مذاکرات مجلس شورای ملی ۲۰ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۲۰ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۴
جلسه۱۷۴
صورت مذاکرات روزشنبه۹شهرذیقعده۱۳۲۸
مجلس دوساعت ونیم قبل ازغروب آفتاب بریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد.
صورت روزپنجشنبه هفتم راآقای معاضدالملک قرائت نمودند.
(غائبین جلسه قبل)قوام الاسلام.حاجی میرزاآقا.نوبری.آقاسیدمحمدرضا.بدون اجازه لواءالدوله.بااجازه حاجی میرزلزیبن العابدین قمی.حاج مصدق الممالک.میرزامحمدعلی خان .تربیت.وکیل التجارمریضآقاشیخ حسین یزدی.حاج وکیل الرعایا.مستشارالدوله.ممتازالدوله.آقامیرزامحمدصادق.افتخارالواعظین.حاجی آقا.میرزاعلی اکبردهخدا.مرتضی علی خان بختیاری.سپهداراعظم.مشیرالدولل.امام جمعه خوئی.میرزارضاخان نائینی .بموقع حاضرنشده اند.
رئیس_درباب صورت مجلس اگرملاحظاتی هست بفرمایند.
حاج عزالممالک_چون فرق است مابین لفظ بااجازه مریض بنده میخواستم عرض کنم که آقای لوالدوله مریض است.
آقامیرزاابراهیم خان_تلگراف کمیته اسلامبول مبنی برتبریک سال دوم ازدوره تقنتینیه بوددرصورت مجلس افتتاح دوره نوشته است.
حاج وکیل الرعایا_چون بنده همیشه میبینم که بنده راجزءدیر آمدگان مجلس مینویسندباینواسطه متاسفانه میخواستم عرض کنم جهه اینکه دیرشرفیاب میشوم بمجلس نه بجهه آنست که کارشخصی داشته باشم بلکه بواسطه کاروماموریتی که ازطرف مجلس یمن رجوع شده است واین نمیدانم ازروی چه عدالتی است که بااینکه همه اش بنده میدوم باوجوداین بنده راجزءغائبین مینویسندودرروزنامه هاهم بدنام هستم.
رئیس_ هروقت بی اجازه تشریف نمیآوریدلابدنوشته میشودبی اجازه هروقت اجازه داشته باشیدبااجازه مینویسند.
حاج وکیل الرعایا_عرض میکنم کارهائی که راجع به بنده است خودش یک وقتی لازم داردودریک وقت ورودجاحاضربودن هم ازقوه بشرخارج است باین جهه است که بنده دیرمیرسم لکن میتوانم عرض کنم کاریکه میکنم همانست که بعهده خوم است وخدمتی است که ازطرف مجلس معین شده است ودرنیمساعت که بنده راغائب مینویسنددرآن نیمساعت شایدکارهائی راکه برعهده بنده واگذارشده است مینمایم این برای اشخاصی است که دراین کارهامسامحه میکنندومیروند عقب کارهای شخصی خودشان وبنده چون ازآن اشخاص نیستم لازم شدعرض کنم.
وحیدالملک_بنده میخواستم عرض کنم کمیسیون فارس لازم است راپورتی ازاعمال خودشان بدهند.
محمدهاشم میرزا_این ماموریتی که آقای حاج وکیل الرعایامیفرمایندخوب است توضیح بدهنداگرازطرف مجلس است که بفرمائیدبدانیم واگرازطرف مجلس نیست که آنهم بایدمعلوم شود.
معاضدالملک_نتیجه استخراج آراءبرای انتخاب اعضاءکمیسیون حفظ الصحه ازاین قراراست:دکترامیرخان. با(۶۷)رای.لسان الحکمابا(۶۷)رای دکترعلیخان با(۶۷)رای دکترحیدرمیرزابا(۶۵)رای دکتراسمعیل خان با(۶۷)رای دکتررضاخان با(۵۴)
آقای میرزابراهیمی خان_استیضاحی اشت ازطرف آقای دکترعلیخان قرائت میشود(بمضمون ذیل قرائت شد)
این بنده درخصوص اقدام بجلب مستخدمین خارجه که مدتی است مجلس شورای ملی رای داده است ازآقای رئیس الوزراءاستیضاح دارم.
حاج آقا_قرن بیستم برای اولادآتیه ایران درقرن بیست ویکم تاریخ معنیش ازکلیه عالم اسلامی عموماوازتاریخ ایران خصوصابه اولاایران نشان خواهددادزیرادراین رولسیون چهارساله ایران آن تمدن ذاتی ونجابت فطری که تمام اولادایران نشان دادندتصورمیکنم تمام انصاف دارهای دنیاوباوجدان های متمدن عالم رابتصدیق مجبورکردحتی موقع بیک جائی رسیدکه سکوت وسکون ایرانیهادرمواردشدایدودرموقعیکه حملات ازهرطرف بآنهامیشد واقعاانصاف طلب هارامتفکرومتحیرکرده بودازحسن نجابت ایرانی هاکه درهرموقع سکونت خودشان راظاهرکرده بودندولی ازبس حسن فطرت ازایرانی هانسبت سکوت وسکون ظاهرشدکه بعضی ازجرایداروپاکه واقعامیتواندانسان در
قلم آنهابگویدکه بانیش قلم پیکرانسانیت راسوراخ میکنندطوری دراین باب بعضی تعمیرات نسبت بملت ایران وحالت حاضره ایران میکنندکه انصاف هیچ باانصافی آنمراسزاوارنمیداندتااینکه دراین موقع که بعضی یادداشتهابدولت ایران داده شدوجواب هم ازطرف وزیرامورخارجه مابطورکامل داده شدبسفارت انگلیس وتصورمیکنم که آن برهان قاطعی بود(استاتسیک)گمرک ایران براینکه آن یادداشت خیلی بیموقع واقع شده بودولی بنده تصورمیکنم دراین موقع مانباید بیش ازاین اظهارسکوت وسکون بکنیم که تابغضی ازجرایداروپابنویسندکه ایرانیهابااین همه اظهاراتی که بآنهامیشوددربعضی شدایدبی حس هستندوخیال میکنندکه ازبی حسی ایرانی است اگرچه پیش ازانصاف طلبهای دین معلوم است که ایرانی هابی حس نیستدواین اظهارسکوت وسکون آنهاازیک تمدن ذاتی ونجابت فطری است ولی آنکسانی که میخواهندنیش بزنندتصورمیکنندکه ایرانی اظهارحیات نمیکندوحس ندارنددرصورتی که بنده میکنم که برای ردتمام اظهاراتی که نسبت بتماینات جنوب گفته شده همان (استانسیک)گمرک کافی است واگرکسی درست تامل بکند درآنکلمه که وزارت خارجه جواب گفتندمیداندکه همان یک کلمه کافی است درجواب کسیکه بخواهداظهارکندکه درتجارت طرف جنوب ایران اختلافی واقع شده وبرای رداوکافی است همان(استاتستیک)گمرکی که عرض کردم ولی دراینموقع همانطورگه بیشترعرض میکنم که مانبایدبیش ازاین اظهارسکوت وسکون بکنیم دولت ایران همیشه درهرموقع حفظ مناسبات خودش راباتمام دول همجوارودوستان خودشراکرده ولی دریک همچوموقعی هیچ نمیتواندبعضی اظهاراتی راکه خارج ازمراتب انصاف وترتیبات نزاکت بین المللی است ازبعضی ازجرائدی که شایدلسان بعضی ازاشخاص بزرگ عالم بالسان شریف خودشان باشندوبشوندوقبول نمایدوازاین جهت بودکه کمیسیون درمجلس انتخاب شدکه بنده هم جزئش بودم وآقای حسنعلیخان هم بودندبرای اینکه نظریاتی دراین باب نمابنداقداماتی که ازطرف دولت اظهارشدباعضاءکمیسیون بجهت تامینات فارس نشان داده تقریبااعضاءراقانع کردندبواسطه اینکه حکومت تقریبا معین شده بودوقشون هم بطورکفایت درمقام حرکت هستند ویک دوفرع مخصوص که درهمدان قبل ازوقت معین شده بودبآنهاهم امرشدکه ازآن طرف حرکت نمایندوبیایدبقم که ازاینطرف هم حکومت حرکت کندوبرودوتامینات هم درفارس مخصوصااین ایام درشهرواطراف درکمال خوبی برقراراست ونایب الحکومه هم بخوبی توانسته است که از عهده تامینات برآیدوبنده عرض میکنم که مردم ایران بعدازاین صدمات فریادمیزنندکه زنده باداستقلال ایران وهیچ منتظرنیستندکه بعضی جرایدانصاف کش درباره ایران اینطوراظهارت بکنند.
موتمن الملک_بنده همینقدرمیخواستم عرض کنم که مذاکرات جزءدستوربوده است واین راجع بکی بوده است.
رئیس_حال شروع میشودبشوردوم درقانون محاسبات عمومی وبایددرموادرای بگیریم آقامیرزاابراهیم خان ماده اول لایحه وزیرراقرائت نموده کمیسیون ماده مزبوررااینطور پیشنهادکرده بود(ماده اول)بودجه دولتی سندی است که معاملات دخل وخرج مملکتی برای مدت معینی درآن پیش بینی وتصویب شده باشدمدت مزبورراسندمالیه میگویندوعبارت است ازیکسال شمسی
حاج سیدابراهیم_ازاین ماده نوشته شده است(برای مدت معینی)وبعدآن مدت معین ذکرمیکندکه (عبارت ازیکسال شمسی)است دراین صورت(مدت معینی) لازم نیست خوبست ازاول اینطورنوشته شودکه بودجه
دولت سندی است که معاملات دخل وخرج مملکتی برای مدت یکسال شمسی درآن پیش بینی شده باشد.مدت معینی دراول نوشتن والاتخصیص نمودن بیک سال شمسی لزومی ندارد.
فهیم الملک_اینکه درابتدانوشته شده است برای مدت معینی بجهه این است که بودجه راکه مینویسندبمجلس میآورندوتصویب میشوداساسابرای یک مدت معینی است اعم ازاینکه آن مدت معین بابیست یاسی ماه باشدهیچ تفاوت نمیکندبعدهردولت وقانون ازاو است که آن مدت معین راکه اسمش راسندمالیه میگذارندمعین کندومادرقانون خودمان اینطورقرارمیدهیم که مدت معینی که برای بودجه معین میشودعبارت ازیکسال شمسی است این جمله آخردرواقع تفسیری است برای مدت معین.
رئیس_دیگرمخالفی نیست اظهاری نشد.
