مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ خرداد ۱۳۳۹ نشست ۴۰۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۴۰۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز یک‌شنبه ۱ خرداد ماه ۱۳۳۹
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت‌مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان: مهندس جفرودی - دشتی
۳ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به ترتیب ارتقای سرجوقه‌های ارتش و ارسال به مجلس سنا
۴ - شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع بالحاق یک ماده به قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی
۵ - شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون دادگستری راجع به اصلاح قانون اراضی دولت و شهرداری‌ها و ارسال به مجلس سنا
۶ - طرح گزارش اصلاحی مجلس سنا دایر به پرداخت ۱۱۰ میلیون ریال جهت ساختمان شهر لار و عدم تصویب آن
۷ - اخذ رأی و تصویب صد و ده میلیون ریال اعتبار جهت ساختمان شهر لار و عملیات عمرانی بنادر جنوب
۸ - اخذ رأی و تصویب یک فوریت لایحه نظام پزشکی
۹ - طرح گزارش کمیسیون بهداری راجع به نظام پزشکی
۱۰ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت‌مجلس:
نایب‌رئیس - صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: شیبانی - دکتر امین – سنندجی – محمودی - مهندس اردبیلی – بهادری - مجید ابراهیمی - دکتر عدل – موسوی – ذوالفقاری - دکتر ضیایی – شادلو - بزرگ ابراهیمی – خرازی - مهندس جفرودی – سلطان‌مراد بختیار – اریه – اورنگ - دکتر سعید حکمت – قراگزلو - دکتر عمید - دکتر جهانشاهی – پردلی - دکتر اصلان افشار – صفاری – حشمتی - دکتر فریدون افشار – کورس – کدیور - دکتر شاهکار - بزرگ‌نیا – فرود - امامی خویی - مهدوی – آقایان - پروفسور اعلم.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: دکتر طاهری - قرشی.
رئیس - اعتراضی به صورت‌مجلس نظری نیست؟ آقای خلعتبری.
خلعتبری - عریضه‌ای است که به وسیله بنده تقدیم شده است، تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس - بسیار خوب، چون مخالفی نیست تصویب صورت‌مجلس جلسه قبل اعلام می‌شود.
۲ - بیانات قبل از دستور – آقایان: مهندس جفرودی - دشتی
رئیس - نطق‌های قبل از دستور شروع می‌شود. آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی - این روزها مردم جهان عموماً و ایرانیان خصوصاً در نگرانی و بیم توأم با تفکر و تأثر به سر می‌برند. از آن زمان که نایره جنگ جهانی دویم، بر اثر تصمیمات جاهلانه عده‌ای جاه‌طلب، شعله‌ور گردید و جهان را به خاک و خون کشید و بیش از بیست میلیون پیکر انسانی را، به خاطر توسعه‌طلبی و تقویت حکومت فردی و مطلقه به دیار نیستی فرستاد مردم جهان نومیدانه، از زمام‌داران خود خواستند تا از بروز جنگ جهانی سوم احتراز جویند. با این حال، در این مدت حوادثی مانند جنگ کره، غائله خونین هندوچین، حملات چین کمونیست به فرموز، اشغال کانال سوئز، حوادث لبنان، انقلاب عراق و اشغال تبت آرامش جهان را به هم زد و مردم را پریشان و بیمناک ساخت ولی زمام‌داران بعضی کشورهای بزرگ، به تبعیت از آرزوهای درونی مردم کشورهای خود و رؤسای بعضی دیگر با حساب و تعقیب نقشه‌های خود، مساعی خود را برای فرو نشانیدن و موضعی ساختن این حوادث به کار بردند و سرانجام نیز با قبول و تحمل تغییراتی، در کار خود توفیق یافتند. و اما در باب مسائل مهم‌تر و حل مشکلات اساسی و برای طولانی ساختن دوره صلح و آرامش، مذاکراتی در طی شانزده سال بین زمام‌داران و رؤسای کشورها ادامه داشت و هر بار عدم توفیق آنها به بهانه‌ها و معاذیر مختلف موجب اضطراب مردم می‌گردید. در فرصت‌های میان این مذاکرات، کشورهای مقتدر و غنی نقشه‌های تسلیحاتی خود را تا حصول نتایج اطمینان‌بخش و قطعی تعقیب می‌کردند و با اعمال جاسوسی از پیشرفت‌های رقیب کسب اطلاع می‌کردند و هر اندازه که سلاح مخوف جنگی و تأثیر قطعی آنها بر طرفین روشن می‌شد بر نگرانی و بیم آنها افزوده می‌گردید و به همین سبب گاهگاه کنفرانس‌هایی تشکیل می‌دادند تا مگر حریف را بیازمایند و یا بر حسب تصادف قرار موقتی برای حفظ آرامش و پیش‌بینی تاثیر سلاح برنده طرف بگذارند. چنان که بیان شد از این کنفرانس‌ها و اقدامات برای تأمین راه حل مسائل اساسی صلح جهانی هیچ‌گاه نتایجی به دست نیامد.
و اما چون مردم جهان نیک می‌دانند که اگر آتش جنگ سوم به هر دلیل و طریق شعله‌ور گردد مظاهر تمدن نابود خواهد شد، شهرها و آبادی‌ها ویران خواهد گردید، سرما، گرما، گرسنگی و بیماری، قحط و غلا، نکبت و ادبار و هزاران مصائب دیگر بر آنها چیره خواهد شد و غالب و مغلوب هر دو دارای سرنوشت اسفناک مشابهی خواهند گردید، این است که قاطبه مردم از عدم توفیق کنفرانس‌های بین‌المللی و وضع متشنج آنها دستخوش اضطراب و نگرانی شدید می‌شوند.
از ماه‌ها پیش چشمان نگران دو میلیارد مردم روی زمین بعداز سال‌ها انتظار، به نتایج ثمربخش کنفرانس تاریخی ۲۶ اردیبهشت ماه سران دو قدرت جهانی دوخته بود. جملگی بر این امید بودند که هر طرف به علت امتیازاتی که به دست آورده و یا نقشه‌هایی که تعقیب می‌کنند و یا به عواقب هولناک جنگ خانمان برانداز که می‌اندیشند، در این کنفرانس، به اطراف دیگر کنار آمده و قر ار موقتی برای تأمین آرامش مردم جهان و آسایش ملل کوچک صلح‌طلب خواهند گذشت ما نمی‌توانیم قبول کنیم که سران دول بزرگ مسئولیت خطیر و عظیمی را که در برابر ملل خود و مردم سرزمین‌های دیگر دارند احساس نمی‌کنند به همین سبب در بهت و حیرتیم که چگونه حادثه پرواز یک هواپیما که هدف آن هر روز به صور مختلف دیگر، در این کشورها تعقیب می‌شود در آغاز مذاکرات بهانه‌ای برای شکست بزرگ‌ترین کنفرانس بین‌المللی سران کشورهای مقتدر دنیا گردد.
حادثه پرواز یک هواپیما، هر اندازه که برای کشور مقتدر و زورمندی مثل روسیه شوروی، از نظر حیثیتی با اهمیت تلقی گردد، کوچک‌تر از آن است که موجب عدم توفیق یک کنفرانس مهم بین‌المللی گردد که برای انعقاد آن، از سال‌ها به این طرف دو کشور بزرگ نسبت به هم گذشت‌ها کردند و از ماه‌ها مقدمات تشکیل آن فراهم آمده است بنابراین ما نمی‌توانیم این حادثه را علت اصلی شکست این کنفرانس بدانیم و با نگرانی و بیم ریشه آن را در مسائل و جهات دیگر سیاسی جستجو می‌کنیم و در این اندیشه هستیم که یک روش قدیمی باعث اصلی شکست کنفرانس باشد با نهایت تأسف و تأثر باید اذعان کرد که در سراسر دنیا دو میلیارد مردم بی‌گناه از شکست ناگهانی و عجیب این کنفرانس دستخوش اضطراب شدید و هراس گردیدند.
در این میان آنچه که برای ما، ایرانیان، حائز اهمیت است بررسی وضعی است که عده‌ای از نتایج این کنفرانس برای داخله ایران پیش‌بینی می‌کردند و بدون آن که به علل واقعی شکست مذاکرات سران کشورهای مقتدر در گذشته بیندیشند، شایعاتی در باب تغییر حکومت، نحوه اجرای انتخابات و طرز اداره مملکت رواج دادند و آنچه که پیش از همه جلب توجه می‌کند مذاکراتی است که مقارن با تشکیل کنفرانس سران دول بزرگ، در جلسات اخیر مجلس ایران به عمل آمده است. و چون این اظهار نظرها و مذاکرات دارای جنبه‌های انتقادی از طرز اداره مملکت در گذشته بود به یقین دارای اثراتی در وضع طبقه فهیم این مملکت و در تشکیل مجلس مقننه آینده خواهد داشت. بنابراین من وظیفه خود می‌دانم که به خاطر آینده این کشور و حفظ اثر وجودی طبقات مؤثر و رفع ابهام از طرز تفکر و روش آنها به اختصار و تا آنجا که مقدور و مصلحت است مطالبی در این جا بیان کنم.
جای تردید نیست که مرد سیاسی باید به اثرات سخنان خود، در میان طبقات مؤثر از یک طرف و متفکرین و عامه
مردم از طرف دیگر بیاندیشد و بداند که دو دسته آن را با حوصله و بصیرت مورد دقت و تأمل قرار می‌دهند و هیچ‌گاه تصویر اجتماعی، گفتارهای گذشته، جانب‌داری‌ها و انتقادات و روش سیاسی سخنگو و طریقی که برای احراز مقامات اختیار کرده است از نظر دور نمی‌دارند.
باطل‌ترین تصور آن است که با بیان امروز بخواهیم میان گذشته و آینده فاصله‌ای به وجود بیاوریم و پسندیده‌ترین روش آن است که با ایجاد ارتباط طبیعی بین این دو اعتماد دسته‌ای را برای خود همیشه محفوظ نگه داریم.
دو مطلب در این اواخر در مجلس عنوان شد و مورد بحث قرار گرفت یکی احترام به اصول قانون اساسی و تقویت مجلس و انتقاد از رویه دولت، دیگری وجود طریقه دو حزبی و فعالیت برای تأثیر آن در انتخابات آینده. بحث‌کنندگان از مجلسیان ورزیده و اغلب دارای سوابق سیاسی و اجتماعی هستند.
و بنابراین برای گفتار و تذکرات آنها باید نقشه و هدفی قائل شد و اما انتخاب این موقع برای بیان این همه مطالب اصولی و اساسی و جانب‌داری شدید ولی نظری از اصول قانون اساسی و انتقاد از رویه دولت باید مورد توجه مجلسیان و اهل تفکر قرار بگیرد زرا با معتقد بود اگر نماینده‌ای نظرات و عقاید متین و روشن دارد و برای ابراز و اعمال آن دارای شهامت کافی است با نقشه و اندیشه، در طول دوره نمایندگی عقاید و افکار خود را آشکار کند و از هر موقعیت و فرصت به منظور انتقاد از اعمال بد دولت استفاده کند تا روش او در انظار و اذهان ثابت و معین تشخیص شود و مجال کافی برای تعقیب نظرات و افکار او وجود داشته باشد.
مردان سیاسی نظیر کسانی که در این ایام از پشت این تریبون مقدس مطالبی در اطراف قانون اساسی، اعمال دولت و انتخابات آینده اظهار داشته‌اند حق ندارند بگویند اظهارت خود را برای اسقاط تکلیف از گردن سایر همکاران و ثبت در تاریخ بیان داشته‌اند و با نهایت تأسف مجلسیان نیز بر این اظهارات و مطالب بسیار مهم، بدون توجه و دقت صحه بگذارند. معنای آن بیانات از یک طرف این است که مجلسیان وظایف نمایندگی خود را انجام نداده و از آن نادم هستند واز طرف دیگر فرصت شش ساله دو دوره قانونگذاری برای اظهار عقاید و انتقاد و اصلاح معایب به جهات عدیده از دست رفته و اینک تنها برای ثبت در تاریخ و یا جلب توجه عامه بدان مبادرت می‌شود.
شک نیست که در پنجاه و پنج سال پیش عده‌ای از رادمردان و احرار میهن ما که جریانات سیاسی دنیا را موافق و مساعد با تغییر نحوه حکومت و طرز اداره مملکت یافتند دست از جان ومال خود بشستند و با نثار خون خود نهال حکومت مردم بر مردم را برای آبیاری به دست بازماندگان خود سپردند. اگر چه این نهال امروز به صورت درختی در آمد ولی ریشه‌های آن نمو نکرد. ریشه حکومت مردم بر مردم حزب است.
در حزب خودخواهی‌ها، خویشتن‌پرستی‌ها و تشخیص‌های فردی به تدریج ضعیف می‌شود. امیال و سرکشی‌های فردی که غالباً به زیان اجتماع است تحت ترتیب و نظم در می‌آید سخن سخنوران در راه مقصود ادا می‌شود و زبان ناطقین به نفع جمع به حرکت درمی‌آید.
ناطقین زبردست و سخنوران چیره‌دست خواهان آنند که از قدرت بیان و اثر سخن خویش بهره برگیرند. به همین جهت است که حزب مکتب تربیت رجال و مرحله اول انتخابات دو درجه‌ای است.
از تاریخ ولادت مشروطیت ایران تا به حال احزاب و دسته‌هایی به ظاهر برای تقویت مبانی مشروطیت ودر باطن برای تأمین نظریات خاص و ارضای خاطر افراد به وجود آمده است و تا علت غایی وجود داشت حزب پابرجا بود و چون عده‌ای خواستند آن را بر اصول و مبانی متکی سازند از میان رفت.
علت اساسی از میان رفتن احزاب سیاسی در ایران، خودخواهی و خویشتن‌پرستی اعضاءء برجسته آنها است همانها که بازیگران اصلی احزاب از میان رفته بودند همانها بعدها علل شکست حزب را به صورت موجهی در تاریخ ثبت کردند تا نسل آینده نیز با آمرزش روح آنها غرور خودخواهی آنها را ارضا کند.
تنها حزبی که از لحاظ سازمان دارای مبانی نسبتاً محکمی بود همان بود که مانند آفتی به جان درخت مشروطیت ایران افتاد و هدف آن لغو قانون اساسی و امحاء مشروطیت و استقلال میهن ما بوده است.
رئیس مملکت که بر امور آن مراقبت و نظارت عالیه دارند چون چنین دیدند و بقاء مشروطیت و ایجاد حکومت مردم بر مردم را بدون وجود حزب غیرعملی یافتند ایرانیان را به تشکیل دو حزب تشویق فرمودند و برای آن که این احزاب در جنین از بین نرود، افراد راضی، یعنی طبقات عالیه کشور
را به قبول عضویت ترغیب کردند تا مگر از این راه مدتی سازمان‌های حزبی پایدار بماند و افراد نشیب و فراز حوادث را در محیط حزب تحمل کنند و تن به محرومیت دهند و به تدریج بردبار و متحزب بار آیند و حدود ترقیات خود را از تشخیص حزبی قبول کنند.
ما اعتقاد کامل داشته و اعتراف می‌کنیم احزابی که بدین نحو به وجود آمده‌اند غیرطبیعی بوده و دارای نقایص و معایبی است که باید با صبر و شکیبایی، بصیرت و دانایی رهبران و کسب تجربه اعضاءء آنها رفع گردد.
در این احزاب سه دسته از اعضاء فعالیت می‌کنند، یکی دسته‌ای که صاحب و شاغل مقام است دیگری دسته‌ای که به فکر وکالت مجلسین و احراز مقام وزارت است. دسته سوم پاکبازانی هستند که به اصول حزبی معتقد بوده و برای ترقی و تعالی حزب و بدون هیچ توقع فوری از هیچ فداکاری فروگذار نمی‌کنند. با این حال کمتر اشخاصی به صلاحیت شخصی و اجتماعی خود توجه دارند.
رئیس - آقای مهندس جفرودی وقت شما تمام شده است پنج دقیقه از وقت آقای استخر می‌توانید استفاده کنید، بقیه وقتشان را به آقای دشتی داده‌اند.
مهندس جفرودی - و هر کس به هر صورت خود را لایق احراز مقامات می‌دانند. محیط احزاب در حقیقت انعکاسی از محیط مملکت است. رهبران و مسئولین احزاب سال‌ها باید تلاش کنند و حوصله نشان دهند، تدبیر به کار برند و صرف وقت کنند تا افراد را در مکتب حزب متحزب و متشکل سازند.
