مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ شهریور ۱۳۲۲ نشست ۱۹۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری سیزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری سیزدهم |
دوره سیزدهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۳
جلسه: ۱۹۸
صورت مشروح مجلس روز یکشنبه بیستم شهریور ماه ۱۳۲۲
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به پانصد میلیون ریال اعتبار کمک به مستخدمین دولت
۳- تصویب پنج فقره گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(مجلس یک ساعت و سه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس روز هفدهم شهریور ماه را آقای (نبیل سمیعی) منشی قرائت نمودند.
(اسامی غایبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غایبین با اجازه- آقایان: دکتر سمیعی، ریگی، ارگانی، طالش‌خان، هدایت، حمزه‌تاش، دهستانی
غایبین بی‌اجازه- آقایان: رضوی، اقبال، مرآت اسفندیاری، نوبخت، طوسی، شهدوست، مؤید ثابتی، فرخ، اورنگ، گودرزنیا، مشار، ناصری، اکبر، عطاءالله پالیزی، هدایت‌الله پالیزی، فرشی، یاراحمدی، فاطمی، شیرازی، ثقةالاسلامی، نمازی، معتضدی، امیر تیمور، صادق وزیری، فتوحی، مسعودی، مستشار، ناهید، نقابت، اردبیلی، کامل ماکو، نصرتیان، همراز
دیرآمده بی‌اجازه- آقای: لاریجانی)
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس – آقای طهرانچی در صورت مجلس فرمایشی داشتید؟
تهرانچی – بلی عرض کنم چون در صورت مجلس نوشته شده است که آقای موقر از طرف خود و استیضاح کنندگان استیضاح را استرداد کردند. این طور نبوده است بطوریکه بنده در جراید خواندم آقای موقر از طرف خودشان استیضاح را استرداد کردند همچنین آقای تولیت و آقای دولتشاهی از طرف خودشان استرداد کردند بنابراین از طرف سایر استیضاح کنندگان استرداد نشده است و خواستم استدعا کنم که در صورت مجلس این را اصلاح بفرمائید دیگر اینکه در بعضی جرائد مخصوصاٌ دیدم که نوشته بودند در پاسخ گفته شد استیضاح استرداد شد همچو پاسخی هم کسی نداده است این هم برخلاف واقع بوده است که در بعضی از جراید نوشته‌اند یکی هم دولت و آقای نخست وزیر راجع بموضوع اعلان جنگ رأی خواستند و تصویب آنرا خواستند نه رأی اعتماد منظور هم همان بود و بهمان طریق بود که فرمودند و همان بیانی که آقای موقر هم کردند از طرف خودشان صحیح بوده است مقصود خلاصه این است که رأی خواستند و تصویب شده است و یکی هم راجع باستیضاح فقط سه نفر از آقایان استیضاح خودشان را پس گرفته‌اند و از طرف سایرین پس گرفته نشده است و در استیضاح خودشان باقی هستند و این هم اشتباه نوشته شده است و همچون چیزی واقع نشده است که همه استرداد کرده باشند و تقاضا می‌کنم آقای رئیس امر بفرمایند صورت مجلس را اصلاح کنند.
رئیس- راجع باظهار آقای موقر و آقای تولیت و آقای دولتشاهی همانطور که فرمودید استرداد کردند.
تهرانچی – بلی راجع بخودشان.
رئیس – رأی اعتماد هم که آقای نخست وزیر خواستند شما تشریف نداشتید رأی اعتماد هم نسبت به ایشان داده شد.
طباطبایی- این رأی که داده شد چیزی مطرح نبود که رأی داده شود یک اطلاعی به مجلس شورای ملی داده شد بعد هم آقای نخست وزیر در همان موضوع تقاضای رأی اعتماد کردند و رأی داده شد.
تهرانچی – بلی آن موضوع غیر از استیضاح بود باستیضاح مربوط نبود.
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) البته این قسمت اصلاح خواهد شد. دیگر نظری نیست؟ (گفته شد خیر) صورت مجلس تصویب شد. لایحه راجع بکارمندان دولت موکول شد که امروز مطرح شود. آقای لاریجانی:
لاریجانی- عرض کنم لایحه مربوط بمشمولین نظام خبرش در کمیسیون تصویب شده است و چون مهرماه نزدیک است و چند روز بیشتر باول مهر ماه نمانده بنده خواستم از آقایان تقاضا کنم این لایحه جزو دستور شود و بگذرد بعد لایحه کمک بکارمندان مطرح شود.
رئیس- جزو دستور است در جلسه گذشته قرار شد امروز اول در باب لایحه کمک بمستخدیمن مذاکره شود بعد آن لایحه مطرح شود حالا در باب مذاکره اش اشکالی نیست بعد آن لایحه مطرح می‌شود (صحیح است).
- شور در گزارش کمیسیون رودجه راجع به پانصد میلیون ریال اعتبار کمک به مستخدمین دولت
{۲- شور در گزارش کمیسیون رودجه راجع به پانصد میلیون ریال اعتبار کمک به مستخدمین دولت}
رئیس- گزارش کمیسیون بودجه راجع به کمک مستخدمین مطرح است. گزارش کمیسیون خوانده می‌شود.
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه درجلسه سه شنبه ۱۳۲۲/۶/۱۵ با حضور آقایان وزیر دارائی و وزیر کشاورزی و وزیر بهداری تشکیل و لایحه شماره ۲۰۰۸۲ دولت را راجع به ۵۰۰ میلیون ریال اعتبار کمک به مستخدمین دولت را مطرخ و پس از مذاکرات مفصل که بعمل آمد لایحه مزبور بشرح زیر اصلاح و اینک گزارش آن تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود.
ماده واحده الف – مبلغ پانصد میلیون ریال بوزارت دارائی اعتبار داده می‌شود که برای کمک به کلیه کارمندان وزارت خانه‌ها و بنگاه‌های مستقل وکارخانجات ومؤسسات تجارتی دولتی اعم از شاغلین خدمت و یا منتظرین خدمت مصرف نماید کمک مزبور ممکن است جزاٌ یا کلاٌ بصورت نقد یا جنس داده شود.
ب- بودجه مجلس شورای ملی مشمول این قانون خواهد بود و شهرداریها نیز مکلف هستند طبق این قانون و آئین نامه آن حقوق کارمندان خود را نیز ترمیم نمایند.
ج- کمک و اضافه اعطایی از اول مرداد ماه ۱۳۲۲ قابل پرداخت خواهد بود.
د- از تاریخ تصویب این قانون میزان حقوق بازنشستگی برای کسانیکه تقاضای بازنشستگی نمایند مساوی است بیک چهلم حد وسط حقوق سه سال اخیر خدمت ضرب در سنوات خدمت.
ه- برای تأمین عواید صندوق بازنشستگی صدی نیم بر میزان کسور بازنشستگی که باید از حقوق مستخدمین کسر و بصندوق بازنشستگی داده شود افزوده خواهد شد.
و- آئین نامه اجرای این قانون را وزارت دارائی بهیئت نزیران پیشنهاد و پس از تصویب کمیسیون بودجه بموقع اجرا گذاشته خواهد شد.
تبصره ۱- دولت مکلف است منتها در عرض یکسال از تاریخ اجرای این قانون طرحی برای اصلاح قانون استخدام کشوری تهیه و تقدیم مجلس شورای ملی نماید.
تبصره ۲- یکماه مساعده‌ای که قبلاٌ بکارمندان و بازنشستگان ومنتظرین خدمت و سایر اشخاص داده شده و می‌بایستی باقساط مسترد گردد بموجب این قانون بعنوان پاداش واگذار خواهد شد
رئیس- آقای طباطبائی قبلاٌ اجازه خواسته‌اند. بفرمائید.
