مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۱ بهمن ۱۲۸۸ نشست ۵۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۱ بهمن ۱۲۸۸ نشست ۵۰
جلسه ۵۰
مذاکرات پنج شنبه ۲۹ محرم ۱۳۲۸ مجلس شورای ملی
مجلس سه ساعت و نیم به غروب در تحت ریاست آقای ممتاز الدوله نائب رئیس دوم منعقد گردید.
( آقای معاضد الملک مذاکرات جلسه قبل را قرائت نمود. )
نائب رئیس ـ ملاحظه در صورت مجلس هست ؟
آقا شیخ ابراهیم ـ نوشته بود رجوع به کمیسیون شد کدام کمیسیون
معاضد الملک ـ بعضی راجع به کمیسیون مبتکرات بود بعضی راجع بکمیسیون عدلیه .
نائب رئیس ـ مطرح مذاکرات امروز بقیه راپورت کمسیون فواید عامه راجع به استخدام یک نفر دوم راپورت کمیسیون داخله راجع به مناقشه ساری و بار فروش در خصوص محل انجمن ولایتی سیم راپورت کمیسیون داخله راجع به مناقشه سمنان و دامغان در خصوص محل انجمن و شور آخری در باب طرح قانونی که میرزا اسدالله خان پیشنهاد کرده و انتخاب سه نفر برای کمیسیون فواید عامه راپورت کمیسیون پست و تلگراف در خصوص استخدام مستر ارنس نیو را ذکاء الملک قرائت نمودند و کاغذ وزارت پست هم در باب تأکید این مطلب مجدداً قرائت شد.
نائب رئیس ـ مباحثه این لایحه به طور کلی ختم نشده است پریروز اینجا مباحثه شد ولی تمام نشد.
معزز الملک ـ به عقیده بنده در این لایحه دو مطلب است که به طور کلی از هم باید جدا بشود و یکی آنکه کمیسیون بودجه در این باب چه نظر خواهد کرد یکی پذیرفتن این شخص است برای تلگرافخانه به عقیده من قبل از اینکه داخل مذاکره شویم این مطلب را رجوع به کمیسیون بودجه کنیم ببینیم چه رأی می دهد بعد از آنکه کمیسیون بودجه نظریات خود را پیشنهاد مجلس کرد آن وقت در این باب مذاکره بشود.
وکیل التجار ـ پریروز د راین باب خیلی مذاکره شد بنده لازم می دانم که یک نکته را بدواً عرض کنم این مطلبی است که نباید داخل مباحثه بشویم می خواستم عرض کنم که خارج از موضوع صحبت نکنیم چون ما پریروز خیلی صحبت کردیم که قرارداد با مجلس است .
نائب رئیس ـ خارج از موضوع است خوب است جناب معاون اگر فرمایش در این باب دارند بفرمایند.
وکیل التجار ـ موافق نظامنامه داخلی باید رجوع به کمیسیون بشود و داخل مذاکرات نشویم اولاً باید معین بشود که استخدام او پذیرفته می شود یا خیر و تا هنوز معین نشده است نمی شود در کمیسیون بودجه برود.
متین السلطنه ـ بنده فرمایش آقا را قبول دارم یعنی بعد از آنکه تصویب شد آن وقت برود به کمیسیون بودجه ولی از قرار راپورت همچو می نمایاند که این کار خیلی فوری است و چون فوری است پس باید اساساً رأی گرفته شود و بعد به کمیسیون بودجه برود وقتی که معلوم شد پذیرفته نشد محتاج به رفتن کمیسیون بودجه نیست .
منتصر السلطان ـ پریروز قرار شد که این لایحه وزیر را پیشنهاد کنند باید در اساس این صحبت کرد که می توانیم این شخص را بپذیریم یا خیر چون در کاغذ امروزه وزیر هم ذکر شده است که این مستشار دائمی نخواهد بود واین موقتی است و وقتی رجوع بکنیم به کمیسیون بودجه مثل این است که این را پذیرفته و قبول کرده ایم .
شیخ ابراهیم زنجانی ـ در موضوعی که هیچ معلوم نباشد صحیح نیست دراو مذاکره کرد اول باید معلوم شود که این شخص به استخدام قبول می شود آن وقت به کمیسیون بودجه برود.
حاجی سید نصرالله ـ بنده هم همین عرض را می کنمن که ببینیم وجود چنین آدمی لازم است یا خیر وزیر پست هم همین را پیشنهاد کرده است و می گوید اداره پست حاجت دارد به این استخدام شش ماهه باید رأی گرفت اگر قبول کردید برود به کمیسیون بودجه و الا خیر .
تقی زاده ـ بنده موافق نیستم به این اظهارات و اعتقادم این است به کمیسیون بودجه برود و خلاصه ملاحظات آنها بیاید و یکی دیگر این است که اولاً باید به کمیسیون فوائد عامه برود و بعد به کمیسیون بودجه بعد صلاحیت را مجلس تصویب کند کمیسیون فواید عامه در این باب رجوع به کمیسیون بودجه کرده است مثل اینکه طرحی است و رأی داده است مثل این است که خطال کرده اند و از وظایف او نبوده و کمیسیون فواید عامه وظیفه خود را عمل نکرده است و آن وظیفه که از باب کمیسیون دارد به جا نیاورده و یک چیز دیگر پیشنهاد مجلس کرده است .
معزز الملک ـ بنده عرض کردم و پیشنهاد کردم و اغلب از آقایان رد کردند عرض بنده را و مجدداً عرض خود را تجدید می کنم این که گفتم به کمیسیون بودجه برود و اغلب آقایان فرمودند ما هنوز مستخدمی نداریم که حقوق او را رجوع به کمیسیون بودجه بنمائیم فرض بفرمائید تصویب گردید و از مد نظری که وزارت پست دارد شما هم قبول کردید که یک نفر مستخدم برای اصلاح تلگرافخانه لازم داریم آن وقت رجوع گردید به کمیسیون بودجه و کمیسیون بودجه از مدنظر مالیه موانعی داشت که تصویب نکرد پس باید اول به کمیسیون بودجه برود تا اینکه از مدنظر بودجه سنجیده شود تا آن وقت یک مرتبه وارد مجلس بشود.
اسدالله میرزا ـ گمان می کنم اجازه ندادند به معاون در صورتی که معاون حق داشت که در هر موقع که توضیح لازم بداند بگوید و یکی دیگر در این مسئله که می فرمائید رجوع بشود به کمیسیو نبودجه گمانم این است این وارد می شود به نظامنامه ها که کنتراتی است با خارجه بسته می شود اگر داخل این مسئله می شود بنده عرض می کنم اول اساساً معلوم شود و د رآن مواد مذاکره کنند آن وقت رجوع به کمیسیون بشود و یکی دیگر فوریت این بود وزیر تمنا کرده است به جهت این است که تکلیف این شخص معلوم شود.
نائب رئیس ـ در خصوص اینکه به معاون اجازه داده نشد به واسطه این بود که مربوط به نظامنامه داخلی مجلس بود.
تقی زاده ـ اینکه به مجلس آمده است وزیر خودش نوشته است لایحه و در اولش چاپ شده است و چون لایح است به موجب ماده ۲۰ نظامنامه داخلی مجلس حق دارد اما اینجا یک حق اسدالله میرزا تصویب می کنم که این را رجوع کردند به فوائد عامه .
معاون وزیر تلگراف ـ بنده عرض می کنم یک ماه به سال مانده است و هر روز هیئت وزراء رفورم بودجه قانونی می خواهند و ما نداریم در اداره تلگراف کسی را که بتوانیم استفاده بنمائیم و اجزاء ولایات متصل تلگراف می کنند که تکلیف ما چیست ترتیب قانونی ما کو بودجه ما کو تمام را جواب دادیم که برای سال نو برای شما انجام خواهیم داد تمام ملاحظاتی که ما کردیم این بود که کسی که تازه داخل می شود فوری از وضع این مملکت اطلاع ندارد بهتر از این رو با علم تر از این به نظر نداریم که از آب و خاک این مملکت اطلاع داشته باشد زیرا که هر اداره ترتیبی دارد اداره تلگراف سیم است دستگاه و مقره باید مستخدم اروپائی مطلع از اسامی این کار باشد حالا هم اصرار نداریم که حتماً باید این شخص در این اداره باشد پانزده روز است که این مطلب را به مجلس مقدس پیشنهاد کردیم و الان شش روز است که این شخص وارد طهران شده است و در تلگرافخانه خودشان مستخدم است و مواجب به او می دهند در این چند روزه اصرار می کنند که خواهش کردید یک نفر ما لازم داریم ما قول دادیم بعد از ورود او را به شما می دهیم الان آمده است اگر لازم ندارید بفرستیم اورایی کار خودش به ما مأموریت ما متحیر ماندیم که چه بگوئیم از یک طرف می خواهیم ترتیب خودمان را معین کنیم از طرف دیگر این بیچاره شش روز است سرگردان است امروز خوب است در اساس این مسئله و رد و قبول این شخص رأی بگیرید تا تکلیف معین شود اگر این شخص قبول نشد برویم فکر کسی دیگر را بنمائیم منحصر به این شخص که نیست .