در کشورهای مترقی، معلم و آموزگار، ارباب صنایع و پیشه‌ور، بازرگان و کاسب، عضویت حزب را برای پیشرفت هدف‌های حزبی و عقاید اجتماعی و اصول اساسی آن می‌پذیرند و تا پایان عمر نسبت به آن وفادار می‌مانند و برای توفیق داوطلبان حزبی، در انتخابات شرکت می‌کنند. ولی متأسفانه در ایران طرز تفکر افراد خاصه آنهایی که از علم و دانش برخوردار هستند با آن روش‌های اصولی مغایر است. ما که از میان مجلسیان، با علم و اطلاع از این نحوه تشکیل احزاب و قضاوت عامه مردم نسبت به آنها عضویت آنها را قبول کرده‌ایم در حقیقت فداکاری کرده‌ایم زیرا ما نیک می‌دانستیم که با قبول این عضویت آزادی مطلق نطق و بیان را در مجلس که برای تظاهر و خودنمایی مؤثرترین وسیله پارلمانی است از دست می‌دهیم و دیگر نخواهیم توانست برای پیشرفت نظریات شخصی که اگر با اصول حزبی مطابقت نداشته باشد اقدامات پارلمانی به عمل بیاوریم.
در کشوری که مردم، وکیل را از راه نطق و بیان او می‌شناسند و حربه مؤثر و عامه‌پسند او تظاهرات پارلمانی است، اگر این حربه را از دست او بگیرند و او به این محرومیت تن در دهد باید اذعان کرد که فداکاری بزرگی کرده است ما که عضویت احزاب را پذیرفته‌ایم در دوره نمایندگی خود با محظورات و ناراحتی‌هایی مواجه بودیم و به سبب انجام دادن تکالیف حزبی گاهی مغضوب و زمانی محروم گشته‌ایم یاران ما، در حوزه‌های انتخابی، به صرف دوستی و یاری با ما، متحمل بیکاری و زیان مادی شدند. ما وظایف نمایندگی خود را گاهی با تحمل مشکلات انجام داده‌ایم. ما نیز می‌دانیم که اگر به صورت منفرد، در مجلس باقی می‌ماندیم، در بعضی موارد و مواقع نظریات و آرا ما مورد حاجت قرار می‌گرفت و ما با تعداد کمتر و به صورت متفرق در امور پارلمانی دارای اثر می‌بودیم ولی ما این امتیازات را نه صرفاً به خاطر انتخاب مجدد خود بلکه برای اعتقادی که اغلب به فایده وجود حزب داریم از دست داده‌ایم. باشد که از این راه فایده‌ای نصیب مملکت و نسل آینده آن گردد.
در لباس حزبی ما تا سرحد امکان وظایف نمایندگی فردی اجتماعی خود را انجام دادیم و هریک در حوزه انتخابی خود موفق به انجام دادن خدمات شده‌ایم. دبیرکل حزب ما، در جشن سالگرد حزب با آن صراحت از دولت انتقاد کرد و در دو ماه پیش بودجه دولت از طرف حزب مورد رسیدگی و بحث قرار گرفت.
در اطراف احترام به اصول قانون اساسی و آزادی انتخابات مطالبی بسیار اصولی و صحیح در این روزها در مجلس بیان شد. آنچه در نظر من جلوه‌گر است آن است که ما در دو دوره وعده‌ای برای ادوار پیشتر از همین قانون اساسی و طرز انتخابات منتفع بودیم. شاید ما حق نداشته باشیم به صورت قهرمانان آزاده و طرف‌داران حکومت مردم بر مردم زبان به انتقاد و ایراد بگشاییم. آنهایی که در انتخاب ما صاحب نظر بودند و برای توفیق ما تلاش کردند در حقیقت با ما بیعتی دارند. ما باید در نظر آنها جوانمرد باقی بمانیم و وظایف نمایندگی خود را با تدبیر و بصیرت طوری انجام دهیم که حاصل آن خدمت به مردم ترویج مظاهر تمدن، تعالی و ترقی مملکت باشد. (احسنت).
رئیس - آقای دشتی بفرمایید.
دشتی - موضوعی که مورد نظر و اظهار بنده است مربوط به جنوب است ولی قبلاً به نظرم بهتر است که این را عرض کنم چند روز پیش بر حسب دعوت قبلی سازمان برنامه از نمایندگان مجلین برای مشاهده عملیات سد دز با طیاره به آنجا رفتیم، اول از هوا تمام جوانب و اطراف سد دز را را خوب دیدیم و بعد به فرودگاه اندیمشک رسیدیم و فرودگاه مجهزی را دیدیم که به نظرم بعد از فرودگاه تهران و آبادان آنجا یکی از فرودگاه‌های مهم است از آنجا با ماشین به محل سد رفتیم، آقایان محترمی از اینجا تشریف داشتند و عده‌ای از آقایان سناتورهای محترم هم تشریف داشتند، بنده به نظر خوشبینی به این اوضاع نگاه می‌کنم، لیکن باز هم نمی‌توانم تصور کنم که تا امروز این قدر در محیط عمل هستیم یک سد دزی ما خیال کردیم سازمان برنامه لایحه‌ای برایش آورده و قرض هم می‌گیرد ولی معلوم نیست که کی کار می‌کند ولی بهتر این است که آدم برود از نزدیک عملیات را ببیند تا این که به نظرش خوب و بد مجسم بشود، سد دز یکی از مظاهر عملی امروز مملکت است، البته بنده نمی‌توانم مثل بیانات جناب آقای جفرودی خیلی پر از معنی و عمیق مطالب را تشریح کنم خاصه این که ایشان مهندس هستند لیکن می‌توانم این را بگویم که ما چه وضعیتی را در یک کوهستان سرسخت دیدیم. چطور دستگاه مهندسی و علم دارد یک سدی را ایجاد و احداث می‌کند که منطقه عظیمی از خوزستان را آبیاری و دارای برق بکند، در هر صورت چند ساعتی ما آنجا بودیم و بعد هم به دستگاه کشاورزی و فلاحتی نیشکر رفتیم و مقدمات کارخانه قند نیشکر را دیدیم و هرچه دیدیم عظمت و قدرت امروز مملکت است چه به دست سازمان برنامه چه به دست دستگاه‌های دیگر. چون بیش از یک هفته است که رفته‌ایم و دیده‌ایم دیگر خودم را وارد این بحث نمی‌کنم این قدر هست که بگویم امثال سد دز امروزه در مملکت ما یکی بعد از دیگری دارد ایجاد می‌شود و چه خوشوقتم که ما هر روز برای افتتاح و تأسیس یک دسگاهی برویم و اوضاعی را ببینیم و برگردیم. قسمت دوم عرایض من موضوع لار است. چند روز پیش ضمن لایحه‌ای که برای عمران و احیای لار آورده بودند بنده هم مثل سایر آقایان عرض کردم که زلزله کاری بر سر لار و لاریان آورده است که بعد تاریخ آن را با نظر اعجاب نشان خواهد داد زیرا شهر لار طبق بیاناتی که جناب آقای استخر هم کردند یکی از شهرهای تاریخی چند هزار ساله ایران بوده است و پر است از مردمان عملی و فعال. لاری‌ها آقایان در هر جا بوده و هستند همه فعال، همه کاری، به طوری که در لار ما گدا نداشتیم آدم مستاصل و بی‌چیز نداشتیم، همه لاری‌ها ثروتمند هستند و در هر جا هستند مردمانی پر از نعمت و درستکاری هستند، از این جهت وقتی که خواستند آنجا کمک‌هایی بشود بنده خدمت آقای دکتر نفیسی و آقای دکتر خطیبی عرض کردم که شهر لار یک خزانه مدفونی است. شهر لار پر از اندوخته است، مردم آنجا دارایی خودشان را به شکل مسکوک یا اسکناس ذخیره می‌کردند، چون کارهای معاملاتی آنی داشتند نمی‌توانستند پول‌هایشان را دوردست نگه دارند و همه در زیر سرشان بوده و حالا که زلزله آمده و آن شهر را سرنگون کرده و زیر و رو کرده همه این دارایی‌ها زیر زمین مدفون شده که اگر خواستید کاری بکنید باید استفاده از این خزانه بکنید برای این که مردم زیادی از بین رفته‌اند ولی اندوخته‌شان زیر زمین است، به هرحال دولت با حسن نظر و اظهار لطف این لایحه را آورده بود و تقاضای چند میلیون کمک کرده بود که مجلس هم الحمدلله با لطف عمیقی تصویب کرد و به مجلس سنا فرستاد این دو فراز را گفتم عرض می‌کنم که: خوش‌تر آن باشد که سرّ دلبران - گفته آید در حدیث دیگران. بهتر است یک سری به بوشهر بزنیم کراراً این صحبت شده است که بوشهر از لحاظ جغرافیایی و اوضاع طبیعی فاقد آب است، مسافت‌های زیادی اطراف بوشهر آب نیست و همیشه مایحتاج شرب خودشان را از آب باران تهیه می‌کردند یعنی آب‌انبارهای مفصلی در خانه‌ها دارند و آب‌انبارهای بزرگ‌تری دارند که اشخاص خیر درست کرده‌اند و تمام احتیاجات مشروبشان آب آشامیدنی‌شان، در این آب‌انبارها جا می‌گرفت و برای سالشان کافی بوده متأسفانه پارسال، آخر سال باران کم آمد و امسال هم هیچ نیامد یعنی سال گذشته و امسال هیچ باران نیامد معمولاً در اوایل سال هم آب نمی‌گیرند که آب بیاید و زمین‌ها را بشوید و یک قدری منتزع‌تر بشود و بعد آب می‌گیرند، متأسفانه هیچ باران نیامده است و هیچ آب‌انباری آب ندارد. این بخل طبیعت به طور خیلی شدیدی نصیب مرم آنجا شده است البته اقامات مهمی دولت کرده، چندین دستگاه تانکر از هر جا برای کمک برده لیکن کفاف نمی‌دهد و نداده است بنده خودم در چند روز پیش که آنجا رفتم از نزدیک دیدم به طوری قحطی آب است که مردم برای یک لیوان آب خوردن مجبورند به این طرف و آن طرف بروند، همین تانکرهای آب که می‌آید جلو شهر می‌ایستد مردم با نهایت ناراحتی و صفوف مفصل می‌روند آب
گیری می‌کنند عرض کنم داستان آب برای بوشهر از زمان ساسانی‌ها، بنده قبل از آن اطلاعی ندارم ولی آنچه خوانده‌ام از زمان ساسانی‌ها و بهمن شاه مرود توجه بوده و چندین قنات در اطراف بوشهر احداث کرده‌اند که همه آنها الآن منهدم است لیکن در سال ۱۳۲۱ اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه مبلغ دو میلیون تومان به وسیله سرلشگر محمدحسین فیروز مرحمت فرمودند برای عمران بنادر، یک میلیون آن برای سد مُند رودخانه مُند واقع در خاک دشتی است و یک میلیون هم برای آب بوشهر، مدارک این موضوع الآن موجود است، و الحمدلله اینجا سپهبد زاهدی (اشاره به تیمسار معاون وزارت جنگ) تشریف دارند ایشان آن روز در فارس بودند و با آن دستگاه که سرلشگر فیروز فرمانده سپاه فارس بود همکاری داشتند، بنده هم جنوب بودم تلگرافی می‌کند فرمانده سپاه که فلانی من در این سفر موفق شدم که مطالب آنها را به عرض رساندم و مبلغ دو میلیون تومان مرحمت فرمودند و حالا با احسن طرق این کارها باید انجام شود شروع به کار شد ولیکن نظر این بود که آب از جاهای دیگری برای بوشهر بیاورند لیکن یک عده‌ای نظر دادند که از ۵ فرسخی بوشهر بیاورند. بعد از آن به مناسباتی همه ما از آنجا بیرون آمدیم و خودمان را به تهران رساندیم دستگاه آن روزی اعم از مهندس و نماینده وقت نمی‌دانم اجازه دارم عرض کنم، ولی کسانی که این کار را می‌کردند و حتی نماینده وقت به قدری در این باب بی‌مطالعه‌ای و بی‌دقتی به خرج دادند که تمام آن پول تفریط شد، این که می‌گویم تفریط شد بنده همان ایام که داشتند چاه‌ها را حفر می‌کردند و می‌خواستند لوله‌کشی بکنند دیدم روزهای جمعه پنج، شش دستگاه ماشین اشخاص را می‌برد به محل آب از بنده هم دعوت کردند، گفتم بسیار خوب می‌آیم. بعد برای بنده به تفصیل گفتند که ما روزهای جمعه آنجا جشنی داریم و بساطی داریم قریب شصت، هفتاد نفر می‌روند آنجا و ناهاری دایر است تمام پول تهیه آب صرف ناهار شد و به قول آنها پول صرف جشن و تفریح شد، از این جهت نشد از مرحمتی و اعطایی اعلیحضرت همایونی به نفع مردم استفاده شود ممکن است به نفع شخص استفاده شده باشد از این جهت یک دستگاه خرابی به اسم لوله‌کشی (جناب آقای صدرزاده که کراراً در این باب اظهار لطف می‌فرمایید البته اطلاع دارند) بوشهر در نظر گرفتند آقایان می‌دانند که بوشهر شبه جزیره است آب دریا در ماه در جزر و مد می‌آید تمام اطراف و جوانب را می‌گیرد و حتی آهن را که می‌پوساند سنگ را هم خراب می‌کند، آقایان تنبوشه، این را در وسط مسیر آب دریا گذاشته بودند طولی نمی‌کشید آب دریایی که وصل به بوشهر است و در اختیار همه است توی لوله تحویل مردم دادند، خوب کسی هم نخورد و تمام شد و آنچه اطلاع دارم این سوء تدبیرها شدیداً مورد ناراحتی اعلیحضرت همایونی شد که حتی دلتنگ بودند که چرا دستگاه‌های آن روزی به آن ترتیب که بنده شرم دارم اسم آنها را ببرم بی‌توجهی و بی‌عقلی کرده‌اند در هر صورت امروز بوشهر فاقد آب است هیچ آب ندارد، برای ما که در اینجا نشسته‌ایم نمی‌توانیم فکر کنیم و تصور کنیم که بی‌آبی یعنی چه، بی‌آبی به نظر ما که در تهران هستیم یا در نقاط شمالی هستیم تصور می‌کنیم که آب جاری در خانه هست، چاه هم داریم لوله‌کشی نشده یا این که لوله‌کشی شده آب قنات و آب جاری هم می‌خواهیم که درخت‌ها وگل‌ها را آبیاری کنیم اما این مردم که صبح پا می‌شوند این مردم یک لیوان آب تمیز نمی‌گویم، مثل این آب که در این جدول‌های خیابان هست آب مضاف هم ندارند از پنج فرسخی آب گل‌آلود، آب شور و آب تلخ می‌آورند و این مردم همان آب‌ها را نوش جان می‌کنند از این جهت تصورش برای کسی که آب تصفیه شده فیلتره دارد و در آسایش است خیلی مشکل است، خیلی مشکل است، فرق است بین آن کسی که امروز تمام احتیاجات منزلش مختل است، برای آشامیدن، برای پخت و پز، برای شستشو آب ندارد با آن کسی که می‌خواهد آب تصفیه شده در دست داشته باشد این نکات چون همیشه مورد توجه بوده و اعلیحضرت همایونی اوامر اکیدی نیز فرموده‌اند و بنده مختصری از جریان این پرونده که الآن در سازمان برنامه تحت عمل است، یعنی حاضر انجام است عرض کردم و مدتی است سازمان برنامه نصف پولی که بایستی برای لوله‌کشی مصرف بشود حاضر دارد و به شهرداری بوشهر می‌گوید نصفه دیگر را بده تا من شروع کنم اما خوب یک اختلاف سلیقه‌ای هم داریم در نقطه‌اش بنده نسبت به مطالعات شرکت نو کوی هلندی معتقدم و بیشتر پای‌بندم، آنها هم جاهای دیگری دارند، مانعی ندارد هرجا را که بگویند ما آب برای بوشهر می‌خواهیم اصولاً خیلی ناراحتی و بی‌آبی به مردم فشار آورده، دست به تضرع زده‌اند و التماس کرده‌اند و به اعلیحضرت همایونی مطالب خودشان را عرضه داشته‌اند و امر فرمودند که زودتر شروع به عمل بشود، به همین جهت دولت موقت، دولت فعال ما دولتی که جز حسن عمل
و فعالیت و کار در مملکت چیزی در نظر ندارد این لایحه را آورده و الحمدلله چند دقیقه‌ای هم بیشتر در مجلس نماند و تصویب شد و به مجلس سنا رفت و متأسفانه هنوز بنده باور نمی‌کنم یعنی نه مذاکرات مجلس سنا را خواندم و نه لایحه از آنجا برگشته که ببینم واقعاً این بی‌توجهی ناشی از چه بوده است البته حالا کار ندارم، کراراً این بحث‌ها بوده راجع به اختلاف، من نمی‌توانم فکر کنم که اختلافی بین دستگاه‌های مملکتی باشد، هیچ‌وقت بنده این کفر را نمی‌توانم بکنم همه مال یک مملکت هستند، مجلسین سنا و شورا نزد ملت همه یکی هستند و همه یک نظر و یک هدف دارند برای عظمت مملکت و سعادت ملت و خدمتگزاری به شخص شاهنشاه بنابراین اختلاف نظر برای (واو) و (الف) معنی ندارد. ما می‌گوییم «مکلف» است فلان آقا می‌گوید «می‌تواند» این کلمه‌ها نشانه اصطلاح است و عیب هم هست که مردم عالم مردم دنیادیده و مردم فهمیده‌ای که در آنجا هستند و ما به همه آنها احترام داریم و خواهیم داشت گاهگاهی یک همچو کارهای کوچکی را پیش بیاورند که باعث ناراحتی بشود در این لایحه شخصی آنجا نظر داده است که بایستی تمام این ۱۱ میلیون تومان اعتبار صرف عمران لار برسد بنده اولاً از طرف لار و لاریان تشکر می‌کنم که پیش‌آمد ناراحت‌کننده لار، به قدری مورد نظر و توجه عامه افراد ملت بوده است که هر جا اعتباری...
