مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ دی ۱۳۰۴ نشست ۲۳۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ دی ۱۳۰۴ نشست ۲۳۰
جلسه ۲۳۰
صورت مشروح مجلس سه شنبه اول دی ماه هزارو سیصدو چهار مطابق ششم جمادی الثانیه هزارو سیصد و چهل و چهار
مجلس دوساعت و یکربع قبل از ظهر بریاست آقای تدین تشکیل گردید (صورت مجلس یکشنبه ۲۹ آذر ماه را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند)
رئیس- آقای افشار (اجازه)
افشار – قبل از دستور عرضی دارم
رئیس- آقای وحید سعد (اجازه)
وحید سعد- قبل از دستور عرض دارم.
رئیس- آقای سلطان (اجازه)
آقا سید محمد سلطان – بنده را در صورت مجلس دیر آمده بی اجازه نوشته‌اند. در صورتی که بنده اول وقت حاضر بودم گمان می‌کنم اشتباه شده باشد.
رئیس- مراجعه می‌شود آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – عرضی ندارم
رئیس- آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقا میرزا شهاب – می‌خواستم دو فقره را تذکر بدهم که در صورت مجلس فراموش شده است نوشته شود یکی اینکه نوشته‌اند رئیس الوزراء را معرفی کردند چون جلسه اولی بود که خود آقای رئیس الوزراء هم معرفی شدند می‌بایستی اسم ایشان هم نوشته شود. مسئله دیگری که می‌خواهم عرض کنم راجع به بیانات آقای رئیس الوزراء بود که ایشان فرمدند بعدها پروگرام دولت را تقدیم خواهم کرد و در اینجا فراموش شده است نوشته شود خواهش می‌کنم این دو قسمت اصلاح شود.
رئیس- اصلاح می‌شود.آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – اینجا نوشته شده است در ماده بیست و دوم دو پیشنهاد یک از طرف بنده و یکی از طرف آقا میرزا محمد خان وکیل شد آقا میرزا محمد خان پیشنهاد خودشان را مسترد داشتند و پیشنهاد بنده قابل توجه نشد در صورتیکه در پیشنهاد بنده رای گرفته نشد تقاضا می‌کنم این را هم امر بفرمائید اصلاح کنند.
رئیس- آقای دکتر آقایان (اجازه)
دکتر آقایان – بنده عرضم این است اگر اشتباه نکرده باشم در صورت مجلس آقای ناصر ندامانی را غائب بی اجازه ثبت کرده بودند. در صورتیکه ایشان استجازه کرده بودند و در کمسیون هم تصویب شده بود خبرش هم بمجلس می‌رسد. تقاضا می‌کنم مقرر فرمائید اصلاح شود.
رئیس- اصلاح می‌شود. نسبت به صورت مجلس دیگر اعتراضی نیست؟
(اظهاری نشد)
رئیس – صورت مجلس تصویب شد آقای افشار (اجازه)
افشار – تصور می‌کنم همه آقایان هم تصدیق خواهند فرمود که در بین مجالس متعدده که تا امروز در ایران وجود داشته دو مجلس عملیات خیلی بزرگ و مشمشعی نسبت به این مملکت کرده یکی مجلس چهارم از نقطه نظر از بین بردن قرارداد معروف و یکی هم مجلس پنجم از نقطه نظر برداشتن یک قدمهای جدی و عملی نسبت به مملکت البته تاریخ عملیات مارا خیلی بهتر از ما قضاوت خواهد کرد و تمام اسامی ماراکه در نهم آبان ماه بآن ماده واحده رای داده‌ایم با خطوط طلائی خواهد نوشت در همین حال متأسفم بعرض آقایان برسانم که قانونی که در نوزدهم آبانماه باکثریت ۸۰ رأی در اینجا گذراندیم عملیات یکی از وزراء فعلی آن قانون را در انظار داخله و خارجه موهون کرده. به طوری که آقایان می دانند وقتی یک سلطنتی از بین می‌رود و یک حکومت موقتی جای آنرا می‌گیرد تمرهای سلطنت سابق باید سور شارژ بشود و یک تمبرهای دیگری…
بعضی از نمایندگان –(با همهمه) استیضاح می‌کنید؟ سؤال کنید
(صدای رنک رئیس – دعوت به سکوت)
رئیس – موضوع چیست؟
افشار – موضوع تمبرهای سور شارژ شده.
رئیس – بنده حرفی ندارم. در اینکه قبل از دستور آقایان مطالبی که دارند به عرض مجلس برسانند ولی یک مسئله مهمی را لازم میدانم به عرض مجلی برسانم و آن این است که حتی الامکان آقایان توجه بکنند که اثر سوال و استیضاح از میان نرود هر گاه قرار باشد قبل از دستور مذاکراتی بشود و عنوان مذاکرات قبل از دستور یک حرف‌هایی زده شود که به طور استیضاح باشد بنده تصور می‌کنم اثر استیضاح که یک امر مهمی است از بین برود.
بعضی از نمایندگان – صحیح است.
افشار – بنده یک اطلاعاتی دارم به عرض می رسانم اگر هم لازم شد ورقه استیضاح خود را تقدیم می‌کنم.
- اولا تمبرهایی که درست کرده بودند رنگ آمیزی آن مطابق قانون پستی بین المللی به عمل نیامده.
- دوم قیمت تمبر مطابق قانون پستی بین المللی باید به زبان فرانسه و فارسی معین شود و معین نشده.
- سوم این که در روی تمبر باید به زبان فارسی و فرانسه صریحاً نوشته شود پست ایران این هم به عمل نیامده.
- چهارم این که تمبرهای موقتی بایستی به قدر کافی باشد از هر نوع و از هر قسمت آن هم به عمل نیامده به طوری که تمبرهای پاکات پستی ما وقتی به سر حدات خارجه رسیده تمام پاکت‌ها را توقیف کرده‌اند و به عنوان این که این پاکات قاچاق است حتی آقای وزیر پست به برن اطلاع نداده‌اند که یک تصمیمی مجلس شورای ملی گرفته است و این تصمیم مقدسی است از طرف برن به سایر دول اطلاع داده شود که این تمبرهای صحیح مملکتی ایران است وهر کاغذی که در خارجه به یک نفر رسیده است از او جریمه گرفته‌اند وبه واسطه این حرکت که از طرف وزارت پست و تلگراف در اثر بی اطلاعی رؤسای آن اداره به عمل آمده است
- اولا یک وهن بزرگی به قانونی که در این مجلس به اکثریت هشتاد وپنج رأی گذشته وارد آمده است
- ثانیاً وهنی نسبت به اعلی حضرت شهریاری در خارج ایران ….
جمعی از نمایندگان – (همهمه) این طور نیست. اشتباه کرده‌اند.
(صدای زنگ رئیس – دعوت به سکوت)
رئیس – آقای وحید سعد (اجازه)
وحید سعد –شبه نیست که تکیه و ناء به عظمت مشروطیت بسته به تشکیلات بلدیه و معارف است. در مدت بیست سال مشروطیت ملت هنوز نتوانسته‌اند پایه و اساس این بنای معظم را به واسطه تشکیلات بلدیه و معارف و توسعه معارف محکم کنند. آقایان در این دوره پنجم راجع بع این دو موضوع مذاکرات زیاد فرمودند و متأسفانه به جایی نرسیده ولی چون موانع تقریباً مرتفع شده امیدواریم که من بعد اثرات خوب داشته باشد. کلیه عاید ولدیه‌ها باید مصارف شهرها برسد. علت ندارد شیرازی یا اصفهان یا تبریز پول بدهد برای روشنایی شهر خودش که شب در چاله نیفتد و مالیه این پول را به مصارف دیگر برساند. گمان می‌کنم موقع آن رسیده است که آقایان همراهی کنند و به دولت پیشنهاد شود که از این به بعد کلیه عایدات بلدیه‌ها به مصارف محلی شهرها و آبادی آنها برسد. چون همه آقایان در این موضوع به بنده هم عقیده هستند اجازه می‌خواهم از مقام مقدس ریاست مجلس تقاضا کنم که به دولت یعنی به اولین دولت اعلی حضرت پهلوی تذکر داده شود که امروز دوره تجدد است به شکرانه این موهبت الهی موقع آن است که از همین حالا تمام عایدات بلدیه‌ها تخصیص داده شود به آبادی همان شهرها. امیدواریم که وزراء حالیه جدیتی در این امر بکنند و واقعاً لیاقت خودشان را ثابت بکنند که لایق وزارت در دوره اعلی حضرت پهلوی هستند. ولی راجع به معارف می‌خواهم خاطر آقایان را به معارف ایالات و ولایات توجه بدهم. مقصود از معارف خواندن و نوشتن است و جون هر یک از آقایان در حقیقت وکیل کلیه ایران هستند و باید کاملاً احتیاجات محلی و ضروری هر ولایتی را در نظر بگیرند. این است که گمان می‌کنم همه آقایان موافق باشند که در ولایات سر حدی که زبانشان فارسی نیست مثل خوزستان و آذربایجان توسعه معارف در آنجاها بیشتر لازم است البته به هر نحوی هست یک تبلیغاتی در این ولایات می‌شود و جلوگیری از این تبلیغات نمی‌شود مگر به واسطه توسعه معارف. چون این اوقات معارف آذربایجان در حقیقت رقت انگیز است اخیراً وزارت معارف خواست یک رئیس معارف به آذربایجان بفرستد به رتبه مدیر کلی ولی به واسطه کسر بودجه موفق نشدند.
عدل – موفق شدند دکتر میلیسیو هم مساعدت کردند و می‌رود.
وحید سعد –در این موقع که آقایان اعضای کمیسیون بودجه مشغول مطالعه بودجه معارف هستند مخصوصاً موقع را مقتضی می‌بینم که خدمت آقایان تذکر و خواهش کنم که راجع به معارف ولایات دقت کاملی بفرمایند. یعنی از صرفه جویی‌هایی که از مستمریها و شهریه‌ها و حقوقات اضافی شده است یک مقدار به معارف ولایات تخصیص دهند. خصوصاً معارف سرحدی که زبانشان فارسی نیست.
وزیر پست و تلگراف – در باب سؤال آقای افشارصورت سؤالشان را بنویسند و بفرستند به وزارتخانه برای جواب حاضرم.
