مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ آبان ۱۳۳۳ نشست ۶۴

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری هجدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ آبان ۱۳۳۳ نشست ۶۴

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره

شنبه ماه ۱۳۳۴

سال یازدهم

شماره مسلسل

دوره هجدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۱۸

جلسه: ۶۴

صورت مشروح مذاکرات مجلس روزپنجشنبه بیستم آبان ماه ۱۳۳۳

فهرست مطالب:

۱- تصویب صورت مجلس‏

۲- بیانات قبل از دستور آقایان حائری‌زاده- خلعتبری- مهندس شاهرخ‌شاهی- قوامی‏

۳- تقدیم لایحه انتخاب هیئت نظارت سازمان برنامه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی‏

۴- تقدیم لایحه راجع به حق‌التدریس به وسیله آقای وزیر فرهنگ‏

۵- اخذ رأی و تصویب لایحه بیست میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ‏

۶- طرح قوریت لایحه اعتبارات اضافی بودجه سال ۱۳۳۳ کشور

۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.

مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای نورالدین امامی نائب رئیس تشکیل گردید.

۱-تصویب صورت مجلس

نائب رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود به شرح زیر قرائت شد

غائیبین با اجازه آقایان: بیات ماکو. علم. موسوی. مکرم. محمودی. سلطانی. شفیعی. کیکاوسی. شیبانی. مرتضی حکمت. اسکندری. دکتر سید امامی. رضا افشار. دکتر عدل

غائبین بی‌اجازه- آقایان: تجدد. صارمی. اسفندیاری. پورسرتیپ. حشمتی. صدقی. نراقی. اریه. گیو

دیرآمدگان با اجازه- آقایان: دولت‌آبادی. دکتر سعید حکمت. صدرزاده. بزرگ‌نیا. عبدالرحمن فرامرزی. یارافشار. خلعتبری. میراشرافی. معین‌زاده. کاشانی قراگزلو. خرازی. دکتر افشار

دیرآمده بی‌اجازه- آقای عبد الحمید بختیار

نائب رئیس- نسبت به صورت جلسه اعتراضی هست؟ آقای صدرزاده‏

صدرزاده- بنده می‌خواستم تذکر بدهم آقای صارمی درخواست مرخصی کرده‌اند و تقاضا می‌کنم که دستور فرمایید کمیسیون نسبت به مرخصی ایشان زودتر تصمیم بگیرد

نائب رئیس- پس از تصویب کمیسیون البته رعایت خواهد شد آقای اکبر

اکبر- در عرایض بنده یک جمله افتاده است اکه اصلاح می‌کنم و تقدیم می‌کنم‏

نائب رئیس- اگر آن جمله را فرموده باشید که اصلاح می‌کند دیگر نسبت به صورت مجلس نظری نیست؟ آقای ابراهیمی

بزرگ ابراهیمی- در عرایض بنده هم چند کلمه اشتباه شده که استدعا می‌کنم اصلاح شود.

نائب رئیس- اصلاح می‌شود

۲- بیانات قبل از دستور- آقایان: حائری‌زاده- خلعتبری- مهندس شاهرخ‌شاهی- قوامی

نائب رئیس- با اجازه آقایان نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود آقای حائری‌زاده‏

مهدی ارباب- سوالی است از جناب آقای وزیر اقتصاد ملی استدعا می‌کنم به ایشان ابلاغ شود نه رعایت قانون می‌کنند و نه رعایت مصالح مملکت می‌کنند وزیر یا هیات وزیران که حق وضع مالیات ندارد وضع مالیات از مختصات مجلس شورای ملی است صحیح است‏

نائب رئیس- آقای ارباب این مطالب را وقتی سوال طرح می‌شود بفرمایید آقای حائری‌زاده‏

حائری‌زاده- بنده میل نداشتم در غیاب آقای وزیر دارایی که بیانات من را ...

عده‌ای از نمایندگان- جناب آقای حائری‌زاده استدعا می‌کنیم بلندتر بفرمایید

قنات‌آبادی- بلندگو را بگذارید کار نمی‌کند

قنات‌آبادی- یواش یواش به کار می‌افتد بنده میل نداشتم در غیاب آقای وزیر دارایی که بیانات من را در جلسه ۲۲ مهر ماه سوءتعبیر کرده بود صحبت کرده باشم و میل داشتم خود ایشان حضور داشته باشند که این رویه‌ای که ایشان اختیار کرده بودند مناسب با خواهرزاده محمدعلی میرزا نبوده یک هوچی این کار را می‌کرد حالا من بیان ایشان را می‌خوانم این قسمت عرایض خودم را هم که نوشته می‌خوانم قضاوتش با خود آقایان است جناب وزیر دارایی در آن جلسه فرمودند فرمایشات فلانی دو قسمت داشت یکی تجلیل و تعظیم به عظمت و سطوت امپراطوری انگلستان که با نهایت زرنگی و مهارت سعی کرده بودند در آستانه قرارداد جدید نفت شبحی ازر به النوع قدرت را به نسل جوان کشور نشان بدهند و طلسم برتری و تسلط انگلستان را که باطل‌السحر نهضت ملی ایران در هم شکسته بود از نو در گوشه و کنار قلب جوانان این مملکت بیاورند این بیان ایشان بود عرایضی را که من در جلسه ۲۱ مهر روز قبل از فرمایشات ایشان در مجلس کردم مجدداً قرائت می‌کنم جناب دکتر امینی من می‌دانم شما خیلی تحمل زحمت نموده شب و روز در جریان کار نفت بودید ولی اینک فرق بین فکر من و شما هست شما آنچه از طرف انگلیس گفته شود با دیده نیک بینی توجه می‌فرمایید و اگر وحی منزل ندانید ملل شرق را ضعیف‌تر از آن می‌دانید که در مقابل اراده امپراتوری ماورا بحار حق چون و چرا داشته باشد من به عکس شما آنچه از ناحیه انگلستان پیشنهاد شود با دیده سوءظن نگاه می‌کنم و از تجربیات گذشته توجه به این جمله دارم

گر نماز و روزه می‌فرمایدت

نفس مکار است فکری بایدت

و انگلستان را پس از جنگ دوم حقیر می‌دانم ولی ضرر انگلستان مانند پشه مالاریایی است اگر گردد استعمال کنیم از شر پشه مالاریا راحت می‌شویم چرا شعر بگوییم که در قافیه آن در بمانیم این عظمتی است که من برای انگلستان قائل شده‌ام که ایران را محتاج دیده‌ام که باید گردد و امشبی تهیه بکند و شر این پشه مالاریایی را از سر ایران بکند این بیانات ایشان بوده است که سو تعبیر کرده عرایض من را حالا وارد بحث می‌شویم در ضمن بیانات‌شان یک جایی می‌گویند که فلانی از رجال صدر مشروطیت است من به او احترام می‌گذارم خیر بنده جزء رجال صدر مشروطیت نیستم صحیح است من جزء بچه‌های آن روز بوده‌ام ولی کسانی که آن دوره بودند آن موقعی که دایی محترم ایشان محمدعلی میرزا این مجلس را به توپ بست مرحوم امام جمعه خویی پدر این نائب رئیس ما که اینجا نشسته مرحوم آقا میرزا سیدمحمد طباطبایی آقا سیدعبدالله بهبهانی مرحوم مستشارالدوله مرحوم حاچ میرزا فضل‌علی آقا نماینده اذربایجان و جمعی دیگر وقتی مجلس را به توپ بستند آنها رفتند از این خرابه پشت مجلس به طرف پارک امین‌الدوله همین جا که خوابگاه این خواهرزاده محترم شاه سابق مخلوق هست اینجا قتلگاه مرحوم حاج میرزا فضل‌علی آقای آذربایجانی است ایشان را آنجا کشتند اینجا قتلگاه او است به جای آن قتلگاه شهیدان جای خون شهید حالا پارک ساخته‌اند وآقایان حالا آنجا نشسته‌اند آقایان این بدبختی مملکت مال این حسن رأفت و عاطفه‌ای است که ملت ایران همیشه داشته و حال هم دارد اگر در صدر مشروطیت آقایانی که آمدند تهران را فتح کردند آن خائنین را به مجازات رسانده بودند که امینی‌ها دیگر در این مملکت نبودند که این فرمایشات را بکنند که مملکت ما و نفت ایران را فدای ثروت خانم فخرالدوله بکنند آقایان ما باید همیشه نزاکت را مراعات کنیم ولی حقایق را نباید فراموش کنیم کسانی که با زور سر بازروس قراق‌های روس می‌نشینند خورده مالکین لشت نشا را بیرون می‌کنند زندگیشان را حفظ می‌کنند اینها دلسوز مملکت می‌شوند و امروز درس وطن‌خواهی به ما می‌دهند این نهضت ملی را ماها درست کردیم یا جناب امینی‌ها حالا یک شاهی صد دینار سه شاهی بیشتر عاید ایران می‌شود مال فداکاری است که در آخر دوره ۱۵ چند نفر در مجلس کردند که آقا رفته روی همه آنها کثافت کرده و سو تعبیر و سو تفسیر می‌کند این بیانابی را که ایشان کردند و نطق که وزیرخارجه انگلستان در مجلس انگلستان کرده من یک تکه‌اش را می‌خوانم به این عرایض من توجه کنید و بدانید که آقایان ۱۵۰ سال است مملکت را به این روز سیاه انداخته‌اند من و عبدالقدیر آزاد مدیر مملکت نبودیم امینی‌ها و تیپ امینی‌ها مملکت را به این روز سیاه و بدبختی انداخته‌اند این وزیر خارجه انگلستان آیند در چند روز پیش در مجلس انگلستان می‌گوید چند روز کلمه درباره ۲۱۴ میلیون لیره که ملل دیگری به ما خواهند پرداخت صحبت کنیم اولاً ۲۱۴ میلیون لیره نیست ۵۱ میلیون لیره هم که طلب حقه ما که قبول داشته‌اند نداده‌اند جزو این نیست ۶۷ میلیون لیره هم که ما باید اقساطی بابت خرید ماشین‌آلات کنار خلیج فارس به ان کمپانی که طلب دارند بدهیم جزء این نیست این می‌گوید و بعضی می‌گویند این مبلغ که از طرف دیگران به ما پرداخت می‌شود کافی نیست و آنها می‌بایست بیش از این به ما بپردازند ولی تا همین اواخر اینجانب امیدوار نبودم که یک نفر پیدا شود و به ما ۲۱۴ پنس برای بازگشت به آبادان بدهد تا چه رسد به این که ۲۱۴ میلیون لیره بپردازند و ما برویم و از آبادان نفت استخراج بکنیم وقتی مطالبه حقوق حقه ایران را وزیر دارایی که امینی است نمی‌کند وزیر انگلستان خودش اینجا تصریح می‌کند که ما امید نداشتیم یک شاهی با بدهند دولت ایران اموالش مصادره شد به دست انگلستان حقوقی که ما در کمپانی‌های خارج در تأسیسات خارج ایران متعلق به کمپانی داشتیم تمام اینها کان لم یکن شد حقوق ایران فدای املاک امین‌الدوله و بچه‌های او شد آن وقت آقای امینی در غیاب من می‌آید اینجا درس وطن‌خواهی به ما می‌دهد من میل داشتم اینجا باشد این مطالب را به او بگویم انزلنی الدهر تم انزلنی من عصبانیم حالم مقتضی بیشتر حرف زدن نیست از آقای ارسلان خواهش می‌کنم که بقیه وقتم را ایشان صحبت کنند

نائب رئیس- بیش از سه دقیقه از وقت آقا باقی نمانده عبدالرحمن فرامرزی باقیش را هم رأی می‌دهیم وقتی از دیگری وقت گرفته‌اند نمی‌شود تمدید کرد آقای خلعتبری بفرمایید.

خلعتبری- همان سه دقیقه هم کافی است عرض کنم که یک مسئله‌ای که خیلی مورد علاقه مردم شهر تهران است مسئله ذغال است (صحیح است) که اکثر مردم برای به دست آوردن ذغال در زحمت هستند و یک ماه است (ارباب- شهرداری درست نمی‌کند) آقا وقت مرا نگیرید دو دقیقه بیشتر وقت ندارم (ارباب- این را جزء دقت شما حساب نمی‌کنند) الان یک ماه است که مجلس شورای ملی برای مستخدمینش ذغال مطالبه کرده ندارند که بدهند بعضی‌ها ذغال را حاضر هستند خرواری ۱۲۰ یا ۱۳۰ تومان بخرند ولی گیرشان هم نمی‌آید مستخدمین دولت نصیحت می‌کنیم با رخودتان را سبک‌تر کنید و دخالت در این کارها نکیند با کمال تاسف نصایح و عرایض خیرخواهانه ما را به گوش نمی‌گیرند و بیخود یک عده‌ای دولت را وادار در کارهای می‌کنند که نباید مداخله کند این است که بنده از نماینده دولت می‌خواهم که دولت از این کارها دست بردارد دخالت نکنند هزار کار شهرداری دارد خواهش می‌کنم این یکی را رها کند تا این که مردم ذغال برسند مسئله دوم موضوع اتوبوسرانی شهر تهران است هشت ماه است عمل شده و این نتیجه نداده ما خواهش می‌کنیم اعضای شهربانی متصدیان امر لجبازی را کنار بگذارند حرف خلاف واقع به دولت نزنند بیایند مطابق احتیاجات مردم یک تجدیدنظری بکنند و در این تجدیدنظر حق مردم را رعایت بکنند (خرازی- حق ندارند قیمت اتوبوس را بالا ببرند) در این ماشین‌های مرسدس بنز نباید این طور مسافر سوار کنند امروز یک ماشین مرسدس بنز را دیدم که صد نفر سوار کرده بود این زن‌ها این دخترها ۵۰- ۶۰ نفر با مردها در تحت فشار در وسط اتوبوس ایستاده آخر این عملیات به مصلحت مملکت نیست بالا بردن قیمت اتوبوس هم به مصلحت نیست آنها نفع می‌برند فایده می‌برند و ضرر نمی‌کنند (جمعی از نمایندگان- صحیح است)

(رضایی- هر کدام می‌گویند ضرر دارد بنده قبول می‌کنم) ما اینجا صحبت می‌کنیم باید ترتیب اثر بدهند به عرایض ما که ناطق نیستیم و الّا بنده می‌روم توی مسجد منبر می‌گذارم صحبت می‌کنم آخر مردم از ما می‌خواهند و ما از آنها خجالت می‌کشیم

(بهبهانی- ده میلیون استفاده کرده‌اند) مسئله سوم متأسفانه چون وقت ندارم که عرض کنم مسئله سوم را به وقت دیگری موکول می‌کنم فعلاً این دو قسمت را تذکر دارم (نمایندگان احسنت‏)

نائب رئیس- آقای مهندس شاهرخ‌شاهی بفرمایید

مهندس شاهرخشاهی- به شهادت آقایان محترم هیچ وقت حاضر نشدم مصدع اوقات گران‌بهای همکاران عزیز کردم مگر در مواقعی که به مصداق دو چیز طیره عقل است دم فرو بستن به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی لازم است موضوعی را تذکر دهم که چنانچه سکوت اختیار کنم وجداناً وظیفه نمایندگی را انجام نداده‌ام تقاضا دارم به عرایضم بذل توجهی بفرمایید که تنقید به جا و تذکر به موقع چه از طرف نماینده موافق یا مخالف بهترین وسیله است که دولت خواستار شویم و در رفع این مشکلات هر چه زودتر فکر اساسی و علاج واقعی بنماید آقایان محترم توقع مردم از دولت فعلی بر خلاف توقعات و انتظاراتی است که از دولت‌های سابق داشته‌اند زیرا دولت سپهند زاهدی در ظل عنایات شاهنشاه و پشتیبانی معنوی ملت روی کار آمده دولتی مصمم و قادر به انجام اصلاحات می‌دانند دولتی که توانسته است در مدت کوتاهی بساط هرج و مرج سابق را بر چیده و امنیت واقعی را که در این چند سال اخیر بی‌نظیر بوده است به وجود آورده و محیط متشنج ایران را از لحاظ برقراری روابط حسنه بین‌الملی آرام ساخته و همچنین مشکل عظیم نفت را که سر لوحه برنامه خود قرارداده بود تا آنجا که مقتضیات روز و زمان ایجاب می‌نمود حل کند بایستی هر چه زودتر شروع به اصلاحات اساسی و اقداماتی که به نفع توده مردم است بنماید

(صدقی- به شرط این که دیوانه‌ای سر کار نیاورد) با تصویب قرارداد نفت از طرف مجلسین شورای ملی و اسناد و موضوع مهم در بیست است که ایجاب بحث و شور دقیقی را می‌نماید یکی از آنها طرز فروش سهمیه نفت دولت ایران و دیگری طرز مصرف عایدات نفت است.