محمد هاشم میرزا ـ رجوع می شود به کمیسیون بودجه اگر خارج می شود که خیر و الا عرض کنم وزارت پست و تلگراف امروز یک یاست این به در پست هم خواهد خورد و معاون وزیر تلگراف فرموده بودند که مستشار دائمی نیست اگر این مستشار موقتی است باید برای هر وزارت خانه یک مستشار بیاوریم .
نائب رئیس ـ در این کاغذی که وزیر نوشته توضیح داده و جواب شما خواهد بود که مستشار نیست مستخدم شش ماهه است اگر خواسته باشید معاون ایشان توضیحات بدهند.
معاون وزیر پست ـ این شخص مستشار نیست ابداً میکانیک می داند سیم کشی می داند ترتیب بودجه و قانون را اطلاع دارد فقط این شخص را ما خواستیم
برای اینکه اگر بخواهیم ترتیباتی بدهیم معاونت بکند و در این قرارنامه بعضی شرایط نوشته شده است که اگر به سفر برود چه باید کرد چه بکنیم اتفاقی است این ششماه قابل مذاکره نیست نقداً او را لازم داریم خود ما هم نمی دانیم بعد از شش ماه این شخص بدرد ما خواهد خورد یا خیر و الان می خواهیم وارد بکنیم بکار یک شخصی را که آورده ایم موقتاً برای هر کاری که لازم داریم امروز و فوریتش لازم شود به این شخص رجوع می کنیم احتمال دارد فردا او را بفرستیم به سیستان که دستگاه درست کند این را مستشار نمی گویند اگر بخواهیم الان یک نفر اروپائی مستشار بیاوریم سه ماه وقت لازم دارد تا ترتیبات را مطلع بشود با این وقت کم تا او مطلع بشود سال تمام شده است .
منتصر السلطان ـ می خواستم عرض کنم تعجب بنده زیادتر شد و فرمایش معاون وزیر بنده را قانع نکرد و استعجاب بنده را زیادتر کرد می گویند آدم نداریم برای ترتیب رفورم جدید بنده تعجب دارم از اداره تلگرافخانه که اجزاء دارند ماهی شصت تومان صد تومان دویست تومان حقوق می برند همه زبان دادن به اطلاع و ترتیب خودشان را می دانند چگونه نمی توانند که ترتیب مواجب خود و سایر اجزاء را به طور جدید بنویسند و بفرستند خیلی افسوس می خورم از یک اداره که هیچ اطلاع ندارد واین یک شخصی است میکانسین برای کارها یاداره هست پس باید همان طور که آقای تقی زاده فرمودند رجوع بشود به کمیسیون بودجه که نظریات خود را کرده ببینند بودجه دولت می تواند یک همچو شخصی را حقوق بدهد یا خیر آن وقت به مجلس بیاید.
میرزا اسدالله خان ـ این یک دفعه به کمیسیون رفته است خوب است اساساً امروز این مطلب را گفتگو نکنیم یعنی در خصوص قبول او بعد رد خصوص اینکه برود به کمیسیون بودجه زیرا که بعد از آنکه رفت به کمیسیون بودجه از نقطه نظر مالیه در آن گفتگو خواهد شد لکن اگر بخواهیم بگوئیم انگلیسی یا آلمانی با روسی باشد آیا با تأسیس این خدمت د راداره تلگراف لازماست یا خیر بنده گمان می کنم اساساً مذاکره نشود بهتر است .
متین السلطنه ـ بنده جواب یک دو نکته معاون را که لازم می دانم عرض کنم اگر خارج از موضوع است باید گفت چرا به ایشان اجازه داده شده است عرض می کنم این طور که می فرمائید عقیده ثابت ما را ساقط می کند وزراء می خواهند همیشه از روی اضطرار و عجله کارها را بگذرانند ونمی خواهند که از روی فرصت از مجلس بگذرد و نمی خواهند وقت به مجلس بدهند می گویند این شخص وجودش خیلی لازم شده است ومذاکه رد راین باب شده دیگر نمی شود مذاکره بشود مطلب دیگر اینکه لفظ مستخدم را مستشار عوض کردند این چند وقت برای مستشار هم کافی بود چندان فرق نمی کند چه مستشار باشد چه مستخدم و ثانیاً فرمودند این شخص میکانیک چی است اینها را ما می دانیم تصور نفرمائید که ما خیال کردیم برای ادارهتلگراف یک نفر موسیقی دان لازم دارند خوب است مجلس رأی بدهد و بنده پیشنهاد می کنم که رأی گرفته بشود که این قابل است یا خیر آن وقت به کمیسیون بودجه برود و الا حالا کمیسیون بودجه هیچ نمی داند در چیزی که مجلس تصویب نکرده چگونه رأی بدهد.
افتخار الواعظین ـ بنده عرض می کنم در مورد نظامنامه داخلی ماده به ماده رأی گرفتیم که این قدر مذاکره نشود و این صریح ماده نظامنامه است که باید از نظر کمیسیون بودجه بگذرد و بعد بیاید به مجلس و رد و قبولش در مجلس مذاکره بشود.
نائب رئیس ـ مذاکره کافی است و عقیده بنده این است که به کمیسیون بودجه باید رجوع بشود محتاج به رأی گرفتن هم نیست به واسطه آنکه در نظامنامه تصریح کرده است اگر در مقابل صراحت نظامنامه رأی می گیریم مسائل دیگر که رجوع به نظامنامه است لازم است که رأی بگیریم پس این را راجع می کنیم به کمیسیون بودجه و فوائد عامه و تأکید می کنیم که زودتر این را راپورت بدهند ( رجوع شد به کمیسیون بودجه ) .
راپورت کمیسیون داخله در باب تعیین مرکزیت ساری و بار فروش برای تشکیل انجمن قرائت گردید به موجب ورقه علیحده .
وکیل التجار ـ این مسلم است نظر به نقطه اهمیت تجارتی واهمیت محلی و سایر چیزها بار فروش حق مرکزیت دارد بلی ساری یک وقتی از سابق حاکم نشین بوده است ولی این مسئله مثل شاهرود و بسطام است که همین طریق اتفاق افتاد عرض می کنم ساری یک عمارتی حاکم نشین دارد و از قدیم حاکم نشین بوده است ولی حالا هم اغلب البته این به نظر آقایان هست که مسلماً بار فروش مرکز تجارت محل اقامت مأمورین خارجه از کار گذار و غیره است لابد انجمن ها برای رفع حوائج عامه است باید در محلی که اهمیت زیادتر دارد همانجا مرکز انجمن باشد و در واقع می توان گفت که بعد از رشت بار فروش است و از این گذشته این سابقه دارد د ردوره گذشته هم خیلی گفتگو شد پس از مذاکرات چند تلگراف از مجلس گذشته صائر شد که محل انجمن باید بارفروش مرکز باشد و این مطلب حتمی است و جای انکار نیست .
متین السلطنه ـ بنده حاضر و مایل هستم که هیم نظامنامه ایالتی و ولایتی را بدون تغییر یک حرفی اجرا کنیم اگر یک نیم ساعت در این باب مذاکره کنیم آن وقت از بعضی اظهارات مأمون هستیم که اگر مجلس مقدس د راین باب اصلاحاتی لازم بداند بدهند بکنند و می خواهم عرض کنمن که انجمن باید جائی تشکیل شود که حاکم نشین است و امروزه ساری حاکم نشین است و این ملاحظاتی را که آقای وکیل التجار التجار فرمودند از حیث اهمیت تجارتی و غیره کمیسیون تمام را منظور داشته است واین را هم می دانیم که تلگرافاتی از مجلس صادر شده است لکن حاضر شده ایم که به موجب نظامنامه ایالتی و ولایتی حل کنیم و بنابراین حاکم نشین ساری محسوب می شود و باید انجمن ولایتی هم در آنجا تشکیل شود حالا کوچکتر است باشد ولی حاکم نشین است .
حاجی سید نصرالله ـ مباحثه در این مسئله را بنده صحیح نمی دانم این باید برگردد به وزارت داخله که مطابق همان قانون عمل کند وگمان میکنم اگر این ملاحظاتی که گفته شد نظر وزیر هم متوجه شود لایحه قانونی جدیدی در این باب پیشنهاد کند.
منتصر السلطان ـ بنده عرض کنم چون مازندران طولش خیلی زیاد است و بار فروش هم در وسط واقع است ساری در کنار واقع شده است و از آنجا تا استر اباد چهار فرسخ است و چنانکه از نور که یکی از ولایات است بخواهند بروند آنجا باید بیست و پنج فرسخ را ه طی کنند گذشته از این محل قونسول گری روس و غیره در بار فروش واقع است به عقیده من باید بار فروش معین شود.
هاشم میرزا ـ یک جز از فرمایش آقای متین السلطنه السلطنه که فرمودند میخواهم بنده توضیحی عرض کنم با اینکه هر جا حاکم نشین است انجمن هم باید همانجا باشد اگر بخواهندکه ساری حاکم نشین باشد و بار فروش محل انجمن این صحیح نیست و اما مسئله آقای وکیل التجار التجار که فرمودند نظر به اهمیت تجارتی عرض میکنم در این مسئله اهمیت تجارتی منظور نیست باید اهمیت نقطه سیاسی منظور باشد و عرض میکنم از هزار سال قبل ساری حاکم نشین و پایتخت بوده است و حالا هم باشد.