رئیس_رای میگیریم کسانیکه ماده اول رابطوری که کمیسیون تصویب کردتصویب میکنندقیام نمایند.(اغلب قیام نمودند)
ماده دوم وسیم پیشنهادوزیرقرائت شدکمیسیون آن دوماده رادریک ماده بعبارت ذیل تصویب کرده بود(ماده دوم)دوره عمل عبارت ازمدتی است که قانون جریان معاملات بودجه یک سنه مالیه معین مینمایدمدت مزبوربرای تشخیص وحواله مطالبات دانتین دولت تاروزآخرماه سیم سال بعداست وبرای ختم اعمال دایربدریافت عایدات مخارج تاروزآخرسال بعداست.
حاج شیخ الرئیس_فقط میخواستم عرض کنم که لفظ دانتین اگرچه بنده وسایرین مدتی آنرامیدانیم ولی اگرطلب کاران نوشته شودبهتراست.
فهیم الملک_این برای این است که این اصطلاح آنروزدردفتراداری معمول شده است علاوه براین لفظ طلب کاران درمقابل دولت خوب نیست و(دانتین)مناسب است.
رئیس_دیگرمخالفتی داین ماده هست واظهاری نشد.
رئیس_رای میگیریم کسانی که ماده دویم رابطوری که کمیسیون رای داده تصویب میننمایدقیام نمایند(اغلب قیام کردند)
ماده چهرم پیشنهادوزیرقرائت شدکمیسیون اینطورتصویب نکرده بودماده(۳)مقیاس زمان بعدازاین درمحاسبات دولتی سالهای شمسی وماههای شمسی (بروج خواهدبود)
آقامیرزامرتضی قلیخان_درآن دفعه اول که درکمیسیون قوانین مالیه این قانون درتحت شوددرآمدخیلی مذاکره شددراینکه ماههای شمسی ازروی بروج باشد یافارسی ازروی ادله که درشوراول درمجلس اقامه شدتمام اعضاءکمیسیون عقیده شان این بودکه بایدماههای فارسی باشدوحالابنده یکی ازدلیلش راعرض میکنم ومجلس مختاراست که قبول کندیاردنمایداولاتعیین بروج خیلی اشکال دارد برای اهالی برای اینکه عموم مردم ماههایشان ازروی ماههای عربی است وماههای عربی هم که بواسطه اینکه کم وزیادمیشودوعده اش هم باایام سال مطابق نیست واین همیشه اسباب اشکال خواهدشدپس باین دلیل بایدحساب های مابه حسابهای عربی نه ماههای بروج برای اینکه اگرمزاح تصورنفرمائیداستدعا میکنم یکی ازآقایان بروج رابفرمایندکه ازحالانه آخرسال که چهارماه است هرکدام عده ایامش چقدراست اگربفرمایندازروی حساب (لاولالب ولا)معلوم میشودعرض میکنم که همان هم محل اختلاف است بجهت اینکه تحویل برج نیم ساعت قبل ازظهریکی نیمساعت بعدازظهریک روزتفاوت میکندپس ممکن ایت باین ترتیب بروجی راکه سی روزاست سی ویک روزدرتقویم بنویسدیابیست روزونه روزاماحساب فارسی حسابی است که ازروی نوروزحساب میکنندکه اولش فروردین است وهمینطورماه بماه هرماهی سی روزحساب میکندوهرکس میداندکه عده ایام هرماهی چقدراست وهیچ محل اختلاف نیست فقط یک پنج روزی رادرآخرسال که خمسیه میگویندملحق مینمایندواگرباین ترتیب عمل کنیم تمام ماههاسی روزخواهدبودغیرازماه آخرکه یاآن پنج روزمیشود(هیچ محل اختلافی نخواهدبودامااگربفرمائیدکه این حساب بروجی درمحاسبات دیوانی وسایرچیزهامعمول است بنده عرض میکنم مابایدببینیم اکثریت مملکت مامعمولش چیست الان تمام صفحات جنوب حسابشان بماههای فارسی است وغیرازآن معمولی نیست وابداترتیب دیگری رانمیدانندحتی اینکه معاملات دیوانی هم که دریزدوکرمان میشودتمام ازروی ماههای فارسی است که نتیجه عقلاوحکما وهمچنین است که
ملک شاه سلجوقی ببن عظمت ومرتبت آمدحکما بزرگی رامثل خواجه نظام الدین طوسی وعمرخیام وتمام روسای منجمین راجع کردوبعدازتفکرات این ترتیب راقراردادندکه ازروی حساب صحیح بودکه اول نوروزرافروردین ماه جلالی میگویندوچون اسم ملک شاه جلال الدین بوداین شدکه باسم اواین ماههامنصوب شدکه ماههای جلالیش میگوینداین عرایض بنده بودحالاآقایان یاردکینندیاقبول نمایند.
فهیم الملک_محسنات ماههای فارسی رابطوریکه بیان کردندهیچکسی انکارنمیتواندبکندبجهه اینکه یک ترتیب معینی داردکه سی روزبسی روزحساب میکندودرآخریک خمسه مسرفه اضافه مینمایندکه باماههای شمسی که ازاول حمل شروع ودرحوت ختم میشودهیچ تفاوتی نمیکندنهایت این است که آن پنجروزرادرحساب بروج درضمن ماههاداخل میکنندودرماه های فارسی درآخرسال زیادمیکنندواین دوحساب پالمآل یکی هستندفقط ملاحظه که دراین جاشده ماههای فارسی نوشته نشدعادات جاریه است بجهت اینکه امروزمیبینیم تمام معاملات دفتردولتی اروی بروج است یعنی یک چندسالی است که این ترتیب معمول شده مردم عادی شده اندوالاسابق همان ترتیب ماههای قمری بودکه درآخرسال اشتباهی بزرگ میشدوتقریباده دوازده سال است که ترتیب بروج رایادگرفته اندحالااگردریک قسمت ازاین مملکت بترتیب ماههای فرسی عمل کنندوباین ترتیب عادی نباشندشایدولی بعضی جاها که ملتفت نیستندتازه رفته اندیادبگیرندوعاداتشان یک اندازه رفته است که جاری شودترتیب حساب بروج حالااگرمادرضمن این قانون بخواهیم این ترتیب راهم تغییربدهیم نمیگوئیم شکل دیگرممکن نیست ولی یک مدتی طول داردکه مردم ثانیاعادی شودباین ترتیب اسباب اشکال خواهدشدازاین گذشته چنانچه عرض کردم اینکه حساب باهم ازحیث مدت که تفاوتی ندارندبرای اینکه هردوازاول حمل شروع میشودودرآخرحوت تمام میشودفقط فرقی که دارددراضافه کردن پنجروزاست که درحساب فارسی درآخرسال یک مرتبه زیادمیکنندودرحساب ماههای شمسی درضمن ماههاقسمت مینمایدواینهم بنظربنده چندان اهمیت ندارد.
ارباب کیخسرو_بنده موافقم باآقای مخبرکمیسیون وبعلاوه عرض میکنم که این درخیلی جاهاهست اشتباه خواهدشدمثلامیدانم همین ماهه هم دریزدجردی است وهم درجلالی وتقریباششماه فرق داردووقتی که خردادماه باشدنمیدانم مقصودجلالی بایزدجردی علاوه براین عرض میکنم اگریک کسی تادوماه بآخرسال مانده خدمت کندوآنوقت خارج شودبنابرحساب جلالی آن خمسه باوتعلق نگرفته است ودرماههای شمسی اینطورنیست بجهه اینکه این پنجروزرادرضمن ماه هاقسمت کرده اندباین جهه بنده تصورمیکنم اگربهمان ترتیب برجی باشدبهتراست.
رئیس_دیگردراینخصوص مخالفی هست(اظهاری نشد)
رئیس_رای میگیریم براین ماده(۳)بطوریکه کمیسیون پیشنهادکردخ است کسانیکه تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)ماده پنجم لایحه وزیرقرائت شد(کمیسیون اینطورپیشنهادکرده بود)
ماده چهارم هرگاه دانتین دولت تاآخردوره عمل بمقام مطاالبه حقوق خودبرنیایندحوالجاتی که دروجه آنهاصادرشده است باطل میشودبدون آنکه بحقوق ثابته آنهاخللی برسدیعنی ممکن است آن حوالجات برای دوره عمل بعدتجدیدشود
حاج دکتررضاخان_بنده گمان میکنم که این فقط (ممکن است)دراین جازیادی است بجهت اینکه درصورتیکه دانتین تاروزآخردوره عمل بمقام مطالبه برنیایندالبته حوالجات آنهاتجدیدمیشود ممکن است معنی ندارد.
فهیم الملک_اینکه نوشته شده است اینجاکه اگرتاروزآخردوره عمل بمقام مطالبه برنیایندحوالجاتی راکه دردست دارندباطل میشودبایدمعلوم شودکه حقوق آنهاچه میشوداین ممکن
است هم همین رامعین میکندکه حقوق آنهاازبین نمیرودودردوره بعدتجدیدمیشود
حاج آقا_میفرمایند(ممکن است)لازم نیست بنده عرض میکنم که لازم است بواسطه اینکه که باطل میشوددولت ملزم نیست که تجدیدکندیعنی اگرصاحب حواله آمدوخواست که حواله اورابرای دوره بعدتجدیدمیشودوالادولت ملزم نخواهدبودکه درصورتی هم که صاحب حواله نیایدحواله راتجدیدکند.
محمدهاشم میرزا_مانمیخواهیم بگوئیم دولت درتجدیدملزم است ولی درصورتی که سنداوباطل شودآیابایدبرای اوتکلیفی معین کردیاخیرمسلمابایدتکلیف اورامعین کردودرصورتی که خللی بحقوق ثابته اوواردنیامده است دیگرممکن است تجدیدشودمعنی ندارد.
بهجت_اینطوراگرنوشته شوداشتباه رفع میشود(وآن حوالجات برای دوره عمل بعدتجدیدمیشود)
حاج وکیل الرعایا_این ماده یک منفعتی که میرسانداین است که سندهای کهنه که دردست اشخاص است تکلیف آنهارامعین مینمایدیعنی اگرکسی طلب داردبایدقبضش رابیاوردوعوض کندامادیگرببعضی ترتیبات دیگرقراربدهیم که این حوالجات راعوض کنیم آن مقصودی که درنظربوده است که این ماده رااینجاجاداده اند حاصل نمیشودواین ماده خیلی بیجااست که بجای خوش بماندبرای اینکه آن مقصودیکه درنظربوده است ودراین کلمه جا داده اندممکن است بماندبرای اینکه آن قبض های کهنه که دردست مردم مانده است وبماخیلی ضررهارسانیده است وبنده میتوانم توضیح بدهم لکن مقتضی نمیبینم تکلیف آنهارامعین نماید.
