مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ آبان ۱۳۲۴ نشست ۱۵۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۱۵۸
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۲۰ آبان ماه ۱۳۲۴
فهرست مطالب:
۱ ـ تصویب صورت مجلس
۲ ـ اخطار نظامنامه آقای طوسی راجع به طرح رسیدگی به حساب‌های بیست ساله
۳ ـ بیانات قبل از دستور آقایان دکتر مصدق‌ـ فولادوند افشار صادقی و فیروزآبادی
۴ ـ موقع و دستور جلسه بعد ـ ختم جلسه
مجلس نیم ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
۱ ـ تصویب صورت مجلس
صورت مجلس روز سه‌شنبه ۱۵ آبان ماه را آقای هاشمی (منشی) به شرح زیر قرائت نمودند.
یک ساعت به ظهر مجلس به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید پس از تقدیم یک ورقه سؤالیه از طرف آقای لنکرانی و اشاره به این که مربوط به سیاست دولت‌های پیش و به نام وزیر امور خارجه بوده و اکنون به عنوان رئیس دولت حاضر داده می‌شود صورت جلسه تصویب گردید.
غایبین با اجازه‌ـ آقایان: دولت‌آبادی ـ خلعت‌بری
غایبین بی‌اجازه‌ـ آقایان: نبوی ـ مؤید قوامی ـ کفایی ـ امیر ابراهیمی ـ منصف ـ تولیت دکتر مصدق ـ بهبهانی ـ بهادری ـ گنابادی ـ رفیعی ـ ایرج اسکندری ـ رضا تجدد ـ حشمتی ـ مهندس پناهی ـ دکتر آقایان
دیرآمدگان بی‌اجازه آقایان: عماد تربتی ـ خلیل دشتی ـ اقبال ـ جلیلی ـ خاکباز ـ فولادوند ـ دکتر کشاورز ـ کاظمی ـ تیمورتاش ـ بوشهری ـ فلاحی ـ حسن اکبر ـ تهرانچی ـ سید محمد طباطبایی ـ یمین اسفندیاری ـ صدریه ـ دکتر کیان ـ مراد آریه ـ پوررضا.
آقای صادقی پیشنهاد نمودند بدون مذاکره در اطراف برنامه دولت به اخذ رأی اعتماد اقدام شود و مطالب لازم به صورت مذاکرات قبل از دستور در جلسات دیگر بیان گردد.
آقای طوسی موافق و آقای نقابت مخالف بودند و عقیده داشتند که برخلاف اصل عملی نشود و مجلس موافقت کند که از طرف هر فراکسیونی مطالب به نحو اختصار گفته شود و پیشنهاد آقای صادقی رأی گرفتند و تصویب شد.
آقای کامبخش به عنوان مخالف به مطالبی که در کابینه نخستین آقای حکیمی اظهار داشته‌اند اشاره و بیان کردند که دستگاه فعلی حاکمه گرچه با هیئت سابق فرق دارد به اصطلاح امور مملکت قادر نیست و با توضیحاتی معتقد بودند که عمل آینده دولت قوت و ضعف آن را نشان خواهد داد و سپس راجع به اقدامات مأمورین دولت و وضع حکومت دموکراسی و توقیف جراید دست چپ و اشغال باشگاه حزب توده و توقیف جمعی از اعضای آن اشاره و تقاضا کردند که دولت در اسرع وقت رسیدگی کند همچنین در روابط با همسایه شمالی و قانون تحریم انتخابات و خروج قشون خارجی از کشور معتقد بودند که دولت باید موجبات حسن انجام آن را فراهم آورد و الا منظور اساسی و حقیقی حاصل نخواهد شد و نیز راجع به اجرای تعهدات نسبت به منشور ملل متفق توضیحاتی دادند و نسبت به موضوع تبلیغات حزبی در ارتش و فرار افسران و تبعید جمعی دیگر از ایشان و اقدامات ستاد ارتش و موضوع استیضاح آقای فداکار و عملیات فرماندار بختیاری شرح مبسوطی ایراد و اوراقی قرائت نمودند.
آقای وزیر جنگ در پاسخ ایشان بیان داشتند که اجرای وظایف ارتش منطبق با سیاست دولت وقت است چنان که در ممالک متمدنه دیگر نیز با حفظ اصول دموکراسی و وجود احزاب دست چپ و راست ارتش با کمال بی‌طرفی به همین نحو عمل می‌کنند و عملیات اخیر ستاد ارتش نیز مبتنی بر وظیفه‌شناسی و اجرای اوامر دولت بوده است و معتقد بودند که فقط با رعایت کمال بی‌طرفی و دور داشتن ارتش از هرگونه تبلیغات حزبی و دسته‌بندی می‌توان به اصلاح امور مطمح نظر توفیق یافت. آقای معدل توضیح دادند که بیانات آقای کامبخش مربوط به عقاید و احساسات خود ایشان است نه مجلس و ملت ایران، آقای دکتر عبده راجع به اختلاف معانی دموکراسی و موضوع منشور ملل متفق و اجرای تعهدات ایران نسبت به آن و اجتناب اعضا و سازمان ملل از توسل به قوه
و تهدید و عدم مداخله در امور مربوط به صلاحیت ملی دیگران توضیحاتی دادند و تأکید نمودند که حفظ استقلال و تمامیت مملکت بر هر امری مقدم است و ایرانی وطن‌پرست از چپ و راست برای حفظ حقوق خود و استقلال مملکت به هر اقدامی متوسل خواهد شد.
آقای اردلان وزیر دادگستری ضعف دستگاه حاکمه را تکذیب نمودند و معتقد بودند در عین حال پشتیبانی و کمک مجل شورای ملی دولت را در اجرای وظایف خاصه خود تقویت خواهد کرد که با رعایت کمال بی‌طرفی وارد عمل شود.
آقای محیط در جواب آقای کامبخش راجع به نامه سرتیپ مزینی و انتخاب خودشان و آقای سیف‌پور فاطمی با قرائت نامه فرماندار اصفهان و اشاره به امنیت بختیاری و استیضاح آقای فداکار توضیحاتی دادند و مجلس یک ساعت بعد از ظهر به عنوان تنفس تعطیل و چهار بعد از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی مجدداً تشکیل گردید.
آقای شهاب فردوسی راجع به پرونده انتخابات حوزه نمایندگی آقای محیط که ضمن مذاکرات آقای کامبخش به آن اشاره شده بود توضیحی دادند و اضافه نمودند که موفقیت ایشان مبتنی بر سوابق شخصی و قسمتی مربوط به کمک‌های معنوی دوستانش بوده است.
آقای دکتر اعتبار با اشاره به وظایف نمایندگی در مدافعه از حقوق ملت ایران راجع به مناسبات با همسایه شمالی و انجام تعهدات نسبت به متفقین و فداکاری‌های ملت ایران در طریق این دوستی و انتظار کمک‌های متقابل به تخلیه ایران از قشون متفقین اشاره و اظهار نمودند که هنوز صورت واقعی به خود نگرفته است و معتقد بودند که دولت هرچه زودتر وضع سیاسی و مناسبات ایران را بامتفقین روشن کند. سپس نسبت به امور اقتصادی و نتیجه مداخلات دولت در تجارت کشور و کارخانه‌جات دولتی و لزوم عقد قرارداد تجارتی با متفقین و اصلاح وضع نامطلوب اداری مملکت شرحی ایراد و تأکید نمودند که با علاقه و ایمان کامل باید در حفظ حقوق و شئون سیاسی و اقتضادی و اجتماعی کشور بذل جهد و فداکاری کرد.
آقای وزیر دارایی در پاسخ اظهارات ایشان نسبت به امور تجاری و اداری توضیحاتی دادند و تصمیم دولت فعلی را در تجدید نظر اساسی و اصلاح کلی و حل مشکلات امور به طور مؤکد اعلام و اضافه نمودند که انجام معامله خرید اموال آمریکایی‌ها در عقبه اقدامات و تصمیمات دولت گذشته با حسن نظر و مساعدت کامل مأمورین آمریکایی صورت گرفته است همچنین نسبت به سیاست کلی دولت با متفقین بیان داشتند که ملت ایران از متفقین خود که منادی حق و عدالت هستند و در این راه به اتفاق ملل دیگر مانند ایران از هیچ گونه فداکاری دریغ نکرده‌اند رعایت کامل حقوق خود را انتظار دارد و دولت فعلی با اطمینان کامل به همین اصل متقابل قبول مسئولیت کرده است و در خاتمه تقاضا نمودند که مجلس با وحدت نظر دولت را در حسن انجام وظایف خود تقویت کند در این موقع جمعی از نمایندگان پیشنهاد کفایت مذاکرات داده بودند و آقای آصف با اشاره به شخصیت ممتاز رئیس دولت توضیحی دادند که از ادامه مذاکرات صرف‌نظر شود.
آقای امینی مخالف بوده و ضمن اشاره به حکومت نظامی و جراید و وضع مستخدمین ادارات عقیده داشتند که بحث در اطراف برنامه به اختصار در انجام وظایف دولت نافع خواهد بود بالأخره به کفایت مذاکرات رأی گرفتند و تصویب شد.
آقای طوسی و آقای مجد ضیایی پیشنهاد نمودند که ماده ۹۲ قرائت شود و به همان طریق اخذ رأی به عمل آید ضمن اخذ رأی آقای دکتر کشاورز یادآور شدند که طبق بیانات آقای کامبخش فراکسیون توده از دادن رأی موافق یا مخالف فعلاً خودداری می‌کند و از عملیات خوب دولت طرفداری خواهد کرد پس از شماره و قرائت اسامی رأی دهندگان آقای رئیس اعلام داشتند که از ۹۴ نفر عده حاضر با ۸۸ ورقه سفید به کابینه رأی اعتماد داده شد.
آقای حکیمی نخست‌وزیر با اظهار تشکر از آقایان نمایندگان بیان داشتند که دولت با پشتیبانی مجلس در انجام وظایف خود قصور نخواهد کرد و نظریه کتبی فراکسیون میهن را که ضمن بیانات آقای نقابت قرائت نشده بود برای مطالعه و اقدام از ایشان گرفتند و مجلس بنا به تمایل نمایندگان پنج ساعت و یک ربع بعد از ظهر خاتمه یافت و جلسه بعد به روز یکشنبه بیستم موکول گردید.
رئیس ـ آقای بهبهانی در صورت مجلس نظری دارید؟ (بهبهانی ـ بلی) بفرمایید.
بهبهانی ـ در صورت جلسه بنده را غایب بی‌اجازه نوشته بودند در حالی که همه آقایان می‌دانند من کسالت داشتم و اجازه هم خواسته بودم.
رئیس‌ـ بسیار خوب اصلاح می‌شود. آقای فرهودی در صورت مجلس نظری دارید؟
فرهودی ـ بلی. در جلسه گذشته که اوراقی را آقای کامبخش اینجا خواندند آقایان نمایندگان به طور متفرق احساساتی نشان دادند حتی تصریح کردند که بایستی دولت رسیدگی بکند و معلوم شود که اولاً این اوراق اصالت داشته باشد از چه ناحیه به ایشان داده شده است آقای وزیر جنگ هم اظهار فرمودند و تذکر دادند که ما رسیدگی خواهیم کرد و این دو نکته در صورت مجلس نبود بنده خواستم یادآوری کنم که در صورت مجلس اصلاح شود.
رئیس ـ آقای طوسی.
طوسی ـ عرض کنم در جلسه گذشته که رأی گرفته شد در آخر جلسه یک عده از آقایان نمایندگان بعد تشریف آوردند و تذکر دادند که ما هم رأی موافق به دولت فعلی می‌دهیم (صحیح است) این قسمت در صورت مجلس تذکر داده نشده بود خواستم عرض کنم که در صورت مجلس قید شود و بعد هم یک اخطار نظامنامه داشتم که قبل از دستور یا بعد اجازه بفرمایند عرض کنم.
رئیس ـ آقای مجد ضیایی در صورت مجلس نظری دارید؟
مجد ضیایی ـ عرض کنم در صورت جلسه آرا مأخوذه را ۸۵ خواندند (جمعی از نمایندگان - خیر ۸۸) بعد هم چهار نفر آمدند.