متین السلطنه ـ بنده میخواستم عرض کنم این مسئله را که یکی از واد نظامنامه داخلی میگوید که باید انجمن ایالتی در شهر حاکم نشین باشد و در اینکه ساری از مدتها حاکم نشین باشد و در اینکه ساری از مدتها حاکم نشین بوده است علی الظاهر باید آنجا انجمن هم بوده باشد و حالا اگر بخواهند مرکز را بار فروش قرار بدهند مطلبی است علیحده که باید موافق قانون به مجلس بیاید.
معزز الملک ـ بنده هم با مخبر همراه هستم.
نوبری ـ بنده با اظهارات مخبر کمیسیون هم رأی هستم ولی این مسئله را پیشنهاد میکنم که باید محل حکومت را بار فروش قرار دهند
مرتضی قلیخان ـ بنده مخالف این مسئله هستم عرض میکنم میخواهیم به واسطه هر ملاحظه قانون را تغییر بدهیم این نمیشود امکان ندارد که حاجی حاجی سید نصرالله نصرالله فرمودند رجوع شود به وزارت داخله عرض میکنم حاکم را.
رئیس ـ خارج از موضوع است.
وکیل الرعایا ـ بنده تصدیق میکنم فرمایشات حاجی سید نصرالله را و عرض مکنم باید رجوع کرد به وزارت داخله.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ جهت تشکیل انجمن چیست؟ جهت تشکیل انجمن این است که نظارت در ادارات دولتی داشته باشد میباید هر جا حکومت هست انجمن هم همانجا باشد.
کاشف ـ بنده عرض میکنم خوب است موافق قانون و نظامنامه مذاکره کنیم و در این موضوع گمان میکنم اگر بخواهیم بر خلاف نظامنامه مذاکره کنیم میتوانیم والّا بیش از این در این مسئله صحبت نباید کرد.
نایب رئیس ـ در اینکه رجوع به وزارت داخله شود عرض کردم هر کسی مخالف است اظهار کند و یک قانونی نوشته شده است برای انجمن های ولایتی و ایالتی که وزارت داخله باید مطابق آن عمل کن حالا اگر بر خلاف او هم چیزی به نظرش رسد باید پیشنهاد کند و این یک مطلبی نیست که ما در او رأی بگیریم حالا همان باید رجوع شود به وزارت داخله و ارجاع خواهد شد.
(در این موقع راپورت دیگری راجع به سمنان و دامغان به موجب ورقه علیحده قرائت شد.)
معزز الملک ـ بلی بده عرض میکنم چون این مسئله نظیر همین مسئله ساری و بار فروش است
استدعا میکنم در این باب حرفی دیگر زده نشود و همانطور رجوع شود به وزارت داخله تا بعد از آنجا تکلیف معلوم شود.
نایب رئیس ـ در این مسئله کسی اگر مخالف است اظهار کند والّا همینطور که گفته شد چون نظیر همان مسئله ساری و بار فروش است رجوع بشود به وزارت داخله.(ایرادی نشد و غالباً گفتند صحیح است.)
نایب رئیس ـ پس از رجوع میشود به وزارت داخله.
(در این موقع راپورت کمیسیون عرایض را در باب استعفای عده ای از اعضای این کمیسیون موافق ورقه علیحده قرائت کردند.)
نایب رئیس ـ به موجب این راپورت معلوم میشود به واسطه غیبت و استعفای بعضی از اعضای کمیسیون عرایض تعطیل شده است آقایانی که در این مدت غیبت کرده اند و استعفا نداده بودند باید استعفای ایشان به هیئت رئیسه رسیده باشد و هنوز استعفای این آقایان نرسیده است.
نجات ـ بنده استعفا داده ام به شعبه چهارم و در مجلس هم مذاکره شد.
نایب رئیس ـ عوض در شعبه انتخاب شده است یا خیر؟
تقی زاده ـ هنوز انتخاب نشده ولی امروز بنا بود که آقایان حاضر شوند انتخا کنند که تشیف نیاوردند قبل از ظهر بنا بود بیایند دو نفر آقایان حاضر شدند.
نایب رئیس ـ اسامی اشخاصیکه غائب بودند در جلسات کمیسیون اسامی وعده ایام غیبتشان را در کمیسیون بنویسند بفرستند به اداره مباشرت.(گفته شد غالباً استعفا دادند.)
نایب رئیس ـ آنهائیکه استعفا نداده اندو از این آقایان بدون استعفا هم هست.
کاشف ـ گویا خطاب به بنده است بنده استعفانامه خودم را به هیئت رئیسه دادم.
وزیر زاده ـ بنده پریروز در این خصوص استعفای آقایان اظهاری کردم و حالا هم عرض میکنم ما وکیل هستیم باید از برای ملت کار کنیم مثل سایر اجزای ادارات صبح بیائیم اینجا با شام من نمیدانم علت اینکه بعضی آقایان پنج روز داخل کمیسیون میشوند روز ششم استعفا میدهند چیست و همان طور که امروز عرض کردم میگویم بعد از این باید هر یک کدام از آقایان که استعفا میدهند علل استعفای خودشان را هم بنویسند بدهند.
نایب رئیس ـ در این خصوص مذاکره کافی است ما نباید داخل مذاکره شویم ما نظامنامه داخلی داریم تکالیف را در آنجا معلوم میکند اگر مطلبی داشته باشید باید به طور لایحه قانونی بنویسید پیشنهاد کنید.
کاشف ـ چون اینجا یک فرمایش فرمودند که ما وکلا چرا باید از کار خودمان استعفا بدهیم و کناره کنیم از کار کردند و فرمودند جهات استعفا را خوب اظهار نمایند بنده حاضرم در خارج هر کدام از آقایان بخواهند توضیحات بدهم در جهات استعفای خودم.
افتخار الواعظین ـ این فرمایش جناب آقای کاشف یک قدری موهم است و چنین مینماید که خدای همواسته در کمیسیون از ایشان وهنی شده است یا راجع به کمیسیون شکایتی است از این جهت عرض میکنم که ایشان چند روز است استعفا دادند و بنده در چهار روز قبل اطلاع دادم که دو نفر استعفا دادند کارهای کمیسیون پیش نمیرود عوض آنها را انتاب کنند و عرض میکنم که به هیچ وجه در کمیسیون واقعه نبوده است.
رئیس ـ سه نفر از کمیسیون پست و تلگراف کسر است حالا باید آن سه نفر را انتخاب کنیم.(کفته شد باید اسامی اشخاصیکه در کمیسیون هستند قرائت بشود.)شروع به قرائت اسامی اعضای کمیسیونها گردید بالاخره بنا شد اسامی آنهائی را که در هیچ کمیسیونی نیستند قرائت شود اسامی قرائت شد از قرار ذیل:
محمد هاشم میرزا ـ معاضد السلطنه ـ ادیب التجار ـ قوام الاسلام ـ کاشف ـ مصدق الممالک ـ منتصر السلطان ـ شیبانی ـ آدینه محمد خان ـ میرزا احمد ـ آقا سید حسین کزاز ـ آقا میرزا سید محمد صادق ـ آقا شیخ ـ آقا میرزا محمد نجات ـ آقا سید جلیل ـ آقا شیخ محمد حسین یزدی ـ آقا شیخ رضا.(ورقه رأی توزیع شد برای استخراج آراء سه نفر به قرعه معین شد.)
وزیر زاده ـ منتصر السلطان ـ آقا میرزا محمد نجات.(با یک نفر منشی رفتند به اطاق دیگر استخراج نمایند بعد از تنفس تشریف آوردند و اظهار فرمودند که آقایان ذیل انتخاب شدند.(آقای معاضد السلطنه ۲۹ رأی، آقای منتصر السلطان ۲۶ رأی، آقای سید جلیل ۲۲ رأی.)
ممتاز الدوله ـ طرح قانونی آقا میرزا اسدالله خان را که به کمیسیون بودجه رجوع شده بود در کمیسیون قسمت اول آن را قابل توجه دانسته و قسمت آن را با تغییر در عبارت آن به مجلس اعاده داده حالا هم باید مجلس شور کرد رأی خود را اظهار نماید.(راپورت کمیسیون بودجه راجع به طرح آقا میرزا اسدالله خان قرائت شد.)
موتمن الملک ـ بعد از آن که از کمیسیون مبتکرات برگشت شور اول و ثانی میشود.
ممتاز الدوله ـ این شور ثانوی است مجلس رأی میدهد که داخل مذاکره شویم میخواهیم ببینیم مخالفی دارد یا خیر این شور دوم و شور اخریست اگر مخالفی هست اظهار نماید.
ممتاز الدوله ـ حالا که مخالفی نیست شروع به مذاکره میکنیم.(اصل طرح میرزا اسدالله خان قرائت شد.)(اصلاح کمیسیون نیز خوانده شد مجدداً.)