فهیم الملک_آقای حاج وکیل الرعایااین ماده راهمچه تفسیرکردنداین ماده راکه بجهت این است که قبوض دولتی راکه دردست مردم است باطل نمایداینطورنیست وابدااین چیزی راکه ایشان درنظردارندمنظورنبوده است ای یک ترتیب محاسبه قانونی است که ازروی آن بایدرفتارشود برای این نیست که حوالجاتی داده میشودبدست دانتین دولت وآنهاممکن است که تاآخردوره عمل میایندومطالبه نکنند برای اینکه محاسبه سندمالیه ختم شودودیگرمحاسبین اداره دولتی مجبورنباشندوچندین مختلفه نگاهداری نماینداینطور قرارداده شده است که آن حوالجات باطل شودبدون اینکه بحقوق ایشان خللی واردبیایدواین ترتیب سبب میشودکه محاسبین حواسشان جمع میشودازبرای ترتیب محاسبات دوره عمل وآن حوالجات دردوره بعدتجدیدمیشودواین یک ترتیبی است که هم ازبرای ادارات دولتی سهل است وهم ازبرای آنهاکه این قسم حوالجات دردست دارندوالانظرباین نبوده است که اسنادوقبوض راکه دردست اشخاص است باطل کننداین فقط ازبرای حریان معاملات ومحاسبه است والا دولت خیال نداردکه بواسطه این کلمه حوالجات خودش راباطل کنند.
حاج وکیل الرعایا_بنده درعرایض خودم سوء تفاهمی شده است توضیح دارم بنده ظاهراًنتوانستم خوب مقصودخودم رابفهمانم واینطورهم که آقای مخبرفرمودندتصور نمیکنم که اینقدراشتباه کرده باشم که قانونی که ازمجلس میگذردبماقبل خودجاری نمیشودوبرای آتیه خواهدبودبنده نمی خواستم که قبضهائی که امروزراجع بسنوات گذشته دردست مردم است ایرادی برای آنهابواسطه این ماده قراربدهم فقط میخواستم منفعتی راکه ممکن است بمابرسدبعدازجریان این قانون درمملکت درمجلس عوض کرده باشم وآن اینست که بعدازاینکه این قانون جریان پیداکرددیگرقبضهای کهنه دردست مردم نمیماندکه همیشه اسباب اشکال باشدیعنی اگریک کسی یک طلبی ازدولت خودش داشته وهیچ لازم ندانسته باشدکه طلب خودش رابگیرداگرچه چون درمملکت مااین مارهانشده است خیلی غریب بنظرمیآیدولی درسایرجاهاهمه خوشیشان باین است که بدولن خودشان خدمت بکننداگر یک همچه چیزی بشودآن حوالجات ازبرای سنه بعدتجدیدمیشودوچاراشکال نخواهیم شد.
مشیرالدوله_بنده درباب این ماده یک توضیحی ازمخبرمیخواستم بخواهم بجهت اینکه این ماده که ازمجلس گذشت تغییربردارنیست وبایدباندازه روشن باشذدکه محتاج بتغییرنباشدبنده اینجااینطورمیتوانم بفهمم که آن حوالجات تاآخردوره عمل معتبراست وهمین که دوره عمل منقضی شدآن حواله ازاعتبارمی افتدلکن حق آن شخصی ازاعتبارنمیافتدواین یک مدتی رالازم داردکه اگرتا آنمدت حواله دارنده نیامدتجدیدکنددیگرحقی نداشته باشدودراین پیشنهادکمیسیون هیچ ذکری ازاین مسئله نشده است که این حواله واین حق مدتی برای اسقاطش هست یانه.
فهیم الملک_نکته عمده راکه ملاحظه فرمودندعمدادرکمیسیون قیدنشده واسقاط شده است دراین پیشنهاداین مسئله قیدشده بودوبرای اسقاط حق پنجسال مدت قرارداده بودولی کمیسیون باین مناسبت که هنوزدرکلیه محاسبات ومعاملات یک قانون جاری نیست معمول است برای این است که برای کلیه معاملات دولتی وغیردولتی یک مدتی معین است مثلانظیراینکه درمعاملات دولتی اینجایک همچوچیزی قرار داده شده است درمعاملات تجارتی آنهاهم یک مدتی برای اسقاط حق دانتین مقرراست ولی دراینجاهنوزهیچ همچه قانونی مدون نیست برای کلیه معاملات تااینکه بگوئیم کلیه دانتین دولت یعنی هرکسیکه ازدولت طلبکاراست چه مستخدم باشدیامقاطعه کاریاهرچه هست همین که پنجسال گذشت ودرمقام مطالبه برنیامدآن طلب یکی اسقاط میشوداگر چه یک همچه ماده که شرایط وترتیب اسقاط کلیه حوالجات وحقوق لازم بودوخیلی خوب ماده ایست ولی چون کمیسیون فعلاآن راحتمی الاجرانمیدانست این بودکه اصل آن ماده راهم ازپیشنهادوزیرحذف کرد.
آقامیرزااحمد_بنده موافقم باآقایانی که میفرمایندلفظ (ممکن است)باکلمه که آن معنی راداشته باشدلازم آنست واگربخواهندلفظ (ممکن است)درقانون نباشندخوب است بجای آن اینطورنوشته شودکه (آن حوالجات برای دوره بعدتجدیدمیشود)این بنده پیشنهادمیکنم ماده چهاراینطوراصلاح شود)
(یعنی اگرصاحب حوالجات بخواهندبرای دوره بعدتجدیدمیشود)
افتخار الواعظین_بنده اصلااین لفظ ممکن است رانمیفهمم یک کسیکه ازدولت طلب داردوتاآخردوره عمل بمقام مطالبه حق خودش برنیایدآیابراتی یاحواله که دردست اواست حق ثابت اوراباطل میکندیااینکه وقتیکه آن حواله وبرات باطل شدبحق ثابت اوخللی واردنمیشوداین بدیهی است که وقتی حواله باطل شدخللی بحق ثابته واواردنمیشودپس لازمه این ماده این است که بنویسدکه برای دوره بعدآن حواله تجدیدمیشودوممکن است یعنی میشودتجدیدبشودومیشودوتجدید نشودوحال آنکه اینطورنیست بلکه غرض اینست که پس ازآنی که تاآخردوره عمل درمقام مطالبه برنیامدفقط آن قبض معتبرنیست ولی حق اوباقی است .برای دوره بعدآن حواله تجدیدخواهدشد.
ارباب کیخسرو_نظریات کمیسیون غیرازاین بوده است که اینجامذاکره شدآقای حاج وکیل الرعایااظهارکردندکه این یک صرفه ایست برای دولت درصورتیکه هم نظرکمیسیون غیرازاین بوده است وهم بنده عقیده ام غیرازاین نیست بجهت اینکه دولت اگربخواهدصرفه برای خودش پیداکندهمه وقت میتواندوآنهاکه دارای وظایف هستنددولت هروقت میتواندحقوق آنهارابدهدوهم میتواندندهددیگرلازم نیست دولت راه گریزی برای خودش پیداکندحقوق منحصرباین نیست که فلان شخص بوظیفه برباشدطلب داردمیآید حواله میگیردوتاآخردوره هم مطالبه نمیکندتااینکه دوره عمل ختم میشودودراینجاهم نیست آنچه میشودیقین است اگربعدآمدومطالبه کردبایدبدهندپس این ماده برای اینست منحصربوظایف نیست کلیه برای طلبی است که مردم ازدولت دارند.
موتمن الملک_دراینجااذهان آقایان بیشترمتوجه میشودبوظایف وحقوق دیوانی وحال آنکه اینطورنیست اینجاماده(۴)راجع بهرنوع طلب است وتفسیرمیکندماده(۲)راوآن این است که تاسه ماه ازسال گذشته وزیردرمقابل اعتباریکه مجلس شورای ملی باوداده است که دانتین راتشخیص بدهدوحواله نمایدکه طلب کاران اوبروندبگیرندمثل اینکه مثلادولت حکم کرده است ودراصفهان قراولخانه برای اوبسازندشخصی ساخته است طلب این شخص باید
تاسه ماه ازسال گذشته حواله شودوتاآخرسال طلبماردریافت میکندولی اگرنرودحق خودرا که حواله شده است مطالبه کندباونیایدبدهندزیراکه حواله باطل است ازاین جهت است که میگویندوزیرتاسه ماه ازسال بعدحق داردکه طلب ها راتشخیص وحواله بدهدامااگرآن طلب کارنیایدکه طلب خودش رامطالبه نمایدخودوزیرباروساآن طلب راببودجه سال بعدکه بمجلس شورای ملی پیشنهادمیکندانتقال بدهداین ترتیب پس ازآنکه تمام تحویلداران صورت حساب خودشان رافرستادندبوزارت مالیه ووزیرمالیه ملتفت شدکه مثلابیست کروراعتباربوده است و۱۸یا۱۹کرورخرج شده است آنوقت خودوزیرمالیه بایداینجایک کرورراانتقال بدهدبه سال بعدواین چیزی نیست که خودطلبکاران مطالبه کنندفرض بفرمائید سقراءمملکت که درخارجه هستندبرات مواجب آنهاحواله شده وتاآخرسال بعدنگرفتندلازم نیست که این پول نگرفته راسفیرمطالبه کندبایداین پول نگرفته راوزیرمالیه بخرج بودجه سال بعدبیاوردزیراکه این وجه طلب سقراط است ودرموادی که بعدآمده است تصریح شده است که اعتباراتیکه باطل میشودکه ماههاهستندیعنی اعتباری راکه مجلس شورای ملی بوزیرداده است بموقع اجراگذاشته شده است چه ازبابت این تشخیص حواله داده نشده است وچه ازبابت اینکه تشخیص حواله شده ولی وجه حواله تاآخردوره عمل گرفته نشده است تمام این وجوهی که حواله است باطل شده بمجلس پیشنهادشودکه درسال بعداگرآن دانتین آمدندحواله آنهاتجدیدشودبعداگردرسال دویم نیامدندبهمین ترتیب درجزءبودجه سال سیم گذاشته یمشودوهمین طورتااین حق اوازدرجه اعتبارساقط شود.
آقای کاشف اصلاحی بعبارت این پیشنهادنمودقرائت شد.
وهرگاه دانتین دولت تاروزآخردوره عمل درمقام مطالبه طلب خودبرنیایندحواله جاتی که بآنهاداده شدتجدیدمیشود
رئیس_حال اول رای میگیریم براپورت کمیسیون کسانیکه باماده (۴)بطوریکه کمیسیون پیشنهادکرده است وخوانده شدموافق است قیام نمایند.
(اغلب قیام نمودند)
ماده ششم لایحه وزیرقرائت شد(کمیسیون اینطورتصویب کرده بود)
(ماده۵)اعتباراتی که کل یاجزءآن تاروزآخرسنه مالیه موقع خرج پیدانکرده باشد.ازبودجه برگشت خواهدکردهم چنین است اعتباراتی که موقع خرج پیداکرده لیکن کل یاجزءآن درمواعدمقرروتشخیص یاحواله نشده باشدولی این عبارت قسم اخیرراپس ازبرگشت ازبودجه بدوره عمل بعدمیتوان انتقال دادمرادازانتقال وجوهی است که قبلابرای خرج معینی پیش بینی شده باشد.
حاج دکتررضاخان_اگرآقایان بازمثل لفظ(ممکن است)اینقدرمذاکرات نفرمایندعرض میکنم که این(میتوان)هم دراین ماده همان حکم رادارد.
افتخارالواعظین_این لفظ(میتوان)بموقع است بجهت این است که اگرآن اعتبارات راتصویب میکندجزءبودجه سنه آتیه خواهدآمدواگردیدکه موقع آن خرج گذاشت ودیگرلازم نداردکه تصویب نمیکند.
رئیس_رای میگیریم بماده(۵)بطوری که کمیسیون پیشنهادکرده است کسانیکه تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
(ماده هفتم پیشنهادوزیرقرائت شد)کمیسیون چون اجرای مدلول آن راعجالتاموحب اشکال دانسته بودبکلی حذف کرده بود
رئیس_بطوری که خوانده شدکمیسیون این ماده راحذف کرده است دراین خصوص اگرمخالفی هست اظهارنماید(اظهاری نشد)
رئیس_پس رای میگیریم به راپورت کمیسیون که این ماده راحذف کرده است کسانیکه حذف این ماده راتصویب مینمایندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده هشتم لایحه وزیر خوانده شدکمیسیون این طورتصویب کرده بود
.ماده ششم اعتباراتی که برای مخارج یک دوره عمل معین شده است نبایدبمصرف مخارج دوره عمل دیگربرسد.
فهیم الملک_لفظ(دوره عمل بایداین جاسندمالیه)باشدچون بودجه برای سندمالیه نوشته میشوداین کلمه دراینجااشتباه شده است
حاج عزالممالک_نسه مالیه نیست همان دوره عمل است اشتباه نشده.
فهیم الملک_چون درماده گفته ایم که بودجه سندی است که معاملات دخل وخرج برای یک مدت معین پیش بینی میشودوآن مدت معین راسندمالیه قراردادیم این است که عرض کردم که اینجابایدسندمالیه شود.
موتمن الملک_ میخواستم عرض کنم که ین ماده رابرگردانیدکه درکمیسیون تجدیدنظری درآن بکندآقای فهیم الملک مخبرکمیسیون نیزاین تقاضاراموافقت نموده ماده مزبوربکمیسیون برگشت .ماده(۹)پیشنهادوزیرقرائت سدکمیسیون بعبارت ذیل پیشنهادکرده بود(تهیه بودجه )
ماده۷همه ساله هروزیری بایدبودجه مخارج وزارت خانه خودرابرای سنه آتیه حاضرنموده ظرف۳ماه اول سال بوزارت مالیه بدهد.
رئیس_اگرمخالفی نیست رای میگیریم (اظهاری نشد)
رئیس_رای میگیریم کسانی که این ماده رابطوری که کمیسیون پیشنهادنموده تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۱۰پیشنهادوزیرقرائت شد(کمیسیون اینطورپیشنهادکرده بود(ماده۸)وزیرمالیه بایدتمام این بودجه هارادریک مرکزجمع وبودجه عایدات رانیز بآنهاضمیمه کرده بودجه کل دولت راتکمیل نماید.
افتخارالواعظین_اگرنوشته شود(بودجه کل مملکت )گویابهتراست.
رئیس_دیگرمخالفی دراین ماده نیست گفتندخیر
رئیس_کسانیکه ماده رابطوریکه کمیسیون پیشنهادکرده تصویب میکنندقیام نماینداغلب قیام نمودند
ماده(۱۱)لایحه وزیرقرائت شد(کمیسیون بعبارت ذیل پیشنهادکرده بود)
ماده(۹)این بودجه کل دراوایل نیمع آخرسال برحسب دستخط همایونی برای سال بعدپیشنهادمجلس شورایملی خواهدشد.
آقاشیخ ابراهیم_اینکه نوشته شده اوایل نیمه آخرسال مجمل است بایدمعین شود.
فهیم الملک_اینجاسه ماه مهلت داده شده است بهیئت وزراءکه بودجه خودرامرتب نموده بوزارت مالیه بدهدوبعدسه ماه دیگربوزارت مالیه مهلت داده شده است که بودجه کل رامرتب کندودراویل نیمه آخرسال هرچه زودتربایدبمجلس بیایدکه مجلس هم بتواندبرای اون سال آنهارابگذارند.
رئیس_دیگرمخالفی نیست (گفتندرای بگیرید)
رئیس_رای میگیریم بماده نهم بطوریکه کمیسیون پیشنهاد کرده است کسانیکه تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۱۲پیشنهادوزیرقرائت شد کمیسیون اینطورپیشنهاد کرده بود(تصویب بودجه)
(ماده۱۰)مجلس شورایملی لایحه قانونی بودجه کل رادرنیمه آخرسال درتحت شورومباحثه درآورده ومنتهی تاپانزده روزقبل ازعیدنوروزتصویب نمایدپس ازآنکه بودجه مل ازتصویب مجلس گذشت حکم قانون سالیانه پیدامیکند.
حاج شیخ اسدالله_اینجانوشته شده است که این بودجه رامجلس تصویب میکندشایدبعضی ازموادش محتاج باصلاح باشدپس خوب است نوشته شوداصلح وتصویب میکند.
فهیم الملک_نوشته شده است که درتحت مباحثه وشوردرمیآوردشودومباحثه مجلس راتاکنون بایدفهمیده باشیم که معنی آن چیست.
حاج شیخ اسدالله_معلوم است وقتیکه بمجلس آمدشورومذاکره درآن میشودبنده مقصودم این بودکه کلمه تصویب مینمایدقدری محل اشکال است خوب اشت نوشته شود(اصلاح وتصویب مینماید)
حسنعلی خان_بنده میخواستم عرض کنم که آقای حاج شیخ اسدالله مجلس شورای ملی آنحق راداراهست قانون اساسی هم این حق راباوداده است دیگرلازم نیست که درقوانین جزءهم قیدکنیم. رئیس_دیگرمخالفی دراین خصوص نیست (اظهاری نشد)
رئیس_رای میگیریم کسانیکه اینماده رابطوریکه کمیسیون تصویب کرده است تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۱۳و۱۴لایحه وزیرقرائت شدکمیسیون این دوماده رایکماده نموده بعبارت ذیل پیشنهادکرده بود.
ماده۱۱_هیچ مالیاتی وضع ودریافت نمیشودمگرآنکه مجلس شورایملی آنراتصویب واعلیحضرت همایونی امضاءکرده باشدهیچگونه مالیات مملکتی وعایدات دولتی دریافت نمیشودمگربدستیاری مباشرین وتحصیلداران خزانه دولتی موافق عنوانی که قانونا مقررشده باشد.
بهجت_این همانطوری که وزیرپیشنهادکرده است اگردوماده بشودبهتراست برای اینکه دوچیزاست یکی وضع مالیات است ویکی دریافت آن
آقامیرزاابراهیم خان_بنده هم اظهارات آقای بهجت راتاییدمیکنم که این همان دوماده بشودبرای اینکه همانطوری که فرمودنددومطلب است
آقلسیدحسین اردبیلی_این نکته رابایدملتفت شدکه مالیات هائی که سابق براین تاسیس شده است ازاینموضوع خارج است.
رئیس_حالااول رای میگیریم براپورت کمیسیون_کسانی که ماده(۱۱)رابطوری که کمیسیون تصویب کرده است که دوماده یکماده بشودتصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۱۵پیشنهادوزیرقرائت شد)کمیسیون بقرارذیل پیشنهادکرده بود
ماده۱۲_جزمالیاتهائی که بموجب قانون سالیانه بودجه تصویب میشود_اخذهرگونه مالیات بهراسم ورسم که باشدممنوع است عمالی که امرباخذاین قبیل مالیاتهای ممنوعه بدهندواشخاصی که فهرست وتعرفه اسنادآن راسازندوکسانیکه متصدی وصول آن بشونددرشمارسارقین اموال دولت محسوب شدوازطرف دولت قانونا تعقیب ومجازات خواهندشد.
حاج سیدابراهیم_امربدهندخوب نیست امربکنند.
ارباب کیخسرو_دوماده قبل که راجع بهمین ماده است آقای آقاسیدحسین اردبیلی که چون راجع است باینماده لازم است که بنده چندکلمع عرض کنم اینکه اینجانوشته شده است که (جزمالیات هائی که بموجب قانون سالیانه بودجه تصویب میشود)وقتیمه بودجه تصویب شدمالیاتهاهم قانونیت پیدامیکنندامااینکه اینجانوشته شده است (ازطرف دولت قانوناتعقیب ومجازات خواهندشد)
بنده درکمیسیون عرض کردم درسابق هم عرض کردم اینجاهم عرض میکنم وقتی که قانون وضع میشودمجازاتش هم درکناراوباشد.بنده نمیدانم اینمجازات راکه اینجاشرط میکننددرکجااست چون آقای وزیر مالیه تشریف دارندتمنی میکنم قانون مجازات نسبت بوزارت مالیه راهم نوشته بفرستندکه رفع اشکال بشود.
وزیرمالیه_ قانون مجازات یک قانون عمومی است که بایددراینمملکت وضع شودواختصاص بمالیات نداردودرباب مالیات این شکلی که اینجانوشته شده است این مالیاتی که الان درمملکت برقراراست همه اینهابایدبرگرددبجهت اینکه قانون نیست واینجانوشته شده است جزمالیاتی که بموجب قانون بودجه است چیزی نبایدگرفته شود.
حاج سیدنصرالله_قانون اساسی درماقبل ساری نیست.
فهیم الملک_این مطلب گویامحتاج بتوضیح نباشد_اگرچه مالیات مقدارآن درضمن بودجه معین است ولی همه ساله بایددرضمت بودجه قیدشودکه ازتصویب مجلس بگذردوهمینطوردربودجه سال بعدهم بایدمالیات ومخارجی که سال پیش تصویب شده است دربودجه آتیه بیایدومجلس تصویب کندولی این برای وقتی است که بودجه قانونی مرتباجریان پیداکندوتاوقتی که آن ترتیب جریان پیدانکرده است بدیهی است که مالیاتهائی که سابقامعمول بوده برقراراست وبایدبدهیندتااینکه بدستورمجلس تغییروتبدیل پیداکند
.لسان الحکماء_بنده اظهارات آقای وزیرمالیه راصحیح میدانم واین مطلب بایددریکجائی قیدشودودیگردراین ماده نوشته شده است که درشمارسارقین اموال دولت محسوب میشونداین دشنام است ودرقانون نبایدنوشته شود.