جمعی از نمایندگان - دستور.
رئیس – خبر کمیسیون بودجه راجع به پرداخت دو دوازدهم مطرح است .(خبر مزبور به شرح ذیل قرائت شد .)
ماده واحد –ورازت مالیه مجاز است کلیه مخارچ مملکتی را به انضمام شهریه و مستمریات و مصارف و حقوق منتظرین خدمت بابت دو ماهه آذر و دی ماه ۱۳۰۴ در حدود دو دوازدهم بودجه سنه ماضیه ۱۳۰۳ به عنوان علی الحساب بپردازد.
رئیس –آقای اخگر (اجازه)
اخگر – گمان می‌کنم نظر آقایان محترم باشد که راجع به مذاکرات بودجه در سنه ماضیه مکرراً در موصوع اصلاحاتی که صحبت می‌شد تذکرداده شد که چون این بودجه هشت ماهه است یک دوازدهم یک دوازدهم تصویب شده و چهار ماهش بیشتر باقی نمانده است. خوب است که این اصلاحات را بگذارید برای سنه آتیه و حالا هم که اواخر دوره پنجم است ما مواجه شده‌ایم عوض یک دوازدهم یک دوازدهم به دو دوازدهم دو دوازدهم. بنده با این نظر موافقم که البته اجزاء ادارات دولتی که خدمت می‌کنند می‌بایستی در آخر ماه حقوقشان را بگیرند. ولی هیچ دلیلی نمی‌بینم که یک ماه بیشتر تصویب کنیم. الان امروز اول برج دی است. ما می‌خواهیم مال آذر و دی را تصویب کنیم و فقط مداخله مجلس را در اصلاحات بودجه برای بیست و دو روز از بقیه عمر مجلس باقی بگذاریم. حالا اگر ده روز یا پانزده روز دیگر بودجه‌ها به مجلس بیاید ما پس از تصویب این دو دوازدهم راجع به بودجه برج دی هم نمی‌توانیم مداخله کنیم چون قبلاً تصویب کرده‌ایم.
شیروانی – این طور نیست.
اخگر – اجازه بخواهید. بعد صحبت بفرمایید. خلاصه مجلس که باید در بودجه نظریات اصلاحیه اش را اعمال کند تصور می‌کنم. به واسطه تصویب این دو دوازدهم که یک دوازدهم ما از پیش تصویب کنیم دیگر مجالی نخواهد بود که نظریات اصلاحیه اعمال شود. بنده معتقدم که فقط اکتفا کنیم به یک دوازدهم برای برج آذر که گذشته و در عوض تصویب یک دوازدهم برج دی سعی کنیم که بودجه‌ها زودتر به مجلس بیاید تا بشود از طرف آقایان نظریات اصلاحیه اعمال شود.به علاوه این نکته را هم باید ملحوظ داشت که این بودجه امسال یا به خواهد بود برای بودجه‌های آینده و البته آقایان حق دارند بیشتر امعان نظر در آنها بکنند. بنابراین بنده عقیده ندارم دو دوازدهم تصویب شود.
وزیر مالیه – گمان می‌کنم کلیه بودجه‌ها تا سه چهار روز دیگر خاتمه پیدا کند. قسمت عمده بودجه‌ها در کمیسیون تصویب شده و طبع و توزیع هم شده و به نظر آقایان هم رسیده است. فقط دو بودجه باقی مانده یکی بودجه وزارت معارف و یکی هم بودجه وزارت مالیه و گمان می‌کنم این دو بودجه هم تا جهار پتج روز دیگر از کمیسیون بگذرد و راپرت آن به مجلس داده شود. نظر دولت از این که ماه بعد را هم نوشته این است که دولت برای مخارجی که دارد معطل نماند و پس از گذشتن بودجه‌ها تکلیف امسال و سال آتیه کلیه وزارتخانه‌ها معلوم شود.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب. (اجازه)
آقا سید یعقوب – نظر بنده در مخالفت با این خبرهمان دردی بود که آقای وحید سعد بیان کردند. دولت دو قسم مخارج دارد. یکی مخارج تشکیلات و یکی مخارج دعا گویی. مخارج تشکیلات را که نمی‌توانیم کم کنیم و تشکیلات هم روز افزون است به واسطه خاطر این که مملکتی که می‌خواهد روی ترقی برود باید تشکیلاتش توسعه پیدا کند. مثلاً الان وزارت فوائد عامه پیشنهادی کرده است برای دف آفات حیوانی و چون عام المنفعه است ناچاریم قبول کتیم. همان طور که آقای وحید سعد بیان کردند بودجه معارف نسبت به سایر بودجه‌ها خیلی کم است. چراکم است؟ برای این که یک مملکتی مه جهل سر تا سر آن را گرفته است آن وقت بودجه معارفش هفتص هزار و کسری. این را هم نمی‌شود در مجلس گفت که بودجه معارف ایران که امروز می‌خواهد ترقی کند این است ولی بودجه مالیه اش هفت کرور است و نطر به این که نمی‌توانیم از بودجه مالیه و سایر تشکیلات بزنیم گفتیم نسبت به تشکیلات حرفی نزنیم. ولی نسبت به مخارج دعا گویی و چاکری قدری ملاحظه کنیم. لهذا بنده در کمیسیون بودجه یک نظری اتخاذ کردم که خوب است نسبت به شهریه‌ها و مستمریها کمیسیون بودجه یک ملاحظه بکند و لا اقل برای معارف که عام المنفعه است یک جایی را پیدا کند. مثلاً خوزستان معارف ندارد. آذربایجان معارف ندارد. بنده هزار مرتبه اینجا عرض کرده‌ام که تشکیلات صحیه جنوب خیلی کم است بلکه هیچ صحیه ندارد. ما این جا به قدری که از مخارج دعا گویی و چاکری کم کنیم می‌توانیم صرف معارف و صحیه کنیم. در همین زمینه هم یک وقت پیشنهادی کردیم ولی آقای وزیر مالیه تشریف آوردند و گفتند باید در آن تجدلد نظر کنیم. به این جهت بنده با تصویب این دو دوازدهم مخالفم.
میرزا عبد الله خان معتمد (مخبر کمیسیون) – راج به آن قسمتی که نماینده محترم در خصوص معارف اظهار فرمودند پریروز هم در کمیسیون بودجه همین مسأله را عنوان فرمودند و خودشان هم اطلاع دارند که درکمیسیون بودجه یک کمیسیون جزئی تشکیل شده است که مشغول رسیدگی به قسمت شهریه‌ها و مستمریها است و تصور می‌کنم در همین دو سه هفته راپرت آن کمیسیون تهیه شده و نظر ایشان کاملاً تأمین شود.
جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است.
کازرونی – بنده با کفایت مذاکرات مخالفم.
رئیس – بفرمائید.
کازرونی –علت مخالفت بنده این است که این لایحه یک دوازدهم یا دو دوازدهم به منزله تمام بودجه است و ما دیگر به صورت‌های جزء بودجه نخواهیم رسید ودر اقلام بودجه نظر نخواهیم کرد. شوخی که نباید بکنیم !! پس خوب است اجازه داده شود اقلا حالا که یک نظریاتی دادبم در این موقع صحبت داشته و اداء وظیفه کرده باشیم. از این جهت بنده با کفایت مذاکرات مخالفم. رئیس – رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات. آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند .
(عده کثیری قیام کردند)
رئیس – مذاکرات کافی است. پیشنهاد آقای اخگری قرائت می‌شود.(با این مضمون خوانده شد .)
بنده پیشنهاد می‌کنم اصلاح ذیل در ماده واحد به عمل آید:
به جای (بابت دو ماهه آذر ودی ماه ۱۳۰۴)نوشته شود :(بابت یک ماهه آذر ماه ۱۳۰۴)
رئیس – آقای اخگر .(اجازه)
اخگر – مقصود بنده همین بود که یک دوازدهم تصویب شود چون همان طوری که وزیر مالیه توضیح دادند تا هفت هشت روز دیگربودجه به مجلس خواهد آمد و در واقع ایشان هم نظر بنده را تأیید فرمودند در این صورت دیگر دلیل ندارد که ما ماهی را که نیامده مخارجش را تصویب کنیم خوب است چند روز تأمل کنیم تا بودجه کل به مجلس بیاید وتصویب شود. از این جهت بنده پیشنهاد کردم که همان یک ماه آذر نوشته و رأی گرفته شود. اگر چنانچه خدای نخواسته تا چند روز دیگر بودجه نیامد و تصویب نشد آن وقت هم ممکن است یک دوازدهم دیگر پیشنهاد کنند و ما هم رأی بدهیم. ولی برای حالا آن یک ماه چندان لزومی ندارد که تصویب شود.
وزیر مالیه – اگر این لایحه را درست بخوانید ملاحظه خواهید فرمود که عنوان (علی الحساب) دارد و این قسمتی که حالا تصویب می‌شود برای این است که اگر مخارج لازمی باشد معطل نماند و این جمله (علی الحساب) که در لایحه نوشته شده نظر آقا را تأمین می‌کند و اگر فرضاً در مجلس نسبت به این بودجه‌ها کم و زیادی شد یا یک نظریاتی اتخاذ شد این عبارت علی الحساب تمام نظریات را تأمین خواهد کرد و از این جهت اشکالی ندارد.
رئیس – آقای مخبر چه می‌فرمایید؟
مخبر – موکول برای مجلس می‌کنم.
رئیس – آقایانی که اجازه گرفته‌اند هیچ کدام عضو کمیسیون بودجه نیستند. رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند .
(چند نفری قیام کردند)
رئیس – تصویب نشد. پیشنهاد آقای طهرانی .(به شرح آتی خوانده شود)
بنده پیشنهاد می‌نمایم که دو تبصره که سابقاً در کمیسیون بودجه تصویب شده است اضافه شود.
رئیس – این دو تبصره را خود کمیسیون مسترد داشته.
آقا شیخ محمد علی طهرانی – بنده پیشنهاد می‌کنم.
رئیس – پس بنویسید بدهید واگر نسخة از راپرتش حاضر است بفرستید تا قرائت شود و معطل نشویم.
طهرانی – بلی نسخه اش حاضراست.
رئیس –بفرستید. (آقای طهرانی ورقه به مقام ریاست ارسال نمودند .)
رئیس – این که لایحه پیشنهادی دولت است.
طهرانی – حالا قرائت می‌کنم –(در محل نطق حاضر شدند.)
تبصره اول که پیشنهاد کرده‌ام:
شهریه‌های شاهزادگان از سلسله قاجاریه که از دویست تومان تجاوز نماید تا دویست تومان پرداخت و زیادتر از دویست تومان توقیف تا به صورت مفصل شهریه و مستمریات رسیدگی شده و تکلیف قطعی آن از طرف کمیسیون بودجه و مجلس مقدس شورای ملی تعیین شود. این تبصره اول بود.
تبصره دوم – مصارف روشنایی مقابر سلاطین قاجاریه به استثنای مصارف مقبره مرحوم مظفر الدین شاه ار ابتدای آذر ماه قطع می‌شود.
رئیس – به عقیده بنده تبصره دوم را نمی‌شود مطرح کرد. برای این که این کار در یک مجلس انقلابی می‌شود و مجلس شورای ملی ایران یم مجلس عادی است و مجلس انقلابی نیست.
طهرانی- تبصره دوم را پس می‌گیرم. این اعتراض را که آقای رئیس فرمودند اولا به کمیسیون سابق متوجه است که چه شد اول آقایان اعضاء کمیسیون این تبصره را قبول کردند. چه شد که بعد مسترد کردند. اما در تبصره اول بنده همین اندازه عرض می‌کنم آن چیزی که از خصایص مجلس شورای ملی است نظر در بودجه مملکتی است. بنده با این آقای کازرونی دو نفری از درب مجلس خارج شدیم. در چند قدمی دیدیم و برای حرکت نعش صد دینار صد دینار پول جمع می‌کنند. با این حال آیا سزاوار است که ناصرالدین میرزا با این که یکی از متمولین بزرگ این مملکت است ماهی پانصد تومان از یک ملتی پول بگیرد که یک جنازه را باین کیفیت حمل می‌کنند ؟به این شکل ما از یک مردمانی که لباس در بر ندارند و کفش به پا ندارند یک شاهی یک شاهی پول بگیریم و آن وقت پانصد تومان پانصد تومان. هزار تومان هزار تومان به یک اشخاصی که در مملکت متمولند می‌دهیم. آیا این شایسته است؟ آیا وجداناً مسئول نیستیم؟ بنده بیش از این صحبت نمی‌کنم و طرفیت با یک فامیل بخصوص را هم ندارم اما همین قدر عرض می‌کنم که از یک دسته ضعیف و اضعف پول گرفتن و به یک دسته اقویا دادن را بنده بر خلاف وجدان و حقیقت و انصاف و حتی به عقیده شخصی بر خلاف دیانت میدانم. حالا کمیسیون بودجه سابق آمده و تبصره اول را نوشته با وجود این چه جهت دارد که توی سر این تبصره بزنیم وآن را از میان ببریم و بگوییم به کسانی که متمول هستند و از خون این ملت بزرگ شده وخون مردم را مکیده‌اند وصاحب ثروت شده‌اند. پول وشهریه داده شود؟ آیا برای ما این مسئله ننگ نیست که گداهای ما دست تکدی پیش اجانب و بیگانگان و کسانی که با آنها هم کیش و هم مذهب نیستند دراز کنند و باین حال از مردم بدبخت این طور پول بگیرند و به کسانی بدهند که تمول زیاد دارند و استحقاق هم ندارند. بنده بر حسب وظیفه وکالتی این را عرض کردم. دیگر آقایان می دانند و وجدان خودشان و حقوق وکالتی و دیانتی خودشان.
رئیس – عقیده کمیسیون چیست؟
مخبر - واگذار می‌کنم به رأی مجلس.
رئیس – رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این پیشنهاد. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند .
(چند نفری قیام کردند.)
رئیس – قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای کازرونی. (این طور خوانده شد .)
بنده پیشنهاد می‌کنم کلمه (علی الحساب) از لایحه حذف شود.
کازرونی –بنده تصور می‌کنم معنی علی الحساب در این جا این است که اجازه بدهید مردداً در حدود یک اقلامی یک پول‌هایی داده شود! اگر آقا توضیح بدهند که مقصود از علی الحساب مردداً نیست و چیز دیگری است بنده قانع می‌شوم و استرداد می‌کنم. اگر شوخی نیست که خوب است که توضیح بدهند. بنده اساساً در لوایحی که از مجلس مقدس می‌گذرد و کلمات شوخی و غیر جدی را وارد کردن خوب نمیدانم. غرض این است که توضیح بدهند مقصود چیست. تا کنون هر چه یک دوازدهم و دو دوازدهم به مجلس آمد کلمه (علی الحساب) را داشت و هر معنی که برای علی الحساب‌های سابق قائل شدیم در این مورد هم قائل خواهیم شد.
مخبر – بنده تصور می‌کنم مقصود آقای کازرونی از این پیشنهادی که کردند این بود که یک قدری صحبت کرده باشند و والا معنی کلمه (علی الحساب) معلوم است چیست. در لایحه نوشته شده (دو دوازدهم) مطابق بودجه سنه گذشته) و اگر کلمه علی الحساب قید نشده بود معنی اش این بود که ما دو دوازدهم را به طور قطع تصویب کرده‌ایم و حال آن که نظر دولت این نبوده است که به طور قطع تصویب شده باشد زیرا ممکن بود در بودجه تفصیلی بعضی زیاد و کم‌ها به عمل آید از این لحاظ دولت این دو دوازدهم را به طور اعتبار اجازه خواسته برای مخارج ضروری و فوری که به طور علی الحساب بپردازد و بعد ازتصویب بودجه هر جا یک زیادی یا کمی حاصل شده باشد محسوب دارند. از این جهت کلمه علی الحساب اشکالی ندارد.
رئیس – رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن پیشنهادآقای کازرونی. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند. (غیر از خود آقای کازر. نی کسی قیام نکرد .)
رئیس – قابل توجه نشده تبصره پیشنهادی آقای شریعت زاده (این طور خوانده شد)
شریعت زاده تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کند:
از کلیه شهریه‌هایی که زاید از دویست تومان است تا دویست تومان تادیه و بقیه توقیف می‌شود تا تکلیف کلی نسبت به شهریه‌ها و مستمریات معین شود.
رئیس –آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده – بنده به پیشنهاد آقای طهرانی رأی ندادم. برای این که تصور می‌کردم مجلس شورای ملی در تصمیمات خودش طوری باید اقدام کند که تصور یک نظریات خاصی نسبت به یک فامیلی نشود. ولی اصولا معتقدم که در شهریه‌ها یک تجاوزات و تعدیاتی می‌شود که رعایت تناسب نمی‌شود. ودر یک مملکتی که اوضاع صحی و معارفی و اوضاع زندگانی مادی آن رقت آور است. البته مجلس شورای ملی وظیفه خودش را در جلوگیری از افراط و تفریط‌ها باید اعمال کند. بنا بر این این پیشنهاد را تقدیم کردم و نظر بنده این بود که در بین اشخاصی که به آنها شهریه داده می‌شود اشخاصی هستند که باید به آنها داده شود ولی از نقطه نظر تعدیل مخارج مملکت و فقر عمومی جامعه و تناسب وضعیت حاضره با مخارج طوری پیشنهاد کردم که به قدر دو سه برابر قوت معمولی یک خانوار بآن اشخاصی که استحقاق دارند داده شود. از این لحاظ پیشنهاد کردم شهریه هائی که زائد بردویست تومان پرداخته شود ومازاد آن توقیف گردد و تصور می‌کنم این پیشنهاد عادلانه است واین اولین موقعی است که مجلس شورای ملی با رعایت تناسب وظیفه خودش را انجام می‌دهد.
رییس- آقامیرزامحمد خان وکیل عضو کمیسیون هستند؟
میرزا محمد خان –خیر ولی مخالفم.
وزیرمالیه –در قسمت شهریه و مستمریات بطوریکه آقای مخبر هم اشاره کردند در کمیسیون بودجه بموجب طرحی که ازطرف مجلس پیشنهاد شده بود که پنجاه هزارتومان از محل مستمریات وشهریه حذف کنند وبمصارف عام المنفعه برسانندیک کمیسیونی معین شده که آن کمیسیون رسیدگی کرده واشخاصی را که بنظر می‌رسد استحقاق اخذ شهریه و مستمریات ندارند صورت انها را خارج ومعین کند ولی حالا اگر بطور کلی ما این پیشنهاد را تصویب کنیم ممکن است اشخاصی در بین انها باشد که مستحق باشند ومجلس صلاح بداند که به آنها داده شود آن وقت آنها هم از بین خواهند رفت. بهر حال آن کمیسیون رسیدگی ودقت خودش را در این کار می‌کند ورایورت جامعی به مجلس تقدیم خواهد کرد وصورت اشخاصی که نباید بگیرند وهمین طور اشخاصی که لازم است باآنها مساعدتی بشود همه را معین خواهد کرد. این قسمت تا هفت هشت روز دیگر تکلیفش معلوم شده ورایو رت آن به مجلس خواهد آمد وآنوقت البته مجلس رسیدگی ودقت خودش را خواهد کرد وشهریه اشخاصی که حقیقتاًاستحقاق اخذ چیزی را ندارند قطع خواهد کرد. در این صورت بهتر این است که این کار در آن موقع بعمل آید وحالا صرف نظر شود.
رئیس-از پیشنهاد آقای شریعت زاده یک استثنائی می‌شود وآن قسمت تبصره پیشنهادی آقای طهرانی بود که بآن رأی گرفته ورد شد. رأی می‌گیریم باین پیشنهاد وبه ترتیبی که عرض کردم آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(چند نفری قیام کردند)
رئیس-تصویب شد پیشنهادآقای اخگر راجع به تجزیه است. (به این کیفیت قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده واحد تجزیه شود. برای آذرعلیحده وبرای دی علیحده رأی گرفته شود.
رئیس-تقاضای تجزیه شده است وماده واحد تجزیه می‌شود.
مدرس –اینجا جای تجزیه نیست. دو فقره که نیست.
رئیس –لازم نیست دوفقره دو جزءاست اول رأی می‌گیریم. بابت یک ماه آذر درحدود یک دوازدهم بودجه سنه ماضیه. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(جمعی قیام کردند)
رئیس-تصویب شد. قسمت دوم بابت دیماه ۱۳۰۴در حدود یک دوازدهم بودجه سنه ماضیه. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند .
(عدهءکثیری قیام نمودند).
رئیس –تصویب شد. رأی می‌گیریم بخود ماده واحد به مجموع دو قسمت با ورقه. آقایانی که موافقند ورقه سفید والا ورقه کبود خواهند داد. (اخذ آراءبعمل آمد).
رئیس –اخذ آراءتمام شد. (شروع به استخراج آراءگردید پس از استخراج ۶۸ورقه سفید تعداد شد).
رئیس –عده حضاره ۹باکثریت ۶۸رأی تصویب شد.
عدهءرأی دهندگان آقایان سهراب زاده حیدر قلی میرزا حشمتی سهراب خان ساکنیان. حاج آقای رضا رفیع. میرزاعلی خان خطیبی. دست غیب. دکتر حسین خان بهرامی. میرزا حسین خان پیرنیا. حاج سید عبدالعلی طباطبائی دیبا. میرزا یوسف خان قایم مقام. میرزامحمد حسین صدرائی. میرزا صادق خان اکبر. فتح الله میرزا هرمزی. میرزا عبدالعزیز. مفتی. شیروانی. میرزا سید احمد احتشام. شیخ هادی طاهری. شیخ جلال الدین. محمدتقی خان اسعد. علائی. ناصر ندامانی. شیخ الاسلام ملایری. میرزا احمد خان اتابکی. حاج شیخ عبدالرحمن صالحی. میرزاشهاب الدین. زاهدی. میرزامحمد خان معظمی. اکبر میرزا. دکتر آقایان. اسکندری. میرزا سید حسن کاشانی. اتحاد. میرزامحمود خان وحید. رهنما. هائم. عظیمی. حسنعلی خان فرمند. اسمعیل خان قشقائی. میرزا محمد تقی دوالقدر. میرزاسید احمدبهبهانی. آشتیانی. سلطان ابراهیم خان افخمی. میرزائی. امیرحسینخان بختیاری. کی استوان سید علاءالدین بهبهانی. میرزاحسینخان. اسفندیاری. نجات. دیوانبیگی. میرزا یداله خان. میرزا عبدالحسین صدر. حاج میرزا اسد اله خان. سلیم ایزدی. میرزا شریعت زاده. حبیب اله خان شادلو. ابوالحسن پیرنیا. عصر انقلاب. میرزالطف اله خان لیقوانی. شوشتری. خوئی. غلامحسین میرزا. میرزامحمد خان وکیل. سید کاظم یزدی. افسر. محمدولی میرزا
یکنفراز نمایندگان- تنفس.
رئیس –هنوزکاری نکرده‌ایم که تنفس بدهیم حالا آقایا ن تشریف می‌آورند (چندنفری از آقایان وارد شدند)(ولی اکثریت حاصل نشد)
رئیس –پس تنفس طبیعی است.
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس از نیمساعت مجدداًتشکیل گردید)
رئیس-خبر کمیسیون بودجه راجع بمستمریات اعضاءپست وتلگراف مطرح است ماده واحد قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده واحده –مجلس شورای ملی بوزارت مالیه اجازه می‌دهد که مبلغ پانزده هزارو یکصدو چهارتومانویکقران وسه عباسی مستمریات سنه ۱۳۰۴اعضای قدیمی ووراث اعضای متوفی وزارت پست وتلگراف رامطابق صورت ضمیمه بطور موقت وبرای سنه مزبور از قرار تومانی یکتومان از محل کل اعتبار شهریه ومستمریات۱۳۰۴مملکتی پرداخت نماید.
رئیس –آقای آقا سید یعقوب آقاسید یعقوب موافقم.
رئیس-آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی –بنده در اصل موضوع مخالفتی ندارم وکاملاموافقم ولی لازم است تذکری به آقای وزیر پست و تلگراف داده شود که یک قسمت از این شهریه هائی که بورثهءاعضای پستخانهای ولایات تعلق دارد وسال گذشته تصویب شده تا چندماه قبل به آنها نرسیده بود. شکایاتی هم در این باب بمارسیدوبنده یک تذکری هم بوزارتخانه مربوطه دادم ومتأسفانه یک ماه قبل هم از اصفهان یک شکایتی رسید که باز یکی دو نفری حقوقشان نرسیده بود و بعلاوه با اینکه مایک کسوراتی هم در لایحه سال گذشته تصویب نکردیم معذالک در آنجاها یک کسوراتی بعمل آمده وروسای پست کرده بودند. بر حسب دستوری که از مرکز رسیده این کسر بعمل آمده وحالا بنده تذکر می‌دهم به آقای وزیر که خوبست یک دستوری بروءسای پست ولایات داده شود که هم حقوق اعضارابدهند وهم کسر نکنند.
وزیر پست وتلگراف در تحت نظر مالیه این قبیل حقوقات تماماًپرداخته می‌شود واگر اتفاقا در تمام مملکت بیک نفری داده نشده باشد وخوبست مستقیماًبه خود بنده مراجعه کنند. البته فوری رسیدگی شده وپرداخت می‌شود.
رئیس-آقای رهنما (اجازه)
رهنما-موافقم.
رئیس –آقای سهراب زاده (اجازه)
سهراب زاده –موافقم.
رئیس –آقای عظیمی (اجازه)
عظیمی –موافقم.
کازرونی –مخالفی ندارد.
رئیس – رأی گرفته می‌شود یا ورقه آقایانی که موافقند ورقه سفد والاورقه کبودخواهند داد (اخذ آراءبعمل آمد)
رئیس –اخذ آراءتمام شد (استخراج آراءبعمل آمد وشصت وشش ورقه سفید تعداد شد)
رئیس – عده حضار ۸۶با کثریت۶۶رأی تصویب شد
اسامی رأی دهندگان –آقایان: کی استوان. تجدد. نجات. عظیمی. آقامیرز ا سید حسن کاشانی. اکبر میرزا. شیروانی. حاج شیخ عبدالرحمن صالحی. ایزدی. صدرائی. شریعت زاده. میرزا محمود خان وحید. دکترحسینخان بهرامی. مفتی. آقامیرزا یدالله خان. سهراب زاده‌هایم. آقا میرزاحسینخعت پیرنیا. افسر. حشمتی. آقاسید حسن اجاق. محمد ولی میرزا. یحی خان زنگنه. اسمعیل خان قشقائی. آقامیرزاصادقخان اکبر. تقی زاده. آقاسیدعبدالعلی ذوالقدر. سلطانی. آقامیرزا شهاب. آقامیرزا حسن خان پیرنیا. آقامیرزا محمدخان وکیل. اخگر. آقامیرزا آقاخان عصر انقلاب. آقامیرزامحمد خان معظمی. غلامحسین میرزا مسعود. آقامیرزا حبیب الله خان شادلو. محمد تقی خان اسعد. حاج میرز ااسدالله. خان. آقامیرزا عبدالله خان معتمد. آقامیرزاعلیرضاقمی. دست غیب. حاج آقارضا رفیع. فرمند. میرزا یوسف خان عدل. آقاشیخ محمد علی طهرانی. زعیم. ابوالحسن خان پیرنیا. میرزا حسینخان اسفندیاری. حاج حسن آقاملک. شیخ الاسلام ملایری. دکتر آقایان. سهراب خان ساکینیان. میرزا جوادخان خوئی. سیف الله خان اسکندری. آقا سید علاءالدین بهبهانی. آقامیرزاعبدالحسین صدر. امیر حسین خان بختیاری. آقا سید محمد علی شوشتری. حاج میرزااحمد خان اتابکی. ناصر ندامانی زاهدی. رهنما. لطف الله خان لیقوانی. سلطان ابراهیم خان افخمی. آقامیرزا علیخان خطیبی.
رئیس- کنترات دکتر ملچارسگی که جزو دستور بود یک نقصی پیدا کرده وبر حسب سابقه باید به کمیسیونهای معارف وخارجه جدید هم برود واین مو کول باین است که راپورتش از این دوکمیسیون بگذرد آنوقت مطرح شود. پیشنهاد ی آقای افسر کرده‌اند قرائت می‌شود. (باین مضمون قرائت شد)
پیشنهادی می‌کنم لایحه دولت به تمبر فردوسی که عایدات آن باید بمصرف مقبره ء فردوسی برسد امروز جزو دستو ر شود.
رئیس –تصور می‌کنم رایورتش هنوز از کمیسیون مربوطه نرسیده است اگر رسید برای جلسه آتیه ممکن است جزو دستو ر شود. از قراریکه بنده تحقیق کردم گویاهنوز نرسیده.آقای حائری وآقای عدل پیشنهادی کرده‌اند هردو راجع بیک موضوع قرائت می‌شود.(اینطور قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم بعد از تصویب حقوق موظفین پست رایورت کمیسیون مالیه وبودجه راجع بدیون دولتی جزءدستور شود حائری زاده بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه دیون عمومی جزء دستور باشد. یوسف عدل.
رئیس – آقای حائری زاده (اجازه)
حائریزاده – یک مدتی است ار اوایل مجلس به این طرف یک عده در مجلس آمده‌اند و ادعای طلب از دولت می‌کنند که بعضی ار این ادعا از طرف دولت تصدیق شده و بعضی نشده در تغقیب تظلم حضرات دولت یک لایحه تقدیم مجلس کرده است برای دیون دولتی که که طریقه پرداختش را در آتیه بدهند. حضرات آنچه به وزارت مالیه مراجعه می‌کنند و وزارت مالیه ما یک لایحه به مجلس پیشنهاد کرده‌ایم اگر مجلس تصویب کرد داده خواهد شد و حقیقتا یک روزی باید تکلیف این‌ها معین شود. بنده معتقدم که این راپورت جزء دستور شود که بلکه زودتر تکلیف این حضرات معلوم شود.
رئیس – آقای معتمد.
میرزا عبدالله خان معتمد – بنده با پیشنهاد آقای حایری زاده کمال موافقت را دارم ولی نه برای امروز. چون امروز بیست دقیقه بیشتر وقت نداریم و بنده یک لایحه مختصری پیشنهاد کردم که در ظرف این بیست دقیقه امروز می‌گذرد. خوب است این لایحه امروز جزء دستور شود و موافقت می‌کنم به پیشنهاد آقای حائریزاده برای جلسه آتیه.
رئیس – موافقت میکنیدیا این است که در درجه ی اول دستورجلسه آتیه شود؟
حائریزاده –بلی.
یک نفر از نمایندگان –قانون ممیزی.
رئیس – راپورت قانون ممیزی هر وقت برسد البته جزو دستور می‌شود اختیارش بامجلس است. پیشنهاد –آقای طهرانی (اینطور خوانده شد)
- اینجانب پیشنهاد مینمایمکه لایحه بلدیه جزءدستور شود ولایحه ملچارسکی از دستور خارج شود.
رئیس – آقای طهرانی (اجازه)
طهرانی –چون لایحه ملچارسکی از دستور خارج شده است بنده از آن قسمت حرفی نمی‌زنم ولی راجع ببلدیه عرض می‌کنم بلدیه وانجمن‌های ایا لتی وولایتی بااینکه یکی ازستون‌های مشروطیت هستند هنوز تمام بلدیه‌های ایران غیر قانونی است ومعلوم نیست این پولهائی راکه می‌گیرند بچه مصرف میرسانند ومخصوصاًبنده اطلاع دارم که وزارت مالیه عوائد آذربایجان راگرفته‌اند وثلث آنرا ببلدیه آنجا نمی‌دهند.
بلدیه چیزی است که اساس مشروطیت روی او است از این جهت پیشنهاد می‌کنم این مسئله دستور امروز شود ومطرح شود.
رئیس- آقای امامی (اجازه)
امامی- الان یک پیشنهادی تقدیم کردیم با آقای رهنمادر جلسه گذشته هم آقای دیباپیشنهادی کردند راجع بخیرکمیسیون بودجه به مجلس تقدیم شده است آقای رئیس هم فرمودند در جلسه آتیه جزء دستور می‌شود. استدعامیکنم آنرا دردستور مقدم بدارید چون کار ی نداریم وپبجدقیقه هم بیشتر معطلی ندارد.
رئیس- جزءدستور هست پیشنهاد آقای طهرانی باید تکلیفش معلوم شود که از کمیسیون داخله که سابقاًاین لایحه درآنجا بوده است گذشته یاخیروگمان می‌کنم درصورتی هم که از این کمیسیون گذشته باشد محتاج براپورت جدید است که از کمیسیون فعلی داخله برسد پیشنهادآقای اخگر گویا مورد نداشته باشد درهر حال قرائت می‌شود. (اینطور قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم جلسه آینده دردرجه اول بودجه هائی که حاضر است مطرح شود.
رئیس – این مورد ندارد برای اینکه بودجه‌ها یک مرتبه باید بیاید آن هم در ضمن یک لایحه که مشتمل بر موارد قانونی باشد.
پیشنهاد آقای روحی (باین مضمون قرائت شد)
پیشنهاد می‌کند که موارد اصلاحیه قانون استخدام جزءدستور شود.
روحی – بنده تو ضیح زیادی ندارم همینقدر عرض می‌کنم که بعضی از موارد قانون استخدام که بکمیسیون ارجاع شده بود اینهامحتاج الیه مملکت است. دولت الان مواجه است بااجرای قانون استخدام وبعلاوه یکعده اشخاص فاضل باتقوی هم از حقوق خودشان محروم مانده‌اند چون چیزی هم بعمر مجلس باقی نمانده است استدعامیکنمآقایان موافقت فرمایند این مسئله جزءدستورشود.
رئیس- آقای عدل (اجازه)
عدل –بنده فرمایشات آقای روحی را رد نمی‌کنم البته اصلاح قانون استخدام لازم است ولی راپورتش حاضر شود وبیاید به مجلس سه چهار ماده اش مانده است وتمام نشده انشاءالله این چندماده اش هم تمام می‌شود وچند جلسه دیگرحاضر می‌شود می‌آوریم به مجلس آنوقت مطرح می‌شود.
رئیس –پیشنهاد آقایان رهنمادولت آبادی ومیرزاعبدالله خان معتمد تصورمیکنم محتاج بقرائت نباشد چون جزء دستورهست خیر کمیسیون بودجه قرائت می‌شود .(بمضون ذیل قرائت شد)
ماده واحد ه – وزارت مالیه مجاز است به پاس خدمات آقای میر صادق خان طباطبائی وکیل از فروردین ۱۳۰۴ماهی یک صد تومان شهریه از محل اعتبار شهریه و مستمریات درباره مشار الیه برقرار و پرداخت نماید.
رئیس – آقای شیروانی.
شیروانی – اولا بنده این شخص را خدمتشان ارادت ندارم یعنی نمی‌شناسم و نمی دانم این شخص کیست.
یک نفر از نمایندگان –مرحوم شده.
کازرونی – مرحوم نشده.
شیروانی – خدا عمرشان را زیاد کند. عرض کنم از اول این دوره آقایان در ضمن اظهاراتی که بنده کرده‌ام عقایدم را البته احساس فرموده‌اند که در جریان‌ها یک عقاید اصلی و عمومی دارم و هیچ وقت هم نظرم به اشخاصی نبوده ودر این قبیل مسائل هم هیچ داخل این نمی‌شوم که فلان شخص خوب آدمی بوده است یا بد بوده است و مخصوصا راجع به این شخص آمده‌اند و یک چیزهایی هم به من گفته‌اند که این شخص با قشون روس آمده و آذربایجان را غارت کرده است.
طباطبایی دیبا – این طور نیست. اشتباه کرده‌اند. توهین می‌کنند.
(همهمه نمایندگان - صدای زنگ رئیس)
امامی – هیچ کاری نکرده است. اشتباه می‌کنید.
شیروانی – ما چندی قبل آقا را انتخاب کرده‌ایم که گاهی مجلس را نظم بدهد. معلوم می‌شود اشتباه کرده‌ایم. بنده در چند دقیقه قبل و همین طور در سابق در همین مجلس راجع به بودجه ممیکت در خصوص شهریه‌ها دیدم که بعضی ار آقایان چه نوع حرارت‌هایی به خرج می‌دادند آن همه شهریه‌هایی که تصویب شده شهریه‌هایی که سابقه داشته؟ شهریه‌هایی که هشت برابر و پنج برابر و چهار برابر بوده است و هر روز نصف شده تا رسیده به تومانی دو ریال و دو قران و اقلان درشت او را تا چهار پنج تا بنده یادداشت کردم که آنها را پیشنهد کنم حذف شود. ولی شاید چند قمن دیگر هم باشد و شاید از این چند قلم که بگذرد تمام این‌هایی که شهریه می‌گیرند یک اشخاصی باشند که مستحق باشند ویک روزهایی هم این شهریه‌ها تصویب شده که مطابق با این ایام نبوده. مطابق با یک روزگار سعی و عمل نبوده. مطابق با یک اوقاتی نبوده که مردم بفهمند در عوض کار باید پول بگیرند نه در عوض مفت خوری. آن روز آن شهریه‌ها تصویب شده است و حالا خواستیم کم. زیاد نکنیم تا این که به طوری که آقایان گفتند کمیسیون تشکیل بشود ودر کمیسیون یک دقتی بشود چون ممکن است در بین آنها یک اشخاصی باشند که یک خدماتی کرده باشند و سوابقی داشته باشند و حق آنها از بین نرود. این بود که بعضی‌ها ساکت شدند ولی من همیشه به این اصل و عقیده خودم باقی هستم و عقیده هم این است که هر وکیلی که وظیفه خودش را بخواهد انجام دهد باید بداند این پول از کجا می‌آید و به کجاها داده می‌شود باید یک قدری دقت به این قضایا داشته باشند. اساسا باید فهمید که شهریه و مستمری ومواجب در مملکت ما یا سایر ممالک از کجا پیدا شده. در سایر چاهای دنیا هم بنده میدانم که یک قوانین و اصولی دارند و یک قوائد و قوانینی هست ولی نه این طور. گفته‌اند اشخاص عاجز باید بروند توی دار العجزه و اشخاص گدا باید بروند توی دار المساکین و اگر خیر خدمت کرده باشند مطابق یک قوانینی به او حقوق می‌دهند. اگر این شخص گداست برود در دارالمساکین و اگر عاجز است برود در دارالعجزه و در آنجا خودش را معالجه کند و اگر چنانچه در قسمت مستخدمین دولت است یعنی بیست سال بیست و پنج سال سی سال خدمت کرده است و حالا پیر شده است عاجز شده است و نمی‌تواند کار بکند باید در تحت قاعده حقوق تقاعد و مطابق قانون استخدام حقوق بگیرد و باید به او حقوق تقاعد بدهند و در سایر جاهای دنیا که زندگانی شان خیلی با ما فرق دارد ترتیب این است. اما در مملکت ما در یک عصری که اراده سنیه در جریان‌های مملکت حکم فرما بوده است در آن عصر هر کسی خدماتی نسبت به دربار انجام می داده (حالا بنده کار ندارم به این که آن خدمات چه بوده) یک حقوق و مواجبی برایش درست می‌کردند. ولی وقتی هم که ما مشروطه شدیم باز هم یک همچو تیپ‌هایی بودند در این مملکت و متأسفانه مشروطه چی‌های ما هم آمدند وکمک کردند و یک حقوق و شهریه‌هایی به آنها داده شد. ولی اشخاصی که دارای یک عقایدی بودند همیشه آن طرف قضیه را هم نگاه کنند و ملاحظه بنمایند. یعنی اگر وکیل هستند باید آن طرف قضیه را هم نگاه کنند وببینند آن دست‌هایی که از یک طرف مالیات به دولت می‌دهد و از طرف دیگر با همان دست به آقای دیبا رأی می‌دهند آن دست‌ها را باید مراعات کرد! یعنی ملاحظه آن دست‌های پر از آبله را که با آن دست از یک طرف پول می‌دهند به صندوق دولت از طرفی هم رأی در صندوق انتخابات می‌اندازد !! ما باید رعایت آنها را بکنیم. بعضی اشخاص هم بودند که این اواخر روی کار آمدند و گقتند این پول‌های مفت را نباید به یک عده اشخاص تنبل و تن پرور داد و به تدریج کم کردند و اگر به صورت شهریه‌های آن زمان و اقلام درشت آن مراجعه کنید می‌بینید که تا حالا چه قدر فرق کرده. ما نباید این قدم‌هایی را که سایرین برداشته‌اند و این شهریه‌ها را کم کرده‌اند بیاییم دوباره از سر بگیریم؟ ما باید اظهار سرور کنیم که آن سابقه دارد حالا تخفیف پیدا می‌کند. یک ایام فترتی هم پیدا شده در این مملکت که یک مردمان هوچی و بی کاره که اسباب زحمت دولت شده بودند ونمی گذا شتند آنها کار کنند دولت‌ها آمدند و یک پول مفت برای آنها برقرار نمودند تا در خانه‌های خودشان بنشینند و مفت بخورند که دولی بتواند کار کند ولی این یک ترتیب ویک فکر غلطی بود که مملکت را با این فکر می‌خواستند اداره کنند و الحمد لله آن عصد هم گذشت. امروز یک مجلس شورای ملی با یک دولت فعالی دارد کار می‌کند و این ترتیبات هم در بین نیست. بنده می خواهن هر یک شاهی از این پول‌هایی که گرفته می‌شود به مص ف بیهوده نرسد و حساب آن یک شاهی را هم بفهمم و اگر صد دینار داده می‌شود باید در مقابل آن صد دینار توضیح بدهند که این پول برای چه ودر مقابل چه خدمتی و چه سوابقی داده می‌شود. بنده می‌خواهم بفهمم به این شخص طباطبایی برای چه می‌خواهند بدهند؟ اگر گذاشت همان طوریکه عرض کردم برود دارالمساکین واگر عاجز است برود دارالعجز. اگر سوابق خدمت دارد برود جزء متقاعدین دولت. این چه صیغه‌ای است که ما ماهی صد تومان که در سال می‌شود هزارو دویست تومان واز هرهزار ودویست نفر پابرهنه به اسم سرانه می‌گیریم بدهیم به این شخص؟ بنده می‌خواهم بفهمم که این پول به این شخص برای چه داده می‌شود؟ یک لایحه آمده است از کمیسیون بودجه که از محل شهریه و مستمریها این شهریه داده شود. مثل اینکه محل شهریه‌ها ومستمری‌ها یک چاهی است که پول دور ریخته در آنجا هست که فلان از محل شهریه‌ها ؟! از جواب‌هایی که ممکن است به من بدهید و من قبلا جواب می‌دهم این است که ممکن است بگویند بودجه مملکت زیاد نمی‌شود از محل شهریه‌ها و مستمریات است. بنده نمی دانم محل شهریه. مستمریات ار کجا است. پولش را که می‌دهد؟ آیا غیر از این است که این ملت این پول را می‌دهد؟ همان پولها است که یک شاهی ویک شاهی جمع می‌شود وآن وقت محل شهریه‌ها و مستمریات می‌شود وصد تومان صد تومان شهریه به مفت خورها داده می‌شود. ما آن کارهایی که گذسته است حالا نمی‌توانیم جلوش را بگیریم ولی دیگر نباید یک راه جدیدی باز کنیم. خوب اگر قدم جدیدی نمی‌توانیم بر داریم دیگر چرا در همچو کار انحطاطی مداخله می‌کنیم یعنی حالا دیگر برای چه پول مفت بدهیم. یعنی حالا این آقا اگر آدم زحمت کشی هستند د رمملکت است چون کار هست و روز به روز هم کار زیاد می‌شود ایشان هم کار کنند. بنده صاف می‌گویم اگر هم کار نیست بروند عملگی کنند زحمت بکشند دوندگی کنند فعالیت به خرج بدهند ونان پیدا کنند. نان مفت به کسی نباید داد این هزار ودوسیت تومان از بودجه مملکتی کم شدن را بنده آن قدر اهمیت نمی‌دهم ولی می‌گویم بگذارید مردم اتکاء به نفس پیدا کنند وبرای این که اگر راه باز بشود برای پول مفت دادن یک میرزا صادق خان طباطبایی اصفهانیهم پیدا می‌شود و می‌گوید به همان دلیلی که به میرزا صادق خان آذربایجانی دادید به من هم بدهید. بنا بر این بنده از آقای دیبا خواهش می‌کنم که عصبانی نشوند و چون ایشان یکی از آزادی خواهان قدیمی هستند در این قبیل موارد که مربوط به حیثیت یک جامعه است بیشتر دقت بفرمایند و به این آدم اگر فقیری است و می‌خواهند حقوق داده شود آدم فقیر در آذربایجان خیلی است که در توی کوچه‌های آذربایجان می‌خوابند و از گرسنگی می‌میرند.چرا فکری برای آنها نمی‌کنید که یک چیز هم به آنها داده شود؟ این است که بنده کاملا با این شهریه و هر شهریه که بیاید مجلس مخالفم.
میرزا عبد الله خان معتمد مخبر کمیسیون – آقای شیروانی در بدو فرمایشات خودشان فرمودند که این شخص را نمی‌شناسم ولی این دلیلی نمی‌شود که از حال ایشان کاملا اطلاع نداشته باشندو در عین حال فرمودند مه اطلاعاتی از این شخص به بنده داده شد که بنده وتمام آقایان آذربایجانی‌ها اطلاع داریم که این اطلاعات بر خلاف واقع است. اما قسمت اینکه سابقه ایشان چه بوده وبچه حق می‌خواهند ایشان ماهی صد تومان شهریه بگیرند وچرا دولت این پیشنهاد را کرده است اگر معتقد هستند که پیشنهادهائیکه دولت مخصوصاًدولتی که سابقاًسر کار بود و کاملا طرف اعتماد و اطمینان مجلس بود می‌کرد ه از روی اطلاعات صحیح واساسی بوده این فرمایش رانمی فرمودند واگر مقدمه پیشنهاد دولت را می‌فرمودند میدیدندکه مقدمهءراکه دولت در پیشنهاد خودش ذکر کرده خدمات آقای میرزاصادق خان را جزءبجز ذکر کرده. مثلاًمینویسد که ایشان قریب بیست وسه سال درخدمات دولتی مشغول بوده واخیرابواسطه کبر سن وعلت مزاج محروم مانده‌اند از اینکه بتوانند خدمات خودشان را ارائه بدهند واگر لایحه دولت راملاحظه کرده باشند میدانند که این پیشنهاد نه فقط در مجلس پنجم درتاریخ ۱۴قوس در تحت لایحه ۷۱۹۳ هم تقدیم مجلس شده است ..
شیروانی –رد شده است.
مخبر –ودولت صدوپنجاه تومان پیشنهاد کرده بود ودر مجلس سابق هم رد نشده بود ودر کمیسیون بودجه هم مورد توجه واقع شد وخبرش هم حاضر شد ولی چون عمر مجلس وفا نکرد ازاین جهت مطرح نشد والبته راجع بسوابق خدمات این شخص آقایان نمایندگان آذربایجان خیلی بهتر از بنده می‌توانند دفاع کنند. ولی چیزی که بنده باید عرض کنم این است که مخصوصا نسبت باین موضوع در کمیسیون بودجه دت کامل شد ونظر اعضاء اکثریت کمیسیون هم این بود که با لایحه دولت موافقت کند واین پول راباین شخص بدهند.
رئیس-آقای دست غیب.
دست غیب –موافقم.
رئیس – آقای طهرانی.
طهرانی - موافقم.
رئیس – آقای حاج حسن آقاملک (اجازه)
حاج حسن آقا – موافقم.
رئیس – آقای امامی.
امامی – موافقم.
رئیس – آقای رضوی. (اجازه)
رضوی – بنده مخالفم چند روز قبل درکمیسیون قوانین مالیه نماینده دولت آمده بود ومیگفت که پول برای اجرای قانون ممیزی نداریم. باید یک مالیاتی تحمیل کنیم مثلا تومانی دهشاهی وخرواری پبج من مالیات تحمیل نمائیم بواسطه اینکه پول برای تهیه وسائل اجراءاین قانون نداریم. بنده عرض می‌کنم اگر شما پول ندارید پس دیگر آنها چیست ؟که هر روز مستمری وشهریه بذل وبخشش می‌کنید واگر پول هست چطور می‌گویند پول نداریم وباید مالیات جدیدی بر مردم تحمیل کنیم؟ از این جهت با این لایحه مخالفم بعلاوه آقای معتمدالسطنه فرمودند که این لایحه ردشدهوبا اینکه چون دیدند درمجلس چهارم زمینه ندارد نیاوردند و دراین مجلس هم امیدواریم رد شود. مخبر – توضیحات بنده را آقای رضوی سوء تعبیر فرمودند وطور دیگر جلوه دادند درصورتی که بنده عرض نکردم این لایحه رد شد وخیلی متأسفم که در مجلس علنی تهمت می‌زنند؟ بنده عرض کردم که این لایحه در کمیسیون بودجه تصویب شد ولی چون عمر مجلس وفا نکرد از جهت نیاوردند به مجلس وبعلاوه این شهریه برای این است که مستخدمین دولت مستظهر باشند که درازاء خدمتی که می‌کنند یک قدردانی هم خواهد شد واین شخص هم بیست وسه سال بدولت خدمت کرده است.
رئیس – آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب – موافقم.
شیروانی – ایشان موافقندیامخالف؟
رئیس – موافقند.
شیروانی – (اشاره بآقای مخبر) آقا هم موافق بودند،؟
رئیس- ایشان توضیح نطق خودشان را دادند.
دست غیب – (خطاب بآقای شیروانی) حالا اجازه میفرمائید ؟؟ بعقیده بنده موضوعات داخل هم می‌شود یک موضوع کلیه راجع به شهریه‌ها است که آقای شیروانی فرمودند ویک موضوع هم راجع بشخص میرزا صادق خان طباطبا ئی است که آن را هم یک قسمتش را آقای شیروانی اظهار فرمودند وگاهی هم عصبانی شدند وبلفظ مفتخور ادا کردند وبنده اگر بخواهم داخل در اینموضوع آخری بشوم می‌توانم شرح مبسوطی عرض کنم وجواب کارهای کافی هم برای ایشان مرتب وحاضر کرده دارم …مسئله اینکه میفرماینددولت دارالعجزه ودار المساکنین درست نکرده هیچ ربطی باین موضوع ندارد. واینطور هم که می‌فرمایند نیست. اولا ما باید ببینیم که مبدأ ومنشأبرقراری شهریه چه بوده است؟ وچطور شده که یک شهریه هائی در باره اشخاصی برقرار کرده‌اند؟ همانطورکه فرمودند در سایر جاهاهم این اصل برقرار است و در این مملکت هم بفرموده آقادوسه چیز موجب این مسئله شده است که یکی از آنهارا هم خودشان فرمودنداما راجع بآن کلمه که درطی عباراتشان اظهار داشتند (فرمودند مشروطه چه و هوچی) بنده این را توهین میدانم …
شیروانی- مشروطه چی نگفتم.
دست غیب –فرمودید تندنویسهانوشته‌اند. من این را توهین میدانم برای اینکه بواسطه همان ترتیباتی که ایشان می‌فرمایند بمشروطه باید احترام کردوبواسطه همان هوچیها بود که ما حالا آمده‌ایم واین جا نشسته‌ایم واول ما خودمان هم مثل آنها بودیم وبعد آمدیم اینجا نشستیم …
بعضی از نمایندگان- (با همهمه) این طور نیست.
شیروانی – اگر خودتان بوده‌اید بکسی مربوط نیست.
(صدای زنگ رئیس)
دست غیب – آقایان میدانند که بااین همهمه بنده از حرف زدن نمی‌افتم یادم می‌آید که دردوره چهارم آقای رئیس یک عبارتی در مقابل هوچی فرمودند وترجمه این کلمه این است یعنی آن اشخاصی که برای مشروطه جان بازی کردند نهایت حالا اصطلاحی شده است. ایشان یکعبارت در مقابل هوچی آوردند (چیوچی) واین برای این بوده است که چون لفظ دیگری نداشته‌اند که وسیله توهین بشود در مقابل آزادی خواهان این لفظ را اختراع کردند.علی ای تقدیر این لفظ را دیگر نباید ادا کرد. اما شهریه که دولت ایران از چندی باین طرف وسالیان درازمیداده است بواسطه دو چیز بوده است. یکی بواسطه خدماتی بوده است که مردم نسبت به دولت ایران کرده‌اند وبرای افتخار از طرف دولت بآنها یک شهریه هائی می‌دادند واگر آقا بخواهند در این موضو ع مخالفت بفرمایند بنده اسامی خادمینی را که شهریه داشته‌اند می‌برم که نه آقا ونه مخالف دیگری بتواند بگوید که برا ی عجز یا گدایی (که مکرر ایشان ادا کردند) شهریه بآنها نمی‌دادند. بلکه فقط برای خدماتی بوده است که نسبت بدولت ایران کرده‌اند برای افتخار این حقوق از طرف دولت بآنها داده شد. اما راجع بخصوص آقای طباطبائی وکیلی. سوابق خدمات ایشان را البته آذر بایجانی‌ها بهتر اطلاع دارند. واین را هم که آنها تکذیب کردند وگفتند این طور نیست. واما اینکه فرمودند این شخص اگر مستخدم بوده وحالا پیر شده باید حقوق تقاعد بگیرد. بنده عرض می‌کنم آقایان فکر کنند که قانون استخدام را کی گذراندند؟ وحقوق تقاعد را کی تصویب کردند. این حقوق تقاعدی که تصویب کرده‌اند نسبت به اشخاصی که شصت سال قبل خدمت کرده‌اند زمینه ندارد. در دوره چهارم حقوق تقاعد راکه ما تصویب کردیم برای این بود که کسیکه بعدها سی سال پنجاه سال خدمت کرد و عمرش را روی خدمت دولت گذاشت در موقع پیری یک حقوقی به او بدهند ومطابق قانون استخدامی که در دوره چهارم گذشته باو نمی‌توانند چیزی بدهند. آیا بفرموده آقای شیروانی حالا این شخص پیر شده وبعد از مدتها که بدولت خدمت کرده برود وگدائی کند؟ آیا این شایسته است که این شخص با این همه سوابق خدمت برود گدائی کند؟ برای چه؟ برای اینکه آقای شیروانی عصبانی میشوندو درپشت تریبون هی می‌فرمایند دارالعجزه. دارالمساکنین. فلان. فلان ؟؟ پس بهتر این است که در این قضایا التفات بفرمایند ودر موضوع اینکه مستخدمین دولت باید شرافتمندانه باشند ودر انظار خارجه و داخله سر شکسته نباشند توجهی بفرمایندکه نگویند این شخص بعد از پنجاه سال خدمت بدولت حالا افتاده است بروزگار گدائی. ملاحظه بفرمائید این حقوقی را که بآقای طباطبائی می‌دهند در مقابل چه خدمتی است که بدولت کرده؟ وحالا بواسطه اینکه نمی‌شود داخل در مستخدمین و متقاعدینش کرد از این جهت گفته‌اند این حقوق را بهش بدهند.
شیروانی – بنده توضیحی دارم.
رئیس – بفرمائید.
شیروانی - بنده در ضمن عرایضم هیچ وقت مشروطه چه عرض نکردم ومشروطیت مقامش خیلی محترم تر از این است که مترادف یا کلمه هوچی استعمال شود وبنده مشروطه چی وهوچی را مترادف قرار ندادم ودر دوره چهارم هم آقای رئیس راجع به هوچی اظهار نفرمودند.
رئیس – مذاکرات کافی است؟
جمعی از نمایندگان اظهار نمودند کافی است. وبعضی می‌گفتند نیست.
رئیس – رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات …
افسر – بنده مخالفم.
رئیس – با چه؟ یا کفایت مذاکرات؟
افسر – بلی.
رئیس – بفرمائید.
افسر – بنده مخالفتم از این جهت است. چون دراینجا یک مذاکرات اصولی شد و یک مذاکرات خصوصی وشخصی. در مقابل مذاکرات شخصی که اظهار داشتند این شخص نمی‌شناسیم کسی معرفی نکرد وآقای مخبر هم که اظهار نفرمودند آقایان آذر بایجانی بهتر اطلاع دارند متأسفانه از آقایان هم یکنفر دفاع نکرد ند وبنده که الان می‌خواهم رأی بدهم نمیدانم چه کنم برای اینکه اصولا با این شهریه‌ها مخالفم ولی شاید یک نفری که از سوابق این شخص اطلاع دارد اگر توضیح بدهد بنده هم موافق شوم ولی هیچکس دفا ع نکرد آقای مخبر هم که دفاعشان مربوط به لایحه کمیسیون بود. پس بنابر این هرچه که دولت پیشنهاد نماید ما باید قبول کنیم وهیچ حرف نزنیم در صورتی که این طور نیست وما باید عقاید خودمانرا بگوئیم وعلی ای حال چون کسی این شخص را معرفی نکرد ه وشاید غالباً هم او را نمی‌شناسند بنده مذاکرات را کافی نمیدانم واز این جهت با کفایت مذاکرا ت مخالفم.
رئیس – رأی – بگیریم بکفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده برخاستند)
رئیس – بفرمائید نتیجه مشکوک شد. استدعا می‌کنم آقایان صبر بفرمایند تا عده را بشمارند چون بعضی از آقایان می‌ایستند وبعضی می‌نشینند و عده معلوم نمی‌شود مجددا رأی می‌گیریم آقایانی که مذاکرات را کافی می دانند قیام فرمایند .
(اغلب قیام نمودند.)
معلوم می‌شود کافی است پیشنهاد ختم جلسه شده است.
(همهه نمایندگان)
بعضی از نمایندگان - رأی بگیرید یک نفر از نمایندگان –پس گرفتیم.
رئیس – پس گرفتید. پیشنهاد آقای شریعتمدار راجع به اصل ماده کرده‌اند (به ترتیب ذیل خوانده شد .)
شریعت زاده پیشنهاد می‌کند که درباره میرزا صادق خان وکیلی نود و هشت تومان شهریه مقرر شود.
رئیس – بفرمایید.
شریعت زاده – بنده برای این که دلائل لزوم تقدیم را به عرض آقایان برسانم لازم میدانم یک مقدمه خیلی مختصری را عرض کنم و خیلی هم متأسفم که در این مقدمه با عده از آقایان رفقا و همکاران محترم خود مخالفت نظری می‌کنم. البته اصولا باید در نظر گرفته شود که باید در مملکت از مفت خوری جلوگیری کرد ولی البته بدون مطالعه نمی‌توانیم این اصل را در تمام عناصر ایرانی شامل کنیم. راجع به میرزا صادق خان وکیلی عرض می‌کنم که ایشان قبل از مشروطیت مشغول انجام خدماتی برای مملکت بوده‌اند ودر تمام مدت عمرشان خدماتی کرده‌اند و البته اوضاع زندگی شان در کمال پریشانی است ودر مشروطیت یکی از فرزندان لایق مملکت یعنی از افراد آزادی خواه و کسانی که در شکستن رنجیرهای اسارت استبداد عملیاتشان در آذربایجان مؤثر بود و همین شخص بوده وبواسطه غارتهای که نسبت به این شخص و خانواده اش شده است اسنادش موجود نبوده است که وزارت مالیه بتواند به موجب ان اسناد و بر طبق قانون استخدام حقوق تقاعد به او بدهد به اضافه خدمات این شخص نسبت به دولتهائی که سابقا سر کار امده‌اند تمام مطابق یک اسنادی معین است ولی همانطور که عرض کردم در اثر همان غارتهائی که شده است ان اسناد مفقود شده است از این جهت برای قدردانی از خدمات یک عنصر و فرزند لایق ایران که در تمام مراحل زندگانیش خدمات و فداکاریهائی باین مملکت کرده است و حالا هم پیر و فقیرشده است اینطور مقتضی دیدند که یک حقوقی باو بدهند در این صورت شایسته نیست که گفته شود چون اصولا مفتخوری بد است لهذا باید این ادم هم محکوم بمرگ شود این است که بنده کاملا مخالفم و عقیده‌ام این است که اشخاصی که برای سعادت مملکت خدماتی کرده‌اند لازم است که جامه ایرانی برای حفظ شرافت خودش از این گونه اشخاص خادم قدردانی کند و اتیه انها را تامین نماید بنابراین بنده این پیشنهاد را کردم برای اینکه بتوانم بوسیله ان این عرایض عرض کنم و حالا هم پیشنهاد خودم را مسترد میدانم
رئیس- پیشنهاد اقای قشقائی (به این مضمون خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماهی ۵۰ تومان برای میرزا صادق خان معین شود
رئیس آقای قشقائی (اجازه)
قشقائی ـ بنده با اینکه در دستور جزء مخالفان اسمم را یادداشت کرده بودم و اجازه هم خواسته بودم ملی موقع نشد که عرض بکنم از این جهت این پیشنهاد را تقدیم کردم که بتوانم عرایض خودم را عرض کنم. در اینجا سی و نه سال برای اجلال الملک سابق سابقه خدمت معین کرده است و یک سال از این مدت را می‌نویسد به سمت ایلخانی گری قشقایی بوده است خواستم عرض کنم که با مرحوم ناظم الدوله در شیراز بودند ولی ایلخانی قشقایی نبوده.
آقا سید عبدالحسین صدر – خیر خیر بودند.
قشقایی – خیر نبودند. آقا سید یعقوب – بودند فراموش کرده. اید.
رئیس – بسیار خوب بودند یا نبودند. راجع به پیشنهادتان صحبت بفرمایید.
قشقایی – مقصود بنده همین بود که پنچاه تومان برایشان معین شود.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب. (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده خیلی متأسفم از آقای شیروانی که یک نفر عنصر فعال و هم عقیده در این مسائل هستیم که حقیقت تاریخ زندگانی این سید محترم برایشان مخفی است. بنده استدعا می‌کنم ایشان رجوع بفرمایند به روز نامه‌های دوره دوم مجلس ببینید چه صدماتی به این شخص محترم وارد آمده است. روس‌ها خانهاش را چاپیدند تبعیدش کردند و بالاخره هزار بد بختی به سرش وارد آوردند و بنده اسمش را نمی‌دانستم و آنوقت لقبش را می‌گفتند «اجلال الملک» واین شخص برای مشروطیت در مقابل هزار نوع زحمت و مشقت و ایستادگی کرد.بنده تصور می‌کنم آقای شیروانی که یک نفر وکیل مبرز حقوقدانی هستند و اگر به تاریخچه زندگانی این شخص مراجعه می‌فرمودند هیچ وقت این فرمایشات را نمی‌فرمودند. اما راجع به فرمایش آقای قشقایی عرض می‌کنم که اگر نظرشان باشد بعد از گرفتن حاج نصر الله خان نظام الدوله همین اجلال الملک را مأمور ایل قشقایی کردند رجوع کنید ببینید.بنده وکیل شیراز هستم و کاملا اطلاع دارم وخود آقای شیروانی هم که با بنده در این قبیل مسائل موافق هستند گمان می‌کنم تصدیق بفرمایند که اگر ما با مشروطه طلبها موافقت و همراهی نکنیم آنوفت به کلی مشروطه از بین می‌رود دیگر کسی پیدا نمی‌شود که برای حفظ مشروطیت خدمتی بنماید پس بنابر این بگذارید این روح مشروطه خواهی همیشه باقی باشد.
رئیس- عقیده مخبر کمیسیون چیست؟
قشقایی – بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی – بنده چون نظامات مجلس را خیلی میل دارم رعایت کنم (و عرایضم را هم عرض کرده بودند و نمی‌خواستم تجدید کنم) واین ترتیب را خوب سابقه نمیدانم که پیشنهاداتی راجع به یک موضوعی بشود وآنوقت چیزهای دیگری گفته شود. ولی چون مخصوصا رفیق محترم من آقای شریعت زاده از این این ترتیبی که بنده خوب نمیدانم استفاده کردند بنده هم می‌خواهم عین این استفاده را در این جلسه بکنم و امیدوارم که در جلسات بعد همچو ترتیبی پیش نیاید چون این ترتیب را بنده حقیقتا سابقه خوبی نمیدانم که مثلا پیشنهاد بفرمایند نود تومان شهریه داده شود و آنوقت در عوض این که در پیشنهاد خودشان صحبت کنند یک چیزهای خارج از موضوع بفرمایند ولی بنده بر عکس مخصوصا ظوری نوشتم که بتوانم در پیشنهادم صحبت کنم. همانطور که عرض کردم نمی‌خواهم عرایضم را تکرار کنم.یک وقت هست که می‌خواهیم به کسانی که به مشروطیت ایران خدمت کردند یک مساعدت‌ها و همراهی‌هایی بکنیم در این صورت بنده معتقد م که باید یک کمیسیونی تشکیل داد و اسامی اشخاصی که سابقه خدمت در مشروطیت را دارند معین کرد و به عقیده بنده باید سید جمال الدین اصفهانی را در رأس آنها قرار داد و بعد هم برای پسرش که امروزه در برلن با کمترین حقوق و سایر ورثه اش در این جا با نهایت پریشانی و سختی زندگانی می‌کنند فکری کرد و آن وقت برای یک نفر نایب الحکومه یا ایلخانی قشقایی یا حاکم فلانجا (آن هم با آن عقایدی که بنده وخیلی از آقایان راجع به حکام و ایلخانی‌ها.فراش باشی‌ها و صاحب لقب‌ها داریم) حقوق قرار بدهیم. فرض می‌کنیم که برا ی اشخاصی که در راه مشرو طیت زحمت کشیده‌اند می‌خواهید حقوق قرار بدهید. به عقیده بنده باید در رأس آنها سید جمال الدین اصفهانی را قرار بدهید تا بعد من هم به آقای وکیلی در درجه هشتم نهم بلکه صدم و هزارم رأی بدهم. آقا بنده می دانم که برای این نیست که به عناصر مشروطه طلب پاداش داده باشیم بلکه برای این است که یک نفر شخص آذربایجانی که با یک عده روابط دارد و می‌خواهید حقوق بهش بدهیم.
(همهمه نمایندگان – صدای زنگ رئیس)
طباطبایی دیبا – توهین می‌کنند. این دفعه دوم است که توهین می‌کنند.
رئیس – عبارت خودتان را اصلاح کنید والا مجبورم مطابق نطام نامه عمل کنم.
شیروانی –بنده مقصودم توهین به کسی نبود. روابط بین اشخاص البته هست.
رئیس – نسبت به این پیشنهاد در یک قسمتش نمی‌شود رأی گرفت برای این که موافقت دولت شرط است و آن قسمت اول است. رأی می‌گیریم به قسمت دوم یعنی ده تومان آقایانی که قابل توجه میدانند قیام کنند.
(عده قلیلی برخاستند)
رئیس – قابل توجه نشد. رأی می‌گیریم باصل لایحه با ورقه آقایان موافقین ورقه سفید و آقایان مخالفین ورقه کبود خواهند داد .(اخذ آراء به عمل آمد)
رئیس- اخذ آرائ تمام شد شروع می‌شود با استخراج. آقایان آقا میرزا شهاب الدین و آقا میرزا علی خان خطیبی اوراق آزاء راه ۴عدد تعداد نمودند.
آقا میرزا شهاب – یک نفر هم روی روی کاغذ سفید نوشته است موافق.
رئیس –محسوب نمی‌شود.
امامی – اجازا می‌فرمایید.
رئیس – بفرمائید.
امامی – بنده جون ورقه سفید نداشتم از این جهت روی کاغذ سفید نوشتم. و معلوم می‌شود حساب نکرده‌اند درصورتی که بنده مقصودم دادن ورقه سفید بود.
رئیس- در یک تاریخی در همین مجلس مقرر شد که فقط همان اوراق چاپی مقوایی قبول شود. علی ای حال اگر آنرا هم حساب نکنیم مضر نخواهد بود ورعایت سابقه را هم کرده‌ایم. عده حضار ۸۵ نفر بااکثریت چهل و پنج رأی تصویب شد.
اسامی رأی دهندگان – آقایان: عظیمی – نجات – حسنعلی خان فرمند – حاج آقا رضا رفیع – دست غیب – طهرانی – آقا سید یعقوب – طباطبائی – ذوالقدر – آقا میرزا یوسفخان – قائم مقام – امیر حسینخان بختیاری – سلطان ابراهیم خان افخمی – آقامیرزا محمود خان وحید – آقامیرزا سید حسن کاشانی – آقا میرزا شهاب الدین شوشتری – حاج حسن آقا - ملک – ناصر ندامانی – خطیبی – سلیم – ایزدی – صدرائی – حاج میرزا احمد خان اتابکی – شریعت زاده – دکتر حسینخان. بهرامی – آقا میرزا عبدالله خان معتمد – محمد تقی خان اسعد – میرزاحبیب الله خان شادلو – سهرابخان ساکنیان – اسکندری – لطف الله خان لقوا ئی – زعیم – آقا سیدابراهیم ضیاء –آمیرزا عبدالحسین صدر- ابوالحسن پیرنیا –کی استوان – رهنما – آقاسید ابوالفتح – محمد ولی میرزا فیروز – آقا میرزا آقا خان – عصر انقلاب – تقی زاده – علائی –اقشار – آقاسید کاظم یزدی – آقا میرزا حسینخان اسفندیاری – آقا میرزا صادق خان اکبر
رئیس – پیشنهاد ختم جلسه شده است.
جمعی از نمایندگان – صحیح است.
رئیس – جلسه – آتیه پنجشنبه سه ساعت و نیم قبل ازظهر دستور هم اولا انتخاب یکنفر نایب رئیس بجای آقای بیات ثانیا لایحه پرداخت دیون دولت.
بعضی از نمایندگان – قانون ممیزی.
رئیس – اگر راپورتش حاضر شد تکلیفش بامجلس است ثالثا شهریه وراث عبدالمحمود فلاح ومشهدی یادگار – ووراث محمودخان صاحب منصب.
(مجلس نیمساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – سید محمد تدین
منشی م شهاب. منشی علی خطیبی.