همکاران عزیز نکاتی را که به عرض می‌رسانم تماماً مستند به اسناد و مدارکی است که در موقع لزوم اراییه خواهم داد و هیچ نظر مخالفتی ندارم و صرفاً به منظور این است تا از عایدات نفت که در بهبود وضع مردم اهمیتی بسزا خواهد داشت نهایت استفاده گردد و به علت ثابت شود که نمایندگان آنها در این دوره به موضوع بغرنج مسله نفت که بیش از سه سال باعث این همه بدبختی و فلاکت برای مملکت بوده خاتمه داد و حالا موقع آن فرا رسیده که عملاً ثابت نماییم از هر گونه اقدامی که برای رفاه حال موکلین خود تشخیص دهیم خودداری نخواهیم نمود. بارها آقای وزیر دارایی در پشت همین تریبون به اطلاع مجلس رسانیدند که یکی از مشکلات مهم دولت سابق در فروش نفت نداشتن بازار و وسایل حمل و نقل بود حالا که به حمدالله این مشکل حل شده و دولت مسولیت فروش ۵- ۱۲٪ سهمیه نفت ایران را به عهده دارد بایستی متوجه باشد حتی‌المقدور از این فرصت استفاده نمود و از فروش سهمیه نفت ایران بازارهایی در دنیا تهیه و با مشتریان نفت مستقیماً وارد معامله شود تا راه تجارت و فروش نفت را در دنیا بیاموزد (مسعودی- صحیح است) دولت سابق برای فروش نفت تخفیف‌های قابل توجهی داده و با چند کمپانی خارجی نیز قراردادهایی بسته و ما را ملزم به انجام آنها نموده است ولی در مقابل خریداران هم تعهداتی داشته‌اند و با مطالعه و بررسی به این که رد این چند ماهه مقدار نفتی که از ایران خارج شده نسبت به میران نفتی که در قرارداد برای سه سال اخیر پیش‌بینی شده است صدق گفتار من برای آقایان روشن خواهد شد که آنها به تعهدات خودشان عمل نکرده‌اند (شادمان- چک بی‌محل داده‌اند) و اگر تردیدی در این موضوع برای آقایان پیش آید ممکن است از جناب آقای وزیر داردایی سوال کنم تشریف بیاورند و این موضوع را برای اطلاع مجلس و روشن شدن ذهن مردم تشریح فرمایند آنها می‌خواهند فعلاً که قضیه نفت فیصله یافته حداکثر استفاده را نموده و از آن تخفیف‌های کلی بهره‌مند شوند (تیمورتاش-

کی‌ها؟ (مسعودی- آقای شاهرخشاهی آنهایی که نفت می‌بردند نه قاچاقچی‌ها آنهایی که عمل کردند باید حق آنها محفوظ باشد) با اطلاعی که دارم قراردادی که با کمپانی مطالباتی سوپور تنظیم شده برای مدت دو سال دیگر ادامه خواهد داشت و قرارداد دومی یعنی قراردادی که با کمپانی ژاپونی ایده میتسو منعقد می‌باشد قسمت اول آن تا یک ماه دیگر خاتمه و می‌بایستی در صورت موافقت دولت برای هفت سال دیگر تمدید گردد دکتر مشیر فاطمی کمپانی سوپور کمپانی ذغال بود جناب آقای وزیر دارایی (قنات‌آبادی- اینجا نیستند) معاونشان تشریف دارند شما که آگاه بودید سهمیه نفت ایران نفت خام خواهد بود و ضمناً تعهدات شما بیشترین نفت تصفیه شده است چرا در موقع مذاکره با نمایندگان کنسرسیوم که از هر جهت حسن‌نیت به خرج می‌دادند اصرار نفرمودید که این تعهدات به عهده آنها باشد این که عاقلانه نیست (شمس- ببخشید چرا شما آن وقت که لایحه نفت مطرح بود این حرف‌ها یادتان نبود حالا به فکر افتاده‌اید) ما از کنسرسیوم نفت تصفیه شده ابتیاع کنیم و با تخفیف کلی به خریدار این که به تعهدات قراردادی خودشان عمل نکرده‌اند بفروشیم (قنات‌آبادی- احسنت) تمدید قراردادها با وضع سابق چون مبلغ هنگفتی به خزانه دولت ضرر وارد می‌آورد دیگر صلاح نیست (کریمی- صحیح است) و ما نمایندگان حاضر نخواهیم بود و نخواهیم گذاشت قراردادها به وضع قبلی تجدید شود کریمی صحیح است) جناب آقای وزیر دارایی شما که مسائل عقد قراردادهای نفت هستید بایستی بدانید که قیمت مگر در موقعی که واقعاً ایجاب نماید برای جلب مشتری تخفیفی داده شود این تخفیف هم نبایستی از یکی دو درصد بیشتر گردد

(تیمورتاش- اصلاً خود کنسرسیوم حاضر است آن مقدار را بخرد) بایستی از فرصت و موقعیت استفاده نماید و با این تخفیف جزیی که می‌دهیم بازاری برای خود در دنیا درست کنیم خریداران مختلف از ممالک مختلف دنیا داشته و نبایستی فقط قراردادها با یکی دو کمپانی تنظیم شود چون آن وقت به صورت انحصار در خواهد آمد و ضرر آن را هم خودتان بیش از همه متوجه هستید فروش نفت نبایستی به وضع پایاپای باشد دولت سابق روی استیصال و ناچاری و نداشتن ارزهای خارجی مجبور بود که وضع پایاپای در مقابل فروش نفت برقرار سازد و این تنها وسیله‌ای بود که تا حدی احتیاجات وارداتی کشور را تأمین می‌نمود ولی حالا که دیگر از حیث ارز در مضیقه نیستیم بایستی به وراردات داریم از ممالکی که جنس آنها بهتر و ارزان‌تر است ابتیاع کنیم این عقیده من نیست مطلعین امور اقتصادی هم همین عقیده را دارند با بعضی از آنها هم در این مورد مشاوره و بحث نموده‌ام نفت که خشکبار نیست مجبور باشیم به آلمان صادر و مدر مقابل آن ماشین‌آلات وارد کشور کنیم احتیاجات ضروری و لازم مملکت را نمی‌توان فقط از ایتالیا یا ژاپن تامین نمود چون مقداری از اجناس آنهاست که به درد ما نمی‌خورد و الا اگر از آن بیشتر شد یک مقدار به نجل به ما تحویل خواهند داد من صریحاً اعلام می‌دارم قراردادهایی که دولت سابق با اکراه و اجبار منعقد نموده است و تمدید و تجدید آن برای ما قابل قبول نیست و تقاضا دارم بروید و با خریداران نفت که بنابر قراردادهای سابق ادعاهایی دارند وارد مذاکره شوید و نتیجه آن را به اطلاع مجلس برسانید و به آنها بگوید ملت دیگر حاضر نخواهند بود از این راه ضرری به او تحمیل شود با اطلاع موثقی که دارم دولت در نظر دارد پروژه و طرح‌هایی تهیه نماید که با اجرای آن مقداری عواید نفت صرفاً به مصرف امور تولیدی و عمرانی کشور برسد و روی همین اصل است که اخیراً اعضای محترم دولت بیشتر وقت خود را صرف مشاوره و تهیه و تنظیم این گونه برنامه‌ها می‌نماید که بتواند هر چه زودتر اقدامات موثری را که ملت انتظار آن را دارد آغاز کنند (صدقی- به دست آقای ابتهاج؟) ولی بایستی دید این برنامه‌ها به دست چه کسانی عمل و چه اشخاصی برای اجرای آنها در نظر گرفته شده است (بعضی از نمایندگان- عملی نیست) اگر بنا باشد خدای نکرده بخواهند دوباره همان کسانی که ظاهراً خود را غمخوار ملت و اصلاح طلب معرفی ولی باطناً فقط به منظور پر کردن جیب‌های خود به عوامفریبی می‌پردازند دعوت به کار نمایند مطمئن باشید به نتیجه‌ای که انتظار آن را داریم نخواهیم رسید (صحیح است)

(قنات‌آبادی- ناراحت نباشید قرار است از فکر شما استفاده کنند) وظیفه ما نمایندگان است که از دولت بخواهیم از طبقه جوان و تحصیل کرده کشور که چشم و چراغ مملکت و امید آتیه مردم‌اند استفاده نماید و نگذارند این عده هم اوضاع ناراضی و از اصلاحات مایوس شوند (صدقی- آقای ابتهاج همه را مایوس کرده‌اند او دیوانه است) هر آتیه دولت در انتخاب بعضی از مسئولین امور ادارات یا بنگاه‌ها و یا سازمان‌های تولیدی و عمرانی اشتباهی نموده باشد وظیفه ما نمایندگان است که با تذکر و اعلام نقاط ضعف مسئولین و متصدیان امور دولت را هدایت و راهنمایی نموده و تقاضای تجدیدنظری بنمایم چون بنا به مثل معروف (ضرر را از هر کجای بگیری منفعت است) اکنون به یکی از مسائل بسیار مهم که مورد علاقه عموم مردم ایران می‌باشد یعنی سازمان برنامه می‌رسم (چون می‌دانم می‌خواهند عواید نفت را توسط این دستگاه به مصرف عمران و آبادانی کشور برسانند) (دکتر شاهکار- کار بدی است) (کاشانی- چاه ویل است) و انتظارات و توقعات عموم را نیز ذکر می‌کنم و می‌خواهم بدانم که آیا با وضع بحران امیر فعلی سازمان برنامه می‌توان از این مؤسسه بزرگ امید و انتظاری داشت و یا خیر. تمام توجه مردم ایران و دنیای خارج علاقمند به ثبات اوضاع ایران امروز معطوف به این دوره سازندگی دولت سپهبدزاهدی دوخته شده است که آیا این سازندگی به چه کیفیت و چه طریقی طرح‌ریزی شده و به مرحله اجرا در خواهد آمد زیرا این مسئله مسلم است که اگر در این دوره سازندگی توفیقی متناسب با احتیاجات روز افزون مردم مملکت حاصل نشود تشنجات آتیه به مراتب شدیدتر از تشنجات طافت فرسای گذشته خواهد بود سازمان برنامه یکی از مؤسسات بزرگی است که می‌تواند در این دوره قسمت مهمی از انتظارات مردم ایران را انجام دهد و دنیای آزاد را با عملیات مثبت و سودمندی که انجام می‌دهد به اثبات اوضاع این قسمت از آسیا کاملاً امیدوار ساخته و کمک‌های فنی و اقتصادی دنیا را به سوی ایران حتی‌المقدور نه تنها مستقر بلکه مستمر نیز سازد.

نائب رئیس- آقای شاهرخشاهی وقت جنابعالی تمام شده است‏

شاهرخشاهی- بنده تقاضای یک ربع وقت اضافی می‌کنم‏

نائب رئیس- آقایانی که با یک ربع اضافه آقای شاهرخ‌شاهی موافقند قیام کنند اکثر برخاستند تصویب شد بفرمایید

شاهرخشاهی- بحث در تجزیه و تحلیل در عدم موفقیت سازمان برنامه را در گذشته به موقع دیگری باید احاله کرد (صدقی- اول راجع به سازمان برنامه و ابتهاج بفرمایید) زیرا عوامل مخرب بسیاری در گذشته در این عدم توفیق موثر بوده است و در موقع مقتضی این بحث تحلیلی را از پشت و همین تریبون به عرض نمایندگان محترم و ملت ایران خواهم رسانید فعلاً به همین قدر اکتفا می‌کنم که سازمان برنامه به صورت امروزی خود دومین مرکز فکری مملکت بعد از دانشگاه است و چشم انتظار مردم ایران به طبقه‌ای که این مؤسسه را تشکیل داده و اداره می‌کند دوخته شده است که چگونه وظایف سنگین خود را در این موقع خطیر که این آرامش نسبی فراهم آمده انجام خواهد داد ملت ایران ملت حلیم و صبوری است و بزرگترین فرصت را همیشه به طبقه‌ای که مورد نظر و محل چشم داشت اوست می‌دهد و این فرصت را هم برای بار دیگر به سازمان برنامه خواهد بخشید ولی باید دید با وضعی که امروز در سازمان برنامه حکمفرماست آیا از این فرصتی که ملت ایران با کمال میل به این دستگاه می‌خواهد اعطا کند می‌توان انتظار عمل مثبت و نتیجه مطلوب داشت یا خیر؟ (صدقی- به هیچ وجه)

(بهبهانی- مهندس حامی را بی‌سبب برداشتند) اینک من بنا به وظیفه نمایندگی وضع روز را برای نمایندگان محترم و ملت ایران روشن می‌کنم و قضاوت امر را هم به رأی روشن می‌کنم و قضاوت امر را هم به رأی صائب نمایندگان و واقع بینی دولت واگذار می‌نمایم امروز در سازمان برنامه به جز یأس و نومیدی در محافل آن چیزی دیده نمی‌شود از مهندس مطلع و متخصصی که سال‌ها عمر خود را با درستی در راه خدمت صرف کرده گرفته تا عضو کوچک در نهایت نگرانی به سر می‌برند و چون امنیت اجتماعی و حیثیت اداری آنها در مخاطره افتاده است (صدقی- یک دیوانه را آورده‌اند در رأس سازمان برنامه گذاشته‌اند)

نائب رئیس- آقای صدقی به آقا اجازه داده می‌شود که به مامورین دولت توهین کنید اینجا خانه ملت است آقا همان طور که انتظار ندارین دیگران به شما توهین کنند در مجلس نباید به هیچ فرد ایرانی توهینی کنند در مجلس نباید به هیچ فرد ایرانی توهینی بشود مجلس شورای ملی خانه ایران و ملت است (رضایی- به دردها هم نگویند؟)

مقام جنابعالی شامخ‌تر است از این که در مجلس چنین بیاناتی را بفرماید

شاهرخشاهی-مهندس حامی عنصر پاکدامن و صریح الهجه به مفتضح‌ترین صورتی حکم معانی خود را از خدمت دریافت می‌دارد عضو کوچک وزارت اقتصاد به سمت مدیریت عامل یک شرکت سازمان برنامه منصوب و از اشخاص مستضعف تقویت می‌شود و شخصیت‌های سازمان برنامه مورد ارعاب و تخویف قرار می‌گیرند (مهدوی و قریشی- این طور نیست) با چنین وضعی اگر مسول سازمان برنامه استفاده کند اطمینان می‌دهم که تمام امید و آرزوهای مردم ایران از سازمان برنامه نقش بر آب خواهد بود (مهدوی- تا به حال نقش بر آب بوده از حالا به بعد درست می‌شود) بایستی متذکر شوم که درستی به خودی خود نمی‌تواند ملاک پیشرفت و موفقیت در امری واقع گردد (مسعودی- مردی که در این مملکت به درستی و شرافت زندگی کرده بدنامش نکنید خوب نیست آقا خیاحت دارد)

(نائب رئیس- آقا عقیده شخصی خودش است)

مهدوی- ابتهاج محال است توصیه قبول کند درستی وقتی که توأم با خودخواهی و خودپرستی شد محیطی به ودجود می‌آورد که سراسر مسموم از سوظن است و محیط مسموم بازار تفرقه و دولت را رواج می‌دهد و چون فساد تسلسل دارد اگر مورد هم مهم باشد به مقامات عالیه نیز سرایت می‌کند و آن وقت است که خانه از پای بند و ایران می‌گردد امروز این خطر در سازمان برنامه به وجود امده است و قوه گرداننده چراغ‌های آن در واقع و نفس‌الامر حزب ایران

شده است و به جای بهترین حسابدار ایران رئیس بانک پیشه‌وری تکیه زده است

مسعودی- خیلی کار خوبی کرده است

مهندس اردبیلی- اشتباه می‌کنید رئیس بانک پیشه‌روی نیست آقای فروغ مرد شریفی است) من به وظیفه حقه نمایندگی و خود عمل کرده و با ذکر حقایق فوق پرده را از روی یک خرابکاری که به آن سوق داده می‌شویم برمی‌دارم و دیگر در این قسمت عرضی ندارم و قضاوت آن با دولت و مجلس است احسنت) موضوع سوم یا قسمتی که از همه بیشتر مورد علاقه من بوده و مطمئنم تمام نمایندگان محترم مجلس هم با من هم عقیده می‌باشد وضع بد زندگی و ترقی سرسام‌آور قیمت مایحتاج روزمره مردم است که واقعاً دیگر قابل تحمل نمی‌باشد (صحیح است) وضع نان آن هم چون یک افسر شرافتمندی در رأس آن قرار دارد و شدت عملی هم که دولت در این موضوع به خرج داد تا حدی بهبودی پیدا نموده ولی متاسفانه سایر مایحتاج زندگی به قمیتی رسیده است که هیچ وقت سابقه نداشته و من مسئولیت این ترقی مصنوعی را فقط به عهده شهرداری می‌دانم خدا شاهد است اگر دولت بیاید و تصفیه صحیحی در ادرات و سازمان‌های خود بنماید و دست دزدها را از کار کوتاه و عده‌ای از کارمندان درست و صحیح‌العمل را در رأس کارها بگمارد و به طور ختم گرفتاری‌ها مرتقع و کارها در مسیر عادی جریان خواهد یافت دولت سپهند زاهدی که واقعاَ می‌خواهد کاری انجام و مردم و مملکت را از این فقر و فلاکت نجات دهد بایستی متوجه باشد که عده‌ای به عنوان دوست ولی در حقیقت دشمن واقعی او سعی و کوشش دارند جلو اصلاحات او را گرفته و مردم را ناراضی نگاه دارند من از شهردار تهران تقاضا دارم دستور فرمایند به عوض سعی و کوشش که مامورین اجرای آن دستگاه در کنترل درجه‌بندی سینماها به خرج می‌دهند بیایند و نسبت به نظارت در نرخ اجناسی که مایحتاج زندگی روزمره و ضروری مردم است و خودشان تعیین فرموده‌اند اقدام نمایند

(بوشهری- شما را مأمور کرده‌اند که بیایید این حرف‌ها را بزنید مأموریت دارید حرف خودتان نیست) یک پیرزن بیچاره تا کی بایستی برای خرید ۵ سیر گوشت مورد اجحاف قصاب قرار گیرد.

(یک نفر از نمایندگان- ذغال‌گیر هیچ کس نمی‌آید)

شما با آن دستگاهی که به نام اجراییات شهرداری در اختیار دارید نمی‌بایستی مسولیت کنترل و نظارت نرخ خواربار را از خود سلب و به این مردم گرفتار واگذار نمایید

صدرزاده- چرا انجمن شهر را تشکیل نمی‌دهند

قنات‌آبادی- آقای شاهرخشاهی همه این گرانبها برای این است که شهرداری نرخ تعیین می‌کند و در اقداماتی که برای رفاه حال مردم می‌کنید سعی نمایید دست دزدهای کوتاه و به این لال‌بازی‌ها خاتمه داده شود تذاکرات من به عنوان یک موافق است و خدا را گواه می‌گیرم که هیچ نظری ندارم‏

نائب رئیس- آقای مهندس شاهرخشاهی بدبختانه وقت جنابعالی تمام شده است‏

قریشی- واقعاً همه اینها حقیقت است یک فرد درستی که روی کار می‌آید این طور کارشکنی می‌کنند خیلی هم آدم خوبی است‏

شمس قنات‌آبادی- احسنت‏

نائب رئیس- آقای قوامی بفرمایید

قوامی- چهار سال ملت نجیب ایران با مشکل نفت مواجه بود صرف‌نظر از خسارت‌های اقتصادی کشور ما که همیشه تشنه وحدت و اتفاق است به طوری که با اختلاف و نفاق روبه‌رو گردید که اگر مضرات این نفاق و اختلاف را بیشتر از خسارات اقتصادی ندانیم ضرر آن را نباید کمتر فرض نماییم اگر فراموشی نشده باشد در این ایام کمتر کسی بود که از تهمت و اقترا مصون ماند عده‌ای به نام بستگی به حزب توده کتک می‌خودند جمعی به عناوین دیگر در روزنامه‌هایی که وطن‌پرستی در انحصار آنها بود به وطن‌فروشی معرفی می‌شدند اختلاف خطرناک و شدیدی بین احزاب سیاسی کشور به وجود آمد صفا و صمیمیت جای خود را به عناد و دشمنی داد برادر و برادر در معابر عمومی به سر و کله یکدیگر می‌کوبیدند مأمورین انتظامی که خود بنده یکی از آنها بودم با مشاهده تخلفات و جرایم مشهور در نحوه جلوگیری بلاتکلیف بودند مردم بی‌گناه که تأمین آسایش خود را از مأمورین انتظامی انتظار داشتند از سستی آنها خشمگین می‌شدند خلاصه فرد و جمهی نبود که با آسایش خاطر شبی را روز و روزی را به شب برساند با این حال تصور نمی‌رود که این مشکلات در بدو امر با سو نیت ایجاد می‌شد بلکه به عقیده بنده این همه اختلافات بین مردم و جز عدم رضایت از وضعیت موجود و حس وطن‌خواهی منشأ دیگری نداشت و به استثنا عده قلیلی که همیشه پروانه و از در اطراف قدرت‌ها می‌چرخند باز بر دستی و تدابیر مخصوص قدرت‌ها نزدیک می‌شوند به قول شیخ سعدی علیه الرحمه سخن را به میل مستمع اغاز می‌نمایند منافع شخصی و ماموریت‌های معینی را که دارند انجام می‌دهند حسن نیت‌ها را با تفقیات و تبلیغات به این صورتی که مشاهده می‌فرمایند بیرون می‌آورند دیگران جز اختلاف سلیقه سیاسی و عدم آشنایی به اوضاع جهانی تقصیری نداشته و ندارند به هر حال هر چه بود گذشت خوب یا بد سپری شد ملت ایران اگر ضرری کرد تجربه هم آموخت و به دنیا نیز نشان داد که اگر اجانب تحریک نکنند و مردم از طرف رهبران خود به خوبی هدایت شوند حس وطن‌خواهی در آنها به حد اعلا موجود است (صحیح است) به علاوه امیدواریم این پیش‌آمدها درس عبرتی باشد که در آتیه‌ها دیان قوم تحت تأثیر القات واقع نشوند و از احساسات وطن‌پرستانه این مردم شریف حد اعلای استفاده را به نفع کشور بنمایند اما مقصود بنده از ذکر این مقدمه یادآوری از گذشته که خود آقایان محترم شاهد و ناظر آن بوده‌اید نمی‌باشد بلکه منظورم این است به عرض برسانم و استعلام نمایم که پس از حل قضیه نفت که از لحاظ اقتصادی اجتماعی سیاسی ما را به این روز رسایند و ما را دچار این همه مصایب و مشکلات نمود فعلاً چه باید کرد کشور ما آقایان به یک اصلاحات اساسی احتیاج دارد ملت ایران به یک آسایش واقعی محتاج است تا معایب اصولی کشور رقع شود اعصاب متشنج مردم قدری تسکین یابد این همه یاس و بدبتین‌ها جبران گردد که اقلاً دشمنان کشور در آتیه نتوانند از این بی‌ترتیبی خستگی و عدم رضایت‌ها به نوع دیگری به نفع خود زیان ما استفاده کنند و به شکل دیگری ما را مجدداَ دچار مشکلات تازه بنماید آقایان این خون‌هایی که در این مدت ریخته شد این خانواده‌هایی که بی‌سرپرست شدند با این که مسلماً مسبب واقعی آن بیگانگان بوده‌اند که از احساسات افراد ضعیف و عدم رضایت‌های موجود به نفع خود استفاده نموده‌اند مع‌هذا باید اعتراف نمود زمامداران ما نیز که این سازمان‌های غلط را به وجود آورده‌اند از این گناه بی‌بهره و نصیب نمی‌باشند (امیدسالار- صحیح است) به هر حال برای رفع این معایب فعلاً باید چاره اندیشید و علاجی کرد تا اقلاً وضعیت گذشته به صورت بدتری تجدید نشود آقایان ما نفت یعنی یوسف گمگشته را با رعایت مقتضیات و ملاحظه وضعیت زمان به میزان فهم و توانایی خود تا حدامکان در مقابل مبلغی کم یا زیاد با شرایطی ناقع یا غیرکافی به کنسرسیوم دادیم ولی باید کاملاً متوجه باشیم که اقلاً قدر وضعیت این در اهم ممدود را بدانیم و نقشه صحیحی برای اصلاحات و عمران کشور داشته باشیم و بفهمیم که از این درآمد به چه نحو باید حداعلای استفاده را به نفع فرد ملت ایران که صاحب اصلی این منافع می‌باشند بنماییم (صحیح است) بلکه پیش‌بینی کنم که اگر روزی اوضاع جهانی اجازه نداد نفت ما را ببرند بتوانیم خود را نگاه داریم که رشته حیات ما گسیخته نشود (احسنت) دشمنان ما نگویند که ایران قابلیت بقا و لیاقت حفظ استقلال خود را ندارد و هئیت مقننه و مجریه ما را در نظر خارجی و داخلی غیرصالح معرفی بنماید نمایندگان محترم ممکن است ما به دنیا و مردم بگوییم که برای تحصیل عواید از منافع خود نه به طور دلخواه بلکه طبق اصول کلی طبیعت و به واسطه هزاران نه جهاتی که ذکر آن فعلاً موردی ندارد به مقتضیات زمان تسلیم شدیم و از آن معامله که کمال مطلوب ما را تامین نمی‌نمود کردم ولی آیا صلاح است عملاً نشان دهیم که آنچه را هم به ما دادند قابلیت استفاده از آن را نیز به نفع نداشتیم و نتوانستیم از این سرمایه عواید دیگری تحصیل نماییم که بدین وسیله باری از روی دوش اجتماع برداشته شود و با صرف‌نظر نمودن از تشکیلات جدید ایجاد چند مدیرکل تازه و خرید چند اتومبیل وزارتی تحت نظر چند نفر از مطلیعن خدمتگذار و متخصیصین فن اقتصاد این عواید را به مصرف یک کار انتفاعی برسانیم که عواید آن صرف هزینه‌های اصلاحی کشور شود و مالیات‌ها که بر خوراک و پوشاک ضعفاً و کشاورزان و طبقه گذشته به واسطه ضبق مالی و به مالیات‌های غیرمستقیم افزود این بارهای سنگین به دوش مردم باقی ماند به مقصودم نرسد ولی ما باید با تحصیل عواید از این سرمایه هزینه‌های کشور را تامین نماییم تا مردم بیچاره زیر بار این تحملات پی در پی و گرانی هزینه زندگی کمر خم نکنند آقایان ما گنج‌های خداداد داریم خداوند تبارک و تعالی از حیث و ثروت بر ما منت زیاد دارد ولی اگر قادر به استفاده از آن نباشیم گدایی و تکامل را بر تشخیص و عمل ترجیح دهیم البته تقصیری از صاحب‌خانه نیست بلکه به عقیده بنده اینجاست که در صورت غفلت و اشتباه چنانچه بعضی از آقایان چندی قبل می‌فرمودند ما ملعون تاریخ و مسئول نسل آینده خواهیم بود (صحیح است) آقایان محترم چنانچه چندی قبل نیز به عرض رسانیدم اکثر سازمان‌های فعلی کشور خراب است فقر و فلاکت بیکاری و مسکنیت سستی ایمان و عقیده و که منشأ کلیه مفاسد اخلاقی و اجتماعی است به حد اعلا رسیده اختلافات طبقاتی این ارتش را دامن می‌زند و ناچار باید تکرار نمایم که اگر فکر صحیحی نکینم و نقشه مناسبی نداشته باشیم و یک هماهنگی کاملی بین دستگاه دولتی به وجود نیاید نه از حل قضیه نفت و تحمیل هزاران عواید دیگر گروهی از مشکلات کشور گشوده نخواهد شد بلکه مردم عصبانی را عصبانی‌تر و حتی کوتاه‌ترین قدمی را نیز روباه اصلاحات بر نخواهیم داشت بالنتیجه پس از مدت کوتاهی این یک امید هم که چهار سال در اطراف آن بحث شده و به جامعه

تلقین گردیده است که موضوع نفت و حل قضیه آن در سرنوشت و بهبود وضعیت اقتصادی و معاشی آنها موثر خواهد بود به ایاس و ناامیدی مبدل شده مردم را ناراحتتر و افکار آنها را برای تبلیغات مضره مهیاتر خواهد ساخت و خدای نکرده آن روزی است که نه شنگل بماند نه خاقان چین (امیدسالار- صحیح است) باری آقایان محترم به عقیده بنده باید اصلاحات سریعاً شروع گردد از تمرکز کارها در پایتخت و سلب اختیارات و فعالیت در ولایات خودداری شود (صحیح است) امنیت واقعی عدالت اجتماعی و تامین قضایی به وجود آید برای توازن صادرات واردات و جلوگیری از ورود اشیا تجملی و غیرضروری و تشویق صنایع داخلی تا آنجایی که به تجاوز منتهی نشود مطالعات لازم به عمل آید هزینه‌های ضروری کشور با حذف زواید آن که بسیار است از عواید جاری دولت بدون توجه به درآمد نفت تامین کرد انحصارها که مسبب اصلی خرابی و بیکاری و مهاجرت طبقات مختلفه از اوطان آنها مخصوصاً در شهرستان‌ها و بنادر شده است لغو شود (صحیح است) مالیات‌های عادلانه بر روی یک اساس صحیح بدون تبعیض و تماس دائمی مأمورین با مودیان مالیاتی وصول گردد دولت ثابت نماید که بدون تزلزل و با احساس مسولیت دست به اصلاحات اساسی بزند همکاری صمیمانه و صادقانه عملاً بین مجلسین و دولت ایجاد شود تا انشاءالله عموم اهالی کشور از کار و فعالیت و بهداشت و سایر مزایای زندگی بهره‌مند شوند از هجوم به ادارات دولتی برای تحصیل کار و امرار معاش خودداری نمایند (صحیح است) با کمک به کشاورزان و حمایت واقعی از آنها سطح تولید بالا رود و هزینه زندگی عمومی تقلیل یابد پول‌های را که در اثر تامین قضایی به کار افتد سرمایه‌های خارجی به کشور سرازیر شود برنامه فرهنگی ما اصلاح گردد نیروی ایمان و وطن‌پرستی‏ که آن هم مسائل است تقویت شود تا این همه خشم و کینه‌هایی که در سینه مردم مخصوصاً اهالی شهرستان‌ها جوش می‌زند به مهر و محبت و به اتحاد و وحدت تبدیل گردد ولی به عقیده بنده این اصلاحات انجام‌پذیر نیست جز این که نمایندگان محترم مجلس مقدس شورای ملی با بی‌صبری آن را بخواهند سریعاً به وظایف خود عمل نمایند در عمل دولت با بی‌نظری کامل بدون حلب و بغض نظارت فرمایند تا بتوانیم انشاءالله این بار سنگین را که به دوش گرفته‌ایم به منزل رسانیم نام یکی در تاریخ دوره ۱۸ از خود باقی گذاریم و از پشتیبانی ملت نجیب و شریف ایران بر خورداریم گردیم (صحیح است)

(امید سالار- ناامنی را هم بفرمایید

بنده با کمال صراحت عرض می‌نمایم تاکنون ممکن بود موکلین را از لحاظ وجود مشکل نفت قانع ساخت ولی امروز که قضیه نفت حل شده است عذر موجهی در مقابل ملت بیدار و محتاج ایران نداریم غفلت و اشتباه قوه مقننه و قوه مجریه قابل عفو و اغماض نیست پس بنابراین باید ما پیش‌بینی‌های لازم با رعایت اعتدال و اجتناب از هر گونه عمل افراطی اصلاحات اساسی از همه جا با هماهنگی کامل شروع شود یعنی اصلاحاتی که اثرات آن ساعت به ساعت بر فرد فرد مردم محسوس باشد و ملت بردبار ایران اطمینان حاصل نماید که پس از این همه رنج و محرومیت به عمل تبدیل شده است و آثار روشنایی و سعادت از افق تاریک کشور طالع است در خاتمه بنده به نام عموم مردم شاه‌پرست و خیرخواه فارس از پیشکار اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که همواره همت بلند و آمالشان رفاه و آسایش ملت ایران است استدعا می‌نمایم و همچنین از تیمسار سپهبد زاهدی رئیس محترم دولت که شخصاً واقف به کلیه مشکلات فارس می‌باشند تمنا دارم که برای بهبود وضعیت اهالی فارس و بنادر که از هر حیث در زحمت و فشارند امر کند صادر فرمایند که بیش از این مردم ستمدیده انسان‌مان در مضیقه فقر و بیکاری نباشند و مجبور به مهاجرت از کشور خود نگردند و در خاتمه عرض می‌کنم مکن تفاغل از این بیشتر که ترسم خلق گمان کنند که این خانه بی‌خداوند است

نمایندگان- احسنت‏

نائب رئیس- وارد دستور می‌شویم استدعا می‌کنم آقایان تشریف داشته باشند چهار پنج قانون است که امروز تمام خواهد شد به شرط این که آقایان خارج از جلسه هم تشریف بیاورند

۳- تقدیم لایحه انتخاب هیئت نظارت سازمان برنامه به وسیله آقای معاون وزارت دارایی‏

نائب رئیس- آقای انوار ‏

انوار معاون وزارت دارایی- چون دوره اشتغال خدمت هیئت نظارت سازمان برنامه منقضی شده است لایحه‌ای تقدیم می‌شود برای تجدید انتخاب اعضای هیئت نظارت‏

۴- تقدیم لایحه راجع به حق‌التدریس به وسیله آقای وزیر فرهنگ‏

نائب رئیس-آقای وزیر فرهنگ فرمایشی دارید بفرمایید.

وزیر فرهنگ- (جعفری) نمایندگان محترم مستحضر هستند که هر ساله عده زیادی محصل برای دبستان‌های و دبیرستان‌ها به وزرات فرهنگ مراجعه می‌کنند دستگاه‌های تربیت معلم یعنی دانشسرای عالی کافی نیست از این که دبیران مورد احتیاج دبیرستان‌های ما را بدهد بنابراین ما یک مقدار زیادی کسر دبیر داریم و به خصوص این که در سال گذشته و در سال تحصیلی امسال عده زیادی از دبیران به عللی از وزارت اخراج شدند آن هم مزید شده است بر این که عده دبیران دبیرستان‌ها کسر شود در سال گذشته برای جبران کمبود تصویب‌نامه‌ای از هیئت وزیران گذشت که از ساعات بیکاری دبیران استفاده شود و به این آقایان حق‌التدریس بپردازیم تا بدین وسیله بتوانیم کمبود دبیران را تامین کنیم به موجب آن تصویب‌نامه برای معلمینی که در دوره اول متوسطه تدریس می‌کنند ساعتی ۴۰ ریال و برای آنهایی که در دوره ۵۰ ریال حق‌التدریس در نظر گرفته شد چون در آن موقع مجلسین دایر نبودند در آخر تصویب‌نامه پیش‌بینی شده است که پس از افتتاح مجلسین مجوز قانونی برای این کار تحصیل شود بنده لایحه تهیه کرده‌ام و تقدیم مقام ریاست می‌کنم تمنا می‌کنم که زودتر رسیدگی بشود برای این که تکلیف این کار هم با تحصیل مجوز قانونی روشن بشود

۵- اخذ رأی و تصویب لایحه بیست و میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ

نائب رئیس- لایحه اضافه اعتبار وزارت جنگ در مجلس سنا تصویب شده نامه مجلس سنا فقط قرائت می‌شود و بعد با ورقه رأی نهایی گرفته می‌شود به شرح زیر قرائت شد

ریاست محترم مجلس شورای ملی

عطف به مراصله شماره ۵۹۰۷- ۱۶ و ۸ و ۳۳

راجع به لایحه شماره ۲۷۴۲۱ و ۵۹۸۶۷ و ۸ و ۱۳۳۳ دولت مربوطه به اعطای بیست میلیون ریال اعتبار به وزارت جنگ که برای اظهار نظر به مجلس سنا ارسال شده بود اشعار می‌دارد لایحه مزبور در جلسه چهارشنبه نوزدهم آبان ماه ۱۳۳۳ مطرح و با اظهار نظر موافق عیناً به تصویب مجلس سنا رسید

رئیس مجلس سنا- ابراهیم حکیمی‏

نائب رئیس- اعلام رأی می‌شود آقای مشایخی خارج نشوید عده کم می‌شود

مشایخی- بنده می‌خواهم آقایان را صدا کنم جنابعالی بفرمایید این وظیفه بنده است شما بهتر است سر جایتان بنشینید حالا آقایان به ترتیب برای دادن رأی تشریف بیاورند.

اسامی آقایان نمایندگان به ترتیب ذیل به وسیله آقای جلیلی منشی اعلام و اخذ رأی در محل نطق به عمل آمد.

آقایان: قنات‌آبادی. بوداغییان. کریمی. دکتر بیتا. دولت‌آبادی. دکتر افشار. عاملی. امیدسالار. صفاری. صدرزاده. تربتی. افشار. مهندس اردبیلی. رضایی. خرازی. بوشهری. احمد فرامرزی. بهادری. کاشانی. دولتشاهی. غضنفری. عباسی. ایلخانی‌زاده. دکتر جزایری. سنندجی. حمیدیه. افشار صادقی. بزرک‌نیا. داراب. حمزوی. ارباب. شیبانی. تیمورتاش. شادمان. دکتر مشیر فاطمی. شوشتری. برومند. قره‌گزلو. دکتر وکیل. اردلان. فرید سلطان‌مراد بختیار. افخمی. سهرابیان. صادق بوشهری. سرمد توماج. دکتر نیرومند. مشایخی. قریشی. مهدوی. لاری. کاشانیان. کدیور. امیر احتشامی. سلطانی. گیو. بهبهانی. کی‌نژاد. دکتر شاهکار. خلعتبری. عبدالصاحب صفایی. احمد صفایی. حائری‌زاده. عمید نوری. نقابت. هدی. نصیری. دکتر آهی. دکتر پیرنیا. اکبر. صدقی. صراف‌زاده. استخر قوامی. جلیلوند. جلیلی. ثقه‌الاسلامی. مسعودی. مهندس شاهرخ‌شاهی و دکتر سعید حکمت و فرود و درخشش آرا ماخده شماره شده ۷۵

ورقه موافق و یک ورقه مخالف و سه ورقه سفید بی‌اسم بود

رئیس- لایحه بیست و میلیون ریال اعتبار وزارت جنگ با ۷۵ رأی موافق تصویب شد

اسامی موافقین آقایان: دکتر پیرینا- محمود افشار. هدی. استخر. دکتر حکمت. کریمی. نقابت. عاملی. دکتر افشار. رضایی. افشار صادقی. دکتر وکیل صفاری. عماد تربتی. حمیدیه. کاشانیان. شیبانی. سلطان مراد بختیار. مشایخی. دکتر شاهکار. ثقه‌الاسلامی. مسعودی. سلطانی. امید سالار. تیمورتاش. دکتر حمزوی. دولت‌آبادی. دکتر جزایری. احمد فرامرزی. بزرک‌نیا. مهندس اردبیلی. بهادری. امیر احتشامی. شادمان. فرود. دکتر مشیر فاطمی. بوداغیان. باقر بوشهری. لاری. توماج. سرمد. ارباب سهرابیان. ایلخانی‌زاده. دکتر نیرومند. جلیلوند. فرشی. سندجی. صادق بوشهری. عباسی. اردلان. فراگزاو. افخمی. فرید. داراب مهدوی. عبدالصاحب صفایی. فرید. کدیور. کی‌نژاد. شوشتری. قنات‌آبادی. دولتشاهی. خرازی. عمیدی نوری. نصیری. قوامی. دکتر اهی. دکتر بیتا. صدرزاده. غضنفری. اکبر. شاهرخ‌شاهی. گیو. خلعتبری. برومند.

مخالف: آقای بهبهانی

ورقه سفید بی‌اسم علامت امتناع سه ورقه‏

۶- طرح فوریت لایحه اعتبارات اضافی بودجه سال ۱۳۳۳ کشور

نائب رئیس- لایحه اعتبارات دولتی که در جلسه گذشته از طرف آقای وزیر دارایی تقدیم شده چون نسبت به آن تقاضای فوریت شده فوریتش مطرح می‌شود که تصویب شود و به ورود برای چاپ لایحه قرائت می‌شود

(به شرح زیر قرائت شد)

مجلس شورای ملی‏

به طوری که استحضار دارند ضمن لایحه بودجه سال ۱۳۳۳ تقدیمی به مجلس شورای ملی اضافه اعتباراتی برای بعضی از وزارتخانه‌ها و ادارات کل ضمن صورت‌های شماره (۲) و (۳) ضمیمه لایحه بودجه تقدیمی منظور شده که بعد از تصویب بودجه مورد استفاده واقع گردد ولی نظر به این که بودجه و ممکن است مدتی تصویب آن در کمیسیون و در مجلس به طول انجامد و در طرفی قسمتی از اعتبارات پیشنهادی مورد احتیاج ضروری می‌باشد لهذا ماده واحد ذیل به قید فوریت پیشنهاد و استدعای تصویب آن را دارد

قانون اضافه اعتبارات سال ۱۳۳۳

ماده واحده- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود اضافه اعتبارات ذیل که ضمن لایحه بودجه تقدیمی سال ۱۳۳۳ منظور است

‏۱- اضافه اعتبار هزینه دستگاه سلطنتی ردیف (۱) صورت شماره (۲) ضمیمه لایحه بودجه سال جاری کشور ۷۰۵۹۳۰۰ ریال‏

۲- اضافه اعتبار ژاندارمری کل کشور مندرج در ردیف (۱۰) صورت شماره (۲) ضمیمه لایحه بودجه سال جاری کشور ۱۰۲۰۲۱۰۰۰ ریال‏

۳- اضافه اعتبار اداره کل انحصار دخانیات برای مخارج بهره‌برداری و ساختمان انبارها و خرید مواد دخانیه در سال جاری مندرج در ردیف ۴۱ صورت شماره (۲) ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۷۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

۴- اضافه اعتبار سهمیه دولت ایران از مخارج سازمان ملل متحد و اجرای برنامه کمک‌های فنی و حق‌الشر که دولت در سازمان‌های بین‌المللی و تعهدات سال‌های قبل موضوع ردیف ۵۸ صورت شماره ۲ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری که به ارز دولتی قابل پرداخت است ۳۱۷۸۵۸۳ ریال‏

۵- اضافه اعتبار کمک به انجمن تربیت بدنی مندرج در ردیف ۶۶ صورت شماره ۲ و ردیف ۲۵ صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال‏

۶- اضافه اعتبار اداره بیوتات سلطنتی مندرج در ردیف ۱ صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۴۵۹۲۰۰۰ ریال

۷- اضافه اعتبار ادارات انتشارات و تبلیغات ردیف ۲ صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۸۵۰۰۰۰۰ ریال

۸- قسمتی از اضافه اعتبار وزارت جنگ و مرزبانی از بابت ردیف ۳ صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۳۱۷۱۴۶۰۰۰ ریال

۹- اضافه اعتبار شهربانی کل کشور ردیف ۷ صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۲۰۲۰۶۸۰۰۰ ریال

۱۰- اضافه اعتبار دانشکده پزشکی و بیمارستان‌های ردیف صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۳۱۳۷۰۰۰۰۰ ریال

۱۱- اضافه اعتبار وزارت بهداری ردیف ۲۰ صورت شماره ۳ ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۶۰۰۰۰۰۰۰ ریال

۱۲- اعتبار تفاوت ترفیع و اضافات تا آخر سال ۱۳۳۳ کارمندان که از اول سال ۱۳۳۳ پرداخت می‌شود همچنین اضافه اعتبار اضافات سال ۱۳۳۳ خدمتگذاران جزء و کارمندان دون پایه ردیف ۲۶ و ۲۷ صورت شماره (۳) ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۳۹۰۵۰۰۰۰۰ ریال

۱۳- اعتبار برای عمران بلوچستان و سیستان از محل ردیف ۴۱ صورت شماره (۳)ضمیمه لایحه بودجه سال جاری ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال

۱۴- اضافه اعتبار انتظار خدمت که به مبلغ اعتبار ردیف ۵۷ صورت شماره (۲) ضمیمه لایحه بودجه سال جاری علاوه می‌شود ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال

۱۵- اعتبار کمک به موسسه ضد سرطان در وجه جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران که به بودجه سال جاری کشور علاوه می‌شود ۳۴۰۱۱۲۰ ریال از محل درآمد عمومی سال جاری کشور به تدریجی که مورد مصرف پیدا می‌کند با رعایت کامل مقررات مربوطه و در حدود درآمد وصولی پرداخت نماید

تبصره- کسر مبلغ پنجاه و چهار میلیون و دویست هزار ریال ۵۴۲۰۰۰۰۰۰ از بودجه اداره کل گمرک و افزودن آن به بودجه اداره مرزبانی تابع وزارت جنگ که ضمن ردیف (۸) صورت شماره (۲) ضمیمه لایحه بودجه سال ۱۳۳۳ کل کشور قلمداد شده تصویب می‌شود

نخست‌وزیر وزیر دارایی

سپهند زاهدی دکتر علی امینی‏

نائب رئیس- فوریت لایحه مطرح است آقای شوشتری مخالفید بفرمایید

شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم اگر چه واقعاً بنده نمی‌خواهم در لوایح دولت به آن معنای مخالفی که در خارج منعکس به مخالفت با دولت تلقی می‌شود صحبتی کرده باشم زیرا شاید در درجه و ردیف اول موافقین دولت هستم و خواهم بود و مادام که از دولت خطایی سر نزند محال و منتنع است بر خلاف او نظری بدهم ولی انتقاد یا یحث اصولی یا یک تذکراتی که به موقع اگر این تذکرات گفته نشود موقع فوت می‌شود اینجا از نظر اصول نمایندگی و مجلس باید بشود انتقاد یعنی نقادی یعنی فلز فاسد و قلب را از فلز خالص جدا کردن اصل لغت انتقاد این است بنده مدتی است چه در دوره ۱۶ که مفتخر بودم به خدمت به مملکت و مردم ایران که امیدوارم تا زنده هستم خدمتگذار باشم و همه ما خدمتگذار باشیم همیشه این بحث را داشتیم که بودجه را تقدیم کیند و به موقع بیاورید که فصل ساختمان نگذرد فصل اقدامات اساسی نگذرد این را باید طوری تقدیم کنید که مخارج به قدر درآمد بشود ما به قدر درآمدش باید خانه‌اش را اداره کند اگر کتری اگر بی‌مطالعه بدون فکر یک خرج سنگینی برای خانه خودش بتراشد بالنتیجه موفق نخواهد شد که خانه خودش را اداره کند و این یک بحث اصولی است که بودجه همیشه باید در موقع قانونی بیاید در مجلس و وقتی بودجه تقدیم مجلس شد مجلس شورایعالی در هیچ گاه دیگر وارد نباید بشود مگر این که بودجه را تنظیم بکند بدهد به دست دولت و دولت با حسن نظر و حسن اجرا بکند برای همین است که در کارها تأخیر نشود و اضافه اعتبارات عجیب و غریب هم خواسته نشود جناب آقای فولاندوند شما معاون نخست‌وزیر هستید الان ابتدا به ساکن این لایحه آمده فوریتش هم مطرح است ما آن را مطالعه هم نکرده‌ایم تمام این امور هم شرعاً ضمان‌آور است خرج است بیت‌المال است باید با فکر رأی بدهیم من که مطالعه نکرده‌ام نمی‌دانم این اضافه اعتبارها با آنچه که ما کلاً منظور دارم در اصلاحات فوری نسبت به حوزه‌های انتخاباتی و نسبت به تمام مؤسسات دولتی از قوه انتظامی و قوه اجرایی و قوه قضایی آیا این را شامل می‌شود یا نمی‌شود دولت چه فکری کرده چه قدر باید ما تصویب کنیم الان به حمدالله والمنه در مجلس خصوصی هم این غرض را کردم که آن دکان بسته شد و ما دکانی به عنوان این که آن دکان را بسته‌ایم باز نمی‌کنیم ما می‌خواهیم سر فرصت و با فراغ و خیال راحت با دولت همفکری بکنیم شاید به توفیق خداوند و توجه اعلیحضرت شاهنشاه به همت همه از دولت و ملت ایران باری از دوش مردم برداریم الان در خارج یک عده‌ای دارای منعکس می‌کنند که دولت می‌خواهد عواید نفت را صرف بودجه کارمندان دولت بکند در صورتی که این طور نیست (صدرزاده- اگر این طور شد ما مخالفت می‌کنیم) اجازه بدهید در صورتی که تمام نمایندگان و همه مملکت از شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاه و دولت سپهبد زاهدی و همه در نظر دارند بعد از این محرومیت‌ها و بعد از این رنج‌ها و بعد از این تعب‌ها و ما باری از دوش این مردم برداریم و از این درآمد بتوانیم یک مقدماتی بچینیم یک کارهای درست کنیم که مملکت از فقر و بدبختی بیرون بیاید (صحیح است) پس نظر اساسی شخص شخیص اول مملکت و تمام مردم این است حالا که این لوایح به فوریت می‌آید اگر ممکن است چون من نمی‌دانم اگر ممکن است فوریتش را بردارید البته ما که توافق دولتیم در یک جلسه یا دو جلسه مطالعه می‌کنیم و رأی می‌دهیم ممکن است اگر امری است واقعاَ فوری و فوتی به این که نمی‌دانیم چون دولت را خدمتگذار می‌دانیم همین طور چشم بسته رأی بدهیم اما به نظر بنده از نظر اصول شاید صحیح نباشد که این حرف را بزنیم آقا موافقت بکنید که یک حالت عادی برود به کمیسیون و با حالت عادی بیاید به مجلس و رأی بدهیم

نائب رئیس- آقای شوشتری توجه بفرمایید این لایحه یک فوری است بعد از طرح و تصویب فوریتش چاپ خواهد شد که در جلسه بعد مطرح بشود

شوشتری- اگر این طور است که بنده عرضی ندارم و بسیار متشکرم‏

نائب رئیس- آقای صفایی موافقید بفرمایید

عبدالصاحب صفایی- موافقت با فوریت لایحه معنایش موافقت با کلیه اقلامی که در این لایحه نوشته شده نیست (صحیح است) بنده با طرح فوریت این لایحه موافقم زیرا قسمت عمده از اصلاحاتی را که انتظار داریم در آتیه بشود به لحاظ این که بودجه ۱۳۳۳ به تصویب نخواهد رسید طبعاً به تاخیر خواهد افتاد.

صدرزاده- چرا کمیسیون بودجه وظیفه خودش را انجام نمی‌دهد

عرض کنم این فوریت از لحاض این است که این ارقام اضافه اعتبار که برای اصلاحات فوری مورد احتیاج است هر چه زودتر تصویب شود تا دولت بتواند در شهرستان‌ها (ارباب- غیر از بندرعباس) مخصوصاً بندرعباس دستش باز

بشود و این اصلاحات را بکند فرستادن این لایحه به کمیسیون بودجه به عقیده بنده چندان مقید نخواهد بود فقط وقت را تاخیر خواهد کرد زیرا آقایان نمایندگان هر یک مطمئناً باید در هر یک از اقلام بحث بکنند تصمیم کمیسیون بودجه به نظر بنده کافی برای بنده نیست چون من عضو کمیسیون بودجه که نیستم و اغلب کمیسیون بودجه از حدود حوزه انتخابیه خودش دفاع می‌کند پس اعضای کمیسیون بودجه کار خودشان را انجام می‌دهند پس از باید برگردد اینجا و ما باید از سر حرف‌های‌مان را بزنیم پس چه بهتر در این موضوع حساس و در این اقلام بدون رفتن به کمیسیون بودجه هر چه زودتر در اینجا طرح بشود و ما رسیدگی بکنیم و بحث بشود نگرانی جناب آقای شوشتری هم بی‌مورد بود زیرا این فوریت که تصویب شد طبع می‌شود و توزیع می‌شود و جلسات بعد جناب آقای شوشتری و همه آقایان نمایندگان وقت خواهند داشت که روی هر یک از اقلام مطالعه بکنند آنچه لازمه تصویب ورود است در خود مجلس بحث شد و زودتر کار خاتمه پیدا بکند که قبل از خاتمه زمستان و از دست رفتن وقت اصلاحات دولت مجال پیدا بکند که این کارها را انجام بدهد به همین دلیل بنده شخصاً معتقدم که این فوریت تصویب بشود و مجال پیدا بکنیم برای مطالعه در جلسات بعد

صدرزاده- و کمیسیون بودجه هم بعدها وظیفه خودش را انجام بدهد) انشاءالله بنده چون نسبت به آقای مشایخی مخبر کمیسیون بودجه ارادت دارم دیگر بیش از این نمی‌توانستم عرضی بکنم‏

نائب رئیس- نسبت به فوریت لایحه اعلام رأی می‌شود و چون عده برای رأی کافی نیست در جلسه بعد اخذ رأی خواهد شد

۶- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه

نائب رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم چون روز یکشنبه با مولود حضرت خاتم الانبیا صلی‌الله وعیله و اله مصادف شده جلسه آینده به روز سه‌شنبه هفته آینده ساعت ۹ صبح موکول می‌شود دستور هم همین لایحه و لوایحی که قبلاً اعلام شده مجلس مقارن ظهر ختم شد.

نائب رئیس مجلس شورای ملی- نورالدین امامی‏