رئیس - از این به بعد از وقتی که آقای استخر به شما داده از ده دقیقه می‌توانید استفاده کنید.
دشتی - هر اعتباری سراغ می‌گیرند می‌گویند برود در لار مصرف بشود. بنده هم همین را می‌گویم اما نه بر مرده بر زنده باید گریست. در لار خود مردم متمول بوده و هستند و به قدری هم کمک برای آنها فراهم شده است که بنده مبلغ و مقدارش را نمی‌دانم اما می‌دانم کم نیست ما باید به فکر یک جایی باشیم که دارد می‌سوزد و ما تصور می‌کنیم که این شوخی است ولی خیر حقیقتاً می‌سوزند بنده خط مشی اظهاراتم قدری عوض شد مخصوصاً که تذکر داده شد که آقایان اگر اظهار لطفی کرده‌اند روی تأثیر شدیدی بوده است که نسبت به لار داشته‌اند اولاً تشکر می‌کنم از ایشان که نسبت به یک منطقه‌ای از جنوب این همه اظهار لطف می‌کنند ولی این گله را هم دارم که یک لایحه‌ای با حسن نیت و حسن نظر دولت آورده به مجلس و مجلس هم با علاقه‌مندی کاملی آن را زود تصویب کرده و ما میل داشتیم که در مجلس سنا همین طور با فوریت زود تمام می‌شد و می‌آوردند به مجلس شورای ملی که ما اقلاً در جلسه امروزمان مطرح می‌کردیم، ولیکن خود بنده آن روز عرض کردم که یازده میلیون پول برای بوشهر و لار کم است ای کاش مجلس سنا این تقاضا را می‌کرد که ۱۱ میلیون کم است بروید یک یازده میلیون دیگری هم رویش بگذارید. از این جهت به طور مختصر، ناراحتی مردم بوشهر را به عرضتان رساندم که ما از لحاظ آب در زحمت هستیم و آن هم تقصیر از کسی نیست، قهر طبیعت این طور کرده، در تمام مناطق جنوب و گرمسیر باران نیامده و گیاه نروییده و این هم کار یک مملکت نیست، اما این را هم عرض می‌کنم که الآن در همان نقاط جنوب نان به حد وفور هست هیچ کس گرسنه نیست و حتی این را هم عرض می‌کنم که نان امسال بوشهر بهتر از نان پارسالش است زیرا که دولت به قدر کافی گندم و جو آنجا ریخت و می‌فرستد و خود مردم را هم دستشان را باز گذاشت گفت بروید بیاورید این را استدعا از دولت کردیم، یعنی دولتی که به حق طرفداریش را می‌کنم توجه دارد به امور و نظر شخص اعلیحضرت همایونی را اجرا می‌کند از این جهت بنده هیچ نقص و عیبی در کار دولت نمی‌بینم مگر ترک اولایی باشد یا عدم توجهی باشد مسلماً در هر اشاره‌ای که به دولت بکنیم توجه خواهند نمود و آنچه که وارد باشد و وظیفه داشته باشند خواهند کرد بنده زیاد از این حیث‌ها وارد نیستم و مشاجرات را هم صلاح نمی‌دانم و خوشم هم نمی‌آید، طرفداری هم اگر می‌کنم به حق است لیکن استدعا دارم و قبل از وقت از مقام ریاست مخصوصاً تقاضا می‌کنم که این لایحه اگر آمد به مجلس بایستی یک امعان نظر بیشتری بشود یا این که علاوه بر آنچه که هست معادل این مبلغ اعتبار برای بوشهر بگذارند وگرنه همان طوری که مجلس قبلاً تصویب کرده بود و لایحه مالی هم هست با نظر لطف آقایان یک طوری بشود که آب برای بوشهر ایجاد بشود و بیاورند الآن مردم از خبر این که شنیده‌اند قریباً آب برای آنها می‌آورند همه جور ناراحتی را تحمل می‌کنند و بایستی این را هم عرض کنم دکتر پیراسته استاندار فارس و مهندس زند فرماندار فعلی بوشهر مرتب در فکر آب و تهیه آن برای مردم بوشهر هستند و منتهای زحمت و عملیات و فعالیت خودشان را به کار بسته‌اند و مخصوصاً فرماندار هر روز می‌رود به ۵ فرسخی شهر و ناظر تهیه آب و ارسال به بوشهر است بایستی خدمات اشخاصی که فداکاری می‌کنند و در مواقع سخت از خدمت فروگذار نمی‌کنند ندیده نگرفت به طوری که
دستگاه شیر و خورشید سرخ و تمام دستگاه ارتش در لار خیال می‌کنم واقعاً تشفی و تسلی می‌دهند به مردمی که زیر خروارها خاک رفته‌اند و عزیزانشان را در جلو چشم خود نابود دیده‌اند به هرحال زیاد مزاحم نمی‌شوم و وقت هم اجازه نمی‌دهد که پیش از این تضرع کنم اما التماس می‌کنم که این اعتبار را تصویب بفرمایید برای بوشهر آب بیاورند.
۳ - طرح و تصویب گزارش کمیسیون نظام راجع به ترتیب ارتقا سرجوخه‌های ارتش و ارسال به مجلس سنا
رئیس - وارد دستور می‌شویم لایحه ارتقاء سرجوخه‌های ارتش به گروهبانی برای شور دوم مطرح است قرائت می‌شود
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام با حضور آقای وزیر جنگ لایحه دولت راجع به ارتقا سرجوخه‌های ارتش به گروهبان سومی را مورد رسیدگی قرار داده ماده واحده پیشنهادی دولت را عیناً تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده - وزارت جنگ می‌تواند سرجوخه‌های کادر ثابت ارتش را که قبل از تصویب قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی (مصوب سی‌ام مردادماه ۱۳۳۶) استخدام شده‌اند در صورت ابراز شایستگی بدون طی دوره آموزشگاه گروهبانی به درجه گروهبان سومی مفتخر نماید.
در مورد این قبیل افراد حداقل مدت توقف در درجات از سرجوخگی تا گروهبان دومی (داخل) به میزان یک برابر و نیم مدت‌های مذکور در ماده ۳۲ قانون نامبرده خواهد بود.
به جای مخبر کمیسیون نظام - توماج
رئیس - کلیات لایحه مطرح است، مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ورود در ماده واحده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده واحده مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند تصویب شد، کلیات آخر مطرح است چون مخالفی نیست رأی نهایی به ماده واحده گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۴ - شور اول گزارش کمیسیون نظام راجع به الحاق یک ماده به قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی
رئیس - شور اول گزارش کمیسیون نظام مربوط به استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام با حضور آقای معاون وزارت جنگ لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به ماده واحده الحاقی به قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی را مورد شور و رسیدگی قرار داده ماده واحده مصوب مجلس سنا را تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده واحده - داوطلبان آموزشگاه‌های گروهبانی ارتش چنانچه حداقل دارای گواهینامه دوره اول متوسطه بوده و حائز بودن چنین شرطی در مورد آنان برابر اساسنامه‌های آموزشگاه‌های مزبور ضروری باشد پس از طی دوره این آموزشگاه‌ها به درجه گروهبان دومی نایل خواهند شد.
تبصره ۱ - در صورتی که بین گروهبان سوم‌های فعلی ارتش کسانی وجود داشته باشند که قبل از تصویب این قانون با در دست داشتن گواهینامه دوره اول متوسطه یا بالاتر از این قبیل آموزشگاه‌های گروهبانی فارغ التحصیل شده‌اند از تاریخ تصویب این قانون به درجه گروهبان دومی ترفیع خواهند یافت.
تبصره ۲ - این قانون از تاریخ تصویب به موقع اجرا گذاشته شده و قوانین و مقرراتی که با آن مغایرت دارند از همان تاریخ ملغی می‌گردند.
به جای مخبر کمیسیون نظام - توماج
رئیس - کلیات لایحه مطرح است مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ورود در شور ماده واحده آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده واحده مطرح است چون مخالفی نیست پیشنهادی هم ندارد برای شور دوم به کمیسیون فرستاده می‌شود.
۵ - شور دوم گزارش کمیسیون دادگستری راجع به اصلاح قانون مربوط به اراضی دولت و شهرداری‌ها و ارسال به مجلس سنا
رئیس - شور دوم گزارش کمیسیون دادگستری راجع به اصلاح قانون اراضی دولت و شهرداری‌ها مطرح است قرائت می‌شود:
(به شرح ذیل قرائت شد)
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دادگستری در جلسات متعدد با حضور
آقای وزیر دادگستری و آقای معاون وزارت دادگستری لایحه دولت مربوط به اصلاح قانون اراضی دولت و شهرداری‌ها و اوقاف و بانک‌ها را برای شور دوم بررسی نموده و با توجه به پیشنهادات واصله خبر شور اول را با اصلاحاتی که در آن به عمل آورد مورد تصویب قرار داد و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده ۱ - به دادخواست‌هایی که طبق بند یک لایحه قانونی مصوب ۸ شهریور ماه ۱۳۳۵ و لایحه قانونی مصوب ۲۵ شهریور ماه ۱۳۳۵ و لایحه مصوب ۲۱ آبان ماه ۱۳۳۵ و لایحه ۱۶/۱۱/۳۵ به هیئت‌های مذکور در آن لوایح تسلیم گردیده و تا تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون منتهی به صدور حکم نگردیده با توجه به مفاد و مقررات آن لایحه آن قسمت که به هیئت پنج نفری مرکز تسلیم شده در یک یا چند هیئت که هریک مرکب خواهد بود از یک نفر از رؤسا یا مستشاران دیوان عالی کشور که سمت ریاست هیئت را خواهد داشت و دو نفر از رؤسا یا مستشاران دادگاه استان و قسمتی که به هیئت‌های شهرستانها تسلیم گردیده در مرکز استان‌های مروط در یک یا چند هیئت که هر یک مرکب خواهد بود از یک نفر رئیس شعبه دادگاه استان که سمت ریاست هیئت را خواهد داشت و یک نفر مستشار دادگاه مزبور و یک نفر رئیس شعبه دادگاه شهرستان رسیدگی و قطع و فصل خواهد شد.
تبصره - مقامات مذکور در لوایح قانونی فوق‌الذکر که دادخواست‌های فوق را داده‌اند مکلفند ظرف شش ماه از تاریخ اجرای این قانون با نظر مشاورین حقوقی به کلیه دادخواست‌ها مجدداً رسیدگی نمایند و چنانچه تشخیص دهند دادخواست‌های مزبور مستند به دلایل و موجه نبوده و دعاوی آنان قابل پیشرفت نیست دادخواست‌های خود را استرداد نمایند.
ماده ۲ - رئیس شعبه اول هیئت‌های فوق‌الذکر سمت ریاست کل هیئت را داشته و دادخواست‌ها را به شعب ارجاع خواهد نمود.
ماده ۳ - وزارت دادگستری به تعداد کافی عضو علی‌البدل از بین قضات دادگاه استان مرکز برای هیئت‌های مرکز و از بین قضات دادگاه شهرستان مرکز استان برای هیئت‌های شهرستانها تعیین خواهد کرد اعضاء علی‌البدل وقتی شرکت در رسیدگی می‌نمایند که اعضاءء اصلی طبق آیین دادرسی مدنی مردود و یا به علت بیماری معذور از انجام وظیفه باشند.
ماده ۴ - هیئت‌های مزبور با مراجعه به سوابق و پرونده‌ها و با توجه به مدارک و مستندات طرفین و تحقیقاتی که لازم بدانند در صورتی که تجاوز به حق دولت یا شهرداری یا اوقاف عامه یا بانک‌ها را در اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مذکور در لوایح قانونی ۸ شهریور و ۲۵ شهریور و ۲۱ آبان ۱۳۳۵ احراز کنند به ترتیب زیر عمل خواهند نمود:
الف - هرگاه متقاضی ثبت و یا متجاوز اصلی اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مزبور را به دیگری منتقل نکرده باشد رأی برد اراضی و مسیل‌ها و تپه‌ها و اصلاح سند مالکیت (در صورت صدور سند مالکیت) خواهد داد.
ب - هرگاه متقاضی ثبت یا متجاوز اصلی در اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مزبور تا تاریخ تصویب لوایح مزبور (بر حسب مورد ۸/۶/۳۵ یا ۲۵/۶/۳۵ یا ۲۱/۸/۳۵) احداث ساختمان نموده باشد در آن صورت هیئت رأی به پرداخت قیمت اراضی در تاریخ تصویب لوایح مزبور خواهد داد - مگر آن که در مورد اراضی موات یا بایر بلامالک متجاوز آن اراضی را طبق قانون مدنی قبل از تاریخ تصویب لوایح مزبور احیا کرده باشد که در این صورت آن مقدار از اراضی که احیاء شده به ملکیت او شناخته خواهد شد.
تبصره - حکم به پرداخت قیمت در صورتی صادر می‌شود که مساحت مورد ادعا بیش از ده برابر مساحت زمین زیربنا باشد نسبت به قسمت زاید هیئت طبق قسمت (الف) ماده ۴ رأی برد عین و یا اصلاح سند مالکیت صادر خواهد نمود و در صورت اخیر تفکیک آن قسمت از زمین که معادل ده برابر اراضی زیربنا است و برای استفاده از ساختمان ضرورت دارد به عهده خود هیئت خواهد بود.
ج - هرگاه متقاضی ثبت یا متجاوز اصلی اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مذکور را به دیگری منتقل کرده باشد هیئت رأی به قیمت واگذاری خواهد داد مگر آن که تشخیص دهد قیمت واگذاری کمتر از قیمت واقعی در تاریخ انتقال بوده که در آن صورت رأی به پرداخت قیمت واقعی به تشخیص یکی از بانک‌های کشاورزی یا رهنی یا ساختمانی در غیر مورد مربوط به ادعای خودشان خواهد داد.
ماده ۵ - هرگاه در احکام هیئت‌های مذکور در ماده یک اشتباهات مذکور در ماده ۱۸۹ آیین دادرسی مدنی رخ داده باشد ذینفع می‌تواند از هیئت تقاضای تصحیح حکم را بنماید.
ماده ۶ - نقل و انتقالاتی که از تاریخ تقدیم لوایح مزبور به مجلس سنا تا خاتمه اجرا حکم هیئت‌های مذکور توسط متقاضیان ثبت یا متجاوزین اصلی و یا ایادی متلقای آنها به هر عنوان به عمل آمده باشد نافذ نخواهد بود به علاوه دفاتر
اسناد رسمی پس از آن که به وسیله اداره ثبت از تقدیم دادخواست مطلع شوند از انجام این گونه معاملات ممنوع خواهند بود ولی اگر متقاضی ثبت یا متجاوز اصلی قبل از تقدیم لوایح مذکور به مجلس سنا مورد ادعا را انتقال داده باشد انتقالات بعدی ایادی متلقای از آنها صحیح و معتبر خواهد بود.
ماده ۷ - حقوق دولت یا شهرداری یا بانک‌ها یا موقوفات عامه از انقد دارایی متجاوز طبق مقررات اسناد لازم‌الاجرا به تقاضای محکوم‌له و توسط اجرا دادگاه شهرستان استیفا خواهد شد.