وکیل التجار ـ این طور که در راپورت نوشته شده ممکن است که اسباب زحمت بیشتر فراهم شود به این جهت قسمت اول این طرح را هم لازم میدانم و این هم توضیح نشد که سایر نمایندگان در سایر کمیسیونها حق دارند که استماع مذاکرات را بنمایند و بعضی توضیحات بدهند یا ندهند.
مرتضی قلیخان ـ بنده بر خلاف ایشان جز اول را لازم نمیدانم به جهت این اگر جز اول باشد خیلی اسباب گرفتاری ما خواهد شد بهتر این است که به طور اجمال باشد شاید فردا موقعی شد مناسب پیدا شد که وکلا در یکی از کمیسیونها حاضر شدند و این حضور آنها اسباب تضییع وقت کمیسیون را کرد پس این قیدی است غیر لازم وقتی که کمیسیون منعقد میشود هیچ کس غیر از اجزاء لازم نیست حضور به هم رسانند پس به عقیده بنده بهتر این است کهبه همان کمیسیون بودجه رأی بدهیم و شاید شش ماه دیگر محتاج شدیم که برای کمیسیون دیگر هم رأی بدهیم.
وکیل الرعایا ـ این قسمتی را که کمیسیون کرده اند الیم است و آن قسمت اولی به عقیده بنده اسباب زحمت خواهد بود.
میرزا ابراهیم خان ـ این که کمیسیون قید اول را لازم ندانست برای این بود که ملاحظه در امور مالیه از وظایف مجلس است و فردفرد وکلا حق دارند که از امور مالیه مملکت مطلع باشند و این از قبیل اوضیح واضحات است واین شرحی که آقای میرزا اسدالله خان پیشنهاد کردند مقصود ایشان این است که وقتیکه یک وطلبی در کمیسیون بودجه تصویب شد و به مجلس پیشنهاد شد اظهاراتیکه آقایان وکلا میکنند از روی یک بصیرت و آگهی باشد و از مطلب مسبوق باشند و اینکه به موجب این ماده حق بدهند به نمایندگانی که عضویت ندارند کهدر موقع انعقاد کمیسیون حاضر شوند و استماع مذاکرات را نموده مطلع باشند و این که یکی از نمایندگان فرمودند که حق بدهند به سایر نمایندگان که آنچه به نظر ایشان میرسد حاضر شده اظهار نمایند و این را برای اینکه مبادا این سبب شود که حق کدام است ضایع شود اما اگر اجاره بفرمائید نمایندگانی که برای استماع حاضر میشوند بعد از استماع مذاکرات رأی و توضیح خود را نوشته یا در داخل یا در خارج به رئیس کمیسیون تقدیم نمایند.
میرزا اسدالله خان ـ قسمتی را که آقای وکیل الرعایا فرمودند که اسباب زحمت میشود و اینکه جز اعضاء رئیسه کسی دیگر داخل نشوند و این را صحیح نمیدانم این فقط یک حقی است که به یک رئیسی داده شده است واین یک استثنائی است برای آن حقی که به رئیس داده شده که فقط در کمیسیون بودجه شاید اعضاء بتوانند حاضر شوند در آن کمیسیون و استماع مذاکرات و مطالب را بنمایند و بنده گمان میکنم که این قسمت اولی خیلی لازم است.
فاتح الملک ـ بنده بر عکس گمان میکنم که اگر ممکن بشود اغلب نمایندگان در کمیسیونها حاضر شوند و اگر هم چیزی به نظرشان میرسد بنویسند بدهند که رأی آنها هم معلوم باشد و این ضرری هم ندارد.
کاشف ـ بنده این ملاحظه را که کرده اند تا یک اندازه صحیح میدانم اگر بتوانند آقایان حاضر شوند و توضیحات خود را بدهند خیلی کارها سهلتر خواهد شد و این را بنده مغایر نمیدانم.
متین السلطنه ـ این مطلبی که حالا به میان آمد گمان میکنم از موضوع طرح اسدالله خان خارج باشد به جهت اینکه آن منحصر به بودجه میباشد و اما در باب این طرح باید توضیحی داده شود که معلوم شود مقصود چیست مقصود چنانچه آقا میرزا ابراهیم خان فرمودند این است که چون مسئله
بودجه و امور مالیه یک اختصاصی به مجلس دارد لازم است که تمام نمایندگان حاضر شده بدانند اولاً تمام کارهای این مملکت انحصار به مجلس دارد منحصر به بودجه و مالیه نیست ولی اینجا یک فایده دارد فقط مقصود سرعت عمل است هیچ نتیجه دیگری متصور نیست به جهت اینکه اعضائی که حاضر میشوند مطالب را میشنوند و مباحثات اعضاء کمیسیون را گوش میدهند و اگر هم ایرادی داشته باشد از مذاکرات کمیسیون قانع میشوند و خیلی طول میکشد این مباحثات اگر بخواهند تمام در مجلس بگذرد و این یک تدبیری است که ریخته اند که مباحثات بودجه قدری مختصر شود و مطالبی که در کمیسیون گفته شده در مجلس تکرار نشود و آن این است که گفته اند اعضاء و نمایندگان میتوانند حاضر شوند و بشنوند آن دلایلی را که اعضاء کمیسیون ذکر میکنند و اگر اجازه داشته باشند که در مذاکرات کمیسیو بودجه اظهار رأی خود را بکنند آن وقت کمیسیون حال مجلس را پیدا میکند این است که قید شده است که شرکت در مذاکرات کمیسیون نشود و فقط برای سرعت گذشتن عمل حاضر شوند و دلایل کمیسیون تضییع ننمایند.
افتخار الواعظین ـ بنده مخالف آقای متین السلطنه السلطنه السلطنه هستم که فرمودند اگر حق استماع نداشته باشند آن وقت اسباب زیادی مذاکرات در مجلس میشود.
ممتاز الدوله ـ برای اینکه مطلب زود حل شود عرض میکنم که پیشنهاد آقا میرزا اسدالله خان دو مطلب داشت یکی اینکه وکلا حق ندارند در سایر کمیسیونها حضور به هم رسانند یکی اینکه حق دارند در بودجه حضور به هم رسانند کمیسیون مسئله اول را کهنمایندگان حق ندارند به سایر کمیسیونها حاضر شوند قابل توجه ندانسته و فقره دوم را که در کمیسیون بودجه حضور داشته باشند تغییر در عبارت مجلس دانسته حالا برای اینکه زود مطلب حل شود این دو مسئله را خوب است داخل هم نکنیم و یکی یکی مذاکره کنیم که زود ختم شود اول آن قسمت اول را مطرح قرار بدهند آنکه تمام شد شروع به قسمت دوم نمائید اینطور بهتر مطلب تمام میشود.
اسدالله میرزا ـ اینجا بعضی ها میگویند خوب است هر یک از آقایان وکلا بروند در کمیسیونها و مذاکرات را استماع نمایند آن وقت این معنی کمیسیون را از میان میبرد و این قسمتی را که کمیسیون مبتکرات قطع کرده اند بنده هم رفیق ایشان هستم برای اینکه اطل موضوع ما ثابت میکند آن قسمت اولی را برای اینکه وقتی قید کنیم که حق داشته باشند بروند به کمیسیون بودجه این یعنی چه یعنی به سایر کمیسیون ها حق ندارند بروند و اگر حق میداشتند که در هر کمیسیونی بروند دیگر محتاج به این ماده نبودیم پس به عقیده بنده آن قسمت اول لازم نیست و برای اینکه بودجه خیلی مفصل است فقط بروند و استماع کنند بدون شرکت در مذاکرات برای این که کمیسیون که پنج نفر اعضاء دارد وقتی بنا شد همه بگویند بروند آنجا و در مذاکرات مجلس مداخله نمایند.
وکیل الرعایا ـ بنده میدانم و میدانم که آقایان هم میدانند که قبل از احتیاج و دعوت به کمیسیونها نباید رفت و لیکن چیزی که ما را محتاج کرده است به این قانون این است که یک جمعی بروند در کمیسیون بودجه برای اینکه سهولتی در کار مجلس بدهند در این حین آقایان این را مقدمه این قرار میدهند که به سایر کمیسیون ها بروند بدون اینکه بدانند حکمت این چیست و منفعتی که ما از این کار میبریم چیست و منفعتی را که مجلس میبرد چیست اگر ما نرفتیم که معلوم است آنها رأی خود را میدهند و مباحثاتی که لازم باشد کرده نتیجه را اطلاع میدهند اما یک دفعه که حاجت ما را مجبور کرد که برویم پشت درب بایستیم این قدر حق داشته باشیم که پشت درب بایستیم و داخل جلسه شده مذاکرات را استماع کنیم و آن چیزی را که به نظر ما میرسد در خارج به ایشان بگوئیم آن قسمت اول را که هیچ کس ندارد که در سایر کمیسیونها حاضر شود بنده هیچ لزومی در آن نمیبینم اما قسمت ثانوی خیلی خوب است من شریک آن اشخاس هستم که این قانون را لازم میدانند.
ممتاز الدوله ـ شماموافق بودید با آقا میرزا اسدالله خان از آقایانی که اجاره نطق به ایشان داده میشود خواهش میکنم که مراعات موافق و مخالف را در نطف خودشان بکنند.
فاتح الملک ـ بنده با آقا میرزا اسدالله خان مخالفم که حق ندرند نمایندگان به سایر کمیسیونها بروند امروز نمایندگان بیش از شش نفر یستند و مطابل نظامنامه داخلی این کمیسیونها باید تغییر پیدا کند و آنها عوض میشوند در این صورت اگر نماندگان در کمیسیون بروند و ذهن آنها آشنا بشود و مطلع باشند ضرر ندارد نهایت این است که وقتیکه داخل میشوند در مباحثات شرکت نکنند و ساکت باشند و اگر چیزی به نظر ایشان میرسد نوشته به کمیسیون بدهند و این را بنده لازم میدانم آن چیزی را که نماندگان به نظرشان میرسد و به کمیسیون میدهند کمیسیون میخواهد مطرح بکند والّا فلا.
میرزا اسدالله خان ـ اینکه آقای وکیل الرعایا فرمودند که این قانون است که تازه میخواهیم بگذرانیم بنده عرض میکنم این قانونی است که طبیعت برای کمیسیونها گذاشته است برای فرق بین مجلس و کمیسیونها که در مجلس تمام نمایندگان حق دارند حاضر شده و در مطالب شدکت کنند و اظهار رأی کنند یعنی این از وظایف نمایندگان است ولی کمیسیون را از برای این درست کرده آن که یک دوازده نفر یا شش نفر مخصوص را انتخاب میکنند که بروند آنجا و عقائد خودشان را روی کاغذ آورده به مجلس پیشنهاد کنند و حالا بدون اینکه قانون را بگذاریم جضور به هم رسانند یعنی هیچ یک از آنها نمیتواند داخل کمیسیونی که راجع به او نیست بشود و اگر فرضاً داخل شد یا این که او را نمیپذیرند و اگر این که احتراماً پذیرفتند مذاکرات خودشان را قطع میکنند تا هنگامی که آن نماینده خارح شودو استثنائی که برای این قانون معین کردیم فقط کمیسیون بودجه است که هر یک از نمایندگان را حق بدهیم که در جلسات آن کمیسیون بتوانند حاضر شوند و اگر آقایان ملاحظه کرده باشند در سایر قوانین هم همین طور است که تمام نمایندگان جز در کمیسیون بودجه در کمیسیونهای دیگر نمیتوانند حاضر شوند کمیسیون میتواند ایشانرا بپذیرد بدون اینکه مینویسند و به کمیسیون میدهند و اگر کمیسیون صلاح بداند آن را تحت بحث ومداقه می آورد.
کاشف ـ بنده عرض میکنم از تمام مذاکرات کمیسیون باید اطلاع داشته باشند و اطلاعات خود را هم اگر لازم باشد اظهار بدارند و اگر حق مذاکره هم نداشته باشند خیلی اسباب زحمت میشود مثل اینکه در کمیسیون داخله بعضی ایضاحات لازم و از آقایانی که داخل نبودند خواستم که تشریف بیاورند و در مذاکرات شرکت بکنند و این هیچ مغایرتی ندارد و باید نماندگان که تشریف میبرند اگر اظلاعتی هم داشته باشند به آنها حق بدهیم که بتوانند اظهار کنند و این سبب میشودکه وقتی که به مجلس میایند از جزئیات مطلب مطلع خواهند بود و مذاکرات کمیسیون درمجلس تکرار نخواهد شد.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ بنده میخواهم عرض کنم مذاکرات تمام شود و رأی بگیریم تقسیم جمعیت برای این است که هر قسمتی یک کاری را حاضر نمایند و اگر جماعت دیگر داخل مذاکرات آنها بشوند کار طول میکشد و انجام نمیگیرد مقصود این است که کار را کمیسیون تمام کند و به مجلس بفرستند حالا ما بدون ملاحظه میگوئیم که باید حاضر باشند و این که ما میگوئیم که حق دارند نمایندگان در کمیسیون بودجه حاضر شوند این خودش دلالت دارد که در کمیسیونهای دیگر نمیتوانند حاضر شوند بنده خواهش میکنم که به همان عبارت کمیسیون اولاً رأی بگیرید اگر تصویب نشد داخل مذاکرات شویم.
آقا میرزا ابرهیم خان ـ به فرمایش حضرت عالی موضوع مذاکره بین قسمت اول از طرف آقا میرزا اسدالله خان بود و بین راپورت کمیسیون بعد کم کم موضوع تغییر کرد و عنوان این شد که سایر نمایندگان حق دارند در سایر کمیسیونها حاضر شوند حالا بنده همین قدر میخواهم از آقایان استدعا کنم که در کمیسیونهائی که عضویت دارند وقت حضور در آنها را فوت نکنند تا این که در کمیسیون دیگر حاضر شوند.
آقا شیخ رضا ـ بنده اعتقادم این است که عیب نداشته باشد اعضاء مجلس در سایر کمیسیونها حاضر بشوند یعنی مشغولشان نکنند فقط حاضر شوند و استماع مذاکرات کمیسیون را بنمایند و آنچه که آقای آقا شیخ ابراهیم زنجانی ابراهیم زنجانی ابراهیم فرمودند که البته هر مطلبی که در کمیسیون مذاکرده بشود به مجلس می آید و نمایندگان از آن مطلع میشوند بنده عرض میکنم
غیر از آن چیزهئی که در مجلس گفتگو میشود بعضی چیزها در کمیسیون مذاکرده میشود که مدخلیت در راپورت است و تصریع آن کمیسیون را دارد پس بهتر این است که رأی داده شود در اینکه همه اعضاء بتوانند در پاره ای کمیسیونها حاضر شوند وفقط مذاکرات را استماع نمایند و این پیشنهاد آقای میرزا اسدالله خان یک مزید اختصاصی داشته باشد کمیسیون بودجه والّا سایر کمیسیونها هم گویا عیبی نداشته باشد.
حاجی سید نصرالله ـ بنده مخالف رأی آقا شیخ ابراهیم زنجانی ابراهیم زنجانی آقا شیخ ابراهیم زنجانی آقا شیخ رضا هستم و موافق تصویب کمیسیون و اگر چنانچه میخواهید دلایلش را هم عرض میکنم.
ممتاز الدوله ـ رأی میگیریم با این عبارتی که در راپورت کمیسیون نوشته شده است.(گفتند رأی بگیرید.)عبارت کمیسیون قرائت شد.
آقا شیخ اسمعیل هشترودی ـ بنده این را ملتفت نشدم و هم چه میفهمم که این قانون میشود از برای آن که تمام کمیسیونها بسته است و فقط کمیسیون بودجه باز است به نظر بنده این طور میشود.
ممتاز الدوله ـ آن دلایلی را که آقا میرزا اسدالله خان درمقدمه پیشنهاد خود ذکر کرده بودند هر کس آن عبارت و دلایل را خوانده باشد میپسندد و تصویب میکند.(عبارت کمیسیون به مضمون ذیل قرائت شد: نمایندگانی که در کمیسیون بودجه نعضویت ندارند میتوانند در هنگام مذاکرات در کمیسیون حاضر شده بدون این که در مذاکرات کمیسیون شرکت نمایند مذاکرات را استماع نمایند.)
ممتاز الدوله ـ رأی میگیریم در این عبارت که کمیسیون نوشته است هر کس این را تصویب مینماید قیام نماید.(اغلب قیام نمودند تصویب شد.)
ممتاز الدوله ـ این شرحی است که وزیر علوم آقای صنیع الدوله نوشته اند و خواهش کرده اند که کمیسیون خارجه فوق العاده تشکیل شود برای مطلبی که یک اندازه فوریت دارد که در آن کمیسیون باید مذاکره شود.
موتمن الملک ـ وزیر هر پیشنهادی یا مطلبی دارد اول باید بیاید به مجلس و مجلس رجوع به کمیسیون نماید نه این که خودش به کمیسیون بفرستد.
ممتاز الدوله ـ وزیر مینویسد که باید به طور فوق العاده کمیسیون خارجه تشکیل شود حالا این خواهش است که کرده است روز سه شنبه به طور فوق العاده کمیسیون برای مذاکرات وزارت علوم تشکیل میشود.
وکیل التجار ـ وزیر حق دارد قوربت یک مطلبی را بخواهد یا تشکیل کمیسیونی را تقاضا نماید ولی حق ندارد که تشکیل یک کمیسیون مخصوصی را تقاضا نماید.
ممتاز الدوله ـ وزیر حق دارد که کمیسیون فوق العاده بخواهد حالا روز شنبه کمیسیون خارجه بر حسب تقاضای وزیر تشکیل میشود آقایان عضو آن کمیسیون باید حاضر شوند.(اجازه ده دقیق تنفس داده شد.)
(مجدداً سه ربع قبل از غروب مجلس منعقد شد.)
معزز الملک ـ سه نفریکه از برای کمیسیون پست و تلگلراف انتخاب شدند آقای معاضد السلطنه است با اکثریت ۲۹ رأی آقای منتصر السلطان با اکثریت ۲۶ رأی آقای سید جلیل با اکثریت ۲۲ رأی.