رئیس ـ در این قسمت توضیحی لازم است بعد داده می‌شود. آقای کامبخش در صورت جلسه مطلبی دارید؟
کامبخش ـ راجع به صورت جلسه خیر راجع به اظهاراتی که آقای فرهودی فرمودند.
رئیس ـ آن حالا مطرح نیست. برای استحضار خاطر آقایان عرض می‌کنم مطابق صورتی که تندنویسی داده است در شماره آرا در جلسه گذشته اشتباهی شده است آرایی که اینجا داده شده مطابق اسامی که خوانده‌اند ۹۰ رأی بوده است و بعد هم چهار نفر علاوه شد که آقایان فرمودند (صحیح است) آقای دکتر زنگنه.
دکتر زنگنه ـ خواستم عرض کنم که در صورت جلسات هر روز نوشته می‌شود که جلسه آینده به فلان روز ساعت نه موکول شد ولی متأسفانه هر روز یک ربع به ظهر یا منتهی نیم ساعت به ظهر جلسه تشکیل می‌شود در صورتی که تا امروز یک بهانه‌ای بود، صحبتی بود که اقلیتی است، اکثریتی است و این طور حرف‌ها ولی امروز خوشبختانه این بهانه‌ها و این صحبت‌ها از بین رفته است و همه اکثریت هستند در این صورت بنده از مقام ریاست تقاضا دارم که وقتی را که معین می‌فرمایند در همان ساعت بیایند در مجلس بنشینند یعنی در همان ساعت زنگ بزنند و هیئت رئیسه بیایند در مجلس آقایان دیگر یا می‌آیند یا نمی‌آیند اگر نیامدند آقایانی که سر ساعت ۹ آمده‌اند تکلیف خودشان را بدانند و بروند پی کار و زندگی خودشان و از طرف دیگر حالا آخر دوره مجلس است و وضعیات کشور را از هر طرف که نگاه بکنید احتیاج به گذراندن یک قوانین فوری و فوتی دارد (صحیح است) و با این وضع نمی‌شود کارها را انجام داد تنها این نیست که من یک رأی به هیئت دولت بدهم از طرفی در همه جای دنیا کارهای مجلس را دولت اداره می‌کند دولت‌ها. آقایان وزرا که اینجا تشریف می‌آورند یک مدتی در گالری‌های مجلس گوش می‌دهند به تقاضاها و نظریات خصوصی و شخصی ما در صورتی که آنها باید دنبال کار خودشان باشند بروند برای گذراندن لوایح‌شان اصرار بکنند کمیسیون‌ها را تشکیل بدهند وقتی کمیسیون تشکیل شد و لایحه از کمیسیون گذشت سعی بکنند کار خودشان را در دستور و برنامه مجلس بگذارند که کارشان پیش برود این را هم از هیئت دولت تقاضا داشتم که توجه بفرمایند که کارهایی که مانده است در این آخر دوره مجلس از پیش برود (صحیح است)
رئیس ـ اظهارات آقای دکتر زنگنه صحیح است گرچه راجع به صورت مجلس نبود. راجع به قسمت تشکیل جلسه مجلس کراراً صحبت شده است در هیئت رئیسه بالأخره پریروز این طور تصمیم گرفته شد که بعد از این ساعت ده زنگ زده می‌شود و می‌آییم در مجلس بعد از یک ربع اگر اکثریت نشد و جلسه تشکیل نشد باز می‌رویم و صبر می‌کنیم تا اکثریت بشود بعد می‌آییم دوباره جلسه را تشکیل می‌دهیم و صورت غایبین را هم می‌نویسیم چاره دیگری ندارد یک مرتبه دیگر هم این نظر را هیئت رئیس تصویب کرده ده بیست روز هم این کار را کردیم بعد مواجه شد با مخالفت آقایان و ما موقوف کردیم. و الا اگر ترتیب فعلی باشد آقایانی که ساعت ۹ آمده‌اند ظهر که می‌شود منتها نیم ساعت، یک ساعت بعد از ظهر خسته می‌شوند و ناچار از جلسه دیگر ساعت ۱۰ زنگ خواهیم زد و همین کار را خواهیم کرد. در صورت جلسه اعتراض دیگری نیست؟ (گفته شدـ خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲ـ اخطار نظامنامه آقای طوسی راجع به طرح رسیدگی به حساب‌های ۲۰ ساله
طوسی ـ بنده یک تذکر نظامنامه دارم.
رئیس ـ راجع به چه ماده؟
طوسی ـ ماده ۲۵ـ (رئیس ـ بفرمایید) اجازه می‌فرمایید اول ماده را بخوانم که متذکر شود خاطر آقایان «ماده ۲۵ کمیسیون‌ها پس از انتخاب بدون تأخیر در تحت ریاست مسن‌ترین اعضای خود منعقد و یک رئیس و یک نایب‌رئیس و به مناسبت اهمیت یک یا دو منشی و یک مخبر که عقیده کمیسیون را به مجلس راپورت می‌دهد به ترتیب ماده ۲ انتخاب می‌نمایند تمام کمیسیون‌های ماده ۱۵ باید دو ماه به دو ماه صورتی از خلاصه اعمال خودشان در مجلس علنی تقدیم نمایند و صورت مزبور در روزنامه رسمی طبع خواهد شد هر طرح یا لایحه قانونی که به کمیسیون راجع می‌شود باید راپورت آن منتها در ظرف دو ماه از تاریخ ارجاع داده شود و الا صاحب لایحه حق دارد از مجلس درخواست کند که مباحثه آن را جزو دستور مجلس قرار دهند.»
این موضوع را ملاحظه بفرمایید مربوط است به عرضی که می‌کنم. عرض بنده مربوط است به رسیدگی حساب‌های بیست ساله (دکتر رادمنش‌ـ چهار سال هم اضافه بفرمایید) اجازه بفرمایید. بنده از اول دوره سیزدهم فریاد کردم در مجلس تا اواخر آن دوره حتی من دیوار و تخته مجلس را شاهد گرفتم که ببینید من این را در مجلس گفتم و کسی توجه نکرد (حاذقی‌ـ شاهدتان عادل نبود) و آقای حکمت به نمایندگی از طرف دولت تشریف آوردند کمیسیون کردند مدتی هم مذاکره شد و خبری هم تهیه شد و به مجلس داده شد بعد به نتیجه نرسید بعد شاهزاده فرمانفرماییان اهتمامی فرمودند خیلی زحمت کشیدند و باز به نتیجه نرسید در دوره چهاردهم این کمیسیون به ریاست آقای فرخ تشکیل شد و کمیسیون خبرش را تهیه کرد و به مجلس تقدیم کرد باز به نتیجه نرسید و تا کنون هم به هیچ‌وجه مورد اثر واقع نشده این معنی و مفهوم خارجی‌اش این است که مجلس میل ندارند رسیدگی شود اگر واقعاً میل ندارند بنده هم عرضی ندارم فعلاً بنده می‌گذارم از حساب‌های ۲۰ ساله و از حساب‌های چند ساله و یک ساله و دو ساله بالأخره برسند به حساب‌های این شش ماهه اخیر، این کار آخر معنی ندارد مفهوم این عدم توجه مجلس این است که مجلس مایل نیست به کار خوب رسیدگی کند، از طرفی بنده مورد اعتراض یک عده از کارمندان صحیح‌العمل دولت هستم برای چه برای این که همه روزه در مجلس گفته می‌شود که کارمندان دولت بد هستند اینها می‌گویند بیایید به وضعیت ما رسیدگی کنید و ما را سیر کنید که ما خدمت کنیم بعد هم به ما تهمت نزنید این است که بنده استدعا می‌کنم این موضوع را در دستور بگذارند و نسبت به طرح و خبر گذشته هم هر طور صلاح می‌دانند عمل کنند
رئیس ـ در هیئت رئیسه مذاکره می‌کنیم ببینیم چه جور باید مطرح شود.
۳ ـ بیانات قبل از دستور آقایان دکتر مصدق ـ فولادوند ـ افشار صادقی و فیروزآبادی
رئیس ـ پنج، شش نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند.
بعضی از نمایندگان ـ دستور.
دکتر مصدق ـ بنده مخالفم.
فیروزآبادی ـ بنده مخالفم.
رئیس ـ آقای دکتر مصدق مخالفید؟ بفرمایید.
دکتر مصدق ـ بنده مطالب لازمی بود که می‌خواستم عرض کنم اگر آقایان اجازه می‌فرمایند گفته شود.
رئیس ـ باید رأی بگیریم. آقایانی که موافقند با ورود در دستور قیام فرمایند (عده کم‌تری قیام نمودند) تصویب نشد. بنابراین شروع می‌کنیم به نطق قبل از دستور. آقای دکتر مصدق اول هستند.
فولادوند ـ بنده اول اجازه خواستم اینجا کسی نیامده بود پیشخدمت‌های مجلس بودند که بنده آمده‌ام اجازه خواستم و گذاشتم روی میز آقای رئیس.
رئیس ـ جناب‌عالی نوشته بودید ولی خودتان نبودید باید در جلسه حاضر باشید و اجازه بخواهید برای من چه فرقی می‌کند فعلاً نوبت آقای دکتر مصدق است.
دکتر مصدق ـ بنده قبلاً می‌خواستم عرض کنم اگر دو سه جلسه شرفیاب نشدم به واسطه کسالت بوده و حالا هم یک قدری کسالت دارم و از آقایان اجازه می‌خواهم دو سه جلسه بنده را مرخص بفرمایند که بنده استراحت کنم فعلاً عرایضی که دارم یکی راجع به مسئله خیرآباد است.
مجلس شورای ملی
۱۶ - فقره املاک مرحوم صولت‌الدوله قشقایی واقع در سمیرم علیای فارس که در ارزیابی غیر آزاد به مبلغ ۱۹۴۷۱ تومان قیمت شده بود دولت تصرف نمود و در سال ۱۳۱۳ زمان وزارت دارایی مرحوم داور آقای ابوطالب شیروانی مدیر روزنامه میهن املاک نامبرده را به طریق مزایده به مبلغ ۲۰۷۶۳ تومان از دولت خریداری نموده‌اند که یک چهارم آن را نقد و بقیه را مدت پنج سال به پنج قسط متساوی تأدیه نمایند (سند شماره ۶۰۵ دفتر اسناد رسمی شماره ۱۵ شیراز) تا زمانی که داور حیات داشت وزارت دارایی نتوانست از حقیقت این معامله سر در بیاورد و فقط پس از فوت او مرحوم محمود پرورش در سال ۱۳۱۵ دستور داد که املاک مزبور را ارزیابی کنند نامه آقای ابوالحسن قاضی نوری بازرس وزارتی و مأمور ارزیابی (پرونده برگ ۲۳) و گزارش آقای مجیدزاده متکی به اظهارات آقای قاضی نوری (پرونده برک ۲۷) حاکی است «که معامله کاملاً به زیان دولت و شاید در حدود ده برابر کم‌تر از بها حقیقی صورت گرفته است و وضع املاک طوری نبوده که گنجایش آبادی بیش‌تری را داشته باشد مگر این که ثابت شود بعداً عمارات و ابنیه ساختمان کرده است متأسفانه در این مدت در این معامله اقدامی نشده است.»
بنابراین می‌توان گفت که غیر از زحمت تهیه قسط اول آقای شیروانی زحمت دیگری نداشته و از محصول خود ملک حواله تأدیه اقساط پنج‌گانه را صادر نموده‌اند.
من عرض نمی‌کنم که اطلاعات و عملیات آقای شیروانی در امور کشاورزی تا چه اندازه بود که توانسته‌اند از ملکی که ۲۰ هزار تومان خریده‌اند در سال ۷۵ هزار تومان عایدی بردارند زیرا در نامه ۵ تیر ماه ۱۳۲۴ به وزارت دارایی می‌نویسند «ناصر و خسرو قشقایی سالی ۱۵۰ هزار تومان محصول املاک مرا که قسمت عمده این املاک را از دولت خریده‌ام برده‌اند» (پوررضاـ دروغ گفته است) (پرونده برگ ۲۹) فقط عرض می‌کنم اگر ایشان می‌خواستند ملکی را به قیمت حقیقی آن معامله کنند حاضر نمی‌شدند که پول حلال خود را بدهند و املاکی را که غصیبت آن بر احدی پوشیده نبود تملک نمایند زیرا نه ارزیابی به طور آزاد و به وسیله کارشناسان مرضی‌الطرفین بوده و نه پس از ارزیابی به صاحبان املاک پول و یا ملکی در عوض داده‌اند.