ماده ۸ - اشخاصی که به پرداخت وجوهی محکوم می‌شوند در صورتی که تا یک ماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه حاضر به پرداخت محکوم‌به نشوند در ازاء هر هزار ریال از محکوم‌به یک روز توقیف می‌شوند مگر این که اعسار آنها ثابت شود در هر صورت مدت توقیف از پنج سال تجاوز نخواهد کرد.
ماده ۹ - هیئت‌های مذکور جز در مورد ابلاغ اوراق ملزم به رعایت تشریفات آیین دادرسی نیستند.
ماده ۱۰ - در صورتی که اشکالاتی راجع به مفاد احکام صادر به موجب این قانون و یا احکامی که طبق لوایح قانونی مذکور صادر گردیده برای هریک از طرفین یا اداره اجرا پیش آید هریک می‌توانند از هیئت تقاضای رفع اشکال نمایند.
ماده ۱۱ - در کلیه موارد فوق هر گاه هیئت‌های مزبور ارجاع امر را به کارشناس لازم بدانند می‌توانند به یکی از بانک‌های کشاورزی یا رهنی و یا ساختمانی در غیر مورد مربوط به ادعای خودشان و یا طبق آیین دادرسی مدنی به یکی از کارشناسان رسمی رجوع نمایند.
تبصره - در صورتی که کارشناسی به یکی از بانک‌ها ارجاع گردد بانک‌ها حق ندارند جز هزینه واقعی انجام شده برای انجام عمل، هزینه دیگری دریافت دارند و تعرفه کارشناسی طبق آیین‌نامه وزارت دادگستری در این مورد رعایت نخواهد شد.
ماده ۱۲ - برای خاتمه دادن به اختلافات موجود بین افرادی که تا تاریخ تصویب لایحه قانونی مصوب ۸/۶/۱۳۳۵ کمیسیون دادگستری مجلسین در اراضی شهر تهران تقاضای ثبت ملکی را کرده‌اند و نسبت به تقاضای ثبت آنان اعتراضی در مدت قانونی نشده باشد و یا اگر اعتراض شده منجر به صدور حکم قطعی گردیده و یا دارندگان سند اراضی شهر مزبور از یک طرف و اشخاصی که بدون اجازه مالکین ساختمان‌هایی در اراضی مزبور نموده و متصرف می‌باشند مقرر می‌گردد هیئتی مرکب از:
یک نفر از دادیاران دیوان عالی کشور به انتخاب وزیر دادگستری و رئیس کل دادگاه شهرستان مرکز و مدیرکل ثبت یا معاون ثبت کل به اختلافات مزبور با توجه به اوضاع و احوال و استطاعت هر یک از طرفین به طور کدخدامنشی رسیدگی نموده یا رأی به پرداخت بها عادله اراضی متصرف حین تصرف و اجرت‌المثل سنواتی اراضی تا تاریخ صدور رأی هیئت توسط متصرفین به مالکین بدهد و یا به تقاضای مالکین ضمن صدور رأی به پرداخت بهای اعیانی در تاریخ تصویب لایحه قانونی مصوب ۸ شهریور ۱۳۳۵ از طرف مالک به متصرف رأی به خلع ید از متصرف بدهد. و این حکم قطعی و غیر قابل اعتراض است.
ماده ۱۳ - متصرفین اعیانی‌های مذکور در ماده قبل باید شخصاً ساکن اراضی مزبور بوده و در صورتی از مقررات این قانون استفاده خواهند نمود که ظرف دوماه از تاریخ اجرا لایحه قانونی مصوب ۸/۶/۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین دادخواست خود را در قبال اخذ رسید به دفتر دادگاه شهرستان تسلیم نموده باشند والا به تقاضای مالک طبق قسمت اخیر ماده ۱۲ اقدام خواهد شد.
ماده ۱۴ - اراضی موضوع ماده ۱۲ این قانون وقتی به ملکیت قطعی متصرفین در خواهد آمد که کلیه بدهی خود را از بابت قیمت عرصه پرداخته باشند.
ماده ۱۵ - اشخاصی که پس از تاریخ تقدیم لایحه قانونی اراضی موات مصوب هشتم شهریور ماه ۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین از طرف دولت به مجلس سنا به تصرف و یا غصب اراضی دیگران در شهر تهران و حومه پرداخته باشند از مقررات ماده ۱۲ این قانون استفاده نمی‌کنند و اگر این اشخاص پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک با ز هم به تصرفات غاصبانه خود ادامه دهند مشمول ماده ۱۶ این قانون خواهند بود.
ماده ۱۶ - اشخاصی که بعد از تاریخ تصویب لوایح قانونی مذکور فوق نسبت به اراضی دولت یا بانک‌های مذکور یا اداره اوقاف یا شهرداری یا اراضی موات بلامالک بدون رعایت قوانین احیا اراضی موات یا مردم (در صورت شکایت مدعی خصوصی) تجاوز کرده و تصرفاتی در آن بنمایند از طرف دادستان مورد تعقیب واقع و علاوه بر خلع ید از آنها به مجازات حبس از دو ماه الی شش ماه محکوم خواهند شد.
ماده ۱۷ - هیئت‌های مذکور در این قانون می‌توانند در
غیر اوقات اداری نیز انجام وظیفه نمایند و وزارت دادگستری برای انجام امور اداری به تعداد لازم کارمندان دفتری در اختیار آنها خواهد گذاشت.
ماده ۱۸ - رسیدگی به دادخواست‌هایی که به موجب لوایح قانونی مصوب ۸/۶/۳۵ و ۲۵/۶/۳۵ و ۲۱/۸/۳۵ و ۱۶/۱۱/۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین و با توجه به مفاد و مقررات لوایح مزبور تقدیم شده و تا تاریخ اجرا این قانون خاتمه نیافته است بر طبق این قانون به عمل خواهد آمد.
ماده ۱۹ - وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
مخبر کمیسیون دادگستری - عمیدی نوری
رئیس - ماده اول مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱ - به دادخواست‌هایی که طبق بند یک لایحه قانونی مصوب ۸ شهریور ماه ۱۳۳۵ و لایحه قانونی مصوب ۲۵ شهریور ماه ۱۳۳۵ و لایحه مصوب ۲۱ آبان ماه ۱۳۳۵ و لایحه ۱۶/۱۱/۳۵ به هیئت‌های مذکور در آن لوایح تسلیم گردیده و تا تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون منتهی به صدور حکم نگردیده با توجه به مفاد و مقررات آن لایحه آن قسمت که به هیئت ۵ نفری مرکزی تسلیم شده در یک یا چند هیئت که هر یک مرکب خواهد بود از یک نفر از رؤسا یا مستشاران دیوان عالی کشورکه سمت ریاست هیئت را خواهد داشت و دو نفر از رؤسا یا مستشاران دادگاه استان و قسمتی که به هیئت‌های شهرستانها تسلیم گردیده در مرکز استان‌های مربوط در یک یا چند هیئت که هریک مرکب خواهد بود از یک نفر رئیس شعبه دادگاه استان که سمت ریاست هیئت را خواهد داشت و یک نفر مستشار دادگاه مزبور یک نفر رئیس شعبه دادگاه شهرستان رسیدگی و قطع و فصل خواهد شد.
تبصره - مقامات مذکور در لوایح قانونی فوق‌الذکر که دادخواست‌های فوق را داده‌اند مکلفند ظرف شش ماه از تاریخ اجرای این قانون با نظر مشاورین حقوقی به کلیه دادخواست‌ها مجدداً رسیدگی نمایند و چنانچه تشخیص دهند دادخواست‌های مزبور مستند به دلایل موجه نبوده و دعاوی آنان قابل پیشرفت نیست دادخواست‌های خود را استرداد نمایند.
رئیس - در این ماده مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) بنابراین چون در شور اول پیشنهادی از طرف آقای خلعتبری داده شده بود و به کمیسیون ارسال گردیده بود خود ایشان هم در کمیسیون حاضر شده بودند ولی کمیسیون پیشنهاد ایشان را قبول نکرده است حق دارند دو مرتبه پیشنهاد خود را مطرح کنند، پیشنهاد آقای خلعتبری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم به قسمت اول ماده ۱ پیشنهاد ذیل اضافه شود:
احکام صادر از هیئت‌های مزبور قابل تجدید نظر است و هیئت تجدید نظر مرکب از سه نفر از رؤسای شعب دیوان عالی کشور است که به وسیله هیئت عمومی دیوان عالی کشور انتخاب خواهند شد، ارسلان خلعتبری
خلعتبری - بنده پیشنهادم را پس گرفتم.
رئیس - بسیارخوب پس رأی گرفته می‌شود به ماده اول آقایانی که با ماده اول موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده دوم قرائت بشود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۲ - رئیس شعبه اول هیئت‌های فوق‌الذکر سمت ریاست کل هیئت را داشته و دادخواست‌ها را به شعب ارجاع خواهد نمود.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده دوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر قیام کردند) تصویب شد ماده سوم خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۳ - وزارت دادگستری به تعداد کافی عضو علی‌البدل از بین قضات دادگاه استان مرکز برای هیئت‌های مرکز و از بین قضات دادگاه شهرستان مرکز استان برای هیئت‌های شهرستانها تعیین خواهد کرد اعضاء علی‌البدل وقتی شرکت در رسیدگی می‌نمایند که اعضاء اصلی طبق آیین دادرسی مدنی مردود و یا به علت بیماری معذور از انجام وظیفه باشند.
رئیس - رای گرفته می‌شود به ماده سوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب قیام کردند) تصویب شد ماده چهارم خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۴ - هیئت‌های مزبور با مراجعه به سوابق و پرونده‌ها و با توجه به مدارک و مستندات طرفین و تحقیقاتی که لازم بدانند در صورتی که تجاوز به حق دولت یا شهرداری یا اوقاف عامه یا بانک‌ها را در اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مذکور در لوایحی قانونی ۸ شهریور و ۲۵ شهریور و ۲۱ آبان ۱۳۳۵ احراز کنند به ترتیب زیر عمل خواهند نمود:
الف - هرگاه متقاضی ثبت و یا متجاوز اصلی اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مزبور را به دیگری منتقل نکرده باشد رأی به رد اراضی و مسیل‌ها و اصلاح سند مالکیت (در صورت صدور سند مالکیت) خواهد داد.
ب - هرگاه متقاضی ثبت یا متجاوز اصلی در اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مزبور تا تاریخ تصویب لوایح مزبور (بر حسب مورد ۸/۶/۳۵ یا ۲۵/۶/۳۵ یا ۲۱/۸/۳۵) احداث ساختمان نموده باشد در آن صورت هیئت رأی به پرداخت قیمت اراضی در تاریخ تصویب لوایح مزبور خواهد داد - مگر آن که در مورد اراضی موات یا بایر بلامالک متجاوز آن اراضی را طبق قانون مدنی قبل از تاریخ تصویب لوایح مزبور احیا کرده باشد که در این صورت آن مقدار از اراضی که احیا شده به ملکیت او شناخته خواهد شد.
تبصره - حکم به پرداخت قیمت در صورتی صادر می‌شود که مساحت مورد ادعا بیش از ده برابر مساحت زمین زیربنا نباشد اگر مساحت مورد ادعا بیش از ده برابر زمین زیربنا باشد نسبت به قسمت زاید هیئت طبق قسمت (الف) ماده ۴ رأی به رد عین و یا اصلاح سند مالکیت صادر خواهد نمود و در صورت اخیر تفکیک آن قسمت از زمین که معادل ده برابر اراضی زیربنا است و برای استفاده از ساختمان ضرورت دارد به عهده خود هیئت خواهد بود.
ج - هر گاه متقاضی ثبت یا متجاوز اصلی اراضی و مسیل‌ها و تپه‌های مذکور را به دیگری منتقل کرده باشد هیئت رأی به قیمت واگذاری خواهد داد مگر آن که تشخیص دهد قیمت واگذاری کمتر از قیمت واقعی در تاریخ انتقال بوده که در آن صورت رأی به پرداخت قیمت واقعی به تشخیص یکی از بانک‌های کشاورزی یا رهنی یا ساختمانی در غیر مورد مربوط به ادعای خودشان خواهد داد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده چهارم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده پنجم خوانده می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۵ - هر گاه در احکام هیئت‌های مذکور در ماده یک اشتباهات مذکور در ماده ۱۸۹ آیین دادرسی مدنی رخ داده باشد ذینفع می‌تواند از هیئت تقاضای تصحیح حکم را بنماید.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده ۵ آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ۶ خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۶ - نقل و انتقالاتی که از تاریخ تقدیم لوایح مزبور به مجلس سنا تا خاتمه اجراء حکم هیئت‌های مذکور توسط متقاضیان ثبت یا متجاوزین اصلی و یا ایادی متلقای آنها به هر عنوان به عمل آمده باشد نافذ نخواهد بود به علاوه دفاتر اسناد رسمی پس از آن که به وسیله اداره ثبت از تقدیم دادخواست مطلع شوند از انجام این گونه معاملات ممنوع خواهند بود ولی اگر متقاضی ثبت یا متجاوز اصلی قبل از تقدیم لوایح مذکور به مجلس سنا در مورد ادعا را انتقال داده باشد انتقالات بعدی ایادی متلقای از آنها صحیح و معتبر خواهد بود.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده ۶ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد ماده ۷ خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۷ - حقوق دولت یا شهرداری یا بانک‌ها یا موقوفات عامه از انقد دارایی متجاوز طبق مقررات اسناد لازم‌الاجرا به تقاضای محکوم‌له و توسط اجرا دادگاه شهرستان استیفا خواهد شد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده ۷ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام کردند) تصویب شد ماده ۸ خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۸ - اشخاصی که به پرداخت وجوهی محکوم می‌شوند در صورتی که تا یک ماه از تاریخ ابلاغ اجرائیه حاضر به پرداخت محکوم‌به نشوند در ازای هر هزار ریال از محکوم به یک روز توقیف می‌شوند مگر این که اعسار آنها ثابت شود و در هر صورت مدت توقیف از پنج سال تجاوز نخواهد کرد.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده ۸ آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد ماده ۹ خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۹ - هیئت‌های مذکور جز در مورد ابلاغ اوراق ملزم به رعایت تشریفات آیین دادرسی نیستند.
رئیس - رأی گرفته می‌شود به ماده ۹ آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده ۱۰ خوانده می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۱۰ - در صورتی که اشکالاتی راجع به مفاد احکام صادر به موجب این قانون و یا احکامی که طبق لوایح قانونی مذکور صادر گردیده برای هر یک از طرفین یا اداره اجرا پیش آید هر یک می‌توانند از هیئت تقاضای رفع اشکال نمایند.
رئیس - آقای خلعتبری بفرمایید.
خلعتبری - بنده یک مطلبی داشتم که می‌خواستم در موقع طرح این ماده به عرض آقایان محترم برسانم و مخصوصاً می‌خواهم جناب آقای معاون وزارت دادگستری توجه بفرمایند به مطالبی که بنده عرض می‌کنم آیا صحیح است یا خیر اگر صحیح است تأیید بفرمایند بنده دیگر عرضی ندارم در آینده هم معلوم باشد این دعاوی که در این هیئت‌ها طرح می‌شود از دو صورت خارج نیست یا دعوایی است که قبلاً از لحاظ قضایی قبل از این قانون مختومه محسوب شده یعنی دعوایی بوده بین طرفین طرح شده که خاتمه یافته و بنابراین وقتی خاتمه پیدا کرد دیگر از لحاظ قانونی و حقوقی دیگر هیچ مقامی نمی‌تواند و صلاحیت ندارد در آن اظهار نظر بکند موقعی که این قانون در کمیسیون دادگستری مشترک مجلسین مطرح بود بنده از آقای وزیر دادگستری وقت آقای گلشائیان سؤال کردم ایشان تأیید کردند که دعاوی که از لحاظ قضایی مختومه هست قابل طرح در این هیئت‌های رسیدگی نیست وقتی که در کمیسیون دادگستری مجلس شورای ملی همین لایحه مطرح بود بنده در اینجا پیشنهاد دادم که دعاوی مختومه قضایی دیگر در این هیئت‌ها قابل طرح نیست جناب آقای وزیر دادگستری خودشان شخصاً در کمیسیون اظهار کردند که این مطلب از لحاظ صراحت احتیاج به این پیشنهاد ندارد برای این که طبق اصول قضایی هر دعوایی که مختومه تلقی شده بود دیگر اصلاً قابل رسیدگی نیست و بنده با این کیفیت پیشنهادی که داده بودم پس گرفتم خواستم به اطلاع آقایان نمایندگان محترم برسانم در موقعی که هیئت‌ها به این دعاوی رسیدگی می‌کنند دعاوی که از لحاظ اصول قضایی مختومه محسوب است دیگر قابل طرح در هیئت‌ها نخواهد بود.