رئیس ـ راپورتی است از کمیسیون پست و تلگراف رسید و راپورت را خواسته است قرائت شود.(آقای ذکاءالملک راپورت را در خصوص شکایت تجار تبریز در خصوص مخالفت گمرک از فروش جوهری و ورود جوهریات بود قرائت کرد.)
رئیس ـ در این باب داخل مذاکره نمیشویم میفرستیم طبع و توزیع شود.
وکیل الرعایا ـ عرض دارم.
رئیس ـ در این باب داخل مذاکره نمیشویم میگذاریم برای وقت مذاکره.
رئیس ـ راپورت کمیسیون بودجه راجع به مأموریت میرزا احمد خان حیدری است راپورت قرائت شد مبنی بر اینکه وزارت فوائد عامه از برای رسیدگی به جنگلها و عمل کسیسها میرزا احمد خان را به این مأموریت میفرستد و ماهی دویست تومان مقرری و دویست تومان خرج سفر برای او تصویب مینماید و کمیسیون ماهی یک صد تومان از برای خرج مسافرت او کافی میداند و حقوق او هم جز مواجب او باید محسوب شود.
رئیس ـ این یک دفعه مباحثه شده است اگر بازم میدانید و مخالفی نیست حالا شروع در شور ثانی آن نمائیم.
فهیم الملک ـ لازم است توضیحی عرض کنم سابقاً به وزارت فوائد عامه در همین خصوص پیشنهاد کرده بود که حقوق دو ساله این شخص به او داده شود و به این مأموریت عازم شود کمیسیون عقیده اش این شد که حقوق او مثل حقوق سایر ارباب باشد هر قسم که به آنها معامله میشود با این هم معامله شود و معامله شود و مثل مستخدم دولتی اجرت بگیرد کار بکند این بود که وزارت فوائد عامه مجدداً این طور پیشنهاد کرده است که دویست تومان مخارج مسافرت و مأموریت او هم در دومسئله بود که هر دو را در ضمن یک لایحه مخلوط کرده بود و میخواست از کمیسیون بگذرد و کمیسیون این دو مطلب را تجزیه کرد که یکی قانون کلی برای جمگله بود لازم دانست در این خصوص لایحه علیحده تقدیم مجلس شود و فقط برای عمل کسیسها همین مقدار را که ماهی صد و پنجاه تومان مداجب و ماهی صد تومان مخارج سفر است کافی دانست و این هم یک عمل مهم فوق العاده ای نیست و میرزا احمد خان میتواند به زودی این عمل را تمام کند لکن این مسئله خیلی اهمیت دارد لازم است زود حرکت کند و ممکن است در یک ماه آن عمل را انجام بدهد.
وکیل الرعایا ـ بنده در اینکه اساساً ماهی دویست و پنجاه تومان در سه ماه یا کمتر برای بدست آوردن پاره این تحقیقات داده شود زیاد نمیدانم لکن به شخص کار ندارم بنده به وزیر فوائد عامه میدهم که مسئولیت دارد بدهد به یک نفرکه خودش صلاح میداند برود این تحقیقات را بنماید.
حاجی محمد اسمعیل کاشف ـ اینکه مخبر فرمودند در یک ماه ممکن است اینکار صورت بگیرد پس خوب بود مینوشتند منتهی این مدت مأموریت سه ماه است.
فهیم الملک ـ منتهی یک مدت اکثری برای او معین شده است که در آن مدت محققاً این عمل صورت خواهد گرفت.(رئیس مخالفی که نیست؟)
معین الرعایا ـ چنانکه گفتند کمیسیون تصویب کرده است سه ماهه این عمل تمام شود و این مبلغ به او داده شود لکن میدانم یک چنین ماموریتی دو شرط عمده لازم دارد اول صحت عمل است و اگر این شخص صحیح العمل نیاشد ممکن است یک ضرر کلی به دولت بزند برای جلب یک نفع جزئی و او اظهار کرده است که حقوق خودم را نگرفته ام و از قراری که شنیده شده است حقوق سنه ماضیه اش را گرفته است باید این مسئله تحقیق شود اگر این طور باشد این شخص قابلیت این مأموریت را ندارد.
رئیس ـ در این خصوص صحبت نمیکنیم و این خارج از موضوع است.
فهیم الملک ـ وزیر فوائد عامه شرحی سابقاً نوشته بود که این مبلغ از مواجب او داده شود کمیسیون صلاح ندانست و گفت به هر کسی خدمتی رجوع میشود در ازای خدمتش مواجب باید به او داد و دیگر کمیسیون به هیچ وجه داخل این مذاکرات شخصی نمیشود کمیسیون همین قدر اساساً این مطلب را تصدیق میکند و به هیچ وجه به شخص کار ندارد از برای کسی که با این کار رسیدگی میکند این مواجب را میدهد و آنکه معین الرعایا فرمودند خارج از موضوع است.
شیبانی ـ میخواستم همین را عرض کنم که این مأموریت باید به یک شخص امین داده شود به جهت اینکه ممکن است این مرد اگر امین نباشد یک حقی به کسیسها بدهد که صد هزار تومان برای ملت و دولت ضرر داشته باشد. (رییس خارج از موضوع شدید)
حاجی شیخ علی ـ اگر همین صد تومان که به او داده میشود کفایت مخارج او را میکند عیب ندارد و اگر این شخص میرود و فردا یک صورت مخارج دیگر مینویسد در آن صورت زیاد است.
وکیل الرعایا ـ باز اسم شخص برده شده بنده عرض میکنم که ما این پول را در مقابل این شغل میدهیم به شخص کار نداریم.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ نتیجه تمام این مذاکرات به اینجا منتهی شد که ما دویست و پنجاه تومان میدهیم در ازای این شغل به این شخص که برود این عمل را تمام کند پس مختصر کنید و به همین جا ختم کنید مطلب را که مجلس تصویب میکند دویست و سی تومان به شخصی که این عمل را تمام کند داده شود یا خیر.
لسان الحکماء ـ بنده عرض میکنم ماخذی که کمیسیون به دست آورده برای کفاف انجام این عمل به وزارت فوائد عامه هم اطلاع داده است یا خیر البته در صورتیکه کمیسیون دویست تومان تصویب میکرد از برای صرفه بهتر بود لکن باید باید دانست که وزیر فوائد عامه ماهی چهارصد تومان معین کرده است آیا میتواند آن شخص با این مبلغ زندگی کند یا خیر و وزیر فوائد عامه قبول خواهد کرد یا رد میکند.
فهیم الملک ـ کمیسیون درست این مسئله را حساب کرد از برای مقرری یعنی مواجب این شغل صد و پنجاه تومان کافی است و از رأی مخارج سفر هم درست از هر حیث حساب کرد ماهی صد تومان کافی است.
ابوالقاسم میرزا ـ از قراری که آقا شیخ ابراهیم زنجانی ابراهیم زنجانی ابراهیم زنجانی فرمودند روی هم رفته دویست و سی تومان معین کنیم بدون آنکه تجزیه کنیم بنده عرض میکنم لازم است تجزیه شود برای اینکه صد وسی تومان حقوق او است و از صد تومان که از بابت خرج سفر به او داده میشود باید بعد از مراجعت صورت بدهد اگر کسر مخارج دیده شد آن وقت بقیه گرفته میشود و اگر اضافه خرج شد او خواهد مطالبه کرد پس لازم است مخارج سفر تجزیه شود.
فهیم الملک ـ بنده عرض میکنم این طوریکه شاهزاده ابوالقاسم میرزا فرمودند در صورتیکه کمتر خرج کند یا زیادتر فرق نمیکند همان ماهی صد تومان به او داده میشود.
رئیس ـ خلاصه راپورت کمیسیون این است که ماهی صد و پنجاه تومان از بابت مواجب و ماهی صد تومان از باب مخارج سفر که روی هم رفته دویست و پنجاه تومان میشود و حقوق او هم در موقع مأموریت جزو مواجبش خواهد شد حالا یک مرتبه راپورت قرائت میشود و به او رأی میگیریم.
ناصر الاسلام ـ با این راپورت نمیشود رأی گرفت برای اینکه این راپورت متعلق به شخص است نه متعلق به شغل.
فهیم الملک ـ اینکه اسم برده اند و راپورت به ملاحظه این است که این شرح لایحه وزارت فوائد عامه است والّا مسئله اساسی است و راجع به شغل است نه راجع به شخص و علت دیگر از برای این که اسم شخص برده شده اینکه اگر کسی من بعد با مأموریت مسافرت میکند و مخارج سفر میگیرد حقوق جزو مواجبش محسوب شود.
میرزا ابراهیم خان ـ چنانچه در اول راپورت مینویسد که مأموریت میرزا احمد خان محل بازدید جنگلها و عمل کسیسهاست و در راپورت بازدید جنگلها را مقدم داشته پس باید این دوخبر درست تجزیه شود ببینیم بازدید جنگلها امروز لازم است یا خیر آن وقت در جزء آن صحبت شود.
فهیم الملک ـ چنانچه ملاحظه بفرمائید معلوم میشود که آن جزء راپورت متعلق به لایحه وزیر است یعنی عین آن لایحه که در آن سطر نوشته شده و راپورت جزء اخیر است که فقط متعلق به عمل کسیسهاست.
معین الرعایا ـ کمیسین بودجه هم که این وجه را تصویب کرده اند دو نکته را در نظر داشته که تصویب کرده اند یکی که عنده است صحت عمل است و همان قسم که عرض کردم در صورتیکه معلوم شود که حقوقش را گرفته باشد آن وقت نمیشود به این شخص رجوع کرد.
رئیس ـ داخل ازن صحبت نمیشویم کمیسیون شخص را معین نمیکند.
معین الرعایا ـ کمیسیون معین نمیکند وزیر معین میکند.
وکیل التجار ـ بنده اساساً عرض دارم به اینکه این این مسئله اصلا جزء دستور امروز نبوده است مسئله جنگلهای اربابی جزء دستور بوده.
آقا شیخ محمد ـ بنده عرضی دارم راجع به اجرای نظامنامه داخلی است وقتی که ختم مسئله را خواستند بعد از آن یک نفر اجاره خواست به او اجازه دادید در صورتیکه نباید اجاره بدهید و بعد هم باز اجازه داده شد در صورتیکه اظهارات ناطق خارج از موضوع بود به او تعرض نشد و خلاف نظامنامه در دو مورد عمل شد.
رئیس ـ ختم نشد مطلب چون مخالف بود و اجازه خواستند و در خصوص خروج از موضوع هم تعرض شد.
آقا سید حسین اردبیلی ـ قسمتی از این راپورت راجع به مسئولیت وزیر فوائد عامه است در صحت عمل مامور ما نباید به هیچ وجه صحبت نمائیم انتخاب اشخاص با وزیر است کمیسیون محترم نقطه نظرش لزوم این عمل باشد و اینکه در ازای این عمل چه باید به او داده شود والّا انتخاب آن شخص با وزیر است و آن شخص در مقابل وزیر مسئول است چنانچه وزیر در مقابل مجلس مسئول است.
تقی زاده ـ بهتر بود که در مذاکره این نوع از لوایح وزیر فوائد عامه حاضر باشد.
تقی زاده ـ بهتر بود که در مذاکره این نوع از لوایح وزیر فوائد عامه حاضر باشد تا توضیحات لازمه در وقت ضرورت میداد و از لایحه خودش دفاع میکرد و بعد از این نباید مجلس داخل اینگونه مذاکرات شود گو اینکه وزیر حاضر باشد حالا کمیسیون یک رأی داده است بر خلاف رأی وزیر اگر وزیر حاضر بود از لایحه خودش دفاع میکرد وقتی مجلس و کمیسیون رأی او را وارد میکرد او شاید میگفت دلائلی بر اثبات رأی خودم دارم و اگر رأی مرا نپذیرید استعفا میکنم وزیر باید به این تحسین در سر رأی خودش باشد و اینکه بعضی در سر شخصی قبل از وقت صحبت میکند من آن را صحیح نمیدانم برای اینکه از فردا که شنبه است اگر امروز به این لایحه اساساً رأی ردهیم میتوانیم در سر شخص آن از وزیر استیضاح بخواهیم اما قبل از وقت نمیشود استیضاح خواست به علاوه در سر شخص موافق آن راپورت معلوم مبشود باید رأی داد در صورتیکه در سر شخص نباید رأی داد اگر حالا اسم این شخص در راپورت چنانکه هست رأی داده شود من بعد اگر بخواهیم یک کلمه در این باب حرف بزنیم میگویند به این شخص شما رأی دادید و اسم او جزو رأی مجلس است این اسم را بعقیده من نباید زد و اگر بگذاریم من بعد در این خصوص استیضاح نمیتوانم بخواهیم و باز میگویم وزیر هر وقت لایحه ای میفرستد به مجلس اولاً رأی خودش را باید نفرستد اینکه هر کس هر چه میخواهد بنویسد ببرد پیش وزیر بگوید آن را خواهش دارم به مجلس بدهید او هم با رودربایستی بفرستد باید وزیر رأی خودش را به مجل بفرستند و حاضر باشد در موقع قرائت و در مجلس از لایحه خودش دفاع بکند و بعد هم میگویم باید با این راپورت بعد از حذف اسم شخص با ورقه چنانچه در نظامنامه قید شده است رأی گرفته شود و این رأی به قیام و قعود را ترک کنند و اینکه میگویند آن لایحه فوریت دارد من میگویم مخصوصاً باید بماند با حضور وزیر قرائت شود تا بعد از این وزراء خودشان را عادت به حضور در مجلس بدهند وقتی لایحه میفرستند.
رئیس ـ این مطلب که فرمودید خیلی صحیح است وزراء خوب است اسم شخص من بعد در لایحه شان نبرند حالا میتوانیم بدون اسم شخص رأی بگیریم یا اینکه صبر کنیم وزیر حاضر بشود و توضیحات لازمه بدهد.
فهیم الملک ـ وزارت فوائد عامه چه در دفعه اول و چه در دفعه ثانی در لایحه خودش هر دو مطلب را نوشت یعنی هم ترتیب کلی برای بازدید جنگلها و هم مسئله کسیسها و در این مسئله تقاضای فوریت کرده است یعنی اظهار میدارد که باید زود از مجلس بگذرد و اگر تأخیر شود ضرری به دولت وارد خواهد آمد به این جهت لازم است زود از مجلس بگذرد و کمیسیون هم که تفکیک کرد به ملاحظه این بود که زود از مجلس بگذرد برای اینکه آن یک جزئش به مذاکرات زیاد لازم داشت و اینکه آیا وزیر اعتراض خواهد کرد در اینکه باید چهار صد تومان داده شود نه دویست تومان بنده تصور نمیکتن برای اینکه کمیسیون با کمال دقت رسیدگی نمود و همین قدر را کافی دانست.
دکتر علیخان ـ بنده عقیده ام این است که این لایحه برگردد پیش وزیر فوائد عامه و این اسم بر داشته شود والّا با اینکه ما اسم را بزنیم نمیشود رأی داد برای اینکه این یک مرتبه که این کار را کردیم من بعد وزراء عادت میکنند به اینکه لوایح را با اسم شخص بفرستند.
نوبری ـ این که دکتر علیخان فرمودند که برگردد پیش وزیر و اسم را بزند بنده لازم نمیدانم برای اینکه ما به اساسا کار رأی میدهیم نه به شخص و و فرضاً اگر قبول نکرد می آید و دلائل از برای این شخص اقامه میکند و آن وقت ما این کار را رأی داده ایم پس فقط همین قدر باید در اساس رأی بدهیم.
آقا شیخ اسمعیل هشترودی- وزیر یک لایحه فرستاده است و آن اسم شخص هم بوده است زیاد هم نوشته است مواجب او را معلوم است کمیسیون اصلاحات می کند حالا اسم شخص را زده است مواجب او را هم دویست وپنجاه تومان کرده است حالا ما به این رای می دهیم آن وقت وزیر یاد آدم پیدا می کند که به این حقوق برود این دیگر آنقدر اشکال ندارد.
فهیم الملک ـ بنده برای اینکه وزیر در دو مرتبه نوشته و فواید آنرا اظهار کرده است عقب انداختن آن را صحیح نمیدانم بنده گمان میکنم که اساساً رأی داده شود و اگر وزیر و به دلائل صحیحه مجلس را قانع کرد آن وقت آن حذف شده اضافه میشود حالا اساساً بنده لازم میدانم رأی گرفته شود.
فاتح الملک ـ بنده گمان میکنم این راپورت موکول به جلسه آتیه بشود که با حضور وزیر مطرح شود.
افتخار الواعظین ـ بنده عرض میکنم با این راپورت ممکن نیست رأی داد به جهت اینکه نوشته
است کمیسیون تصویب میکند دویست و پنجاه تومان داده شود و معلوم نیست وزیر آن را میپذیرد یا خیر در صورتی که نپذیرد رأی مجلس لغو میشود و دیگر آنکه در لایحه وزیر اسم برده شده و در راپورت هم اسم شخص برده شده گرچه مخبر کمیسیون میفرمایند شخص را نبریم لکن این هم مثل اولی است فرق نمیکند شاید وزیر نپذیرفت پس باید بماند تا با حضور وزیر توضیحات لازمه داده شود یا ما ایشانرا قانع میکنیم یا ایشان ما را قانع میکنند.
فهیم الملک ـ به عقیده بنده جناب افتخار الواعظین الواعظین الواعظین الواعظین اشتباهی کرده اند فرمایش ایشان مثل این است که مجلس مجبور است عین لایحه وزیر یا عین راپورت کمیسیون را قبول نماید این طور نیست اگر بنا بود به همان چیزی که وزیر تصویب کرده است رأی داده شود ارجاع به کمیسیون نمیشد و اگر بنا بود هر چه کمیسیون تصویب کرده مجلس درا دهد آمدن به مجلس و مشاهوره در مجلس لازم نداشت البته کمیسیون تصرفاتی خواهد کرد پیشنهاد مجلس خواهد نمود مجلسمختار است در رد و قبول و همین قسم تصویب وزیر است ممکن است تصویب وزیر در کمیسیون پذیرفته شود ممکن است رد شود و بالاخره مجلس همان رأی وزیر را قبول کندو تصویب و اصلاح کمیسیون را رد کند لکن بنده عرض کردم به ملاحظه اظهارات وزیر و درخواست آن و تقریباً اتفاق مجلس در اینکه اسم شخص نیاید باشد خوب است رأی گرفته شود.
سلیمان میرزا ـ بنابر این معلوم میشودچقدر ازوم دارد حضور وزیر در مجلس در موقعیکه لایحه آنها قرائت میشود پس راید وزراء را عادت بدهیم به اینکه وقتی لایحه به مجلس میفرستند در موقع قرائت آن حاضر باشند از برای موافعه با آن چنانچه راپورتر کمیسیون تشریف دارند و مدافعه از برای کمیسیون میکنند همین قسم باید وزیر حاضر باشد و مدافعه از رأی خودش بنماید و چون در این لایحه اسم شخص هست من رأی دادن به آن را صلاح نمیدانم.
وکیل الرعایا ـ خیلی تعجب میکنم از پاره ای اظهارات چنانچه گفته شد اگر بنا بود هر چه وزیر مینویسد و میفرستد و همان رأی داده شود لازم نبود به کمیسیون برود یا در مجلس در آن مذاکره شود مجلس میتواند اضافه کند میتواند حذف این اسم شخص را بنماید مانع از رأی دادن نمیشود اسم را حذف میکنیم و این تصرفی که شده است که چهارصد تومان را دویست و پنجاه تومان کرده اند این یک چیزی نیست که ما ندانیم این قدر را ما میدانیم که مخارج از اینجا تا مازندران چقدر یک نفر آدم دو نفر نوکر سه راس است بیش از ماهی دویست و پنجاه تومان خرج ندارد پنجاه تومان بدهد خانه اش صدو پنجاه تومان خرج سفرش تن هم در مازندران که جوجه دانه ده شاهی است حالا هر قدر ما تأخیر کنیم اسباب این میشود که بهانه به دست دیگران بدهیم و گمان نمیکنم اگر یک وزیری هم بیاید به مجلس بتواند من را قانع کند یا اینکه پیش از این خرج دارد این مسافرت یا این که بتواند ما را قانع کند یا اینکه بگوید شما از خرج مازندران خبر ندارید.
معاضد الملک ـ بنده پیشنهاد میکنم با این ترتیب رأی گرفته شود.(عبارتی نوشته بود قرائت کرد.)چون در عبارت پیشنهاد آقای معاضد الملک نوشته شده بودکه ماهی دویست و پنجاه تومان به این کار داده شود.)
فهیم الملک ـ اسم کار باید معین شود این کار مبهم است.
وکیل التجار ـ جناب وکیل الرعایا یک فرمایش فرمودند مبنی بر اینکه تمام ماها مخارج مسافرت مازندران را میدانیم مثل اینکه وزیر نمیدانسته است این اصلاح کمیسیون تقریباً وزیر را به نصف برگشته است در این لایحه چهار صد تومان معین شده است اینجا دویست تومان شده و یک اختلاف بزرگ دارد گمان میکنم اگر رأی بدهیم وزیر بیاید به مجلس و دلائلی داشته باشد در در این صورت رأی دادن بی فایده است لازم است بماند خود وزیر بیاید.
فهیم الملک ـ بنده فرمایشات آقای وکیل الرعایا را رد میکنم اظهارات وکیل التجار را بنده تصدیق نمیکنم که افکار بک نفر بهتر از افکار حمعی باشد و اگر این طور باشد معلوم میشود ما خیلی جاهل بوده ایم برای مخارج از اینجا تا مازندارن به هر تقریبی بیش از ماهی صد تومان مخارج ندارد.
تقی زاده ـ اگر تصویب میکنید در اینجا در یک موضوع کلی لایحه مذاکره شود لازم است سه روز در آن مذاکره شود آن وقت به آن رأی گرفته شود من میبینم نه ترتیب مجلس نه ترتیب کمیسیونها نه ترتیب ادارات نه وزارتخانه ها هیچ درست نمیشود و به روی آن چیزی که باید بگردد نمیگردد یک روز مخصوصاً باید در این باب مذاکره شود و تکلییف معلوم شود که مراعات تمام چیزهایکه مقرر شده است باید بشود یا خیر مثلا مقرر شده است که هر کسی پیشنهادی میکند اولاً باید به هیئت رئیسه پیشنهاد شود آن وقت به کمیسیون مبتکرات برود و امضا داشته باشد حالا میکویند این یک ترتیب رسمی است و این رسومات چندان اهمیتی ندارد و پیشنهاد کننده نودش جزو هیئت است با اینکه من خودم هستم میگویم دیگر امضا بالاتر از خودم نیست این نمیشودباید معین شود که با این رسومات ملزم هستسم عمل کنیم یا خیر وقتی یک چیزی پیشنهاد میشود دو در مجلس رأی گرفته میشود این قانون مملکتی میشود و باید به همان رسومات قانون مملکتی بگذرد این لابحه که آن قدر وقت مجلس را صرف نموده یکی میگوید اسم شخص دارد یکی میگوید زیاد است مواجبش و در هر کلمه او تغییرات لازم است داده شود برای اینکه وزراء دارالانشا ندارند وقتی که لایحه آنها به کمیسیون میرود لابد باید نازک بینی ها نمایند و باید تمام ملاحظات را بنمایند که همان رسومات عمل شود خواه وزیر عجله داشته باشد خواه عجله نداشته باشد و اگر یک مرتبه به ملاحظه زودی و عجله بگذرد آن وقت سابقه برای بعدها خواهد شد که هر لایحه ای که میفرستند تقاضای عجله میکنند و هزار خلاف رسوم متوقع هستند بشود و اینکه میگویند عجله دارند باید موافق قانون اقدام نمایند تا زود بگذرد.
رئیس ـ خوب است رأی بگیریم در اینکه این از مجلس امروز بگذرد یا اینکه بماند روزشنبه وزیر بیاید توضیحات بدهد اما به نظر من باید بماند روز شنبه چون در شور ثانوی هم تمام نمیشود.
اسدالله خان ـ این باید برود به کمیسیون بودجه آنها هم تصویب کنند و رأی خودشانرا اظهار نمایند.
رئیس ـ این مسئله میماند به روز شنبه لازم است تعیین کسر اعضاء کمیسیون عرایض بشود برای اینکه عده شان کسر است.
صدیق حضرت ـ این مطلب چه شد؟
رئیس ـ ماند به جلسه آتیه.
صدیق حضرت ـ برای کی ماند به جلسه آتیه.
رئیس ـ من اعلان کردم که میماند به جلسه آتیه اظهار مخالفت از طرف کسی نشد.
صدیق حضرت ـ عده ای اینجا مخالف هستند.
رئیس ـ پس رأی میگیریم حالا هر کس تصویب میکند که این مطلب بماند به جلسه دیکر قیام نماید.
رئیس ـ از جمله ۵۸ نفر با اکثریت ۳۲ نفر پذیرفته شد.
رئیس ـ چون کسر اعضاء کمیسیون عرایض لازم است انتخاب شوند این است که خواهش میکنم بعد از ختم مجلس بروند در شعبات و کسی را انتخاب نمایند.
نوبری ـ چون کار آن کمیسیون خیلی زیاد بوده است خوب است تا نه نفر یا دوازده نفر انتخاب شود که از هر شعبه دو نفر انتخاب شود.
رئیس ـ این مطلب خیلی ها پیشنهاد کرده اند عوض دو نفر چهار نفر انتخاب کنند.
صدر العلماء ـ اولاً موافق نظامنامه باید شش نفر انتخاب شود به علاوه وقتیکه اعضاء زیاد شد اسباب تعطیل کار میشود.
لسان الحکما ـ در صورتیکه کمیسیون به هم میخورد ممکن بوده عده را زیاد کرد در صورتی که کمیسیون به هم نخورده باید همان کسر کمیسیون انتخاب شود.
رئیس ـ پس همان دو نفر را موافق نظامنامه انتخاب نمایند مطرح مجلس آتیه روز شنبه اولاً طرح قانونیکه آقای وحید الملک الملک پیشنهاد کرده اند طرح قرائت شد ثانیاً راپورت کمیسیون مبتکرات است راجع به حقوق نمایندگان که آقای ارباب کیخسرو پیشنهاد کرده اند راپورت بسطام شاهرود راپورت کمیسیون قوانین مالیه راجع به استخدام چند نفر اروپائی راپورت کمیسیون داخله راجع به پذیرفتن زردشتی به انجمن ولایتی یزد راپورت کمیسیون داخله در باب اظهار نهاون مسئله جنگلها با حضور وزیر.
موتمن الملک ـ راپورت کمیسیون مالیه تنها کافی نیست باید خود پیشنهاد کننده حاضر باشد.
(رئیس حرکت کرد مجلس ختم شد.)