البته بعد از این که دولت معامله نمود و سند رسمی تنظیم کرد اظهار غبن مورد نداشته و دولت فقط ضامن درک است و آقای شیروانی هم بیش از این برای خود حقی قائل نبوده‌اند و در نامه پنج تیر ماه ۱۳۲۴ که به وزارت دارایی فرستاده چنین نوشته‌اند:
«اینک علاوه بر مسئولیت کلی و عمومی دولت وزارت دارایی نیز با فسادی که در معامله حادث شده مسئولیت حقوقی و مدنی داشته و باید از عهده غرامات اینجانب برآید... چرا طبق قباله و امضایی که داده و خسارت ناشی از فساد معامله را تعهد کرده رفتار نمی‌نماید.»
بنابراین فقط قانون مدنی است که باید اختلاف بین دولت و آقای شیروانی را مرتفع نماید و برای یادآوری و تذکار موادی که در قانون مزور راجع به ضمان درک مندرج است قرائت می‌نمایم:
ماده ۳۹۱ ـ در صورت مستحق‌الغیر برآمدن کل یا بعضی از مبیع بایع باید ثمن مبیع را مسترد دارد و در صورت جهل مشتری به وجود فساد بایع باید از عهده غرامات وارده بر مشتری نیز برآید.
ماده ۳۹۳ ـ راجع به زیادتی که از عمل مشتری در مبیع حاصل شده باشد مقررات ماده ۳۱۴ مجری خواهد بود.
ماده ۳۱۴ ـ اگر در نتیجه عمل غاصب قیمت مال مغصوب زیاد شود غاصب حق مطالبه قیمت زیادی را نخواهد داشت مگر این که آن زیادتی عین باشد که در این صورت عین زاید متعلق به خود غاصب است.
از آنچه به عرض رسید معلوم شد که چون آقای شیروانی از خرید ملک غصب علم به فساد داشته غی از مطالبه ثمن حق دیگری به دولت ندارند.
اما وضعیت خیرآباد خالصه ورامین
از خیرآباد که یکی از بهترین املاک دولت واقع در ورامین و نزدیک شهر تهران است و آقای شیروانی آن را در نامه ۲۹ مرداد ۱۳۲۴ مخروبه قلمداد کرده‌اند.
(پرونده برگ ۳۶) در سال ۱۳۲۳ مبلغ ۱۵۲۴۵ تومان نقد و ۳۱۲ خروار گندم و ۲۰۲ خروار جو و ۶۸۲ خروار کاه و ۲۰ خروار پنبه خشک.
عاید دولت شده و پرونده حکایت می‌کند که فقط از بابت صیفی آنجا در حال مزبور مستأجر ۶۰ هزار تومان عمل برداشته است.
آقای مجیدزاده در گزارش خود چنین می‌نویسد: قریه خیرآباد در سال ۱۳۱۷ ضمن سایر خالصه‌جات در اجرای قانون فروش املاک خالصه به طور آزادو به وسیله اشخاص بصیر و مورد اطمینان به مبلغ ۸۸۹۵۱ تومان ارزیابی شده بود که در همان سال به طور غیر آزاد به قصد فروش به اعلیحضرت سابق در مبلغ ۱۹۹۹۹ تومان و هفت ریال تقویم گردیده و برگ‌های هر دو ارزیابی در یک پرونده وصل به هم بایگانی شده.» (پرونده برگ ۱۹۰) در صورتی که مأمورین وزارت دارایی اخیراً خیرآباد را ارزیابی
نموده و پس از وضع صدی ده که از بابت هزینه برداشت حساب شده آنجا را به مبلغ ۵۰۰ هزار تومان قیمت کرده‌اند (پرونده برگ ۳) و چون نقد و قیمت جنسی مال‌الاجاره قریه مزبوره با تسعیر فعلی بیش از ۵۰ هزار تومان است مسلماً بیش از ۵۰۰ هزار تومان ارزش دارد در این صورت معلوم نیست آقای بدر از چه نظر حاضر شدند چنین ملکی را در مقابل قریب ۲۱ هزار تومان که دولت به آقای شیروانی بیش‌تر مغروض نیست معامله کنند و برای اجرای مقصود خود پیشنهاد ذیل رابه آقای نخست‌وزیر سابق تقدیم نمایند.
۲۸مرداد ۱۳۲۴ شماره ۴۴/۱۱۷۵۷
جناب آقای نخست‌وزیر
«آقای ابوطالب شیروانی در سال ۱۳۱۳، ۱۶ فقره املاک تعویض نشده قشقایی‌ها را در سمیرم علیا با شرکت در مزایده و حائز شدن حداکثر از وزارت دارایی خریداری نموده و تا حادثه شهریور ۱۳۲۰ در تصرف داشته و از آن تاریخ به بعد قشقایی‌ها املاک واقع در سمیرم را متصرف شده و آقای شیروانی دیگر نتوانسته است در این املاک مداخله نماید و چون در سند فروش دولت ضامن درک بوده تقاضا نموده‌اند به عوض این املاک، املاک دیگری به ایشان داده شود پس از طرح تقاضای ایشان در کمیسیون رسیدگی به املاک قشقایی‌ها این کمیسیون نظر داده در عوض املاک سمیرم علیا به آقای شیروانی ملک دیگری داده شود و بالنتیجه قریه خیرآباد واقع در ورامین که در سال ۱۷ ارزیابی شده بود و با بهای املاک خریداری آقای شیروانی در سمیرم علیا در سال ۱۳۱۳ تقریباً از لحاظ قیمت مطابقه دارد برای ایشان در نظر گرفته شده و اینک طرح تصویب‌نامه آن تقدیم می‌شود تا در صورت موافقت در هیئت وزیران مطرح و تصویب آن به وزارت دارایی ابلاغ شود تا پس از تصویب قانون تعویض املاک از مجلس شورای ملی به تنظیم و تبادل سند ثبتی اقدام مقتضی به عمل آید وزیر دارایی (پرونده برگ ۱۶۹)» و همچنین معلوم نیست که آقای صدر با اطلاعاتی که از قانون مدنی دارند چرا با چنین پیشنهادی که مخالف قانون و صلاح دولت است موافقت کرده‌اند.
در سال ۱۳۰۰ که اینجانب وزیر مالیه بودم کمیسیونی به عضویت سه نفر مرحوم عین‌الممالک و فرزین و آقای مفتاح‌الملک برای رسیدگی به دوسیه‌های کارمندان تشکیل شد که پس از رسیدگی دوسیه آقای بدر را ارجاع به محاکمات نمود و چون دوره وزارت من کوتاه بود ندانستم قضیه به چه ترتب گذشت.
در این پیشنهاد آقای بدر قضیه را طوری تحت لفافه برده و مبهم نوشته‌اند که در جلسه ۵ مهر ماه مجلس شورای ملی که اینجانب راجع به خیرآباد توضیحاتی دادم بعضی از وزرا امضا کنندگان تصویب‌نامه که حاضر در مجلس بودند متعجب و مبهوت شدند.
من یقین دارم اگر در پیشنهاد نوشته شده بود که در سال ۱۳۱۷ موقع فروش املاک خالصه و در ارزیابی آزاد خیرآباد قریب ۹۰ هزار تومان قیمت شده و یا این که از نظر معامله با شاه سابق آنجا را قریب به بیست هزار تومان ارزیابی کرده‌اند چون همه می‌دانستند که معاملات شاه سابق با مردم این مملکت معامله پدر فرزندی بود (خنده نمایندگان) بعضی از وزرا که متوجه نبودند از امضای تصویب‌نامه خودداری می‌کردند اکنون ببینیم تصویب‌نامه‌ای که به امضای نخست‌وزیر و وزیران سابق رسیده به چه مضمون صادر شده است.
به تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۲۴ شماره ۱۱۶۱۴
«وزارت دارایی ـ هیئت وزیران در جلسه ۲۱ شهریور ماه ۱۳۲۴ بنابر پیشنهاد شماره ۱۵۹۲۲-۶۵۴-۴۴/۱۷۵۷، وزارت دارایی تصویب نمودند به عوض املاک سمیرم علیا که وزارت دارایی در سال ۱۳۱۳ به آقای ابوطالب شیروانی فروخته و اکنون ضمن سایر املاک قشقایی‌ها به تصرف آنها درآمده است قریه خیرآباد واقع در بلوک ورامین که از لحاظ قیمت با بهای املاک سمیرم علیا تقریباً مطابقت دارد به آقای شیروانی واگذار و نیز محصول سال جاری قریه مزبور را هم در قبال محصول املاک سمیرم علیا در اختیار ایشان بگذارند انجام تشریفات واگذاری قطعی قریه مزبور و همچنین مبادله اسناد لازمه موکول به گذشتن قانون تعویض املاک از مجلس شورای ملی خواهد بود.»
این تصویب‌نامه به قدری مبتذل و برخلاف مصالح بوده که آن را در روزنامه رسمی هم منتشر نکرده‌اند.
نتیجه
نظر به این که عملیات آقای بدر طبق ماده ۱۵۳ قانون مجازات عمومی که به شرح ذیل است جرم شناخته می‌شود.
«هر یک از مستخدمین و مأمورین دولتی که عهده‌دار خرید و فروش یا ساختن چیزی یا امر به ساختن آن برای دولت بوده است به واسطه تدلیس در خرید یا فروش یا در تعیین مقدار یا صفت آن چیز نفعی برای خود یا دیگری تحصیل کرده باشد علاوه بر استرداد آنچه تحصیل کرده به تأدیه غرامتی معادل ضعف آن محکوم خواهد شد اگر مستخدم دولتی باشد به علاوه مجازات فوق از یک تا هفت سال از خدمت دولت منفصل خواهد گشت.»
از مجلس شورای ملی درخواست می‌کنم که قضیه را به کمیسیون عرایض و دادگستری ارجاع فرمایند تا نظریات خود را طبق ماده ۳ و ۴ قانون محاکمه وزرا در مدت ۴۵ روز اظهار نمایند.
کامبخش ـ آقای فرهودی سؤال بفرمایید این اسناد را از کجا به دست آورده‌اند؟
فرهودی ـ این سند است آنها اوراق بود.
محمد طباطبایی ـ اسناد اداری را در هر حال نمی‌شود گرفت.
تهرانچی ـ اسناد اداری را یک وکیل نمی‌تواند بگیرد این حرف‌ها چیست؟
رئیس ـ آقا بین‌الاثنین صحبت نکنید.
دکتر مصدق ـ این مطالبی بود راجع به مسئله خیرآباد که عرض کردم. یک عرایضی هم بنده دارم راجع به تشکیل کابینه که بعضی از روزنامه‌ها نوشته بودند که نمایندگان مجلس در تشکیل کابینه شرکت داشتند چون بنده هم یکی از آن اشخاص بودم که در روز اول در این کار دخالت کردم می‌خواستم عرض کنم که ما به هیچ وجه در تشکیل کابینه شرکت نکرده‌ایم و اگر نظریاتی ابراز کرده‌ایم به این دلیل بود که آقای نخست‌وزیر توسط جناب آقای رئیس تقاضا فرمودند که یک عده از هیئت‌های مجلس هر کدام نماینده معین کنند و بفرستند تبادل نظر کنیم برای تشکیل دولت نظر به این که در موقع ابراز تمایل بنده خودم از اشخاصی بودم که رأی تمایل دادم و این اولین دولتی بود که در این مجلس بنده رأی تمایل به آن دادم و خواستم که دولت یک رأی کاملی داشته باشد و بتواند انشاالله کار بکند و کارهای مملکت را اصلاح بکند بعضی از آقایان نمایندگان مایل نبودند که رأی تمایل بدهند به این دولت و من از آنها تقاضا کردم و خواهش کردم که شما رأی تمایل بدهید و اظهار تمایل بفرمایید و ما یقین داریم که این دولت وضعیت شمالی را به کلی اصلاح خواهد کرد (انشاالله) نظر ما از اول با دولت گذشته این بود که دولت یک طرفی نباشد خواستیم دولتی نباشد که یک طرفی باشد دولتی روی کار بیاید که به واسطه بی‌طرفی بتواند یک اصلاحاتی بکند این بود که آقایان هم عرایض من را قبول کردند و همه به اتفاق به این دولت رأی دادند (صحیح است) در تشکیل این دولت هم تقریباً اگر شرکتی کردیم به این ترتیب بود که صبح جناب آقای رئیس فرمودند که در تشکیل دولت رئیس دولت محتاج به این هستند که یک اشخاصی از هیئت‌ها معین شوند و با ایشان تبادل نظر کنند و همین طور هم تعیین شد و یکی از آن اشخاص بنده بودم و بنده هیچ‌وقت در این کارها شرکت نمی‌کردم فقط از نظر قولی که به آن چند نفر آقایان داده بودم گفتم اطاعت می‌کنم و شاید بتوانم نظر آقایان را تأمین بکنم این بود که قرار شد بروند منزل آقای نخست‌وزیر ما خودمان در همین مجلس نشستیم مذاکره کردیم اولین کاری که ما کردیم این بود که گفتیم ما یک وزیر کشوری می‌خواهیم که به تمام معنی بی‌طرف باشد، یک وزیر کشوری می‌خواهیم که حقیقت بین دسته‌جات مجلس همه به او اعتقاد داشته باشد بالأخره یک شخصی را خواستیم که آن شخص خودش قبول نکرد حالا برای چه قبول نکرد؟ صلاح ندید یا ناخوش بودند و کسالت داشتند نمی‌خواهم عرض کنم ولی نظر این بود که در این کابینه به تمام معنی یک اشخاصی باشند که هیچ رنگی نداشته باشند ما قبل از این که در اشخاص کابینه مذاکره بکنیم گفتند که سه نفر هستند که حتماً باید در این کابینه باشند و در این باره اظهاری نمی‌کنم و یکی از آنها که خیلی پررنگ بود که هر قدر هم آب بریزیم روشن نمی‌شود رنگش ولی بعد گفتیم که رئیس دولت است دلش می‌خواهد این شخص باشد بنده نظرم از این که پررنگ هستند یا کمرنگ هستند برای این نیست که آنها کار بدی می‌کنند اشخاصی که خیلی پررنگ هستند خودشان را طوری نشان می‌دهند مثل این که مسائل به آنها الهام می‌شود و بعد در یک مجلسی که هستند حاضرین خیال می‌کنند که هرچه اینها می‌گویند بهشان الهام می‌شود در صورتی که ممکن است یکی به آنها الهام بشود و دو تا هم خودشان بگویند و به این جهت حکومت می‌کنند بر دیگران این است که بنده عقیده دارم که اشخاصی که خیلی پررنگ هستند نباید در دولت‌ها وارد شوند (صحیح است) و در آنها یک اثری باشد بالأخره به آقای نخست‌وزیر عرض کردم ممکن است خودتان وزارت کشور را قبول بفرمایید گفتند که من به واسطه کسالت مزاج نمی‌توانم وزارت کشور را قبول بکنم گفتیم خوب عجالتاً وزارت کشور را قبول بفرمایید بعد ما هم صورتی که حقیقت مورد اتفاق است انتخاب و تهیه می‌کنیم بالأخره به این صورتی درآمد که آمده‌اند بنده می‌خواستم عرض کنم که ما از دولت آقای حکیمی انتظارمان این است که یک سیاستی را اتخاذ و تعقیب کنند که جنبه بی‌طرفانه باشد و فعلاً وضعیت شمال یک وضعیت خوب پیدا کند هر عملیاتی که در این مرکز می‌کنند اگر عملیات یک طرفی نباشد انعکاسش در شمال خوب نمی‌شود بنده شنیدم که یک انتخابی هم در
همین دو سه روز در وزارت کشور کردند که حقیقتاً هیج انتظاری نداشتم که در وزارت کشور یک همچو انتخابی بشود بنده امیدوارم که یک همچو دولتی که در مجلس شورای ملی حقیقت یک اکثریت به این مهمی پیدا نموده‌اند یک کارهایی بکنند که حقیقت مفید برای این مملکت باشد و اما راجع به مسئله خیرآباد که عرض کردم و راجع به وزرا مجرمین را جزائیون به دو قسمت می‌کنند یکی مجرمین بالفطره است و یکی هم مجرمین بالعرض. مجرمین بالفطره آنهایی هستند که هیچ وقت تمایل خوب ندارند مجرمین بالعرض آنهایی هستند که ممکن است بالعرض مجرم باشند و به جهاتی یک کارهای بدی بکنند بنده همین طور صالحین را به دو دسته قسمت می‌توانم بکنم صالحینی که حقیقتاً با هر وضعیتی که باشد کار بدی نمی‌کنند اخیراً شنیدم که یکی از محاکم دادگستری یکی از نمایندگان مجلس را که حقیقتاً مصون هستند و معصوم هستند محکوم کردند در همچو روزی که مملکت حقیقتاً وضعیتش این طور است یک قاضی به این رشیدی که یک نماینده مجلس را محکوم بکند این قاضی را حقیقتاً باید دستش را بوسید (صحیح است) در این مملکت که بنده امروز می‌شنوم که در اداره ژاندارمری که اداره تأمینیه مملکت است در آنجا یک میلیون و چهارصد هزار تومان اختلاس شده است در اداره تأمینیه مملکت آن وقت در وزارت دادگستری یک همچو اشخاصی پیدا می‌شوند که امروز این طور رأی می‌دهند، این طور قضاوت می‌کنند. حقیقتاً این را هیچ کس نمی‌تواند منکر بشود که ایرانی حقیقتاً صالح بالفطره است (صحیح است) یک عده‌ای هم هستند که صلاحیت بالعرض دارند یعنی آنهایی که شاید فطرتاً نمی‌خواهند کار خوب بکنند ولی عقلشان حکم می‌کند که کار خوب بکنند حالا وزرای ما هم همین طور هستند یک عده وزرایی هستند که حقیقتاً بد عمل می‌کنند این مجرم بالفطره هست اینها را عرض کنم که باید مجازات کرد یک وزرایی هم هستند که اینها می‌گویند که ما چیز نداریم و مبلغی هم مقروض هستیم و اگر یک انتشاراتی در اطراف اینها می‌دهند به واسطه بی‌چیزی آنها است اینها واقعاً مجرم بالفطره نیستند مجرم بالعرض هستند می‌گویند چیزی نداریم هر چیزی را که بهشان بدهند قبول می‌کنند اینها را آقا باید یا مستطیع‌شان کرد یا ازشان قول گرفت که کار برخلاف نکنند (تهرانچی ـ باز هم می‌کنند آقا) عرض کنم یا این است که اینها را باید داخل در کار نکرد. مملکت چه تقصیری دارد که یک وزیری اعلان می‌کند که من چیزی ندارم و اگر یک کاری هم می‌کنم به واسطه بی‌چیزی است چون قرض دارم. این کار غلطی است اینها را باید جلوگیری کرد و یک کارهایی بهشان داد که نتوانند یک خسارات مهمی به این مملکت بزنند حالا بنده راجع به کمیسیون عدلیه مجلس شورای ملی که آن را بنده جزو دسته صالحین می‌دانم حالا نمی‌توانم که بعضی از آقایان را صالح بالفطره تصور کنم یا صالح بالعرض تصور کنم واقعاً این را بنده نمی‌دانم و مشکوک هستم برای این که بنده می‌بینم که از اول مجلس تا حالا چندین اعلام جرم راجع به سهیلی ناجع به تدین آمده است به این کمیسیون دادگستری و مانده است در صورتی که مطابق قانون محاکه وزرا کمیسیون عرایض به موجب ماده ۴ـ ماده ۵ـ به موجب ماده ۳ـ اساساً کمیسیون عرایض حق ندارد بیش از پانزده روز اعلام جرم را نگاه دارد (فرخ بیست روز) کمیسیون عدلیه مجلس بیش از یک ماه حق ندارد که اعلام جرم را نگاه دارد اعلام جرم مگر چقدر وقت لازم دارد که یک اعلام جرم را در آنجا نگاه می‌دارند یک اعلام جرم مگر خواندنش چه کاری دارد که بخوانند و بگویند که این اعلام جرم تعقیب بشود یا نشود الآن از اول دوره مجلس شورای ملی تا حالا چندین اعلام جرم در کمیسیون عدلیه مجلس مرتباً مانده است بنده وقتی که این اعلام جرم را نوشتم اتفاقاً یک کسی پیدا شد و گفت چه می‌نویسید آقا؟ شما چرا بی‌جهت این کار را می‌کنید این اعلام جرم بیش از یک ده شش دانگی عمل می‌کند ده شش دانگ ممکن است آفت داشته باشد آفت ارضی داشته باشد آفت سماوی داشته باشد ولی اعلام جرم تا هست عمل می‌کند (صحیح است) این است که بنده از آقایان اعضای کمیسیون عدلیه تقاضا می‌کنم که اینها را یک قدری از کمیسیون عدلیه زودتر بیرون بکنند اگر غلط است که زود رأی بدهند و اعلان تبرئه بدهند و اگر وارد است گزارش بدهند کار را به مجلس الناس علی سلوک ملوکهم مجلس اگر بد باشد محاکم ما هم بد می‌شود در دیوان کشور که بزرگ‌ترین و مهم‌ترین محاکم قضایی این مملکت است همین اعلام جرم تدین که در مجلس تصدیق شده است هنوز در دیوان کشور دست بهش نزده‌اند می‌گویند در مجلس چند فقره دیگر هست هر وقت که آوردند رسیدگی می‌شود این حرف شد آقا اعلام جرم وقتی که از طرف مجلس ابلاغ شد باید فوراً رسیدگی کنند و عقیده‌اش را اظهار بکنند طفره از کار نباید زد. طفره از کار نباید بکنند این کاری که مجلس پیش گرفته است انعکاسش در خارج در ادارات دولتی طوری است که واقعاً زندگانی خیلی مشکل خواهد شد ما باید یک کاری بکنیم که سرمشق جاهای دیگر باشیم کمیسیون دادگستری مجلس باید سرمشق دادگستری باشد هرچه اینجا بکنند آنجا انعکاس پیدا می‌کند بنده مخصوصاً از آقایان استدعا می‌کنم که کمیسیون عرایض در ۱۵ روز. کمیسیون دادگستری این اعلام جرمی را که بنده دادم در عض یک ماه که بعد اکثر تعیین شده است عقیده‌شان را اظهار بکنند یک کاری نکنند که به مجلس توهین وارد آید.
رئیس ـ بر طبق ردیی که الآن داده شده نوبه آقای فولادوند است ولی دو پیشنهاد الآن داده شده است که وارد دستور شویم حالا بنده نمی‌دانم چه کار بکنم.
فولادوند ـ اجازه بفرمایید که عجالتاً بنده باید از لحاظ کمیسیون قوانین دادگستری دفاع بکنم.
رئیس ـ بفرمایید.
فولادوند ـ بنده می‌خواستم تنها در خصوص بهداری بروجرد و مریضخانه بروجرد صحبت بکنم ولی فرمایشات جناب آقای دکتر مصدق بنده را ناچار می‌کند که از لحاظ کمیسیون قوانین دادگستری به قدر فهم خودم دفاع بکنم بنده حضور ایشان و حضور مجلس شورای ملی ایران عرض می‌کنم اولاً بنده یک نفر (در این موقع آقای فولادوند به واسطه کسالت قادر به ادامه صحبت نگردیدند)
دکتر مجتهدی ـ قدری آب بخورند.
جواد مسعودی ـ مطالب دیگرتان را بفرمایید راجع به مریضخانه بفرمایید.
دکتر کشاورز ـ وقت‌شان محفوظ باشد. تشریف ببرند.
فولادوند ـ عجالتاً چند سؤالی که از آقای وزیر بهداری راجع به مریضخانه برود و راجع به بهداری کرده‌ام خدمت جناب آقای رئیس مجلس تقدیم می‌کنم که برای جواب حاضر شوند.
ما می‌بینیم دو سال است آمدیم در مجلس شئون خانوادگی و حیثیت فایملی‌مان را هم از دست داده‌ایم برای این که بنده می‌توانم عرض کنم حضور مجلس شورای ملی که هر یک و هر فردی از افراد این مملکت اگر می‌تواند کوچک‌ترین خدشه‌ای برای زندگی بنده و فامیل من تا پنج پشت پیدا بکند من حاضرم هستی و جانم را فدا کنم روی این حرف و انصاف نیست که در مجلس به طور عموم نسبت به همه توهین شود بنده یک نفری هستم که در کمیسیون دادگستری راجع به اعلام جرم آقای سهیلی حضور داشتم و استدعا می‌کنم از آقا در آنجا مطالبی که گفته‌ام و نوشته‌اند و شاید یکی دو روزنامه هم درج کرده‌اند مطالب بنده را آقا بگیرند و مطالعه بفرمایند و آن وقت یک استثنایی هم قائل شوند (دکتر مصدق ـ بفرمایید آقا بفرمایید من به شما عرض نکردم من به کسی که با کار بد مخالفت نکند گفتم بفرمایید آقا استدعا می‌کنم بفرمایید شما را به خدا بفرمایید ما ستایش می‌کنیم چرا ملاحظه می‌فرمایید؟). بنده عقیده‌ام را گفته‌ام در جراید هست ملاحظه بفرمایید اما شما ملاحظه بفرمایید اوضاع مجلستان یک طوری بوده است که دو ماه دو ماه سه ماه سه ماه مجلس نداشتیم آن وقت شما متوقعید که کمیسیون وزارت دادگستری تشکیل بشود؟ طبعاً نمی‌شود بنده در انتخابات سوم قبل از این انتخابات اخیر عضو کمیسیون دادگستری بودم و تا به حال تا این انتخاب آخر که عده دوباره تعیین شد یک مرتبه کمیسیون دادگستری تشکیل جلسه نداده است که ما بتوانیم در آنجا حرف بزنیم و در اطراف اعلام جرم صحبت بکنیم (حاذقی‌ـ حالا در توبه باز است جبران کنید) آقایان باید در نظر بگیرند که قاضی همیشه باید خدا را حاضر و ناظر بداند و نمی‌تواند با حب و بغض قضاوت بکند ممکن است که یک شخص مجرم باشد ولی پرونده آن طور گواهی ندهد ما که نمی‌توانیم آقا، قضاوت که نمی‌شود انسان روی اطلاع شخصی بکند باید بنشیند مطالعه بکند روی پرونده اگر دید دلایل جرم هست قضاوت بکند اگر دلیل جرم نیست من نمی‌توانم روی غرض شخصی قضاوت کنم پس باید آقایانی که اعلام جرم می‌کنند نباید متوقع باشند که وکیل برود و تمام پرونده‌ها را نگاه کند و زحمت بکشد دو سال و دلیل جرم را تهیه بکند آقایانی که اعلام جرم می‌کنند بایستی دلایل‌شان را بفرمایند تا ما بتوانیم روی او رأی بدهیم ما که نمی‌توانیم روی اطلاع اشخاص یا روی میل اشخاص رأی بدهیم (دکتر زنگنه‌ـ آقا تبرئه بکنید) تبرئه بکنید صحیح است ولی وقتی می‌گویند که ما دلایلی داریم و دلایلمان را بعداً خواهیم داد ما چطور می‌توانیم تبرئه کنیم بعد خواهند گفت که این اعلام جرم که داده شده است چون آقایان دارای منافعی بوده‌اند نخواسته‌اند این کار را بکنند ما وقتی که رأی نداده‌ایم این حرف‌ها را می‌زنند وقتی که رأی دادیم می‌گویند پنج هزار تومان از او گرفته‌اند یا نگرفته‌اند حرف هم در این مملکت امروز هرچه از دهن درآید می‌گویند (ساسان‌ـ جریان کمیسیون را هم بفرمایید) جریان کمیسیون آقا این بوده که ما حرفمان را نزدیم
(ساسان - اعضای کمیسیون را همه را بفرمایید، جرح و تعدیلی که شد بفرمایید علتش چه بوده؟) سؤالی هم بنده از آقای حکیم‌الملک (ساسان‌ـ جرح و تعدیل را بفرمایید علتش چه بوده بنده را چرا از کمیسیون دادگستری خارج کردند بنده ۱۸ سال در عدلیه کار کرده‌ام) (زنگ رئیس)
رئیس ـ این مطالب مطرح نیست.
ساسان ـ ... و به جای بنده اشخاصی را که حتی سواد خواندن و نوشتن ندارند تعیین کرده‌اند این شرم‌آور است برای این مملکت (زنگ ممتد رئیس) چرا یک سلسله حقایق را تخطئه می‌کنید (زنگ رئیس)
فولادوند ـ ... این موضوع آقا حمله به اشخاص در این مجلس خیلی معمول شده و اشخاصی که در مجلس فقط به وکلا حمله می‌کنند زیاد اهمیت ندارد وکیل یا می‌شود از خودش دفاع می‌کند (ساسان - بگذارید من حقایق را در مجلس بگویم) (زنگ رئیس)
رئیس ـ اخطار خواهم کرد به شما اگر ساکت ننشینید.
ساسان ـ من دو سال است که ساکت نشسته‌ام.
رئیس ـ بفرمایید آقای فولادوند.
فولادوند ـ مشاهده می‌شود که حمله به اشخاص از مجلس عدول کرده و به خارج از مجلس هم سرایت کرده است بعضی از آقایان در بین مذاکرات پای یک اشخاص ثالثی را هم در میان می‌کشند که در مجلس نیستند و نمی‌توانند از خودشان دفاع بکنند کما این که در چندی قبل نسبت به آقای رئیس تمیز حمله شد و این مرد بیچاره هم نتوانست اینجا از خودش دفاع بکند همچنین در پریروز مذاکراتی که بین آقای کامبخش و آقای سیف‌پور فاطمی شد به دو نفر در اینجا حمله شد که بنده ناچارم از لحاظ ایل بودن آنها دفاع کنم یکی آقای مرتضی قلی‌خان است و یکی آقای ابوالقاسم‌خان که اینها از ایل بختیاری هستند و هر دو از خانواده شریفی هستند و از کسانی بوده‌اند که با خونشان آزادی رادر این مملکت برقرار کرده‌اند و یکی از آقایان به آقای مرتضی قلی‌خان حمله کرد و یکی هم حمله کرد که ابوالقاسم‌خان فاشیست است بنده خواستم تقاضا بکنم از مجلس شورای ملی که این حرف‌ها را دور بریزید فاشیست در هیچ تاریخی در ایران وجود نداشته و انصاف نیست به کسی که در مجلس نیست و نمی‌تواند از خودش دفاع بکند حمله کنند استدعا می‌کنم از آقایان در نظر داشته باشند که بعداً اگر حمله می‌کنند به خودشان حمله کنند که بتوانند دفاع کنند (کام‌بخش‌ـ آن جمله‌ای که می‌شود یک مطالب صحیح بوده) به نظر بنده یک ایل بزرگی که خوب آقا تصدیق می‌فرمایید که از پشت اصفهان هست تا خوزستان اگر بخواهند امنیت بدهند چند نفر اشخاص مغرض جدا می‌شوند و شکایت می‌کنند باید اینها را تحقیق کرد از خود آنها توضیح خواست و وزارت کشور را مجبور کرد توضیح بدهد (دکتر رادمنش ـ شاکی خود وزارت کشور است) همین طور حالا که عجالتاً فرصت به بنده رسیده می‌خواهم استفاده کنم و راجع به ارتش هم قدری صحبت کنم (دکتر کشاورز ـ اینها راجع به دادگستری است؟) بلی چون بنده اطلاع دارم که چند نفر از آقایان رفته‌اند به آقای وزیر جنگ فشار آورده‌اند از لحاظ ستاد ارتش و از لحاظ آقای رئیس ستاد، آقای رئیس ستاد را بعضی‌ها خیلی محترم می‌دارند و بنده معتقد هستم که ارتش را باید تقویت کرد هر روز از یک طرف نباید حمله به ارتش کرد. ما هر روز نباید برویم به وزیر فشار بیاوریم باید برویم پشت این تریبون (کامبخش ـ من پشت تریبون رفتم من مثل شما نرفتم وزارت جنگ) شما اگر به وزارت جنگ نمی‌رفتید اوراق و اسناد وزارت جنگ توی جیب شما نبود آقای کامبخش (کامبخش - شما یک نفر وکیل هستید آقای فولادوند حق استیضاح از وکیل را ندارید من این اوراق و اسناد را به دست می‌آورم بدون این که به وزارت جنگ بروم و ازا ین اوراق و اسناد خیلی زیادتر هم هست و سند خیانت ارفع هم اینجا است) (زنگ ممتد رئیس)
هاشمی ـ دو پیشنهاد رسیده است یکی از آقای دکتر زنگنه و یکی هم از آقای نقابت پیشنهاد آقای نقابت خوانده می‌شود: پیشنهاد می‌کنم بعد از نطق آقای دکتر مصدق وارد دستور شده و لوایح دولت مطرح شود و اجازه توضیح می‌خواهم.
رئیس ـ آقای نقابت.
نقابت ـ بنده دو توضیح دارم توضیح بنده این است که ما آمدیم ایجاد یک دولتی کردیم که مورد اعتماد همه است به امید این که لوایح دولت تصویب شود بودجه مملکت تصویب شود کارهایی که در ظرف دو سال معطل مانده است به جریان بیفتد (صحیح است) آقایان گله می‌کنند که چرا دیر می‌آیند وقتی می‌آییم رأی به ورود در دستور نمی‌دهند آن وقت مدافعات، مناقشات، اختلاف عقیده، اختلاف سلیقه مطرح می‌شود در مجلس و همه را از کار می‌اندازد موافقت بفرمایید تا در این دو سه ماه اخیر یک عده از لوایح انجام پذیرد تمام لوایح معطل مانده است تمام بودجه‌ها معطل است تمام قوانین معطل است خرج مملکت بلاتکلیف است، وزرا می‌آیند اینجا تا آخر وقت می‌نشینند ما هم مناقشه می‌کنیم استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند وارد دستور شویم و لوایح دولت مطرح بشود (صحیح است)
رئیس ـ آقای هاشمی
هاشمی ـ اتفاقاً بنده هم امروز با نظر آقای نقابت مخالفم و از طرفی بنده می‌بینم که وقت خیلی گذشته است و اگر آقایان موافقت بفرمایند که همان ساعت ۱۰ که جناب رئیس فرمودند مجلس تشکیل بشود یک ساعت، سه ربع ساعت به نطق‌های قبل از دستور اختصاص داده بشود نظر همه آقایان تأمین می‌شود و بنابراین بنده در جلسه امروز مخالفت صریح ندارم.
جمعی از نمایندگان ـ دستور، دستور
رئیس ـ الآن ۲۵ دقیقه از ظهر گذشته است (بعضی از نمایندگان ـ دستور) باید رأی بگیریم، باید بیایند آقایان.
لنکرانی ـ آقای رئیس بنده، لنکرانی، مخالفم.
رئیس ـ یک موافق یک مخالف حرف می‌زند باید رأی بگیریم.
لنکرانی ـ ایشان مخالف نبودند راجع به وقت حرف زدند بنده مخالفم.
رئیس ـ بعد از آقای هاشمی آقای فرود هستند به نوبه اجازه داده می‌شود راجع به موضوع ورود در دستور آقای فرود اجازه خواسته‌اند بفرمایید آقای فرود.
فرود ـ عرض کنم حضورتان، بنده با نظر آقای نقابت موافقم به طور کلی...
رئیس ـ شما موافقید؟ پس مخالف باید صحبت کند.
فرود ـ اجازه بفرمایید بنده مخالفم دلایل مخالفتم را باید عرض کنم بنده می‌گویم مجلس باید کار بکند و نباید وقت مجلس تلف شود اما جناب آقای دکتر مصدق اینجا فرمودند که کابینه سابق یک طرفی بود.
مهندس فریور ـ این که مربوط به مخالفت نیست (همهمه نمایندگان)
سید ضیاءالدین طباطبایی ـ بگذارید توضیح بدهد، بگذارید حرف بزند، آقا حرف بزن (زنگ رئیس)
فرود ـ چون بایستی به این قسمت از فرمایشات آقای دکتر مصدق جواب داده شود.
رئیس ـ حالا موقع جواب نیست.
سید ضیاءالدین ـ چه استثنایی است آقای رئیس مگر ایشان نوبت نداشتند اجازه بدهید توضیح بدهند چرا این مملکت را متهم می‌کنید که یک طرفی بوده اجازه بدهید توضیح بدهند چرا این مملکت را متهم می‌کنید؟
رئیس ـ حالا راجع به نطق قبل از دستورات بعد از آقای فولادوند آقای افشار و بعد دیگری بعد دیگری، اگر نطق قبل از دستور است که به نوبه اجازه داده می‌شود باید قبلاً به ورود در دستور رأی بگیریم ولی عده کافی نیست بفرمایید آقای افشار صادقی.
افشار صادقی ـ نظر به شایعاتی که در اطراف ارتش گفته و شنیده می‌شود و در عین حال هم اذهان عمومی را نسبت به ارتش مشوب نموده و سوءتفاهماتی ایجاد گردیده و در یک عده از افسران و سربازان میهن‌پرست نیز حس تأثری تولید کرده بنده لازم دانستم برای رفع سوءتفاهم در نهایت اختصار به آقایان نمایندگان محترم و هیئت دولت مطالبی عرض نمایم.
اولاً شکی نیست که استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی هر ملتی منوط و مربوط به فداکاری و عظمت ارتش آن ملت است و چنانچه در حادثه شهریور ماه ۱۳۲۰ بسیار دیده و شنیده شد که افراد سرباز و یک عده از افسران فداکار و میهن‌پرست ما با نهایت شجاعت و دلاوری در راه وطن جانبازی نموده گلوله‌های شرربار مرگ را عاشقانه در آغوش خود جای دادند و چون اکنون زبانه آتش جنگ در شئون سیاسی و اقتصادی و حیات کشور ما عمیقانه تأثرات جانگذاری نموده (جمعی از نمایندگان‌ـ عده کافی نیست)
رئیس ـ آقایان خودشان رأی می‌دهند به نطق قبل از دستور خودشان هم نمی‌نشینند گوش بدهند (در این موقع عده برای مذاکره کافی شد) بفرمایید آقا.
افشار صادقی ـ امیدوارم که ما بتوانیم در این موقع صلح (فیروزآبادی ـ ما با کسی جنگ نداشتیم) از نتایج جانبازی و فداکاری که در راه پیشرفت متفقین خود تحمل نموده‌ایم عادلانه برخوردار شویم ولی تنها آرزو و گفتار برای این موفقیت کافی نیست بلکه باید هیئت دولت از حالا و از همین لحظه مقدمات کار را می‌بایست با رعایت مقتضیات وقت با حسن تفاهم و اتحاد کامل طرح نموده و تدریجاً به مرحله عمل گذراند و برای این که بتوانیم پس از عزیمت قوای متفقین انتظامات مرزی و تأمینات کشور را از هر حیث
تأمین نماییم لازم است تا فرصت باقی است در اساس تشکیلات ارتش و احتیاجات قوای تأمینیه کشور و کلیه مراحل مربوطه به آن مطالعات دقیق و کافی به عمل آوریم و بنده مخصوصاً عقیده‌مندم از لحاظ تهییج حس میهن‌پرستی افسران و افرادی که در ادوار خدمت یا کف نفس و شهامت ایفای وظیفه نموده و آلایشی پیدا نکرده‌اند به نحو شایسته تقدیر شوند و همچنین از بازماندگان شهدای وطن که در ایفای وظیفه دلیرانه جان سپرده‌اند دلجویی لازم به عمل آید تا سرباز ایرانی که دلیرانه قدم به عرصه حیات گذارده تا آخرین لحظه عاشقانه وظایف سپاهی‌گری را انجام دهد.
من از اینجا درود خود را نثار روح شهدایی که در واقعه شهریور و پس از آن در این کشور جان داده‌اند نموده (لنکرانی‌ـ و لعنت خود را هم به فراری‌ها) همچنین به سایر افسران و سربازانی که ر خدمت ارتش و ژاندارمری و شهربانی مشغول فداکاری و انبازی هستند عرض می‌کنم که ملت حق‌شناس ایران مخصوصاً آذربایجان قدر خدمات و جانبازی‌های شمار ا دانسته و از صمیم قلب شما را دوست دارد (لنکرانی‌ـ فراری‌ها را هم دوست داردـ خنده نمایندگان) و در شادی شما شاد و در غم شما غمناک است و هیچ گاه سخت صمیمانه شما را فراموش نمی‌کند و بهترین دلیل این عرایض تشییع جنازه که اهالی وطن‌پرست رضائیه در هنگام شهادت سرگرم کافی کردند. در آن روز زن و مرد کوچک و بزرگ اهالی رضائیه عزادار بوده و کلیه زن‌ها موکنان و مویه‌کنان جنازه آن افسر شریف وطن‌پرست را دنبال کرده و از ته دل ناله می‌کردند. پس یک ملتی که زنان و مردان آن دارای این احساسات باشند آن ملت هرگز در مقابل جبر و قهر آزادی و استقلال خود را از دست نمی‌دهد (صحیح است) هر یک از افراد آن برای حفظ وطن مقدس خود به نام ایران یک بهادر و قهرمان می‌گردد (صحیح است) مرگ با عزت و شرف را به ننگ و اسارت و ذلت ترجیح می‌دهد (صحیح است) یک چنین ملتی هرگز نمی‌میرد (صحیح است) و هرگز به تحلیل و هضم ملل دیگر نمی‌رود (صحیح است‌ـ احسنت) و در مقابل ملت‌های متمدنه با پیشانی گشاده با قلب متین و با رخسار درخشان خود را هم‌تراز و هم‌دوش می‌سازد (صحیح است) و خاتمه من که افتخار نمایندگی رضائیه را دارم و چون می‌دانم اهالی این قسمت از کشور ایران از چهل سال قبل همواره معرض تاخت و تاز و مواجه به یک بدبختی‌هایی هستند اکنون انتظار دارند که وضعیت خاص آنها مورد توجه ملت و دولت قرار گیرد. با بحران‌های سیاسی که تمام کارهای مملکت را فلج کرده است احساس می‌کنم که فرد فرد آقایان نمایندگان متوجه گرفتاری‌های رضائیه هستند و در همدردی و تخفیف مصائب اهالی با اینجانب قلباً شریک می‌باشند (صحیح است) و واسطه احساس این حقیقت است که از هیئت دولت مخصوصاً از جناب آقای نخست‌وزیر انتظار دارم که وضعیت آذربایجان و بالخاصه رضائیه را مورد توجه خاص خود قرار داده تا اهالی آن دیار خود را تنها و فراموش شده بنگارند (صحیح است)
بنده در خاتمه چون افتخار ریاست کمیسیون عرایض و نایب‌رئیسی آن کمیسیون را داشتم خواستم حضور مبارک جناب آقای دکتر مصدق عرض کنم اعلام جرم‌هایی که در آن موقع شده بود و از طرف مقام ریاست به کمیسیون عرایض ارجاع گردیده بود در مدت قانونی خود یعنی ۱۵ روز رسیدگی کرده و گزارش خود را به مجلس شورای ملی تقدیم کرده است.
فیروزآبادی ـ آقای ما با احدی جنگ نداشتیم و جنگ نکردیم.
افشار صادقی ـ بنده هم نگفتم که جنگ کردیم.
رئیس ـ آقای فیروآبادی نوبه نطق شما است.
کامبخش ـ بفرمایید نطق بفرمایید آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی ـ عرض می‌شود می‌گوید واعتصموا بحبل‌الله جمیعا و لا تفرقوا تفرق ما اسباب خرابی وضعیات شده بنده عقیده‌ام این است که باید ما دست اتفاق دست اتحاد دست برادری با هم بدهیم تا بتوانیم کار بکنیم بیست ماه است به واسطه نفاق ما نتوانستیم کار بکنیم به واسطه دسته‌بندی‌ها...
بعضی از نمایندگان ـ اکثریت ینست.
رئیس ـ آقای فیروزآبادی اکثریت نیست صبر کنید یک نفر بیاید نتیجه رأی ندادن به دستور همین است (اکثریت حاصل شد)
بعضی از نمایندگان ـ بفرمایید آقا اکثریت شد.
فیروزآبادی ـ ... بلی بنده عقیده‌ام این است که با اتحاد و اتفاق کار بکنیم چون اتفاق نداشتیم ملاحظه بفرمایید که امروز مملکت ما قدرت داشت ششصد میلیون به دولت خودش کمک بدهد یعنی از بابت کارخانه‌جات و مالیات و این چیزها این مملکت به واسطه عضوهای خائنی که دارد به واسطه دست‌های خائنی که دارد بودجه‌اش عنقریب به درجه صفر می‌رسد چرا؟ برای این که جلوگیری از دزدی‌ها نشده و نمی‌شود باید از دزدها کاملاً جلوگیری بکنیم (صحیح است) در کارخانه‌هایی که الآن هست در صورتی که در زمان سابق چیت ذرعی دو هزار سه هزار فروش می‌رفت میلیون‌ها عایدات داشت حالا آمده است رسیده است به چهار تومان می‌نویسند ۱۱ میلیون ۱۲ میلیون کسر آخر ملاحظه بفرمایید از روی چیت این مملکت امروز اگردولت به کارخانه‌جات درست رسیدگی بکند کم‌تر احتیاج به خارج پیدا می‌کنیم این احتیاجی که پیدا شده است به واسطه دست خائنانه همین خائنین است بر دولت امروز است که در اول کار اهم از همه چیز لازم‌تر از همه چیز این است که دست این خائنین را کوتاه بکند اگرچه باهاش مخالفت بکنند اگرچه کابین‌شان را از کار بیندازند بایستی هر کسی می‌رسد عقب درستی برود و ضرر شخص خودش را هیچ در نظر نگیرد ضرر مملکت را در نظر بگیرد اگر مملکت خوب شد بداند خود او هم خوب می‌شود اگر مملکت بد شد به جهت خود او هم بالأخره بد خواهد شد اگرچه چند میلیون خیانت کرده باشد بنده به این نظر عقیده‌ام این است اول کار لازم در مملکت جلوگیری از دزدی است جلوگیری اگر نشود این ششصد میلیون‌ها به شش هزار میلیارد هم برسد باز هم کسر بودجه داریم به جهت این که حرص بعضی از دزدها زیادتر می‌شود و دیگران هم وقتی دیدند مجازات نیست آنها هم میل به دزدی می‌کنند این اهم امور مملکت ما است که ما باید در نظر بگیریم که دزدی نشود و مملکت اداره بشود و الا هرچه بکنیم بی‌نتیجه و بی‌فایده است هرچه زیاد بکنیم کارخانه‌جات را اگر به این وضع باشد باز به درد نمی‌خورد بنده عقیده‌ام این است که دولت امروز از خودگذشتگی بکند و جلوی دزدها را لازم‌تر از همه بگیرد هر که می‌خواهد باشد اگرچه نور چشمش باشد اگرچه هر کس باشد ملاحظه بکنید این یک عقیده است که عرض کردم و امیدوارم که نتیجه هم بگیریم و چیزهای دیگر هم بود که الآن فراموش شده بعد اگر اجازه فرمودید عرض خواهم کرد.
جمعی از نمایندگان ـ دستور دستور
رئیس ـ برای اخذ رأی به ورود در دستور عده کافی نیست.
بعضی از نمایندگان ـ مخالفی ندارد.
طوسی ـ بنده مخالفم.
هاشمی ـ عده برای رأی کافی نیست.
رئیس ـ مخالفی نیست؟
طوسی ـ بنده مخالفم.
فرهودی ـ خواهش می‌کنم مخالفت نکنید. چون عده برای رأی کافی نیست.
بعضی از نمایندگان ـ مخالفی ندارد.
رئیس ـ چرا مخالف ندارد آقا مخالف هستند.
طوسی ـ اجازه می‌فرمایید دلیل مخالفت خودم را عرض کنم؟
سید ضیاءالدین‌ـ آقای دکتر و آقای وزیر جنگ می‌خواهند حرف بزنند.
رئیس ـ در دستور لایحه بهداری و لایحه وزارت جنگ است.
جمعی از نمایندگان ـ مخالفی ندارد.
طوسی ـ بنده می‌خواهم دلیل مخالفتم را عرض کنم تا ایجاد سوء تفاهم نشود.
رئیس ـ آقای وزیر بهداری بفرمایید.
وزیر بهداری ـ بنده خیلی معذرت می‌خواهم ناچار شدم از روی ناچاری این عرایض را بکنم وزارت بهداری الآن ۸ ماه است یک لایحه‌ای را آورده است به مجلس و از کمیسیون‌ها هم گذشته است و درب مجلس منتظر است که آقایان اجازه بفرمایند بیایند اینجا مطرح بشود و ۸ ماه است که این لایحه معطل است یک لایحه طولانی هم نیست یک لایحه است که یک ماده بیش‌تر ندارد بنده استدعا می‌کنم با لطفی که آقایان دارند و همیشه به امور بهداری توجه داشته‌اند و مساعدت فرمودند این را مطرح بفرمایید که زودتر تمام بشود بنده ۹ جلسه آمده‌ام اینجا این جلسه دهم است اینجا شرفیاب شدم هر جلسه سه ساعت نشسته‌ام که مطرح بشود نشده است گذاشته‌ام رفته‌ام یک ترتیبی بشود که وزرا حقیقتاً با شوق و میل بیایند اینجا و کار کنند و الا لایحه مطرح نشود و بنده بروم دستم سرد بشود که نمی‌شود.
جواد مسعودی ـ آقای طوسی مخالفت خودشان را پس گرفتند.
جمعی از نمایندگان ـ مخالفی نیست.
رئیس ـ عرض کنم فقط مخالف نبودن کافی نیست این جزئ دستور بود امروز هم مجلس رأی به ورود دستور نداد این طور کردند که نطق قبل از دستور بکنند و الآن هم عده کافی نیست برای رأی گرفتن البته رأی لازم است.
طوسی ـ بنده دلیل مخالفتم را عرض کنم که سوءتفاهم نشود.
سید ضیاءالدین ـ مخالفت با دستور برای
این صحبت‌هایی بود که شد حالا صحبت‌ها تمام شد.
رئیس ـ باید رأی گرفته شود.
صمصام ـ مخالف که نباشد رأی نمی‌خواهد.
رئیس ـ مخالفی نیست؟ (خیر. خیر)
هاشمی ـ الآن آقای طوسی نوبت نطق قبل از دستور با بنده است ولی بنده صرف‌نظر می‌کنم و مخالفتی هم ندارم با طرح شدن لایحه در صورتی که سایر آقایانی هم که نوبت گرفته‌اند صرف‌نظر کنند.
طوسی ـ اگر می‌خواهید کار بکنید والله بالله به دین و آیینتان راه کار کردن این طور نیست شما که می‌گویید کار نمی‌کنید بعد هم می‌گویید که ما می‌خواهیم موافقت بکنیم با دولت اگر می‌خواهید وارد دستور بشوید بدون نتیجه آقایان بروند ولی اگر می‌خواهند نتیجه بگیرند با این وضعیت غیرممکن است همان طور که آقای رئیس فرمودند ساعت ۱۰ من استدعا می‌کنم ساعت ۹ باشد (امینی ـ بعد از ظهر باشد پیشنهاد بکنید بعد از ظهر باشد) اگر آقایان اجازه می‌فرمایند من از مجلس شورای ملی استدعا کنم مادامی که لوایح زیاد داریم و کارهای زیاد بایستی انجام بگیرد بعد از ظهرها و قبل از ظهرها هر دو جلسه بشود و الا با این طریق ما نمی‌توانیم کار کنیم.
رئیس ـ عجالتاً چند نفر از آقایان مانده‌اند برای نطق قبل از دستور ولی برای ورود به دستور رأی باید بگیریم.
بعضی از نمایندگان ـ مخالفی نیست آقای طوسی مخالفت خودشان را پس گرفتند.
طوسی ـ برای این که ثابت شود عرض بنده پس گرفتم.
دکتر زنگنه ـ بنده هم اجازه نطق قبل از دستور گرفته بودم ولی پس می‌گیرم و عقیده‌ام این است که چون مخالفی نیست رأی گرفتن هم لازم ندارد.
لنکرانی ـ آقای طباطبایی بنده کراراً عرض کردم نه با لایحه بهداری با تصویب آن موافقم ولی بنده عرض کردم که مطالب لازم‌تری دارم که باید عرض کنم (گفته شدـ دستور) بنده با ورود دستور مخالفم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس ـ بفرمایید.
لنکرانی ـ عرض کنم... (در این موقع جلسه از اکثریت افتاد و دیگر حاصل نشد)
رئیس ـ آقایان اگر حاضرند جلسه فردا صبح ساعت ۱۰ دستور هم لوایح موجوده.
(جلسه یک ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی-سید محمدصادق طباطبایی
اخبار مجلس
کمیسیون بهداری
به تاریخ پنجشنبه هفدهم آبان ماه ۱۳۲۴ یک ساعت قبل از ظهر کمیسیون بهداری با حضور آقای وزیر بهداری به ریاست آقای دکتر معاون تشکیل و لایحه سازمان وزارت بهداری مطرح شد مذاکرات مفصل به عمل آمده بالأخره قرار شد لایحه به کمیسیون فرعی ارجاع و بعد از مطالعات کافی نتیجه را به کمیسیون اطلاع دهند.
اعضای کمیسیون فرعی به این ترتیب انتخاب شد آقایان: دکتر کشاورز ـ دکتر محمد مجتهدی ـ دکتر فلسفی ـ دکتر معاون ـ سرتیپ‌زاده
سؤالات نمایندگان
سؤال از جانب آقای وزیر بهداری
مدت هیجده ماه است برای ۲۰۰ هزار نفر اهالی چاپلق و بریرود که ساکن در ۴۰۰ قریه و مزرعه هستند استدعای اعزام حداقل چهار نفر طبیب نموده و صدها شکایت اهالی به واسطه اینجانب و مستقیم به وزارت بهداری شده مع‌التأسف پس از هیجده ماه در یک ماه قبل موفق به اعزام یک نفر پزشک مجاز شده و از قراری که چندین تلگراف و نامه در این چند روز اخیر متواتر رسیده که یک نوع تب عمومی در تمام قراء و قصبات جاپلق و بریرود شیوع یافته‌ـ و بعضی از مرضایی که قادر به مسافرت اراک بوده اطبا آنجا آنها را معاینه نموده‌اند تب راجعه تشخیص داده و از قرار گزارش رئیس فرهنگ الیگودرز تعداد تلفات در قصبه الیگودرز به روزی ۱۱ و ۱۲ نفر رسیده است و عموم اهالی با نهایت بی‌صبری استرحاماً تقاضای دو سرویس طبیب امدادی سیار با داروی کافی نموده‌اند.
از جناب آقای وزیر بهداری تقاضا دارم در مجلس هرچه زودتر حاضر شده و صریحاً بفرمایند چه فکر و اقدامی برای این اهالی بیچاره نموده‌اندـ و تکلیف مردم به این موقع رسیدن زمستان چیست ـ فولادوند
سؤال از جناب آقای نخست‌وزیر
چون از تاریخی که متفقین ایران به ایران آمده‌اند نسبت به طرز عمل آنان در باب میهن ما یک نوع وحدت عملی دیده شده است. مثلاً وقتی که طرفین موافقت برای تخلیه تهران نمودند هر دو متفق دوست صمیمی ایران به اتفاق تهران را تخلیه و متفقاً اعلامیه در این خصوص صادر کردند و پس از آنکه تاریخ تخلیه قطعی ایران را اعلام داشتند باز بالاتفاق اعلامیه صادر نمودند لذا در این موقع که طبق اعلامیه رسمی دولت انگلستان قوای آن دولت شهرستان همدان را تخلیه نموده و قرار است به زودی کرمانشاهن را نیز تخلیه نمایند ناچار هر ایرانی میهن‌پرست و علاقه‌مند به دوستی متفقین انتظار اقدام مشابه آن را از طرف دولت دوست و همسایه ما اتحاد جماهیر شوروی دارد مقتضی است وزیر امور خارجه یا جناب آقای نخست‌وزیر مجلس را مطلع سازند که دولت شوروی در برابر این اقدام دولت انگلستان کدام شهرستان ایران را تخلیه و چه اقدام مشابه این عمل نموده است.
فولادوند
سؤال از جانب آقای وزیر بهداری و دولت
شهرستان بروجرد که با توابع قریب به ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد مع‌التأسف تاکنون حتی یک مریضخانه که دو تخت‌خواب برای مریض‌ها داشته باشد ندارد ـ و دولت با گرفتن سالی چندین میلیون مالیات از این شهرستان به هیچ‌وجه در این خصوص اقدامی نفرموده‌اند.
خوشبختانه حضرت آیت‌آلله آقای حاج آقا حسین مجتهد مریضخانه در بروجرد ساخته‌اند ولی به واسطه ندادن طبیب و جراح و اسباب جراحی تاکنون از این مریضخانه استفاده نشده است در زمستان گذشته که حضرت آیت‌الله آقای حاج آقا حسین برای معالجه به حضرت عبدالعظیم تشریف آوردند از جناب آقای وزیر بهداری تقاضا نمودند که دستور تعمیر مریضخانه را با تکمیل لوازم از قبیل تخت‌خواب و اثاثیه مورد احتیاج و اعزام طبیب و ارسال اسباب لوازم جراحی را بدهند و تعهد این امور را نمودند.
به علاوه در ابتدای سال ۲۴ به موقع طرح دو دوازدهم اینجانب پیشنهاد نمودم تعمیر و تکمیل مریضخانه بروجرد ضمن بودجه وزارت بهداری گذاشته شود و جناب آقای دکتر لقمان‌الملک وزیر بهداری قبول فرموده و وعده دادند که اقدام فرمایند و اینجانب با اطمینان به قول معظم‌الیه پیشنهاد را پس گرفتم و از قرار اطلاع از پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایونی نیز برای تکمیل و دایر بودن این مریضخانه اوامری صادر فرمودند.
لیکن از قرار اطلاع و تلگرافات رسیده از طرف اهالی بروجرد تاکنون اقدامی نشده.
لذا از جناب آقای وزیر بهداری تقاضا دارم در مجلس حاضر شده و بفرمایند چه دستوری تاکنون فرموده‌اند یا با رسیدن زمستان و خراب شدن مریضخانه چه دستور و اقدامی خواهند فرمود.
فولادوند
مقام ریاست مجلس شورای ملی
متمنی است به جناب آقای نخست‌وزیر اطلاع داده شود در مجلس حاضر و نسبت به سؤال زیر جواب بدهند:
به قرار اطلاع رسیده قریب پنج هزار نفر اهالی بارزان از کشور عراق و اتباع آن دولت پس از زد و خورد با قوای دولتی عراق به عنوان عزیمت و فرار به خاک ایران و بخش دشت بیل بین اشنویه و رضائیه وارد شده‌اند و چون قوای دولتی در این منطقه به علت وجود نیروی دولت اتحاد جماهیر شوروی آزادی عمل ندارد نتوانسته‌اند از ورود این عده به خاک ایران که برخلاف مقررات مربوطه بوده جلوگیری نمایند و اینک نیز چون اغلب بی‌لباس و عموماً بی‌خانمان و بدون وسیله اعاشه ولی کاملاً مسلح هستند سلب آسایش و امنیت از ساکنین محال نامبرده نموده‌اند و به طوری که شنیده می‌شود می‌خواهند آنان را به طور اجبار در سلدوز که منطقه مسکونی عشایر پایاخ است و آقایان مهابادی چند قریه در آن منطقه مالک هستند سکونت دهند و در همین موقع قاضی محمد در مهاباد اجتماعی را آماده کرده و حاجی بابا شیخ و حاجی سیدعبدالله که چند سالی است از عراق به ایران آمده و در اشنویه ساکن است و رؤسای طوایف دهبکری و منگور و ماشی و گورک و شکات و جلالی را به اجبار به مهاباد برده و آنها را جبراً وادار می‌نمایند اوراقی را که معلوم نیست چه می‌باشد امضا کنند و در تمام این جریانات مأمورین دولت شوروی
مساعت می‌نمایند در حالی که مأمورین دولت ایران به واسطه وجود قوای دولت شوروی آزادی عمل ندارند و نمی‌توانند وظیفه خود را انجام دهند.
از رئیس محترم دولت خواهشمند است اطلاعات دولت را در این خصوص به عرض مجلس رسانده و توضیح دهند که چه اقدامی برای رفع مداخلات مأمورین دولت شوروی و جلوگیری از اعمال مخالف قانون قاضی محمد و غیره و تعقیب اشخاصی که بدون رعایت مقررات وارد کشور ایران شده‌اند نموده‌اند؟
با تقدیم احترامات فائقه
ریاست محترم مجلس شورای ملی
متمنی است مقرر فرمایند جناب آقای وزیر دارایی برای ایراد پاسخ به پرسش زیر در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند.
به طوری که استحضار دارند یکی از وسایل مؤثر برای پیشرفت تجارت خارجی ایران اتخاذ یک سیاست ارزی است که صادرات کشور را تقویت نماید متأسفانه امروز صادرات کشور ما در اثر فقدان سیاست اقتصادی متناسب مخصوصاً سیاست ارزی که با مصالح کشور ما موافقت داشته باشد رو به نقصان گذاشته است و اگر چندی به این منوال بگذرد قدرت خرید ما رو به تقلیل گذاشته و از بین خواهد رفت مثل این که شنیده شد که اتحادیه واردکنندگان قالی‌های ایران در آمریکا تلگرافی به مقامات دولتی ایران مخابره و تذکر داده‌اند که بر اثر نبودن سیاست ارزی در ایران نمی‌توانند سفارشات مهمی برای خرید قالی‌های ایران بدهند با توجه به این نکته که تجارت فرش برای ما کمال اهمیت را دارد می‌توان عواقب وخیمی که این بی‌تکلیفی ممکن است در بر داشته باشد پیش‌بینی کرد.
خواهشمند است از اقداماتی که برای تشویق صادرات مخصوصاً از لحاظ سیاست ارزی به عمل آورده‌اید و برنامه که تهیه فرموده‌اند مجلس شورای ملی را مستحضر فرمایند.
دکتر جلال عبده
این اعلامیه از طرف فراکسیون میهن به توسط آقای نقابت طبق تقاضای آقای نخست‌وزیر در جلسه سه‌شنبه پانزدهم آبان ماه مجلس شورای ملی تقدیم شد
فراکسیون میهن مرکب از ۲۵ نفر نمایندگان مجلس شورای ملی به جناب آقای حکیمی اظهار تمایل نمود برای آنکه معتقد بود آقای حکیمی شخصی وطن‌خواه و پاکدامن هستند و ایشان را در انتخاب وزیران آزاد گذاشت. با رعایت وضعیت فعلی کشور و مسئولیتی که بر عهده داریم منویات خود را به این وسیله برای تکمیل برنامه دولت اعلام و تقاضا داریم نسبت به مسائلی که ذیلاً توضیح می‌شود هیئت دولت نظریه خود را ابراز نمایند.
مطالب مورد تقاضای فراکسیون میهن به شرح ذیل است:
اول در سیاست خارجی
ما معتقدیم که امروز بهد ست دولتی توانا متکی به مجلس شورای ملی حساب پنج سال فداکاری ملت ایران با متفقین گرامی روشن گردد. در این مدت هر حادثه‌ای رخ می‌داد آن را از عوارض جنگ می‌پنداشتیم و با صبر و تحمل انتظار ساعت پیروزی را داشتیم امروز که به حمدالله پیروزی نصیب دوستان ما گردید و ندای عدالت و آزادی به گوش جهانیان رسیده حاضر نیستیم که برخلاف عدالت و قراردادها و منشور ملل متفق و اعلامیه تهران کوچک‌ترین عملی مشاهده کنیم و هر دولتی که مسامحه و سهل‌انگاری را در قبال این گونه اعمال رویه خود قرار ندهد مورد اعتماد ما خواهد بود و دولتی را با آغوش باز پذیرفته و پشتیبانی خواهیم نمود که اجرای مطالبات ذیل را صریحاً قبول و تعهد نمایند.
۱ ـ اقدام جدی برای تخلیه کامل ایران از نیروی متفقین مطابق پیمان و اعلامیه‌های مربوط به این موضوع.
۲ ـ جلوگیری از هرگونه مداخلات مقامات بیگانه در امور داخلی ایران.
۳ ـ اقدامات سیاسی و قانونی برای اجرای قراردادهای مالی با متفقین و وصول مطالبات و حقوق کشور ایران از متفقین و مطالبه غرامات و خسارات وارده به ایران در نتیجه جنگ و گزارش نتیجه عمل به مجلس شورای ملی.
۴ ـ ممانعت از مسافرت اتباع ایران بدون گذرنامه به کشورهای بیگانه و همچنین ممانعت از ورود اتباع بیگانه به کشور بدون گذرنامه قانونی.
دوم در سیاست داخلی
۱ ـ تکمیل تشکیلات قوه قضاییه و اصلاح بعضی قوانین غیر متناسب به منظور امنیت کامل قضایی.
۲ ـ ایجاد امنیت کامل در تمام کشور به هر وسیله که لازم باشد و جلوگیری از هر گونه اغتشاش و بی‌نظمی و اعزام مأمورین لایق با وسایل کافی برای استان‌ها و شهرستان‌ها.
۳ ـ اصلاحات اقتصادی و اقدام عاجل برای تنزل هزینه زندگانی در مواد ضروری.
۴ ـ آزادی ورود کالاهای مورد احتیاج عامه در برابر صدور محصولات داخلی.
۵ ـ تهیه کار برای بیکاران به وسایل مفیده و تأمین ضروریات زندگانی کارمندان و کارگران و کشاورزان.
۶ ـ علاوه بر اجرای قانون تعلیمات اجباری که در برنامه دولت تصریح شده تهیه برنامه پنج ساله فرهنگی که با تغییر وزیر تغییر ننماید و ساختن مدارس در تمام نقاط کشور با طرح برنامه ساختمانی که حاوی وسیله تأمین هزینه‌های لازم باشد.
۷ ـ وضع مقررات مخصوص برای الزام پزشکان به قبول مأموریت شهرستان‌ها و تهیه داروی کافی رایگان و تأسیس بیمارستان‌ها در نقاط لازم به منظور تأمین بهداشت عمومی و مبارزه با انواع بیماری‌ها.
۸ ـ تکمیل وسایل ارتباط و مراصلات تلگرافی و تلفنی و پستی.
۹ ـ شروع به انتخابات دوره ۱۵ بلافاصله پس از تخلیه کامل ایران از قوای بیگانه و جلوگیری از هرگونه اعمال نفوذ و دخالت‌های غیرقانونی.
البته با اوضاع فعلی کشور بین نمایندگان مجلس شورای ملی اختلاف در موضوعات خاص یا ابراز احساسات در شخصیت وزیران اقتضا ندارد و به همین جهت مطلوب ما در اساس مقصود توضیح گردید تا رویه و سیاست فراکسیون میهن بر همه معلوم باشد.
قانون
شماره ۱۴۸۵۸
۵/۷/۲۴
وزارت دارایی
فرمان همایون راجع به اجرای قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم مهر ماه ۱۳۲۴ هزینه کل کشور به انضمام قانون مزبور که در جلسه دوم آبان ماه یک هزار و سیصد و بیست و چهار به تصویب مجلس شورای رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال ما پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول ـ قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم هزینه مهر ماه یک هزار و سیصد و بیست و چهار کل کشور که در جلسه دوم آبان ماه ۱۳۲۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذارده شود.
ماده دوم ـ هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند به تاریخ هفتم آبان ماه ۱۳۲۴
قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم هزینه مهر ماه ۱۳۲۴ کل کشور
ماده واحده ـ به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود کلیه حقوق و هزینه‌های وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی و سایر اعتبارات منظور در بودجه کل کشور را در مهر ماه ۱۳۲۴ طبق اعتبارات مصوب ۱۳۲۳ پرداخت نماید.
تبصره ۱ ـ چون قانون بودجه سال ۱۳۲۴ و متمم آن به تصویب نرسیده است پرداخت‌های فوق با رعایت قوانین مربوط به اعتبارات سال ۱۳۲۳ و بر طبق قانون بودجه سال ۱۳۲۲ و قوانین متمم بودجه سال ۱۳۲۱ و ۱۳۲۲ و قانون و آیین‌نامه‌های مربوط به کمک کارمندان دولت به عمل خواهد آمد.
تبصره ۲ ـ وزارت دارایی مجاز است اضافه اعتباری را که در بودجه سال ۱۳۲۴ کل کشور برای وزارت کشور و شهربانی کل و ژاندارمری کل منظور شده مطابق ریز بودجه که وزارت کشور با موافقت وزارت دارایی تهیه و تنظیم می‌نماید پرداخت نماید.
تبصره ۳ ـ مفاد تبصره ۱ قانون مصوب دوم مرداد ماه ۱۳۲۴ راجع به پرداخت کمک کارمندان وزارت جنگ در مهر ماه ۱۳۲۴ مجری خواهد بود.
تبصره ۴ ـ هزینه نگاهداری یک هزار نفر ژاندارم به طور احتیاط در مرکز از بابت سه ماهه مرداد تا آخر مهر ماه ۱۳۲۴ به نسبت اعتبار پیش‌بینی شده در تبصره ۲ قانون دوم مرداد ماه ۱۳۲۴ قابل پرداخت خواهد بود.
تبصره ۵ ـ اعتبار بودجه دانشکده دامپزشکی که ضمیمه دانشگاه تهران شده با موافقت وزارت دارایی از بودجه وزارت کشاورزی مجزی و به بودجه دانشگاه علاوه می‌شود.
تبصره ۶ ـ وزارت دارایی مجاز است مبلغ دویست و چهل هزار و پانصد و هفتاد ریال که در سال ۱۳۲ از بابت عوارض گمرکی لوله‌های آب بوشهر دریافت داشته مسترد نماید که به مصرف آب بوشهر برسانند.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و شش تبصره ضمیمه است در جلسه دوم آبان ماه یک هزار و سیصد و بیست و چهار به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.
رئیس مجلس شورای ملی‌ـ محمدصادق طباطبایی
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
نخست‌وزیر
انتصابات و احکام
وزارت کشور
آقای ناصرعلی حجازی از تاریخ ورود به محل مأموریت به سمت بخشداری شاهی منصوب شدند.
آقای محمدعلی افسر کارمند اداره کارگزینی از تاریخ ۱۹/۸/۱۳۲۴ به سمت بخشدار جانکی منتقل گردید.
آقای محمدحسن غروی کارمند اداره دفتر وزارتی از تاریخ ۱۹/۸/۲۴ به سمت بخشداری نهاوند منتقل شدند.
آقای ابوتراب شریفیان متصدی خواربار شهرداری ساری از تاریخ شانزدهم مرداد ماه ۲۴ به سمت بخشداری نور منتقل گردید.
آقای موسی سنک بخشدار بندر گز از تاریخ صدور این ابلاغ به سمت کارمندی اداره دفتر وزارتی منتقل شدند.
آقای احمد مشایخی از تاریخ ورود به محل مأموریت پست فرمانداری رضائیه منصوب شدند.
آقای محمدعلی امیرپاشائی کارمند اداره دفتر وزارتی از تاریخ صدور این ابلاغ به سمت بخشدار بندر گز منتقل شدند.
آقای احمدعلی دینبلی بخشدار گرگان‌رود از تاریخ ورود به محل مأموریت به سمت بخشدار آستانه منتقل شدند.
آقای عماد ستار مدیر کل و رئیس اداره انتخابات با حفظ سمت مدیریت کل به سمت ریاست اداره عمران منتقل شدند.
آقای کاظم سیاح مدیر کل و رئیس اداره عمران با حفظ سمت مدیریت کل به ریاست اداره انتخابات منتقل شدند ضمناً به کارهای اداره سیاسی نیز رسیدگی خواهند نمود.