رئیس - آقای صدرزاده بفرمایید.
صدرزاده - موضوعی که ماده ۱۰ به آن اشاره دارد مربوط به یک بحث قانونی است که البته بر جنابعالی پوشیده نیست و آن این است که گاهی در مفاد حکم یا در اجرای حکم اختلافی حاصل می‌شود فیما بین اصحاب دعوا یا اداره اجرا یا نمی‌توانند تخصیص بدهند که مفاد این حکم چه چیز است یا این که حکم از قضایای مختومه است در موقع اجرایش به اشکالی برمی‌خورند این ماده پیش‌بینی کرده است که این جور مواقع اعم از احکامی که قبلاً صادر شده و اعم از احکامی که بعداً صادر می‌شود رفع اشکال بایستی به وسیله هیئت‌های قضایی به عمل بیاید در قانون آیین دادرسی مدنی یک مبحثی در فصل اجرا هست راجع به اختلاف در مفاد حکم یا در اجرا که در آنجا به دادستان مراجعه می‌کنند مفهوم آن بحث این است که حکم قطعیت یافته است و به اصل حکم کاری ندارند ولی هرگاه در مفادش اختلافی پیش بیاید نسبت به آن باید هیئت رفع اشکال بکند و ماده بعد در حقیقت قائم‌مقام آن فصل و مبحث اجرای آیین دادرسی مدنی است و لازم هست که این ماده هم قید بشود چون گاهی بعضی اشتباهات را ممکن است به وسیله تجدید نظر و یا بحث رفع کرد ولی چون این احکام قطعیت دارد و یک مرحله‌ای است بنابراین باید این ماده حتماً وجود داشته باشد که اگر اشتباهی در مفاد حکم یا در اجرای حکم پیش بیاید خود هیئت‌ها بتوانند آن را رفع کنند والا هیچ منافاتی با آن اصل که فرمودید در قضایای مختومه نخواهد داشت.
رئیس - دیگر مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۰ آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۱ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۱ - در کلیه موارد فوق هر گاه هیئت‌های مزبور ارجاع امر را به کارشناس لازم بدانند می‌توانند به یکی از بانک‌های کشاورزی یا رهنی و یا ساختمانی در غیر مورد مربوط به ادعای خودشان و یا طبق آیین دادرسی مدنی به یکی از کارشناسان رسمی رجوع نمایند.
تبصره - در صورتی که کارشناسی به یکی از بانک‌ها ارجاع گردد بانک‌ها حق ندارند جز هزینه واقعی انجام شده برای انجام عمل، هزینه دیگری دریافت دارند و تعرفه کارشناسی طبق آیین‌نامه دادگستری در این مورد رعایت نخواهد شد.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۱ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، ماده ۱۲ مطرح است قرائت شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۲ - برای خاتمه دادن به اختلافات موجود بین افرادی که تا تاریخ تصویب لایحه قانونی مصوب ۸/۶/۱۳۳۵
کمیسیون دادگستری مجلسین در اراضی شهر تهران تقاضای ثبت ملکی را کرده‌اند و نسبت به تقاضای ثبت آنان اعتراضی در مدت قانونی نشده باشد و یا اگر اعتراض شده منجر به صدور حکم قطعی گردیده و یا دارندگان سند اراضی شهر مزبور از یک طرف و اشخاصی که بدون اجازه مالکین ساختمان‌هایی در اراضی مزبور نموده و متصرف می‌باشند مقرر می‌گردد هیئتی مرکب از:
یک نفر از دادیاران دیوان عالی کشور به انتخاب وزیر دادگستری و رئیس کل دادگاه شهرستان مرکز و مدیرکل ثبت یا معاون ثبت کل به اختلافات مزبور با توجه به اوضاع و احوال و استطاعت هریک از طرفین به طور کدخدامنشی رسیدگی نموده یا رأی به پرداخت بهای عادله اراضی متصرف حین تصرف و اجرت‌المثل سنواتی اراضی تا تاریخ صدور رأی هیئت توسط متصرفین به مالکین بدهد و یا به تقاضای مالکین ضمن صدور رأی به پرداخت بهای اعیانی در تاریخ تصویب لایحه قانونی مصوب ۸ شهریور ۱۳۳۵ از طرف مالک به متصرف رأی به خلع ید از متصرف بدهد. و این حکم قطعی و غیر قابل اعتراض است.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۲ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده ۱۳ قرائت شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۳ - متصرفین اعیانی‌های مذکور در ماده قبل باید شخصاً ساکن ارای مزبور بوده و در صورتی از مقررات این قانون استفاده خواهند نمود که ظرف دو ماه از تاریخ اجرای لایحه قانونی مصوب ۸/۶/۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین دادخواست خود را در قبال اخذ رسید به دفتر دادگاه شهرستان تسلیم نموده باشند والا به تقاضای مالک طبق قسمت اخیر ماده ۱۲ اقدام خواهد شد.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۳ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده ۱۴ قرائت شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۴ - اراضی موضوع ماده ۱۲ این قانون وقتی به ملکیت قطعی متصرفین در خواهد آمد که کلیه بدهی خود را از بابت قیمت عرصه پرداخته باشند.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۴ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ۱۵ قرائت شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۵ - اشخاصی که پس از تاریخ تقدیم لایحه قانونی اراضی موات مصوب هشتم شهریور ماه ۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین از طرف دولت به مجلس سنا به تصرف و یا غصب اراضی دیگران در شهر تهران و حومه پرداخته باشند از مقررات ماده ۱۲ این قانون استفاده نمی‌کنند و اگر این اشخاص پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک باز هم به تصرفات غاصبانه خود ادامه دهند مشمول ماده ۱۶ این قانون خواهند بود.
رئیس - مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۵ آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۶ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۶ - اشخاصی که بعداز تاریخ تصویب لوایح قانونی مذکور فوق نسبت به اراضی دولت یا بانک‌های مذکور یا اداره اوقاف یا شهرداری یا اراضی موات بلامالک بدون رعایت قوانین احیای اراضی موات یا مردم (در صورت شکایت مدعی خصوصی) تجاوز کرده و تصرفاتی در آن بنمایند از طرف دادستان مورد تعقیب واقع و علاوه برخلع ید از آنها به مجازات حبس از دو ماه الی شش ماه محکوم خواهند شد.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۶ آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۷ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۷ - هیئت‌های مذکور در این قانون می‌توانند در غیر اوقات اداری نیز انجام وظیفه نمایند و وزارت دادگستری برای انجام امور اداری به تعداد لازم کارمندان دفتری در اختیار آنها خواهد گذاشت.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۷ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۸ مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۸ - رسیدگی به دادخواست‌هایی که به موجب لوایح قانونی مصوب ۸/۶/۳۵ و ۲۵/۶/۳۵ و ۲۱/۸/۳۵ و ۱۶/۱۱/۳۵ کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین و با وجه به مفاد و مقررات لوایح مزبور تقدیم شده و تا تاریخ اجراء این قانون خاتمه نیافته است بر طبق این قانون به عمل خواهد آمد.
رئیس - چون مخالفی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده ۱۸ آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۹ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۹ - وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشد.
رئیس - رأی به ماده ۱۹ گرفته می‌شود آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد کلیات آخر مطرح است در کلیات آخر مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به مجموع مواد آقایانی که با مجموع مواد موافقند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۶ - طرح گزارش اصلاحی مجلس سنا راجع به ۱۱۰ میلیون ریال جهت ساختمان شهر لار و عدم تصویب آن
رئیس - نامه‌ای است از مجلس سنا راجع به اعتباری که برای کمک به بنادر و لار فرستاده شده که یک قسمت را حذف کرده‌اند قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
عطف به مرقومه شماره ۳۶۷۸۷ -۲۱/۲/۳۹ راجع به لایحه اجازه اعطای مبلغ یکصد و ده میلیون ریال به هیئت جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به منظور ساختمان شهر لار و اقدامات عمرانی بنادر و استان هفتم اشعار می‌دارد:
لایحه مزبور در جلسه روز چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ مطرح گردید و در سطر سوم ماده واحده پس از (ساختمان شهر لار) عبارت (و اقدامات عمرانی در بنادر استان هفتم) حذف و لایحه به تصویب مجلس سنا رسیده است اینک یک نسخه از لایحه مصوبه فوق به ضمیمه ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس سنا - محسن صدر
رئیس - لایحه به طوری که در مجلس سنا تصویب شده قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
لایحه قانونی راجع به اجازه اعطای یک صد وده میلیون ریال به هیئت جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به منظور ساختمان شهر لار.
ماده واحده به دولت اجازه داده می‌شود مبلغ یک صد و ده میلیون ریال (پنجاه میلیون ریال از محل درآمد عمومی سال جاری کشور و شصت میلیون ریال از محل شهرسازی برنامه) در اختیار هیئت کمک به آسیب‌دیدگان جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران می‌گذارد تا به مصرف ساختمان شهر لار برساند. رسیدی که از طرف هیئت مزبور تسلیم می‌شود به منزله سند هزینه به خرج قطعی منظور دارد.
لایحه قانونی فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه روز چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۳۹ شمسی به تصویب مجلس سنا رسیده است.
رئیس مجلس سنا - محسن صدر
رئیس - همین طور که خودشان در نامه ذکر کرده‌اند این قسمتی را که مجلس شورای ملی راجع به عمران بنادر خلیج فارس رأی داده است حذف کرده‌اند یعنی آن قسمت اقدامات عمرانی برای بنادر خلیج فارس یعنی استان هفتم را حذف کرده‌اند و فرستاده‌اند به اینجا اگر چه البته لایحه مالی است نظر مجلس سنا هم نظر مشورتی است و رأی مجلس شورای ملی قطعیت دارد، آقای دشتی بیانی دارید بفرمایید.
دشتی - خیلی خوشوقتم در ضمن نطق قبل از دستور که امروز عرض کردم آرزویی داشتم که این لایحه زودتر به مجلس شورای ملی بیاید که الحمدلله آمد و نمی‌دانم چرا در مجلس سنا این کار را کرده‌اند و چه حقی داشته‌اند آقایان این که می‌گویند شاه می‌بخشد و شیخ علی‌خان نمی‌بخشد عین همین است و هیچ کس هم این نظر را ندارد شاهنشاه دولت یک اقدامی فرمودند که مبلغی از پول سازمان برنامه به مصرف آب بوشهر برسد، آقایان می‌گویند که برود فلان جا بنده نمی‌توانم که برای آقایان تشریح کنم که تشنگی یعنی چه والله من نمی‌توانم بگویم نمی‌خواستم امروز خودم و آقایان را هم ناراحت کنم والله این آبی که در جدول خیابان می‌گذرد گیرشان نمی‌آید آن آقا چه می‌تواند بفهمد چاه آب دارد لوله‌کشی دارد آب قنات دارد ماشینش هم می‌آید از آب‌های فیلتره می‌برد آن وقت می‌گوید که این اعتبار را در جای دیگر مصرف کنید به چه مناسبت؟ امر شاه است امر فرمودند که این مبلغ برای آب آشامیدنی مردم بوشهر اختصاص داده شود از شخص ریاست محترم مجلس شورای ملی استدعا می‌کنم آنچه وظیفه مجلس‌داری و قانونشان است عمل بفرمایند بیشتر از این مزاحم نمی‌شوم.
رئیس - آقای صدرزاده مخالفید (صدرزاده - مخالفم) آقای دکتر رضایی مخالفید (دکتر رضایی - مخالفم) آقای باقر بوشهری مخالفید؟ (باقر بوشهری - مخالفم) آقای دکتر امیر حکمت مخالفید؟ (دکتر امیر حکمت - مخالفم) آقای صادق بوشهری مخالفید؟ (صادق بوشهری - مخالفم) آقای صدرزاده چون موافقی نیست می‌توانید صحبت کنید.
صدرزاده - عرض کنم جناب آقای دشتی توجه بفرمایید
بنده می‌خواهم راجع به یک مطلبی که امروز در نطق قبل از دستور گفتید با اجازه خودتان آن را تصحیح کنم برای این که یک قدری راجع به احساسات مردم در لار ممکن است مؤثر واقع بشود بنده قبول دارم که در لارستان یک عده معدودی متمکن هستند ولی نه به آن اندازه‌ای که جنابعالی فرمودید تمام مردمی که در نواحی جنوب زندگی می‌کنند وضع اقتصادی خیلی خوبی ندارند حالا اگر یک فردی هم یک مختصر تمکنی داشته باشد این دلیل بر این نیست که تمام این ۱۴ هزار نفر مردم مصیبت‌زده لار متمکن باشند خواستم بیان جنابعالی را در این قسمت تصحیح کرده باشم با اجازه خودتان که به آن عواطفی که از طرف تمام مردم ایران نسبت به مردم مصیبت‌زده لار معطوف شده است خللی وارد نشود، اما راجع به آن قسمت که فرمودید من هم نظر جنابعالی را دارم راست است که لارستان امروز احتیاج به کمک فوری دارد ولی مردم بوشهر از لحاظ آب و مضیقه‌ای که از این حیث دارند کمال سختی را دارند بنابراین بنده معتقدم این لایحه به همان شکلی که از مجلس شورای ملی گذشته و تصویب شده آقایان محترم تصویب بفرمایند و البته اگر باز هم مخارجی لازم باشد بر عهده حکومت و دولت است که در موقع خودش تأمین نمایند.
رئیس - آقای دکتر رضایی بفرمایید.
دکتر رضایی - بنده دور از هرگونه تعصبی می‌خواهم یک مطلبی را به عرض مجلس شورای ملی برسانم و شاید لازم بود این توضیح در مجلس سنا به عرض آقایان سناتورهای محترم می‌رسید و به‌هیچ‌وجه این مورد اصولاً پیش نمی‌آمد این توضیح توضیحی است که ربط به قانون دارد و من فکر می‌کنم چنانچه عرض کردم اگر این توضیح به عرض مجلس سنا می‌رسید این پیشنهاد تصویب نمی‌شد زیرا که مبلغ شش میلیون تومان از این اعتبار ۱۱ میلیون تومان که در این لایحه ذکر شده است از طرف سازمان برنامه پرداخته می‌شود این قسمت مهم است و از محل اعتباراتی که برای عمران و آبادی شهرستانها در نظر گرفته شده است پرداخت می‌شود، این مبلغ از بودجه کل دولت نیست از طرف سازمان برنامه از محل اعتبارات عمرانی و آبادی شهرستانها پرداخت می‌شود چنانچه ما این پیشنهادی را که از طرف مجلس سنا شده است قبول کنیم یک اشکالی ایجاد می‌شود بدین معنی که سازمان برنامه از پرداخت این ۶۰ میلیون ریال حق دارد امتناع بورزد برای این که این ۶۰ میلیون ریال را می‌پردازد از بابت ۵۰ درصدی که برای عمران و آبادی شهرستانها موظف است بپردازد و این مبلغ را هم برای همین منظور و تأمین آب آشامیدنی مردم بوشهر می‌پردازد و اگر ما بیاییم تمام این ۱۱ میلیون را به لار تخصیص بدهیم و من امیدوارم که وضع ما طوری بشود نه ۱۱ میلیون بلکه ۱۱۰ میلیون تومان به مردم لار که حقیقتاً احتیاج دارند تخصیص بدهیم ولی چنانچه این عمل بشود سازمان برنامه بعد خواهد گفت که من اعتبار شهرستان بوشهر را پرداخته‌ام یا این حرف را می‌زند که شما برای شهرستان لار حق ندارید از ۵۰ درصد سازمان برنامه استفاده کنید و یا این که اصولاً سازمان برنامه حق دارد امتناع کند از پرداخت این ۶۰ میلیون ریال چون همین طوری که عرض کردم این مبلغ از محل ۵۰ درصد اعتبارات سازمان برنامه برای لوله‌کشی شهرستان بوشهر است به این دلیل است یک اعتبار کلی هم نیست که به هر نحوی که بخواهیم تخصیص بدهیم بنده کمال علاقه را دارم که به لار کمک بشود ولی نه از این مورد بخصوص تنها راه چاره این است که این مبلغ به شهرستان بوشهر تخصیص داده بشود این از نقطه نظر قانونی از نقطه نظر ضروریت هم همان طوری که جناب آقای دشتی حق کلام را بسیار بسیار خوب ادا فرمودند و من خیلی متأسفم از این وضع زیرا که وضعیت آب بوشهر همان اهمیت و ضرورتی را دارد که زلزله‌زدگان لار در حال حاضر با آن مواجه هستند بنده این اطلاع را دارم که امسال برای این که منابع آب را در بوشهر آماده بکنند دستور دادند که منابع آب را تمیز کنند و آنها را خالی کنند به این امید که باران بیاید و آب تمیزی در این منابع وجود داشته باشد و ذخیره بشود متأسفانه باران نیامد و در حال حاضر منابع آب خالی است و آقایان استحضار دارند طبق دستور دولت دو تا تانکر از بنگاه مستقل آبیاری مأموریت پیدا کرده که آب باری مردم برساند و به نیروی دریایی هم دستور داده شد که کمک کند، منظور بنده این است که این مطلب همان اهمیت و ضرورت را دارد که زلزله‌زدگان لار با آن مواجه هستند علاوه بر این همان طور که عرض کردم از نقطه نظر مقررات و قوانین این مبلغ ۶۰ میلیون ریال را فقط می‌توانیم به شهرستان بوشهر تخصیص بدهیم و تخصیص آن به لار امکان ندارد.