بهجت_اولادرجواب فرمایش سرکاروالاعرض میکنم که این اشخاص درعدادغارتگران اموال دولت محسوب هستندکه بالاترازسارقین است.وثانیااین ماده راانشاءالله رای میدهیم ومیگذردواین ماده محصل مااست که زودتربودجه بمجلس بیایدثالثادراین ماده بایدبعوارض بلدیه هم یک اشاره بشودبرای آنکه آن مالیات است که میگیرندوربطی بمانداردودربودجه قیدنمیشود.
حسنعلیخان_راجع بمالیات بعضی مذاکرات درمجلس گفته میشودکه لازم است چندکلمه عرض کنم چندی قبل هم ازطرف یکی ازآقایان گفته شداین مسئله لازم است درمجلس
مطرح شودویکدفعه یک چیزی بشودکه دیگرتجدیدمذاکره نشودمالیات های قدیم یک مالیاتی بوده است که آن روزمیگرفته اندومجلس هم تصویب کرده است که گرفته شودومیتوانیم بگوئیم قانونی است وعوارضی راهم که دراین اواخریعنی قبل ازافتتاح مجلس قرارداده اندآنراهم میتوانیم قانونی تصورکنیم برای اینکه ارگچه هنوزمجلس منعقدنبوده است ولی بتصویب هیئت مدیره شده است وازآن روزببعدهم اگرجزئی هم بوده است ازطرف مجلس شده است واینقانونهم که میگذردراجع بمابعداست بماسبق خودش اثری نداردامااین مسئله راکه آقای ارباب اظهارکردنداین مسئله خیلی اساسی است وخیلی اهمیت داردودراغلب قوانینی که ازمجلس میگذشت چه این مجلس وچه آن مجلس درنظر داشتیم که بطورکلی مجازاتش راذکرکنیم وبگوئیم که هرکسی فلانخلاف راگردسیاست خواهدداشت بدون اینکه تعیین کنیم چطورسیاست خواهدشدومحل آنرامعین بکنیم وحالااگرچه میدانم که محل این مسئله دراینقانون نیست ولی عرض میکنم که مابایدیک روزی بفکراینکاربیفتیم وآنروزهم امروزاست که تقاضاکنیم ازهیئت دولت که یک لایحه قانونی پیشنهادنمابندتااینکه درمجلس مطرح شده قراراین کارهم داده شودوآن راازمجلس بگذرانیم برای اینکه امروزواقعایکنفر مستخدم دولتی رااگربخواهندمجازات کنندمطابق چه قانون مجازات خواهندکردپس بنده این مطلب راخیلی اهمیت میدهم ولازم میدانم که لایحه قانونی آن زودترازطرف هیئت دولت پیشنهادشودکه این اشکال رفع شود.
وزیرمالیه_عرض میشودمعلوم است که بواسطه اتفاقاتی که دراین اواخردراین مملکت اتفاق افتاده است وزودترحاضرمیشوندکلمات خیلی سخت استعمال کنندازقبیل غارت کردن دولت بنده عرض میکنم امروزدراین مملکت وقتی آدم بکتابچه هانگاه میکندپاره عناوین درآنهاهست که خیلی بنظرغریب میآیدمثل اینکه درکتابچه خراسان مبلغی بعنوان (یول چماق)نوشته شده است که میگیرندحالااین عنوان غلط است ولی چیزی که هست این است که مالیات دولت است وامروزه آن مامورینی که ماموروزارت مالیه هستندشایدباکمال صداقت میگیرندوتادینارآخرش راهم به مصرف خودش میرسانندوسزاوارنیست که بآنهابگوئیم غارتگردولت محسوب میشوندحالااگرنبایداین وجوه گرفته شودآنهم یک مطلبی است.
محمدهاشم میرزا_ دراین چندمرتیه که درمجلس این مذاکره پیش آمده است آنطوری که بایدملاحظه اطراف این مطلب نشده است ومذاکراتی نشده است که درست مطلب مکشوف شوددراین چندسال اخیرنظرمردم باین بودکه ممیزی علمی بشودواز روی قاعده ازآنهامالیات گرفته شودوتصورمیکردندباآنهاظلم نشودکسانی که مالیات های زیادمیدادندبآنهاکه هیچ نمیدادند مساوی شونددراین مدت هم مجلس وقت پیدانکرده است که دراین کارهادقت نظری بنمایدولی البته درموقع خودش دراینهادقت خواهدکردورفع تعدیات خواهدشدوآن چیزهائی که تاامروزگرفته میشدبایدگرفته شودوالبته وقتی که مجلس فراغت پیداکرددرآنهاملاحظات خودراخواهندکرداینطورنیست که امروزهرچه گرفته شده وهرچه مردم میدانندوباسامی مختلف ازآنهامیگرفته اندوزیادی برتفاوت عمل مالیات گرفته اندبمجرداینکه امروزمیگیرندتصویب شده باشدالبته ازآنها ملاحظات میشودهرطورکه مجلس صلاح دانست تصویب خواهدکردوالاازاین مذاکرات نبایدتصورکنیدکه تمام آنهاتصویب یاردشده است.
دراین موقع چندفقره پیشنهادازقرارذیل قرائت شد.
(۱)ازطرف آقای لسان الحکماءاین بنده پیشنهادمیکنم که جمله (شمارسارقین اموال دولتی محسوب شده)ازماده دوازده حذف شود
(۲)ازطرف آقای وحیدالملک( این بنده پیشنهادمیکنم که جمله ذیل بآخرماده۱۲ضمیمه شود)(مالیات های مستقیمی که تابحال دولت وصول میکرده است درعدادمالیات های قانونی محسوب میشود)
(۳)ازطرف آقامیرزاابراهیم خان چون حضرت وزیرمالیه فرمودندکه اذهان عامه نسبت به
مالیاتهائی که وزارت مالیه بدون تصویب مجلس شورای ملی اخذمی مینمایندمشوب است لهذااینماده راپیشنهادمیکنم.
تمام مالیاتهاوعوارضیکه تاکنون وزارت مالیه دریافت داشته وبعدادرمجلس شورای ملی تصویب مینماید.
دکترعلی خان_ بنده درخصوص پیشنهادی که آقای لسان الحکماءکرده اندمیخواستم عرض کنم وپیشنهادایشان راردکنم بجهت اینکه موافق قانون مجازاتی که نوشته میشودبرای طبقات مجازاتی معین میشودواین اشخاص جزءآنهائی خواهندبودکه برخلاف قوانین مالیات رفتارکرده اندودیگردرخصوص فرمایش آقای ارباب لازم است عرض کنم که چون قانون مجازات راامروزه دولت نمیتواندبیاوردوازمجلس بگذراندباین جهت ممکن است عجالتایک قاننو مجازات موقتی معین نمایند برای تعیین تکلیف امروزی دولت تااینکه آن قانون کلی ازمجلس بگذرد.
حاج عزالممالک_بنده عرض میکنم آن مالیاتی که سابقاگرفته میشدالبته بایدگرفته شودوومادامی که مجلس شورای ملی آنهاراردنکرده وبرقراراست وهروقت که مجلس آنهارافسخ کردنبایدبگیرندوآنچه راکه مجلس معین کرد میگیرندودرخصوص مالیات بلدی که آقای بهجت فرمودندالبته بلدیه خودش موافق قانونی که دردست داردمیتواندآنهائی راکه مجلس تصویب کرده است بگیردواگرچنانچه مالیات بگیردبخواهدوضع کندالبته بایدبتصویب مجلس شورای ملی باشدولی چون عوارض بلدی شایدجزءبودجه نیایدباین واسطه یک عبارتی دراینجالازم است قیدشود.
حاج امام جمعه_مالیاتی که امروزع گرفته میشوددوجوراست یکی آنکه ازقدیم گرفته میشده است همانطوریکه آقای وزیرمالیه فرمودندوبعضی مالیاتهای جدیدی هست که ازپارسال یعنی بعداز تشکیل دولت جدیدوضع شده است آن روزدراینجادراین خصوص مذاکره شدوامروزهم بازاینجامذاکره میشودوبنده تعجب میکنم وعرض میکنم که آن مالیاتهارابطوراجمال مجلس شورای ملی نمیتواندتصویب نمایدبایدآنهابیایدبه مجلس شورای ملی وازتصویب مجلس بگذردوتانیامده است نمیتوان آنهاراگفت که تصویب شده مجلس شورای ملی است خاصه بعضی ازآنهاکه قوانین اسلامیت مابرمیخورد.
فهیم الملک_این نکته راهم بایدملتفت باشندکه مالیاتهارامادامیکه مجلس ردنکرده است بایدگرفته شودمنتهی این است که مجلس حق داردآنهارابعدازآمدن به مجلس ردیاتصویب کندوکلیتامالیاتهائی که هیئت دولت آنهاراتصویب کرده است رسمیت داشته وقانونیت دارد.
حاج امام جمعه_ابداقانونیت نداردوتکذیب میکنم قانونیت آنهارا.
افتخارالواعظین_بنده عرض میکنم که این گفتگوهائی که درذیل این ماده میشودخارج ازموضوع است ماامروزدرقانون محاسبات عمومی مذاکره میکنیم به مالیاتهاکارنداریم واما درباب فرمایش وزیرمالیه بنده عرض میکنم که اینجانوشته شده است بجزمالیاتهائی که بموجب قانون سالیانه بودجه تصویب میشوداخذ هرگونه مالیات دیگربهراسم ورسم که باشدممنوع است هروقت آن مالیاتهاکه باالفعل گرفته میشوددرذیل بودجه سالیانه بمجلس شورای ملی آمدومجلس شورای ملی آنهاراتصویب کردبعدازآن اگرخواستندباسم ورسم دیگریک مالیات دیگری بگیرندگرفتن آن مالیات ممنوع است نه اینکه حالاآن مالیاتهائی که برای مصارف امروزه مملکت گرفته میشودموقوف باشدونیایدبگیرندودرجواب فرمایش آقای حاج امام جمعه عرض میکنم که آن مالیاتهائی راکه دولت جدیدوضع کرده است همانطورکه مجلس شورا ی ملی هنوزآنهاراتصویب نکرده ردهم نکرده است یعنی هنوزلایحه قانونی آنهابمجلس نیامده است که مجلس رسماآنهاراتصدیق کندتامالیات قانونی بشودیاردکندکه ازمالیات بودن بیفتدوعرض میکنم که هیئت دولت برای مصارف امروزه دولت مالیاتهائی راوضع کرده اندگویاوقتیکه لایحه قانونی آن بمجلس نیامده ومجلس آنهارا ردنکرده است دولت حق داردکه آن مالیاتهارابگیرد.
آقاشیخ اسمعیل هشترودی_اینکه دراین ماده نوشته شده عمالیکه امرباخذاین قبیل مالیاتهای ممنوعه بدهندصحیح واشخاصی که فهرست وتعرفه واسنادآن رابسازندهم صحیح است اماکسانی که متصدی وصول اوبشوندبنده عرض میکنم شایدآنهاملتفت نباشندکه آن سندساختگی است پس آنهارانمیشودجزءسارقین دانست بایدقیدشودوکسانی که عالمندبساختگی سندومتصدی وصول آن میشونددرشمازسارقین اموال دولت محسوب میشوندولفظ سارق وکیک است.
آقاسیدحسین اردبیلی_اینجالازم است نظرآقایان راباین ماده جلب کنم همچنانکه درآن ماده متوجه کردم اینجابعضی میفرمایندکه قانون بماقبل جاری نمیشودبنده عرض نکردم بماقبل جاری میشودولی بمابعدحتماجاری میشودوبازبعضی ازآقایان میفرمایندمالیاتهائی که تاکنون گرفته شده است اگرمجلس آنها راتصویب نکرده است ردهم نکرده است بنده عرض میکنم که بااین ماده بکلی مخالف هستم برای اینکه این جمله که اینجانوشته شده است که درجزءمالیاتهائی که بموجب قانون سالیانه بودجه تصویب میشوداخذهرگونه مالیات دیگربهر اسم ورسم که باشدممنوع است این عیناردکردن سایرمالیاتهائی است که تابحال میگرفته اندگفتندابدااین دلیل نمیشودباز عرض میکنم مادامی که این قانون نگذشته بودالبته آن مالیاتهائی که تاکنون معمول بوده است وگرفته شده است هیچ سودءاثری درخارج نداشته است ولی بعدازاینکه این ماده رارای دادیدوگذشتن همین ماده۱۲عیناُمستمسک خواهدشددر دست بعضی ازاشخاص وازآن استفاده خواهندکردبجهت اینکه اگرآن مالیاتهای قانونی ازمجلس گذشته بودآنوقت این ماده راازمجلس میگذارنیدندعیبی نداشت بلکه صحیحی وبموقع بودولی بدبختانه تاامروزهنوزآن قانون ازمجلس نگذشته است واین ماده هم ملزم میکندوزیرمالیه شماراکه فقط آن مالیتهائی راکه مجلس تصویب کرده است دریافت کرده چنانگه خودآقای وزیرمالیه متوجه این نکته شده اندپس برای اینکه ماده که ازمجلس گذشت یک سوءاثری درخارج نکرده است یک ماده دیگری بایدنوشته شودیایک (تبصره)باین ماده ضمیمه شودکه اختصاراًتوضیح بدهندکه مالیاتهائی که مرسوم بوده است ئسابق براین دولت میگرفته است بایدوزارت مالیه همانطوردریافت نمایدوفقط وقتی منسوخ خواهدشدکه قانون مخصوص بآن ازمجلس گذشته باشدوالااگربدون ضمیمه یک همچه ماده یاتبصره وقبل ازگذشتن قانون مالیات ازمجلس درماده۱۱قانون محاسبات عمومی خودمان بنویسیم (هیچ مالیاتی وضع ودریافت نمیشودمگرآنکه مجلس شواری ملی آنراتصویب واعلیحضرت همایونی امضاءکرده باشد)وبازدرماده ۱۲آن میگویند(جزمالیاتهائی که به موحب قانون سالیانه بودجه تصویب میشوداخذهرگونه مالیات دیگربهراسم ورسم که باشدممنوع است)بعقیده بنده سوءاثرخواهد داشت.
فهیم الملک_اینجامذاکره شدکه درقانون اساسی نوشته اندهیچ قسم مالیاتی وضع نمیشودمگربه موحب قانون بودجه سابق هم تصویب شدآن مالیاتهارادرضمن آن به مجلس نیاوردندوهیچ قانونی هم که برای اخذمالیات وضع نکردندحالامیخواهیم بدانیم بعدازتصویب قانون اساسی آیاآن مالیات هائیکه بهمان حال سابق باقی بودیعنی مجلس شورای ملی درضمن تصویب بودجه ودرضمن رای دادن درقانون اساسی آن مالیاتهاراتصویب کردپس دروقتیکه بعداز گذشتن قانون اساسی آن مالیاتهامنسوخ نشدوبعدازآنهم تاالساعه هیچ قانون جدیدی درباب مالیات نوشته نشده تااینکه به موقع اجرابیایدوازرئی آن عمل شودوهمان مالیات هاگرفته شده است بایدهمانطوربه حال خودباقی باشدتااینکه قانون راجع بآن ازمجلس بگذردومطابق آن مالیات گرفته شودومعنی این عبارت هم که دراینجانوشته شده اینست که رای مجلس سابق وآنچه که درقانون اساسی نوشته شده است ثابت خواهدبودتاوقتیکه قانون سالیانه بودجه ازمجلس بگذردبعدازآنکه آن قانون ازمجلس گذشت طبع وتوزیع میشودودرتمام مملکت انتشارخواهدیافت آنوقت مالیات دهنده ها میبیننداگرآن مالیات هاکه درسابق معمول بوده است مجلس تصویب کرده است که میدهندواگرردکرده است نمیدهندبجهت اینکه آنچه بایدبدهندبایدهمه ساله درضمن بودجه تصویب شودوهروقت که همچه قانونی ازمجلس گذشت آنوقت میتوان گفت که رای مجلس سابق منسوخ است ویک ناسخی ازمجلس گذشته است والامادام که آن قانون نگذشته است نمیتوانیم بگوئیم یک چیزی راکه ازسابق معمول بوده است ممنوع باشدودریافت نشود
وزیرمالیه_بنده عرض نکردم که مجلس این راردخواهدکردخیرمجلس همانطور که گفته یک تفسیری خواهدکردبنده عرض کردم که این قانون میروددست مردم ومردم هم که معمول است یک دست آویزی میخواهندکه پول ندهندوهمه شریک ندهم میباشندآنوقت دیگرجناب فهیم الملک نمیتواندپیش یکی یکی بروندوبآنهاحالی کنندکه مجلس مقصودش ازوضع این قانون این بود.
حاج آقا_این همه مذاکره دراین ماده کردیم درصورتیکه گمان میکنم که هیچ این ماده محتاج باین اندازه مذاکره نباشداین اشکالی راکه آقای وزیرمالیه فرمودندجوابش هم داده شدکه قانون اساسی درسابق نوشته شده وازآن زمان تابحال که چهارسال است این مالیات راهمینطورگرفته ومیگیرندوهمانطورهم گفته شدکه بعلاوه آن مالیاتهائی که بودضمنادرمجلس سابق تصویب شدولی یک چیزی که خیلی اسباب تاسف است این است که اظهارات آقای وزیرمالیه اینطورثایت میکندکه هیچ درفکراین نیستندکه بودجه کل رابمجلس بیاورندکه درضمن آن این مالیاتهاتصویب شودوتمام این مشکلات رفع شودبرفرض که این ماده اسباب این خواهدشدکه بودجه زودتربه مجلس بیایدواشکال رفع شودولی این اظهاروزیرمالیه راازآوردن بودجه بکلی مایوس میکندومطلب دیگری که میخواستم عرض کنم اینکه اینجانوشته شده است جزمالیاتیکه بموجب قانون سالیانه بودجه تصویب میشوداخذهرقسم مالیات دیگرممنوع است وآقای بهجت ملتفت شدندکه مالیات بلدی گرفنه میشودواگرچه مجلس آنراتصویب کرده است ولی چون جزء بودجه نمیآیدهرساله جزءمالیات سالیانه بودجه محسوب نمیشودبرای اینکه ربطی بمالیات دولتی نداردوجزءمصارف محلی است تصورمیکنم مااین ماده راباین ترتیب رای بدهیم اسباب اشکال خواهدشدوآنهاراکسی نمیتواندبگیردوفقط این رابایدمعالجه کردودیگرتصورمیکنم که هیچ اشکالی نداشته باشدحتی مطلب سارقین اموال دولتی که گفته شدخوب نیست برای اینکه هرقانونیکه نوشته میشودبایدبرای هرتقصیری مجازاتی بنویسدوطبقات تقصیرهم مختلف است برای هرتقصیری یک مجازاتی هست ویک عده ازآن مقصرین درعدادسارقین اموال دولتی هستندبرای اینکه یک عده مردمی که یک مالیاتی بگیرندکه درضمن بودجه نیست ومجلس شورای ملی آن راتصویب نکرده است چه عنوانی خواهندداشت بدیهی است که این خودش عنوانی است مثل سارق شرعی که مال مردم رایمبرده دراین یک مجازاتی هست این هم سارق اموال دولتی است وبایدیک مجازاتی مثل سارق شرعی برایش درقانون نوشته شودواین خیلی لازم است وهیچ اشکال هم ندارد
عزالملک_بنده درسابق این عرض راکردم وحالاهم عرض خودم راتکرارمیکنم وعرض میکنم که هرمالیاتی که ازچهارسال تاکنون بدون تصویب مجلس شورای ملی گرفته شده است خلاف قانون بوده است وهمانطوریکه عرض کردم امروزهم عرض میکنم کسانیکه داده اندخلاف کرده انددولت که آنهاراگرفته است صحیح نکرده است بعلت اینکه اینجانوشته است که هیچ قسم مالیات گرفته نمیشودمگراینکه مجلس شورای ملی آنراتصویب واعلیحضرت همایونی امضاءکرده باشدمعنی آن این است که هیچ قسم مالیات برقرارنمیشودمگربحکم قانون وقانون آنرا هم بایدمجلس معین کندواینکه آقای افتخارالواعظین میفرمایندکه تابودجه نیامده است مالیاتهائیکه تاکنون گرفته میشدباید گرفته شودوهروقت که بودجه بمجلس آمدومجلس آن مالیاتهاراردکردنبایدگرفته شودبنده عرض میکنم که هیچ طور مالیات اصلانبایدگرفته شودتاقانون آن ازمجلس نگذشته است وبازعرض میکنم که آن مالیاتهائی که تاکنون ازحراج ودوائرثلثه گرفته اندخلاف قانون بوده است ونبایدبگیرندوتشکرمیکنم ازفرمایش آقای حاج امام جمعه که فرمودندوصریحاعرض میکنم تالایحه قانونی مالیات بمجلس نیایدودرمجلس مطرح مذاکره نشده تصویب بشودهرقسم مالیاتی که باشدگرفتنش خلاف قانون است آقای ارباب کیخسروپیشنهادنمودکه ماده۱۲برگرددبه کمیسیون قوانین مالیه که درآنهاتجدیدنظرشده مجدداتقدیم شود.
فهیم الملک_مفهوم این ماده معلوم شدکه چه چیزاست حالایک فرمایشی آقای وزیرمالیه کردندبرای آن ممکن است پیشنهادبنمایدکه بیایدبکمیسیون واصلاح شده بمجلس پیشنهادشودتاگذشتن این قانون آنهم درضمن ازمجلس بگذرد.
رئیس_حالایک مرتبه این ماده خوانده میشودورای میگیریم .ماده۱۲ثانیاقرائت شد.
فهیم الملک_چون درماده سابق تصریح شده است که هیچ قسم مالیات گرفته نمیشودمگراینکه بتصویب مجلس وبه امضای همایونی رسیده باشدواینجاهمانطوریکه آقای بهجت فرمودندچون مالیات بلدی درجزءبودجه ازمجلس نمیگذرد اگراین ماده باینطوربگذردشایداسباب اشکال شودپس خوب است اینطورنوشته شود(اخذهرگونه مالیات مملکتی ودولتی بهراسم ورسم که باشدممنوع است)قرائت شد.
رئیس_رای میگیریم کسانیکه بااین ماده بطوریکه کمیسیون پیشنهادکردواصلاح شدموافق میباشندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
رئیس_حالاچندفقره پیشنهادشده است که ضمیمه شودباین قانون قرائت میشود
پیشنهادآقاسیدحسین اردبیلی بعبارت ذیل قرائت شد.
بنده پیشنهادمیکنم جمله ذیل به ماده۱۲ قانون محاسبات عمومی ضمیمه شود.
کلیه مالیات عوارضی که درغیبت مجلس شورای ملی برقرارشده فقط وقتی منسوخ خواهدشدکه قانون نسخ آن بتصویب مجلس برسد.
دکترعلی خان_آقای مخبرتقاضاکردندکه آقای وزیرمالیه درخصوص اظهاریکه درماده گذشته کردندپیشنهادی مینمایندکه برودبه کمیسیون واصلاح شده بمجلس پیشنهادشودباین واسطه بنده عقیده ام این است که این پیشنهادهائی که میفرمائیدآقایان کرده اندکلیتارجوع شودبکمیسیون که باپیشنهادملاحظات شده به مجلس تقدیم شود.
موتمن الملک_اظهاریکه آقای وزیرمالیه فرمودندراجع به ماده۱۲بودآن هیچ مربوط به ماده۱۲نبودبرای اینکه این ماده مقصودش این است که این بودجه وقتی که بیایدبمجلس هرکدام ازمالیات ها راکه مجلس تصویب کردبایدگرفته شودوهرکدام که ردشدنبایندبگیرندوهنوزبودجه به مجلس نیامده است تاااینکه مجلس قدغن کندکه بجزمالیاتها ئی راکه تصویب کرده است نگیرنداین درسال آینده میشودکه وقتی که بودجه به مجلس آمدتمام مالیات هادرآن جانوشته شده است آنوقت هرکدامش رامجلس اجازه داده میگیرندوهرکدامش راردکرده نبایدبگیرنداین راجع است بیکی ازاقتدارات واختیارات مجلس که بعدازآنی که بودجه گذشت بعموم اهالی اعلان میکندکه مالیاتی راکه درضمن بودجه تصویب کرده است قدغن کردیم وهروقت که میخواهندبگیرندبرآنهاست که بگوینداین مالیات صحیح نیست وآنهائی که اینکارراکرده اندباایشان گفته میشودکه مجازات خواهیدشد.
وزیرمالیه_بنده بازتکرارمیکنم که غرض ازابرادم این بودکه مردم ازاین عبارت سوءاستفاده وتغییر میکنندبایدشکلی شودکه جلوگیری ازآن بشودعرض دیگری نداشتم .
ماده۱۶لایحه وزیرقرائت شدکمیسیون اینطورپیشنهادکرده بود.
ماده۱۳وزراءنمیتوانندعلاوه برماخذاعتباراتی که درجزءبودجه برای آنهامنظورشده است خرجی کرده یاعلی رامتصدی شوندکه موجب خرج خارج ازاعتبارات معینه باشدمگراینکه ازطرف مجلس شورای ملی برای ادای آن وجه اعتبارات اضافی داده شده باشد.
دکترعلی خان_بنده اینجااین عبارت راتایک اندازه کافی نمیدانم بهتراین است که تغییرداده شود.
آقاسیدحسین اردبیلی_بنده تقاضامیکنم قبل ازاین که دراین ماده رای گرفته شوددرتبصره که بنده پیشنهادکردم واقای وزیرهم شرحی فرمودندرای گرفته شود
رئیس_ رجوع شدبه کمیسیون باسایرپیشنهادهاملاحظات شده به مجلس راپورت بدهد
حاج سیدابراهیم_این ماده به عقیده بنده یک قدری دست وزیررابرای کارهای فوق العاده که لازم باشدمیبنددوحال دیگربسته برای مجلس است.
افتخارالواعظین_ بنده یک چیزی رالازم میدانم که دراینجاباشدوبدبختانه دراصلاح کمیسیون نیست وآن این است که مینویسد(مگر اینکه ازطرف مجلس شورای ملی برای اداءآن وجه اعتبارات اضافی داده شده باشد)بایداین
هم قیدشده باشد(خودوزیرهم اطلاع محل آن خرج راپیشنهادکرده باشد).دراین ماده اصلاح کمیسیون این قیدنشده است وهمچه میفهماندکه به محض اینکه اعتبارات اضافی داده شودمیتواندخرج کندخوب است این یک جمله درآنجاقیدشود
فهیم الملک_ازبرای اعتبارات اضافی شرایط معینی درموادی که میآیدذکرشده است.
رئیس_دیگردراین خصوص مخالفی هست (اظهاری نشد)
رئیس_پس رای میگیریم بماده۱۳بطوری که کمیسیون پیشنهادکرده کسانی که تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۱۷لایحه وزیرقرائت شدکمیسیون بعبارت ذیل پیشنهادکرده بود.
ماده۱۴ هیچ وزیری نمیتواندبدست آویزمحل مخصوص برمیزان اعتبارات اداره خودبیفزاید.
آقاشیخ ابراهیم_محل را(مدخل) بنویسندبهتراست.
رئیس_رای میگیریم بماده۱۴راپورت کمیسیون کسانیکه موافق هستندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۱۸لایحه وزیرقرائت شدکمیسیون اینطورتصویب کرده بود.
ماده۱۵وزیرمالیه نمیتواندعلاوه برتاخذاعتبارات هروزارت خانه تادیه وجهی رااجازه بدهد.)
رئیس_دراین خصوص اگرمخالفی هست اظهارنمایندگفتندکسی مخالف نیست.رئیس_ پس رای میگیریم کسانیکه این ماده رابطوریکه کمیسیون پیشنهادکرده است تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند
ماده۱۹لایحه وزیرخوانده شدکمیسیون اینطوراصلاح کرده بود
ماده۱۶بودجه مخارج بارعایت تقسیم به فصول وموادپیشنهادمجلس شورای ملی خواهدشد.
رئیس_رای میگیریم برماده۱۶بطوری که کمیسیون اصلاح کرده است کسانیکه تصویب میکنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودند)
ماده۲۰لایحه وزیرخوانده شدکمیسیون به عبارت ذیل اصلاح کرده بود.
ماده۱۷_بودجه هروزارتخانه ماده بماده ازطرف مجلس شورای ملی تصویب میشود.
وزیرمالیه_امکان هم دارد؟
ارباب کیخسروبه عقیده بنده اگرجزءبه جزءمینوشتندبهتربود.م
معززالملک_به عقیده بنده اینکه ماده به ماده تصویب شودیک مقصوددیگری درنظراست وآن این است که وزیراعتباراتی راکه دریک ماده تصویب شده حق نداردکه درماده دیگری بیاوردواین به عقیده بنده تایک اندازه سلب اختیارات وزیررادراداره خودش مینمایدوآنهاکه میگویندفصل بفصل باید تصویب شودبرای این استکه وزیردروزارت خانه خودش که دارای یک اقدارواختیاری باشدومانبایداین قدردست وپای وزیرراببندیم وبه عقیده بنده هم چنانکه وزیرپیشنهادکرده است بفصل تصویب شودبهتراست
فهیم الملک_همینطورکه میفرماینداگرفصل به فصل نوشته میشدآنوقت وزیرنمیتوانست ازفصلی به فصلی دیگرانتقال بدهدواینکه ماده بماده نوشتیم برای این است که فصل یک قسمت زیادی است که شامل موادزیادی خواهدبودوهمانطورکه آقای ارباب اظهارکردندشایدمناسب این بودکه جزءبجزءبنویسیم ووقتی هم که ماده به ماده قراردادیم که ازمجلس بگذرددرصورتیکه یک وقتی لازم میشودکه تغییربدهدولی به ملاحظاتی که دربین است میتواندتغییربدهدولی به ملاحظاتی که دربین است فعلاصلاح نیست که فصل به فصل رای بدهیم
افتخارالواعظین_آن چیزی که دست آقای وزیررامیبنددآن است که بنویسیم بایدجزءبجزءتصویب شودآن خیلی اسباب تنگی رفتارمیشودولی ماده مشتمل براجزائی خواهدبودوپس ازآنکه ماده بماده تصویب شدوزیرمیتوانددرجزئیات آن تصرفاتی بنمایدولی اگرفصل به فصل تصویب شودبنده عرض میکنم که ممکن است یک فصلی مشتمل برچهارهزارتومان خرج باشدواگرمجلس شورای ملی بتواندبعضی نظریات درموادآن بنمایددراینجاقیدکنیم که فصل بفصل رای بدهیم همانطوریکخ گفته شداگرماده بماده تصویب شوددست وپای وزیربسته میشودبنظربنده اگرفصل بفصل تصویب شودمجلس درضیق میافتدبرای اینکه بسامیشودکه دربعضی موادیک اصلی نظریاتی که لازم است ومجلس شورای ملی چون بایدفصل بفصل رای بدهدنمیتوانددرآنهانظریات بکندپس ازبرای اینکه نه مجلس شورای ملی ونه هیئت وزراءدرمضیقه بیفتندقراردادندکه ماده بماده تصویب شودنه فصل بفصل تااینکه مجلس بمضیقه نیفتدوبه جزءبجزءتااینکه وزراءدچارتنگی بشوند.
معززالملک_بنده همینقدرمیخواستم عرض کنم که پیش از
فرمایشات آقای افتخارالواعظین میدانستم که ماده دارای اجزاءمیباشدولی عرض میکنم که مابایدببینیم که سایرجاهادراین خصوص چه کرده اندماهاهم بآنهاتاسی میکنیم.
ارباب کیخسرو_عرض میکنم اینکه آقای معززالملک میگویدکه درخارجه اینطوراست بنده عرض میکنم که ماخوب است مدتی اسم خارجه رابزنیم تاوقتیکه مثل خارجه شدیم آنوقت قانون رامثل قانون آنهاوضع کنیم برای اینکه امروزه مابایدبمقتضیات مملکت خودمان عمل کنیم وتاروزیکه به مقتضیات آنها عمل میکنیم به مضیقات میافتیم
معززالملک_بعضی ازاوقات که یک کلمه خارجه گفته میشودیااینکه اشاره بآن میشود میبینیم که بعضی هابماحمله میکنندبنده هم میدانم که هرمملکتی مقتضیای داردبایدمطابق آن مقتضیات رفتارکردولی آقایان چون دراداره نبوده اندوازترتیبات آن اطلاع ندارندنمیدانندکه مجلس اگربخواهدماده بماده بودجه راتصویب کند وزیرمالیه دچارچه اشکالی خواهدشدآنوقت میفرمایندچون درفرانسه فصل بفصل رای میدهندمیگویندکه اینجاهم فصل بفصل داده شودخیربنده بمقتضای وضع ایران وحال مالیه مملکت عقیده ام این است که فصل بفصل بایدتصویب شود.
مشیرالدوله_بنده میخواستم عرض کنم که کلیه اگرقانون رابرای اجرامینوشتیم بایدیک شکلی بنویسیم که بشوداجرا کردوالااگرمقصودمان این است که قوانینی بنویسیم واجرانشودکه بیجهت تقضییع وقت خودمان رابکنیم برای اینکه این طوراگررای داده شودبعدازاین وزیرهیچ نمیتوانددراداره خودتصرفاتی نمایدودرصورتی که اداراتی که فعلاهست سابقا هیچ نبوده است واین تاسیسات جدیدکه میشودطوری است که هنوزاستوارنیافته است چطورمیشودماده به ماده دربودجه رای دادووزرارامجبورنمودکه بهیچوجه تغییروتصرفی دراداره خودننمایندوبااین ترتیب آیااین راممکن الاجرا میشودتصور کردآقای مخبرفرمودندچون اول کاراست اینطورقرارشدبنده عرض میکنم چون اول کاراست بایدفصل بفصل تصویب شودبرای اینکه درمملکتی که ادارات آن چنانکه عرض کردم جدیدالتاسیس است وخیلی اتفاق میافتدکه محتاج بتغییروتبدیل بشودچطورمیشودوزیررامجبورکردکه نتواندیک اعتبارازیک ماده بماده دیگرانتقال بدهددرصورتیکه بعضی ازاتفاقات اتفاق میافتدکه وزیربرای سهولت جریان کارمجبوراست که این اقدام رابکندمثلاازاجزاءکابینه یک مدیر(پرسنل) بیفزایدیااینکه بخواهدیک اداره برداردوچندنفربراداره دیگربیفزایدواگربخواهدکه برای هرکدام ازآنهالایحه پیشنهادکندواز مجلس شورای ملی بگذراندخیلی طول میکشدوکارهاازصورت جریان میافتدباین جهت بنده تصورمیکنم که اگرمابگوئیم که بودجه بایدماده بماده تصویب شودوزارتخانهادچاریک اشکال خیلی بزرگی خواهندشدبنده هم میخواهم که درمملکت مایک روزی بشودکه وزیرجزءبجزءهم بتواندانتقال بدهدلکن متاسفانه میدانم که این یک آرزوئی است باین زودیها بآن نمیرسیم واین ترتیب کارراخیلی سخت خواهدکرد.
فهیم الملک_درقسمت اول فرمایش آقای مشیرالدوله عرض میکنم که باین ترتیب هیچ فرقی نخواهدبودبین اعتبارات فوق العاده یامنضمه امادرقسمت ثانی ماهم اینجاهیچ تشخیص مابین ماده وفصل قرارنداده ایم که ماده چطورباشدوفصل چطورفقط همین قدرمیدانم که ماده کمترازفصل است ولکن اینکه ماده چه قسمت باشدوتاچه اندازه وچه مقداراست هنوزقراردادی نشده است وبنابراین وزراءمیتوانندکه ماده هاراطوری قراربدهندکه اسباب زحمت آنهانشودومیتوانندتصرفات جزئی داشته باشندولی حتی الامکان ازتصویب ماده هیچ صلاح نیست تجاوزکنیم وفصل بفصل قراربدهیم زیراکه میبینیم تغییرات وتبدیلات آنچه عادتاجاری شده است کمترملاحظه کارشده است اغلب ملاحظه خارجی است پس اگراین تغییرات وتبدیلات هم بقدرامکان بااطلاع مجلس باشد گویاقریب بصلاح است
کاشف_این اظهارات آقای مخبرهبچ منافات نداردیااینکه فصب بفصل رای داده شودبرای اینکه همان مذاکراتیکه درماده میشودهمان مذاکرات درفصل خواهدشدبرای اینکه فصل همیشه حاوی مواداست لابدوقتی فصل خوانده شدموادهم خوانده میشودنهایت اینست که درموقع رای گرفتن یک مرتبه بفصل رای بگیریم واگرچنانچه مابخواهیم همینطوریکه کمیسیون پیشنهادکرده است تصویب کنیم که ماده بماده رای گرفته شودهمانطوریکه آقای مشیرالدوله فرمودندخیلی اسباب اشکال خواهدشدودست وپای وزیرراخواهدبست.
حاج شیخ علی_درشوراول هم مذاکره دراینخصوص خیلی شد بعضی معایبی درفصل هست اگرفصل بفصل تصویب شودواگرماده بماده هم تصویب شودهمینطوربعضی معایب داردمثلابخواهیم درفصل رای بدهیم آنوقت بودجه حکام یک فصل خواهدبودوموادآن یکی حکومت آذربایجان خواهد بودیکی هم حکومت خراسان وهمینطوریکه آنوقت این اختیاربوزارت داده خواهدشدکه یک اعتباری راازماده که نسبت بآذربایجان است نسبت بخراسان انتقال بدهدیاحذف نمایدپس دراین صورت اگرماده بماده تصویب شودواین زحمت رامجلس تحمل نمایدبهتراست ازاین که فصل بفصل تصویب شودوآنوقت اشکالات بزرگی برای ماتولیدکندواگرکه قرارشودماده بماده رای بدهیم آن وقت بیشترمارادچاراشکال خواهدکردبرای اینکه درهرماده مذاکرات زیادخواهدشدوطول میکشدازمجلس بگذرداگرچه فصل بفصل اشکالش بیشتربرای اینکه وقتی نباشدفصل بفصل اخذرای شودبسامیشودکه آقایان دریک فصلی یک ماده راتصویب نمیکنندآنوقت تمام فصل راردمیکنندوآن وقت بیشتردچاراشکال خواهیم شدوانگهی درنظامنامه داخلی ماداردکه هرنماینده میتواندتقاضاکندکه جزءبجزءهم رای گرفته شودپس عقیده بنده این است که نه فصل بفصل رای بگیریم برای آن اشکالات که عرض کردم ونه جزءبجزبرای اینکه خیلی وقت مجلس راتضییع خواهدکردهمانطورکه کمیسیون تصویب کرده است ماده بماده رای بدهیم بهتراست وکمتردچاراشکالی خواهیم شد.
آقاسیدحسین اردبیلی_بنده افسوس میخورم ازاین مذاکرات برای اینکه نزاع لفظی است برای اینکه اگرماده بماده قرارشودکه رای بدهیم آنوقت وزیرماده راطوری پیشنهادخواهدکردکه بتواندتغییری درآن بدهدچنانکه دیدیم درپیشنهادوزیرمعارف درباب وزارت معارف واوقاف موادی راکه ترتیب داده بودندهرکدام یک فصلی بودمشتمل بر بیست ماده وهمه آنهارادریک ماده بطورمخصوصی گنجانیده بودیااگربخواهیم فصل بفصل رای بدهیم بازهم وزیرطوری پیشنهادخواهدکردکه بتواندبه میل خودش بعضی تصرفات کندنظامنامه داخلی مجلس واگذارکرده است بنمایندگان یعنی هروقتی که دیدندخیلی اهمیت داردتجزیه میکنندوجزءبجزءرای میگیرندوالافصل بفصل رای میدهنداین است که بنده تقاضامیکنم که بیش ازاین دراین خصوص مذاکره نشودورای بگیریدکه مطلب تمام شوددراین موقع بیمناسبت نمیدانم که درخصوص آقایانی که غایب میشوندبرای(نمازخواندن)عرض کنم که خوب است نمازخودمان رادرمنزل های خومان بخوانیم درموقعی که برای نهارخوردن میآمدیم برای اینکه حالایک موقعی است که وقت خودمان نیست وقت ملت است وازحق دیگری نمیتوانیم صرف خودمان بکنیم واینکاربه عقیده بنده مشروع نیست
رئیس_حالابایدرای بگیریم گفتند کافی نیست.
آقاشیخ غلامحسین_بعدازاین من گمان میکنم هیچوقت عده برای رای گرفتن کافی نشودبرای اینکه امروزنگاه میکنم میبینم که ازآقایان حاضرطهران خیلی غایب هستند.
گفتندبعضی برای کمیسیون تفتیش نان عایب هستند.
آقاشیخ غلامحسین_آقای سپهداراعظم آقای سرداراسعدآقای مستشارالدوله آقای ممتازالدوله غایب هستنددرصورتیکه جزءکمیسیون تفتیش نان هم نیستند
رئیس_اجازه هم نگرفته اندتقصیربنده هم نیست بقیه شوردراین قانون میگذاریم برای جلسه آتیه آقای حاج شیخ علی سئوالی داشتیدازوزارت مالیه بفرمائید.
حاج شیخعلی_مهمترین مطلبی راکه مجلس شورای ملی نقطه نظرخودازاوقرارداده بودجلب مستخدمین خارجه بودومدتی دراینصددبودتااینکه کابینه سابق این مطلب
راپیشنهادکردندو۱۵نفررارسماًتقاضاکردندکه جلب شودعده ازآنهاتصویب شدوعده ازآنهاراکابینه استردادنموده که یک نظردیگری درآن نموده برگردانندیاپنج نفرحالادرست درنظرم نیست ازآنهاراجع بودبوزارت مالیه که تصویب شدجلب شودوالبته خیلی مهم است وبجهت جریان ترتیب ادارات آن وزارتخانه خیلی لازم است که دراین کاراقدام فوری بشودو حالاازآقای وزیرمالیه مستدعی هستم آن اقدامی راکه دراین باب فرموده اندبفرمایندکه مسبوق شویم.
وزیرمالیه_این مسلم است که جلب این قسم مستخدمین ازراههای دوریک چیزی نیست که درظرف دوسه روزه انجام بگیردعجالتابترتیباتی که مقتضی است ازطرف وزرات امورخارجه اقدام شده است وسئوالی کرده اندمنتظرجواب میباشم.
رئیس_جلسه آتیه روزیکشنبه ودستورآن بقیه دستورامروزاست حالایک ربع تنفس است بعدازآن بتقاضای جمعی ازآقایان جلسه خصوصی تشکیل خواهدشد.
غروب آفتاب جلسه علنی ختم شد.