طباطبائی – بنده البته با اصل این فکر موافقم که باید با طبقه مستخدمین و مأمورین دولت بحدی کمک کرد که موفق بشوند بایفاء وظیفه که دارند و این مطلب هم مورد تردید نیست که زندگی برای همه سخت و ناگوار است مخصوصاٌ برای طبقه مستخدمین دولت علت هم معلول است مثلاٌ فرض بفرمائید که یک سبزی فروش که یک کاسب کار نسبتاٌ کوچکتری است شما اگر زندگیش را حساب بکنید می‌بینید هر قدر سطح زندگی باصطلاح بالا می‌رود او هم می‌کشد روی جنسش اگر کرایه دکان یا فرض بفرمائید سایر موادی که او احتیاج دارد روز بروز رو بفزونی است او هم روی همان جنس خودش که سبزی است می‌کشد و سبزی را گرانتر بمردم می‌فروشد (صحیح است) اما مستخدم یک حقوق ثابت و معینی دارد که در آخر ماه همان حقوق را می‌گیرد (صحیح است) و این همان مبلغ ثابت است دیگر چیزی بهش اضافه نمی‌کنند که چون این ماه نرخ بالا رفته ده تومان بیست تومان سی تومان باو اضافه بدهند. من البته با این فکر و این نیست موافقم که باید مستخدم را مرفه و راحت نگهداشت و از او کار خواست و از درخواست که صحیح و درست باشد (صحیح است) و بصداقت و درستی خدمت کند و انجام وظیفه نماید ولی در راه من اختلاف نظر دارم و بنظر من چاره این درد بی درمان این نیست وقتی که آن لایحه اضافات بمجلس شورای ملی آمد بنده گویا قبل از سایرین از سایر مخالفین (اگر مخالفتی بود) جداٌ و شدیداٌ مخالف بودم و شرحی هم اینجا عرض کردم و بدولت تذکر دادم که راه چاره این کار و علاج ترفیه احوال مستخدمین و مأمورین دولت با این اضافه حقوق نیست و همه آقایان هم شاهد من هستند که بفاصله خیلی کمی مواد بقدری ترقی کرد و سطح زندگی بقدری بالا رفت که آن اضافه که داده شد صدی صد یا صدی پنجاه با آن فرمول که دیدید بهیچوجه تأثیری در زندگانی مستخدمین نکرد بلکه بدتر هم شد (صحیح است) و گرانتر هم شد من اصلاٌ متوقع بودم که دولت در این باب یک فکر صحیحی یک فکر عاقلانه بکند و یک نقشه اساسی برای این کار بریزد. آقای دکتر میلسپو هم الآن چندین ماه است که در این مملکت مشغول مطالعه و اقدام هستند و یکی از کارهای اولیه او بنظر من توجه باصلاح اوضاع ادارات و پیدا کردن یک راه عملی و صحیح برای تأمین زندگانی مستخدمین است اگر دستگاه اداری مملکت را ما نتوانیم اصلاح کنیم بهیچ کاری نمی‌توانیم دست بزنیم و من می‌بینم که متأسفانه بهیچوجه با این کار دست زده نشده است و نسبت به نقشه‌های عملی آقای دکتر میلسپو هم تا کنون بنده ندیدم که یک نقشه و یک فرمول حسابی در کارهای ایشان دیده نشده و در این باب تا کنون هیچ عملی نشده و بنده که ندیدم و اطلاعی ندارم و بنده اول کاری که باید بشود این را مکرر عرض کرده‌ام اینجا که در همین قسمت مؤثر است و آن این است که ما باید برای یک عده مستخدم که در وزارتخانها و ادارات دولتی زیادی هستند و وزارتخانه‌ها حقاٌ و انصافاٌ با آنها کاری ندارند باید برای آنها یک کاری کرد البته من موافق نیستم که با این سختی و بدی معیشت نسبت به مستخدمین و افراد و اعضای ادارات زیادی هستند با این ترقی سطح زندگی و گرانی معیشت بآنها بگویم بروید خیر. بنده موافقم باینکه بیک مستخدمی که خیال می‌کنیم او کاری در اداره ندارد ده سال یا پنجسال زندگانی او را دولت اداره بکند و او را بفرستد دنبال یک کار مهم تر و مفیدتر بهتری بعد از تقلیل عده مستخدمین آنوقت باید یک کاری کرد و یک فکری کرد که زندگی مأمورین و مستخدمین دولت از لحاظ اقتصادی و مادی تأمین بشود تا بتواند کار کند و خدمت کند اما راجع بطرز تنظیم لایحه. بعقیده بنده لایحه طوری تنظیم نشده است که زندگانی افرادی را که واقعاٌ احقاق دارند و احتیاج دارند بمساعدت و کمک تأمین کرده باشد. به بنده در جلسه گذشته و در همین جلسه تذکری داده شد در خارج که آقایان توجه بفرمایند و دولت هم موافقت بکند که تقسیم این مبلغ اگر چه کافی هم نخواهد بود از روی مقام نباشد (صحیح است) مثلاٌ فرض بفرمائید بیک نفر رئیس اداره یا مدیر کل که دارای پانصد تومان ششصد تومان حقوق است این کمک را از آنجا شروع نکنند بلکه از پائین این تقسیم را شروع کنند آن هم بترتب عائله (صحیح است) و دیگر نظری که بود این است که در خود ماده واحده در سطر سوم متقاعدین را ننوشتند و از آنها اسمی نیست فقط شاغلین خدمت و منتظرین خدمت را نوشته‌اند و بعقیده بنده و اکثر آقایان لازم است که اگر موافقت بفرمائید متقاعدین هم اضافه شود (صحیح است) و نوشته شود شاغلین خدمت و یا منتظرین خدمت و یا بازنشستگان (اگر چه از لحاظ عمل بنده خودم متوجه شدم که خیلی مشکل است) که اگر دولت یک کاری می‌کرد و دقتی می‌کرد که بجای پول و کمک نقدی جنس برساند بهتر بود (صحیح است) و باید دولت یک زحمتی در این کار بکشد و من خیال می‌کنم که می‌شود این را عملی کرد یعنی بجای پول که چندان قیمتی ندارد و چندان تأثیری در زندگانی ندارد لااقل مواد و جنس بمستخدمین داده شود و حالا در خاتمه عرایضم همانطور که در مقدمه هم اشاره کردم بنده واقعاٌ مترصد هستم که یک فکر صحیح و اساسی و پا بر جایی برای طبقه مستخدم و مأمورین از طرف دولت باید بشود والا ملاحظه خواهید فرمود که این نگرانی واقعاٌ هست که پس از تصویب این لایحه یک مقداری به قیمت اجناس اضافه می‌شود و این هم باعث زحمت اهالی است و هم برای مستخدمین نفعی نخواهد داشت.
وزیر دارائی (آقای بیات)- نماینده محترم خودشان هم البته اظهار فرمودند که کمک بمستخدمین فوق العاده دارای اهمیت است و یک چیزی هم هست که تأخیر شده و خیلی وضعیت مستخدمین البته اسفناک است و همانطور که اظهار کردند باید دولت البته وضعیت مستخدمین را اصلاح کند تا بتواند مسئولیت و کار صحیحی از آنها تقاضا داشته باشد بنابراین این پیشنهادی را که هیئت دولت کرده است از همین نقطه نظر است…
یمین اسفندیاری – تمنی می‌کنم یک قدری بلندتر بفرمائید تا همه بشنوند…(صحیح است)
وزیر دارائی- چشم. و از همین نقطه نظر است که دولت این موضوع را در نظر گرفته است که یک قدری وضع مستخدمین اصلاح بشود و یک ترتیبی بشود که وضعیت زندگانیشان بهتر بشود تا بتوانند با دلگرمی مشغول کار شوند و اینجا دو موضوع است که کلاٌ یا جزئاٌ جنس داده شده باشد نظری که هست منظور اساسی این است که جنس مایحتاج مستخدمین را البته بیک قیمتهای خیلی نازلی بآنها بدهند و این هم بالطبیعه بالاتر و پائین تر بیک ترتیب تقریباٌ کمک و مساعدت می‌شود نسبت بهمه که آسایش شان البته منظور خواهد شد (تهرانچی- برای میزان مصرف و عده عائله باید باشد) بلی. بنابراین از آن نقطه نظری که اظهار داشتند آن نظر نبوده است که مثل سابق ما برحقوق یک مبلغی را اضافه کنیم که این امر در بازار و غیرذلک تأثیری داشته باشد و نظر خود ما این بوده است که البته جنس داده شود و بطور ارزان تر داده شده باشد و چون این اعتبار را خواستیم برای این است که بطور جنسی داده شود و یک ترتیبی هم داده شود که رأی این طبقات یعنی این طبقاتی که خیلی زندگانی بهشان سخت تر است بیشتر کمک شده باشد و بآن اشخاصی که وضعیت شان یک قدری بهتر است کمتر و بصورت جنسی این عدالت حفظ می‌شود یعنی طبقه هفت و هشت و نه یا یک و دو و سه وقتی که بهشان کمک جنسی شد همه استفاده متساوی می‌کنند و زندگانی و معیشتشان راحت تر می‌شود بنابراین البته در این قسمت و در این باب دقت شده است و بنده امیدوار هستم همینقدر که این قانون گذشت ترتیبی داده شود که بزودی وسایل آسایش آقایان از این جهت فراهم شود.
دکتر تاج بخش- بقسمی باشد البته که در دست اشخاص صحیحی تقسیم شود
وزیر دارائی – البته در این قسمت هم یک تشکیلات صحیحی باید داشته باشد و از این جهت هم کمال مراقبت را می‌کنیم که اگر بی ترتیبی و بی عدالتی‌هایی هم سابقاٌ شده جبران شود از این طریق (صحیح است) و یک قواعد کلی را در نظر می‌گیریم نه باین ترتیب که فلان پایه و فلان قدر و بفلان پایه فلان مبلغ اضافه شود و برای همین بوده است که در این قسمتها گرفتاریهایی پیدا شده است ولی با این ترتیبی که در نظر گرفته شده این اشکالات مرتفع می‌شود و طوری خواهد بود که همه طبقات بتوانند با خوشی و راحتی زندگی کنند این قسمت البته منظور نظر هست و یک قسمتی هم تشکیل شده و مشغول مذاکرات هستیم و همانطور که عرض کردم اصل منظور این است که بطور عادلانه تقسیم شود و این کار پیشرفت کند اما قسمت دیگری را هم خواستم عرض کنم یک لایحه دیگری هم داده بودم راجع بمابه التفاوت مالیاتی از نظر مالیاتی که باید بدهند و اظهار نامه که باید بدهند این است که چون در تبصره دوم هم یک ماه مساعده بعنوان پاداش واگذار شده و برای این قسمتها باید اظهار نامه مالیاتی بدهند و یک ماه دیگر هم قبلاٌ بخشیده شده و معاف شده این است که یک تبصره سوم هم برای این قانون بنده تقدیم می‌کنم که ضمیمه این قانون بشود که رفع آن اضافه مالیات و اظهار نامه مالیاتی هم شده باشد (صحیح است) و از این بابت هم آسایش شان فراهم شود این تبصره سوم را هم تقدیم می‌کنم که ضمیمه قانون بشود (صحیح است).
رئیس- آقای ملک مدنی.
ملک مدنی- این اقدامی که دولت کرده است اقدام مفیدی است ولی بنظر بنده مفیدتر و بهتر این است که در طرز اجرایش دولت یک نظری داشته باشد که تبعیضی در کار نباشد متأسفانه ما در هر کاری می‌بینیم که دولت در آن کار افکار خوبی داشتند که بوسیله لایحه بمجلس تقدیم داشتن و مجلس هم با حسن نیست آنرا تصویب نموده ولی در موقع عمل آنطوری که منظور بوده است بعمل نمی‌آید و اجرا نمی‌شود یعنی منظور مجلس شورای ملی این است که آن طبقه از مستخدمین که احتیاجشان زیادتر است و عده عائله شان زیادتر است و خلاصه از این بودجه بالاخره استفاده کامل نمی‌کنند و زحمت و بالاخره کار هم بیشتر بگردن اوست بآن دسته کمک بشود متأسفانه در لایحه دولت که بالاخره عبارات لاستیکی درش بود و این طور بود که باز دست خودش باز باشد همین کلمه مقام که آقای طباطبایی تذکر دادند که نباید بمقامات بالاتر که یک مزایایی دارند و کمک خرجیهایی بهزار عنوان می‌گیرند که بالاخره نمیدانم چه چیز تویش هست و می‌گیرند کمک شود و بگذارند این پانصد میلیون عجالتاُ داده شود بآن طبقه مستمند و بالاخره بیچاره که بآنها کمک شده باشد ما در کمیسیون بودجه بعداز مذاکرات زیادی که کردیم این عبارات را برداشتیم و یک اصلاحاتی کردیم و خلاصه نظرمان این بود که واقعاٌ بتوانیم یک فکر صحیحی برای این طبقه از مستخدمین بکنیم برای اینکه واقعاٌ کار اینها بجایی کشیده است که مستخدمین تا رتبه پنج حقیقتاٌ در نهایت عسرت زندگی می‌کنند و این یک چیزی نیست که قابل انکار باشد و بالاخره همه میدانند اصلاٌ زندگانی بدون اغراق در این چند ساله اخیر یک تومانش ده تومان شده است این یک چیز واضحی است که همه بالاخره شاهد آن هستند خیار که صد دینار بود دانه دوقران بادمجان دانه دوقران دو ریال میوه که اصلاٌ گیرشان نمی‌آید که بخورند اینها چیزهایی نیست که بالاخره قابل انکار باشد (صحیح است) و من مخصوصاٌ تقاضا می‌کنم از دولت… البته ما نوشتیم که آئین نامه اجرای این قانون بیاید بکمیسیون و پس از تصویب کمیسیون بودجه بموقع اجرا گذاشته شود و در آنجا هم کمک می‌کنیم بدولت که دولت یک قدری بیشتر توجه بکارمندان بیچاره و زبر دست بکند که استحقاق مساعدت را دارند (صحیح است) دولت بالاخره باید این نظر را داشته باشد دولت که نباید همه اش مدیر کل درست بکند معاون درست بکند و عرض کنم برو دروی افکاری که کی پارتیزانش هست کی نیست این طرز افکار را باید کنار گذاشت آقا اینها غلط است بالاخره اینها است که مردم را مأیوس می‌کند و یک بدبختی هائی را برای مملکت ایجاد می‌کند اگر یک کسی در داخل فلان کار شد یک دست و پائی می‌کند و او را از این مقام بمقام بالاتر می‌برد دیگر هیچ سمت و سنخ فکر و طرز کار و خدمتش را در نظر نمی‌گیرند یک کسی که سابقه خدمت اداری و قضائیش معلوم است یک هو منتقلش می‌کنند بجای دیگر و هیچ معلوم نیست چرا و برای چه این آدم را منتقل کردند آخر آقا شما برای چه این آدم را از فلان وزارتخانه بفلان جا منتقل کردید این مگر تخصص مالی دارد مگر فینانسیه بوده است بقول معروف چه کاره بوده است؟ بالاخره بر می‌دارند میآورند و منتقل می‌کنند برای اینکه یک حقوق بیشتری باو بدهند و رتبه اش را بالاتر ببرند و بالاخره آن مستخدمی که بیچاره آنجا نشسته بی ثباتی می‌کند بایگانی می‌کند همه کار می‌کند باید آنجا باشد و چهل پنجاه تومان بگیرد و هیچ توجهی هم باو نشود اینها دلائلی است که ما در نظر گرفتیم و باید دولت بتمام بدبختی‌های اینها توجه پیدا کند و اساساٌ اینها را در نظر بگیرد و اساساٌ این اعمال و اقدامات دولت است که بنده عرض می‌کنم با دلیل و مدرک و اگر لازم باشد جاضرم بیشترش را هم بیایم همین جا عرض کنم دولت آقا باید طرز فکرش را عوض بکند و وضعیت کارش را تغییر بدهد بنظر من باید رویه اش را تغییر بدهد و فکرش این باشد که با مستخدمین خودش بالاخره با کمال مهربانی و رأفت رفتار کند و بالاخره این وضع و این تبعیضاتی که در شهریور ماه باین طرف صد مرتبه بدتر شده بالاخره این رویه را کنار بگذارد تمام مردم می‌فهمند این مسائل را و میدانند. ما اگر یک حرفی را اینجا بزنیم برای این است که دولت در مقام ترمیم و اصلاحش برآید. اما در موضوع بازنشستگی هم مراسلات زیادی بکمیسیون بودجه و بسایر آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی رسیده است که این دسته مستخدمینی هستند که بازنشسته شده‌اند با یک حقوق کمی بنظر بنده مقتضی است که آنها هم از این مبلغ استفاده کنند چون اینها هم مستخدم دولت هستند و عمرشان را در خدمت دولت صرف کرده‌اند حالا که دولت می‌خواهد ارفاق کند اینها هم بایستی مشمول عنایت و مساعدت بشوند در کمیسیون بودجه هم بنا بود که این قسمت اضافه شود نمیدانم چطور شد که فراموش شد و باز از قلم افتادند والا به کمیسیون بودجه بیشتر از ده مراسله رسیده است الآن هم پیشنهاد شده است بنده می‌خواستم نظر آقایان و مخصوصاٌ وزیر دارائی را جلب کنم به اینکه اینها زندگیشان سخت تر از سایر مستخدمین است این بود عرایض بنده.