رئیس - آقای دکتر مشیر فاطمی بفرمایید.
دکتر مشیر فاطمی - بنده هیچ قصد نداشتم در این قضیه عرضی بکنم مخصوصاً که نظر یکی از همکاران محترم متوجه
این امر است خاصه جناب آقای دشتی که برای ایشان خیلی احترام قائلم و همیشه راجع به آب بوشهر و خرابی آن شهر بیاناتی می‌فرمایند و اقداماتی از دولت می‌خواهند، ولی امروز یکی از شهرهای ما و یک عده از هموطنان ما بی‌خانمان شده‌اند بنده اول باید بفهمم که با این ۶ میلیون تومان که در وهله اول پیش‌بینی شده بود آیا خرابی لار ترمیم می‌شود یا خیر (بعضی از نمایندگان - نمی‌شود) پس اگر نمی‌شود باید بگذارید یک شهری مثل لار که خراب شده به صورت اولش برگردد و این ۱۱ میلیون تومان اعتبار تخصیص به لار داده شود چه فایده‌ای دارد که یک جایی را مخروبه بگذاریم و اعتبار را ببریم در جای دیگر خرج کنیم در صورتی که آنجا هم تکمیل نخواهد شد بنده عقیده‌ام این است که اول دولت این قضیه را روشن کند که آیا با ۱۱ میلیون تومان اعتبار وضعیت لار به صورت سابق برمی‌گردد یا خیر اگر برمی‌گردد تمام اعتبار را بدهید به لار که اقلاً یک شهری درست بشود نه این که دو تا خرابه درست کنیم لار نیمه تمام بماند و لوله‌کشی شهر بوشهر هم درست نشود و اگر جناب آقای دشتی برای بوشهر طرحی بیاورند که از سود بازرگانی که اخیراً پیدا شده وجوهی دریافت شود برای تأمین آب و لوله‌کشی شهر بوشهر بنده اولین کسی هستم که امضا خواهم کرد و یا از هر محل دیگری که باشد ولی از این محل اگر بخواهید مثل گوشت قربانی تکه تکه بکنید برای هیچ یک از این دو محل نتیجه ندارد.
رئیس - آقای باقر بوشهری.
باقر بوشهری - بنده با اظهار تشکر از کلیه همکاران محترم که می‌بینیم صد در صد موافقند که این پول برای بوشهر برای جایی که آب وجود ندارد آب گل‌آلود هم وجود ندارد مصرف شود بدبختی برای آب بوشهر صحبت امروز و دیروز نیست، سال‌ها است که راجع به آب بوشهر صحبت می‌کنیم و اینجا همین الآن آقای دکتر رضایی توضیح فرمودند که اصلاً این ۶ میلیون برای آب بوشهر بر حسب امر اعلیحضرت همایونی در نظر گرفته شده بود حالا می‌گویند این را بدهید به لار که تکمیل بشود قربانت گردم این پول برای بوشهر است و این پول البته برای بوشهر و لار برای هیچ کدام کافی نیست ولی وقتی که دولت کاری در یک جایی شروع کرده خواه و ناخواه باید انجام بدهد تمنی می‌کنم جنابعالی هم موافقت بفرمایید این نظر مخالفتان را پس بگیرید که این پول به بوشهر برسد بنده از آقایان سناتورها بسیار بسیار تعجب می‌کنم اگر تشریف می‌بردند آنجا می‌دیدند که مردم چه می‌کشند یک چنین پیشنهادی نمی‌کردند و تقاضا دارم آقایانی که این پیشنهاد را کردند برای ۲۴ یا ۴۸ ساعت تشریف بیاورند آنجا مهمان بنده باشند تا ببینند آنجا به مردم چه می‌گذرد. دیگر عرضی ندارم.
رئیس - یک نکته را باید توجه بفرمایید که دولت برای لار یک برنامه وسیع‌تر تهیه کند البته این ۱۱ میلیون تومان هم به نظر بنده کافی نیست یک وجوهی خود مردم داده‌اند که البته یک مبلغ زیادی است بعد هم اگر لازم شد دولت باید اعتباراتی برای این کار تخصیص بدهد چیزی که هست الآن این پول‌ها مورد خرج ندارد باید مهندسین متخصص، زمین‌شناس‌های متخصصی بروند، محل را تشخیص بدهند و شروع به کار کنند ببینند خیابان را کجا باید احداث کنند یا میدان را کجا پس الآن تمام این ۱۱ میلیون خرج نمی‌شود در صورتی که همین طور که گفته شد مردم بوشهر آب خوردن ندارند به عقیده بنده ما این لایحه را به طوری که اول مجلس تصویب کرده تصویب بکنیم و به دولت ابلاغ کنیم بعد هم دولت باید یک کمک‌های بیشتری برای لار انجام بدهد.
یک پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده که قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نماید. احمد مهران
رئیس - آقای مهران بفرمایید.
مهران - بنده فکر می‌کنم این کفایت مذاکرات زیاد توضیح ندارد برای این که می‌گویند آب در بوشهر پیدا نمی‌شود یک وقت هست که در جایی زلزله می‌آید زلزله یک حادثه‌ای است غیرطبیعی اما تأمین آب بوشهر امری است که دست ما است این به نظر من خیلی عجیب می‌آید که گفته شود یک شهر بزرگی که لب خلیج فارس واقع است یک دریا هم جلویش است این شهر آب ندارد این به نظر من دیگر احتیاج به بحث ندارد باید آب این شهر را تأمین کنیم همکاران محترم آقای بوشهری و دشتی و همین طور نمایندگان محترم فارس مکرر دیدم که راجع به آب بوشهر صحبت کردند و گفته‌اند باید برای این شهر آب شیرین تهیه کرد حالا موقعش پیدا شده و هیئت دولت و نمایندگان هم کمال
حسن نیت را دارند ضمناً این پول تحت ریاست عالیه والاحضرت شمس که نهایت حسن نیت را در این قبیل موارد دارند به مصرف می‌رسد بگذارید که این هیئت که از اشخاص بصیر تشکیل شده هم به کار زلزله لار برسد و هم برای مردم بوشهر آب تهیه کنند مردم بوشهر هم هموطن ما هستند این که نمی‌شود در این گرمای سوزان و آب و هوای بسیار گرم و شدیدی که در آن منطقه هست ما به فکر آب برای آنها نباشیم بنده عقیده‌ام این است که چون تمام آقایان ناطقین با حذف این جمله مخالف هستند بنابراین فکر می‌کنم مذاکرات زیادی ندارد اجازه می‌فرمایید که این کار زودتر تمام شود از جناب آقای بختیار استدعا می‌کنم که موافقت بفرمایند مذاکرات کافی باشد که هم شهر لار دو مرتبه ساخته شود و هم آب برای بوشهر تهیه شود ضمناً خدمت جناب آقای دکتر مشیر فاطمی خواستم عرض کنم که در مملکت ما باید هر کاری را شروع کرد و بعد برای تأمین بقیه اعتبار آن اقدام کرد بنابراین بسیار خوشوقت می‌شوم که هم شهر لار ساخته شود و هم تأمین اعتباری باشد این پول برای لوله‌کشی و آب بوشهر.
رئیس - آقای حمید بختیار، مخالفید؟
عبدالحمید بختیار - من یک توضیحی دارم.
رئیس - می‌دانم که می‌خواهید صحبت بفرمایید، بفرمایید.
عبدالحمید بختیار - به عقیده بنده اگر دولت به مجلس سنا این نکته را تذکر می‌داد کار به اینجا نمی‌رسید بنده طبق اطلاعاتی که دارم کمکی که دولت می‌خواست به لار بکند بیشتر از ۵ میلیون نبود بعد بنابه پیشنهاد استاندار فارس قرار شد با این ۶ میلیون لوله‌کشی شهر بوشهر را هم شروع کنند و برای این که در این کار تسریع بشود که هر دو قسمت را در یک لایحه آوردند بنده طبق اطلاع دقیقی که دارم و این نکته باید تذکر داده شود همان طور که از طرف مردم ایران از داخل و خارج مبلغ بسیار بسیار زیادی برای کمک به شهرستان لار داده شده آقای مدیرعامل شیر و خورشید سرخ به یکی از دوستان من گفته بود که ما پول داریم که یک شهر جدیدی در لار ایجاد کنیم متأسفانه یک گرفتاری داریم و آن این است که لاری‌ها گفته‌اند ما از این خرابه‌ها خارج نمی‌شویم، هر چه فکر کردم که چرا نفهمیدیم عاقبت این طور تشخیص دادیم که مثلاً حسن یک دکان دارد که آنجا سرقفلی دارد ما اگر یک خیابان آنجا بسازیم و بگوییم شما آنجا زندگی کن می‌گوید که دکان از بین رفته است علاوه برآن همین طور که جناب آقای رئیس فرمودند شهر ساختن وقت لازم دارد. دلیل نمی‌شود که یک بوشهری را که پولش از جای دیگر و وضعش چیز دیگری است منتهی چون این دو کار توأم شده با این لایحه محروم کنیم اگر به آقایان سناتورها توضیح داده می‌شد مسلماً این کار را نمی‌کردند بایستی می‌گفتند که ۵ میلیون تومان این لایحه برای کمک به لار و ۶ میلیون برای لوله‌کشی آب بوشهر است به عقیده بنده اگر این توضیح از طرف دولت به مجلس سنا داده می‌شد سناتورهای محترم این پیشنهاد را نمی‌دادند (صحیح است)
رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
حالا رأی گرفته می‌شود به گزارش مجلس سنا به این ترتیب که تمام این اعتبار صرف لار بشود اگر آقایان رأی ندادید آن ترتیبی که در مجلس سنا تصویب شده رد می‌شود (دشتی - یعنی حذف می‌شود) آقایانی که با گزارش مجلس سنا موافقند قیام فرمایند (کسی برنخاست) تصویب نشد.
۷ - اخذ رأی و تصویب اعطای ۱۱۰ میلیون ریال اعتبار برای ساختمان شهر لار و عملیات عمرانی بنادر جنوب
رئیس - حالا رأی می‌گیریم به آنچه که مجلس تصویب کرده یعنی این مبلغ برای ساختمان لار و عملیات عمرانی بنادر جنوب مصرف شود. آقایانی که موافقند ورقه سفید می‌دهند.
(اسامی آقایان نمایندگان به ترتیب ذیل به وسیله آقای مهندس سلطانی (منشی) اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آید)
آقایان: پروفسور اعلم - دکتر رضایی - دکتر بینا - دکتر دیبا - مهندس هدایت – یارافشار – مهران - دکتر حکمت - مهندس اردبیلی - دکتر نفیسی - حمید بختیار - باقر بوشهری – شادمان - صادق بوشهری - مهندس بهبودی – امیدسالار - دکتر سید امامی – مشار - مهندس جفرودی – عباسی - دکتر وکیل - دکتر حسن افشار - دکتر اسدی - دکتر شاهکار - دکتر مشیر فاطمی - اصلان افشار – ساگینیان – هدی – فضایلی – صدرزاده - عماد تربتی – مشایخی - علامه وحیدی - بیات ماکو - دکتر ضیایی – حشمتی - مهندس فروهر - سراج حجازی – بوربور - مهندس فیروز – ارباب - فخر طباطبایی - دکتر عمید - دکتر جهانشاهی – مسعودی - سلطان‌مراد بختیار – کورس - دکتر امیر حکمت -
توماج – برومند - دکتر امیر نیرومند – مهدوی – جلیلوند – بهبهانی – خلعتبری – حکیمی - عمیدی نوری – رامبد – عامری – نصیری - دکتر آهی – اسفندیاری - سالار بهزادی - مرتضی حکمت – دهقان – استخر – دشتی – گیو - دکتر پیرنیا – فرود - دکتر آهی - مهندس دهستانی - دکتر دادفر – سعیدی – سلطانی - دولت‌آبادی.
(آرا مأخوذه شماره شده ۷۴ ورقه سفید موافق شمرده شد)
رئیس - از ۷۵ نفر عده حضار به اکثریت ۷۴ رأی موافق تصویب شد.
دشتی - با کمال تشکر از عنایات آقایان نمایندگان مخصوصاً ریاست محترم مجلس شورای ملی
اسامی موافقین - آقایان: استخر - دکتر رضایی - سالار بهزادی – کورس - دکتر بینا – دهقان - مهندس دهستانی - مرتضی حکمت – اکبر – گیو – دشتی - عمیدی نوری – حکیمی – برومند - دکتر آهی - مرآت اسنفدیاری – جلیلوند - دولت‌آبادی - سلطان‌مراد بختیار - دکتر جهانشاهی – خلعتبری – مهدوی – مسعودی - دکتر عمید - دکتر حسن افشار - دکتر شاهکار – مشایخی – یارافشار – سعیدی – بهبهانی - احمد مهران – رامبد - دکتر بینا - دکتر دادفر - باقر بوشهری - دکتر نفیسی - فخر طباطبایی – شادمان – عباسی - دکتر اسدی – مشار – امیدسالار - دکتر سید امامی - مهندس اردبیلی - مهندس سعید هدایت - عبدالحمید بختیار - مهندس سلطانی - مهندس بهبودی - دکتر سعید حکمت - عماد تربتی – هدی – صدرزاده - دکتر ضیایی - مهندس فروهر - سراج حجازی – توماج – افخمی - علامه وحیدی – ارباب – ساگینیان - بیات ماکو – حشمتی - دکتر اصلان افشار – فضایلی - دکتر وکیل - مهندس فیروز - پروفسور اعلم – عامری - دکتر امیر نیرومند – بوربور - دکتر امیر حکمت - مهندس جفرودی – نصیری - محمد صادق بوشهری
۸ - اخذ رأی و تصویب یک فوریت لایحه نظام پزشکی
رئیس - پیشنهادی از طرف جمعی از آقایان رسیده است که لایحه نظام پزشکی که در دستور است با یک فوریت مطرح شود. پیشنهاد قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
اینجانبان پیشنهاد می‌نماییم که لایحه نظام پزشکی به قید یک فوریت در مجلس مطرح شود. دکتر سید امامی – قبادیان - دکتر آهی - دکتر نفیسی - دکتر ضیایی - دکتر امیر نیرومند - دکتر امیر حکمت - بیات ماکو - دکتر امیر - اصلان افشار - توماج و چند امضای دیگر.
رئیس - آقای دکتر سید امامی توضیحی دارید بفرمایید.
دکتر سید امامی - این لایحه نظام پزشکی گمان می‌کنم لایحه‌ای باشد که سال‌های متمادی در مجلس مانده از آن دوره‌ای که بنده وکیل هستم از دوره ۱۶ این لایحه نظام پزشکی در مجلس مطرح است حالا که آخر دوره است خواستم از آقایان تقاضا کنم به قید یک فوریت مطرح بشود که در واقع این یک لایحه‌ای است که هم تکلیف پزشکان را نسبت به مردم و هم تکلیف مردم را نسبت به پزشکان معین می‌کند این از لوایحی است که خیلی مفید است و خواهش می‌کنم آقایان به فوریت این لایحه رأی بدهند.
رئیس - با این پیشنهاد مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به فوریت آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۹ - طرح گزارش کمیسیون بهداری راجع به نظام پزشکی
رئیس - گزارش کمیسیون بهداری مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون بهداری به مجلس شورای ملی
کمیسیون بهداری در جلسات متعدد با حضور آقای معاون وزارت بهداری به لایحه شماره ۶۳۴۹۸ دولت راجع به نظام پزشکی رسیدگی و پس از مطالعات و مذاکرات لازم لایحه دولت را با اصلاحات کلی که در آن به عمل آورده مورد تصویب قرار داد و اینک گزارش آن را به شرح زیر تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده ۱ - نظام پزشکی سازمانی است مستقل و دارای شخصیت حقوقی و مرجع صلاحیت‌دار برای حفظ شئون و پیشرفت امور پزشکی و تنظیم روابط حرفه‌ای بین پزشکان و حفظ حقوق مردم و مؤسسات ملی و دولتی در برابر صاحبان فنون پزشکی و بالعکس در سراسر کشور می‌باشد.
ماده ۲ - کلیه پزشکان و دندانپزشکان دارای پروانه اشتغال به حرفه پزشکی در ایران بدون استثناء عضو نظام پزشکی ایران بوده و مشمول مقررات این قانون می‌باشند.
ماده ۳ - در مرکز هر شهرستان که لااقل ۲۵ نفر پزشک و دندانپزشک باشد سازمان نظام پزشکی تشکیل می‌شود.
تبصره - مرجع رسیدگی به امور پزشکی شهرستان‌هایی که عده پزشک و دندانپزشک آنها کمتر از ۲۵ نفر است نظام پزشکی استان مربوط خواهد بود چنانچه در مرکز استان مربوطه این عده پزشکان به حد نصاب قانونی نرسیده مرجع قانونی نزدیک‌ترین شهری است که شعبه نظام پزشکی داشته باشد.
ماده ۴ - نظام پزشکی دارای هیئت مدیره مرکزی بوده و در مرکز هر شهرستان نیز که نظام پزشکی تشکیل شود هیئت مدیره برای آن شهرستان انتخاب خواهد شد.
ماده ۵ - هیئت مدیره مرکز مرکب است از:
۱ - پانزده نفر از پزشکان غیرنظامی مرکز به انتخاب اکثریت پزشکان غیرنظامی مرکز.
۲ - دو نفر دندانپزشک به انتخاب اکثریت دندانپزشکان مرکز.
۳ - دو نفر پزشک از پزشکان لشگری و انتظامی (پزشک لشگری به معرفی ستاد بزرگ ارتش‌داران و پزشک انتظامی به معرفی وزارت کشور).
ماده ۶ - هیئت مدیره نظام پزشکی شهرستانها مرکب است از:
۱ - هفت نفر پزشک غیرنظامی به انتخاب اکثریت پزشکان غیرنظامی آن شهرستان.
۲ - یک نفر دندانپزشک به انتخاب کلیه دندانپزشکان آن شهرستان.
۳ - یک نفر پزشک لشگری آن شهرستان (در صورتی که آن شهرستان لااقل مرکز تیپ باشد به معرفی ستاد مربوطه)
ماده ۷ - شرایط انتخاب‌شوندگان:
۱ - سن کمتر از ۴۰ سال نباشد.
۲ - نداشتن سابقه محکومیت جنحه و جنایت.
۳ - داشتن حسن شهرت.
۴ - لااقل ۱۵ سال سابقه پزشکی برای انتخاب شدن در مرکز و ده سال سابقه پزشکی برای انتخاب شدن در شهرستانها.
ماده ۸ - دوره عمل هیئت مدیره سه سال خواهد بود و سه ماه قبل از انقضای دوره عمل باید اقدام به تجدید انتخاب هیئت مدیره بنماید.
مادامی که هیئت مدیره جدید رسمیت نیافته هیئت مدیره قدیم به کار خود ادامه خواهد داد.
تبصره - اولین انتخابات هیئت مدیره نظام پزشکی مرکز و شهرستانها پس از تصویب این قانون ظرف سه ماه طبق آیین‌نامه‌ای که وزارت بهداری تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رساند شروع می‌شود.
انتخابات دوره‌های بعد مرکز و شهرستانها طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که هیئت مدیره نظام پزشکی مرکز تهیه می‌نماید.
ماده ۹ - نظام پزشکی هر شهرستان دارای شورای انتظامی خواهد بود.
شورای انتظامی مرکز مرکب است از دادستان استان و رئیس اداره پزشکی قانونی و پنج نفر پزشک و یک نفر دندانپزشک که ۲۰ سال سابقه حرفه پزشکی را داشته باشند به انتخاب هیئت مدیره نظام پزشکی و یک نفر از اعضاءی هیئت مدیره مذکور به نمایندگی آن هیئت در شورای انتظامی.
تبصره - شورای انتظامی هر شهرستان مرکب از دادستان شهرستان و پزشک قانونی آن شهرستان (در صورتی که پزشک قانونی نباشد پزشکی که سمت پزشک قانونی داشته باشد) و سه نفر از پزشکان و یک نفر دندانپزشک واجد شرایط به انتخاب هیئت مدیره نظام پزشکی شهرستان مربوطه و یک نفر از اعضاءی هیئت مدیره نظام پزشکی آن شهرستان به نمایندگی آن هیئت در شورای انتظامی.
ماده ۱۰ - در مورد تعقیب کیفری صاحبان مشاغل پزشکی به اتهام بزه ناشیه از حرفه آنان دادسرا نظر مشورتی شورای انتظامی نظام پزشکی را خواسته و سپس به تعقیب متهم اقدام خواهد نمود.
ماده ۱۱ - تخلفات حرفه پزشکی و مجازات‌های انتظامی و تعقیب و طرز رسیدگی به آن تخلفات و اجرای احکام مربوطه به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که هیئت مدیره مرکزی نظام پزشکی تنظیم و وزارت بهداری برای تصویب به کمیسیون‌های مشترک دادگستری و بهداری مجلسین تقدیم می‌دارد.
ماده ۱۲ - نظام پزشکی هر شهرستان مراجع امور حرفه‌ای و صنفی خواهد بود.
ماده ۱۳ - شورای عالی فرهنگ قبل از تعیین ارزش مدارک علمی و تخصصی پزشکان و دندانپزشکان موضوع را به سازمان نظام پزشکی مرکز ارجاع و با توجه به نظریه نظام پزشکی رأی مربوطه را صادر خواهد نمود.
ماده ۱۴ - برای سایر طبقات پزشکی از قبیل متصدیان آزمایشگاه‌ها - داروسازان - ماماها و پرستاران را نیز
آیین‌نامه‌ای صنفی جداگانه از طرف وزارت بهداری تنظیم خواهد شد که پس از تصویب کمیسیون‌های بهداری و دادگستری مجلسین قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۱۵ - وزارت بهداری و وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
مخبر کمیسیون بهداری - دکتر سعید حکمت
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری لایحه دولت راجع به نظام پزشکی ایران را با حضور آقایان معاونین وزارت دادگستری و وزارت بهداری مورد رسیدگی قرار داده و پس از مذاکرات لازم خبر کمیسیون بهداری را تأیید و تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری - عمیدی نوری
رئیس - کلیات مطرح است آقای مهران مخالفید بفرمایید.
مهران - برخلاف آنچه که همکار محترم جناب آقای دکتر سید امامی فرمودند این لایحه خیلی به ذهن وگوش بنده غریبه می‌آید فرمودند که مدت طولانی مطرح بوده که بنده اطلاع نداشتم البته بنده کمتر به خودم اجازه می‌دهم که در مسائلی که حرفه و کار من نیست اظهار نظر کنم ولی حقیقت مطلب این است که از این لایحه چیز صحیحی نفهمیدم ما یک شکایتی داریم شاید قاطبتاً مردم یک چنین شکایتی دارند و آن این است که حرفه مقدس پزشکی بدون تعارف و مداهنه یک صورت تجارت و به صورت مخصوص در آمده که حتی در مؤسسات بزرگ پزشکی مملکت مثل دانشکده پزشکی و سایر تأسیسات بزرگ بهداشتی این اشکال بزرگ دخالت کرده بنده در ذکر این معنی وارد جزئیات نمی‌شوم ولی انتظار دارم که این لایحه یک حدود و ثغوری برای دستگاه و فعالیت پزشکی ایجاد کرده باشد و یک وظایف مهمی در این نظام پزشکی برای محدودیت پزشکان و حدود اختیاراتی که نسبت به جان مردم دارند قائل بشوند ولی با کمال تأسف می‌بینیم که از این لایحه یک چنین معنایی بیرون نمی‌آید و اجمالاً وقتی قرائت می‌شود و با مطالعه‌ای که قبلاً کرده بودم همین احساس در بنده تشدید شد به این که این لایحه وافی به رفع مشکلات مردم نیست و یک سازمان‌هایی به وجود می‌آورند که وظایف مهمی هم برای آنها ذکر نکرده‌اند و شرایط انتخاب اشخاصی که در این لایحه پیش‌بینی شده سن را ۴۰ سال در نظر گرفته‌اند در حالی که برای نمایندگی مجلس شورای ملی که یکی از اهم امور مملکت است سن را ۳۰ سال در نظر گرفته پس به چه علت سن افراد نظام پزشکی را ۴۰ سال در نظر گرفتند؟ در حالی که من عرض می‌کنم عده زیادی که دارند در ممالک مختلف دنیا رشته پزشکی را می‌خوانند آنها با اطلاعات کاملاً کافی و با کسب تخصص‌های مهم به این مملکت وارد می‌شوند و با این لایحه ما نمی‌توانیم از وجود این اشخاص و این نورسیده‌های مملکت در این گونه امور استفاده کنیم و این معنی به من می‌گوید که این لایحه را کسانی نوشته‌اند که همچنان می‌خواهند وضع فعلی را برقرار و ثابت نگه دارند و خودشان که واجد این شرایط هستند اعضاءی این نظام پزشکی باشند دلیل این عرضم که یک دلیل قانع‌کننده‌تری بعدش قرار دارد این است که نوشته‌اند در تهران سابقه ۱۵ سال و در شهرستانها ۱۰ سال سابقه طبابت داشته باشند حتی این معنی نشان می‌دهد که به سن چهل سال هم اکتفا نکرده‌اند برای این که بنده الآن خدمت آقایان تشریح می‌کنم که جوانی که پزشک می‌شود و دیپلم دکترای پزشکی می‌گیرد و سپس کسب تخصص می‌کند برای گذراندن این دوره‌ها چند ساله می‌شود تقریباً در سن ۲۰ دیپلم متوسطه می‌گیرد ۷ سال پزشکی می‌خواند می‌شود ۲۷ سال لااقل سه سال هم کسب تخصص می‌کند فرض کنید بلافاصله شروع به کار کرد (صدرزاده - نظام وظیفه) نظام وظیفه هم اقلاً یک سال وقتش را می‌گیرد و این وظیفه مقدس را انجام می‌دهد نتیجه این می‌شود که وقتی این آدم چهل ساله شد باز ۱۵ سال سابقه ندارد که بتواند برای عضویت نظام پزشکی تهران فعالیت کند چرا؟ برای این که هنوز ۱۵ سال سابقه خدمت ندارد و در شهرستانها هم همین اشکال پیش می‌آید اگر قدری بخواهیم بی‌تعارف صحبت کنیم این لایحه را کسانی نوشته‌اند که در حدود عضویت خودشان در نظام پزشکی اندیشیده‌اند و نخواسته‌اند به جوانانی که به این مملکت وارد می‌شوند و از کشورهای مترقی دنیا دیپلم پزشکی دارند کوچک‌ترین امتیازی قائل بشوند و حاضر نیستند به آنها مزایایی داده شود از این مطلب گذشته سابق بر این کسی که از پزشکان شکایت داشت می‌رفت دادگستری و طرح دعوا می‌کرد پزشک شاید اشتباه کند البته پزشک باید فوق‌العاده دقیق باشد برای این که آن موقع که چاقو روی شکم مریض گذاشت موقعی است که جان مریض به تمام معنی کلمه به او سپرده شده و باید آنچه که وجدان اقتضا می‌کند نسبت به این مریض عمل کند و من روی این کلمه وجدان طبی به اصطلاح کنسیانس مدیکال صحبت دارم این
لایحه می‌گوید اگر طبیبی مورد تعقیب باشد ابتدا باید نظر نظام پزشکی را خواست که آیا این طبیب مورد تعقیب باید باشد یا نه خوب، تصدیق بفرمایید که ما شکایتی داشتیم که در دفعه قبل اشاره کردم ملت ایران خواهان این است که وقتی خودش را در اختیار پزشک گذاشت آن پزشک او را مثل برادر و خواهر و مادر خودش بداند سؤال می‌کنم از پزشکان محترمی که در ملجس شورای ملی هستند یک همچو اساسی در جامعه ما حاکم هست و برقرار هست یا نیست و بعد از ذکر این نکته آقایان امتیازی که به نظام پزشکی می‌دهید که صریحاً اظهار نظر کند که فلان طبیب قابل تعقیب هست یا نیست، آیا همان کنسیانس مدیکال در این هیئت به شرحی که تشکیلش را وصف کرده‌اید هست یا نیست؟ خیلی ممنون می‌شدم که یکی از آقایان ذهن بنده را در این خصوص روشن می‌کرد یعنی شما مردم را دیگر از این تاریخ به موجب این قانون منع کرده‌اید که مستقلاً بروند در دادگستری و طرح دعوی بر علیه یک پزشک بکنند. هدفتان از این نظام پزشکی چیست؟ آیا صرفاً می‌خواهید طبیب را حمایت کنید یا مردم را می‌خواهید حمایت کنید؟ بین این دو کار کدام را می‌خواهید اختیار کنید و از طرح و تصویب این نظام پزشکی به چه نظامی در اجتماع می‌رسید؟ خواهش می‌کنم لطفاً هر کدام از آقایان که در این باب اطلاع زیادی دارند این مطلب را اینجا توضیح بدهند که همه همکاران محترم اگر هم رأی مرحمت می‌کنند به میل و با اطلاع کافی رأی بدهند. بنده من حیث‌المجموع هر چه جستجو می‌کنم که این نظام پزشکی چه وظایف مهمی دارد که می‌خواهند آن وظایف قائم به قانون باشد در خود این لایحه که چیز مهم قابل ذکری نمی‌بینم که ما بخواهیم سازمانی به وجود بیاوریم که قائم به قانون باشد و بعد این سازمان وظایف مهم قابل ارزشی را برای جامعه انجام بدهد.
رئیس - آقای دکتر شاهکار موافقید؟ (دکتر شاهکار - بلی) بفرمایید.
دکتر شاهکار - بنده در قبال امر آقای مهران اجازه خواستم چون فرمودند یک کسی که سابقه طولانی و اطلاع طولانی از این موضوع داشته باشد به ما جواب بدهد بنده افتخار پزشک بودن را ندارم ولی این افتخار را دارم که به تصدیق آقایان اطبا دوازده سال است، آقایان دوازده سال است یعنی شش سال قبل از این که بنده به مجلس شورای ملی بیایم در دنبال این مطلب بودم و از نظر این که نظام پزشکی که دوازده سال پیش قرار بود دایر بشود بنده را به عنوان مشاور فنی از نظر سابقه‌ای که در کادر دولت دارم مرا دعوت کردند، یک جلسه که در منزل آقای ارباب مهدی بود (یک نفر از نمایندگان - ارباب به چه مناسبت؟) سالن ایشان را به اختیار آقایان اطبا گذاشتند. عرض کنم به حضور آقایان که تمام سؤالات آقا واقعاً در نتیجه علاقه به مطلبی بود که سعی شد در این نظام پزشکی جواب این هدف‌ها و آرزوهای آقا داده شود (صحیح است) و در کمیسیون دادگستری آقای عمیدی نوری و سایر رفقای حقوق‌دان حداکثر کمک را کردند واقعاً تکیه کلام روی همین مطلب بود که آقا اشاره کردید والآن روی او برمی‌گردم که آیا منظور از این نظام پزشکی پائیدن اطبا است یا پاییدن مردم است - بنده به شما قول می‌دهم که پائیدن مردم است به اتکا همین ماده ده و یازده که الآن حضور شما عرض می‌کنم. اما این که فرمودید که از این لایحه مطلبی درک نمی‌کنید این منتهای صداقت و صراحت آقا است (مهران - مثل بنده زیادند) چون این قضیه سابقه طولانی دارد که باید به عرض برسانم در تمام ممالک دنیا یک نظام پزشکی به نام اُردر مدیکال هست که قدرت این نظام پزشکی آقای مهران خیلی بیشتر از آن چیزی است که ما در ماده ۱۰ و ۱۱ برای نظام پزشکی ایران قائل شدیم. امروز آقا اطلاع دارید که اگر یک فردی بخواهد وکیل دادگستری بشود، این شخص صرف‌نظر از این که باید لیسانسیه باشد و صرف‌نظر از این که اختبار باید بشود صرف‌نظر از این شرایط دیگر یک جامعه منظمی هست که دستگاه تعقیب دارد. دستگاه رسیدگی دارد، به این آدم ورقه وکالت می‌دهد و همین دستگاه هم اگر آن وکیل تخلف کند ورقه وکالت را از او می‌گیرد و اینها عبارت است از همان همکاران خودشان هستند. بنابراین این شائبه ممکن است پیش بیاید که این آقایان وکلای دادگستری که سابقه طولانی دارند همکاران نورسیده جدید و با اطلاع و مطلع را نمی‌خواهند و می‌خواهند خودشان بمانند. خیال می‌کنم که نظر مبارک‌تان راجع به کانون وکلا این طور نباشد. به طور قطع نظام پزشکی هم نظرش این نیست. در ماده اول این عبارتی که فرمودید کسی که در نوشتنش مؤثر باشد بیاید عرض کنم این لایحه را ما نوشتیم برای حفظ حیثیت و شئون پزشکان که الآن عرض می‌کنم که حفظ حیثیت‌شان می‌شود و تعیین روابط افراد پزشکان با مردم را نیز می‌کند. یک وقتی من رئیس محاکم جزا بودم
یک کسی را تعقیب کردند، یک پزشکی را تعقیب کردند به این که این پزشک در نتیجه تلقیح یک تنتوری برای تولید آبسه دوفیکساسیون، آبسه مصنوعی تولید قانقاریا کرده است و مریض تلف شده است، در نظر یک نفر حقوق‌دان تمام این حرف‌ها بی‌معنی بود در صورتی که به علت یک مورد بخصوصی من از آن آبسه دوفیکساسیون که قبل از پیدایش این آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد می‌کردند اطلاع داشتم که فرانسوی‌ها این کار را می‌کنند ولی اِکول امریکایی این کار را نمی‌کند. مریض مرده بود و یکی از آقایان لیسانسیه‌های حقوق هم برداشته بود این آدم را به عنوان بی‌مبالاتی و بی‌احتیاطی این پزشک را تعقیب کرده بود. من مراجعه کردم به سه نفر از آقایان اطبا و آن اطبا آمدند گفتند اگر یک شانس روی صد شانس برای نجات این مریض بود همین بود که این آبسه دو فیکساسیون بدهد که میکروب از داخل خون بیاید بیرون و توجه بکند به آن قسمتی که گوشت هست و به این ترتیب از سپتی‌سمی جلوگیری بشود. متأسفانه این آبسه دوفیکساسیون دیر شده بود و سپتی‌سمی کار خودش را به صورت قانقاریا کرد. البته این اطلاعات را کی می‌تواند به من بدهد؟ این اطلاعات را یک نفر متخصص فن می‌تواند به من بدهد. ما چه گفتیم؟ این خوب یادم است که اخیراً به جناب آقای عمیدی نوری من گفتم که اگر محمد شاهکار بیاید از یک پروفسور جراحی و یا از یک طبیب عالی‌مقام شکایت بکند که این طبیب برای مریض من تجویز کینین کرد و حال آن که کینین در این مرض مهلک است و سبب قتل انسان است، این را یک قاضی که اطلاعات پزشکی ندارد نمی‌تواند بگوید چه می‌کنند ما نگفتیم که تعقیبش موکول است به تصویب و تأیید شورای پزشکی، نوشتیم حداقل نظر مشورتی، دقت بفرمایید، نظر مشورتی شورای پزشکی را بخواهند. امروز جنابعالی برای کوچک‌ترین ناراحتی که برایتان پیدا شود مراجعه می‌فرمایید به آقای دکتر عباس نفیسی و آقای دکتر آهی یا آقای دکتر سید امامی یا سایر آقایان اطبا و وقتی یک مطلب کمپلیکه‌تری پیش می‌آید خیلی طبیعی است که با حیثیت اطبا سر و کار دارد و این واقعاً برای این سر و کار دارد که ممکن است اسباب زحمتش بشود در این مورد باید نظر طبی را خواست، یک قضیه دیگری اتفاق افتاد. یک وقتی یک طبیب بیچاره‌ای رفته بود به یکی از ییلاقات برای استراحت و شب یک نفر از هموطن‌های ما می‌آید به او مراجعه می‌کند که زن من زاییده است وجفت او را برای این که بیرون بیاید بسته بودند به یک آهن پاره که یک دسته هاون بود. بدیهی است در یک همچو موقعی وقتی جفت هم خارج نشد می‌آید به سراغ طبیب و طبیب را می‌برد سر مریض، طبیب می‌بیند که اگر عمل فوری نشود زن در خطر است و در آن جای دورافتاده در آن موقع، بدون هیچ گونه وسایل از سیخ و میخ و اثاثیه آنها می‌گیرد و با الکل اتیلیک آن طور که می‌تواند آنها را آنتی‌سپتیک می‌کند و به جان زن می‌رسد، و البته آن زن نجات پیدا نمی‌کند، ولی به طور قطع آقای مهران اگر این عملیات نمی‌شد آن زن می‌مرد ولی آخرین عمل را این طبیب کرد. یک رأیی دادگاه عالی دیوان کشور فرانسه صادر کرده است مبنی بر این مطلب که مریض وقتی به در خانه طبیب می‌رود طبیب را با علمش و دانشش قبول می‌کند و طبیب را نمی‌شود گفت که آقا تو فقط در دیاگنوستیک اشتباه کرده‌ای اما من می‌توانم که وقتی طبیب به جای آپاندیسیت اولسر تشخیص داد به او بگویم که به جای آپاندیسیت تو اولسر تشخیص دادی و این تشخیص و دیاگنوستیک تو غلط است و سبب خسارت من شد ولی این را یک شورای پزشکی باید بگوید که آقا آپاندیس با قرحه معده چقدر فاصله‌اش است که طبیب نمی‌تواند این مقدار اشتباه بکند یا نکند، این را دیگر قاضی نمی‌تواند بگوید بنابراین ایراد اولی که هست این است که اگر قرار بشود اطبا را با نظر نظام پزشکی تعقیب بکنند پزشکان مانع از تعقیب خواهند بود این طور نیست به دلیل این که فقط از آنها نظر مشورتی می‌خواهند و هیچ گونه ضمانت اجرایی هم ندارد (مهندس هدایت - چرا؟) به این مرحله هنوز نرسیده است. آقای سعید هدایت بیشتر می‌خواهند من هم نظرم این است، من هم عقیده‌ام این است جنابعالی برای یک خطی کارشناسی می‌آورید، برای یک بنایی مهندس می‌آورید خوب البته برای یک امر پاتولوژیک هم باید اشخاصی آورد که از پاتولوژی اطلاع داشته باشند و من که اطلاع ندارم این یک قدری درست نیست که در این امر قضاوت کنم.
اما مطلبی که آقای مهران جلب توجه شما را می‌کنم و واقعاً می‌دانید که چقدر به شما ارادت دارم آن قضیه سن است وای به حال کسانی که قاضی‌شان جوان باشد شما خودتان معلم بودید قاضی جوان و معلم جوان خطرناک هستند ما گفتیم ۱۵ سال سابقه داشته باشند این ۱۵ سال را بنده نوشتم بیست سال بود بنده آن را پانزده سال کردم، اما چهل سال را من
کم می‌دانم باید یک طبیبی انواع و اقسام مرض و مریض را ببیند. باید به قدری متبحر باشد به قدری سوابق داشته باشد که وقتی در یک موردی قضاوت می‌کند با تمام سوابق عمل باشد. همین مطلبی که الآن برای شما مثال زدم، این آبسه دوفیکساسیون را یک طبیبی که در امریکا تحصیل کرده بود گفت آقا این موضوع فقط توی دیکسیونرها پیدا می‌شود و اصلاً پراتیک ندارد ولی طبیب‌هایی که در اروپا تحصیل کرده بودند من نظر آنها را خواستم گفتند یک پراتیکی است که امروز هست یک موردی که پیش آمد و در تهران سر و صدای فوق‌العاده‌ای کرد فقط باید حقیقت از گفتار اطبا و متخصصین بیرون آید که آیا این مطلب کورتاژ بود یا گروسس اولترا بود یعنی آبستنی خارج از رحم بود این را نه مستنطق می‌تواند تشخیص بدهد نه مدعی‌العموم نه وکیل مدعی خصوصی آن کسی که کتاب مامایی نوشته و متخصص در این فن است، آن کسی که واقعاً قسم خورده و اطلاع دارد می‌آید در پیشگاه دادگاه می‌گوید که آقا من به وجدانم این طور تشخیص می‌دهم که کل رحم دست خورده یا نه و قاضی هم می‌گوید که من در مقابل تو تسلیم می‌شوم یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات قضایی که در این مملکت شد این بود که یک اتفاقی چند ماه پیش افتاد و یک عده از بزرگ‌ترین اطبای مملکت گفتند این مسئول نیست و این یکی از بزرگ‌ترین خطراتی است که برای این مملکت هست اگر بنا شود نظر متخصص فن را نخواهید و روی او اظهار عقیده کنید و بعد هم آن رأی وسط را بگیرید بگویید این هم قاتل است و هم قاتل نیست، هم قابل مجازات است و هم قابل مجازات نیست یک هفت هشت تا نظر بگیرند و بعد رأی بدهند و حال آن که طبیب صراحتاً گفت که این مسئول نیست وقتی یک مقام صالح این حرف را زد باید در مقابل مقام صالح تمکین کرد همان طور که حکم قطعی دادگستری را باید تمام افراد در مقابلش تمکین بکنند و هیچ گونه حرفی هم نباید زده شود، بنابراین این که فرمودید که حرفه پزشکی به صورت تجارتی در آمده است، برای رفع همین اشکال دوست عزیز، یک نظام پزشکی، یک شورای پزشکی هست، یک مرجع رسمی هست امروز اگر یک نفر آدم عادی بخواهد به دادسرا شکایت از یک پزشک بکند، خدا می‌داند که کار به کجا می‌رسد، اما اگر بنده در دستم نظریه فنی اطبا باشد که این دیگر قصور نبود و این تقصیر بود جناب آقای دکتر آهی، یکی از ماماها، ماماهای مرد، مرد را هم می‌شود ماما گفت؟ (جمعی از نمایندگان - چه مانعی دارد؟ می‌شود گفت) یکی از ماماهای مرد موقعی که می‌خواسته است بچه را بیرون بیاورد، بدون هیچ گونه آنتی‌سپتیکی، بدون هیچ گونه احتیاطی همین جور دستش را توی رحم زن کرده است، بدیهی است آن زن مرد ولی خود اطبا و متخصصین نظر دادند که آقا این قصور نیست، این تقصیر است، بنابراین آن آقا را تعقیب کردند به عنوان ماده ۱۷۷ و مجازات هم شد اما چرا این مجازات شد، به علت این که طبیب گفت در جراحی واجب است، ضروری است که دستش را کاملاً آنتی‌سپتیک بکند، آن هم در یک چنین نقطه حساسی. این مطالبی بود که برای توضیح این جور امور و این نظام پزشکی لازم بود و من واقعاً نهایت احترام را برای اطبایی قائلم که در مجلس بودند برای این که حداکثر کوشش را کردند و فشار آوردند برای این که این قانون را بگذرانند در صورتی که این مصونیت آقایان را محدود می‌کند (صدرزاده - آزادی عملشان کم می‌شود) آزادی عملشان را کم می‌کند و آن نظر آقا تأمین می‌شود اما فرمودید که چهل سال کافی نیست به قول آقای مهندس سعید هدایت خوب پنج سال دیگر صبر کنید آقا سرش سفید شود پیش‌کسوت شود با اطلاع شود امروز دکتر امیر حکمت را با فلان دکتری که دیروز از مدرسه بیرون آمده ولو این که عالی‌ترین نشان علمی را آقا گرفته باشد نمی‌شود مقایسه کرد برای این که بیست سال است پانزده سال است بلکه خیلی بیشتر مملکت را می‌شناسد، مردم را می‌شناسد، مزاج مردم دستش است این اطرافش سائیده شده، حب و بغض از بین رفته، متفکر شده یک هیئت طبی را به خدای متعال من خودم را جوان می‌دانم بنده نمی‌خواهم بگویم طرفدار پیران هستم ولی بنده حداقل را چهل سال می‌دانم که امیدوارم آقای مهران هم موافق باشند، گفتیم ۱۵ سال سابقه داشته باشد انواع و اقسام مریض و مرض را دیده باشد تا این کار را بکند بنابراین بنده خیال می‌کنم این مطلبی که فرمودید این را اشخاصی نوشته‌اند که خواسته‌اند خودشان را بیابند این طور نیست این لایحه را جناب آقای عمیدی نوری و بنده و چند نفر از اطبا که در نهایت بی‌طرفی و در نهایت شرافت با ما مساعدت می‌کردند نوشته‌اند. بنده ماده ۱۰ را مثال می‌زنم. در ماده ۱۰ تا به حال اطبا عقیده‌شان این بود که در مورد تعقیب کیفری، صرفا نظر شورای پزشکی را باید خواست ولی ما گفتیم خیر آقا
نظر مشورتی باید خواسته شود و موافقت فرمودند و من امیدوارم یک روزی این نظام پزشکی به قدری قوی شود که دادستانش هم از خود اطبا باشد دادگاه تعقیب از خود اطبا باشد به دلیل این که شرط اول قضاوت ورود در عمل و دانستن مطلب است قاضی کور که نمی‌تواند قضاوت کند، بنده این را نمی‌دانستم، بسیاری از اعضاءی بدن ما با هم نزدیک است، طحال و کبد جناب آقای دکتر مثل این است که با هم دیگر نزدیک است شما دستتان را می‌گذارید در سمت راست بدن می‌بینید درد می‌کند، طبیب می‌فهمد که این آپاندیسیت است، طحال است یا کبد است و این را قاضی لیسانسیه درجه یک و بزرگ‌ترین دکتر آن دروای فرانسه نمی‌فهمد، فقط باید این را پزشک بفهمد مثل این که تفسیر ماده ۱۷۲ را هم آقای عمیدی نوری پیدا است که، بهتر می‌فهمد، هیچ تردید نیست پس در اموری که صلاحیت فنی دخالت دارد و ما باید تسلیم بشویم و متأسفم که نظر من با نظر دوست عزیزم یک قدری مغایرت دارد ولی برای تأمین نظر آقا من از پیشگاه مقدس مجلس شورای ملی استدعا دارم که هرچه زودتر این لایحه تصویب بشود و این نظام تأسیس بشود تا نظر آقا از جهت وجود یک دستگاه خیلی مطمئنی تامین شود (صحیح است).
رئیس - در کلیات لایحه پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
در کلیات لایحه پیشنهاد کفایت مذاکرات می‌نمایم - محمدعلی مسعودی
رئیس - آقای مسعودی.
مسعودی - عرض کنم برای این که آقایان اگر نظریاتی داشته باشند در مواد می‌توانند بدهند و هنوز مواد مطرح نشده است و در ماده اول هم موافق و مخالف می‌توانند در کلیات صحبت کنند توضیحاتی که جناب آقای مهران دادند و بیاناتی که جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند واقعاً همه را روشن کردند و حقیقتاً فوق‌العاده خوب صحبت کردند، چند ایرادی هم که آقای مهران گرفتند بنده هم به آنها توجه داشتم و دیدم آقای دکتر شاهکار با بیاناتی که فرمودند آن ایرادات مرتفع شد بنابراین چون کلیات لایحه هم هست و در مواد هم آقایان می‌توانند صحبت کنند بنده استدعا دارم که به کفایت مذاکرات رأی بدهند و اگر نظری دارند یا پیشنهادی دارند در مواد بدهند.
رئیس - آقای مهندس هدایت مخالفید؟ (مهندس هدایت - بلی) بفرمایید.
مهندس هدایت - در این که این قانون، قانون بسیار مفیدی است و قدم بسیار بزرگی برداشته شده است هیچ حرفی نیست ولیکن این لایحه یک شوری شده است و اگر در کلیات آن آقایان نظریاتشان را ابراز نکنند می‌ترسم که در شور مواد آن طور که باید نتوانیم نظریات خودمان را بگوییم و این قانون به آن صورتی که مورد علاقه همه آقایان هست در نیاید.
رئیس - در ماده اول هم در کلیات می‌شود صحبت کرد.
مهندس هدایت - بنده عرضی ندارم پس اجازه می‌خواهم در ماده اول صحبت کنم.
رئیس - آقای رامبد با پینشهاد مخالفید؟ (رامبد - با پیشنهاد مخالفم) مخالف صحبت کرده است بنابراین رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد کفایت مذاکرات در کلیات آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، ماده اول مطرح است سه نفر آقایان که اجازه خواسته‌اند اجازه‌شان محفوظ است.
۱۰ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - جلسه را ختم می‌کنم جلسه آینده روز سه‌شنبه خواهد بود. دستور بقیه همین لایحه
(مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت