مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ اردیبهشت ۱۳۰۴ نشست ۱۶۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پنجم

قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ اردیبهشت ۱۳۰۴ نشست ۱۶۳

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ اردیبهشت ۱۳۰۴ نشست ۱۶۳

جلسه ۱۶۳

صورت مشروح مجلس یکشنبه بیستم اردیبهشت ۱۳۰۴ مطابق شانزدهم شوال

۱۳۴۳ مجلس سه ساعت قبل از ظهر بریاست آقای آقا میرزا حسین خان پیرنیا تشکیل گردید (صورت مجلس روز قبل را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند)

رئیس – آقای حاج میرزا محمد (اجازه)

حاج میرزا محمد رضا– بنده قبل از دستور عرض دارم

رئیس – آقای میرزائی (اجازه)

میرزائی – بنده خواستم عرض کنم پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا راجع به تلگراف سالارالوله در صورت مجلس قرائت نفرمودند.

رئیس – اشاره شده است. آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال – بنده قبل از دستور عرض دارم

رئیس – آقای تدین (اجازه)

تدین – بنده هم قبل از دستور عرض دارم

رئیس – آقای دستغیب (اجازه)

دست غیب – سئوالی که در آخر جلسه بنده از آقای وزیر فوائد عامه کردم و مجلس از اکثریت افتاد و آقای وزیر فوائد عامه قرار گذاشتند که در این جلسه جواب بدهند در صورت مجلس نوشته نشده است.

رئیس – سئوال که بعمل نیامد

دست غیب – هر چه در مجلس گفته می‌شود باید بنویسند.

رئیس – اگر بخواهند همه چیز را بنویسند خیلی مفصل می‌شود.صورت مجلس دیگر ایرادی ندارد؟

(گفته شد خیر)

رئیس – آقای حاج میرزا رضا (اجازه)

حاج میرزا محمد رضا – بنده خواستم استدعا کنم آقایان التفات بفرمایند که راپورت کمیسیون بودجه راجع به حاج علی مصری امروز جزء دستور شود و بگذرد چون ورثه او فوق العاده فقیر و پریشان هستند پیشنهاد می‌کنم در مرحله اول دستور گذارده شود چیزیهم نیست چهر تومان و دو قران است.

رئیس – لایحه اشل هنوز حاضر نشده هست ممکن است جزء‌دستور روز سه شنبه بشود. آقای آقا شیخ جلال (اجازه)

آقا شیخ جلال – اگر گرفتاری آقایان اجازه نمی‌دهند که از اوضاع اسفناک محل‌های سرباز بده مستحضر شوند گمان می‌کنم نطق دو ماه قبل آقای رئیس الوزراء‌که تا پنج ماه دیگر. نمی‌توان به وضعیت سربازگیری ادامه داد مطلب را معلوم کند. زیرا مقصود ایشان این نبود که عده منتخبه ما کافی نیست در صورتیکه منتجه متجاوز از صد هزار است و دولت بیشتر از پنجاه هزار نفر لازم ندارد مقصود ایشان این بود که حقیقتاً محلها دیگر تاب و تحمل سرباز دادن را ندارند. اگر در این قانون سربازگیری تجدید نظری نشود ممکن است بعدها یا واقعاً دولت یا نمی‌تواند سرباز می‌گیرد یا آنکه حقیقتاً اصول زراعت و رعیتی از بین برود. این است که بنده از آقایان تمنی می‌کنم در این موقع که کمیسیون نظام تشکیل شده است. امر بشود شور ثانی راپورت کمیسیون راجع به نظام اجباری شروع شود و راپورت آنرا بمجلس تقدیم کنند.

رئیس – آقای تدین اجازه)

تدین ـ در چند جلسه قبل راپورت کمیسیون بودجه راجع به اقبال الملک جرء دستور بود. چون لایحه استخدام مستخدمین امریکائی مطرح بود به تعویق افتاد. اگر آقایان اجازه بفرمایند چون طولی هم نخواهد کشید در درجه اول دستور باشد.

رئیس – مخالفی ندارد؟

(گفته شد خیر)

(بشرح ذیل قرائت شد)

ماده واحده – وزارت مالیه مجاز است مبلغ یک هزارو چهارصد و پنجاه تومان مستمری دیوانی آقای آقا میرزا حسین خان اقبال الملک را از ابتدای هذاالسنه ۱۳۰۳ ضبط و از اول حمل ۱۳۰۳ ماهی شصت تومان بطور شهریه مادام الحیوه درحق مشار الیه منظور و از حمل اعتبار مستمریات و شهریه‌ها پرداخت نماید.

رئیس – آقای تدین(اجازه)

تدین – موافقم

رئیس – آقای معتمدالسلطنه(اجازه)

معتمدالسلطنه – بنده هم موافقم

بعضی از نمایندگان – مخالفی نیست.

کازرونی – بنده مخالفم رئیس- بفرمائید

آقا میرزا علی کازرونی – بنده چون سابقه نداشتم و متأسفانه مقدمه این لایحه را نخوانده‌ام لازم است یک سئوالی از مخبر بکنم که ایشان توضیح بدهند که بنده هم موافقت کرد و به اکثریت نزدیک به اتفاق یا باتفاق آراء رأی داده شود. بنده خواستم به بینم این هزارو چهارصد تومان را چطور تنزل داده‌اند بماهی شصد تومان که در سال هفتصد و بیست تومان می‌شود آیا این شخص عمدا از حق خودش صرف نظر کرده است یا دلیل دیگری داشته است؟ آیا مستمری این شخص تومانی دو ریال بوده است؟ اگر این طور باشد که سیصد و پنجاه تومان می‌شود چطور شده است زیاد کرده‌اند لا بد یک دلیلی دارند که بگویند بفلان دلیل اضافه کردیم بلی اگر اخلا باشد در صورتی که دولت پول داشته باشد به فقرا که سهل است به متمولین هم بدهد هیچ ضرری ندارد. ولی در صورتی که تحمیل بر یک مردمان ضعیف تر نباشد. اینجا مجلس اخلاقی نیست مجلس سیاسی است و ما باید نظارت کنیم که به بنده منتظر بودم در این جه هم ملاحظه صرفه جوئی را بکند. شش نفر از این مستخدمین کسانی هستند که بعد از چهار پنج ماه دیگر خواهند برگشت. یقیناً دولت ما برای آنها اثاثیه و مبل در این مدت تهیه کرده است و بنده وقتی که از نقطه نظر صرفه جوئی حساب می‌کنم ده هزار دلار صد بیست سالی دوازده هزار دلار که ماهی دویست تومان باشد می‌شود با این ترتیب و با صرفه جوئی که رئیس کل مالیه نسبت به وزارتخانه‌ها مبذول کرده اگر خود ایشان را تذکر بدهند قطعاً تصدیق خواهند کرد که در این مورد هم باید ملاحظه صرفه جوئی را باید نمود و آن اثاثیه و مبل موجوده ما شاید از میان برود بشش نفر از این‌ها باید همان مبل و اثاثیه که برای ایشان تهیه شده است بدهد که دیگر خرجی تحمیل به مملکت نشود. زیرا در آرائی که می‌دهیم باید ملاحظه صرفه و صلاح مملکت و ملت را بکنیم و در صورتیکه بنا باشد اثاثیه را دولت تهیه نماید صد ده بیشتر نباید بدهیم و بنده بیش از این را عقیده ندارم که داده شود از این جهت بنده پیشنهاد کردم در صورتیکه دولت اجاره خانه و اثاثیه را به عهده خودشان واگذار بکند صد ده از حقوق سالیانه بییشتر نباید به آنها بدهد

مخبر – اگر ملاحظه بفرمائید می‌بینید که این قانون مستخدمین امریکائی است نه قانون جمع آوری اثاثیه و غیرء. البته که از طرف دولت در دست این آقایان است کاملا محفوظ و جزو اداره ملزومات وزارت مالیه است و هیچ چیزش از بین نخواهد رفت مخصوصاً به همین ملاحظه نوشته شده که دولت باید خانه و اثاثیه متناسبی برای مستخدمین در تمام کنترات تهیه نماید. بهر حال دولت مختار است اگر مقرون به صرفه و لازم دید از همان اثاثیه که داشته کم و کسری را تهیه کرده به آنها می‌دهد و در صورتیکه تهیه نکرد و نداد آنوقت معادل صد و بیست بر حقوقشان خواهد افزود و این را هم باید عرض کنم که اگر بلایحه دولت مراجعه بفرمائید ملاحظه خواهند نمود که این حقوقها علاوه بر این مقدار بود که در این جا معین شد ه از حقوق آنها یک مقداری کسر شده و پس از کسر این ماده باین طور تنظیم و نوشته شده است

رئیس – آقای حائری زاده(اجازه)

حائری زاده – آقای مخبر قضیه را حواله دادند به لایحه دولت لایحه دولت این ماده را بعکس آنچه که کمیسیون نوشته است در لایحه دولت می‌نویسد: در صورتی که دولت مصمم شود برای هر کدام از مستخدمین فوق الذکر منزل و مبله تهیه نماید صد بیست از حقوق مستخدم مزبور کسر گذاشته خواهد شد دولت این طور نوشته که آنها زندگانی شان را خودشان تهیه کنند و اگر نخواست آنها تهیه کنند صدبیست حقوق سالیانشان را کسر بگذارد و خودش تهیه کند ولی در اینجا کمیسیون برای دولت وظیفه معین کرده است وهچو قرار داده که دولت خانه و اثاثیه مناسبی برای هر یک از مستخدمین تهیه نماید و در صورتیکه خانه و اثاثیه را بعهده خود مستخدمین واگذارد معادل صدبیست علاوه بر حقوق سالیانه مشار الیه خواهد پرداخت این که کمیسیون نوشته عکس آن ماده‌ای است که دولت نوشته لابد آقای مخبر خواهند فرمود در لایحه دولت حقوقشان بیشتر در نظر گرفته شده بود و این جا کمتر منظور شده مثلی است معروف شخصی نزد خیاطی یک پارچه برد و گفت با این پارچه چه می‌شود دوخت آیا کت و شلوار می‌شود؟ خیاط گفت هر چه بخواهی می‌شود اگر دو تا کت و شلوار هم بخواهی می‌شود منتهی کوچکتر می‌شود. شما ممکن است یک حمال امریکائی را با ماهی پنجاه تومان استخدام بکنید و به ایران بیاورید و همین طور هم مملکت یک کسی را استخدام کند که تحصیلات عالیه داشته باشد ولی بده هزار دلار هم قانع نشود و نیاید. شما نباید قائل شوید که آنجا از مقداری که دولت معیین کرده کسر کنید ولی در اینجا تهیه مبل و اثاثیه را بعهده دولت وابگذارید در هر حال بنده این مبلغ را بضرر مملکت می دانم

مخبر – بنده متأسفم توضیحی را که دادم آقا را قانع نکرد در صورتیکه بنده عرض کردم اگر بلایحه دولت مراجعه بفرمائید ملتفت خواهید شد بنده لایحه را می‌خوانم تا درست ملتفت شوید «برای خدمت در اداره مالیه یک نفر که حقوقش سالی بیش از دوازده هزار و پانصد دلار نباشد» این همان قلم اولی و همان کسی است که ما برای ریاست اداره کل محاسبات معین کرده وحقوقش را ده هزار دلار نوشته‌ایم «دو نفر که حقوق هر یک ده هزار دلار بیشتر نباشد» این همان است که ما هشت هزار دلار نوشته‌ایم «هفت نفر دیگر که حقوق هر یک سالی بیش از نه هزار سیصدو هفتادو پنج دلار نباشد و یک نفر که حقوقش سالی بیش از سه هزار و هفتصد و پنجا دلار نباشد» این همان هشت نفری هستند که ما برای هر یک هفت هزار و پانصد دلار معیین کرده‌ایم و برای هر یک نفر آخر هم سه هزار و پنصد دلار نوشتیم منتهی در اینجا کرایه خانه اضافه شده آن هم بواسطه همان نظری که آقای آقا سید یعقوب فرمودند ما همچو خیال کردیم که با این ترتیب ممکن است دولت منزل مجانی برایشان تهیه کند و از اثاثیه موجوده که سابق داشته بآنها بدهد و اگر فرضاً کسری هم داشت صد بیست اضافه به آنها بدهد و این یک ماده خیلی خوبی است و بصرفه دولت است و تصور نمی‌کنم با مراجعه بلایحه دولت این ماده زیاد محل مذاکره و گفتگو باشد.

رئیس – آقای حاج میرزا عبدالعلی (اجازه)

حاج میرزا عبدالعلی – بنده اساساً با این ماده مخالفم این صد بیست که در اینجا نوشته شده سالیانه دوهزار توامان می‌شود سابقاً نسبت بلژیکیها دولت پیشنهاد کرده بود که ماهی بیست و پنج الی پنجاه تومان کرایه منزل به آنها بدهد و زندگانی اروپائی به امریکائی هم چندان تفاوتی ندارد بنا بر این مورد ندارد ما اینقدر منظور کنیم و بنده عقیده ندارم کرایه منزل ماهیانه بیش از پنجاه تومان بانها داده شود

رئیس -آقای رهنما (اجازه)

رهنما – عرضی ندارم

رئیس – آقای فرمند (اجازه)

فرمند – بنده عقیده‌ام این است که وقتی ما می‌خواهیم از امریکا یک اشخاصی را استخدام کنیم باید موجبات راحت آنها را فراهم کرده و یک حقوق کافی بآنها بدهیم ما که ده هزار تومان به آنها می‌دهیم دیگر نباید برای هزار تومان در لایحه دولت تردید کرد و تصویب این امر را بتعویق انداخت و البته هر چه حقوق زیادتر بدهیم آنها هم بهتر خدمت خواهند کرد

رئیس – آقای دستغیب (اجازه)

دست غیب – موافقم

رئیس – آقای شریعت زاده(اجازه)

شریعت زاده- در خبر کمیسیون دو طرز نوشته شده است اول اینکه دولت مکلف است برای آن‌ها تهیه اثاثه منزل بنماید. اساساً بنده با این ترتیب مخالفم زیرا دولت نباید وقت خودش و مؤسساتش را صرف تهیه خانه و اثاثیه برای مستخدمین و مأمورین بکند در صورتی که اصولا مقتضی است هر کس مطابق آمال و سلیقه خودش خانه و اثاثه برای خودش تهیه کند و نظر مخالف بنده از دو جهت است یکی از لحاظ خود مستخدمین زیرا اگر تهیه منزل و اثاثیه به عهده خود آنها باشد بهتر است برای آینکه مطابق سلیقه و میل خودشان هر یک می‌توانند مایلزم زندگانی خود را درست کنند دیگر اینکه اساساً وقت مؤسسات و دولت نباید صرف این آن شود و آنوقت ممکن است هر روز بر سر تعمیرات و چیز هائی یک گفتگو و مباحثاتی تولید شود بنابراین مصلحت مملکت این طور مقتضی است که دولت دخالت نکند و تهیه اثاثیه به خود آنها واگذار شود منتهی یک اضافه در عوض به ایشان داده شود با مبلغش هم بنده مخالفم زیرا اگر فرض شود کسی ده هزار دلار حقوق دارد نباید در سال به او دو هزار تومان از بابت اثاثیه و کرایه خانه داده شود با این وضعیتی که در مملکت ما هست خاصه با ترتیباتی که امروزه در دنیا معمولاست که اساساً زندگانی‌ها رو به سادگی می‌رود این خیلی زیاد است چنانکه آقایان امریکائی و اروپائی که امروز در مملکت ما هستند تمام اثاثیه شان را وقتی که حساب کنیم بیش از دو هزار تومان نمی‌شود لذا بر فرض اینکه برای هر کس دو هزار تومان اثاثیه ضرورت داشته باشد مع ذالک نمی‌توان گفت که سالی دو هزار تومان از بابت کرایه خانه به آنها باید داد زیرا هر خانه خوبی را که بخواهند می‌توانند داشته باشند از این جهت بنده مخالفم و معتقدم که دولت باید به هر نفری دو هزار تومان در بدو امر بدهد تا مطابق سلیقه خودشان اثاثیه تهیه کنند و ماهی شصت تومان هم به آنها کرایه خانه بدهد

وزیر مالیه – آقایان باید توجه فرمایند که پیشنهاد دولت هم همین است که یا خانه و اثاثیه برای آنها تهیه کنند یا اینکه مبلغی به آنها بدهند و این هم یک ترتیب تازه‌ای نیست از بدو استخدام آقایان امریکائی‌ها همین طور مقرر بوده است.قانون سابق دولت را مکلف کرده بود که خانه و اثاثیه به آنها بدهد ولی این قانون حالیه یک مزیتی دارد و آن این است که دولت را مخیر می‌کند که یا اثاثیه و خانه برای آنها تهیه کند و در صورتی که نکرد یک مبلغی به آنها بدهد و این مبلغ هم مبلغ خیلی زیادی نیست و آن اختلاف و مشاجراتی که آقای شریعت زاده فرض کرده‌اند پیش نخواهد آمد و این مبلغی را هم که اینجا معین کرده‌اند و به نظر آقایان خیلی هم گزاف می‌آید و هی می‌فرمایند دوهزار تومان. دوهزار تومان این دوهزار تومان فقط برای یک نفری است که د رسال ده هزار دلار دارد و مابقی لیست حقوقشان کمتراست و این دو هزار تومان هم فقط برای اثاثیه نیست. کرایه خانه هم هست. به علاوه آقایان باید ملاحظه بفرمایند که این اشخاص را بر ما تحمیل نمی‌کنند و ما به میل خودمان آها را استخدام می‌کنیم و البته باید آنها را راضی و راحت نگاهداریم و الا بهتر اینست هیچ ندهیم و حتی المکان اگر مجانا استخدام کنیم خیلی بهتر است ولی نمی‌شود و در صورتیکه ما مجبوریم آنها را استخدام کنیم البته باید طرفین راضی باشند و به عقیده بنده در این مسائل اینقدر گفتگو لازم نیست

رئیس - آقای حاج میرزا عبدالوهاب.(اجازه)

حاجی میرزا عبدالوهاب – فرمایشاتی راکه آقای وزیر فرمودند قبول دارم ولی ما بیشتر از این قوه نداریم بدهیم. البته کسی ما را مجبور نکرده و تحمیل هم نمی‌کند و ما خودمان بالا ختیار اینها را استخدام می‌کنیم ولی چیزی که هست ما باید به کیسه خودمان نگاه کنیم. بنده تصدیق دارم که که خیلی بیش از این باید مواجب به ایشان داد ولی این در صورتیست که ما هم داشته باشیم و در صورتی که نداریم سالی دو هزار تومان از کجا بیاوریم پول اثاثیه و کرایه خانه به اینها بدهیم. و من با این بودجه مملکت مقتضی نمی دانم که هر روز این گونه تحمیلات به این مملکت بشود. سال گذشته دو سه کرور کسر دخل داشتیم که تحمیل به این ملت شد. و حالا هم باز اینگونه مخارج زیاد می‌شود و بالاخره آخر سال پنج کرور شش کرور کسر می‌آید و یک مالیاتی می‌آورند که باید بر این ملت تحمیل شود

مخبر – بنده یک نکته را با ید به آقایان تذکر بدهم و برای استحضار خاطر محترمتان عرض کنم و آن این است که آقایان تصور می‌فرمایند این طرز مذاکرات در کمیسیون بودجه نشده و نمی‌شود و هر چه دولت می‌آورد بدون لا و نعم ما تصویب می‌کنیم در صورت یکه اینطور نیست در آنجا درسر همین ماده شاهزاده سلیمان میرزا قریب یک ساعت حرف زدند. و بالاخره این آخرین مبلغی است که توافق حاصل شده است و از این مبلغ کمتر اگر مستشار می‌خواهید حاضر نیستند بیایند و الی ممکن است استخدام نکنید؟

رئیس – آقایای کازرونی (اجازه)

کازرونی – قراری که آقایان مکرر توضیح داده‌اند بنده همچو ملتفت شدم که آوردن مستخدم از امریکا مستلزم مخارج زیاد است و همین طور آقای سردار معظم

بعضی از نمایندگان – تیمورتاش

کازرونی – بله تیمورتاش اظهار فرمودند که این ده هزار دلار یک نفر متخصص نمی‌شود آورد. پس حالا با ده هزار دلار چطور متخصص می‌آورند؟! بعلاوه کلمه تخصص هم مراتبی دارد و این کلمه شامل رتبه اول تخصص تا رتبه صدم می‌شود و همه اینها در مرتبه خودشان ممکن است تخصص داسته باشند در هر صورت ما باید به اندازه توانائی خودمان مستشار یا مستخدم بیاوریم و در آتیه هم ما محتاجیم که از این مقوله مستخدمین زیاد بیاوریم و اگر بنا شود حالا یک میزان فوق العاده در نظر بگیریم و تصویب کنیم گمان می‌کنم در آتیه دچار مشکلات خواهیم شد در نتیجه جلوگیری می‌شود از اینکه مستشار از خارجه بیاوریم. دیگر اینکه اینجا در خصوص خانه و اثاثیه است و همانطور آقایان اظهار کردند گمان می‌کنم آمریکائی‌ها و اروپائیها چون تمدنشان بیشتر از ما است زندگانیشان هم به سادگی و اختصار نزدیکتر است و بر فرض اینکه نزدیک با عیانی هم باشد معذالک یکی دو هزار تومان برای اثاثیه یکنفر مستخدم کافی است و این اثاثیه برای مدتی است که توقف دارند و بعلاوه یک منزلی که ماهی پنجاه تومان کرایه اش باشد کفایت می‌کند برای یکنفرآدم با یک نوکر یا فرض کنید یک نفر خادمه یا عیالی که داشته باشد و بیش از این لازم ندارد. و بنده خیال می‌کنم با اینطوریکه نوشته شده است بالاخره منجر به این می‌شود که سالی دو هزار دلار ما به عنوان کرایه خانه و اثاثیه به هر یک از آنها تأدیه کنیم زیرا مناسب و غیر متناسب بودن این منزل را که ما نباید تشخیص بدهیم و ما که نباید بگوئیم این مناسب با حال تو است اگر بسته به تشخیص ما است که ما از حالا معین می‌کنیم و می گوئیم منزلی که مناسب با حال این مستخدم است منزل ماهی پنجاه تومان است و اگر خیر بسته به میل او است که شاید او پارک امین الدوله را خواست و در آن صورت ما مجبور خواهیم بود همان دو هزار تومان را بدهیم و آزاد شویم بنابر این بنده عقیده دارم که بایستی یک منزلی برای او تهیه کرد که اجاره اش ماهی پنجاه تومان بیشتر نباشد و اثاثیه آن هم در حدود لوازمش باشد.

رئیس– آقای مساوات(اجازه)

مساوات- بنده خواستم سئوالی از وزیر مالیه بکنم ..

رئیس – مخالفید؟

مساوات – بلی

رئیس – پس تأمل بفرمائید –آقای دست غیب(اجازه)

دست غیب – اصلا آقایان مخالفین اشتباه کردند. برای اینکه اولا آقای حائری زاده گمان می‌کنم روح اشکالشان در این بود که شاید آن چیزی را که کمیسیون بودجه تصویب کرده است. بیشتر از آن مقداری است که دولت تصویب کردند. آقای میرزا مهدی خان عمادالسلطنه این طور فرمودند و رفع اشتباه را کردند: فرمودند که اگر این جا اضافه بنظر می‌آید برای این است که عبارت لایحه درست نمی فهماند والا کمیسیون کسر کرده است و کمیسیون بودجه اگر هم بخواهد اضافه کند گمان می‌کنم مطابق نظام نامه نتواند و از آن چیزی که دولت قرار داده بود علاوه بر این که اضافه نکرده است یک چیزی هم کم کرده است. اما راجع به فر مایش آقای شریعت زاده که فرمودند اختیار را به خودشان بدهند برای اینکه بروندبر حسب میل و سلیقه خودشان اثاثیه و مبل تهیه نمایند. بنده گمان می‌کنم این عبارتی نباشد که بتوان در روی آن زیاد صحبت کرد زیرا اینجا هر دو صورت را معین کرده است و می‌گوید هر کدام از این دو شق را که دولت خواست عمل کند. علاوه از این فرق پیشنهاد هائی هم که شده است روی هم رفته هزار دلار یا پانصد دلار می‌شود و بنده گمان می‌کنم وقت مجلس بیش از اینها قیمت دارد که برای پانصد دلار اینقدر مذاکره نماید …

(همهمه بین نمایندگان: مجلس برای همین چیزهاست)

آقا سید یعقوب – برای یک قران هم باید صحبت شود …

(صدای زنگ رئیس. دعوت به سکوت)

دست غیب – البته آقایان تصدیق می‌فرمایند که شغل من یک شغلی است که از حرف زدن وسط حرفم دست از صحبتم بر نمی‌دارم. و بلکه علاوه می‌شود و بهتر هم حرف می‌زنم پس اگر آقایان می‌خواهند کمتر حرف بزنند باید حالا هیچ نگویند و الی بیشتر حرف می‌زنم و نظر به اطمینانی که مجلس شورای ملی به دکتر میلسپو دارد قطع دارد که دکتر میلسپو صرفه دولت ایران را ملاحظه کرد و این حرفهائی که هزار یا پانصد دلار کم یا زیاد است مورد ندارد چون بنده یکی از اشخاصی هستم که قطع دارم دکتر میلسپو صرفه دولت ایران را ملاحظه کرده و این ترتیب را به صرفه دولت دیده است و علاوه بر این فرمایش آخر آقای عمادالسلطنه مطلب را خوب ثابت می‌کند. یک وقتی هست که شما می‌خواهید مستخدم امریکائی نیاورید. آن امری است علیحده ولی یک وقتی است که شما می‌خواهید بیاورید در آن صورت باید این قسمتها را هم رعایت کنیدو اگر بخواهید بگوئید لازم نداریم بنده عرض خیر لازم داریم و دیگر نباید بر سر هزاردلار و پانصد دلار اینقدر حرف زدو چیزی را که دولت و کمیسیون بودجه تصویب کرد دیگر این همه اشکال ندارد و برای اینکه معطل بکنند برای هزار دلار یا پانصد دلار این قدر مذاکره می‌کنند در صورتی که برای این مبلغ این همه مباحثه لازم نیست. ملاحظه بکنید برای هزار دلار یا پانصد دلار دو ساعت وقت مجلس را صرف می‌کنید در صورتی که اگر حساب کنید مخارج مجلس بیش از این مبلغ می‌شود بعلاوه این یک موضوعی است که باید طرفین راضی شوند و همان طور که ما قبول نمی‌کنیم او هم قبول نمی‌کند طرفی که از امریکا پا می‌شود و می‌آید اینجا با این صرفه جوئیهائی که از چندین مرتبه و درجه صرفه جوئی هم گذشته بنده گمان می‌کنم دیگر منطق ندارد که اینقدر در این قسمت مذاکره و مباحثه بشود

جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافیست

رئیس – پیشنهادها قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای حاج میرزا عبدالعلی طباطبائی)(به شرح ذیل خوانده شد)

ماده سه را به ترتیب ذیل پیشنهاد می‌نمایم: ماده سه – دولت باید خانه و اثاثیه متناسبی که اجاره ماهیانه آن از پنجاه تومان تجاوز ننماید برای هر یک از مستخدمین در تمامی مدت کنترات تهیه نماید.عبدالعلی طباطبائی

رئیس – بفرمائید.

حاج میرزا عبدالعلی – تقریباً‌در سال ۱۳۲۹ برای چهار نفر مستخدم امریکائی در مجلس یک ماده واحده گذشته است و در آنجا حقوقی که معین می شوداین است: برای معاون مالیاتی چهار هزار دلار. برای تفتیش سه هزارو پانصد دلار. باز برای معاون سالی سه هزاروهشتصد دلار آنوقت ملاحظه بفرمائید آن مبلغ با این مبلغی که آنجا معین شده است چقدر تفاوت دارد در صورتی که در ایران از آنوقت تا بحال این قدر گرانی نشده که این مقدار تفاوت پیدا کند و بنده عقیده به این مبلغ ندارم و چنانچه عرض کردم صدبیست خیلی زیاد است و این ترتیب که بنده پیشنهاد کرده‌ام بهتر است و صرفه دولت هم هست

رئیس –آقایانیکه این پیشنهاد را قابل توجه می دانند قیام فرمایند ..

(عده قلیلی برخاستند)

رئیس – قابل توجه نشد

(پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب به شرح ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم در ماده سوم صفحه چهارم سطر اول عوض بیست ده نوشته شود

رئیس – بفرمائید.

آقا سید یعقوب – بنده با این پیشنهادم در واقع رعایت صرفه شده است و خیلی هم خوشحالم که همه آقایان هم متوجه به این قسمت هستند و حالا که پنجاه تومان نشدبنده پیشنهاد کردم که صد ده بشود برای اینکه آنهائی که ده هزار دلار دارند سالی هزار تومان که ماهی صد تومان باشد می‌شود و خیلی هم خوب است برای اینکه توجه بفرمائید مملکت ایران خانه‌های وسیع و ارزان دارد و چون در امریکا خانه‌ها خیلی ضیق است گمان می‌کنند این جا هم همانطور است در صورتی که اگر این مبلغ را این جا برای اجاره خانه بدهند یک باغی بهشان می‌دهند باندازه دوشان تپه زیرا ما جای زیاد داریم از این جهت بنده پیشنهاد کردم صد ده بشود

رئیس – آقای دامغانی (اجازه)

شریعتمدار دامغانی – عرض می‌کنم …

آقا سید یعقوب – ایشان عضو کمیسیون نیستند

شریعتمدار – اجازه که استرداد نمی‌شود

آقا سید یعقوب – نظامنامه که از بین نمی‌رود ..

رئیس – رأی می‌گیریم …

زعیم – بنده هم یک پیشنهادی در این زمینه کرده بودم اجازه بفرمائید یک رتبه خوانده بشود بنده هم توضیح بدهم بعد رأی بگیرید

رئیس – تفاوت دارد؟

زعیم – در اساسش تفاوت ندارد

شیروانی – بنده هم یک پیشنهادی در همین زمینه کرده‌ام

(سه فقره پیش نهاد به شرح ذیل خوانده شد)

پیشنهاد آقای زعیم – بنده پیشنهاد می‌کنم تهیه خانه و اثاثیه از عهده دولت ساقط شود و فقط ده یک حقوق به نام کرایه خانه بر قرار شود پیشنهادآقای شیروانی – بنده پیشنهاد می‌کنم که ماده ۳ به طریق ذیل اصلاح شود ماده ۳ دولت باید خانه و اثاثیه متناسبی که میزان بیش از صدی ده حقوق مستخدمین امریکائی نباشد برای هر یک از آنها در تمام مدت کنترات تهیه نماید پیشنهاد آقای شریعت زاده – اصلاح ماده ۳ را به ترتیب ذیل پیشنهاد می‌کنم

ماده ۳ – هر یک از مستخدمین باید اثاثیه و خانه متناسبی برای خود تهیه نماید و دولت صدی ده از حقوق هر یک را برای تهیه اثاثیه و اجاره خانه علاوه بر حقوق مذکوره در ماده در به هر یک از آنها خواهد پرداخت

رئیس – آقای شیروانی(اجازه)

شیروانی – پیشنهاد بنده مقدمه اش با پیشنهاد آقای زعیم و شریعت زاده یک اختلافی دارد ولی نتیجه اش تقریباً یکی می‌شود یعنی از صدی ده بیشتر نمی‌شود چیزی که هست آقایان پیشنهاد کرده‌اند که مستخدمین خودشان خانه را تهیه نمایند ولی بنده پیشنهاد کرده‌ام دولت تهیه نماید و دلیل بنده هم همان است که اول آقای آقا سید یعقوب فرمودند زیرا اینجا دولت یک خانه هائی که متعلق به بانک و غیره بوده است و جزو ملک دولت شده موجود دارد: مثلا الان در ولی آباد چندین دستگاه خانه خیلی خوب دارد که مناسب حال اروپائی‌ها هم ساخته شده هست به علاوه مبل و اثاثیه هم که برای این هفت هشت نفر خریده شده الان موجود است و فقط این‌ها یک مخارج مقدماتی است که برای این اشخاص باید بشود و کرایه هم لازم ندارد و حالا بر فرض اینکه یک مخارجی هم لازم داشته باشد آن را بنده پیشنهاد کردم که از صدی ده حقوق آنها تجاوز نکند واینجا لازم است مخصوصاً به آقای دست غیب تذکر بدهیم. اگر چه بنده خوشوقتم که از مستشار خارجی حمایت می‌کنند و این در واقع اسباب خوشبختی است ولی چند روز پیش برای هفت هزار تومان مسیو پرتی آقا به طور معکوس که تخته پاره می‌گردند … دست غیب – دلیل داشت ..

شیروانی – اجازه بفر مائید. خودتان اهل منبرید این جا بیست وپنج هزار تومان بلکه تقریباً در حدود بیست و شش هزار تومان بر بودجه مملکت اضافه می‌شود و به عقیده بنده با این بیست وشش هزار تومان می‌شود بیست شش مدرسه ابتدائی در ایران باز کرد. حفظ مالیه مملکت به زندگانی لوکس فلان آقا نمی‌شود حفظ مالیه را باید اعضاء مالیه بکنند ما گفتیم مستشار بیاید اینجا ومالیه را اداره کند ولی حتماً هم التزام داده‌ایم که او مثل یک نفر لرد زندگانی بکند؟ زندگانی عادی خیلی خوب این مملکت را با سالی دو هزار دلار به اضافه یک هزار دلار می‌شود کرد و تقریبا در سال هشت هزار دلارش را هم می‌توانند ذخیره کنند و به مملکت خودشان ببرند خرج کنند این است که بنده این پیشنهاد را کردم

معاون وزارت مالیه – مذاکراتی که از بابت مبلغ در مجلس می‌شود از وظایف مختصه مجلس است و این دقت کامل مجلس چیزی است بجا. وزارت مالیه ودولت و شخص دکتر میلسپو هم که آمده برای انتظام امور مالیه در این مملکت در صورتی که حقیقه بخواهند خدمتی بکنند از این قبیل مذاکرات باید فوق العده مشعوف و خورسند باشند به جهت اینکه این یک کمکی است به دولت و دولت هم خیلی ممنون هست زیرا که تا به حال معمول مملکت خلاف این بوده است و تبذیر و اصرافی که در مملکت واقع می شده هست خاطر نمایندگان را متذکر و متوجه ساخته است که در این قبیل مسائل فوق العاده دقیق باشند. این قسمت صحیح است و مذاکرات به موقع و به قائده هست ولیکن در این باب چنانکه سابقاً هم عرض شده است مذاکرات در درجه دوم و سوم و چهارم این حالت را پیدا کرده است که حالا باز در مجلس صحبت می‌شود یعنی یک مرتیه در پیشنهادی که دکتر میلسپو داده است به تناسب آنچه که فرض می کرده لازم است صورت داده یک مرتبه در وزارت مالیه و بعد در هیئت دولت مطرح شده ملاحظات و مطالعات شده و به عمل نزدیکترش کرده‌اند یک مرتبه هم در کمیسیون بودجه چنانکه آقای مخبر هم اظهار می‌فرمودند مدتها مانده و در چندین جلسه مذاکرات شده است و آقایان نمایندگان – اعضای کمیسیون و هیئت کمیسیون که در واقع یک اداره فنی مجلس است (در باب مسائل بودجه و مالی) در آنجا دقتهای کاملی خودشان کرده‌اند و تمام جزئیات امر در آنجا ذکر شده است فلسفه تشکیل کمیسیون هم همین بود که جزئیات دیگر در مجلس مذاکره نشود و در آنجا مذاکره بشود و مذاکرات هم شد و بالاخره کمیسیون بودجه قانع شده است به این که از این حدود نمی‌شود تقلیل کرد این که گفته می‌شود در این جا عمارات داریم. ابنیه دولتی داریم و ممکن است بدهیم به مستخدمین منزل بکنند اینها صحیح است ولیکن آقایان ملاحظه می‌فرمایند مبلغی که خیلی هنگفت به نظر آمده است این درباره یک نفر است که حقوقش ده هزار دلار است. ولی دیگران ده هزار دلار حقوق ندارند بنسبت حقوقشان کم می‌شود بعلاوه اگر فقط در طهران است که ابنیه دولتی هست و اگر هم ابنیه دولتی نباشد کرایه خانه ارزان است و آنهائی که باید در طهران سکنی کنند می‌توانند زندگی کنند و لیکن در سایر ولایات و در سایر نقاط نباشد ابنیه دولتی نباشد و در بعضی نقاط هست که اجاره به مراتب از طهران گرانتر است بعضی از نمایندگان (با همهمه) خیر آقا هیچ جا گرانتر نیست

معاون وزارت مالیه – چرا اجازه بفرمائید. خود بنده در غالب ولایات چندین سال مأموریت داشته‌ام و اجاره خانه در بیشتر ولایات خیلی زیاد تر است نماینده محترم همدان اینجا تشریف دارند در آنجا کرایه خانه دو برابر طهران است و هم چنین مشهد و رشت و غیره … بعلاوه اینمقدار بیشتر مربوط است باثاثیه و آقایان التفات بفرمایند این ترتیبی که در اینجا قید شده است بیشتر رعایت صرفه دولت بوده است و از جهت اینکه یک مقدار اثاثیه سابقاً برای دیگران تهیه شده بود آنهائی که از خدمت خارج می‌شوند و کنتراتشان مقتضی می‌شود و اثاثیه شان می‌ماند و برای اینکه این اثاثیه به مصرفی برسد آنها را به مستخدمین جدید می‌دهیم و اگر این ماده با این کیفیت نباشد اسباب خرج برای دولت می‌شود و مجبور است که مبلغی به آنها بدهد. لیکن به این صورت که هست مقدم مبلغ این است که دولت منزل و اثاثیه تهیه کند در صورتی که دولت حسابش را بکند و بداند اگر بخواهد منزل و اثاثیه تهیه بکند گرانتر از آن مبلغی است که در اینجا نوشته می‌شود آنوقت مبادرت خواهد کرد که مبلغ را به آنها بدهد. والا قسمت مقدم این است که منزل به آنها بدهد و اثاثیه برایشان تهیه کند و هیچ الزامی ندارد که مبلغ را بدهد و به همین نظر این ماده این طرز نوشته شده که هر طور اختضا کرد دولت رفتار نماید و این میزانی که در کمیسیون بودجه هم فرض شده است (که کمتر نمی‌شود داد) همین میزان است. بنده همچو تصور می‌کنم این که یک مبلغی که برای یک نفر آنها در سال معین شده گزاف به نظر می‌رسد همچو فرضی نشود که با بی مطالعگی با عدم مراقبت در تدوین این ماده پیشنهادی کرده‌ایم تمام مراقبت‌ها را در کمیسیون بودجه شده است و استدعا دارم آقایان دیگر اشکال بفرمایند

رئیس – آقای زعیم (اجازه)

آقا میرزا سید حسن زعیم – اگر چه در این موضوع توضیحات به قدر کافی داده شده و آقای معاون وزارت مالیه هم تقاضا کردند به همین شکل گذشته شود بنده فقط تذکر می‌دهم به این که ما از دول غیر همجوار خودمان باز هم مستشار داریم و مستخدمین جلب کرده‌ایم و ممکن است احتیاج ما را الزام بکند که باز هم جلب بکنیم و در اینجا هم صحبت شده که کمک خرجی بدهیم که پول زیادتر بشود تا مستشار لایقتری جلب کرده باشیم ولی یک نکته است می‌خواهم عرض کنم و آن این است که این عبارت این ماده این طور میرساند که مقصود دادن کرایه خانه است و ما با این وضعیت فعلی که هم بیرونی و هم اندرونی داریم هر قدر هم متحمل باشیم هیچ وقت از این حدود که حساب می‌کنم تجاوز نمی‌کند و آقایان مستشاران به ولایت هم بروند سوای همان همدان و مشهد که اسم بردند خیلی کمتر از این مبلغ می‌شود به این جهت بنده گمان می‌کنم برای اینکه در عالیه هم دولتهای وقت. بر اثر این مراقبت و موافقت زیاد دچار اشکال نشوند بهتر این است که با این حسن نظری که مجلس در استخدام آقایان امریکائی به وسیله دکتر میلیسپو دارد ایشان هم باید این چک و چانه‌ها را بزند و ضرر ندارد که همان صددو باشد و این طرز خوب است

وزیر مالیه – آقایان همچو صحبت می‌فرمایند مثل اینکه دکتر میلیسپو در این کار از برای خودش منافعی در نظر دارد. در صورتی که نظر دکتر میلیسپو در این باب این است که شرائطی به او داده شود که در آن بتواند اشخاص مناسبتری را انتخاب و استخدام کند و این هم آقایان باید در نظر داشته باشند که نمی‌توان توقع داشت مستخدمین از خارجه (از امریکا و غیره) به ایران آورد که بیایند اینجا به طور درویشی زندگی کند اگر بخواهد بیاید و خدمت بکند و زندگانی خوب و عالی داشته باشد نباید بر او ملامت کرد. ما خودمان از برای مملکت خودمان اگر لازم بشود از خودمان کم بکنیم و به خودمان بدهیم یا مالمان را در راه مملکت بدهیم البته صحیح است و یک چیزی است که مایع افتخار خودمان است اما از یک خارجه می‌آید به مملکت ما نمی‌توانیم توقع داشته باشیم اینجا بیاید زندگانی درویش بکنند. چرا نباید مثل لردها زندگی کند؟ البته بنده هم خوشوقت می‌شوم اگر مستشارهای ما زندگی درویشی بکنند و از ما مخارج زیادی نخواهند بلکه اگر بشود مجانی هم برای ما تمام شود ولیکن یک شخص خارجی برای این می‌آید اینجا که زندگی خوب بکند و حقوق خوب بگیرد برای این می‌آید که اگر خدمت می‌کند پس اندازه هم داشته باشد. این مسائل را آقایان در نظر داشته باشند و بالاخره باز بنده تکرار می‌کنم که ما اشخاصی را از روی جبر نمی‌آوریم و به اختیار خودمان می‌آوریم و اگر می دانیم نمی‌ارزد بهتر این است که نیاوریم و حالا که بنا است به اختیار خودمان بیاوریم و باید آنها را راضی کنیم و بیاوریم و این را هم در نظر داشته باشند. چندی قبل هم این را اینجا عرض کردم. اداره گمرک که امروز ما داریم و توسط مستخدمین بلژیکی اداره می‌شود و یک وقتی بود که عده شان زیاد بود و قریب چهل نفر بودند و آن وقت هم لازم بود زیاد باشند ملاحظه بفرمائید که امروز بعد از چند سال چه نتیجه عائد دولت ایران شده – چیزی که در واقع هیچ نبود و هیچ عایداتی برای دولت نداشت و اگر چیزی هم بدست می‌آمد در جیب مردم می‌رفت حالا کار به جائی رسیده است که سالی هفده هیجده کرور عائدی برای دولت ایران داردو شاید امسال بیست کرور عائدی بدولت بدهد می‌فرمایند ما پول نداریم؟ حالا تخم می‌پاشیم بعد عایدات بر می‌داریم

رئیس – آقایانی که پیشنهاد آقای آقاسید یعقوب را قابل توجه می دانند قیام فرمایند

(چند نفری برخاستند)

رئیس – قابل توجه نشد. ضمناً پیشنهاد آقای شریعت زاده وآقای شیروانی هم رد شد.

شیروانی – خیر پیشنهاد من آنطور نبود. اجازه می فرمائید؟ مقدمه اش فرق دارد

رئیس – اگر پیشنهادتان در آن زمینه نبود. آن اظهارات را چرا فرمودید؟

شیروانی – اگر اجازه می فرمائید توضیح عرض کنم؟

رئیس – بفرمائید.

شیروانی – آقایان پیشنهاد کردند که تهیه منزل یا به خود مستخدمین واگذار شود یا دولت این کار را بکند ولی بنده پیشنهاد کردم دولت مکلف است منزل و اثاثیه برای آنها تهیه کند نه خود آنها واین فرق دارد

رئیس – بقیه پیشنهادها اگر اجازه می فرمائید بماند برای بعد از تنفس

جمعی از نمایندگان – صحیح است

(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجدداً تشکیل گردید)

رئیس – پس از پانزده دقیقه تامل جلسه را ختم می‌کنیم

جمعی از نمایندگان – چرا مگر چه شده است؟

رئیس- عده کافی نیست – آقایان هم نمی‌خواهند تشریف بیاورند.

(مجلس نیم ساعت قبل از ظهر ختم شد)

رئیس – مجلس مقدس شورای ملی حسین پیر نیا

منشی م شهاب دکتر احتشام طباطبائی