رئیس- آقای اوحدی.
اوحدی- متأسفانه بنده با این لایحه از حیث تنظیم مخالف هستم بنده مطمئن نیستم که بموجب این لایحه کشایش در کار مستخدمین بدبخت دولت باشد من خودم اداری هستم و جریان اداری را ملتفت هستم در این لایحه یا آئین نامه هائی که در مجلس و در جرائد می‌خوانم دارم ملتفت می‌شوم که با این لایحه آن اشخاص فقیر و آن اشخاصی که بنام عدل و عدالت که آقای وزیر دارائی اینجا بیان می‌کنند که می‌خواستم برفاهیت زندگی کنند و این دو جمله هیچوقت عملی نخواهد شد باین واسطه من اطمینان ندارم در این لایحه نوشته شده کلیه مستخدمین کلیه منتظرین خدمت کلیه متقاعدین که اخیراٌ صحبت شد توی این سه فقره هم مستحقند همه مستمندند همه بیچاره هستند تصدیق بفرمائید که همه بیچاره هستند ما اگر نظرمان باین است که برای مستخدم بیچاره و کسی که حقوقش کفاف مخارجش را نمی‌دهد یک کمکی بکنید باید تفکیک کنید بین مستخدم مستمند و مستخدم غیر مستمند (نمایندگان-آقا این که نمی‌شود) باید راه عملی پیدا کرد تا معلوم شود وقتی که حسن اداره نیست ما دچار زحمت می‌شویم حسن اداره پیدا کرد تا معلوم شود بایستی هر وزیری به مستخدمینش بگوید صورت دارائی نان را بدهید (همهمه نمایندگان) چطور دولت می‌تواند از یک تاجری صورت دارائیش را بخواهد از یک مستخدم نمی‌تواند بخواهد؟ این مستخدم پول دارد شرکت دارد عوائد دیگر دارد و آنوقت به این شخص باید گفت که آقا شما حق ندارید از این وجهی که برای مستمندان تخصیص داده شده است حقی بردارید (رئیس خطاب بآقای اوحدی- شما یک پیشنهاد محالی می‌کنید آخر یک چیز بگوئید که دولت بتواند عملی بکند) من چه قسم باید صحبت بکنم که دولت بتواند این پانصد میلیون ریال را که می‌خواهد بنام مستخدمین صرف بکند بتواند در محل خودش صرف بکند اگر کسی صحبت کردنش بهتر است بمن یاد بدهد من غیر از این وضع که دارم صحبت می‌کنم طور دیگر نمی‌توانم صحبت کنم من راه حل قضیه را اینطور تشخیص داده‌ام خوب حالا آقای رئیس می‌فرمایند این یک تکلیفی است که دولت نمی‌تواند عمل بکند من نمی‌خواهم تکلیفی برای دولت معلوم کنم ولی دولت که می‌گوید زغال و هیزم انحصار من است کبریت و صابون و قند و چای انحصار من است بیاید و این اجناس را ارزان بکند این سیگاری را که می‌دهد دوازده قران و دهشاهی این را چهار قران بکند دهشاهی آنوقت به بیند ضررش چقدر است وقتی که مستخدم یک قوطی کبریت را خرید دهشاهی و ده عدد سیگار را خرید دوقران آنوقت دیگر هیچ احتیاجی به این کمک هانخواهد داشت چرا انحصار می‌کنید؟ چطور می‌تواند یک دولتی تمام زغال و هیزم ایران را انحصار بکند آنوقت حالا شما در آئین نامه که می‌خواهید بنویسید چقدر پول بیک نفر مستخدم بدهید تا اینکه بتواند یک خروار زغال بخرد از این پانصد میلیون ریال چه می‌رسد به این مستخدم آنوقت فردا هم مسئله ضرر را می‌آورد میگوئد بیا مجلس بمن اعتبار بده من در مقابل اجناس انحصاری این ضرر را کرده‌ام آقا شما این پارچه که در انحصار شما است چرا ارزان نمی‌کنید شما پارچه را بکنید متری دو قران ضررش هرچه شد بیایید از اینجا اعتبار بگیرید من میدانم بالاخره شما با این رویه که پیش گرفته‌اید خودتان علت گرانی هستید من میدانم که البته جنگ یکی از علل گرانی است نبودن اجناس و وارد نشدن اجناس علت گرانی است من اینها را میدانم اما می‌گویم آنچه را که شما فعلاٌ موجود دارید چرا دفعه بدفعه بالا می‌برید و گرانش می‌کنید این صابون را چرا گران می‌کنید چرا یکی دوازده قران می‌کنید اینکه دیگر از اروپا و خارج نمی‌آید این صابون توی این مملکت تهیه می‌شود چرا یکی دوازده قران؟ خواهید گفت که یکعده تره بار را می‌خرند و زیاد هم می‌خرند چرا نمیگوئید که از شهرهای دیگر بیاورند همه اش را می‌خواهید از تهران تهیه کنید؟ حالا آمدیم سر قسمت لایحه آقای وزیر بهداری ما در جلسه کمیسیونی با شما حل کردیم که وقتی که یک ماده الف – ب- ج- د- پیدا می‌کنید که موضوعاتش مربوط بیک دیگر باشد شما چطور شد که عنوان باز نشستگی که عنوان خارج بود رفت به قسمت دال این لایحه واقع شد شما که تصدیق کردید که این خارج از موضوع است با این وصف چرا باز جزء ماده آوردیدو گفتید الف – ب- ج- د- بازنشستگی (صفوی مخبر- در کمیسیون ما کردیم) (اوحدی – خیر ایشان گفتند) صفوی- پس شما اشتباه می‌کنید همان پیشنهادی است که همه امظاء کردیم و موافقت کردند) اوحدی نه من موافقت نکردم بنده مخصوصاٌ به آقای وزیر دارایی صحبت کردم و قبول کردند که تنظیم ماده با این طرز صحیح نیست
مخبر کمیسیون (صفوی)- عرض کنم فرمایشات آقای اوحدی که خیلی بحال عصبانی فرمودند خیال می‌کنم قسمت زیادش مربوط باین لایحه نبود این لایحه صرفاٌ برای کمک بکارمندان دولت دو نظر گرفته شده و هیچوقت دولت در نظر نداشته است که فقط بمستخدمین فقیر کمک بکند دولت در نظر گرفته است که فقط بمستخدمینی که از صندوق دولت حقوق می‌گیرند از شاغلین و منتظرین خدمت و سایرین بکند البته حالا در این باب آقای اوحدی هم تشریف داشتند که مذاکرات زیادی شد که این کمک عادلانه باشد و لایحه دولت را باین صورت درآوردیم که عائله مستخدم در نظر گرفته شود و البته در لایحه که نمی‌شد با این تفصیل نوشته شود و در نظر گرفته شد که آئین نامه را روی این نظر هیئت وزراء تصویب کنند و بعد می‌آید در کمیسیون و این نظر در کمیسیون بودجه اعمال شود از نقطه نظر اینکه اشخاصی که عائله زیاد دارند بآنها کمک بیشتری بشود حالا اینکه آقای اوحدی یک قسمتهایی فرمودند که نسبت بیک عده از مستخدمین این کمک نشود و به آنها که غنی هستند و مشمول هستند بآنها نباید بشود بنده تصور می‌کنم که گرانی اجناس و بالا رفتن سطح زندگی در این چند ساله اخیر طوری است که بهمه سخت می‌گذرد و همه احتیاج دارند حالا ممکن است که یکی باشد که رتبه هشت هم باشد و خودش تنها باشد و یک کلفت و یکنفر رتبه سه هم باشد که دارای ده بیست نفر عائله باشد و البته این قبیل مطالب بایستی در آئین نامه در نظر گرفته شود و نسبت یکسانی که عائله زیاد دارند بایستی کمک بیشتری بشود و اینکه آقا میفرمایندکه اجناسی را که دولت انحصار کرده است اینها را به قیمت گران بمردم می‌دهند بنده خیال می‌کنم تمام قسمتها اینطور نباشد و اگر مثلاٌ صابون را ملاحظه میفرمائید این برای است که پیهش را گران می‌خرند و اجرت کار که سابق بر این چهار قران بود حالا سه تومان است و در اثر همین گرانیها و افزایش هکیم قیمت صابون و سایر چیزها بالا رفته و مردم در زحمت افتاده‌اند این است که آمده‌اند و در نظر گرفته‌اند که مبلغ پانصد میلیون ریال برای کمک به مستخدمین و رعایت حال آنها در نظر گرفته شده و چنانچه ملاحظه فرمودید در قسمت اول ماده هم در نظر گرفته شده است که آئین نامه را تنظیم کنند و بیاورند در کمیسیون و در اینجا هم البته هر نظری که آقا داشته باشید از نظر عدالت پذیرفته خواهد شد
رئیس- آقای نراقی.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
نراقی- آقایان اجازه بفرمایند حالا که مجلس می‌خواهد قدم خیری بردارد بیک صورتی باشد که راستی کمک شده باشد در اینجا نوشته شده است که پانصد میلیون ریال که کمک به مستخدمین خواهد شد بصورت نقد و یا جنس دولت الآن در بودجه که تقدیم مجلس کرده بود در حدود چهارده میلیون قرض داشت این مبلغ هم که بآن اضافه شود باز بر تورم و بر قروض دولت اضافه می‌شود تازه آن نتیجه که ما می‌خواهیم عائد مستخدمین و کارمندان نخواهد شد و باید بگوئیم که ما جنس بشما نمی‌توانیم بدهیم ولی خوب پانزده تومان اضافه بشما می‌دهیم در صورتیکه همین اضافه دادن خودش یک وبالی خواهد شد برای این مستخدم بنده تصور می‌کردم کمیسیون بودجه بعد از یک هفته مطالعه لایحه را که دولت آورد و واقعاٌ فقط روی القاب و تعارفات بود را بیامرزد که این را حذف کرد و عائله را آورد میان که آقایی که رتبه ۹ دارند پس شکمش گنده تر است باید به او بیشتر کمک شود باین صورت نباشد و باید اینطور باشد هر کس عائله اش بیشتر است به او بیشتر کمک شود می‌خواهد مستخدم باشد می‌خواهد فراش باشد می‌خواهد رتبه نه باشد باز این جرأت را بخرج ندادند و یا نخواستند که این مساعدت را بیک صورت مفیدتری در بیاورند واقعاٌ مساعدت نقدی چه فایده دارد و به آن صورتی هم که پارسال و پیرار سال کمک جنسی کردند باز نتیجه عائد کارمندان نخواهد شد هر وقت وزارت خوارو بار یکمقدار برنج پوسیده ته انبارش می‌ماند بیک وزارتخانه می‌نوشت بیائید و ببرید آنها هم بزور تقسیم می‌کردند بین کارمندانشان یک ماه دوماه سه ماه دیگر خبری نبود آنرا هم حواله می‌کردند بکارمندان که تقسیم کنند و آنهم فقط برای شهر طهران بود نه سایر ولایات ولایات غالباٌ از این مزایا محروم بودند وهستند (افشار – حالا باید چکار کرد) حالا بنده عرض می‌کنم یک فورمول ساده که همه جای دنیا این کار را کرده‌اند چرا بهش توجه نمیفرمائید؟ ضروریات زندگی مشخص و معین است چند قلم است آرد است و برنج است و روغن است و قماش است و قند و شکر است و چای است و صابون است و قماش و کفش و لباس ساده اینها ضروریات زندگانی است تمام این ۵۰۰ میلیونی را که دولت اعتبار گرفته بدهید این ۱۰-۱۲ قلم جنس را بخرید با یک قیمت مناسبی و همه اینها را بطور مساوی بین کارمندان تقسیم کنید یک مقداری از این مواد الآن در انحصار دولت است مثل قماش و قند و شکر و صابون که مال خود دولت است یک چند قلمش هم که در انحصارش نیست از کارخانه‌های داخلی پارچه بافی پارچه‌های پشمی بخرد با قیمت ثابت یا یک قیمتی که کمتر از آن تمام شده بکارمندانش بفروشد این ده دوازده قلم جنس را باید در قانون ذکر کرد که دولت مکلف است بخرد یا بقیمت تمام شده یا بقیمت پائین تر بکارمندانش بفروشد که با این ۵۰۰ میلیون در ظرف یکسال جبران خسارت کند و به تمام کارمندان دولت درتمام کشور بموجب کارتهایی که بهشان داده می‌شود و برای هر کارمندی یک اسم نوشته مبشود با تعداد عائله اش این را می‌برد بمغازه فروش لباسی که برای او حواله شده است می‌گیرد قماش را می‌گیرد قند و شکرش را می‌گیرد همه را می‌گیرد والا باین صورت وقتی دو ما سه ماه دیگر آئین نامه اش گذشت آنوقت تازه می‌گویند جنس نداریم حالا بفرستیم بسرخس به سیرجان به زاهدان هر وقت یک اجناسی تهیه کردیم می‌دهیم کمک جنسی که نتیجه اش این است که یک قسمت اشیاء بنجلی و ته انباری که از کارخانه‌ها باقی مانده مثل وزارت خواربار یا جای دیگر اینها را با قیمت گزافتری می‌دهند بکارمندان و حیف و میل هم خواهد شد و با تصویب این پانصد میلیون یک مقداری بر قروض دولت و بر تورم اسکناس اضافه کرده‌ایم ما این نتیجه مساعدت ما است بکارمندان دولت آنوقت این نکته را هم در ضمن می‌خواهم عرض کنم این بالا رفتن هزینه زندگی در نتیجه کمک مستقیم و مولود عدم تعادلی است که در توزیع مواد است دولت نتوانسته است این قضیه را حل کند که تعادل در توزیع مواد برای خود ایجاد کند که الآن دو سال است که قند و شکر در انحصار دولت است و بطور جیره بندی بین مردم تقسیم می‌شود و پس این فروش آزاد از کجاست غیر از اینکه کارمندان دولت می‌دزدند دو می‌فروشند در خارج و بازار آزاد ایجاد شده است؟ قند و شکر ایران از بلژیک میآمده از هند میآمده از جاوه و هندوستان یک مقداری هم از مصر کجای این ممالک که قند وشکر تهیه میکرده‌اند الآن قند این جور شرب الیهود و بطور بیحساب درش مصرف می‌شود که در مملکت ما مصرف می‌شود الآن در شهر تهران متجاوز از سیصد قنادی و شیرینی فروشی است که هر کدام در روز یک کیسه صد کیلویی که هر کیسه را ۱۳۰۰-۱۴۰۰ تومان می‌خرند درش مصرف می‌کنند آقایان ببینید در کدام یک از ممالک ثروتمند درجه اول دنیا شیرینی فروشی آزاد است در امریکا در لندن در کجا یکنفر می‌تواند یک نان بیسکوئیت بدون اجازه بخرد اما در طهران تشریف ببرید توی هر شیرینی فروشی صد کیلو هم بخواهید بشما شیرینی می‌دهند از قرار کیلویی پانزده تومان این عدم تعادل در توزیع اسباب بالا رفتن زندگانی شده است اگر چنانچه فروش آزاد نبود در قند و شکر دیگر آن میوه فروش جرأت نمی‌کرد که تا بگوئی هلو چرا کیلویی ۱۴ قران می‌گوید بهمان دلیل که قند سیری یکتومان یازده قران است کیلویی ۱۵ تومان است قندی سیری۱۲ قران نیست قند را دولت کیلویی ۲ تومان می‌فروشد و می‌دهد آن کیلویی ۱۵ تومانش دزدی است درنتیجه ضعف دولت و خیانت مأمورین آن بازاد آزاد کیلویی ۱۵ تومان قند پیدا شده اگر دولت جلوگیری از عدم تعادل بکند در توزیع و بازار آزاد را موقوف بکند و برساند بصاحبان کوپن دیگر این ترتیب پیش نمی‌آید چند روز قبل از نراق برای بنده یک چیزی فرستاده بودند بشکل شیره سیاه متعفن که این را اینجا بعنوان شکر داده‌اند بنده باور نکردم از دفتر مجلس فرستادیم بوزارت خواربار و وزارت خواربار تصدیق کرد که بلی ما این را دادیم و عنقریب بهمه جا می‌فرستیم بجهت اینکه این شرینیش با شکر چندان فرقی ندارد منظره اش یک اندازه پسندیده نیست در ولایات این چیزها را بمردم می‌دهند در دهات که این را هم نمی‌دهند در شهر تهران سیصد مغازه شیرینی فروشی با آن جاه و جلال دایر است در دهات برای یک آب نبات مردم معطل هستندو با کشمش چایی می‌خورند بنده عرض کردم که اگر دولت قدرت داشته باشد اجناسی را که انحصار کرده است خرید و فروش آزادش را موقوف بکند از دزدیها و خیانت‌ها جلوگیری کند تعادلی در تقسیم و توزیع مواد ایجاد کند خود بخود هزینه زندگی پائین می‌آید والا حالا کفش جفتی هشتاد تومان است دو ماه دیگر خواهند گفت صد تومان سال دیگر سیصد تومان آنوقت خواهید دید غالباٌ اهل مملکت پا برهنه راه خواهند رفت از دولت سر جدیت و فعالیت دولت و وظیفه شناسی مستخدمین کارآگاه و درست وزارت دارائی و وزارت خواربار (صحیح است).
وزیر بهداری (آقای اردلان)- این جا قبل از اینکه در اصل لایحه وارد شوم بنده خواستم یک موضوعی را خدمت آقایان عرض کنم استدعا می‌کنم حمله زیاد بمستخدمین مخصوصاٌ بکسانی که در نتیجه حسن خدمت و طول مدت خدمت دارای یک رتبه شده‌اند نفرمایند زیرا اسباب مأیوس همین رتبه‌های پائین خواهد شد دزد را می‌گویند دزد را باید گرفت و محاکمه کرد و پدرش را هم در آورد ما اگر تشویق نکنیم کسانی را که در مقابل صحت عمل و حسن رفتار در مدت خدمت دارای یک مقامی شده‌اند هیچوقت اولاد من هم بفکر نخواهد افتاد که درست راه برود این یک نکته اساسی است که باید در نظر داشت (صحیح است) این هیچ مانع ندارد بگویند فلان آدم را می‌شناسم فلان خطا را کرده وزیر هم نسبت باو مساعدت کرد عوض اینکه او را تعقیب کند او را ترفیع داده اما البته یک مرتیه بهمه رتبه‌های نه و مدیر کلی‌ها حمله کردن خوب نیست و بنده میدانم که نظر نمایندگان هم موافق نیست (صحیح است) از خارج آقا اگر آوردیم ۵ تا ۱۰ تا هستند بقیه یا قوم و خویش ما یا نوع ما هستند بالاخره اینها مستخدم و خادم هستند (صحیح است) در عین حال کسی که خطا کرد باید گرفت و او را به مجازات رساند اما نه اینکه همه را بیک جور و یک نسبت بدانند و هر آدم مدیر کل را بگویند بد است هر رتبه ۹ بد است آخر این مستخدم بیچاره که زحمت می‌کشد که در مقابل خدمت رتبه ۲و۳و۴ را طی کرده بعد از ۵۵ سال رتبه ۹ شده است حالا یکدفعه متقاعد بشود و هوش هم بکنند این خوب نیست (صحیح است) و بنظر بنده آقایان نمایندگان هم این فکر را ندارند (تهرانچی صحیح است آقا منظور این نبود). تشکر می‌کنم که با اصل نظر بنده موافقت فرمودید حالا میآئیم سر اصل موضوع اینجا نظر دولت البته دادن جنس است یعنی همینطور است که غالب آقایان نمایندگان نظر دارند و بهمین مناسبت این لایحه داده شده است که با یک طرز مناسبی جنس تهیه کرد و با یک قیمت مناسبی بدست مستخدم داد آن هم به تناسب احتیاجی که دارد آنوقت یک تعادلی طبعاٌ در کار پیدا می‌شود اما حالا چرا این کلمه نقد را گذاشته‌اند اینجا ما نمی‌خواهیم از مازندران برنج بیاوریم و به بند بوشهر برسانیم یا بجاسک برسانیم امروز این بیچاره را نمی‌شود معطل گذاشت اگر در قانون قطعاٌ جنسی گذاشته شود دولت نمی‌تواند بگوید جاسکی تو منتظرش باش تا من حمل کنم برایت برسانم در صورتیکه ممکن است در حالتیکه دولت معتقد است و باید این رویه را تعقیب بکند باید برای مرداد و شهریور ماه یک کمکی باین آدم بکند که زندگانی اش راحت بشود و مثلاٌ برود خرما بخرد ما اگر می‌خواستیم تمام مواد را ذکر کنیم خرما بخرد قند بخرد ده یازده تا را آقای نراقی فرمودند ده یازده تا را هم ممکن است من یادم باشد بنویسیم اسباب زحمت می‌شود آقا پس دولت فکرش جنسی است مسلم است اصل هم جنس است افکار نمایندگان محترم هم جنس است ولی در عین حال این نقدی را هم باید گذاشت که در یکجا اگر جنس نشده این کمک را بتوان کرد حالا اما راجع بفرمایشات دیگر هم در واقع این جا می‌شود تمام معایت و نواقصی که در کشور ما خدای نکرده هست گفت و تمام محاسن کشور را هم ذکر کرد ولی اینجا این موضوع نیست اینجا لایحه آمده است برای کارمندان اینجا فقیر خیلی ممکن است در مملکت زیاد باشد اینجا صحبت از چهار تا شیرینی فروش می‌شود همچنین خبری نیست آقا بنده می‌گویم قاطبه ملت ایران محروم است از همان چیزهای ضروری که باید بخورد اینها نان ندارند و کمتر می‌خورند (صحیح است) این حرف سوء اثر دارد آقا اگر هم نظرتان به چند تا شیرینی فروش است اینها هم از کجا درست می‌شود و تأمین می‌شود؟ شما لایحه مالیات بر درآمد را بگذرانید دیگر آن آدم مشمول نمی‌تواند برود و کیلویی ۱۵ تومان شیرینی بخورد اگر هم خرید بیخ گلویش را می‌گیرند و ازش می‌گیرند
(نمایندگان-صحیح است – مذاکرات کافی است).
رئیس- بنده هم یک تأکیدی نسبت بدولت دارم بجهت اینکه تصور می‌کنم همانطور که خودتان متذکر هستید (نمایندگان- بلندتر) اگر این کمک نقدی بشود مسلماٌ مفید فایده نخواهد بود و دولت باید این کمک را هر طوری که مقدور است بطور جنس بکارمندان بکنند و اگر اینکار را بکند البته هم کارمندان استفاده خواهند کرد و هم نرخ عمومی تفاوت پیدا خواهد کرد بجهت اینکه مردم جنس را بیشتر بکارمندان دولت می‌فروشند و وقتی که آنها مقدار زیادی از جنس خودشان را داشته باشند مسلماٌ در نرخ عمومی تفاوت پیدا خواهد کرد این بهترین چیزی است بعقیده من برای تنزل نزخ و برای آسایش مردم و امیدوارم انشاءالله دولت موفق شود که این کار را با یک ترتیب صحیحی انجام دهد که اسباب آسایش برای مردم فراهم شود. پیشنهادی از طرف چند نفر از آقایان نمایندگان رسیده قرائت می‌شود.
هاشمی- از طرف آقایان طباطبایی- منشور- دکتر ادهم – مخبر فرهمند- دکتر تاج بخش – افشار – فریدونی پیشنهاد می‌شود که در بند الف پس از منتظر خدمت متقاعدین اضافه شود.
جمعی از نمایندگان – صحیح است.
