نیست بایستی لیسانسیه قسمت سیاسی باشند، بایستی چند زبان بدانند، بایستی در خدمت وزارت خارجه یکسال استاژ بدهند اگر بخواهیم از مستخدمین سایر وزارتخانه‌های دیگر استفاده کنیم دچار زحمت می‌شویم مضافاً باینکه در وزارتخانه‌های دیگر منتظر خدمتهای آن وزارتخانه‌ها بدرجات بالا هستند و اغلب برتبه 9 رسیده‌اند (صحیح است) اینها چند نفر جوانهائی هستند که برای کار جاری وزارت خارجه مورد حاجت بودند و یک وزارتخانه‌ای را نمی‌شود جلویش را گرفت و محدود کرد با این توضیحاتی که داده شد امیدوارم آقای دکتر ملکی قانع شده باشند و اسباب پیشرفت کار وزارت خارجه را فراهم سازند.

دکتر ملکی – با توضیحاتیکه آقای وزیر امور خارجه دادند پس می‌گیرم

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای حائری زاده بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم اضافه اعتبار وزارت امور خارجه هفتاد ونه میلیون ریال مثل سال سابق باشد.

رئیس – آقای حائری زاده.

حائری زاده –نقائص در این مملکت یکی دو تا نیست که آدم روی آن حرف بزند هر وقت بایک نقیصیه‌ای شخصاً تماس پیدا کرد متوجه می‌شود وزارت امور خارجه با این دستگاه عریض طویلی که دارد یک تصمیماتی در انجا گرفته می‌شود که با هیچ اصولی در نمیاید من یک تذکره‌ای تقاضا کردم برای مسافرت خارج برای معالجه یکی از رفقا به من گفت که این تذکره‌ای که گرفته‌ای ممکن است موافقت نکنند که تو برگردی گفتم چرا؟ گفت تصویب شده‌است کسانی که تذکره سیاسی یا خدمت می‌گیرند وقتی مسافرت بخارج کردند در موقع برگشتن باید طهران اجازه بدهد مأمور محلی آنجا بدون اجازه طهران حق ویزا ندارد پس یک تبعید قهری است این بود که صرف نظر کردم اینجا درمجلس باز یک حرفهائی گفته می‌شود مربوط به وزارت امور خارجه (مکی – همه اش درست است) که ما اظهارات این جا را با خارج منطبق نمی‌بینیم مثلا راجع به آقای کاشانی که جناب نخست وزیر پشت این تریبون فرمودند که آزاد است مسافرت آقای کاشانی ولی ما هر چه نگاه کردیم دیدیم که تذکره ایشان ویزا نمی‌شود این چه جور آزادی است (دکتر بقائی – آزاد هستند که بجاهای دیگر بروند) که من نمی‌فهمم این است که اظهاراتی که در پشت تریبون می‌شود از طرف وزیر ما می‌بینیم عملا رسمیت ندارد تصمیماتی هم در زمان شاه سابق گرفتند یا چندی پیش گرفتند تذکره خدمت و تذکره سیاسی کسانی که دارند بی اجازه مرکز حق ویزا ندارند مأمورینی که در آنجا هستند این با هیچ اصلی جور در نمی‌آید، من می‌توانم بگویم مهمانی که وارد منزل من می‌شود آن یکماه 6 ماه بیشتر حق ندارد توقف نماید آن خارجی که وارد مملکت من شده من می‌توانم محدود بکنم که بیشتر از فلان مدت حق ندارد بماند ولی صاحبخانه که خودش می‌خواهد بخانه اش برگردد میگویند شما تبعید هستید و هیچ قانونی ترا از مملکت بیرون نمی‌کند ولی ما ویزا نمی‌کنیم وقتی ویزا نکردند قهراً تبعید است و این یک جرم مستمری است من با این دستگاه تا یکشاهی پول را برای وزارت خارجه حرام میدانم حالا یک عده کارمند دارد همان حقوق سالهای گذشته را بهشان بدهند و دیگر اضافه ندهند و اضافات امسالش دیگر لزومی ندارد مگر اینکه حضور پیدا کند آقای وزیر امور خارجه که شخصی وارد و اهل مطالعه‌ای هستند و این قسمتها را قول بدهند که حل بکنند بنده مخالفتی ندارم. انی رویه‌های غلط را از بین ببرند یک نفری از خانه خودش می‌رود آنجا تذکره اش را ویزا نکنند، آقای کاشانی حقی نداشته باشد از سوریه برگردد و باید آنجا بماند در صورتیکه پشت تریبون میگویند آزاد است سلب آزادی را کی کرده؟ در این وزارت خارجه. بنده اطمینان دارم که با این تذکره مسافرت کنم بپای خودم خودم را تبعید کرده‌ام این را آقای وزیر امور خارجه توضیح بدهند که بنده قانع شوم و اشکالات رفع بشود آنوقت پیشنهادم را پس می‌گیرم.

نورالدین امامی – راجع بغیر از جنابعالی قول می‌دهند ولی جنابعالی را بهتر است که برنگردید

رئیس – اقای وزیر امور خارجه

وزیرامور خارجه – بنده نمیدانم که بودجه وزارت امور خارجه چه ارتباطی داشته‌است باین موضوع آقای کاشانی ایشان تقاضا کردند برای تذکره و تقاضای ایشان انجام شد هر وقت میل خودشان است تشریف بیاورند صاحبخانه هستند این مربوط ببودجه وزارت خارجه نمی‌شود اگر اصلاحاتی در بودجه وزارت خارجه باید بشود یکمطالب دیگری است مربوط نیست بتذکره یک چیزی هم جنابعالی عرض کرده‌اند که جلوگیری از ویزا می‌شود یک قسمتش صحیح است و یک قسمتش غلط آن قسمتی که صحیح است مربوط باشخاص خارجی است برای اینکه اشخاص مشکوک و اشخاص خطرناک و جواسیس اینها زیاد هستند برای ایجاد فتنه میایند بسایر ممالک وظیفه دولت این است که سر حدات باز نباشد گمان می‌کنم که لازم است دولت در این باب خیلی مراقبت بکند والا البته حقوقی که از برای ملت ایران و مردم ایران محفوظ است از برای مسافرت بر هیچکس پوشیده نیست و دلیل بر این معنی که ما حاضریم همیشه مصالح عمومی را مورد توجه قرار بدهیم شهادت خود آقای حائری زاده شکایتی بود از ایرانیهای مقیم بمبئی رسیده بود که اشکالی در کارشان بود از طرف قنسول بمبئی بمجردی که ایشان تشریف آوردند به بنده تذکر دادند بنده در مدت 24 ساعت اقدام کردم و آن شخص مأمور را مؤاخذه کردم اینطور نیست؟ (حائری زاده – درست است) با این توضیحاتی که بنده عرض کردم خواهش می‌کنم پیشنهادتان را مسترد بفرمائید (دکتر بقائی ـ کاشانی را هم می‌خواستید بفرمائید) و راضی نشوید که وزارت خارجه در محظور بیفتد

حائری زاده – بنده پس گرفتم

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای دهقان بشرح زیر قرائت شد)

• مزایا و کمک هزینه کلیه مستخدمین دولت اعم از آموزگار و کمک آموزگار و دبیر و سایر مستخدمین یکسان خواهد بود

رئیس – آقای دهقان

دهقان – اگر خاطر نمایندگان محترم باشد در موقعی که یک دوازدهم مطرح بود در آنموقع بنده یک چنین پیشنهادی کردم راجع بکمک خرج آموزگارها که مورد توجه و تائید نمایندگان محترم واقع شد و آقای وزیر دارائی هم قبول کردند که این کمک خرج را بدهند ولی فرمودند که بنده یک مطالعه‌ای بکنم و میزانش را در بودجه پیش بین کنم ولی متأسفانه یا فرصت برایشان نبوده‌است یا عمل نکردند و تا کنون این پیشنهاد بمورد اجرا در نیامده و قولی را که داده‌اند عمل نکرده‌اند بنده حالا باز خاطر نمایندگان محترم را مستحضر می‌کنم باینکه در بین مستخدمین دولت طبقه آموزگار و معلم امروز کمتر از همه حقوق می‌گیرد در صورتیکه آموزگار و معلم یک شغل بسیار حساسی دارد و نسل جوان مملکت را تربیت می‌کند و حق بزرگی بگردن اهالی این مملکت دارند و از لحاظ سیاسی و معنوی باید زندگی آموزگار و معلم کاملا تأمین باشد تا بتوانند بچه‌های مردم و بچه‌های بنده و شما را وطن پرست و صحیح العمل و کاردان بار بیاورند و متأسفانه بیک آموزگار 90 تومان حقوق می‌دهند و همان کمک هزینه‌ای را که بسایر مستخدمین که میگوئید کار ندارند و فقط از لحاظ اینکه بی نان نشوند این کمک را بهشان می‌دهند این کمک را بآموزگارها و معلمین هم بدهند و اگر این کار نشود خطرات سیاسی دارد و بنده در این جا عرض می‌کنم که مصلحت نیست اگر ما نمی‌توانیم که زندگی طبقه آموزگار و معلم را بواسطه ضیق بودجه خوب تأمین کنیم اقلا آنها را با سایر مستخدمین در یک طبقه قرار بدهیم چرا ما سایر مستخدمین کمک هزینه می‌دهیم ولی بآموزگار کمک هزینه نمی‌دهیم من نمیدانم روی چه اصل است من گمان می‌کنم یکدستی در کار است که اخلال می‌کند در این کار که این آموزگار بدبخت ناراضی باشد و این نارضایتی خود را مورد تعلیم و تربیت اعمال بکند بنده بنام خیر وصلاح مملکت و بنام کمک بفرهنگ و از لحاظ سیاسی و معنوی استدعا می‌کنم که باین امر بسیار مهم توجه بفرمائید و آموزگار و معلم را از لحاظ کمک هزینه با سایر مستخدمین در یک ردیف قرار بدهید اینها چیز زیادی نمی‌خواهند آنها حقشان است بیک مستخدم وزارت دارائی یا وزارت بهداری یا وزارت پست و تلگراف اینرا می‌دهید همین کمک هزینه را بطبقه آموزگار هم بدهید چرا اینقدر کوتاهی می‌شود و تمنای عاجزانه دارم از آقای وزیر دارائی که یک بودجه یک میلیاردی آورده‌اند شایسته‌است قبول بکنند که طبقه آموزگار هم تا حدی در رفاه باشد که ما بدانیم اینها براههای کج نمی‌روند و تبلیغ بددرشان اثر نمی‌کند.

رئیس – آقای دکتر معظمی.

مخبر – عرض کنم این تذکراتی را که آقای دهقان فرمودند بسیار صحیح و بجا است و من هم تشکر می‌کنم و میدانم وضع آموزگاران خوب نیست ولی منظور جنابعالی را اینطور که تبصره نوشته‌است نمیرساند چون مرقوم فرموده‌اید که تمام را در یک ردیف قرار دهند و از لحاظ مالی ممکن است دچار اشکال شوند بعلاوه اجازه بفرمائید این قسمت را آقای وزیر دارائی مطالعه بفرمایند تا فردا که چه تفاوتی دارد و از چه راهی ممکن است کمک بشود استدعا می‌کنم فعلا مسترد بفرمائید تا فردا. دهقان – بنده تقاضا می‌کنم که تعیین تکلیف این تبصره بفردا موکول شود.

رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری بشرح زیر قرائت شد)

• پیشنهاد می‌کنم این تبصره بماده دوم اضافه شود تبصره – دولت مکلف است تمام یا قسمتی از دارائی غیر منقول اعم از املاک یا کارخانجات را بسرمایه یک یا چند شرکت بااسهام یک هزار ریالی قرار داده و آن اسهام را برای تأدیه دیون دولت و خرید حق استخدام خدمتگذاران زائد دولت تخصیص دهد.

رئیس – آقای دکتر متین دفتری.

دکتر متین دفتری – آقای وزیر دارائی استدعا می‌کنم گوش بدهید چون وقتی پیشنهاد خوانده شد درست توجه نفرمودید تبصره بنده این است کهم دولت مکلف است تمام یا قسمتی از دارائی غیر منقول اعم از املاک و کارخانجات را سرمایه یک یا چند شرکت یا اسهام یک هزار ریالی قرار داده و آن اسهام را برای تأدیه دیون دولت و خرید حق استخدام خدمتگزاران زائد دولت تخصیص دهد. این دیگر توضیحی ندارد برای اینکه موقعی که بنده در باب کلیات بودجه صحبت می‌کردم تذکراتی دادم جنابعالی تشریف نداشتید راجع بدیون دولت این دو قلم که در اینجا در بودجه منظور شده‌است اقساط دیون بطوری که آقای مخبر کمیسیون توضیح دادند که به این ترتیب دولت نمی‌تواند دیون خودش را مستهلک کند آقای دکتر معظمی نظر بنده بیشتر راجع بدیون دولت است که بنده توضیحاتی مفصلی در یکساعت دادم و آقای مخبر هم تأیید کردند وقتی این نتیجه گرفته شد که با این ترتیبی که دولت دارد قروضی استهلاک نخواهد شد و این دین بزرگ عمومی بگردن دولت است و بانک ملی را دچار مضیقه فوق العاده‌ای کرده‌است بنده معتقدم که اگر این دیون دولت پرداخته بشود شاید بانک ملی دیگر احتیاجی بنشر اسکناس جدید نداشته باشد برای این که 504 میلیون تومان دیون دولت هست ببانکملی بانک ملی این پول را از کی گرفته‌است؟ پولهائی است که مردم در بانکملی دارند و اینها را بانک ملی بدولت قرض داده‌است (آزاد – اسکناسهای زمان جنگ است) عرض می‌کنم اگر خود مردم پول خودشانرا از دولت پس بگیرند یعنی دولت اموالی دارد که در واقع در دست دولت است و مسلوب المنفعه‌است در دست اشخاص دیگر باشد اگر آقای وزیر دارائی در زندگی شخصی خودشان خدای نخواسته اگر دچار چنین وضعی شدند که یک ملکی داشته باشند که قناتش خراب شده باشد یا یک خانه‌ای داشته باشند که دیوارش خراب باشد و خدمه‌ای داشته باشند که باری بدوششان هستند و در مقابل یک دینی دارند که باید فرعش را بپردازند یک آدم عاقلی بانی وضعیت یک روز هم که باشد ادامه نمی‌دهد و همان روز اول باین وضع خاتمه می‌دهد مخصوصاً آن دارائی که مسلوب المنفعه‌است برایش آن را می‌فروشد و قروضش را می‌دهد و از تنزیلش خلاص می‌شود.

مادام که این فرع سنگین که بر گردن دولت است نه بانک ملی وضعش طوری خواهد بود که بمردم کمک بکند و نه دولت، و دولت هم تنزیلی که واقعاً می‌دهد تنزیلی است که هیچ پیره زنی نمی‌دهد، تنزیل صدی شش (دکتر معظمی – صدی چهار) (وزیر دارائی – صدی شش هیچوقت نداده‌است) برای 504 میلیون تومان صدی شش می‌دهد بنده نمیدانم آقای مخبر فرمودند در هر صورت چیزی که مهم است بنده هم صلاح نمیدانم که دولت دارای یک اموالی باشد مسلوب المنفعه از قبیل بعضی کارخانجات و در مقابل 504 میلیون تومان بدهی داشته باشد و اینهم برای بانک ملی ایجاد زحمت بکند و هم بودجه مملکتی زیاد بشود و این قروض هم با این ترتیبی که در نظر گرفته شده پرداخت شود هیچوقت پرداخت نخواهد شد، حتی اگر آقای وزیر دارائی بخواهند مکلف است را به مجاز است تبدیل می‌کنم که اگر توانستید انجام بدهید و اگر نتوانستید خیر اگر موافقت بکنید مکلف است را به مجاز است تبدیل می‌کنم که این اموال را آنچه که مسلوب المنفعه‌است چه در قسمت کارخانجات و مستغلات، و املاکی که برای شما نفع زیادی ندارد این‌ها را تبدیل کنید بیک یا چند شرکت با اسهام کوچک نه اسهام بزرگ که بدست سرمایه داران بزرگ بیفتد و با این اسهام کوچک اولا دیون دولت را تا آنجائی که ممکن است بپردازد یک قسمت از حق استخدام مستخدمین زائد را بخرند و آنها هم بروند مشغول کارشان بشوند و تصور می‌کنم این پیشنهاد بقدری منطقی است و بقدری مفید است که آقای وزیر دارائی قبول خواهند فرمود و اگر موافقت نمی‌فرمایند ممکن است این کلمه مکلف می‌کنم را بنده به مجاز است تبدیل کنم.

رئیس – آقای وزیر دارائی

وزیر دارائی – یکی از مشکلاتی که همیشه برای مملکت بوده‌است و شاید بسیاری هم مؤثر در وضع اقتصادی کشور باشد قروض بی تناسبی است که دولت به بانک ملی دارد و هر روز هم که بشود راهی پیدا کرد که این قروض زودتر پرداخت شود برای تحکیم پایه و اساس بانک ملی و تثبیت وضع کشور ضروری است باین نظر اگر خاطر آقایان باشد در یک لایحه‌ای که دولت پیشنهاد کرده بود قرار بود که هر سالی از عواید نفت یک مبلغی برای پرداخت قروض دولت در نظر گرفته شود آن لایحه همینطور معوق مانده‌است این پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری هم از یک جهتی خوب است و بنده قبول دارم ولی باید یک اضافاتی بشود آن قسمتی که باید اضافه بشود این است که حتی الامکان باید کارخانجات دولت را کنار بگذاریم و بگوئیم کارخانجات غیر ضروری برای این که نظری را که دولت دارد این است که کارخانجات نساجی، کارخانجات ابریشم کشی، کارخانجات قند (یک نفر از نمایندگان – و دخانیات) کارخانه دخانیات که البته جزو عواید مملکت است منظور کارخانجات صنعتی است کارخانجات قند و غیره دولت هیچ نظری برای فروش آنها ندارد یک کارخانجاتی دولت دارد که هیچ منفعتی برای ندارد نه اینکه کارخانه بد است برای این که خوب عمل نمی‌شود برای دولت ضرر دارد فرض بفرمائید مثل کارخانه کنسرو بندرعباس این کارخانه عوض اینکه نفعی بدولت بدهد بدبختانه در ظرف این سنوات اخیر مبالغی هم ضرر داده‌است و یک کارخانجات دیگری هست مثل کارخانه پنبه پاک کنی وقتی که پنبه در انحصاد دولت بود این کارخانجات هم در دست دولت بود امروز این کارخانجات را بسته‌اند یا کارخانجات برنج پاک کنی یکوقتی برنج در انحصار دولت بود الان کلیه برنجهائی که پاک می‌شود یا در کارخانجات اختصاصی مردم است یا در آبدنگهائی است که مردم دارند و اینها همینطور درشان بسته‌است مگر اینکه در این پیشنهادیکه شده چند کلمه اضافه شود (اسلامی – فروش کارخانجات بهیچوجه صلاح نیست) در پیشنهاد اضافه شود اولا که دولت کارخانجاتی را که مصلحت میداند دوم اینکه به بهای روز یعنی به قیمت روز ارزیابی بشود نه اینکه بدون ارزیابی فروخته شود سوم اینکه اشاره بشود که برای تأدیه دیون دولت است ببانک ملی برای اینکه اگر این قسمت نباشد اشخاصیکه دعوائی دارند از سنه جرد مأئه از دولت میگویند این را بفروشیم بصد هزار تومان و باو بدهیم اگر این قسمت اضافه شود دولت موافقت دارد.

دکتر متین دفتری – بنده قبول دارم که این اصلاحات در پیشنهاد بنده بشود.

رئیس – آقای مکی بفرمائید.

مکی – یک قسمت از عرایضی را که بنده می‌خواستم بکنم آقای وزیر دارائی فرمودند ولی یک قسمتش که ناگفته مانده‌است این است که باید معین بشود اسم کارخانجاتی را که می‌خواهند بفروشند زیرا یک وقت ما خوابیده‌ایم می‌بینیم که کارخانه حریر بافی چالوس یا کارخانه نساجی شاهی را بمعرض فروش گذارده‌اند بنابراین اسم کارخانه بایستی معلوم شود که چه نوع کارخانه ایست، کارخانه کنسرو بندرعباس هم بایستی از طرف دولت اداره شود همانطوریکه عرض کردم این سالی یکمیلیون و نیم لیره ممکن است برای ایران صادرات بکند حالا اگر اولیاء امور نمی‌توانند این را اداره کنند این بدی دستگاه‌است و دستگاه را باید اصلاح کرد، مثلا وقتیکه بنده این جا این عرایض را می‌کنم بانک صنعتی برمیدارد به بنده جواب می‌دهد در روزنامه‌ها مصاحبه می‌کنیم که پنج اتومبیل بیوک را ما حالا نخریده‌ایم، بازرسی وزارت دارائی گزارشی داده که پس از تصویب کمیسیون بودجه خریده شده حالا منتها اینها سند سازی کرده‌اند که دو ماه قبل خریده‌اند این جرم است وزارت دارائی باید جلوی اینقبیل کارها را بگیرد وزارت دارائی صاحب سهم است کارخانه هائی اگر خوب اداره نمی‌شود دلیل بد بودنش نیست بنده عرض کردم اگر کارخانجات ملی ما همین کارخانجات اصفهان که خوب هم دارد صرف می‌کند خوب آنها هم یک کارخانجاتی است از قبیل کارخانجات دولتی منتها آنها جلوگیری از حیف و میل می‌کنند و اختلاس نمی‌شود. کثافتکاری ندارد اینست که باین خوبی کار می‌کنند و ضرر هم برایشان نمی‌کند دولت هم باید کارخانجات را اداره کند اگر خوب اداره نمی‌شود دلیل این نمی‌شود که کارخانه را بفروشند بعلاوه این چهار صد میلیونی را که بودجه کسر دارد اگر یک چیزهای غیر مترقبه دیگر هم پیش نیاید باز دو سه سال دیگر باید چیزهائی را بفروشند و قرض امسال را بدهند این با فروختن کارخانه نمی‌شود مگر چقدر است که شما می‌توانید 500 میلیون را از این محل تأمین کنید؟ شما خالصجات را بفروشید دهساله بکشاورزان که هم تشویق خرده مالک شده باشد و هم ما یک قدم از ترکیه تقلید کرده باشیم آنجا هم برداشته‌اند مالکیت‌های بزرگ را محدود کرده‌اند و خرده مالک را تشویق کرده‌اند این املاک بزرگ را بفروشید هم دهساله پولش عاید دولت می‌شود و هم خرده مالک در مملکت زیاد می‌شود و هم در وضع زندگی طبقه سوم این مملکت بهبودی حاصل می‌شود اینراه دارد منتها خیال می‌کنم که یکدسته‌ای بفکر افتاده‌اند که کارخانجات مملکت را بطوریکه مصلحت میدانند بین یکعده سرمایه دار قسمت کنند از این جهة بنده با این پیشنهاد مخالف هستم.

رئیس – آقای دکتر معظمی.

مخبر – عرض کنم چون این یک موضوع فوق العاده مهم و اساسی است که این یک پیشنهادی است که در واقع فروش کارخانجات دولتی را در بردارد بعقیده بنده چون نظر کمیسیون را بنده نمیدانیم خواهش می‌کنم اجازه بفرمائید امروز عصر که کمیسیون بودجه تشکیل می‌شود این موضوع در آنجا مطرح شود چون یک موضوع فوق العاده مهمی است و بنده نمی‌توانم بدون طرح در کمیسیون موافقت بکنم و اجازه بدهید که بعد از ظهر در کمیسیون بودجه مطرح بشود و نظر کمیسیون را بنده باطلاع آقایان برسانم

رئیس – رأی گرفته می‌شود.

دکتر معظمی – بنده تقاضا کردم که رأی گرفته نشود چون که موضوع فوق العاده مهمی است و بنده هم نظر کمیسیون ر انمیدانم.

رئیس – ممکن است خودشان موافقت کنند که بماند.

دکتر متین دفتری – بنده حرفی ندارم با این اصلاحی که با موافقت آقای وزیر دارائی شده یکبار قرائت بفرمائید.

رئیس – پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری با اصلاحی که شده قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد)

• پیشنهاد می‌کنم این تبصره بماده دوم اضافه شود تبصره بماده دوم اضافه شود تبصره – دولت مجاز است تمام یا قسمتی از دارائی غیر منقول اعم از املاک یا کارخانجات غیر ضروری از قبیل پنبه پاک کنی، برنج پاک کنی پس از ارزیابی ببهای فعلی توسط هیئتی مرکب از مردمان مطلع بسرمایه یک یا چند شرکت با اسهام یکهزار ریالی قرار داده آن اسهام را برای تأدیه دیون دولت ببانک ملی و خرید حق استخدام خدمتگذران زائد نخصیص دهد.

یکنفر از نمایندگان – کنسرو را هم اضافه کنید.

دکتر متین دفتری – کنسرو را هم اضافه می‌کنم

دکتر بقائی – بقیه کارخانجات را هم اضافه کنید و کلکشش را یکدفعه بکنید.

رئیس – آقای وزیر دارائی با این ترتیب موافقت دارید؟

وزیر دارائی - بلی موافقت دارم.

رئیس – رأی می‌گیریم …

دکتر معظمی – درخواست شد هبا ورقه رأی بگیرید اسلامی – کارخانجات پنبه پاک کنی را حذف کنید صلاح زارعین مازندران نیست و کشت پنبه از بین می‌رود مصلحت اینطور بود که اعلیحضرت فقید اینها را خرید.

رئیس – آقای مخبر می‌توانند تقاضای ارجاع بکمیسیون را بکنند بر طبق ماده 125

دکتر معظمی – بنده تقاضا کردم که بکمیسیون فرستاده شود و در غیر اینصورت تقاضای رأی با ورقه شده‌است.

رئیس – پس بکمیسیون بودجه می‌فرستیم، آقایان در نظر دارند چون در جلسه پیش برای امروز عصر یک جلسه‌ای تعیین شد برای لایحه اصلاح قانون انتخابات و قرار شد که ساعت پنج و نیم جلسه تشکیل بشود بعضی از آقایان میگویند شب باشد یا فردا شب باشد حالا بنده می‌خواهم با نظر مجلس رأی بگیرم (یمین اسفندیاری – امشب نمی‌شود آقای رئیس) بالاخره مجلس موافقت کرد که یک جلسه فوق العاده‌ای باشد اگر آقایان موافقت می‌کنند فردا شب باشد (دکتر بقائی – چرا امشب نباشد؟) بنابراین رأی می‌گیریم آقایانیکه موافقند فردا شب جلسه فوق العاده‌ای برای لایحه اصلاح قانون انتخابات باشد در ساعت هشت بعد از ظهر قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. بنابراین یکربع تنفس داده می‌شود و مجدداً جلسه تشکیل می‌شود.

-

(مجلس ساعت یازده و ربع بعنوان تنفس تعطیل و پس از یکربع ساعت مجدداً بریاست آقای گنجه نایب رئیس تشکیل گردید)

نایب رئیس – آقایان نمایندگان محترم همه شان علاقه دارند که پس از دو سال که از عمر مجلس می‌گذرد و هشت سال که کشور بودجه‌ای نداشت برای اولین مرتبه بودجه ئی که تنظیم شده بتصویب برسد (نمایندگان – صحیح است) متأسفانه وقت ما بسیار کم است و از آنطرف پیشنهادهای زیادی که طبق آئین نامه قابل طرح نیست و فقط باید قرائت بشود. هر روز می‌رسد و عده ایکه حالا هست در حدود 90 تاست، من تمنی می‌کنم که آقایان موافقت بفرمایند طبق آئین نامه جدید پیشنهاداتی که قابل طرح نیست فقط بخواندن آنها اکتفا شود و روی آنها دیگر بحث و فحص نشود بلکه ما بتوانیم این بودجه را در این دو سه روزه تمام کنیم (انشاءالله) و کارهای دیگری هم که در درجه اول اهمیت هستند بکنیم. پیشنهاد آقای متین دفتری قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم این تبصره بماده دوم اضافه شود تبصره – دولت مکلف است در اولین ماه تشکیل مجلس دوره شانزدهم سازمان و کادر مستخدمین هر وزارتخانه را با تعیین عده هر یک از رتبه‌ها با قید حصر بمجلس شورایملی تقدیم نموده بودجه سال 1329 را بر طبق آن تنظیم نماید و نیز مکلف است از مالیاتهای غیر مستقیم و کلیه عوارضی که بنام‌های مختلف بر مصرف کنندگان تحمیل می‌شود در لایحه بودجه 1329 صدی پنجاه بکاهد و کسر آنرا از مالیاتهای مستقیم جبران کند و همچنین مخارخ وصول مالیاتها را بصدی 12 تقلیل دهد.

نایب رئیس – از حالا ببودجه 1329 گمان نمی‌کنم قابل طرح باشد همانموقع مطرح می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم این تبصره بماده دوم بودجه اضافه شود. تبصره مالیات پیشه وران مطابق جزء جمع یا حد وسط عمل مالیاتی سه سال اخیر از هر صنف یکجا وصول خواهد شد تا هر یک بین افراد خود عادلانه تقسیم نمایند این ترتیب در باب صنفی که نمایندگان آن درخواست نمایند اجرا خواهد شد – دکتر متین دفتری کشاورز صدر – این مربوط ببودجه نیست. نایب رئیس – این در قانونیکه راجع بمالیات بر درآمد و مالیات مزروعی است و در موقع خودش مطرح خواهد شد، پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم این تبصره بماده دوم اضافه شود تبصره – ورود کلیه اتومبیلهای سواری بکشور در مدت سه سال ممنوع است در اینمدت دولت فقط مجاز خواهد بود بعده محدودی پروانه اتومبیل سواری از یک سیستم ارزان برای حوائج ضروری عامه مطابق آئین نامه که بتصویب هیأت وزیران خواهد رسید، صادر نماید – دکتر متین دفتری.

نایب رئیس – آقای دکتر متین دفتری توضیح می‌دهید؟

دکتر متین دفتری – توضیحش واضح است سابقاً توضیح دادم که اتومبیلهای خیلی لوکس که وسیله سابقه و همچشمی می‌شود این برای اقتصاد مملکت خطرناک است و اتوموبیل را تا آنجا که برای کارهای ضروری مملکت لازم باشد آنهم از یک سیستم واحد و ارزانی دولت اجازه بدهد و باقیش دیگر موقوف شود.

نایب رئیس – مخالفی نیست؟

علی وکیلی – من مخالفم.

نایب رئیس – بفرمائید. علی وکیلی – من تعجب می‌کنم که جناب آقای متین دفتری در موضوع اتومبیل معتقد بممنوع کردن ورود آن تا سه سال هستند روی اصول جدید و تمدن این مملکت بخواهیم نگاه کنیم 50. ر. تغییرات این مملکت مرهون اتوموبیل بوده‌است. اگر امروز ما می‌بینیم که در بلوچستان مردم ایران بلوط می‌خورند (یکی از نمایندگان – چه مربوط باتوموبیل است) اجازه بدهید بنده وسط حرفهای شما که حرف نزدم …. اگر امروز شما می‌بینید که در بلوچستان مردم بلوط می‌خورند این در سایه اتوموبیل است، که می‌روند به بلوچستان و می‌بینند اهالی آنجا دویست سال بلوط مییخوردند بنده خبر نداشتم ایرانی باید از تمام وارداتش بکاهد و اتوموبیل بیاورد چرا؟ اتوموبیل عمر و سرعت را هفت الی ده مقابل زیاد می‌کند. اجازه بدهید آقای باتمانقلیج در قرن بیستم نمی‌شود گفت که اتومبیل سوار نشوید. اگر پنج تا اتومبیلهای معمولی که در خیابانهای تهران می‌بینید اینرا برای کل مملکت نمی‌شود قضاوت کرد. اتومبیل لوکس هم باین مملکت نمی‌آید – نه رویلس رویس می‌آید به دسوتو می‌آید شما پنج تا اتومبیل درلاله زار می‌بینید مجموع اینها در سال یک میلیون و پانصد هزارتومان نمی‌شود اجازه بدهید (باتمانقلیج – چرا آقا آخر این چکار است؟) اجازه بدهید. ولی اینمملکت باید در هر سالی 20 هزار، 30 هزار اتومبیل باقرض بیاورد. چرا؟ اجازه بدهید آقای باتمانقلیج خواهش دارم وسط صحبت من صحبت نکنید. مملکت بلژیک یک چهل و هفتم ایرانست. 8 میلیون جمعیت دارد و 350 هزار اتومبیل (دکتر مجتهدی – 6 تا هم کارخانه دارد) ندارد، بنده میدانم (دکتر مجتهدی – بنده هم میدانم چطور ندارد؟) ندارد از من بپرسید آقای دکتر مملکت سویس یک پنجاهم ایرانست 150 هزار تومان دارد برای چهار میلیون در تمام دنیا امروز 57 میلیون اتوموبیل است بهر جمعیت 35 نفری یک اتومبیل می‌رسد در ایران بهر 700 نفری یک اتوموبیل می‌رسد. ایرانی از نقطه نظر وسایل نقلیه عقب ترین مملکت است که هست بنده عرض کنم راجع باتوموبیل حالا اتوموبیل بیوک یا اتوموبیل لوکس می‌آید، گمرش را دو برابر بکنید، سه مقابل بکنید پنج تا اعیان زاده، 5 تا تاجر زاده بخرند، هر اتوموبیل در ایران سالی در حدود پنجهزار تومان مالیات می‌دهد از بابت رفت و آمد از اینجا اگر بقم رفت در یک مهمانخانه چای خورد از بابت شکری که مصرف می‌شود تمام تمدن ما 50 درصدش مرهون وسایل نقلیه‌است. غیر از اینهم راهی نداریم بنده استدعا می‌کنم آقای دکتر متین دفتری پیشنهاد شان را پس بگیرند در گمرک اداره بازرگانی، اداره اقتصاد ببینند که 5 تا اتوموبیل می‌آید تا کس داخله آنرا زیاد کنند وگمرکش را بیشتر بگیرند. مثل آنکه یک کسی بحج می‌رود یک اتوموبیل بیاورد اینقدر ثواب دارد بنظر بنده (صحیح است).

دکتر متین دفتری – پیشنهاد بنده با نظر شما هیچ منافاتی ندارد.

نایب رئیس – آقای وزیر دارائی. وزیر دارائی – آقایان توجه فرمودند که این اصل کلی است که در یک کشوری که صادراتش باین کمی است باید وارداتش هم متناسب با آن باشد این یک اصل کلی است که من همیشه با آن موافق بوده‌ام واگر تجارت ما همیشه بر روی این اصل بود مملکت ما باین وضع نمی‌افتاد (احسنت) یکروزی در اینمملکت از صادراتش نه تنها واردات تجارتش انجام می‌شد بلکه یک قسمت از احتیاجات دولت هم از صادرات تأمین می‌شد (صحیح است) امروز بدبختانه این مملکت وارداتش در حدود 37، 38 میلیون است و صادرات 8 میلیون. این وضع قابل دوام نیست و با اینکه هی ما میگوئیم در باز باشد و جنس بمملکت برسد این یکروزی مایه ورشکستگی اینمملکت خواهد بود (صحیح است) این است که شخصاً عقیده بنده اینست در کار تجارت و اقتصاد البته بایستی آقای وزیر اقتصاد ملی اینجا باشند و اینرا توضیح می‌دادند ولی بعقیده من در کار اقتصاد یک مملکتی که نتواند حساب موازنه خرج و دخلش را درست کند اینمملکت رو پرتگاه می‌رود (صحیح است) در کار تجارت هم باید سعی کنیم که واردات ما متناسب با صادرات بشود تا اینکه آنروزبنده اشاره‌ای به واردات کردم امروز هم اشاره می‌کنم و خود من از آنهائی هستم همانطور که ایشان می‌فرمایند 700 نفر یک اتوموبیل بهشان می‌رسد. بنده معتقدم که ایرانی با این وضع بیچارگی که دارد باید الاغ سوار شود (وکیلی – نباید سوار شود) شما وقتیکه می‌روید در این خیابانها در این سر پل تجریش در روز جمعه نگاه بکنید، این اتومبیلهای لوکس خون جگر اینمردم است که بنده و شما می‌خواهیم با تجمل و لوکس زندگی کنیم و هر روز هم اتومبیلمان را عوض کنیم و اتومبیل نوتری داشته باشیم در هیچ جای دنیا آقای وکیلی باندازه ایران اتومبیل لوکس نیست، همه جا در انگلستان اتومبیلش مال 1918 است (وکیلی 27 کارخانه دارد) الان در انگلستان مدل 1918 را سوار می‌شوند در ایران وقتی که مدل عوض شد هیچکس مدل سال قبل را سوار نمی‌شود ولی بطوریکه عرض کردم بنده با این پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری صد در صد موافق هستم ولی معتقدم که در پیشنهاد این اشاره بشود که صاحبان اتومبیل که الان هستند یعنی نمایندگان کمپانیهای خارجی که الان اتومبیل دارند فردا که اتومبیل بیوک را صد هزار تومان نفروشند اگر این کار نشود بلافاصله پنج شش میلیون تومان توی جیب یک عده بغدادی یک عده عرب، یکعده یهودی خواهیم ریخت اگر بتوانیم یکماده‌ای اینجا اضافه کنیم که اتومبیلهای موجود بقیمت امروز فروخته شود و بتوانیم یک سانکسیونی هم داشته باشیم که اگر معلوم شد این را گرانتر فروخته‌اند یا دست برادر زاده کتانه می‌برد می‌فروشد و یا قوم و خویش کمپانی می‌فروشد بلافاصله جریمه بکنیم بنده صد در صد موافقم والا اگر باین شکل باشد فائده ندارد بعضی از نمایندگان – آقای دکتر اصلاح کنید. باتمانقلیج با رأی دادن باین پیشنهاد بزرگترین خدمت را بمملکت می‌کنید. وکیلی – خیانت می‌کنید. باتمانقلیج – من بشما ارادت دارم آقای وکیلی من می‌فهمم چی می‌گویم. وکیلی – منهم می‌فهمم، مملکت آباد نمی‌شود با این فکرها. باتمانقلیج – آباد می‌شود باید جلویش را گرفت. وکیلی – آباد که نمی‌شود هیچ خراب هم می‌شود. باتمانقلیج – والله صلاح است هریک اتومبیل می‌آید 4000 هزار دلار می‌رود.

نایب رئیس – تا موقعی که آقای دکتر متین دفتری پیشنهادشانرا اصلاح کنند پیشنهادات دیگر قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) تبصره ذیل را بماده دوم قانون بودجه پیشنهاد می‌نمایم: مجلس شورای ملی امتیاز انحصاری لوله کشی آب شهر مشهد را برای مدت 70 سال بآستان قدس واگذار می‌نماید آستانه نباید بیش از 18 در صد نفع برداشت نماید پس از گذشتن مدت تمام مؤسسات و لوله‌ها وکارخانه و غیره مجاناً بشهرداری مشهد واگذار می‌شود و سایر خصوصیات این امتیاز بموجب تصویب نامه هیأت وزیران خواهد بود. نبوی بموجب تصویب نامه هیأت وزیران خواهد بود. نبوی

نایب رئیس – وارد نیست. باینکار آقا وارد نیست. نبوی – آخر هر چیز واردی را هم ممکن است بفرمائید وارد نیست بنده باید توضیح بدهم.

نایب رئیس – عرض می‌کنم وارد نیست. بنده باید تشخیص بدهم. پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد) پیشنهاد می‌شود تبصره ذیل برماده دوم علاوه شود، مؤدیان مالیاتی از هر قبیل که کلیه بدهی مالیاتی آنها لغایت آخر سال 27 از مبلغ پنجاه هزار ریال تجاوز نکند و تا مدت دو ماه از تاریخ تصویب این قانون نقداً بپردازند از تادیه جریمه تخلف و زیان دیر کرد معاف خواهند بود. موسوی

نایب رئیس – مشابه این پیشنهاد از آقای امیر تیموری تصویب شده. موسوی – چون پیشنهاد آقای امیر تیمور از پیشنهاد بنده جامعتر است بنده استرداد می‌کنم.

نایب رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم بودجه بانک ملی جزء بودجه دولت شده و امور دخل و خرج آن تحت نظر و بررسی مامورین دولتی قرار گیرد. عبد القدیر آزاد.

نایب رئیس – وارد نیست آقا خود بانک یک قانون خاصی دارد. آزاد – بنده هم یک توضیحاتی می‌دهم آنوقت هم یا رأی می‌دهند یا نمی‌دهند. دهقان - وارد نیست آقا. آزاد – وارد است.

نایب رئیس – وارد نیست اگر با این ترتیب تخواهید بودجه بگذارد که نمی‌شود. آزاد – 900 میلیون مال مملکت بهدر رفته‌است.

نایب رئیس – این نمی‌شود که شما یک صحبت‌های دیگری اینجا بکیند ما نمی‌توانیم آقا شما یک خورده حسابهائی با بانک ملی دارید آزاد – عرض کنم آقایان اطلاع دارند که سابقاً وزارتخانه‌ها یک بودجه ئی داشتند که این بودجه تحت نظر خود وزیر و رئیس محاسباتی که آن وزارت خانه نظر خود وزیر و رئیس محاسباتی که آن وزارت خانه تعیین می‌کرد مصرف می‌شد ولی چون در اطراف آن سر و صدا شد بالاخره مقرر شد که آقای وزیر دارائی برای هر وزارتخانه ئی یکنفر رئیس محاسبات یک ناظر مالی تعیین بکند که تمام آن وزارتخانه مطابق اعتباراتی که مجلس شورای ملی برای آن وزارت خانه معین کرده‌است با رعایت مقررات قانونی مصرف شود البته این قضیه سبب شد که حیف و میلهائی که می‌شد در وزارتخانه‌ها بین برود ولی متأسفانه بانک ملی در حدود 60 میلیون تومان مطابق ترازنامه ئی که در اینجا نوشته‌است اینجا درآمدنشان داده‌است که از این در آمد 10 میلیون را بدولت داده‌است و پنجاه میلیون خرج شده‌است. در این 50 میلیون بهیچوجه من الوجوه نظارتی نشده‌است. عرض کنم که مطابق این اسنادی که بنده خدمت آقایان ارائه می‌دهم یک مقدار زیاد آن در بانک ملی نفله شده‌است که اگر چنانکه آقایان درست توجه بفرمایند در این پنج شش سال شاید بیش از پانصد میلیون تومان پول دولت پول ملت ایران نفله شده‌است عرض کنم که راجع بصحتبهائیکه آقای مکی در اینجا اظهار داشتند آقای رئیس بانک ملی یک توضیحاتی دادند که من یک قسمتهایش رامیخوانم و توضیح می‌دهم که اینها بکلی بر خلاف واقع است «ثالثاً کلیشه اسکناسهای پنج تومانی می‌نویسد در آبان 1321 در زمانی که جناب آقای علاء ریاست بانک ملی را داشتند چون اسکناس کافی در اختیار هیئات نظارت اندوخته اسکناس نبود دستور چاپ اسکناس جدید با تمثال اعلیحضرت همایون محمد رضا شاه پهلوی بامضای جناب آقای علاء و آقای بامداد داده شده‌است بنده می‌خواستم عرض کنم که این قضیه سفسطه‌است. برای اینکه این اسکانسها را که آقایان ملاحظه میفرمائید یک صور و یک نقوش در آنها هست که اول آنها را نقاشی می‌کنند بعد کلیشه می‌کنند وآنوقت که کلیشه کردند آنها را چاپ می‌کنند. طریقه چاپ اسکناس هم اینست که بانک ملی اگر چنانچه 10 میلیون برگ احتیاج دارد که اسکناس 100 ریالی منتشر کند 20 میلیون اسکناس تهیه می‌کنند که ده میلیون آنرا بگردش می‌اندازد، ده میلیون دیگر را ذخیره نگهمیدارد و آن ده میلیون را که در ذخیره نگهمیدارند برای این است که هر مقدار از این اسکناسها پاره شد یکی عوض او بگذارند و پس از اینکه در ظرف 10 سال یا 12 سال یا بیست سال این اسکناسها از بین رفت باز دو مرتبه همان کلیشه‌ها را می‌اندازند در زیر چاپ وچاپ می‌کنند و در هیچ جای دنیا رسم نبوده که وقتی اسکناسها تمام شد بکلی شکل و وضع اسکانسها را عوض کنند و یک اسکناس دیگری چاپ کنند شاید اگر آقایان باسکناس بعضی از کشورها مراجعه کنند یک کلیشه‌ای ممکن است 30 سال 40 سال 50 سال از آن اسکناس چاپ بشود و در جریان باشد ولی آقای ابتهاج ملاحظه کنید آمدندچکار کردند، این 4 تا اسکناس است که من خدمت آقایان ارائه می‌دهم ملاحظه بفرمائید یکی از اینها عکس اعلیحضرت فقید است که در حدود یک میلیون یا بیشتر پول خرج شده‌است برای کلیشه‌ها و گراور‌های این، آقای ابتهاج آمده‌است تمام این اسکناس هائی را که عکس اعلیحضرت فقید روی آن منقوش بوده آنها را عوض کرده و در سنه 1322 دستور داده‌است که در حدود چهار میلیون ریال داده‌اند بیکی از کمپانی‌های انگلیس این یکی دیگر را چاپ کرده‌اند که تصویر آن عوض شده (دهقان – مال اعلیحضرت فعلی است) بسیار خوب، اجازه بدهید این مال شاه فعلی است و آن یکی مال شاه فقید است بنده می‌خواهم اینجا سؤالی که بکنم این است این یکی هم که مال اعلیحضرت فعلی است چرا درست نیست و باین رنگ نیست و اگر واقعاً آمده‌اند فکر کرده‌اند و مطابق قانون شده وقانونی بوده‌است چرا بعد از یکسال آمده‌اند آنفرم را برداشته‌اند و عوض کرده‌اند و این یکی را درست کرده‌اند و چهار صد هزار تومان پول ایرانرا داده‌اند بانگلیسها حالا بعد از این هم اگر این یکی مطابق باصلاح و فکر بوده و نشسته‌اند درست کرده‌اند پس چرا بعد از یکسال یکسال و نیم دو مرتبه آمدند پولی خرج کردند و باز این یکی را چاپ کردند (شهاب خسروانی … برای اینکه کوچکتر باشد و توی جیب جا شود) این حرفهائی است که تمام از بین می‌رود واین را چهار صد هزار تومان دو مرتبه داده‌اند که چاپ بشود. مقصود بنده اینست که در اثر این عمل و در این اسکناسهائی که چاپ شده‌است سه تا جرم واقع شده یکی اینکه روی همان سیاست سابق تاژ پول ایران را نفله کرده‌اند در صورتی که وقتی آنشاه از بین رفت اینها پیشنهاد کردند که اسکناس هائی چاپ کنند که روی آن عکس اعلیحضرت فعلی باشد. بسیار خوب این یک منطقی دارد. این گلیشه‌ها را از بین بردند و گفتند که این اسکناسها را باینطریق چاپ کنیم وقتی که چاپ کردند دوباره گفتند که این بدرد نمی‌خورد و باین مملکت خیانت کرده‌اند اینها سیاست نفله کردن است یعنی اموال دولتی را که بدست این اشخاص سپرده‌اند آن‌ها نفله می‌کنند دوم این است که البته اینها یک خدمتی کرده‌اند بچاپخانه‌های انگلستان که آنها بیکار بوده‌اند سوم اینست که آقایان میدانند که وقتی یک سفارشهائی یکنفر می‌دهد بیک شرکت خارجی یک پورسانتاژی باو می‌دهند البته بااین ترتیب یک پورسانتاژی هم به آنها بطور قطع رسیده‌است بنا براین من می‌خواستم آقای رئیس توجه بفرمایند که در این عمل یک میلیون و دویست هزار تومان پول این ملت بدبخت ایران بیخود و بیجهت نفله شده‌است اینها اگر یک علت صحیحی داشت من حرف نمی‌زدم ولی اینها راهی بعد از این هر دوازده ماه چهارده ماه یک مرتبه عوض می‌کنند و در هر دفعه که اینها را عوض می‌کنند یک میلیون بدولت ضرر می‌خورد.

نایب رئیس – آقای آزاد مطابق نظامنامه یکربع ساعت شما تمام شد (آزاد – در بودجه‌است می‌توانم صحبت کنم) این پیشنهاد است و یکربع ساعت بیشتر نمی‌توانید صحبت کنید. آزاد – آقا این ترازنامه را نگاه کنید چندین میلیون باین مملکت ضرر خورده اجازه بفرمائید صحبت کنم. عباس نراقی – صحیح نیست آقای آزاد این مطالبی که شما میگوئید اطلاع ندارید همه این حرفهائی که می‌زنید بر خلاف است این اسکناسها را سوزانیده‌اند. آزاد – برخلاف نیست من اسکناسها را نشان می‌دهم چرا کلیشه‌ها را از بین برده‌اند. عباس نراقی – شما مطلبی را که اطلاع ندارید چرا بیخود اذهان را مشوب می‌کنید. آزاد – اگر اسکناس از بین رفته‌است چرا کلیشه آنرا از بین برده‌اند؟ (زنگ رئیس) عباس نراقی – چرا بیخود حرف می‌زنید من توضیح می‌دهم. آزاد – هر کسی که اطلاع داشته باشد از امور چاپ میداند که بیشتر خرج آن روی این کلیشه و این نقوش است و باید که این کلیشه‌ها و این نقوش محفوظ بماند و تمام خرج برای این کلیشه‌است ولی اینها این نقوش را عوض می‌کنند عمدا و یک ضرری بصندوق دولت می‌خورد. دهقان – این اسکناسها باید ضمیمه صورت مجلس شود.

نایب رئیس – آقای آزاد شما نمی‌خواهید رعایت نظم مجلس را بفرمائید مطابق نظامنامه شما باید یک ربع ساعت صحبت بکنید و یک ربع ساعت هم گذشته‌است تمنی می‌کنم آئینامه را بهم نزنید آزاد – جنابعالی چرا نمی‌گذارید منافع ملت ایران محفوظ باشد؟

نایب رئیس – من را مجبور نکنید که بشما اخطار بکنم آقای آزاد. آزاد – من سؤال کرده‌ام که دولت جواب بدهد جواب نداده‌اند این صورتی که من نوشته‌ام الان دو ماه‌است نیامده‌اند و حالا هم که بودجه دولت مطرح است نمی‌گذارید بعرض آقایان برسانم. مکی – آقای رئیس بانک دیکتاتور است. عباس نراقی – آقا چاپ اسکناس را باید شورای بانک است. آزاد – پول مملکت را نفله کرده‌اند خیال می‌کنید که شورا از آسمان آمده‌است من بشورا هم اعلام جرم می‌کنم خلاف مصالح ملت ایران رفتار کرده‌است یک میلیون و دویست هزار تومان پول مملکت را نفله کرده‌اند شورا حق ندارد در ظرف چهار سال چهار مرتبه اسکناس چاپ کند (عباس نراقی – اسکناس کهنه شده بود اسکناس نو لازم داشتند) کلیشه‌های آنرا چرا از بین برده‌اند؟

نایب رئیس – آقای آزاد بجنابعالی اخطار می‌کنم ایندفعه زیرا شما تمام وقت مجلس را گرفته‌اید در صورتیکه مطابق آئین نامه بیشتر از یکربع ساعت حق صحبت ندارید. آزاد – آقا اسکناس را چهار دفعه در عرض یک سال عوض کرده‌اند.

نایب رئیس – بنده بآقا اخطار می‌کنم که احترام خودتان و مجلس را رعایت بکنید والا من جلسه را ختم می‌کنم. آزاد پس بنده دولت را استیضاح می‌کنم (دهقان – بنده هم حاضرم زیر استیضاح شما را امضاء بکنم) برای اینکه مالیه مملکت دارد غارت می‌شود و از آن سوء استفاده می‌کنند و یک مملکتی تمام دارائیش دارد غارت می‌شود و تمام دارد از بین می‌رود و بهچوجه من الوجوه شما که نماینده هستید حاضر نیستید که جلوگیری از این افراط و تفریطها بشود تمام شد و رفت. تمام عایدات هم دارد از بین می‌رود.

دکتر معظمی – اجازه میفرمائید؟

نایب رئیس – باین پیشنهاد رأی گرفته نمی‌شود

دکتر معظمی – اجازه بدهید راجع به بانکملی چون بنده وارد بودم اجازه بفرمائید توضیحی بدهم. عرض کنم بنده وقت مجلس را زیاد نمی‌گیرم ولی چون راجع ببانکملی مطالبی فرمودند واقعاً وظیفه همه ما اینست که این مؤسسه را حفظ بکنیم این بود که من لازم دانستم یک عرایضی بکنم و راجع بآمدن بودجه بانک بمجلس چون مجلس شورای ملی یک قانون خاصی برای اساسنامه بانک ملی گذرانیده‌است و این یک قانون خاصی دارد و تصویب بودجه اش را بنظر شورا گذارده‌است و بعقیده من صلاح مملکت اینست ولی وزیر دارائی موظف است که چه در شورا و چه در هیئت نظارت آنجا حضور پیدا بکند (یکنفر از نمایندگان – در شورا نمی‌تواند) در شورا خیر ولی دثر هیئت نظارت می‌تواند و شما می‌توانید تقاضا بکنید که تراز نامه اش را همه ساله در بودجه بعرض مجلس برساند آن مانعی ندارد ولی اصولا اگر بخواهیم بودجه اش را بمجلس بیاوریم بمصلحت مملکت نیست. این راجع ببودجه اما راجع بقسمت اسکناسها و کلیشه‌ها که فرموده‌اند بعقیده من چون آقای نراقی در آنجا تشریف دارند خوبست یک توضیحی بدهند ولی این سابقه دارد که اسکناسها را میسوزانده‌اند … آزاد – بچه دلیل کلیشه‌ها عوض شده‌است؟

دکتر معظمی – بنده خودم در هیئت نظارت بودم ولی یکوقتی که وقت مجلس گرفته نشود خوبست آقای نراقی یا آقای اردلان توضیح بدهند ولی آنطور که من در نظرم هست، متأسفانه در مملکت ما اسکناسها را خوب نگه نمی‌دارند و کثیف و پاره می‌کنند و آن اسکناسهائی که مربوط باعلیحضرت فقید بود کهنه شده بود که هیئت نظارت آن اسکناسهای کهنه را میسوزانید و ما در آنجا هفته‌ای سه جلسه چهار جلسه داشتیم که می‌رفتیم آن اسکناسهای پاره را میسوزانیدیم و وقتی که آن اسکناسها تمام شد شاه سابق هم رفته بود … (آزاد – مال شاه جدید را چرا سه جور چاپ کردند آقای دکتر معظمی شما که منطق دارید من گفتم که اسکناسها را چرا کلیشه اش را از بین بردند که باز یک میلیون بدهند) راجع باین قسمت هم باید عرض کنم که برای اینکه این اسکناسها از بین نرود اینها را در کشورهای دیگر معدوم نمی‌کنند این اسکناسها را خمیر می‌کنند و دوباره چاپ می‌کنند ولی ما چون وسیله نداریم برای جلوگیری از سوء استفاده معدومش می‌کنیم ولی در جاهای دیگر که خودشان کارخانه دارند این اسکناسها را خمیر می‌کنند و دو مرتبه در دسترس مردم می‌گذارند ولی ما چون این کارخانه‌ها را نداریم برای اینکه سوء استفاده نشود در حضور هیئت نظارت اینها را معدوم می‌کنیم بعلاوه این را می‌خواستم عرض کنم که مؤسسه بانکملی ایران یکی از مؤسساتی است که با این وضعی که در مملکت هست بسیار خوب اداره می‌شود (صحیح است) آزاد – بلی آقای دکتر این ترازنامه اش است بنده ممکن است با شما بنشینم و بشما ثابت کنم.

نایب رئیس – پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری با اصلاحاتی که شده‌است قرائت می‌شود و رأی گرفته می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) ورود کلیه اتومبیلهای سواری بکشور در مدت سه سال ممنوع است در این مدت دولت فقط مجاز خواهد بود عده محدودی پروانه اتومبیل سواری از دو یا سه سیستم ارزان برای حوائج ضروری عامه مطابق آئیننامه‌ای که بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید صادر نماید. این حکم شامل پروانه‌های ورودی که قبل از تصویب این قانون از وزارت اقتصاد صادر شده نخواهد بود. اتومبیلهای موجود در شرکتهای وارد کننده اتومبیل ببهای فعلی موقع تصویب این قانون باقی خواهد بود و تخلف از آن موجب مجازات مقرر در قانون کیفر گرانفروشان است

نایب رئیس – پیشنهاد شده‌است که با ورقه رأی گرفته شود پنج نفر هم امضاء کرده‌اند که قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنیم که پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری با ورقه رأی گرفته شود. باتمانقلیج – دکتر بقائی – احمد دهقان – مکی – معتمد دماوندی

نایب رئیس – با ورقه رأی می‌گیریم (علی وکیلی – این پیشنهاد جدیدی است بنده مخالفم) این پیشنهاد اولیه‌است که اصلاح شده‌است (رضوی – حالا توضیح می‌خواهد) رأی می‌گیریم باین پیشنهاد با ورقه آقایانیکه موافقند ورقه سفید با اسم می‌دهند. (اسامی آقایان نمایندگان حاضر در جلسه توسط آقایان منشیان بشرح زیر قرائت شد:) آقایان: نبوی. اردلان. معتمد دماوندی. دکتر معظمی. دکتر ملکی. دهقان. کشاورز صدر. نراقی. صفوی. می‌رسید علی بهبهانی. اسلامی. کهبد. مسعود ثابتی. عامری. تولیت. اخوان دکتر عبده. شهاب خسروانی. سلطانی. دکتر متین دفتری. ابوالقاسم بهبهانی. دولتشاهی. قبادیان. آصف. وکیلی. آزاد. گنابادی. مکی. معین زاده. وکیل. محمود. نیک پی. کامل ماکوئی. ارباب. قهرمان. لیقوانی. عباسی. باتمانقلیج. عباس مسعودی. بوداغیان. دکتر مجتهدی. شریعت زاده. صاحبدیوانی. گرگانی. صاحبجمع. نواب. احمد فرامرزی. تقی زاده. گیو. عبدالرحمن فرامرزی. قوامی. ملکپور. موسوی. حاذقی. دادور. گنجه. سالار بهزادی. اسامی موافقین – آقایان: دکتر متین دفتری. مکی. آزاد. گنابادی. آصف. احمد فرامرزی. دهقان. کشاورز صدری. دکتر بقائی. دکتر معظمی. نراقی. صاحبجمع. عباسی. دکتر مجتهدی. قوامی. باتمانقلیج. عباس مسعودی. سالار بهزادی. حاذقی. اسامی مخالفین – آقایان: عبدالرحمن فرامرزی. معتمد دماوندی. علی وکیلی. ابوالفتح دولتشاهی. ارباب. موسوی. صاحبدیوانی. معین زاده. ابوالقاسم بهبهانی. سلطانی. قبادیان. تولیت. شهاب خسروانی. اخوان. کهبد. گنجه. (پس از استخراج آراء نتیجه بقرار زیر از طرف مقام ریاست اعلام شد).

نایب رئیس – عده 59 نفر است 19 رأی موافق. مکی – مگر میلیونرها می‌گذارند تصویب شود؟ باتمانقلیج – جای تأسف است.

نایب رئیس – پیشنهاد آقای کهبد قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورایملی: اینجانب پیشنهاد می‌نمایم که تبصره ذیل بماده 2 اضافه شود: تبصره - کشاورزان و خرده مالکین تا 2400 ریال نقد و سیصد کیلو جواز پرداخت مالیات بخشوده می‌شوند نبوی – این تصویب شده‌است.

نایب رئیس – مشابه این تصویب شده‌است پیشنهاد آقای ضیاء ابراهیمی قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل بماده 2 قانون بودجه 28 اضافه شود. تبصره – خورده مالکینی که مالیات مشخصه آنها نقداً و جنساً از دو هزار و چهار صد ریال تجاوز نکند از پرداخت مالیات معاف خواهند بود.

نایب رئیس – مشابه این هم تصویب شده‌است پیشنهاد آقای مکی قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورایملی: پیشنهاد می‌نمایم در ماده دوم تبصره ذیل اضافه شود. تبصره – از تاریخ تصویب این قانون بودجه راه آهن دولتی ایران ضمیمه بودجه کل کشور خواهد بود.

نایب رئیس – آقای مکی مکی – آقایان توجه دارند که تا کنون روی این موضوع سه چهار مرتبه در مجلس بحث شده و آقای اردلان در موقعی که وزیر راه بودند وعده کردند که در ظرف دو ماه این بودجه را ضمیمه بودجه کل کشور کنند و آقای نجم الملک ضمیمه بودجه کرد و آورد آقای دکترسجادی هم وقتی وزیر راه بودند اینکار را کردند ولی یک دستهای مرموزی هست که نمی‌گذارد این بودجه راه آهن ضمیمه بودجه کل کشور بشود حالا چه حیف و میلهای عجیب و غریبی در بنگاه راه آهن دولتی ایران می‌شود. بنده عرض کردم یکی از مواردش همان مصاحبه‌ای بود که آقای مدیر کل بنگاه راه آهن دولتی ایران در جواب بیانات بنده کرده بود می‌گوید روزانه چهار هزار تن بار ما از خرمشهر حمل می‌کنیم بتهران این 4000 تن ضرب در هزار کیلومتر از خرمشهر تا تهران ضرب در یکریال و ضرب در 360 می‌شود 144 میلیون تومان فقط همین حمل و نقل بنگاه راه آهن دولتی ایران است در صورتیکه بودجه راه آهن دولتی ایران صد میلیون تومان است حالا شما خط شاهرود را نگیرید خط میانه را نگیرید خط شمال را هم نگیرید اینها را هم بارهایش را بنده نگرفتم فقط مسافرش را حساب کنید روزی تنها چهار صد نفر مسافر می‌رود بجنوب و خوزستان و این بالغ بر 260 میلیون تومان درآمد بنگاه راه آهن دولتی ایران است حالا چطور می‌شود که صد میلیون تومان خرجش است و صد میلیون تومان دخلش آنوقت در این بودجه هم که می‌بینید خرج و دخلش با همدیگر تطبیق نمی‌کند، حقه بازی است Page 17 missing است این مثل یک می‌ماند که آقای آشتیانی که مجله دارند شما اجازه می‌دهید مجله داشته باشد ولی مدیرتش با منشی باشد اصلا ارزش آن مجله از بین می‌رود این است که بنده استدعا می‌کنم که آقای وزیر فرهنگ و آقای وزیر دارائی و آقای مخبر این پیشنهاد را قبول بفرمایند و آقای دکتر معظمی این یک خدمت بزرگی است که نسبت بافکار عمومی تا اندازه‌ای که نسبت بمطبوعات سر و کار دارند می‌شود.

نایب رئیس – آقای نبوی. نبوی – اصل نظر جناب آقای شهاب خسروانی بسیار صحیح است و این کار باید بشود ولی این از تفسیر قانون مطبوعات که روزی هم مطرح خواهد شد و مقام ریاست هم یک روزی اینجا وعده داده‌اند که مطرح خواهد شد و جزو دستور قرار خواهد گرفت (مکی – این زشت است که آقای اقبال آشتیانی توی این مملکت نتواند چیز بنویسد) عرض کنم که ما خرابی خیلی داریم وضع مملکت هم خیلی خراب است ولی نمی‌شود تمام این‌ها را در ضمن این بودجه رفع کرد سایر موضوعات دیگر هست که باید اصلاح بشود.

دکتر بقائی – انشاء الله بعد از ختم مجلس یک جلسه‌ای تشکیل می‌دهند. دهقان – آقای رئیس بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.

نایب رئیس – آقای وزیر فرهنگ. وزیر فرهنگ – اجازه بفرمائید این تبصره این جا بنده در دفعه پیش هم عرض کردم تبصره‌ای که در این جا اضافه شد در قانون مربوط به مطبوعات در خود مجلس پیشنهاد شد و تصویب شد و اشکالاتی دارد که از جمله یکی همین است که واقعاً یک استادی یک دبیری یک مجله علمی ننویسد پیس کی بنویسد، بنابراین بنده با این پیشنهاد کاملا موافقم.

دکتر معظمی – اصلاح بفرمائید.

نایب رئیس – یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد) دهقان – بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم این پیشنهاد مربوط ببودجه نیست چرا مطرح می‌کنید. شهاب خسروانی – این مربوط است زیرا آنها از بودجه دولت حقوق می‌گیرند.

نایب رئیس – بنده با اینکه خودم موافق با این هستم اینرا وارد نمیدانم. شهاب خسروانی – موافق صحبت کرده‌است.

نایب رئیس – باشد.

دکتر بقائی – حالا نباید مطرح شود بعداً هم نباید مطرح شود.

نایب رئیس – پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (بشرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملی: تبصره – دولت مکلف است از اشیاء لوکس غیر ضروری معادل 90 درصد ارزش واقعی آن مالیات و عوارض گمرکی دریافت دارد و چنانچه برای اجرای این تبصره لازم باشد دولت می‌تواند با تصویب هیئت دولت آئین نامه مخصوصی که تسهیل اجرای این تبصره را متضمن باشد وضع نماید.

نایب رئیس – مشابهش رد شده‌است (گفته شد ایشان هستند). باتمانقلیج – بنده قبول می‌کنم.

نایب رئیس – نمشود مشابه آن رد شده‌است پیشنهاد آقای وکیلی قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای – تبصره زیر را بماده اول پیشنهاد می‌نمایم – تبصره مالیات کسبه و پیشه وران و صنعتگرانی که منحصراً دستمزد دریافت می‌دارند بطور مقطوع دریافت و بشش طبقه به ترتیب زیر تقسیم می‌شوند. طبقه اول 250 ریال – طبقه دوم 500 ریال – طبقه سوم 1000 ریال – طبقه چهارم 2000 ریال – طبقه پنجم 4000 ریال – طبقه ششم 8000 ریال، تشخیص طبقه هر مؤدی با کمیسیون صنفی است که در هر محل از نمایندگان همان صنف یا اصناف تشکیل می‌گردد طرز تشکیل کمیسیون صنفی و انجام وظیفه و طرز تشخیص طبقه هر مؤدی بموجب آئین نامه مصوب کمیسیون قوانین دارائی مجلس شورای ملی معین می‌شود. کسبه و پیشه وران و صنعتگرانی که مشمول این ماده هستند بوجب آئین نامه مصوبه کمیسیون قوانین دارائی معین خواهد شد و مشمولین این ماده در صورت اشتغال بکسب یا پیشه و یا صنعت دیگری غیر از آنچه که در آئین نامه معین شده موظف خواهند بود که مالیات مربوطه به آن شغل یا کسب یا صنعت یا پیشه را علیحده طبق مقررات مربوطه پرداخت نمایند.

نایب رئیس – در قانون هست جنابعالی هم میدانید بنده هم میدانم. علی وکیلی – آقا آن هنوز نگذشته.

نایب رئیس – می‌آید فردا یا پس فردا پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای قبادیان بشرح زیر قرائت شد) اینجانب پیشنهاد می‌کنم از مالیات عرق و شراب که مبلغ ناچیزی است دولت صرف نظر نموده اکیداً قدغن نماید که این دو نوع مشروب را متروک و اشخاصی که مرتکب درست کردن عرق و شراب می‌شوند مورد تعقیب قانونی قرار گرفته … اردلان – از کمیسیون قوانین دارائی گذشته.

نایب رئیس – راجع به پیاله فروشی قانونی گذشت، راجع باین موضوع قانون گذشته‌است. قبادیان – مالیاتش هم برای دولت اهمیت ندارد کشور ما هم یک کشور اسلامی است.

نایب رئیس – پیشنهاد دیگر آقای قبادیان قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد) پیشنهاد می‌کنم وزارت فرهنگ مکلف است محصلینی که در خارجه با خرج خودشان تا کنون مشغول تحصیل بوده‌اند و حالا که دولت تصمیم دارد هر سال عده‌ای را بخارجه برای تکمیل تحصیل بفرستد محصلین فعلی که در اروپا مشغول تحصیل هستند مقدم بر داوطلبان دیگر باشند.

نایب رئیس – پیشنهاد خرج است. قبادیان – پیشنهاد خرج نیست، یک عده محصل در خارج بخرج خودشان مشغول تحصیل هستند پدر و مادر آنها آمده‌اند از کیشه فتوت خودشان جوانان خود را فرستاده‌اند در آنجا تحصیل کنند حالا که دولت مشغول است یک عده‌ای را بفرستد و می‌خواهد نسبت باین عده‌ای که می‌فرستد برای بعضی قسمت‌ها که اشخاص داوطلب هستند ویا تحصیلشان تمام شده و باید برای تکمیل به اروپا بروند آنها که بخرج خودشان تا بحال آنجا بوده‌اند مقدمتر بدارد بر اشخاصیکه تازه می‌خواهند بروند (یکی از نمایندگان – چرا آقا؟ باید کنکور بگذارنند) مثلا یک خانواده در کرمانشاه هست که اولادش را فرستاده‌است تا کنون از جیب خودش خرج کرده آن خانه خراب حالا چیزی ندارد که بفرستد اگر تصویب کنید این پیشنهاد را بنفع کشور است که اشخاص بروند تحصیل کنند.

نایب رئیس – آقای دکتر معظمی.

دکتر معظمی – در آن تبصره ایکه ملاحظه فرموده بودید پس از اینکه قانون اعزام محصل به اروپا تصویب شد قرار شده‌است که آئیننامه اش با تصویب کمیسیون فرهنگ در آنجا بگذرد و در آنجا ما در نظر می‌گیریم که اگر اشخاصی باشند که تحصیلات مرتب داشته باشند وبیبضاعت هم باشند آنها بمانند و الا اگر تمکن داشته باشند موردی ندارد اینستکه تمنی می‌کنم پیشنهادشان را مسترد بفرمایند چون این در آن آئیننامه منظور می‌گردد. قبادیان – آخر مجلس دارد تمام می‌شود، خیر بنده پس نمی‌گیرم.

نایب رئیس – رأی بگیریم؟ (قبادیان – بله آقا) عده هم کافی نیست. اعلام رأی کردم آقایان تشریف بیاورند تا رأی بگیریم. وزیر فرهنگ – اجازه میفرمائید.

نایب رئیس – بفرمائید. وزیر فرهنگ عرض کنم بنده راجع باین پیشنهاد آقای قبادیان می‌خواستم عرض کنم که البته وزارت فرهنگ و دولت همه میل دارند که هر چه بیشتر عده‌ای بروند تحصیل کنند مخصوصً در قسمتهائی که ما وسیله در اینجا نداریم ولی در این قسمت عرض کنم سابقاً که قانونی بوده‌است اشخاصی را می‌فرستادند با مسابقه که معلوم شود لیاقت دارند برای تحصیل ولی این پیشنهاد یک جایزه‌ای است بهر کس که پولدار است هر کسی که پولدار شده رفته اروپا دولت باید خرجش را بدهد عرض کنم این بعقیده بنده بهیچوجه صحیح نیست آنهائی که پول دارند آنها خودشان تشریف ببرند و برگردند دولت باید باشخاص با استعداد بی پول کمک کند. 5- تصویب فوریت لایحه مستخدمین سوئدی شهربانی.

نایب رئیس – رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای قبادیان آقایانیکه موافقت دارند قیام فرمایند (جمعی برخاستند)قابل توجه نشد لایحه دیگر دولت که تقدیم کرده راجع باستخدام چند نفر مستشار برای شهربانی از دولت سوئد این خوانده می‌شود برای اینکه فوریتش را رأی بگیریم برود طبع و توزیع شود. (بشرح زیر قرائت شد) مجلس شورای ملی –چنانچه آقایان نمایندگان محترم استحضار دارند همانطور که وضع اجتماعی در اثر اختراعات و اکتشافات جدید رو به ترقی و تکامل می‌رود بهمان اندازه تبه کاران بضرر جامعه و بنفع منظورهای شیطانی خود با استفاده از وسائل جدید اقدام می‌نمایند برای مبارزه با آنها باید دستگاه شهربانی بفنون جدید آشنا و از روشهای نوینی که بمنظور کشف جرائم و تعقیب مجرمین معمول است اطلاع و تخصص پیدا نماید و اینموضوع از لحاظ حفظ امنیت و انتظامات و آسایش عموم فوق العاده مورد توجه مخصوص قرار گرفته و تصمیم بر این است که با استخدام چند نفر متخصص در رشته‌های مختلف فنی پلیسی از کشور سوئد اقدام و مورد استفاده شهربانی کل کشور واقع گردد و در انجام آن از طریق وزارت امور خارجه با دولت پادشاهی سوئد مذاکرات لازم بعمل آمده و در نتیجه چهار نفر برای رشته‌های مختلف در نظر گرفته شده که اینک برای تحصیل اجازه قانونی مواد ذیل با قید دو فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آنرا دارد. ماده واحده – دولت مجاز است 4 نفر اشخاص ذیل را که از اتباع کشور پادشاهی سوئد هستند بعنوان کارشناس فنی بمدت دوسال برای شهربانی کل استخدام نماید کارشناسان مزبور تحت ریاست و نظارت رئیس شهربانی کل کشور انجام وظیفه خواهند نمود. 1- گران فلکه رتشتت کمیسر و کماندان پلیس کارشنای عبور و مرور و تشکیلات مدارس پلیسی بسمت رئیس هیئت کارشناسان فنی با سالی 8000 دلار. 2- سروان یالمار برونوفر پرک مفتش پلیس جنائی کارشناس تشکیلات مدرسه جنائی و امور تحقیق و تفتیش جرائم باسالی 7300 دلار. 3- سروان هاری ارلاند شاهلن مفتش پلیس جنائی کارشناس کلیه مسائل فنی پلیسی و معاینات محلی جرائم 7300 دلار. 4- سروان گستارینگیوس کارشناس مربوطه بامور زندان‌ها با سالی 7300 دلار. تبصره 1- فوق الذکر از روز حرکت از سوئد محسوب و سه ماه قبل از انقضاء مدت قرار داد و استخدام آنها با تراضی طرفین قابل تجدید خواهد بود. تبصره 2- حقوق کارشناس فوق الذکر به دلار خواهد بود که نصف آن به ریال و نصف دیگر آن به دلار با اجازه انتقال آزاد بخارجه پرداخت خواهد شد و حقوق فوق الذکر از هر نوع عوارض و مالیاتی معاف خواهد بود. تبصره 3- حقوق سالیانه کارشناسان مزبور باقساط یک دوازدهم ماهیانه پرداخت خواهد شد. تبصره 4- هر یک از کارشناسان مزبور در مقابل هر سال خدمت حق یکماه مرخصی با حقوق خواهند داشت. تبصره 5- هزینه مسافرت بایران ومراجعت اشخاص مزبور و خانواده بلافصل آنها از طرف دولت ایران تأدیه می‌شود و همچنین هزینه مسافرت در ایران برای انجام خدمت بعهده دولت خواهد بود. تبصره 6- از تاریخ ورود بایران تا موقع آمدن خانواده آنها هزینه پانسیون کامل از حیث اطاق و غذا و سوخت و روشنائی آنها بعهده دولت بوده و پس از ورود خانواده هر یک از آنها در عوض هزینه پانسیون یک آپارتمان مبله متناسب با وضع اجتماعی آنان در شهر و د تابستان نیز یک خانه مناسب دیگری در محل ییلاقی از طرف دولت باختیار آنان گذاشته خواهد شد. تبصره 7- برای هر یک از کارشناسان مزبور یک اتومبیل سواری باراننده بهزینه دولت باختیار آنان گذاشته خواهد شد. تبصره 8- دولت چهار نفر کارشناس مزبور را در یک شرکت بیمه سوئدی در مقابل از دست دادن حیات در نتیجه خدمت و یا شرایط جوی و بهداشتی و همچنین در مقابل هر نوع بیماری دیگری که در نتیجه شرائط مزبور حاصل گردد بیمه خواهد نمود. تبصره 9- درصورت بیماری عادی که مربوط بشرائط فوق نباشد حقوق آنها تا دو ماه بایستی پرداخت و پس از آن دولت می‌تواند پیمان آنها را فسخ نماید ولی باید مخارج مراجعت خود و خانواده آنها با هواپیما به استکهلم بپردازد. تبصره 10- سایر شرائط استخدامی چهارنفر نامبرده بر طبق مقررات قانون مصوب 23 عقرب 1301 تعیین خواهد شد. نخست وزیر محمد ساعد وزیر امور خارجه علی اصغر حکمت وزیر دارائی گلشائیان وزیر کشور دکتر اقبال.

نایب رئیس – یک فوری است فوریتش مطرح است آقای دکتر عبده مخالف هستید؟ (بنده – خیر) مکی – بنده مخالفم.

نایب رئیس – بفرمائید. حسین مکی – بنده در اساس این استخدام هیچ مخالفتی ندارم از اینکه شهربانی ایران احتیاج دارد باینکه یک مشت از افسران بیطرف از یک کشور بیطرف مثل سوئد استخدام بکند با اینهم موافق هستم اما افسرانی می‌خواهم که شهربانی مارا اصلاح بکنند اگر خاطر آقایان باشد شهربانی فعلی ما هم مطابق تعلیماتی که از افسران سوئدی مثل وستیداهل که در ایران یک تعلیماتی بافسران قدیمی ما دادند ولی این دوره 20 ساله که در این مملکت حکومت پلیسی برقرار شد و یک دسته‌ای در زندانها و در بیغوله‌ها مردند و آمپول هوا زدند و کشتند وضع شهربانی را دگرگون ساخته ما یک اشخاصی می‌خواهیم که قوی الاراده باشند و در رأس کارها قرار بگیرند و اختیار کامل داشته باشند تا اگر در سوئد مرسوم نیست کسی را در زندان با آمپول هوا از بین ببرند در ایران هم کسی را در زندان با آمپول هوا نکشند یا اگر در سوئد مرسوم نیست که یک محبوس سیاسی را در زندان در غذایش سم بریزند و بدهند بخورد مثل سردار اسعد که در پرتقالش سم بریزند و بدهند به او بخورد و بآن وضع فجیع بکشند بعد هم محکمه رأی بدهد … خلاصه باید این افسران سوئدی اختیاراتشان طوری باشد که جلوگیری از فجایع حکومت پلیسی در ایران بکنند و این لایحه که بنده دیدم، دیدم این اختیارات را آنها ندارد و باید بآنها نظارت کامل در امور شهربانی ایران داده شود.

نایب رئیس – راجع بفوریت بفرمائید. مکی – راجع بفوریت عرض می‌کردم اینستکه بعقیده بنده باید برود بکمیسیون و فوریتش هم هیچ لزومی ندارد، برود آنجا رسیدگی شود.

نایب رئیس – آقای کشاورز صدر. کشاورز صدر – آقای مکی که مخالف فوریت بودند خودشان بااستخدام این مستشاران اظهار موافقت کردند و بعقیده بنده هم نهایت ضرورت را دارد. یک مطلبی را متذکر شدند که من ناچارم عرض بکنم و شاید مورد تأیید عموم آقایان باشد و آن اینست که ما اختیار تام نمی‌توانیم بمستشارانمان بدهیم باید مستشارانمان بعنوان مشاور با ما کار بکنند ما بخارجیها اختیار نمی‌دهیم اینها نوکر ملت ایرانند این بر خلاف استقلال ماست نباید اینکار را بکنیم و بنده معتقدم که این کار موافق مصلحت است و خودتان هم مخالفت نفرمودید.

نایب رئیس – راجع بفوریت اعلام رأی شد تا عده کافی شود آقای وزیر فرهنگ. وزیر فرهنگ – عرض کنم آقایان نمایندگان محترم توجه مخصوص دارند لوایحی که مورد احتیاج است بگذرد وزارت فرهنگ هم لوایحی خیلی فوری و خیلی لازمی دارد بجهت اینکه بایستی که در تعطیل تابستان وسایل اجرا و اقدامش را هم فراهم کنیم از جمله لوایح خیلی مفیدی است و همه انتظارش را دارند یکی لایحه بیمه معلمین است دیگر لایحه‌ای مربوط بتعلیمات اجباری است لایحه راجع بمستمری مرحوم دکتر حبیبی و اینها ست لایحه اصلاح شورای عالی فرهنگ است اینها در کمیسیون فرهنگ است و چون متأسفانه وقت کافی نیست اینستکه تقاضا شد همانطور که بکمیسیون‌های دیگر اجازه داده شد به کمیسیون فرهنگ هم اجازه داده شود که این لوایح را هم تصویب کند که کار وزارت فرهنگ هم جلو بیفتد به اینجهت باقید دو فوریت تقدیم می‌کنم. آزاد – آقای زئیس خواهش می‌کنم استیضاح را قرائت بفرمائید. کشاورز صدر – حالا که مدتی باقی مانده. آزاد – من کار ندارم استیضاح من را مطابق آئین نامه قرائت بکنید. حاذقی – آقای وزیر فرهنگ این لایحه تان را تقاضای فوریت نفرمودید؟ وزیر فرهنگ – با دو فوریت.

نایب رئیس – رأی می‌گیریم بفوریت لایحه استخدام صاحبمنصبان سوئدی آقایانی که موافقند قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد طبع و توزیع خواهد شد. عده‌ای از نمایندگان – آقای رئیس یک ربع از وقت گذشته‌است. کشاورز صدر – آقای رئیس لایحه باز نشستگی را مطرح کنید. 6- تصویب فوریت طرح نمایندگان راجع به هواپیمائی کشوری.

نایب رئیس – شما حالا یک کار را فقط تمام کنید – یک طرحی است که آقایان وکلا امضاء کرده‌اند الان می‌خوانیم و راجع بفوریتش رأی می‌گیریم بعد جلسه ختم می‌شود.

دکتر معظمی – لایحه وزارت فرهنگ را هم مطرح کنید. (ماده واحده بشرح زیر قرائت شد) ماده واحده – دولت مجاز است لایحه قانونی شماره 14441 دولت راجع بهواپیمائی کشوری را پس از تصویب کمیسیونهای راه و قوانین دادگستری بموقع اجرا گذارده و پس از آزمایش در عمل چنانچه نواقصی در آن مشهود گردید رفع و قانون مزبور را تکمیل نمود مجدداً برای تصویب مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید لایحه مزبور در کمیسیونهای راه و دادگستری مطرح و پس از شور اول چاپ و پخش خواهد شد تا نمایندگان نظریات خود را در موضوع لایحه ظرف هشت روز بکمیسیون بدهند و شور دوم پس از گذشتن هشت روز بعمل خواهد آمد بامضای سی نفر نمایندگان. مکی – این برخلاف نظامنامه‌است.

نایب رئیس – دو فوری است آقای شریعت زاده مخالف هستید؟ (شریعت زاده – موافقم) مخالفی نیست؟.. (مکی – مخالفم) بفرمائید مکی - آقا ما یک اختیاری بکمسیون دارائی داده‌ایم و می‌بینیم که این کمیسیون (یکی از نمایندگان – کمیسیون دادگستری) بله، معذرت می‌خواهم، یک مرتبه یک اختیاری بکمیسیون دادگستری راجع بهمین قانونی که یکمقدارش جرائم سیاسی ضمیمه این می‌شود چقدر شدت عمل می‌خواهند بخرج بدهند و چه جور می‌خواهند 15 میلیون جمعیت اینمملکت را عنان و اختیارشان را بدهد بدست محاکم نظامی. یکی از نمایندگان – اغراق میفرمائید.

نایب رئیس – راجع بفوریت لایحه هواپیمائی است اشتباه میفرمائید. مکی – کمیسیون دادگستری می‌گوید جاهائی که محاکم دادگستری باید با حضور هیأت منصفه تشکیل یابد بدون حضور هیئت منصفه می‌تواند کار بکند پس بنابراین ما نبایستی قوانین را همینطور چشم بسته اجازه بدهیم بکمیسیونها برود و هر طوری دلشان می‌خواهد بگذرانند ما بدست خودمان داریم بدبختی برای ملت ایران فراهم می‌کنیم، آقا این را چاپ کنید توزیع کنید خود مجلس آنرا تصویب کند (صحیح است) شهاب خسروانی – این هواپیما کمک می‌کند بعدالت اجتماعی. مکی – خوب ما می‌ترسیم، مار گزیده‌ایم.

نایب رئیس – آقای شریعت زاده. مسعود ثابتی -آقای رئیس اینجا که جای معامله نیست دکان باز کرده‌اند می‌خواهند اینجا پشت سر من معامله کنند، خجالت دارد این، این چه وضعی است اینجا آمده نشسته پشت سر من هی مزخرف می‌گوید … باتمانقلیج – کسی که پاکست حسابش، این حرفها را می‌زنند.

نایب رئیس – آقای باتمانقلیج خواهش می‌کنم خارج می‌شدم گفتند رأی می‌گیرند آمدم اینجا نشستم دیدم آقای کهبد صحبت می‌کنند گفتم اینطور نیست.

نایب رئیس – آقای شریعت زاده بفرمائید. شریعت زاده – اجازه بفرمائید اگر مقصود از عدم مراعات نظم و حکومت نظامنامه و یا اشتغال بمطالبی که مربوط بوظیفه مجلس نیست اینست که بنده حرف نزنم بنده مرخص می‌شوم. نمایندگان – بفرمائید. شریعت زاده – در اینجا که نباید صحبتهای خصوصی بشود و بمقتضای مسؤلیتی که ما داریم باید بحرفهای همدیگر گوش بدهیم اینجا همکار محترم بنده آقای مکی راجع بچیزی که صحبت نکردند راجع بفوریت بود در صورتیکه مورد بحث دلائل لزوم نسریع فوریت یا عدم لزومش است مطلبی که فرمودند راجع به کمیسیون چایش اینجا نبوده‌است برای اینکه خوبی یا بدی نحوه انجام وظیفه کمیسیون به تشخیص جنابعالی نیست در کمیسیون یک اشخاص صلاحیتداری هستند که بوظیفه خودشان هم خوب آشنا هستند (مکی – خیلی خوب وظیفه شانرا انجام می‌دهند!) جنابعالی هم باید نسبت بهمکارانتان حسن نیت داشته باشید هنوز هم یک چنین قانونی که جنابعالی میفرمائید بتصویب نرسیده‌است (مکی – شور اول شده‌است) یک لایحه‌ای از طرف دولت داده شد طبق اختیارات بکمیسیون ارجاع شد در کمیسیون مطالعه شد موافق و مخالف باشدت مذاکره کردند و بعد هم با وزیر جنگ توافق کردند که در شور دوم با کمال صداقت آنچه که لازم است و بصلاح مملکت است تصویب بکنند آنچه که لازم نیست باشد بهمان وضع سابق، بنابراین قضاوتی که جنابعالی بدواً فرمودید قضاوت صحیحی نیست و نباید نسبت برفقایتان اینطور فکر بکنید اما راجع بفوریت این لایحه بنظر بنده یکی از مسائل مهمی برای مملکت ما مخصوصا حالا که مجلس هم از مدتش چیزی باقی نیست برقراری نظم در موضوع هواپیمائی است (صحیح است) و یکی از مسائل مهم مملکتی است اینست که بنظر من اگر در بسیاری از دلایل فوریت وجود نمی‌داشت در اینجا بطور واضح وجود دارد و استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند عده‌ای از نمایندگان – رأی رأی

نایب رئیس – رأی گرفته می‌شود.

دکتر معظمی – آقای رئیس بنده یک سؤال دارم این اگر تصویب شود باز مثل سایر لوایح چاپ می‌شود که آقایان ملاحظه کنند؟

نایب رئیس – بلی، رأی می‌گیریم بفوریت این لایحه آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. فوریت دوم مطرح است آقای نبوی مخالفند؟ نبوی – من خیال می‌کنم که فوریت دوم ندارد جناب آقای رئیس این لایحه دو شوری بوده صحبت شده و رفته‌است بکمیسیون حالا برگشته‌است حالا این اجازه برای اینستکه شور دوم را کمیسیون تصویب کند بنابراین خواستم تذکر بدهم مثل اینستکه چیزی نیست. 7- ختم جلسه

نایب رئیس – این اختیار کمیسیون بود حالا اگر تصویب شود طبع و توزیع می‌شود مخالفی نیست؟ رأی می‌گیریم بفوریت دوم آقایانی که موافقند قیام نمایند؟ (اکثر برخاستند) تصویب شد، جلسه برای فردا ساعت هشت و نیم صبح. در اینموقع یکساعت و بیست دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم و بفردا صبح ساعت هشت و نیم موکول گردید رئیس مجلس شورایملی – رضا حکمت تصحیح در صفحه 4655 ستون 3 سطر 19 در بیانات آقای امیر تیمور کلمه «ده» تبدیل به «صد» می‌شود شماره 789 روز و دستور جلسه آینده 21ر4ر1328 حسب دستور ریاست محترم مجلس شورایملی و نظر بماده 93 آئین نامه داخلی مجلس شورایملی روز و ساعت تشکیل جلسه آینده و دستور آن برای درج رد روزنامه رسمی باطلاع می‌رسد: روز تشکیل جلسه – 4 شنبه 22 تیرماه 1328 ساعت تشکیل جلسه 4 ساعت قبل از ظهر دستور جلسه: بقیه شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع ببودجه سال 1328 کل کشور جلسه فوق العاده روز چهارشنبه 22 تیر ماه 1328 ساعت هشت بعد از ظهر دستور جلسه: بقیه شور در گزارش کمیسیون کشور راجع باصلاح قانون انتخابات اداره دفتر مجلس