وزیر دارائی (آقای بیات)- البته همانطور که مذاکره شد ما در نظر داریم که نسبت بوضعیت مستخدمین یک ترتیبی داده شود که بتوانند خدمت کنند و انجام وظیفه کنند و فقط نظر ما هم جهت کمک و مساعدت بکارمندان بود و اگر نظر عمومی بود که بنویسیم این پانصد میلیون برای همه اشخاص هرچه هست تقسیم شود ولی نقطه نظر این لایحه که تقدیم شده است برای کمک بمستخدمین است برای بازنشستگان البته بنده هم معتقدم که باید بآنها هم کمک شود و آقایان محترم هم همینطور در نظر دارند که باید کمک شود ولی هر قدر این کمک از مستخدمین کم بشود و اضافه بشود بآن طبقه بنده گمان نمی‌کنم که مستخدمین را کفایت کند این نظری که ما داریم این است که وضعیت مستخدمین بیک صورتی درآید که بتوانند با راحتی و آسایش خیال خدمت کنند و بنده معتقدم اگر متقاعدین هم ضمیمه شود کفایت نخواهد کرد و البته برای متقاعدین هم بده خودم معتقدم که باید یک فکری شود ولی جای فکرش در اینجا نیست برای اینکه عرض کردم اینجا اگر نباشد توسعه اش بدهیم آن نظر از بین خواهد رفت حالا اگر نظر مجلس شورای ملی این است مستخدمینی که خدمت می‌کنند برای انجام وظیفه قادر باشند بعقیده بنده این پیشنهاد اینجا مورد ندارد و ممکن است نسبت باین پیشنهاد همانطور که عرض کردم یک مطالعات دیگری بشود و طریقه دیگری اتخاذ شود (هاشمی-صحیح است)
رئیس-آقای مخبر فرهمند.
مخبر فرهمند- اگر ما طبقه بندی کنیم اشخاصی را که بایستی بهشان امروز کمک شود در درجه اول کارمندان دولت هستند برای اینکه اینها یک حقوق محدودی دارند و یک خرج نامحدودوی و آنوقت این دسته را هم اگر بخواهند طبقه بندی بکنیم در درجه اول بازنشستگان هستند زیرا اینها یعنی این طبقه کارخودشان را خدمات خودشان را کرده‌اند و هر کدام با صداقت چهل سال پنجاه سال کار کرده‌اند خدمت کرده‌اند و برای دولت زحمت کشیده‌اند و هر یک دارای جمعیت و عائله زیادی می‌باشند و شما که الآن نظرتان این است بمستخدمین و کارمندان دولت کمک و مساعدت کنید اینهم کارمند دولت بوده است و خدمات خودش را کرده است و حالا صد تومان می‌گیرد شما باید الآن اینکار را بکنید و موقعش الآن است اگر بعد می‌خواهید لایحه دیگری بیاورید فایده ندارد و بنده گمان می‌کنم بهترین موقع حالا است و بنده عقیده‌ام این است که خود کارمندان دولت هم راضی هستند که بآنها هم از این محل کمک بشود (صحیح است) و همانطور که در موقع تصویب قانون افزارش حقوق درباره آنها کمک شده بود یا در مورد آن اضافه که داده شد بنده عقیده‌ام این است که در این موقع هم مقتضی است و سزاوار عدالت و انصاف است که باین دسته کمک میفرمائید (صحیح است)
دکتر تاج بخش- حتی بصغارشان هم باید کمک کرد ممکن است عده مرحوم شده باشند و صغار داشته باشند باید بآنها هم کمک کرد (صحیح است).
وزیر دارائی – نظریه‌ای را که بنده عرض کردم بسته است بنظر مجلس برای اینکه آن قسمتی را که بنده عرض کردم و آن نظری را که وزارت دارائی دارد از نقطه نظر مساعدت بمستخدمین مشغول کار است و حالا هر قدر توسعه داده شود از میزان کمک بمستخدمین کم می‌شود و آن مقداری که بنا بود کمک نخواهد شد منظور دولت این بود نسبت به آن اشخاصی که معیشت شان درست نمی‌گذرد والا همان صورت امروز را پیدا می‌کند نظر این بوده است که درباره آنها کمک قابلی بشود حالا بسته است بنظر مجلس و ممکن است نسبت ببازنشستگان هم یک مطالعات و یک فکری بعد کرد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود باین پیشنهادی که هفت نفر از آقایان کرده‌اند موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) قابل توجه شد به کمیسیون مراجعه می‌شود. آقای ملک مدنی:
ملک مدنی – چون این پیشنهاد به کمیسیون ارجاع شد باقی پیشنهادات هم قرائت شود که زمینه در دست کمیسیون باشد و روی آن نظریه مچلس لایحه تنظیم و تقدیم شود و کمیسیون نظر مجلس شورای ملی را بداند (صحیح است) (دشتی – چون این پیشنهاد قابل توجه شد و سایر پیشنهادها هم باید برود بکمیسیون.
رئیس- پیشنهاد آقای آزادی:
پیشنهاد می‌کنم در ماده واحده قسمت الف سطر چهارم بعد از بصورت نقر یا جنس کلمه به تناسب عائله اضافه شود (سمیعی – آقای افشار هم عین همین پیشنهاد را کرده‌اند)
رئیس – آقای آزادی.
آزادی – راجع به این قسمت همانطور که مکرر صحبت شد لازم است طوری بشود که کمک و مساعدت نسبت به احتیاج مستخدمین باشد و این نظر دولت تأمین شود که احتیاج آنها تأمین شود و احتیاج روی عائله است نه روی رتبه و غیره چه بسا اشخاصی که رتبه یک هستند یا رتیه دو یا پایین تر و عائله شان بسیار زیاد است و احتیاج بیشتری دارند و یا اشخاصی هستند که رتبه شان زیاد است ولی عائله شان کم است باین جهت بنده پیشنهاد کردم که این کمک به تناسب عده عائله باشد که دولت صورت عائله مستخدمینش را در نظر بگیرد و بتناسب عده عائله شان کمک بکند.
وزیر دارائی – همانطور که عرض کردم در این قسمت باید یک مطالعاتی بشود در کمیسیون و برای بازنشستگان هم که پیشنهاد قابل توجه شد باید در اطرافش مطالعه شود که بچه صورتی ممکن است این کار را انجام داد این قسمت البته باید محفوظ باشد اما اینکه اینجا در لایحه این قسمت ذکر نشد از این نقطه نظر بود که با دقت در اطرافش مطالعه شود و قسمت تقسیم هم همانطور که اینجا مذاکره شد ما اگر بخواهیم ترتیب تقسیم را بنویسیم خیلی اقسام داد و همانطور که مذاکره شد نظر همین است که این قسمتها تماماٌ در نظر گرفته شود و در آئین نامه‌هایی که نوشته می‌شود این قسمت منظور می‌شود ولی اگر در قانون بنویسیم دچار اشکال خواهیم شد البته در آئین نامه‌هایی که نوشته می‌شود دولت مطالعه می‌کند بکمیسیون هم می‌آید و آنجا بهر ترتیبی که مقتضی شود مقرر می‌شود زیرا اینها یک چیزهایی است که اگر بخواهیم در قانون بنویسیم یک دور تسلسلی پیدا خواهد شد اگر اجازه بفرمائید چون نظر همین است البته در آئین نامه پیش بینی خواهد شد.
آزادی – پیشنهاد را مسترد می‌کنم.
رئیس- آقای افشار.
افشار- آقای وزیر دارائی فرمودند که این موضوع رادر آئین نامه می‌نویسیم ودر آئین نامه طرز اجرا را می‌نویسند نه اصل را و بعقیده بنده بطور کلی تاکنون نسبت بسایر کمک‌هایی که از طرف دولت بکارمندان می‌شد اصل مسل این بود که از رتبه و مقام مستخدمین در نظر گرفته می‌شد یعنی هر کس که رتبه و مقامش بیشتر بود باو خرج سفر و فوق العاده بیشتر می‌دادند بنظامنامه دولتی اگر مراجعه بفرمائید عرض بنده را تصدیق خواهید فرمود که مصداق پیدا می‌کند ولی ما می‌خواهیم این کمک طوری بعمل آید که به تناسب عده عائله کارمندان باشد چه جزء باشد چه کل و مدیر کل چه پیشخدمت بنظر من یکسان هستند لذا باید فقط تعداد نان خور عائله را در نظر بگیرند هر کس عائله بیشتر دارد باو بیشتر کمک کنید ولو مقام پستی را دارا باشند این است که بنده تقاضا می‌کنم موافقت شود و اصل مسلم و محرز باشد که این کمک بتناسب افراد خانواده خواهد بود و در خود قانون هم ذکر شود ولی طرز اجرای آن و اینکه چه جور باشد و چطور عملی شود و چه ترتیبی باشد آن را در نظامنامه رعایت خواهند کرد ولی این اصل را که باید به تناسب عده افراد تقسیم شود و باید در خود قانون نوشته بشود نه در آئین نامه (صحیح است).
مخبر (صفوی)- همانطور که بنده توضیح دادم اصل همان است که گفته شد اصل تقسیم این مطلب است بین همه کارمندان به تعداد عائله که دارند آقای وزیر دارائی هم فرمودند این جا و در کمیسیون بودجه هم همینطور توضح شد و گفته شد بتعداد عائله که دارند آقای وزیر دارایی هم این جا فرمودند آقایان هم مکرر توضیح دادند که شروطش را در آئین نامه در نظر بگیرند که این جا یک رشته تسلسلی پیدا نکند و اگر ما بخواهیم در قانون ذکر کنیم ممکن است همانطور که فرمودند دور تسلسل پیدا کند که عائله کی باشد خواهر باشد خواهر زاده باشد برادر زاده باشد چی باشد اینها را ممکن است در کمیسیون معلوم کنند و البته وقتی که آئین نامه در کمیسیون بودجه آمد این قسمت در آنجا مذاکره خواهد شد و این طریق بهتر است برای اینکه پینشهادهای دیگری نشود که اسباب معطلی بشود.
رئیس- بدیهی است اگر این ترتیب نباشد منظور شما و دولت هم حاصل نمی‌شود و باید به ترتیب عائله باشد این شبهه ندارد هیچ ابداٌ شبهه ندارد که محتاج به توضیح باشد و حتماٌ نسبت بعائله خواهد بود. رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای افشار موافقین برخیزند (عده کمی قیام نمودند) تصویب نشد. پیشنهاد آقای منشور.
پیشنهاد می‌کنم بنده ماده واحده حذف شود.
رئیس- آقای منشور.
منشور- بنده می‌بینم که نظر بر این است که یک طوری شود یک کمکی به مستخدمین بشود از نظر نقدی یا جنسی. از یک طرف آقایان البته کمک می‌خواهند بکنند که یک چیزی جنس یا نقد گیرشان بیاید از یک طرف می‌آیند برای صندوق تقاعد نیم درصد اضافه می‌کنند که از حقوق مستخدمین کسر شود و این نقض غرض است بنظر بنده می‌شود تقاعد هم بهش تعلق می‌گیرد.
رئیس- آقای ملک مدنی.
ملک مدنی – متأسفانه آقای منشور توجه نفرمودند اگر بنا شد این صدی نیم نباشد دولت نمی‌تواند کمک بکند به متقاعدین و اگر شما بخواهید این کار را نکنید همه معطل خواهند شد و برخلاف منظور هم هست و باین جهت صدی نیم افزوده شد و بنظر بنده لازم هم هست و باید حمایت از صندوق بازنشستگی هم کرد.
منشور- در قانون تقاعد…
رئیس- دوباره که حرف نمی‌شود زد آقا پس گرفتید یا نه؟
منشور – خوب حالا که می‌فرمایند کم است بنده هم موافقت می‌کنم و مسترد می‌دارم.
رئیس- پیشنهاد آقای دکتر تاج بخش:
ریاست محترم مجلس شورای ملی بنده تقاضا می‌کنم که صغار بازنشستگان نیز مشمول بشوند.
دکتر تاج بخش- البته بازنشسته تا وقتی خودش هست ممکن است از محل دیگری یک اعاشه برای خودش تهیه کند ولی وقتی که مرحوم شد صغارش بیشتر گرفتار هستند و ندارند وباید با آنها هم کمک بشود بجهت اینکه ندارند و حقوقش فقط اینجا است و بایستی بآنها کمک بشود مقصود از این کمک این است که اشخاصیکه مصرف کننده هستند و حقوق ثابتی دارند بآنها بیشتر کمک بشود.
جمعی از نمایندگان- این پیشنهاد هم برود بکمیسیون.
رئیس- بسیار خوب – پیشنهاد آقای آزادی.
پیشنهاد می‌کنم در قسمت ب ماده واحده سطر اول پس از کلمه شهرداریها و بانکها هم اضافه شود
آزادی- مقصود عده از این کمک این است که به کسانی که مصرف کننده هستندو حقوق ثابت ندارند کمک بشود یکی از آن مستخدمین همین مستخدمین بانکها هستند و آنها هم مستخدمین موظف هستند و چه ضرر دارد آنها هم این منظور را در بودجه خوشان تأمین کنند و همانطور که شهرداریها را موظف می‌کنیم که این موضوع را ترمیم کنند همانطور هم بانکها را موظف کنیم این قسمت را ترمیم نمایند.
مخبر- بانکها هر کدام مقابل اساسنامه که دارند برای کارمندان شان یک چیزهایی در نظر گرفته‌اند و خواربارشان را تهیه می‌کند تصور می‌کنم چون مطابق اساسنامه با آنها کمک می‌شود بهتر این است که استرداد کنند.
آزادی – مسترد می‌کنم.
دشتی- چون پیشنهاد اولی قابل توجه شد لازم است بقیه پیشنهادات هم به انضمام آن پیشنهاد به کمیسیون مراجعه شود.
رئیس- بسیار خوب تمام پیشنهادات به کمیسیون رجوع می‌شود.
-تصویب پنج فقره گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی
{۳-تصویب پنج فقره گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی}
رئیس- چند فقره خبر مرخصی است خوانده می‌شود مرخصی آقای ملکزاده آملی.
ملک زاده آملی- بواسطه ابتلای بمرض و لزوم بمعالجه بموجب گواهی پزشک در خواست چهل روز مرخصی از تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شد اینک گزارش آن تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای ملک زاده برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
مرخصی آقای دولتشاهی:
آقای دولتشاهی بواسطه ابتلای بزخم معده و مرض قلبی بموجب دستور پزشک معالج مجبور است دو ماه بکلی استراحت و از حرکت خودداری نماید بنابراین درخواست دو ماه مرخصی از تارخ ۲۱ شهریور۱۳۲۲ نموده و به کمیسیون عرایض و مرخصی عذر ایشان را موجه تشخیص داده اینک گزارش تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای دولتشاهی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
مرخصی آقای معتضدی:
آقای معتضدی برای اصلاح حال مزاجی بر حسب دستور پزشک درخواست دو ماه مرخصی از تاریح ۲۳ مرداد ۱۳۲۲ نموده و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای معتضدی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
مرخصی آقای کازرونیان:
آقای کازرونیان در خواست نه روز مرخصی از تاریخ ۲۳ مرداد۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش تقدیم می‌شود.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای کازرونیان برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
مرخصی آقای مؤید ثابتی:
آقای مؤید ثابتی درخواست ۲۰ روز مرخصی از تاریخ پانزدهم خرداد ۱۳۲۲ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون عرایض و مرخصی واقع شده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس- موافقین با مرخصی آقای مؤید ثابتی برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
آقای طباطبایی:
طباطبایی- این ورقه که ملاحظه می‌فرمایند امضاء زیادی دارد و از طرف استادان هنرسرای عالی توسط یکی از روزنامه‌های خوب ملی (باب شمل بتوسط بنده و آقای نراقی رسیده و خواهش کرده‌اند بمقام ریاست تقدیم کنم مطلب مقتضی نیست که بنده این جا بخوانم ولی استدعایی که دارند واقعاٌ موجه و صحیح است و استدعایی که دارم این است که از طرف مجلس شورای ملی بذل توجه لازم بعمل بیاید.
- موقع و دستور بعد – ختم جلسه
{۴- موقع و دستور بعد – ختم جلسه)
رئیس- اگر تصویب بفرمائید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) آقای وزیر دارائی فرمایشی دارید؟
وزیر دارائی – عرض کنم یک لایحه بود راجع به اسناد خزانه در ماده اولش مذاکره شد برای رأیش عده کافی نبود حالا که وقت گذشته می‌خواهید جلسه را ختم کنید تمنی دارم بگذارید جزو دستور جلسه آینده باشد.
رئیس- بسیار خوب در اول جلسه آینده مطرح می‌شود جلسه را ختم می‌کنیم (صحیح است) جلسه آتیه روز سه شنبه ۲۲ شهریور سه ساعت قبل از ظهر دستور هم لایحه انتشار اسناد خزانه و لوایح موجوده
{ مجلس مقارن ظهر ختم شد}
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری